Bahasa Toraja - Alkitab (download)
PerjanjianBaru TUHAN kita Yesus Kristus
1 Inde sia tu ossoran nene’Na Yesu Kristus, anakna Daud, anakna Abraham. 2 Anna Abraham undadian Ishak na Ishak undadian Yakub na Yakub undadian Yehuda sola siulu’na; 3 anna Yehuda undadian Peres na Zerah dio Tamar; na Peres undadian Hezron; na Hezron undadian Ram; 4 anna Ram undadian Aminadab na Aminadab undadian Nahason; na Nahason undadian Salmon; 5 anna Salmon undadian Boas dio Rahab; na Boas undadian Obed dio Rut; na Obed undadian Isai. 6 Na Isai undadianni tu Daud, datu. Anna Daud undadian Salomo dio baine umbalui Uria; 7 anna Salomo undadian Rehabeam; na Rehabeam undadian Abia; na Abia undadian Asa; 8 na Asa undadian Yosafat; na Yosafat undadian Yoram, na Yoram undadian Uzia; 9 na Uzia undadian Yotam; na Yotam undadian Ahas; na Ahas undadian Hizkia; 10 na Hizkia undadian Manasye; na Manasye undadian Amon; na Amon undadian Yosia; 11 na Yosia undadian Yekhonya sia siulu’na tonna dipalengka’ tau lako Babel. 12 Na undinna tonna mangka tau dipalengka’ lako Babel, undadiammi Sealtiel; na Sealtiel undadian Zerubabel; 13 na Zerubabel undadian Abihud; na Abihud undadian Elyakim; na Elyakim undadian Azor; 14 anna Azor undadian Zadok; na Zadok undadian Akhim; na Akhim undadian Eliud; 15 na Eliud undadian Eleazar; na Eleazar undadian Matan; na Matan undadian Yakub; 16 na Yakub undadian Yusuf, muanena Maria; iamotu Maria undadian Yesu, tu digente’ Kristus. 17 Iatu mintu’ osso’na tempon dio mai Abraham sae lako tonna Daud, sangpulo a’pa’ papa’na; na tempon dio mai Daud sae lako tonna dipalengka’ tau lako Babel, sangpulo a’pa’ duka papa’na; na tempon dio mai tonna dipalengka’ tau lako Babel sae lako tonna Kristus, sangpulo a’pa’ duka siao papa’na. 18 Iatu kadadianNa Yesu Kristus susite: Iatonna sikampa Yusuf tu Maria, indo’Na, tonna tae’pa nasisola, manassami kumua ma’tambuk tu Maria diona kamatotoranNa Penaa Masallo’. 19 Iatu Yusuf muanena, tu belanna ia misa’ to malambu’ penaanna, sia moka la umpalaoi siri’na, la moraimi urrampanan buni bangi. 20 Apa iatonna susimo tangnga’na to, nakita tindomi tu malaeka’Na Puang misa’, nakua: E Yusuf, tarukna Daud, da mubata unnalai tu Maria mupobaine, belanna iatu natambuk lu dio mai Penaa Massallo’. 21 La undadian misa’ pia muane la musangai Yesu, belanna Iamo, tu la urrampanan taunNa dio mai mintu’ kasalanna. 22 Mintu’nato dadimo kumua anna sundun tu apa Napokada Puang tu sun dio pudukna nabi, kumua: 23 Manassa la ma’tambuk tu anak dara iato na undadian misa’ pia muane sia nasangai tau: Imanuel, ke dipallemba’i, battuananna: ELOHIM urrondongki’. 24 Millikmi tu Yusuf, napogau’i susitu napepasananna malaeka’Na Puang lako kalena, naalami tu Maria bainena. 25 Tae’ nasangampa’ len sae lako nadadianna tu pia muane misa’. Nasangai Yesu.
1 Iatonna dadimo tu Yesu dio Betlehem, tana Yudea, tonna linona datu Herodes, saemi to patanda-tandan, to dio mai padang rampe matallo, lako Yerusalem, 2 nakua: Umbara nanii tu datu to Yahudi, tu mane dadi? Belanna dellekmo tu bintoenNa kikita, angki sae la umpenombai. 3 Iatonna rangii datu Herodes tu iannato, tirambanmi sola tu mintu’ pa’tondokan dio Yerusalem. 4 Narampunmi tu mintu’ pangulu to minaa sia iatu mai pandita Sura’ lan tondok, anna kutanai lako tu tau kumua, umba la nanii dadi tu Kristus. 5 Ma’kadami tinde tau lako, nakua: Dio Betlehem, dio tana Yudea, belanna susimoto tu nasura’na nabi, nakua: 6 E Betlehem, dio tana Yehuda, inang tae’ ia nala iko bitti’na tu mintu’ pangulu Yehuda, belanna iko nanii sun misa’ panglalan, tu la ungkambi’ taungKu to Israel. 7 Pakalan natambai bunimi Herodes tu to patanda-tandan, anna pesumpui lako kumua sangapamo dukkunna tu bintoen. 8 Nasuami tinde tau lako Betlehem sia nakua: Laomokomi umpemanassa tonganni tu diona Pia iato, sia iammi kabu’tui, paissannina’, angku lao duka umpenombai. 9 Naperangii bangmi tu kadanna datu, anna male tinde tau, na iatu bintoen nakita dio rampe matallo male bang undoloanni, nasae tadang dao sipatunna langngan tinde’ Pia’-pia’. 10 Iatonna kitai tu bintoen lendu’mi parannunna penaanna tinde tau. 11 Malemi tinde tau tama banua iato, nakitai tu Pia’-pia’ sola Maria, indo’Na; tukkumi umpenombaI, nabungka’ nasangi tu pa’pannianna napasunni tu iananna, anna penombanni lako tu pa’kasianan, iamotu mai bulaan sia dupa sia muru. 12 Iatonna patudumi ELOHIM tinde tau lan tindona kumua da nasule lako Herodes, sulemi tinde tau lako tondokna unnola lalan senga’. 13 Malena sia tu to patanda-tandan, nakita tindomi Yusuf tu misa’ malaeka’Na Puang, nakua: Millikko, ammu alai tu Pia sola indo’Na, ammu pallaianni lako Mesir, ammu torro dio sae lako kukuammu, belanna napengkali-kalii Herodes undaka’ lalan la umpatei tu Pia. 14 Millikmi, namale ussolan bongii tinde Pia sola indo’Na, mallai lako Mesir. 15 Torro bangmi dio sae lako matena Herodes, kumua anna sundun tu apa Napokada Puang tu sun dio pudukna nabi, kumua: Dio mai Mesir Kunii untambai tu AnakKu. 16 Undinna tonna issanmi Herodes kumua napakena to patanda-tandan, lendu’mi sengkena, nasuami tu tau lao umpatei tu mintu’ pia’-pia’ muane, tu lanna tondok Betlehem sia lan mintu’ lili’na, tu ma’angge duang taunnamo dadinna, naagian dio mai tu mangkanna napesumpu lako to patanda-tandan. 17 Tonna iato sundunmo tu apa napokada nabi Yeremia, kumua: 18 Den gamara dirangi dio Rama, tangi’ sia bating merio-rio tongan; iamotu Rahel umbatingi anakna, natang pakaranga-ranganna, belanna pa’demo tu anakna. 19 Iatonna matemo tu Herodes, nakita tindomi Yusuf tu misa’ malaeka’Na Puang dio tana Mesir, 20 sia nakua: Millikko musolanni tu Pia sola indo’Na, mumale lako tana Israel, belanna mate nasangmo tu to la morai umpatei tu Pia. 21 Millikmi, namale ussolanni tinde Pia sola indo’Na, narampo lako tana Israel. 22 Iatonna rangimi kumua Arkhelaus dadi datu dio tana Yudea ussonda Herodes ambe’na, batami tu Yusuf lao lako; apa belanna Napatudu ELOHIM lan tindona, sepang lu lakomi parenta Galilea, 23 rampomi dio natorro lan misa’ kota disanga Nazaret, kumua anna sundun tu kadanna mintu’ nabi, kumua la digente’ To Nazaret tu Yesu.
1 Iatonna attu iato saemi tu Yohanes Pa’dio’ mangada’i dio padang pangallaran Yudea, 2 nakua: Mengkatoba’komi, belanna mengkareke’mo tu Parenta Suruga. 3 Belanna ia bangsiamote tu napokadanna nabi Yesaya, kumua: Den gamaranna tau metamba-tamba dio padang pangallaran: Pasakka’mi tu batattaNa Puang, ranteimi tu lalanNa. 4 Iatu pakeanna Yohanes bulu unta, sia iatu salipi’ lan ayakna balulang, anna iatu kandena batik sia tallo’ merang pangala’. 5 Attu iato sang sunammi tu tau dio tondok Yerusalem sia mintu’ pa’tondokan tana Yudea sia mintu’ lili’na salu Yordan umpellambi’i Yohanes; 6 umpopedio’mi kalena tu tau anna dio’i Yohanes diong salu Yordan tonna unnaku kasalanna. 7 Apa iatonna tiroi, buda tu to Farisi sia to Saduki sae duka la ma’popedio’, nakuami lako: E bati’ ula’ rame, mindara umpatudukomi umpallaian kalemi dio mai tu kasengkean la sae undinna? 8 Iamoto dadi pasombomi tu bua sitinaanna katobaran. 9 Sia da misangai sia ma’kada lan penaammi kumua: Abraham kita tu ambe’ta; belanna kukua lako kalemi, kumua iatu ELOHIM kuasa umpadadianni anak Abraham te mai batu. 10 Nakampai bangmo uase tu garonto’ kayu; iamoto umba tu kayu tang membua melo, la dilelleng na dibuang tama api. 11 Tonganna aku undio’komi uai dikua ammi mengkatoba’, apa iatu To la sae undinna na aku, ondong Ia kuasanNa na aku; tang sipatuna’ la dadi to umbanni lapik lentekNa; Iamo la undio’komi Penaa Masallo’ sia api. 12 Diomo Natoe tu barangNa; la Napemata’pii tu panglullu’Na, anNa rampunni tama pa’pannian tu malapu’na, apa iatu langkona la pura Naballa api tang pa’de-pa’de. 13 Pakalan saemi Yesu dio mai Galilea lako Yordan umpellambi’i Yohanes la ma’popedio’, anna dio’i Yohanes. 14 Apa natumpu Yohanes tu diongna penaanNa sia nakua: Akuri la Midio’, ma’apai anna Kamu la sae lako kaleku! 15 Apa mebali Yesu sia Nakua ungkuanni: Da’ito belanna susimoto sipatuki’ ussundunni tu natuntunna sukaran aluk. Naturu’Mi. 16 Tonna mangka tu Yesu didio’, ta’pa kendekmi diong mai to’ uai; pakalan ia tibungka’mi tu langi’, Nakitai tu PenaanNa ELOHIM susi bu’ku’ songlo’ sae lako Kalena. 17 Ta’kala saemi gamara dao mai langi’, nakua: Iamote tu Anak Pa’kaboro’Ku, tu Nanii kasendeangKu.
1 Pakalan Nabaami Penaa tu Yesu lako padang pangallaran, anna rosoI deata bulituk. 2 Iatonna patangpulomo allona patangpulo bonginna Nanii ma’puasa, katampakanna tangdia’mi. 3 Saemi tinde to pangrosoan sia nakua lako: Iake AnakNaKomi ELOHIM, suai te batu mendadi roti. 4 Apa mebali Nakua: Den disura’ kumua: Tae’ nakande manna la napotuo tau, sangadinna ia duka tu mintu’ kada, tu Napokadanna ELOHIM. 5 Mangkato nasolammi deata bulituk tu Yesu lako tondok maindan, anna pabendanNi dao bubungan Banua Kabusungan, 6 sia nakua lako: Iake AnakNaKomi ELOHIM, tobangangKomi Kalemi indete rokko, belanna den disura’, kumua: La NasuangKo tu malaeka’Na, natimangKo da natitampa’ tu lentekMu lako batu. 7 Nakuami Yesu lako: Den dukao disura’ kumua: Da mutoba Puang Totumampamu. 8 Nasolan pole’omi deata bulituk tu Yesu langngan buntu malangka’ tongan, napakitanNi tu mintu’ parenta lan te lino sola mintu’ kamala’biranna; 9 sia nakua ungkuanNi: Mintu’nate la kuben nasangKomi, ke tukkuKomi umpenombaina’. 10 Pakalan Nakuami Yesu lako: Sumarombonko mallai, e deata bulituk, belanna den disura’ kumua: La menombako lako Puang Totumampamu sia Ia mammo mupekapuangi. 11 Mangkato soro’mi tu Deata bulituk dio mai Kalena, nasae malaeka’ ungkamayaI. 12 Iatonna rangimi Yesu kumua dipa’petarungkuammo tu Yohanes, sulemi lako tana Galilea. 13 Natampemi tu tondok Nazaret anna lu tama Kapernaum natorro dio, dio to’ randan tasik, nalili’na padangna Zebulon sola Naftali, 14 anna sundun tu kadanna nabi Yesaya, tu nakua: 15 Iatu padangna Zebulon sola Naftali, padang lakona tasik, rampe lianna Yordan, iamotu Galilea padang to kapere’; 16 iatu to torro lan malillinna ungkitamo arrang ma’lana-lana, sia bu’tumo maserona umpanta’i tu mintu’ to torro lan padang naluang kamatean. 17 Tempon iamoto naranduk tu Yesu mangada’i sia nakua: Mengkatoba’komi belanna mengkareke’mo tu Parenta Suruga. 18 Iatonna sumalong-malong dio randan tasik Galilea, Nakitami tu Petrus sola siulu’na disanga Andreas, marassan umbuang dalla’ diong tasik, belanna tau iato pa’dalla’. 19 Nakuami ungkuanni: Malekomi mai urrundu’Na’ angKu popendadikomi pa’dalla’ tau. 20 Ta’pa natampemi tu dalla’na tinde tau, naundi urrundu’I. 21 Iatonna male inde to dio mai, Nakita pole’omi tu to massiulu’ senga’ da’dua, iamotu Yakobus, anakna Zebedeus sola siulu’na disanga Yohanes lan lopi sola ambe’na ussula’i dalla’na, Natambai. 22 Ta’pa natampemi sola duai tu lopi sola ambe’na, naundi urrundu’I. 23 Malemi tu Yesu ullelei mintu’ tana Galilea mangada’i lan lu banua pa’kombonganna tau, sia umpa’peissanan Kareba kaparannuan diona ParentaNa ELOHIM sia umpasoro’ mintu’ saki sia rammun dio mai kalena tau. 24 Tiseno-senomi karebanNa dio mintu’ lili’na tana Siria; nabaami tau lako Kalena tu mintu’ to mandalan sakinna, tu narua ma’rupa-rupa saki sia pa’di’, tu mai to natamai deata bulituk sia to ta’taran sia to kupi’; anNa pamalekei. 25 Budami tau dio mai Galilea sia Dekapolis sia Yerusalem sia Yudea sia dio mai lamban lianna salu Yordan undi urrundu’I.
1 IatonNa kitami Yesu tu to buda, kendekmi langngan tanete; tonna unno’ko’mo, saemi lako tu anak gurunNa. 2 Umbuangmi kada sia Naada’i tu tau, Nakua: 3 Maupa’ tu mintu’ to umpamadiongan penaanna belanna tau iato umpoparenta Parenta Suruga. 4 Maupa’ tu mintu’ to masussa, belanna tau iato la dipakatana. 5 Maupa’ tu mintu’ to sorong inaanna, belanna tau iato la umpomana’ lino. 6 Maupa’ tu mintu’ to umpotangdia’ sia umpoma’rang kamaloloan, belanna tau iato la dipedia’i. 7 Maupa’ tu mintu’ to unnampui kamamasean, belanna tau iato la dikamasei. 8 Maupa’ tu mintu’ to masallo’ penaanna, belanna tau iato la untiro lindo ELOHIM. 9 Maupa’ tu mintu’ to ma’pasikaelo, belanna tau iato la disa’bu’ AnakNa ELOHIM. 10 Maupa’ tu mintu’ to dipakario-rio diona kamaloloan, belanna tau iato umpoparenta Parenta Suruga. 11 Maupa’komi ke nasayukomi tau sia napakario-riokomi sia napalele bekokomi naben tang gau’mi diona Aku. 12 Parannu paimankomi sia sende pakadua, belanna kapua serongmi lan suruga, belanna susi dukamoto tu nabi dolona anna kamu, dipakario-rio. 13 Kamumo te tu sianna lino. Iake memmatammakki tu sia, apa pole’pa la dipamapi’danni? Tae’mo naden len gai’na, sangadinna ditibe sia nalullu’ tau. 14 Kamu te arrangnakomi lino. Misa’ tondok dao tanete, ma’apa-apai nala kabunian. 15 Tae’ dukao ia tau untutungi dama’, anna samboi baka, sangadinna dipadao tongkonanna, anna arrangi tu mintu’ tau lan banua. 16 Susi dukamoto la ma’lana-lana tu arangmi dio tingayona mintu’ tau, anna kitai tu gau’ melomi, napakala’bi’i tu Ambe’mi dao suruga. 17 Da’ misangai kumua saeNa’ la ullelleng Sukaran alukNa ELOHIM ba’tu sura’na nabi; tae’ Kusae la ullellengi sangadinna la ussundunni. 18 Belanna tonganna Kukua mati’, sae lako rabunna langi’ sola lino, moi sangto’dikan ba’tu pada kanuku malotong tae’ napa’de len lan mai Sukaran alukNa ELOHIM sae lako dadinna nasang. 19 Iamoto minda-minda umpisikki misa’ tu bittikna lan mai te mintu’ parenta iate, sia umpa’pangadaranni lako tau susi to, iamo la bittikna disa’bu’ lan Parenta Suruga; apa minda-minda tu ungkanannangi tu parenta sia umpa’pangadaranni, iamo la kapua disa’bu’ lan Parenta Suruga. 20 Belanna Kukua lako Kalemi: Iake tae’i nalosong tu kamaloloammi na iatu kamaloloanna pandita Sura’ sia to Farisi, dennoraka mila tama len Parenta Suruga. 21 Mirangimo tu apa dipokadan to dolo-dolo kumua: Da’ mupapatean, na minda-minda tu papataen, la napakannai ukungan ada’. 22 Apa Aku Kukua mati’ kumua: minda-minda tae’ natore kasengkeanna lako siulu’na, la napakannai ukungan ada’; sia minda-minda tu ma’kada lako siulu’na kumua: E baga! La napakannai ukungan ada’ lompo; sia minda-minda tu kumua: E to bomboan? La nakanna ukungan tama api naraka. 23 Iamoto, iammu baa pemala’mu lako to’ kapemalaran, ammu kilalai dio, kumua den siulu’mu madiong penaa lako kalemu, 24 tampei tu pemala’mu dio to’ kapemalaran, mulao sitama siulu’mu dolo, mumane sule umpemalaranni tu pemala’mu. 25 Madomi’ko umpemeloanni penaa tu balimmu, ke diopoko lu lalan sola; da’ anna baako balimmu lako to mangra’ta’ kara-kara, nasorong pole’oko to mangra’ta’ kara-kara lako sapiri, ammu dipatama pa’tarungkuan. 26 Tonganna tongan Kukua mati’; dennoraka mula tassu’ lan mai, ke tae’pi mubaya’i tu utangmu moi misa’ seng dokko’ tae’ nama’din kurang. 27 Mirangimo tu kada susite: Da’ mupasandak salu lako rampanan kapa’. 28 Apa Aku Kukua mati’ kumua, minda-minda tu umpenunu misa’ baine anna sae kamoraianna lako, mangkamo ia pasandak salu lako rampanan kapa’ lan penaanna lako tu baine to. 29 Iake mata kananmu untumangko, su’be’i, mutibei; belanna la’bi’ sia ia ke pa’dei misa’ tu lesoan kalemu na iake dipembuangan kalebuko tama naraka. 30 Sia iake lima kananmu untumangko, ta’takki, mutibei; belanna la’bi’ sia ia ke pa’dei misa’ tu lesoan kalemu, na iake dipembuangan kalebuko tama naraka. 31 Sia iatu nakua: Minda-minda untantang bainena, la naben sura’ kasitantangan. 32 Apa Aku Kukua mati’: Minda-minda tu untantang bainena sangadinna ke passalan kalosi dibuni, ia untumangi napasandak salu lako rampanan kapa’ tu baine, sia minda-minda umpobainei tu baine ditantang susi to, ia dukamo pasandak salu lako rampanan kapa’. 33 Sia mirangi dukamo tu apa dipokadan to dolo-dolo kumua: Da mutengkai sumpamu, sangadinna sipatu la mupalanda’ lako Puang tu mintu’ sumpamu. 34 Apa Aku Kukua mati’: Da’ mimassumpa len; da’ mumassumpa ussa’bu’ langi’, belanna iamo isungan kapayunganNa ELOHIM; 35 ba’tu lino, belanna iamo pelleseanNa, ba’tu Yerusalem, belanna iamo kotana Datu kabarre-alloan; 36 sia da’ mumassumpa urrere’ kollongmu, belanna moi sang lamba’ beluak tae’ mukuasa umpopemmabusai ba’tu umpopemmalotongi. 37 Sangadinna la mikua: tonganna ke tonganni, ba’tu tae’ ke tae’i, iatu madaoanna na iato ulang diomira kakadakean. 38 Mirangimo te kada susite: Mata dipasibala’ mata, sia isi dipasibala’ isi; 39 apa Aku Kukua mati’: Da’ mipasuleanni tu to kadake, sangadinna minda-minda ussala’pa popo kananmu, patadoanni lako tu sangbalinnapa. 40 Sia iake la naparapa’ko tau, nala unnalai tu bayummu, da’ito naala dukai tu sambu’mu. 41 Sia minda-minda umparukuko lumingka misa’ kilo mambelanna, maleko sola penduan pada to. 42 Benni tu to malaku lako kalemu, sia da mupa’taeranni tu to la morai mangindan mati’. 43 Mirangimo tu kada susite: la muala mase tu solamu, sia mukabiri’ tu ualimmu. 44 Apa Aku Kukua mati’: Ala masei tu ualimmi, sia passambayanganni tu to umpakario-riokomi, 45 ammi paan anakNa Ambe’mi dao suruga; belanna Ia umpabu’tuanni alloNa tu to kadake sia to masokan, sia umpasaeanni uranNa tu to malambu’ sia to tang malambu’. 46 Belanna iake unnala masekomi to ungkamaseikomi, apara poleanna lako kalemi? Tang napogau’ dukaraka passima susi to? 47 Sia iake siulu’mi manna mikambaroan melo, apara mipolosong? Tang napogau’ dukaraka to kapere’ susito? 48 Iamoto dadi la tae’ sayuammi, susi Ambe’mi dao suruga tae’ sayu-sayuanNa.
1 Pengkilalai tonganni: da mipogau’i tu gau’ malolomi dio tingayona tau kumua nakitai tau: iake susito tae’ mitarimai tu poleanna dio mai Ambe’mi dao suruga. 2 Iamoto, iammu bengan pa’kamasean, da mupa’petendenganni tu iannato dio tingayomu, susitu napogau’ to belo puduk lan banua pa’kombongan sia dio lu lalan, kumua anna tendengi tau. Tonganna tongan Kukua mati’, inang naala dolomo tu poleanna. 3 Apa iatu iko, iammu bengan pa’kamasean, da naissanni lima kairimmu tu apa napogau’ lima kananmu, 4 da anna kakitanan tu pa’kamaseammu; anna Ambe’mu tu ungkita tang kakitananna, Iamo la umpapakkanni lako kalemu. 5 Iammi massambayang, da misusi to belo puduk; belanna naporai ke’de’ massambayang lan lu banua pa’kombongan sia dio lu tetuk batatta kumua anna kitai tau. Tonganna tongan Kukua mati’, naala dolomo tu poleanna. 6 Apa iatu iko, iammu la massambayang, kendekko langngan banuammu mutama inanmu, musalli’i tu ba’bamu, ammu massambayang langngan Ambe’mu Puang tang kakitanan, anna Ambe’mu tu ungkita tang kakitananna, Iamo la umpapakkanni lako kalemu. 7 Iammi massambayang, da mirombe-rombei tu kada susi gau’na to kapere’ belanna nasanga kumua iari naditarima pangimbona tu kamalengkoanna kadanna. 8 Iamoto da misusitu tau iato; belanna naissan dolomo Ambe’mi tu mipomelona mimane umpalakui lako. 9 Iamoto dadi la mikua massambayang: O Ambe’ki dao suruga, (kipalaku) anna dipakala’bi’ tu sangamMi: 10 Anna patalo tu ParentaMi anna dadi tu pa’poraiamMi lan te lino susi dao suruga. 11 Benkanni tu silasanna kikande allo iate 12 sia pa’dei tu sala budangki, susi kami umpagarri’ salana to kasalan lako kaleki. 13 Sia da Mielorangkanni diroso, sangadinna rinding pala’kan da narandankan deata bulituk. Belanna Kamu tu unnampui Parenta sia kapaan sia kamala’biran sae lakona. 14 Belanna iake umpagarri’komi salana tau, tae’ Natang umpa’dei dukai Ambe’mi dao suruga tu salami. 15 Apa iake tang umpagarri’komi salana tau, manassa tae’ duka Napa’dei Ambe’mi tu salami. 16 Sia iammi ma’puasa, da misusi to belo puduk umpamaru’gun lindona; belanna umpamariga-riga rupanna anna tandan nakita tau kumua ma’puasa. Tonganna tongan Kukua mati’, naala dolomo tu poleanna tu tau iato. 17 Apa iatu iko, iammu ma’puasa, boka’i tu ulummu sia dau’i tu lindomu, 18 da mupa’pepayananni lako tau kumua ma’puasako, sangadinna lako Ambe’ tang kakitanammu; anna Ambe’mu tu ungkita tang kakitananna, Iamo la umpapakkanni lako kalemu. 19 Da’ mipakombongan ianan kalemi lan te lino tu naninna busung sia ta’ga’ umbala’-bala’i, sia to boko ullo’po’ banua anna boko, 20 sangadinna pakombongangkomi ianan kalemi lan suruga, tu inan tang nanii busung sia ta’ga’ umbala’-bala’i sia tae’ to boko ullo’po’ banua ba’tu boko. 21 Belanna umba-umba nii iananmu, dio duka tu penaammu. 22 Iatu mata, palitanna kale; iamoto, ianna masero tu matammu, tae’ natang masero tu mintu’ kalemu. 23 Apa iake kadakei tu matammu, manassa malillin tu mintu’ kalemu. Iamoto, iake malillinni tu maserona dio kalemu tang padamo ia kapuanna tu kamalillinan iato! 24 Tae’ misa’ kaunan ma’poperuranni lako da’dua puangna, belanna tae’ nasalai tang nakasorro tu misa’na, naporai tu misa’, ba’tu la’ka’ lakoi misa’na nasarroanni tu misa’na. Tae’ mima’din umpekapuangi ELOHIM mipengkaolai dukai tu Mamon. 25 Iamoto Kukua lako kalemi: Da miposelangi tu katuoammi, tu kumua: apa tu la mikande ba’tu la miiru’, ba’tu diona kalemi, kumua apa tu la mipake. Tae’raka nalosong tu penaa na iatu kande, sia kale na iatu tamangkale? 26 Tiro-tiroi tu manuk-manuk dao langi’, tae’ namantanan len sia mepare, ba’tu urrampun kande langngan alang, anNa patuo dukai Ambe’mi dao suruga. Tae’raka milosong na iatu mintu’ manuk-manuk? 27 Mindarokomi kamu ke miposelangi ma’din umpamalambe’ sunga’mi sidi’ duka? 28 Sia ma’apari miposelangi tu diona tamangkale? Tangnga’-tangnga’ri tu diona danga-danga dio lu padang, umbara nakua tuona; tang la mengkarang sia, tang la mangunu’sia. 29 Na Kukua lako kalemi: Moi Salomo nakabu’ mintu’ kamala’biranna, tae’ nadipakei susitu danga-danga sangtangke. 30 Iake susito tu ELOHIM umbeloi tu riu dio lu padang, tu tuo siapa te allo iate, anna manikale’ dibuangmo tama api dapo’, ondong pissan tu kamu, e to tangkan ma’patongan? 31 Iamoto da miposelangi, kumua: Apara tu la kikande? ba’tu: Apara tu la kiiru’? ba’tu: Apara tu la kipotamangkale? 32 Belanna mintu’na te napengkali-kalii to kapere’, apa Naissan Ambe’mi dao suruga kumua mipotuona tu mintu’nato. 33 Apa daka’ tonganni dolo tu ParentaNa ELOHIM sola kamaloloanNa, na iatu mintu’nato, la dipangrangnganan duka lako kalemi. 34 Iamoto da miposelangi tu allo masaa, belanna iatu allo masaa den toda ia tu naposelangna. Silasamo ke pantan denni ia kamasussanna ke sangallooi.
1 Da mipasala tau, da ammi dipasala. 2 Belanna iatu mininna ma’pasala, ia pole’ la dinii umpasalakomi, sia iatu sukaran mipassukaran tau, ia duka la dipassukarangkomi. 3 Ma’apari mukitai tu bulisak lan matanna siulu’mu, apa kayu sangbatang lan matammu tae’ musa’dingi? 4 Ma’apari ammu la kumuara lako siulu’mu: Da’ito angku alai tu bulisak lan mai matammu, anna iko kalena nanii kayu sangbatang lan matammu? 5 E belo puduk! Alai dolo tu kayu sangbatang lan mai matammu, namane masero mukita unnalai tu bulisak lan mai matanna siulu’mu. 6 Da mibenni apa masero tu asu sia da mipembuanganni tu mattiarammi lako to’ bai, nalullu’ manii anna sule umballak-ballakkomi. 7 Palakui, ammi diben, daka’i ammi appa’i; tumbekki tu ba’ba ammi dibungkaran. 8 Belanna minda-minda tu malaku, la ditadoi, sia iatu mandaka’na, la naappa’, sia iatu untumbekna ba’ba, la dibungkaran. 9 Mindara kamu tu tau, ke umpalakui roti tu anakna, nabenni batu? 10 Ba’tu ke umpalakui bale, nabenni ula’? 11 Iamoto, ia duka tu kamu to kadake miissan duka umbengan pamengan melo lako anakmi, ontong pissan tu Ambe’mi dao suruga la umpa’bengan apa melo lako to umpalakui lako Kalena? 12 Iamoto apa-apa tu miporai la napogau’ tau lako kalemi, ten dukato la mipogau’ lako; belanna iamoto tu natuntunna Sukaran aluk sia sura’na nabi-nabi. 13 Unnola tamakomi ba’ba sukku’, belanna loka’ tu ba’ba sia malona’ tu lalan, tu mebaa lako kasanggangan, sia buda tau unnolai. 14 Apa sukku’ tu ba’ba sia pangkun tu lalan, tu mebaa lako katuoan, sia sidi’ri tau ungkabu’tui. 15 Kanandaikomi kalemi dio mai nabi tang tongan, tu sae lako kalemi ma’rupa domba, apa lan penaanna susi guruk masuru. 16 Dio bangsia mai buanna la minii untandai. Denmoraka tau unnala bua anggoro’ dio mai oto’ duri, ba’tu bua ara dio mai oto’ a’da’? 17 Ten dukato tu mintu’-mintu’na kayu melo, inang melo siami buanna; apa iatu kayu kadake, kadake siami buanna. 18 Tae’ nabelai tu kayu melo umpasun bua kadake, ba’tu kayu kadake umpasun bua melo. 19 Mintu’-mintu’na tu kayu tang umpasun bua melo, la dilelleng nadibuang tama to’ api. 20 Susinnamito buanna bangsia la minii untandai. 21 Tae’ namintu’ tu to metamba lako Kaleku kumua: O Puang, o Puang! tu la tama Parenta Suruga; sangadinna iatu to umpogau’ pa’poraianNa Ambe’ku dao suruga. 22 Iapi to allo iato anna buda tau ma’kada lako Kaleku kumua: O Puang, o Puang!, tang tete dioraka sangamMi angki mangada’i, sia tete dio sangamMi angki rambai deata bulituk sia tete dio sangamMi, angki pogau’ buda tanda mangnga? 23 Attu iato la Kupamaleso tu kadangKu lako tau iato kumua: Tae’pa Aku Kutandai lenkomi; pallaikomi dio mai Kaleku, e kamu to umpogau’ kakadakean. 24 Iamoto minda-minda tu urangii te mintu’ kadangKu naturu’i, iamo dipasusi misa’ to kinaa tu umpabendan banuanna dao batu lappa’, 25 saemi uran kamban nasaba’ tu uai, sia ma’paliu bara’ umpamumbukki sia untu’ba’i tu banua; apa tae’ naro’pok, belanna umpoparandangan batu lappa’. 26 Sia minda-minda tu urrangii te mintu’ kadangKu, apa tae’ naturu’i, iamo dipasusi misa’ to baga, tu umpabendan banuanna dao to’ bungin; 27 saemi uran kamban, nasaba’ tu uai sia angin bara’ ma’pamumbuk anna tu’ba’i tu banua: ro’pokmi naumbassan male. 28 Pakalan iatonna upu’mo Yesu umpokadai tu mintu’na kada iato, lendu’mi tirambanna tu to buda diona tu pangadaranNa. 29 Belanna susi misa’ to paa unnada’i tu tau, senga’ bang Ia na iatu mai pandita Sura’na.
1 Iatonna mengkalaomo Yesu dao mai buntu iato, lendu’mi budanna tau undi unturu’I. 2 Saemi misa’ to golenan tukku umpennoloi nakua: O Puang, iake Miporai, manassa kuasaKomi umpamalekena’. 3 Nasorongammi tu limanNa, Nakaka’i, Nakua: Kuporai, la malekemoko! Ta’pa mondo bangsiami tu golenna. 4 Nakuami Yesu lako: Kanandai tonganni, da mupokada lenni, moi lako misa’ duka tau, sangadinna malemoko umpa’pekitanan kalemu lako to minaa sia pemalaranni tu pemala’ napa’peannan Musa, tu la mendadi tanda lako tu tau. 5 Iatonna male tama Kapernaum, saemi misa’ kamandang, mengkamoya-moya lako, 6 sia nakua: O Puang, kaunanku dio banuangku kupi’ anna mamma’bang, sia lendu’ ia mapa’di’na. 7 Nakuami ungkuanni; la mati’Ra’ka la umpamalekei? 8 Apa mebali tu kamandang, nakua: O Puang, tae’ nasipatu ke la Puang ullese pengkalaoangku; sangadinna pokada bangmi sangbuku tu kada, la napomaleke kaunanku. 9 Belanna aku te to diparentana’, naden pole’o tu surodadu kuparenta. Iake kukua ungkuanni tu misa’: Maleko, male; sia ke kukua lako tu misa’na: Maleko mai, sae; sia iake kukua lako kaunanku: Garagai te, nagaragai. 10 Iatonna rangimi Yesu tu kada iato mangngami sia Nakua lako to undi unturu’I: Kukua mati’: Tonganna tongan moi misa’ lan mai to Israel, tae’ bangpa Kuappa’ tu kapatonganan susi matoto’na te. 11 Sia Kukua lako kalemi, kumua buda tau la sae dio mai rampe matallo sia matampu’, naunno’ko’ kumande sisola Abraham sia Ishak sia Yakub lan Parenta Suruga; 12 apa iatu to dianak lan Parenta iato la dipembuangan tama malillinna dio salian, diomo la nanii katumangiran sia kasisangeran isi. 13 Nakuami Yesu lako tinde kamandang: Sulemokomi, susitu mipatonganna ten dukamoto la dadi lako kalemi. Maleke bangsiami tu kaunanna to attu iato. 14 Malemi Yesu tama banuanna Petrus, Nakitai tu matusanna baine Petrus, mamma’ bang lumalla’. 15 Nakaka’mi tu limanna, napa’de tu lalla’na; milikmi, anna ia umparakai. 16 Iatonna makaroenmo budami to natamai deata bulituk nasolan tau lako, anNa sisangbukuri kadanNa urrambai tu deata bulituk sia Napamaleke tu mintu’ to nasanta’ saki, 17 kumua anna sundun tu kadanna nabi Yesaya, tu nakua: Iamo unnalai tu kamakuyuanta sia ussondokanni tu mintu’ sakinta. 19 Saemi misa’ pandita Sura’ nakua lako: O Guru, la undina’ urrundu’Komi umba-umba Miola. 20 Nakuami Yesu lako: Sindallung ia den sia lo’ko’na, sia mintu’na duka manuk-manuk den sia serangna, apa Anak rampan dilino Ia tae’ bang inan nanii ussurrukan ulunNa. 21 Den pole’omi misa’ tau, iamo anak gurunNa, ma’kada lako nakua: O Puang, la messimanpa’ angku lao dolo umpeliang ambe’ku. 22 Apa Nakua Yesu lako: Undiko urrundu’Na’ da’ito anna to matemora umpeliangi tu to matena. 23 IatonNa Kendekmo tu Yesu langan lembang, undimi tu anak gurunNa. 24 Pakalan saemi angin kapua lan tu tasik, naleanni bombang tu lembang; apa mamma’ bang Ia tu Yesu. 25 Saemi tu anak gurunNa untundanNi, nakua: O Puang, tunduikanni, sabu’kanni! 26 Nakuami ungkuanni: Ma’apai ammi mataku’, e to tangkan ma’patongan? Mangkato milikmi, Nata’tanni tu angin sia bombang; rapa’ bangmi. 27 Mangnga nasangmi tinde tau, nakua: Mindaraka Ia te Tau te, na moi angin sia tasik unturu’ dukai tu parentaNa? 29 Melalla-lallami sola duai nakua: La siaparaki’, e AnakNa ELOHIM? Iaraka Misae te, la saeKomi umpakario-riokanni dolo namane attunna? 30 Denmi bai budai sangtuntunan marassan undaka’ kande sikambela tinde tau. 31 Napalakumi deata masussuk lako Yesu nakua: IamMi la urrambaikan, suakanni inde to lako bai sangtuntunan. 32 Nakuami ungkuanni tu deata masussuk: Laomokomi. Sangsunammi tu deata masussuk nalao untamai tu bai, nasipettu’mu’-tu’muran nasang tu bai sangtuntunan dao mai aya’ mi’lan rokko tasik namate malammu’ diong to’uai. 33 Sipa’dondo-dondoammi mallai tu to mangkambi’na tinde bai male tama tondok, napa’peissananni tu iannato, sia iatu diona tinde to nataba deata masussuk. 34 Sangsunammi tu mintu’ pa’tondokan umpellambi’i Yesu; iatonna tiromi, mengkamoya-moyami lako kumua anNa soro’ lan mai lili’na tondokna.
1 Kendekmi Yesu langngan lembang, Nama’lembang lian, Narampo lako tondokNa. 2 Nabaami tau lako tu to kupi’ misa’, mamma’ bang diong ampa’na; belanna Natiro Yesu tu kapatongananna tinde tau, Nakuami ungkuanni tinde to kupi’: Parapa’i tu penaammu, e anakKu, dipa’deimo tu kasalammu. 3 Denmi ba’tu pira-pira pandita Sura’ dio, tu ma’tangnga’ lan penaanna kumua: Ma’kada solang Ia te Tau iate. 4 Belanna Naissan nasang Yesu tu tangnga’ lan penaanna tinde tau, Nakuami: Ma’apari ammi ma’tangnga’ salara lan penaammi? 5 Umbannara maraa, dikuaraka: Dipa’deimo tu kasalammu, ba’tu dikuaraka: Millikmoko, muma’lingka? 6 Apa dikua ammi issanni kumua kuasa tu Anak rampan dilino umpa’dei kasalan lan te lino –, Nakuami ungkuanni tinde to kupi’: Millikko, mualai tu ampa’mu, musule lako banuammu. 7 Millikmi nasule lako banuanna. 8 Iatonna tiromi to buda tu iannato, mataku’mi sia umpudi ELOHIM, tu umpa’kamasean kuasa susito lako to lino. 9 Malemi tu Yesu inde to dio mai, Natiroi tu tau misa’ disanga Matius unno’ko’ dio to’ passiman; Nakuami ungkuanni: undiko urrundu’Na’. Ke’de’mi naundi urrundu’I. 10 Iatonna unno’ko’ kumande tu Yesu lan banua, budami passima sia to kadake gau’na sae duka unno’ko’ kumande Nasisolan sia anak gurunNa. 11 Iatonna kitai to Farisi tu iannato nakuami ungkuanni tu anak gurunNa: Ma’apari tu gurummi Nakumandera sisola passima sia to kadake gau’na? 12 Iatonna rangii Yesu te kada iate, Nakuami: Tae’ naanga’i to maleke tu to ma’dampi, sangadinna to masakiri. 13 Apa laomokomi ammi tangnga’-tangnga’i patunna te kada iate: Kamamasean Aku tu Kukamorai, tangia pemala’, belanna tae’ Kusae untambai to malambu’, sangadinna to kasalan. 14 Iatonna iato saemi tu anak gurunna Yohanes lako Yesu nakua: Ma’apai anna kami kami ma’puasakan sia to Farisi duka, anna tae’ kamu tu anak gurumMi? 15 Nakuami Yesu ungkuanni: La makarorrongmoraka tu mai to pasolan ke sisolapi tu to la diparampo? Apa la sae tu allona, to ke dialami dio mai kalena tu to diparampo, namane ma’puasa. 16 Tae’ ia tau misa’ umpa’tampiran sampin ba’ru sangserek lako pakean malusa; belanna inang la naserek pissan dipa’tampiranna tu malusanna, anna sakalua’-lua’na tu serekna. 17 Sia tae’ duka tau umpatama uai anggoro’ ba’ru tama kiriba’ malusa. Belanna iake susito inang la tesse tu kiriba’ natibollo tu uai anggoro’ sia sanggang duka tu kiriba’, sangadinna iatu uai anggoro’ ba’ru sipatu dipatama kiriba’ ba’ru, anna pada-pada manda’. 19 Ke’de’mi tu Yesu Naundi urrundu’i, nasangundian tu anak gurunNa. 20 Denmi misa’ baine nakasunni nenne’ bang rara, sangpulo duamo taunna, tama lu dio mai boko’, nakaka’i tu rombe sambu’na. 21 Belanna nakua lan penaanna: Moi anna sambu’Na manna kukaka’, manassa la malekena’. 22 Apa messaile tu Yesus, anNa kitai, Nakuami: E anakKu, parapa’i tu penaammu, kapatonganammumo umpatuoko. Maleke bangsiami tinde baine to attu iato. 23 Iatonna rampo tu Yesu lako to’ banuanna tinde kapala, Natiroi tu to massuling sia tau mamak bangmo. 24 Nakuami: Mengkalaokomi, tae’ ia namate te pia te, sangadinna mamma’ri. Napetaaimi tau. 25 Apa iatonna papallai nasangmi tu tau rokko padang, malemi tama, anNa toei tu limanna, anna malimbangun tinde pia baine. 26 Tiseno-senomi karebanNa lan mintu’ lili’na padang iato. 27 Iatonna male tu Yesu inde to dio mai, denmi da’dua to buta undi urrundu’I sia metamba-tamba, nakua: O Anakna Daud, kamaseikan dikka’. 28 Tonna kendekmo langngan banua, saemi tinde to buta umpennoloI Nama’kada Yesu lako tinde tau, Nakua: Mikatappa’iraka, kumua ma’din Kupogau’ tu ianna te? Nakuami: Kikatappa’i, Puang! 29 Nakaka’mi tu matanna tinde tau sia Nakua: Susitu mipatonganna ten dukamo dadi lako kalemi to. 30 Millikmi tu matanna, anNa pakare’na-re’na tonganni Yesu, Nakua: Kanandai tonganni, da naden tau misa’ duka unnissanni te ianna te. 31 Apa iatonna sun tinde tau, napatiseno-senomi karebanNa lan mintu’ lili’na padang iato. 32 Tonna male tinde tau nabaa pole’omi tau lako Yesu tu to mamang misa’ natamai deata masussuk. 33 Iatonna rambaimi sun tu deata masussuk, ma’kada-kadami tinde to mamang. Mangngami tu to buda sia nakua: Tae’pa ditiro len tu susinna te dio to Israel. 34 Apa nakua tu to Farisi: Kamatotorannari pangulunna deata masussuk anNa rambai tu deata. 36 Iatonna tiroi tu to buda, tilaomi masseNa lako tau iato mai, belanna mauyu bangmo sia bo’yok susi domba tae’ to mangkambi’na. 37 Tonna iato Nakuami lako anak gurunNa: Tonganna buda tu bura padang, apa sidi’ri tu to ungkasara’i. 38 Iamoto, dadi palakui langngan Puang ampunna bura padang anNa sua tau ungkasara’i tu bura padangNa.
1 Natambaimi tu anak gurunNa sang pulo dua, Nabenni kamatotoran la ungkuasai deata masussuk sia la urrambai sia la umpasoro’ mintu’ saki sia rammun. 2 Inde sia tu sanganna tu rasulu’ sangpulo dua: Bunga’na Simon tu diganti Petrus, sia Andreas siulu’na; sia Yakobus, anakna Zebedeus, sia Yohanes siulu’na Yakobus; 3 Filipus sia Bartolomeus; Tomas sia Matius passima; Yakobus anakna Alfeus sia Tadeus; 4 sia Simon to parruk na Yudas Iskariot, tu mangka umpa’peturoan Yesu. 5 Iamote tau sangpulo dua tu Nasua Yesu sia Napepasanan kumua: Da misepang lu lako lalan ma’palulako tondok to kapere’ sia da mitama kota to Samaria, 6 sangadinna la’bi’ ke lu lakokomi domba pa’dena to Israel. 7 Iammi male lako lalan pa’peissananni kumua: Mengkareke’mo tu Parenta Suruga. 8 Pamalekei tu to masaki, patuoi tu to mate, pamondoi tu to golenan sia rambai tu deata masussuk. Belanna dikamasean bangkomi, dadi pa’kamasean duka bangi. 9 Da mibaa bulaan ba’tu salaka ba’tu tambaga lan salipi’mi; 10 ba’tu kandu’, ba’tu bayu da’dua, ba’tu lapik lentek, ba’tu tekkenraka, belanna iatu to mengkarang sipatu dipakande. 11 Iake tamakomi misa’ kota ba’tu kampong, tiroi dio tu to la sipatu, ammi torro dio, sae lako ke’de’mi pole’o inde to dio. 12 Iammi tama banuanna tau, kambaroan marampa’i. 13 Sia iake sipatui tu to lan banua iato, narampoi kamarampasammi tu banua iato; apa iake tae’i, nasule lakomora kalemi tu kamarampasammi. 14 Minda-minda tu tang untarimakomi, ba’tu tang umperangii kadammi, sunkomi lan mai banua ba’tu kota iato, mipentambakanni tu barra’-barra’ dio pala’ lentekmi. 15 Tonganna Kukua mati’ kumua, iake allo kadiparessan la maringngan ia tu parri’na tondok Sodom na Gomora anna parri’na kota iato. 16 Pengkilalai, Kusuakomi male susi domba lako to’ guruk. Iamoto, dadi la ma’tangnga’komi susi ula’, sia la ma’bulo sanglampa, susi bu’ku. 17 Apa kanandai tu tau, belanna la nabaakomi tama to’ kombongan ada’, sia la nabambakomi ulang lan lu banua pa’kombonganna. 18 Sia la napakendekkomi lako olona to maraa sia datu tu belanna Aku, la napotanda sa’bi tau iato sia mintu’ to kapere’. 19 Apa ianna pakendekkomi tau iato, da miposelangi kumua umba la mikua ba’tu apa tu la mipokada, belanna ia bangsiamoto attu iato, nala dipa’kamasean lako kalemi tu sipatunna la mipokada. 20 Belanna tae’ na kamu tu la ma’kada, sangadinna PenaanNa Ambe’mi tu la ma’kada lan kalemi. 21 To siulu’ la ussorong penaanna siulu’na anna mate dipongko, sia ambe’ la ussorong penaanna anakna. Sia iatu mai pia la umbalibali indo’ ambe’na sia napa’pepatean. 22 La nakabiri’komi mintu’ tau tu belanna sangangKu, apa minda-minda tu mengkabatta’ sae lako ma’katampakanna, iamo la dikarimmanni. 23 Ianna pakario-riokomi tau lan misa’ kota, mallaikomi lako kota senga’, belanna tonganna tongan Kukua mati’, kumua tae’ naupu’ misalongi tu mintu’ kota Israel, ke tae’i nasae tu Anak rampan dilino. 24 Misa’ to digurui tae’ nadaoanni tu gurunna, ten dukato tu kaunan tae’ nadaoanni tu puangna. 25 Madaoammo tu to digurui ke pada-padai gurunna, ten dukato tu kaunan anna puangna. Iake nasangai tau Beelzebul tu ampu banua, ontong pissanpa tu to lan banuanna. 26 Iamoto, da mikataku’i tu tau iato, belanna moi misa’ duka tu kasamboanna, tae’ tang la dipasombona, sia moi misa’ duka tu membuninna, tae’ tang la kaissananna. 27 Iatu Kupokadannakomi lan malillinna, la mipokada lan to’ maserona; sia iatu dipa’bisikanna dio to’ talingammi, la mipetamban dao mai bubungan banua. 28 Da mikataku’i tu to umpatei batang kaleta, apa tang nakulle umpatei deatanta; apa iatu sipatunna tongan la mikataku’, Iari tu kuasanna ussanggangi nala batang kaleta nala deatanta, lan naraka. 29 Tang misa’raka seng lompo nabalukananni tau tu dena’ da’dua? Apa moi misa’ tae’ duka natobang rokko padang, ke tangia pangeloranNa Ambe’mi. 30 Iatu kamu Natoe nasang dukamo iaranna tu beluak dao ulummi. 31 Tenmito, dadi da mimataku’: apa iate kamu te mandukomi losong na iatu dena’ buda. 32 Iamoto, minda-minda tu unnakuNa’ dio tingayona tau, la Kuaku duka dio oloNa Ambe’Ku dao suruga. 33 Apa minda-minda tu umpeonganniNa’ dio tingayona tau, la Kupeonganni duka dio oloNa Ambe’Ku dao suruga. 34 Da misangai kumua saeMo’ umbaa karapasan lan te lino. Tae’ Kusae umbaa karapasan, sangadinna la’bo’. 35 Belanna saeMo’ umpasisala tau anna ambe’na, sia anakna baine anna indo’na sia mimintunna baine anna matusanna baine, 36 sia to nasiruranan la mendadi to nasisallangan. 37 Minda-minda tu umpalosong ambe’na ba’tu indo’na nakamali’ na Aku, tae’ nasipatu lako Kaleku; sia minda-minda tu umpalosong anakna muane ba’tu anakna baine nakamali’ na Aku, tae’ nasipatu lako Kaleku. 38 Sia minda-minda tu tang unnendekan kayu pea’ta’na naundi urrundu’Na, tae’ nasipatu lako Kaleku. 39 Minda-minda tu ungkabu’tui katuoanna, iamo la kapa’dean katuoanna, sia minda-minda tu kapa’dean katuoanna, tu belanna Aku, iamo la ungkabu’tui. 40 Minda-minda tu untammuikomi, iamo untammuiNa’, na minda-minda tu untammuiNa’, iamo untammui tu To ussuaNa’. 41 Minda-minda tu untammui misa’ nabi, belanna nabi sangananna iamo la ungkabu’tui kameloan susitu nakabu’tuinna nabi; na minda-minda untammui to malolo penaanna, belanna to malolo penaanna sangananna, iamo la ungkabu’tui kameloan susitu nakabu’tuinna misa’ to malolo penaanna. 42 Sia minda-minda tu umpairu’i moi anna sangirusanri uai sakke’ te to bongko iate, tu belanna anak guru sanganna, tonganna tongan Kukua mati’, tae’ nala pa’de len tu poleanna.
1 Iatonna upu’ Yesu umpepasananni susito lako tinde Anak gurunNa sangpulo dua, ke’de’Mi dio mai la lao mangada’i sia umpa’peissanan Kareba kaparannuan lan lu kotana tau. 2 Iatonna rangii Yohanes tonna lan pa’tarungkuan tu diona mintu’na penggauranNa Kristus, mepasanmi lako anak gurunna, 3 la umparampoi tu pekutananna lako Yesu kumua: Kamumoraka tu la sae, ba’tu den poleraka to senga’ misa’ sipatu la kipeagi? 4 Mebalimi Yesu lako tinde tau, Nakua: Laomoko parampoanni Yohanes tu mintu’na miranginna sia mikitanna. 5 Iamotu to buta pakita sia to kupi’ lumingka, to golenan dipamondo sia to taru parangi, sia to mate dipatuo sia Kareba kaparannuan dipa’peissanan lako to kalala’. 6 Maupa’ tu to tang umpomatana’Na’. 7 Iatonna male tinde tau, randukmi tu Yesu ma’ulelean lako to buda tu diona Yohanes, Nakua: Apara tu mangka lao mitiro lako padang pangallaran? Tilleraka sanglolo nagoyak angin? 8 Apara pale’ tu mangka lao mitiro? To ma’pakean meloraka? Iatu to ma’pakean melo lan ia lu banua datu. 9 Ba’tu ma’aparika pale’ to ammi lao? laorokomika untiro misa’ nabi? Kukuaria mati’: ondong ia namisa’ nabi. 10 Belanna iamora te, tu disura’ a’ganna kumua: Tiromi ussuaNa’ pesuangKu undoloangKo, tu la umpasakka’ lalan dio oloMu. 11 Tonganna tongan Kukua mati’, kumua iatu mintu’nato dadi dio mai baine, tae’ bangpa misa’ duka bendan, tu mandu madaoan anna Yohanes Pa’dio’; apa iatu madiongna lan Parenta Suruga, iamoto tu mandu madaoan na ia. 12 Tempon dio mai tonna Yohanes Pa’dio’ sae lako totemo masarrang kumarorak tu Parenta Suruga sia narabak to unnea parrangi. 13 Belanna mintu’na nabi sia Sukaran aluk den pa’nubua’na sae lako tonna linona Yohanes. 14 Sia iammi tarimai to: Iamora Elia la sae to. 15 Minda-minda tu ke talinga, nama’perangi. 16 Apara la Kupasusianni te to totemo? Susito pia unno’ko’ dio lu pasa’ nametamba-tamba lako solana, 17 nakua: Mangkamokanni umpa’gandangangkomi, anna tae’ bangra miunnondo, mangkamokan umbating, natae’ bangra mimario. 18 Belanna saemo tu Yohanes tang kumande sia mangiru’, nakuami tau: Nataba deata masussuk. 19 Totemo saemo Anak rampan dilino kumande sia mangiru’, nakuaomi tau: Tiromi iti’ to barak sia pa’anggoro’, sangmanena passima sia to kadake gau’na. Apa iatu kakinaan natonganni penggauranna. 20 Tonna iato, randukmi Yesu untangdoi tu mai kota budanna tanda mangnga Napogau’ lan tu belanna tae’ nasang namengkatoba’, Nakua: 21 Upu’ allomu, E Khorazim! Sumpu sumandakmu, e Betsaida! Belanna iakenna susinna nalan Tirus na Sidon nanni dadi tu mintu’na tanda mangnga mangka dadi lan lili’mi, tae’ natang masaimo ia namangka mengkatoba’ naumpembungku’ karoro’ sia au. 22 Apa Kukua mati’: iake allo kadiparessan la maringan ia parri’na Tirus na Sidon na iatu parri’mi. 23 Na iko, e Kapernaum! Ikomoraka la dipekalangka’i sae langngan langi’? La sarokko-rokkonako ria sae tama lino to mate, belanna iakenna lan Sodom nanii mangka dadi tu tanda mangnga dadi lan lili’mu, inang la tontong ia sae lako te attu iate. 24 Apa Kukua mati’; iake allo kadiparessan la maringngan ia parri’na tana Sodom anna parri’mu. 25 Iatonna iato umpakendekmi pa’pudian tu Yesu, Nakua: O Ambe’, Puangna langi’ na lino, KupudiKomi, belanna Misamboan to paissan sia to manarang te ianna te, anna lako pia Minii umpasomboi. 26 O Ambe’, belanna tenmoto tu pa’poraiamMi dio oloMi. 27 Mintu’na angge maritik mangkamo Nasorong Ambe’Ku lako Kaleku na moi misa’ tau tae’ untandai tu Anak, sangadinna Ambe’ manna, sia moi misa’ tau tae’ untandai tu Ambe’, sangadinna Anak manna sia iatu to la morai Napasomboan Anak. 28 Malekomi mai, e kamu mintu’ boyo’na sia dipapassanni magasanna, Akumote tu la umbenkomi kapelayoan. 29 Endekammi tu panglembaKu sia melada’komi lako Kaleku; belanna Aku malamma’ sia umpamadiongan penaa; ammi alan kapelayoan kalemi. 30 Belanna manaman tu panglembaKu disa’ding sia maringngan tu pamaangKu.
1 Iatonna attu iato siappa’ allo katorroan malemi tu Yesu ullendu’i to’ pa’lak gandung, tangdia’mi tu anak gurunNa, sangiammi ungkalette’i tu gandung anna kandei. 2 Iatonna kitai to Farisi tu iannato, nakuami ungkuanNi: Tiromi, napogau’ bangmo anak gurumMi tu tang dipogau’na ke allo katorroan. 3 Apa Nakua ungkuanni tinde tau: Tae’ paraka mibasai tu apa napogau’ Daud tonna tangdia’ sia iatu to nasiban? 4 Matumbari natama banuanNa ELOHIM, anna kandei tu roti dipennoloan, tu pemalinna nakande sola tu to nasiban, sangadinna to minaa manna ia? 5 Ba’tu tae’paraka ammi basai tu kada lan sura’ Sukaran aluk, kumua iake allo katorroan mintu’nato minaa lan banuanNa ELOHIM untengkai pemalinna allo katorroan anna tae’ naposalai? 6 Apa Kukua mati’ kumua: inde sia Ia tu To ondong kapuanna anna banuanNa ELOHIM. 7 Apa iake miissanmi battuananna te kada iate kumua: Kamamaseanri tu Kukamorai, tangia pemala’, manassa tae’ mipasalai tu to tang kasalan, 8 belanna iatu Anak rampan dilino, Iamo puangna allo katorroan. 9 Ke’de’mi inde to dio mai, Natama banua pa’kombonganna tau iato mai. 10 Denmi dio misa’ to kope limanna sangbali; kumua anna den nanii umpasalai, mekutanami tinde tau lako Yesu, nakua: ma’dinraka umpamaleke tau, keallo katorroan? 11 Apa Nakua lako tinde tau: Mindarokomi kamu ke denkomi unnampui misa’ domba, natobang rokko garuang ke allo katorroan, tae’raka nala madomi’ untoei nariu’i diong mai? 12 Apa pole’pi tu tau, tumbara ondongna mala’bi’na na iatu domba? Iamoto dadi ma’din duka umpogau’ kameloan ke allo katorroan. 13 Nakuami Yesu lako tinde tau: Angka’i tu limammu! Naangka’mi, namatoto’ sule susitu lima sangbalinna. 14 Sunmi tu to Farisi la unnea Yesu sia sipakulu-kulu, kumua umba la nakua umpatei. 16 sia Nagagai tu tau kumua da napa’peissananNi. 17 Anna sundun tu kadanna nabi Yesaya, nakua: 18 Iamote tu taungKu, tu to Kutonno’, pa’kaboro’Ku, naposende penaangKu; la Kuparondongi PenaangKu, na Ia umpa’peissananni lako to kapere’ tu kadiparessan. 19 Tae’ Ia nala massigaga ba’tu metamba-tamba, sia moi misa’ duka tau tae’ la urrangii gamaranNa dio lu to’ kasitammuan lalan. 20 Iatu tille kumpang tae’ Nara’pakki, sia iatu palita ma’millo mannamo tae’ duka Nala umpa’dei, sae lako Napopatalona tu pangra’ta’Na ELOHIM. 21 Anna iatu sanganNa narannuan mintu’ to kapere’. 23 Napotirambanmi to buda sia nakua: Tang Iamoraka Anakna Daud te? 24 Apa iatonna rangii to Farisi tu iannato, nakuami: Iari Naurrambai deata masussuk te tau iate, pa’tunduannari Beelzebul, pangulunna deata. 25 Tu belanna Natandai tu tangnga’na tinde tau, Nakuami lako: Umba-umba tu parenta usseru-seru kalena, sanggang undinna; sia umba-umba tu tondok ba’tu to sangdapo’ ia kalena sisala-sala, tae’ nala manda’. 26 Sia iake la deata bulituk urrambai deata bulituk, tae’ nasalai tang ia kalena sisala-sala; naumba nakua la bendan tu parentana? 27 Sia iake la pa’tunduannara Beelzebul angKu rambai deata masussuk, mindao pa’tunduan, anna rambai anak gurummi? Iamoto dadi ia duka la dadi to mangra’ta’mi. 28 Apa iake Penaanna siamo ELOHIM angKu rambai deata masussuk, manassa nalambi’mokomi tu ParentaNa ELOHIM. 29 Ba’tu umbara la nakua la ma’din misa’ tau tama banuanna to mawatang sia umpangrampai banuanna, sangadi ke napungoi dolo tu to mawatang? Na undinna namane ma’din umpangrampai tu banuanna. 30 Minda-minda tu tang mirring lako Kaleku, iamo unneaNa’, sia minda-minda tu tang Kusisolan mangrampun, iamo ma’pasisarak-sarak. 31 Iamoto angKu kua mati’: Mintu’na kasalanna tau sia kada solangna, la dipa’dei, apa umpa’kada solangi Penaa Masallo’, tae’ nala dipa’ dei. 32 Sia minda-minda ussa’bu’ kada untingoi Anak rampan dilino, la dipa’dei sia kasalanna; apa minda-minda umpokada kada untingoi Penaa Masallo’, tae’ nala dipa’dei kasalanna, la lan te lino, la lan lino undi. 33 Umba-umbannamo mipokada, mikuaraka melo tu kayu iato, melo duka buanna, mikuaraka kadake tu kayu iato, kadake duka buanna. Belanna buannari dinii untandai tu kayu. 34 E bati’ ula’ rame, umba la mikua umpokadai tu melona, anna kamu kalena to kadake? Belanna kala’biammira diong penaa anna ma’kada tu puduk. 35 Iatu to melo penaanna umpasun siami melona dio mai anggenna melona lan lu batu ba’tangna; na iatu to kadake penaanna umpasun siami kadakena dio mai anggenna kadakena lan lu batu ba’tangna. 36 Apa Kukua mati’: Iatu diona mintu’na kada tang kebattuan, tu napokada tau, pada la napenandai ke allo kadiparessan. 37 Belanna diona kadammu la dinii untonganangko, sia kadammu duka la dinii umpasalako. 39 Apa mebali sia Nakua ungkuanni tinde tau: Misa’ bangsa kadake sia pasandak salu lako rampanan kapa’ la morai bang ungkita tanda kakuasan: apa tae’ nala diben tanda, sangadinna tanda kalle-kallean diona nabi Yunus. 40 Belanna susi nabi Yunus tallung allo tallung bongi lan tambuk bale kapua, susi dukato tu Anak rampan dilino la lan maririnna litak tallung allo tallung bongi masainna. 41 Iake allo kadiparessan la ke’de’ tu to Niniwe sisola tau totemo te sia la napasala, apa mengkatoba’mo belanna pangadaranna Yunus; anna tiromi, inde Ia tu ondongna na Yunus. 42 Iatu datu baine lo’ mai pollo’na uai la ke’de’ ke allo kadiparessan sisola tau totemo te anna pasalai, belanna iatu datu iato ke’de’ lo’ mai engkokna padang la umperangii kakinaanna Salomo; anna tiromi: inde Ia tu ondongna na Salomo. 43 Apa ianna sunmo tu deata masussuk lan mai tau, sumayomi dio lu padang rangke sia undaka’ pelayoan, apa tae’ nakabu’tui. 44 Nakuami: La sulemo’ lako banuangku, tu inan mangka kunii tassu’; ianna saemo, nakarampoimi tu inan iato lo’bangmo sia mangkamo disapui sia dikassa’i. 45 Undinna lao pole’ omi untambai deata senga’ pitu nasisolan, tu masussukna pissan na ia, natama namembanua lan; dadi ma’katampakanna ondong pissanmi masua-suanna tu to natamai na iatonna dolona. Ten dukamoto la dadi lako te bangsa kadake. 47 Nakuami tau misa’ lako: Tiroi, tu indo’Mi sua siulu’Mi ke’de’ bangmo dio salian, la morai ussipa’kadangKomi. 48 Nakuami mebali lako tu to ungkuanNi: Mindara tu indo’Ku sia mindara tu mai siulu’Ku? 49 Napasayoimi limanNa tu anak gurunNa sia Nakua: Kitami, iari indo’Ku sia siulu’Ku te mai! 50 Belanna minda-minda tu umpogau’ pa’poraianNa Ambe’Ku dao suruga, iamoto tu siulu’Ku muane sia anak darangKu sia indo’Ku.
1 Iatonna allo iato sunmi tu Yesu lan mai banua iato, Naunno’ko’ dio randan tasik. 2 Budami tau sae sirampun lako Kalena. Iamoto Nakendek langngan misa’ lopi Naunno’ko’, anna ke’de’ nasang bang tu to buda dio randan tasik. 3 Budami tu Napokadanni Naalan pa’pasusian, Nakua: Den misa’ to mangambo’ sun la unnambo’ banne; 4 iatonna marassanmo mangambo’, denmi pira ta’pa rokko biring lalan, saemi manuk-manuk napura ungkandei. 5 Den pira ta’pa rokko to’ batu-batu, tae’ nabuda litak dio; nata’pa tuo, belanna tae’ namandalan litakna. 6 Apa iatonna kendekmo allo, malayumi sia belanna tae’ namennuaka’, marangkemi. 7 Den duka pira tu ta’pa tama tangnga to’ duri, napada tuo duri nataloi tu banne. 8 Sia den pira tu ta’pa rokko to’ padang lunak namembua, den manglokkon pessaratu’, den pennannan pulona den pentallungpulo. 9 Minda-minda tu ketalinga, nama’perangi. 10 Saemi tu anak gurunNa nakua lako: Ma’apari amMi ala pa’pasusian ma’pangada’ unnada’i tu tau? 11 Mebalimi sia Nakua ungkuanni tu tau: Iatu kamu dibenkomi pa’kamasean la unnissanni tu rasia diona Parenta Suruga, apa iatu mati’ tau tae’ ia dikamaseanni. 12 Belanna minda-minda tu den dio, la diben dukapa lako, anna kala’bian pissan. Apa minda-minda tu tae’ dio, la dialai pissan dio mai moi iatu dionamo kalena. 13 Iamoto angKu ala pa’pasusian umpa’kadai tu tau, belanna iatu mati’ tau pakita tang pakita, sia parangi tang parangi ba’tu tang paissan. 14 Nasusito disundunnimi lako tinde tau tu kadanna nabi Yesaya, tu nakua: Pa’perangimmi la parangi, apa tae’ mila unnissan lenni, sia pentiromi la pakita, apa tae’ mikanassai. 15 Belanna makarra’mo penaanna te bangsa iate, sia bantangmo pa’peranginna, sia napamamma’mo tu matanna, kumua da anna pakita tu matanna, sia parangi tu talinganna, sia mangingaran tu penaanna, namengkatoba’ sule angKu pamalekei. 16 Apa maupa’ kamu tu matammi belanna pakita, sia talingammi belanna parangi. 17 Belanna tonganna tongan Kukua mati’; Budamo nabi sia to malolo penaanna maduang la ungkitai te mintu’na mikitanna, anna tae’ nabelai ungkitai; sia la urrangii tu mintu’na miranginna, na tae’ duka nabelai urrangii. 18 Dadi perangiimi kamu battuanna tu pa’pasusian to unnambo’banne! 19 Iatu mintu’nato urrangii tu diona Parenta Suruga iato, natae’ napemanassai, saemi to bulituk unnalai tu apa diambo’ tama penaanna; iamoto tu tiambo’na dio biring lalan. 20 Apa iatu tiambo’na dio to’ batu-batu, iamotu to urrangii tu kada iato, naparannu len penaanna ta’pa untarimai; 21 apa tae’ namennuaka’ lan penaanna, sangadinna sattu’ri, nanii mananna’. Ianna sae peroso ba’tu pa’pakario-rio tu diona kada iato, ta’pa napamo’dongmi tu penaanna. 22 Na iatu tiambo’na tama tangnga to’ duri, iamotu to urrangii tu kada iato, apa nataloi sara’ lan te lino sola pea’panna kasugiran tu kada iato, naurunganni tang membua. 23 Na iatu tiambo’na rokko to’ padang lunak, iamotu to urrangii tu kada iato anna pemanassai; namembua melo tongan, naumpakendek burana, den manglokkon pessaratu’, den pennannan pulona, den pentallungpulo. 24 Napokada pole’omi tu pa’pasusian senga’ misa’ dio tingayona tinde tau, Nakua: Iatu Parenta Suruga susi misa’ to unnambo’ banne melo dio umanna; 25 na iatonna mamma’mo tau, saemi to mabiri’ lako kalena unnambo’i pole’i pare-pare tama tu banne, anna male. 26 Na iamira tonna kendek sia membua, namane dikita tu pare-pare. 27 Saemi tu mai kaunanna tinde to ma’uma sia nakua lako: Umbaraka nakua na banne melo sia tu miambo’ dio umammi? Naumba ia nanii sae tu pare-pare? 28 Nakuami mebali lako tau iato mai: To mabiri’ ia, tu umpogau’i to. Nakuami tu mai kaunanna lako: Miporai siaraka, kilao urrampunni tu pare-pare? 29 Nakuami: Da’ito, belanna iake la laoi mirampun tu pare-pare, umbai la mentuang tu pare tilampi’ sola. 30 Da’ito anna tuo bangpa sola sae lako peparean, na iapa ke peparean angku kuanni tu to mepare kumua: Rampunni dolo tu pare-pare sia pori sisanguyunni anna diballa, apa iatu pare pakissinni langngan alangku. 31 Napokada pole’omi tu pa’pasusian senga’ misa’ dio tingayona tinde tau, Nakua: Iatu Parenta Suruga susi lise’ sawi sanglise’, naala tau natananni lan pa’lakna. 32 Tonganna iamo bitti’na tu mintu’na uluanna lise’ tananan, apa ianna tuomo, kapuami na iatu mintu’na utan, sia mengkayu, anna ma’din nanii manuk-manuk dao mai langi’ sae mentiongan tu mai tangkena. 33 Sia misa’ dukapa pa’pasusian senga’ Napokadanni tu tau Nakua: Iatu Parenta Suruga susi ragi naala misa’ baine, napatamai to’ ta’pung tallung bakku’, anna silele messu’ sia lobo’. 34 Mintu’nate naalan pa’pasusian Yesu Napokadan to buda, sia tae’ nama’kada lako tau ke tang pa’pasusian. 35 Kumua anna sundun tu napokadanna nabi nakua: La umbuangNa’ kada unnala pa’pasusian, umpasomboNa’ apa kabunian tempon dio mai mai dadinna lino. 36 Undinnato, Nasuami Yesu male tu to buda, anNa male lako banuanNa. Saemi tu anak gurunNa lako Kalena sia nakua: Pokadangkan battuananna tu pa’pasusian pare-pare dio uma. 37 Nabalimi Nakua: Iatu to unnambo’ banne melo, iamotu Anak rampan dilino; 38 na iatu uma, iamote lino; na iatu banne melo, iamotu mai to dianak lan Parenta iato; na iatu pare-pare, iamotu anak to bulituk. 39 Na iatu uali unnambo’ pare-pare, iamotu deata bulituk; na iatu kapeparean, iamotu allo katampakanna te lino; na iatu to mepare, iamotu mintu’ malaeka’. 40 Dadi susitu pare-pare dirampun napura diballa api, ten dukamoto tu la dadi ke allo katampakannai te lino. 41 La Nasua Anak rampan dilino tu malaeka’Na, anna rampunni tu mintu’na patua’ ba’tangna sia to umpogau’ kabulitukan lan mai ParentaNa. 42 Anna dipembuangan tama dapo’ nanii api; indemoto nanii katumangiran sia kasisangeran isi. 43 Iake attu iato la parrang susi allo tu mintu’ to malolo penaanna lan Parentana Ambe’Na. Minda-minda tu ketalinga, nama’perangi. 44 Iatu Parenta Suruga butung ianan kapua angga’na membuni diong padang, nakabu’tui tau, nabuni pole’oi; belanna kaparannuanna, malemi umbalukan nasangi tu mintu’ apa dio kalena, anna allii tu padang iato. 45 Sia iatu Parenta Suruga, butung misa’ to ma’balili undaka’ mattiara me’lok. 46 Ianna kabu’tuimi tu mattiara masu’lik allinna, malemi umbalukanni tu mintu’ apa dio kalena, anna allii tu mattiara iato. 47 Sia ia duka tu Parenta Suruga butung puka, nae’te’ tau diong tasik sia umpurru’ ma’rupa-rupa bale. 48 Ianna ponnomo, nariu’mi tau langngan randanan, naunno’ko’ umpilei, iatu melona napatama pa’pannianna, apa iatu kadakena natibean. 49 Susimo la dadi to ke katampakannai lino: mintu’na malaeka’ la sun ussarakki tu mintu’ to kadake dio mai to malolo penaanna. 50 Anna pembuanganni tama dapo’ nanii api; indemoto nanii katumangiran sia kasisangeran isi. 51 Mikanassamoraka te mintu’na te? Nakuami lako: Kikanassamo. 52 Nakuami Yesu ungkuanni: Iamoto minda-minda tu pandita Sura’, tu digurui lan Parenta Suruga, iamo butung misa’ to makaka, umpatassu’i diong mai inan pangannana tu bangla’na sia masainnamo. 53 Iatonna upu’mo Yesu umpokadai tu mintu’na pa’pasusian iato, ke’de’Mi inde to dio mai. 54 Tonna rampomo lako tondok Nanii lobo’ Naada’imi tu tau lan lu banua pa’kombonganna, anna mangnga tu tau sia nakua: Umbara Ia Nanii te Tau iate unnalai tu kamatarrusan susito, sia iatu tanda mangnga? 55 Tang anak pande kayuraka te? Sia tang disangaraka Maria tu indo’Na sia iatu mai siulu’Na, Yakobus sia Yusuf sia Simon sia Yudas? 56 Sia iatu siulu’Na baine tang inde nasang siaraka te mai tasisolan? Naumbaraka Ia Nanii unnalai te mintu’na te? 57 Napomatana’mi tinde tau tu diona Yesu. Apa Nakua Yesu lako tinde tau: Misa’ nabi tae’ natang dibilang, sangadinna lan tondokna sia lan tananan dapo’na. 58 Tae’ra nabuda tanda mangnga Napogau’ inde to dio, belanna tae’ napatonganNi tau.
1 Iatonna iato napelelemi Herodes, tu digente’ datu sangtepona tondok, tu diona karebanNa Yesu. 2 Nakuami tu datu lako solana: Yohanes Pa’dio’mo tu; malimbangunmo diong mai to’ to mate, iamoto nakedo tu mintu’ kamatotoran lan kalena umpogau’ tanda mangnga. 3 Iatu Herodes mangkamo untingkan Yohanes anna pungoi, napatamai pa’tarungkuan tu belanna Herodias bainena Filipus, siulu’na. 4 Belanna mangkamo ma’kada lako Herodes tu Yohanes nakua: Pemali ke mipobainei. 5 La moraimi Herodes umpatei, apa mataku’ siao lako to buda belanna inang nasanga tau nabi tu Yohanes. 6 Apa iatonna pa’maruasan allo kadadianna Herodes, ma’gellu’mi tu anakna baine Herodias lan tangnga tau, naposendei penaanna datu. 7 Iamoto anna massumpa tu Herodes umpokadai, la umbenni apa-apa tu napalaku. 8 Iatinde pia inang mangkamo napatunduk indo’na, iamoto nama’kada nakua: Tabenmo’ mai tu ulunna Yohanes Pa’dio’ indete, diong misa’ pindan. 9 Massemi penaanna tu datu, apa belanna iamotu sumpana sia belanna iamotu to nasisolan ma’talimbungan kumande, napesuammi la umbenni lako. 10 Nasuami tu tau lao umpoloi tu ulunna Yohanes lan pa’tarungkuan. 11 Nabaami tau tu ulunna diong pindan, napennoloanni lako tinde pia baine, nabaai lako indo’na. 12 Saemi tu anak gurunna Yohanes unnalai tu batang rabukna, anna peliangi; nalao tinde tau umpokadai lako Yesu. 13 Iatonna rangii Yesu tu kareba iato, umpaseremi Kalena, inde to dio mai, Namale misa ma’lembang lako to’ kasalanna. Tonna rangii to buda tu iannato, pada sunmi lan mai tondokna naundi urrundu’I unnola gantanan. 14 Rampomi tu Yesu, Nakitai tu tau lendu’ budanna; mamassengmi lako tau iato mai, Napamalekei tu mai mintu’na masakinna. 15 Iatonna makaroenmo, saemi tu anak gurunNa lako sia nakua: Iatu inan iate to’kasalan, sia la bongi dukamo, melo ke Misuami te mai tau male, nalao unnalli kande dio lu tondok. 16 Apa Nakua Yesu lako tinde tau; Dai’mito namaleo tu mati’ tau, kamumo umpakandei. 17 Nakuami tu anak gurunNa lako: Tae’ bang apa inde, sa’bamora roti lima na bale da’dua. 18 Nakuami: Banna’ mai. 19 Nasuami tu to buda unno’ko dio to’ riu; Naalami tu roti lima na bale da’dua, Namentingara langngan langi’ sia massambayang, Namane untepu-tepui tu roti, Nabenni anak gurunNa, na anak gurunNa umben pole’i to buda. 20 Kumandemi sola nasangi sadia’na. Naalaimi tau tu roti sesanna tu mangkanna ditepu-tepu sangpulo dua karandang ponno. 21 Iatu to kumande agi-agi limangsa’bu tu muane, diboko’pa tu mai baine sia pia. 22 Ta’pa Napasassa’mi tu anak gurunNa kendek langngan lembang, la ma’lembang dolo lian, tonna marassan ussuai sule tu to buda. 23 Iatonna mangkamo ussuai male sule tu to buda, kendekmi langngan misa’ tanete la massambayang. Tonna la bongimo, torro bangmi dao misa-misaI. 24 Iatinde lembang ma’tangnga tasikmo, nalendu’ ia maparri’na napobua’ bombang, belanna angin ma’sissang. 25 Iatonna dannarimo saemi tu Yesu umpellambi’i, untete uai tasik. 26 Iatonna kitaI anak gurunNa untete uai tasik, tiramban nasangmi sia nakua: Bombo ia tu! Sikarrakammi belanna kamatakuranna. 27 Apa ta’pa Napa’kadai Yesu, Nakua: Parapa’i tu penaammi, Akumote anna, da mimataku’. 28 Mebalimi Petrus nakua lako: O Puang, iake Kamu tonganmo, suana’ angku male mati’ untete uai tasik. 29 Nakuami: Maimoko. Mengkalaomi tu Petrus dao mai lembang, nama’lingka untete uai la umpellambi’i Yesu. 30 Apa iatonna tiromi tu bara’, mataku’mi; sia iatonna la tallanmo, kumarrak-marrakmi, nakua: O Puang kanana’ina’! 31 Tikarami tu Yesu ussorongan limanNa. Natoei sia Nakua ungkuanni: E to tangkan ma’patongan, ma’apai anna bata penaammu? 32 Iatonna kendekmo langngan lembang, radanmi tu angin. 33 Sangsaeammi tu mintu’ to lan lembang tukku umpennoloi Yesu sia nakua: Kamu tonganmo tu AnakNa ELOHIM. 34 Malemi ma’lembang, narampo lako gantananna dio Genesaret. 35 Iatonna kanassami pa’tondokan tu Yesu, mesuami tu tau lako mintu’na tondok untikui, nasae tu tau umbaai tu mintu’ to masaki; 36 malakumi tinde tau lako kumua anna kaka’ bangi tu rombe sambu’Na. Padami tau ungkaka’I padami maleke.
1 Tonna iato, saemi lako Yesu tu mai to Farisi sia pandita Sura’ dio mai Yerusalem sia nakua: 2 Ma’apari tu anak gurumMi anna lendai tu aluk panganna to dolo? Belanna tae’ nabasei tu limanna, ke la kumandei. 3 Mebalimi Yesu sia Nakua ungkuanni tinde tau: Ma’apai anna kamu duka untengkai Sukaran alukNa ELOHIM tu belanna aluk panganna to dolomi? 4 Belanna Nakua ELOHIM: Kasiri’i tu ambe’mu sia indo’mu sia: Minda-minda unggatai ambe’na ba’tu indo’na, iamo la mate dipongko. 5 Apa mikua kamu: Minda-minda tu ma’kada lako ambe’na ba’tu indo’na kumua: Iatu la mipotuona tu lu diona mai kaleku, iamo kupenomban (lako ELOHIM); 6 tae’mo namanggi’ tau la ungkasiri’opi tu ambe’na ba’tu indo’na. Susimoto tu kaumpa’deimmi bisaranNa ELOHIM, tu belanna aluk panganna to dolomi. 7 E to belo puduk, tonganna bang tu apa mangka napoparunde nabi Yesaya pirambongi’ tu diona kamu, kumua: 8 Manassa iate tau iate pudukna manna ungkasiri’Na’, apa iatu penaanna tae’ nalattu’ lako Kaleku. 9 Tae’ bua’na to tau iato umpenombaiNa’, belanna umpa’pangadaran panganna napondok tolino. 10 Natambaimi tu to buda, Nama’kada lako Nakua: Perangiimi ammi issanni! 11 Tae’ ia na iatu apa lu tama sadang tu urruttakki tau, sangadinna iari tu lu lanna mai sadang, iamo iato tu urruttakki tau. 12 Pakalan saemi tu anak gurunNa, nakua lako: Miissan siaraka kumua mapa’di’ penaa tu to Farisi, tonna rangii tu kada susi to? 13 Mebalimi Nakua: Umba-umba tu tananan, tu tang Natanan Ambe’Ku dao suruga, la dilampi’i. 14 Elo’na ia namale. Perenden butanna ia to buta tu tau iatu mati’. Iake to buta urrenden to buta, inang la tobang sola duai rokko garuang. 15 Mebalimi Petrus sia nakua lako: Pokadangkan battuananna to pa’pasusian iato. 16 Apa Nakua Yesu: Tangkan dukaparaka mitandai melo sae lako totemo? 17 Tae’paraka miissanni, kumua apa-apa tu lu tama sadang, tarru’ rokko tambuk nadipasun rokko pekkueran? 18 Apa iatu apa sun dio puduk, iamo ia lu lan mai penaa; iamo ia to tu urruttakki tau. 19 Belanna lan mai penaa sun tu tangnga’ kadake, kapapatean, pasandak salu lako rampanan kapa’, gau’ sala, kabokoan, sa’bi tang tongan, kada solang; 20 ia nasangmo ia te ianna te tu urruttakki tau, apa iatu kumande tang membase dolo, tae’ ia na ia urruttakki tau to. 22 Denmi misa’ baine to Kanaan lu dio mai parenta iato sae nametamba-tamba nakua: O Puang, o Anakna Daud, kamaseina’ dikka’ belanna iatu anakku baine, nataba deata masussuk, napandasa tongan. 23 Apa moi sangbuku duka kada tae’ Napebalian lako baine iato. Saemi tu anak gurunNa urreke’I napalakui nakua: suai tu baine iatu male, belanna undi bang melalla-lalla dio boko’ta. 24 Mebalimi Nakua: Tae’ra Kudisua lako senga’na sangadinna lako mintu’ domba pa’dena to Israel. 25 Saemi tinde baine tukku umpennoloI, nakua: O Puang, tulungna’ dikka’! 26 Apa mebali, Nakua: Tae’ napato’ dialai tu kande dio mai pia, nadibuangan asu. 27 Nakuami tinde baine: Tonganna Puang, apa iatu asu ungkande duka mintu’ kande mara’, tu rondonna dao mai medana puangna. 28 Mebalimi Yesu, sia Nakua lako: E baine! matoto’ tongan kapatonganammu; dadimo lako kalemu susitu mukamorainna. Matana bangsiami tu anakna baine to attu iato. 29 Ke’de’mi tu Yesu inde to dio mai, Namale urrundunan biring tasik Galilea; kendekmi langngan misa’ tanete, Naunno’ko’ dao. 30 Budami tu tau sae lako Kalena umbaa to kupi’ sia to kope limanna sia to buta sia to mamang, sia buda to senga’ natarru’ umpatorroi diong to’ lentekNa Yesu. Napamalekemi tu tau, naurunganni mangnga bangmi 31 tu to buda, untiroi tu to mamang ma’kada-kada, to kope limanna matoto’, sia to kupi’ lumingka, sia to buta pakita; napakala’bi’mi tu Kapenombanna to Israel. 32 Natambaimi Yesu tu anak GurunNa, Nakuami: MamassengNa’ untiroi te to buda, belanna tallung allomo Kusisolan, na tae’ bang apa dio lu la nakande. na tae’ Kumorai la ussua tangdia’ bangi male sule, apa limpu manii lako lalan. 33 Nakuami tu anak gurunNa lako: Umbara la tanii unnala roti pada budanna to, indete padang pangallaran la dipediaranni te tau pada to? 34 Nakuami Yesu lako: Pirara roti iti’? Nakuami: Pitu na bale’-bale’ sidi’. 35 Nasuami tu to buda unno’ko’ rokko padang. 36 Naalami tu roti pitu sia iatu bale, Nama’kurre sumanga’ Natepu-tepui, Nabenni anak gurunNa, na anak gurunNa pole’ o umbenni to buda. 37 Kumandemi sola nasangi sadia’na; naalaimi tau tu roti sesanna, tu mangkanna ditepu-tepu, pitu baka ponno. 38 Iatu to kumande patangsa’bu tu muane, diboko’pa tu mai baine sia pia. 39 Iatonna suami male tu to buda, kendekmi langngan lembang, Narampo lako lili’na Magadan.
1 Saemi tu to Farisi sia to Saduki la untoba Yesu, umpalakui lako la Napakitan misa’ tanda kakuasan dao mai langi’. 2 Apa mebali sia Nakua ungkuanni: Ianna kekaroen mikuami: Manta’ allo, belanna masero langi’. 3 Sia ianna melambi’na mikuami: La ma’paliu bara’ te allo iate, belanna mararang langi’ sia maru’gun. Tonganna iatu lilinganna langi’ manarangkomi umpasisengaranni, apa iatu tanda makalaen-laenna attu iate tae’ mitandai. 4 Misa’ bangsa kadake sia pasandak salu lako rampanan kapa’ la morai bang ungkita tanda kakuasan, anna tae’ nala diben tanda, sangadinna tanda kalle-kallean diona nabi Yunus. Natampemi tu tau iato, Namale. 5 Iatonna rampomo tu anak gurunNa lian, tang nakilalaimi umbaa roti. 6 Nakuami Yesu ungkuanni: Pengkilalai tongan-tonganni, penandaikomi kalemi dio mai raginna to Farisi sia to Saduki. 7 Sipa’kada-kada kalenami, nakua: Ia sia Nama’kada susi to, belanna tae’ tabaa roti. 8 Iatonna issanmi Yesu tu diongna penaanna, Nakuami ungkuanni: E to tangkan ma’patongan, ma’apari ammi sipa’kada-kada misara, iaraka tu kataeranna roti dio kalemi? 9 Tae’paraka miissanni sia tae’moraka mikilalai tu diona roti lima anna limangsa’bu tau, napirang karandangra tu sesanna mangka mialai? 10 Ba’tu iatu diona roti pitu na patang sa’bu tau, napirang bakara tu sesanna mangka mialai? 11 Umba nakua natae’ miissanni kumua tangia diona roti tu Kupokada lako kalemi? Apa penandaikomi kalemi dio mai raginna to Farisi sia to Saduki. 12 Maneri naissan tinde tau, kumua tangia Napokada tu la umpenandai kalena dio mai ragi, sangadinna dio mai pangadaranna to Farisi sia to Saduki. 14 Nakuami tinde tau: Den tu kumua: Yohanes Pa’dio’; sia den tu kumua Elia; den pole’o tu kumua: Yeremia, ba’tu umbannaraka misa’ tu mintu’ nabi. 15 Nakuami lako: Apa iake kamu misangaRa’ minda? 16 Mebalimi Simon Petrus, nakua: Kamumo Kristus, AnakNa Puang Matontongan. 17 Mebalimi Yesu sia Nakua ungkuanni: Maupa’moko, e Simon, anakna Yunus! Belanna tangia mentolinona umpaombo’i lako kalemu tu iannato, sangadinna Ambe’Ku dao suruga. 18 Sia Aku Kukua mati’ kumua, ikomo te tu Petrus, sia dao batu iate la Kunii umpabendan kombongangKu, sia bambana mukkun tae’ nabelai untaloi. 19 La Kubenko tu gontingna Parenta Suruga. Sia apa-apa tu muarra’i lan lino, ia dukamo la maarra’ lan suruga, sia apa-apa tu muko’ka’i lan lino, ia dukamo la tiko’ka’ lan suruga. 20 Napakare’nami tu anak gurunNa, da napokadai lako misa’ duka tau, kumua Iamo Kristus. 22 Natambai misami Petrus, naparandukki unta’tanNi, nakua: Napamambela-bela Ia ELOHIM to, Puang! Tae’ maro’ ia nala dadi lako Kalemi tu iannato. 23 Apa memboko’ tu Yesu, anNa kua lako Petrus: Pallaiko lako boko’Ku, e deata bulituk! Ikomo misa’ tu la untumangNa’, belanna tangia diona ELOHIM muinaa-naa, sangadinna diona tolino. 24 Tonna iato Nakuami Yesu lako anak gurunNa: Iake denni tau la morai undi urrundu’Na’, la ussa’biangan kalena sia unnendekan kayu pea’ta’na, naundi urrundu’Na’. 25 Belanna minda-minda la morai ungkatirinnai katuoanna, iamo la kapa’dean katuoan, apa minda-minda tu kapa’dean katuoanna tu belanna Aku, iamo la ungkabu’tui katuoan. 26 Belanna apara la napomaupa’ tau, moi naassangi te lino, apa karugian deatanna? Ba’tu apara tu sipatu la nasorong tau la nasondan deatanna? 27 Belanna iatu Anak rampan dilino la sae nakabu’ kamala’biranNa Ambe’Na naturu’ mintu’ malaeka’Na; attu iato pantan la Napapakkanni lako tau sitinaya penggauranna. 28 Tonganna tongan Kukua mati’: Den ba’tu pira-pira tu to ke’de’ indete, tu tae’ nala sikita kamatean, ke tae’pi nakitaI tu Anak rampan dilino sae umpotoding kamala’biran tanda kadatuanNa.
1 Ma’annan allona lendu’nato, Nabaami Yesu tu Petrus sia Yakobus sia Yohanes siulu’na Yakobus, Nasolanni langngan misa’ buntu malangka’, male messarak. 2 Membalimi tu rupanNa dio tingayona tinde tau, naparrang tu lindoNa susi allo, sia iatu pakeanNa mandu mabusssang susi arrang masiang. 3 Pakalan nakitami tinde tau tu Musa sia Elia nasipa’kadan Yesu. 4 Ma’kadami Petrus lako Yesu, nakua: O Puang, melo ke indemoki’ te; iake Miporai, kugaragamora lantang tallu indete, misa’ Kamu, na misa’ Musa na misa’ Elia. 5 Marassan bangsia ma’kada-kada, pakalan denmi sangleon gaun parrang unnonganni; narangimi tu gamara lan mai gaun iato nakua: Iamote tu Anak Pa’kaboro’Ku, Ia dukamo nanii kasendeangKu; perangii. 6 Iatonna rangii tinde anak gurunNa tu gamara iato, tobangmi tipessussuk, lendu’ mataku’na. 7 Saemi tu Yesu ungkaka’i tinde tau sia Nakua: Malimbangunkomi sia da mimataku’. 8 Iatonna bangunammo matanna tinde tau, tae’ bangmo misa’ tau nakita, Yesu mannamo misa-misa. 9 Iatonna solo’mo dao mai buntu iato, ma’pakainga’mi tu Yesu lako tinde tau sia Nakua: Da mipokada lenni te mikitanna lako misa’ duka tau, ke tae’pi Namalimbangun tu Anak rampan dilino diong mai to’ to mate. 10 Mekutanami tu anak gurunNa lako nakua: Ma’apari nakuara pandita Sura’, kumua tae’ nasalai tang sae dolo tu Elia? 11 Mebalimi tu Yesu Nakua: Inang la sae ia tu Elia, sia umpasirundunan mintu’ sakka’ saeanna. 12 Apa Kukua mati’, kumua saemo tu Elia, na tae’ natandai tau, sangadinna napogau’ora lako tu pa’poraianna. Ten dukamoto tu Anak rampan dilino la napakario-rio tau iato. 13 Maneri naissan anak gurunNa, kumua diona Yohanes Pa’dio’ tu Napokada lako kalena. 15 malinguntu’ dio oloNa Yesu nakua: O Puang, kamasei dikka’ tu anakku muane, belanna ta’taran, sia lendu’ maparri’na; belanna pembuda tobang tama to’ api sia pembuda dukamo rokko to’ uai, 16 kusolammo lako anak gurumMi, apa tae’ nabelai umpamatanai. 17 Mebalimi tu Yesu Nakua: E bati’ to tang ma’patongan sia to leko’ penaanna, sangapaPa’ la ussisolangkomi? Sia sangapaPa’ la umpama’tanangkomi penaa? Solanni mai. 18 Nasarabaimi Yesu, nasun lan mai kalena tu deata masussuk; ta’pa matanami tinde pia to attu iato. 19 Iatonna iato sae misami tu anak gurunNa lako Yesu sia nakua: Ma’apai kami natae’ kibelai urrambai tu deata? 20 Nakuami ungkuanni: Tu belanna mandalle’ pa’patonganmi. Apa tonganna Kukua mati’: iake denni kapatonganammi pada lise’ sawi, ammi kua lako te buntu: Tilengka’ko indete lako, manassa tilengka’; inang tae’ tu tang la dadi dio kalemi. 21 (Apa iatu ianna te tae’ nama’din sun moi dipatumba, sangadi massambayangpiki’ sia ma’puasa.) 23 anna patei, anna allo ma’pentallun Namalimbangun sule. Lendu’mi masussanna tu anak gurunNa. 25 Nakuami: Nabaya’. Iatonna tamamo banua tu Petrus, Napadoloimi Yesu umpa’kadai, Nakua: E Simon, umbara musanga? Mindara nanii tu mai datu lan te lino unnala sassung ba’tu sima? Dioraka mai anakna ba’tu dio mai to salian? 26 Nakuami mebali: Dio ia mai to salian. Nakuami Yesu lako: Iake susii to, lessu’ ia tu mai mintu’ anak datu. 27 Apa dikuari daa’ anna katannarangki’ tu mati’ tau, dadi laoko mamekan rokko tasik, ammu alai tu bale bunga’ pealammu; sia iammu bungka’i tu sadangna, la mukabu’tui tu doi’ a’pa’ dirham; alai tu doi’ iato, ammu sorongi lako tu tau, pamaya’Ku na iko.
1 Tonna attu iato saemi tu anak gurunNa lako Yesu nakua: Mindara tu kapuanna lan Parenta Suruga? 2 Natambaimi Yesu tu pia’-pia’ misa’ Napalanni tangnga, 3 sia Nakua: Tonganna tongan Kukua mati’, iake tae’i mipasondai penaammi, midadi pia, dennoraka mila tama len Parenta Suruga? 4 Iamoto, minda-minda tu umpamadiongan kalena susite pia’-pia’, iamo la madaoanna lan Parenta Suruga. 5 Na minda-minda tu untammui tu pia’-pia’ susite diona sangangKu, iamo untammuiNa’. 6 Minda-minda untumangi moi misa’i te to bongko umpatonganNa’, la’bi’ sia ia lako kalena ke ditoke’i batu parandangan tu barokona, nadilammu’ lan tangnga-tangnga tasik. 7 Upu’ allona te lino, belanna angganna patumangna. Belanna tae’ nasalai tang sae tu patumangna, apa upu’ allona tu to napobannang tu patumangna. 8 Iamoto, iake limammu ba’tu lentekmu untumangko, ta’takki mutibei, belanna la’bi’ sia ia ke popponko ba’tu sondo’ko tama katuoan na iake dio patomalii tu limammu sia lentekmu mudipembuangan tama api tontong sae lakona. 9 Sia iake matammu untumangko, su’be’i ammu tibei, belanna la’bi’ sia ia ke sangbaliri matammu tama katuoan, na iake dio patomalii tu matammu mudipembuangan tama api naraka. 10 Kanandai tonganni, da naden misa’ mitapa’ te to bongko iate. Belanna Kukua mati’, iatu mintu’ malaeka’na lan suruga tontong untiro lindo Ambe’Ku dao suruga. 11 (Belanna iatu Anak rampan dilino sae la ungkarimmanni tu pa’dena.) 13 Na iake nakabu’tui siai, tonganna tongan Kukua mati’, ondong ia napoparannunna to na iatu tang pusanna kasera pulona ngkasera. 14 Ten dukamoto tu Ambe’mi dao suruga tae’ dio tu pa’poraian kumua anna sanggang misa’ te to bongko iate. 15 Iake kasalanni tu siulu’mu lako kalemu, laoko umpakilalai podo iko simisa-misanan; iake natarimai tu pa’pakilalammu, sikadulu’ omoko sule to tu siulu’mu. 16 Apa iake tae’i natarimai, solan pole’ko tau misa’ ba’tu da’dua dikua anna pudukna tinde to sa’bi’ da’dua ba’tu tallu umpamanassai tu mintu’ kada. 17 Na iake natumpui tu kadanna tinde tau, pokadai tu iannato tama kombongan; apa iake tae’ siaoi naperangii da’ito nabutung to kapere’ sia passima lako kalemu. 18 Tonganna tongan Kukua mati’: apa-apa tu miarra’i lan lino, iamo la maarra’ lan suruga, sia apa-apa tu miko’ka’i lan lino, tiko’ka’ duka lan suruga. 19 Sia Kukua duka lako kalemi: Iake denkomi da’dua lan lino sanginaa umpalaku ba’tu apa-apa, la Napadenangkomi Ambe’Ku dao suruga tu iannato. 20 Belanna umba-umba nii tau da’dua ba’tu tallu sirampun belanna sangangKu, dio dukaNa’ lan tangnga- tangngana. 21 Tonna iato saemi tu Petrus umpentireke’i Yesu nakua: O Puang, pempiran sala tu siulu’ku lako kaleku tu sipatu la kupagarri’? Saeraka lako ma’pem- pitunna? 22 Nakuami Yesu lako: Kukua mati’: tae’ nasae manna lako ma’pempitunna, sangadinna sae lako ma’pempitungpulona pempitu. 23 Iamoto iatu Parenta Suruga dipasusi misa’ datu, la sisalu taunna. 24 Iatonna parandukki sisalu, nabaami tau lako tu to kaindanan sangpulo sa’bunna talenta. 25 Apa belanna tae’ apa dio la napamayaran, napesuammi puangna, kumua ia la dibalukan sola anakna sia bainena, sia mintu’ tu apa dio kalena, napopamaya’. 26 Lumbangmi tinde taunna, mennolo lako, nakua: Dapa mipupu’ bangna’ la kubaya’ nasang sia lako kalemi. 27 Tilaomi massena tu puangna tinde tau, narampananni, sia iatu indanna napamasero bangmo. 28 Apa iatonna sun tinde tau, sitammumi misa’ solana, tu kaindanan lako kalena saratu’ dinar; nala’ka’imi anna kalessekki, nakua: Baya’i tu indanmu lako kaleku. 29 Lumbangmi tinde solana mengkamoya-moya lako sia nakua: dapa mipupu’ bangna’, inang la kubaya’na mati’. 30 Apa manoka, sangadinna napa’petarungkuan, sae lako naseroinna tu indanna. 31 Iatonna tiroi mintu’ solana tu penggauran iato, lendu’mi masussanna, nalao umparampoi lako puangna tu mintu’nato. 32 Pakalan natambaimi puangna tinde tau, nakuami ungkuanni: E to kadake, mangkamo kupamasero nasang tu indanmu, belanna mengkamoya-moyako umpalakui lako kaleku. 33 Tang sipaturokoka la unnala mase solamu susi aku mangka unnala maseko? 34 Sengkemi tu puangna, nasorongi lako sapiri la umpakario-rioi, sae lako nabaya’na nasang tu indanna. 35 Ten dukamoto tu Ambe’Ku dao suruga la umpogau’i lako kalemi, ke tae’i naponno tongan penaammi pada umpagarri’ salana tu mai siulu’mi.
1 Iatonna mangkamo tu Yesu umpaupu’i tu mintu’ kada iato, ke’de’Mi dio mai tana Galilea; Narampo lako lili’na tana Yudea, tu nabala salu Yordan lian. 2 Lendu’mi budanna tau undi urrundu’I, anNa pamalekei tu mai tau dio. 3 Saemi tu to Farisi lako la untobaI nakua lako: Ma’dinraka tu tau untantang bainena diona mintu’na passalan? 4 Mebalimi Yesu, Nakua: Tang mibasaparaka kumua Ia tu Totumampa ungkombong tolino tonna mulanna umpadadii tu muane sia baine. 5 Anna ma’kada kumua: Iamoto anna la untampe ambe’na sia indo’na tu tau anna la’ka’ lako bainena; anna mendadi sangbatang kale sola duai? 6 Naurunganni tae’mo nada’dua sangadinna sangkalemora. Iamoto, dadi iatu mangkannamo Napasibali ELOHIM, da napasitantangi tolino. 7 Nakuami tinde tau lako: Iake susito, ma’apai namesua tu Musa umpa’bengan sura’ kasitantangan sia untantangi? 8 Nakuami Yesu lako tinde tau: Tu belanna kamakarrasanna penaammi anna elorangkomi Musa untantang bainemi; apa iatu tempon dio mai tae’ ia nasusito. 9 Apa Aku Kukua mati’: minda-minda untantang bainena sangadinna diona gau’ sala, anna umpobaine to senga’, iamo pasandak salu lako rampanan kapa’. Na minda-minda umpobainei tu baine natantang, ia dukamo pasandak salu lako rampanan kapa’. 10 Nakuami tu anak gurunNa lako: Iake susito tu diona muane anna baine, la’bi’ tang mendapo’. 11 Apa Nakua ungkuanni tinde tau: Tae’ namintu’ tau untandai te kada iate, sangadinna ia manna ia tu to dinii umpa’kamaseanni lako. 12 Belanna den tu tau inang lupamo sun lan mai tambukna indo’na; sia den tu tau lupa belanna nabalianni tau; sia den pole’o tu tau lupa, tu ia kalenamo umpalupa kalena tu belanna Parenta Suruga. Minda-minda tu umbelai ungkaritutui tu iannate, nakaritutuimi. 13 Tonna iato nasolammi tau lako Yesu tu mai pia’-pia’, kumua anNa remme’i limanNa sia Napassambayanganni, apa nasarabai anak gurunNa tinde tau. 14 Apa Nakua Yesu: Popa’elo’nai tu pia’-pia’, da migagai sae lako Kaleku, belanna iamotu to susito tu unnampui Parenta Suruga. 15 Naremme’mi limanNa tu pia’-pia’, Namane ke’de’ dio mai. 17 Nakuami Yesu lako: Ma’apari na iara tu kameloan mupekutanan lako Kaleku? Misa’ri Ia tu melo. Apa iake la moraiko tama katuoan, turu’i tu Sukaran alukNa ELOHIM. 18 Nakuami lako: Sukaran aluk umbara to? Nakuami Yesu: Da mupapatean, da mupasandak salu lako rampanan kapa’, da muboko, da musa’bi tang tongan. 19 Kasiri’i tu ambe’mu sia indo’mu, sia: Kamasei tu padammu tolino susi kalemu. 20 Nakuami tinde to mangura lako: Mintu’na to kukanandai nasangmo; apapara tu kakurangangku? 21 Nakuami Yesu ungkuanni: Iake la moraiko tae’ sayuammu, malemoko, mubalukanni tu apa-apa dio kalemu, mupa’kamaseanni lako to kalala’, ammu ampui ianan dao suruga; ammu male mai undi urrundu’Na’. 22 Apa iatonna rangii tinde to mangura te kada iate, rossomi penaanna male, belanna buda iananna. 23 Nakuami Yesu lako anak gurunNa: Tonganna tongan Kukua lako kalemi, malia’ tongan misa’ to sugi’ tama Parenta Suruga. 24 Sia Kukuapa lako kalemi: Malomo ia misa’ unta tama to’tok darun ke la to sugi’mora tama Parentana ELOHIM. 25 Iatonna rangimi anak gurunNa tu iannato, lendu’mi tu’pena penaanna, nakuami: Iake susito, mindapa tu la ungkabu’tui kasalamaran? 26 Mentiromi tu Yesu lako tinde tau Nama’kada, Nakua: Iake tolino tae’ nadadi te iannate, apa iake ELOHIM tae’ apa tang dadi. 27 Tonna iato mebalimi Petrus, nakua lako: Kami te kitampe nasangmo tu mintu’na, angki undi urrundu’Komi. Apara tu la kikabu’tui undinna? 28 Nakuami Yesu lako tinde tau: Tonganna tongan Kukua lako kalemi, iake dipaba’rui lino, to ke unno’ko’mi tu Anak rampan dilino dao isungan kapayungan mala’bi’Na, kamu duka te undinnamo urrundu’Na’, la unno’ko’ duka dao sangpulo dua isungan kapayungan sia urrengnge’ sangpulo dua sukunna to Israel. 29 Sia minda-minda tu untampemo banuanna, ba’tu siulu’na muane ba’tu siulu’na baine, ba’tu ambe’na ba’tu indo’na ba’tu anakna, batu pa’lakna tu belanna sangangKu, iamo la ungkabu’tui pessaratu’ manglokkon, sia umpomana’ katuoan tontong sae lakona. 30 Apa buda tu to dolo iamo la undinna, sia iatu undinna iamo la dolona.
1 Belanna iatu Parenta Suruga susi to makaka, tu tae’pa bongi nasun la urra’ta’ sarona tu to la mengkarang lan pa’lak anggoro’na. 2 Iatonna sipatumo to sumaro misa’ dinara’ sangallo, nasuami tu tau tama pa’lakna. 3 Sunmi tonna agi-agi tette’ kasera melambi’, nakita pole’omi tu to senga’ be’dang-be’dang punala bang lan pasa’. 4 Nakuami ungkuanni tinde tau: Lao dukakomi inde tu tama pa’lak anggoro’, padami sipatunna padami kubenkomi. Malemi tinde tau. 5 Sun pole’omi tinde tau tonna agi-agi tette’ sangpulo dua, sia tette’ tallu, anna pogau’ dukai susito. 6 Iatonna sae pole’omo tinde tau agi-agi tette’ lima makaroen, nakabu’tui pole’omi tu to senga’ be’dang-be’dang bang, nakuami ungkuanni: Ma’apari ammi be’dang punala bangra indete tu’tu’na allo? 7 Nakuami tinde tau lako: Belanna tae’ bang tau ussarokan. Nakuami lako: Male dukakomi inde tu tama pa’lak anggoro’. 8 Iatonna bongimo nakuami tu puangna tinde pa’lak anggoro’ lako bandoro’na: Tambaimi tu to mengkarang, benni tu sarona, randuk dio mai tu undi’-undi’na tama sae lako dolo’-dolo’na. 9 Iatonna sae tu to sitette’ lima makaroen namane tama, natarimami simisa’ dinara’ namisa’i. 10 Iatonna sae tu dolo’-dolo’na tama, nasangami la losong natarima; apa simisa’ duka bangsiari dinara’ natarima ke misa’i. 11 Tonna tarimai, sipa’nuku-nuku- ammi tu tau iato lako tinde to makaka, nakua: 12 Iatu to undi’-undi’na tama sangdiangmora ia mengkarang, ammi papada bangkanni kami tu situ’turanna allo mara’tak sia natumbui allo. 13 Apa nakua mebali lako misa’na: E sangmane, tae’ nasala tu kupogau’ lako kalemu, tang misa’raka dinara’ tasipatui? 14 Alami tu taamu, ammu male; iate to undi’-undi’na inaangku aku umbenni pada tu kubenko. 15 Tang sipatura’ka la ma’inaanna kalena umpamalei tu apangku? Ba’tu musuru mataraka, tu belanna aku te masokanna’? 16 Tenmoto tu to undi’-undi’na la mendadi dolo’-dolo’na, sia to dolo’-dolo’na la mendadi undi’-undi’na. 17 Iatonna la male langngan Yerusalem tu Yesu, Napopa’misami tu anak gurunNa sangpulo dua Nasolan, Nama’kada lako dio tangnga lalan, Nakua: 18 La maleki’ langngan Yerusalem, sia la disorong tu Anak rampan dilino lako pangulu to minaa sia pandita Sura’, anna situru’i kumua la dipatei. 19 Anna sorongi lako to kapere’, natelle-tellei, naongkan-ongkan ue, sia naa’ta’, na allo ma’pentallun Namalimbangun sule. 21 Nakuami Yesu lako: Apara mitungkanan? Nakuami lako: Eloranni tu anakku sola duai ammi paunno’ko’ dioi kananMi misa’ na dio kairimMi misa’ lan ParentaMi. 22 Mebalimi Yesu sia Nakua: Tae’ mitandai tu apa mipalaku. Ma’dinraka la miiru’ tu la Kuiru’na lan mai irusan? Nakuami lako: Ma’din. 23 Nakuami lako tau iato: Tonganna iatu Kuiru’na lan mai irusan la miiru’ duka, apa iatu unno’ko’ dio kananKu sia dio kairingKu, tangia Aku ma’lalan inaanNa la umpa’benganni, sangadinna la Napa’bengan Ambe’Ku lako tu to inang Naparandanammo. 24 Iatonna rangi tinde sangpulona tu iannato, saemi kasengkeanna lako sola duai tu to massiulu’. 25 Apa Natambai nasang Yesu tu anak gurunNa, Nakua: Miissan sia kumua iatu to disanga pangulunna mintu’ bangsana tau, umpalalo parentana lako tau iato mai, sia iatu to paana ungkuasai. 26 Apa iatu kamu tae’ misusito, sangadinna minda-mindammi tu la morai madaoan, sipatu mendadi to ma’parakami; 27 sia minda-mindammi tu la morai pangulu, sipatu la mendadi kaunanmi sola nasang. 28 Susi Anak rampan dilino tae’ Nasae kumua Nadikamayai, sangadinna kumua anNa ma’kamayai sia ussorong penaanNa la napopela’bak buda tau. 30 Denmi to buta da’dua unno’ko’ dio biring lalan; iatonna rangi kumua lendu’ tu Yesu, metamba-tambami sola duai, nakua: O Puang, o Anakna Daud, kamaseikan dikka’! 31 Nasarabaimi to buda, nasua ma’loko-loko, apa samandu-mandunnaora metamba sola duai, nakua: O Puang, o Anakna Daud, kamaseikan dikka’! 32 Tadangmi tu Yesu, sia Natambai sola duai, Namane kumua: Apara tu mikamorai la Kupogau’ lako kalemi? 33 Nakuami tinde tau lako: O Puang, elo’namo ke pakita dukakan. 34 Massemi penaanNa Yesu untiroi tinde tau, Nakaka’i tu matanna: ta’pa pakitami, naundi urrundu’I.
1 Iatonna mandappi’mo lako Yerusalem tonna rampomo lako Betfage, dio buntu Zaitun, Nasuami Yesu tu anak gurunNa da’dua, 2 sia Nakua ungkuanni: Malekomi lako tu tondok misipatuan, ammi ta’pa unnappa’ misa’ keledai disangkin sola anakna; bukai tu ulangna ammi banNa’ dio mai. 3 Iake den tau umpa’kadaikomi, la mikua: den la Napapatuanni Puang, madomi’ bang sia la Napasule. 4 Mintu’nate iannate dadi nasangmo, kumua anna sundun tu kadanna nabi, tu nakua: 5 Pokadanni anak dara Sion, kumua: Tiromi tu Datummu sae lako kalemu, umpamadiongan penaanNa, ussakei keledai, keledai lundara, anak patuoan dipassampei. 6 Malemi tinde anak gurunNa, napogau’i susitu Napepasananna Yesu lako. 7 Nabaami tu keledai sola anakna nalapikki pakeanna tinde tau, Naunno’ko’ dao tu Yesu. 8 Anna buda tau umballa’ pakeanna lako lalan sia den pole’o pira ussembang tangke-tangke kayu, naampa’i lako lalan. 9 Iatu to buda, tu dolona dio tingayoNa sia undinna unturu’I, unnarrak-arrak, nakua: Hosanna tu Anakna Daud, Kurre sumanga’Na tu saeNa umpotete sanganNa Puang, Hosanna dao masuanggana. 10 Iatonna tamamo Yerusalem, marambami tu mintu’ tau lan tondok iato, nakua: Mindamora te? 11 Nakuami tu to buda: Iamo nabi tu, Yesu to dio mai Nazaret dio tana Galilea. 12 Malemi tu Yesu tama to’ Banua Kabusungan, Narambai tu mintu’ to ma’baluk sia to mangalli lan to’ Banua Kabusungan. Nabalittua’i tu mai medana to ussapi’ doi’ sia o’koranna to ma’baluk bu’ku’; 13 sia Nakua ungkuanni tu tau: Mangkamo disura’ kumua: Iatu banuangKu la disanga banua passambayangan; apa mipadadimo kamu lo’ko’ pa’gora’. 14 Saemi lako Kalena lan Banua Kabu- sungan tu to buta sia to kupi’, Napa- mondoi. 15 Apa iatonna tiroi pangulu-pangulu to minaa sia pandita Sura’ tu mintu’ penggauran memangnganNa, sia iatu mintu’ pia unnarrak-arrak lan Banua Kabusungan kumua: Hosanna tu Anakna Daud, sengkemi tinde tau, 16 sia nakua lako Yesu: Mirangiraka tu kadanna te pia? Nakuami Yesu lako tinde tau: Kurangi tongan ia; apa tae’paraka mibasa lenni tu nakua: Dio mai pudukna pia’-pia’ sia pia’-pia’ ma’susupa inang Miparandanmo tu pa’pudi-pudian? 17 Natampemi tu tau, Nasun lan mai tondok male lako Betania, Nama’bongi dio. 18 Iatonna masiang to, tae’pa bongi, tonna sule lako tondok iato, ussa’dingmi tangdia’. 19 Iatonna kitami tu ara sangto’ dio biring lalan, laomi lako, natae’ bang apa misa’ duka Nakabu’tui dio kayu iato, sangadi daunna manna. Nakuami ungkuanni: Damo mumembua len sae lakona! Ta’pa malayu bangsiami tinde kayu ara. 20 Iatonna kitai anak gurunNa tu iannato, mangngami sia nakua: Umba ia nakua nata’pa malayu bang tinde kayu ara? 21 Mebalimi Yesu sia Nakua lako tau iato mai: Tonganna tongan Kukua lako kalemi, iake denni kapatonganammi sia tae’ mibata-bata, tae’ nasusinna manna te dipogau’ lako kayu ara ma’din mipogau’ sangadinna iake mikua ungkuanni te buntu: Tiangka’ko ammu tipembuang rokko tasik, tae’ natang dadi. 22 Sia apa-apa mipalaku lan passambayangmi, ke mikatappa’i, manassa miappa’. 24 Mebalimi Yesu sia Nakua lako tinde tau: Aku den duka misa’ la Kupekutanan lako kalemi. Iake miissanni umpokadanNa’ inang la Kupokadan dukakomi ia, kumua kuasa apara Kupokuasa umpogau’i tu mintu’nate. 25 Iatu pa’dioranna Yohanes, umbara nanii sae? Lu daoraka mai suruga, ba’tu lu dioraka mai tolino? Nasitangnga’-tangnga’i kalenami tinde tau nakua: Iake la takua, lu dao mai suruga, inang la Nakua: nama’apai anna tae’ mipatonganni? 26 Na iake la takua: lu dio mai tolino, mataku’oki’ lako to buda, belanna mintu’i ussangai nabi tu Yohanes. 27 Mebalimi lako Yesu, nakua: Tae’ kami kiissanni. Nakuami Yesu lako tinde tau: Iake susito tae’ duka Kumorai umpokadangkomi, kuasa apara Kupokuasa umpogau’i tu mintu’nate. 28 Apa tumbara tu tangnga’mi? Den misa’ tau da’dua anakna muane. Laomi lako pa’bunga’na nakua: E anakku, laoko te allo iate mengkarang tama pa’lak anggoro’ iate. 29 Mebalimi nakua: Io ambe’, apa tae’ nalao. 30 Namane lao lako ma’penduanna nama’kada susi dukato. Mebalimi nakua: Manokana’ aku, apa undinna menassanmi, nalao. 31 Mindannara tinde pia sola duai tu umpogau’ pa’poraianna ambe’na? Nakuami tinde tau: Iamo ia tu undinna. Nakuami Yesu lako tinde tau: Tonganna tongan Kukua mati’, kumua moi passima sia baine sala’kedo nadoloi dukakomi tama ParentaNa ELOHIM. 32 Belanna saemo tu Yohanes lako kalemi umpadulluangkomi lalan kamaloloan, anna tae’ mipatonganni. Apa napatonganmo ia passima sia baine sala’ kedo. Tonganna iate kamu te mitiromo tu iannato, apa tae’ duka mimengkatoba’ undinna, ammi patonganni. 33 Perangiimi tu pa’pasusian senga’ misa’: Den misa’ to makaka mantanan anggoro’, narompoi tiku lao, nabo’bokki tu pa’parran anggoro’, sia napabendan tu barung malangka’ misa’, napa’petesananni lako to ma’tesan, nake’de’ lako tondok senga’. 34 Iatonna la peanggorosammo, nasuami tu kaunanna lako tu to ma’tesan la unnalai tu buanna. 35 Nala’ka’imi tinde to ma’tesan tu mai kaunanna, misa’ nalonga’, misa’ napatei, na iatu misa’ natumbui batu. 36 Nasua pole’omi tu kaunan senga’na, losong pole’o na iatu dolona; apa napasusi siao tu dolona. 37 Ma’katampakanna anakna muanemi nasua lako tinde tau, nakua: Tae’ natang ungkasiri’ siami te anakku. 38 Apa iatonna tiroi tinde to ma’tesan tu anakna, sipa’kada-kadami, nakua: Indemo tu la umpoapai; maikomi tapatei, tapoapai tu apanna. 39 Nala’ka’imi napembuanganni lan mai pa’lak anggoro’ lako salian, napatei. 40 Iake saei tu puangna pa’lak anggoro’, la napatumbai tinde to ma’tesan? 41 Nakuami tu tau lako: La napasikita tongan mapaina’ tinde to kadake anna patei, sia iatu pa’lak anggoro’ napa’petesanan pole’ lako to ma’tesan senga’, tu to la ussorong nenne’i tu buanna lako ke peanggorosanomi. 42 Nakuami Yesu lako: Tae’paraka mibasa lenni lan Sura’ madatu kumua: Iatu batu natibe pande, ia bangsiamo mendadi batu petau. Susimoto Napogau’ Puang, na iatu iannato memangngan ke pentirota. 43 Iamoto Kukua mati’, kumua iatu ParentaNa ELOHIM la diala dio mai kalemi, anna disorong lako bangsa la umpabu’tui tu buanna. 44 (Minda-minda tobang rokko batu iato la ru’puk; apa minda-minda nai’pinni batu iato, la manisak.) 45 Iatonna rangii pangulu-pangulu to minaa sia to Farisi tu pa’pasusianNa, naissanmi kumua gau’na Naparuai. 46 Undaka’mi lalan la morai untingkanNi, apa mataku’ lako to buda, belanna nabilang nabi to buda tu Yesu.
1 Mebalimi lako tau iato mai tu Yesu sia ma’kada umpokadan pole’i pa’pasusian, Nakua: 2 Iatu Parenta Suruga dipasusi misa’ datu umpogau’ pa’maruasan umpopa’kapa’ anakna. 3 Nasuami tu mai kaunanna umpokadanni tu to ditambai tama pa’maruasan iato, apa manoka tu mai tau sae. 4 Nasua pole’omi tu kaunan senga’na, nakua: Pokadanni tu to ditambai kumua: suka’-suka’i, kupasakka’mo tu pa’maruasangku, mangkamo kutunu tu mai tedongku sia patuoan maloppokku, sia sakka’ nasangmo; maimokomi umpellindoi te pa’maruasan rampanan kapa’. 5 Apa napasalai duka penaa tau sia male, den lu lako pa’lakna, den lu lako pa’balilinna. 6 Ia tu tau pira nala’ka’i tu mai kaunanna, napakario-rioi sia napatei. 7 Sengkemi tinde datu, nasuai tu surodadunna ummangsanni tu mintu’ to papatean sia umballai tu kotana. 8 Nakuami lako kaunanna: Tonganna sakka’mo tu pa’maruasan rampanan kapa’, apa to ditambaimira tu tang sipatu. 9 Iamoto malekomi lako to’ kasitammuan batatta, na padami tau misitammuan, padami mitambai tama, te pa’maruasan rampanan kapa’. 10 Sunmi tinde kaunan dio lu to’ batatta, narampunni tu mintu’nato nasitammuan, nala to bulituk nala to malolo. Naponnoimi to unno’ko’ kumande tu inan pa’maruasan rampanan kapa’. 11 Tamami tinde datu la untiroi tu to unno’ko’ kumande nakitai tu tau misa’ lan tang umpake pakean pa’maruasan rampanan kapa’. 12 Nakuami ungkuanni: E sangmane, ma’apai mutama dio mai tang umpake pakean pa’maruasan rampanan kapa’? Kabelle-bellemi tinde tau. 13 Nakuami tu datu lako solana: Pungoi tu lentekna sia limanna, mipembuanganni lako kalillinanna dio salian; indemoto nanii katumangiran sia kasisangeran isi. 14 Belanna buda tu tau ditambai, apa sidi’ri tu dipilei. 15 Tonna iato malemi tu to Farisi sipakulu-kulu umba la nakua umpoya kadai tu Yesu. 16 Anak gurunna kalenami nasua sola to Herodian lao umpokadai kumua: O Guru, kiissan kumua Kamumo misa’ to malolo, sia lalanna tongan bang ELOHIM Mipa’pangadaran, sia tae’ tau Milaenan moi misa’ duka, belanna tae’ Mimentiro lindo lako tau. 17 Iamoto pokadangkanni, umbara Misanga? Sipaturaka disorong tu sima lako datu kapua, tae’raka? 18 Apa belanna Natandai Yesu tu tangnga’ kadakena, Nakuami: E to belo puduk, ma’apai ammi toba-tobaNa’? 19 PakitanNa’ tu doi’ diposima. Nabammi lako tu dinara’ misa’. 20 Nakuami Yesu lako tinde tau: Mindara rupa te sia mindara passura’ te? 21 Nakuami tu tau mebali: Datu. Nakuami Yesu lako tau iato: Iamoto dadi pennoloanni lako datu kapua tu apanna datu kapua, sia lako ELOHIM tu apanNa ELOHIM. 22 Iatonna rangii tu iannato, mangngami tinde tau, namale umboko’i. 23 Iatonna allo ia bangsiato, saemi ba’tu pira-pira to Saduki lako Kalena tu umpokadai kumua: tae’ tu katuoan sule, anna mekutana lako, nakua: 24 O Guru, naannangki’ Musa kumua, iake denni tau mate, anna tae’ nakeanak, siulu’na la umpobainei tu bainena anna pabu’tuanni bati’ tu siulu’na. 25 Denmo solaki pitui muane massiulu’; kebainemi tu pa’bunga’na anna mate; na belanna tae’ nakeanak, natampeammi siulu’na tu bainena. 26 Susi dukato tu ma’penduanna sia ma’pentallunna sae lako ma’pempitunna. 27 Undinnato mate dukami tinde baine. 28 Dadi iake allo katuoan sule to, umbannamo tinde tau sola pitui la umpobainei? Belanna mangka nasangmo umpobainei. 29 Mebalimi Yesu sia Nakua lako tau iato: Pusakomi, belanna tae’ mitandai la lanna Sura’ madatu la kuasanNa ELOHIM. 30 Belanna iake allo katuoan sule, tae’mo tau kebaine sia tae’ tau dipakemuane, sangadinna susi bangmo malaeka’ dao suruga. 31 Apa iatu diona katuoanna to mate sule, tae’paraka mibasai tu NapokadanNa ELOHIM lako kalemi, kumua: 32 Akumote tu Puangna Abraham, sia Puangna Ishak, sia Puangna Yakub? Iatu ELOHIM tangia Puangna to mate, sangadinna to tuo. 33 Iatonna rangii to buda tu iannato, lendu’mi napomangngana tu pangadaranNa. 34 Iatonna rangii to Farisi tu diona Yesu umpo’don to Saduki, sirampunmi. 35 Denmi misa’i tinde tau, misa’ pandita Sukaran aluk ungkutanai Yesu la morai untobal, nakua: 36 O guru, umbannara tu ma’indo’na parentaNa ELOHIM lan Sukaran aluk? 37 Nakuami Yesu lako: La ponno penaammu sia mintu’ tangnga’mu sae lako deatammu la ungkamali’ Puang Kapenombammu. 38 Iamote tu ma’indo’na sia garonto’na parenta. 39 Na iatu ma’penduanna tu sama bangsiato, iamotu nakua: La mukamasei tu padammu tolino susi batang kelemu. 40 Iamote parenta iate da’dua napenggaronto’i mintu’ Sukaran aluk sia sura’na mintu’ nabi. 41 Iatonna sirampun tu to Farisi, mekutanami Yesu lako, Nakua: 42 Tumbara tangnga’mi tu diona Kristus? Mindara Anak? Nakuami mebali lako: Anakna Daud. 43 Nakuami Yesu lako tinde tau: Iake susito, umba nakua anna Daud kalena mekapuang lako, belanna pa’patudu-tudunNa Penaa Masallo’, nakua: 44 Nakuamo Puang lako Puangku: unno’ko’Ko dio kananKu, sae lako Kupadiongna nasang to’ lentekMu tu ualimMu? 45 Iamoto iake Daud kalena umpekapuangi, umba nakua nala Ia pole’o napoanak? 46 Tae’ bangmi tau misa’ umpebalii moi sangbuku duka kada, anna randuk duka tonna allo iato natae’ bangmo tau misa’ barani mekutana len lako.
1 Tonna iato ma’kadami tu Yesu lako to buda sia lako anak gurunNa, Nakua: 2 Iatu pandita Sura’ sia to Farisi unnisungi isunganna Musa. 3 Iamoto, dadi la mipogau’ sia la mituru’ tu mintu’ apa napokadangkomi; apa iatu penggauranna da mipeolai, belanna iatu tau iatu mati’ napokada-kada manna, apa tae’ napogau’i. 4 Naarra’i tu pamaan magasa sia maparri’ dilemba, anna papassanni tu tau, apa ia kalena moi rakka’na manna tae’ namorai urrumbui. 5 Napogau’ bang tu mintu’ penggauranna kumua nakitai tau; napekalua’i tu beke’ napake massambayang sia napekalandoi tu rombe-rombe sambu’na. 6 Sia naporai unno’ko’ dio inan madaoan lan pa’maruasan sia kao’koran mala’bi’ lan banua pa’kombongan, 7 sia naporai dipekatabe’i dio lu pasa’, sia naporai nasanga tau Rabi. 8 Apa iatu kamu da nasangaikomi tau Rabi: Belanna Misa’ri tu Gurummi, na iatu kamu sola nasang siulu’komi. 9 Sia da naden tau misa’ misanga ambe’ lan te lino, belanna Misa’ri tu Ambe’mi, Iamotu dao suruga. 10 Sia da nasangakomi tau panglalan, belanna Misa’ri tu Panglalanmi, Iamotu Kristus. 11 Apa iatu madaoanna tu kamu sola nasang, la mendadi to ma’parakami. 12 Minda-minda umpamadaoan kalena, iamo la dipamadiongan; sia minda-minda umpamadiongan kalena, iamo la dipamadaoan. 13 Upu’ allomi, e pandita Sura’ sia to Farisi, to belo puduk! belanna mitutu’ tu ba’ba Parenta Suruga miampangi tu tau. Kamu tang tama, na iatu to la morai tama migagai. 14 (Upu’ allomi, e pandita Sura’ sia to Farisi, to belo puduk, belanna miimbakan tu iananna baine balu, ammi angga’-angga’i umpamalambe’ passambayangmi; iamoto mandu la naruakomi tampak ropu.) 15 Upu’ allomi, e pandita Sura’ sia to Farisi, to belo puduk! Belanna lumilingkomi diong tasik sia dao gantanan la umpasada’ misa’ poso tau tama aluk; na ianna tamamo mipopentonarakami penduan manglokkon anna kamu. 16 Upu’ allomi, e panglalan buta, tu ma’kada kumua: Minda-minda umposumpai tu Banua Kabusungan, tae’ namatumba; apa minda-minda, umposumpai tu bulaan lan Banua Kabusungan, tae’mo natilendok. 17 E to baga sia buta! Umbara la ondong: bulaanraka ba’tu banua kabusunganraka tu umpamadatunna bulaan? 18 Sia mikua: Minda-minda tu umposumpa inan pemala’, tae’ namatumba; apa minda-minda umposumpai tu pemala’ dao inan pemala’, tae’mo nala tilendok. 19 E to buta, umbara la ondong: pemala’raka ba’tu inan pemala’raka, tu umpamadatui tu pemala’? 20 Iamoto, minda-minda tu umposumpa inan pemala’, ia bangsiamo umposumpai tu inan pemala’ sia ia duka tu mintu’ apa dao. 21 Sia minda-minda tu umposumpa Banua Kabusungan, ia bangsiamo umposumpai tu Banua Kabusungan sia ia duka tu Puang torro lan. 22 Sia minda-minda tu umposumpa suruga, iamo umposumpa isungan kapayunganNa ELOHIM sia Ia duka tu Puang unnisungi dao. 23 Upu’ allomi, e pandita Sura’ sia to belo puduk! Belanna ianna dipa’sangpulo tu kamangi sia salasi sia dintan, sangtaanna mipennoloan, apa mipasalai tu ma’iringanna lan Sukaran aluk, susinna tu katonganan sia kamamasean sia kamarurusan. Iari ia to tu sipatu dipogau’ sia iatu senga’na da duka nadipaboko’i penaa. 24 E perenden buta, to ussungke’i kasisi’, anna unta naampello’ kalebu. 25 Upu’ allomi, e pandita Sura’ sia to Farisi, to belo puduk! Belanna umbaseikomi salianna irusan sia kandian, apa lanna lu ponno apa dirampa mibarakki. 26 E to Farisi buta! Basei dolo tu lanna lu kandian sia irusan, anna pada mabase salianna. 27 Upu’ allomi, e pandita Sura’ sia to Farisi, to belo puduk! Belanna butungkomi kaburu’ disapu’ kapu’; moi me’lok tu salianna ditiro, apa lanna lu ponno buku to mate sia anggenna maruttakna. 28 Susi dukamoto tu kamu, ianna salianmi natiro tau malolo, apa lanna lu ponno kakelokan sia kamataparan lako sukaran aluk. 29 Upu’ allomi, e pandita Sura’, sia to Farisi to belo puduk! Belanna unggaragakomi lamunanna nabi-nabi, sia untananni batu lamunanna to malambu’. 30 Mikuami: Iakengki denmo tonna linona nene’ to doloki, inang tae’ kila sanginaa tu tau iato umpato’doi tu rarana tu nabi-nabi. 31 Susimoto, kamu kalena ussa’bii kalemi, kumua kamumo tarukna tu to umpatei nabi-nabi. 32 Ma’elo’namokomi umponnoi tu sukaranna nene’ to dolomi! 33 E ula’ sia bati’ ula’. Umba la mikua umpallaian kalemi dio mai ukungan naraka? 34 Iamoto palan ara’i, ussuaNa’ nabi-nabi sia to kinaa sia pandita Sura’ lako kalemi. Na den pira la mipatei sia mia’ta’, sia den pira la mibamba ulang lan lu banua pa’kombongan sia mipasilamban-lamban tu kota minii ullolai. 35 Kumua ammi buntu rengnge’i tu mai rarana to malambu’ tu to’do rokko padang, tempon dio mai rarana Habel tau lambu’ sae lako rarana Zakharia, anakna Berekhya, tu mangka mipatei dio kasiallaranna banua kabusungan anna to’ kapemalaran. 36 Tonganna tongan Kukua mati’, kumua iate mintu’na te la narampoi te bangsa iate. 37 E Yerusalem, Yerusalem, tu umpatei tu mai nabi sia untumbui batu mintu’ to disua lako kalemu. Ba’tu pempiranMo’ la morai urrampun anakmu, susi indo’ manuk urrampun anakna lan to’ pani’na, apa manokakomi. 38 Tiromi midisa’bianganan tu banuammi. 39 Belanna Kukua mati’, kumua randuk te attu iate, tae’mo milaungkitaNa’ sae lako mikuanna: Kurre sumanga’na tu saeNa umpotete sanganNa Puang.
1 Sunmi tu Yesu lan mai Banua Kabusungan anNa male; saemi tu anak gurunNa umpakitanNi tu garaganna Banua Kabusungan. 2 Mebalimi Nakua ungkuanni tinde tau: Tang mipemaranga nasangmoraka te mintu’na te? Tonganna tongan Kukua mati’, tae’ la torro indete tu batu mettodo’ dao batu senga’, tu tang la diseranna. 3 Tonna unno’ko’ dao buntu Zaitun, ussarakki misami kalena tu anak gurunNa nasae lako Kalena, sia nakua: Pokadangkan, attu umbara nala dadi tu iannato, sia apara tandana tu kasaeamMi sia katappuranna te lino? 4 Mebalimi Yesu sia Nakua ungkuanni: Kanandai tonganni, den manii tau umpapusakomi. 5 Belanna buda tau la sae umposanga sangangKu, nakua: Akumote tu Kristus! iamoto tau iato tu la umpapusa buda tau. 6 La mirangi tu diona kasirarian sia kareba kasirarian, apa da mitiramban, belanna tae’ nasalai tang dadi tu mintu’nato, apa tae’pa nala katappuranna to. 7 Belanna bangsa la siea pada bangsa sia to sangkadatuan siea to sangkadatuan; sia umba-umba nii la den karorian sia lino’. 8 Apa mintu’nato, mane pamulannari kamaparrisan. 9 Attu iato la nasorongkomi tau la dipakario-rio sia la napateikomi tau, sia la nakabiri’komi mintu’ bangsa belanna sangangKu. 10 Attu iato nabuda tau la dipakondo’, anna sipa’pesorongan len sia sikabiri’. 11 Buda tu nabi tang tongan la bendan, anna umpapusa buda tau. 12 Sia belanna sadipisik-pisikna tu sukaran aluk, budami tau la moro’ kamamaseanna. 13 Apa minda-minda tu mengkabatta’ sae lako ma’katampakanna, iamo la dikarimmanni. 14 Iatu Kareba kaparannuan diona ParentaNa ELOHIM la dipa’peissanan lan mintu’ lili’na te lino la mendadi tanda sa’binna lako mintu’ bangsa; undinnato, maneri sae tu katappuranna. 15 Iamoto, iammi kitami tu kamaparrangan megi’giran tu umpabu’tu kasanggangan bendan dio inan masero, susitu napokada nabi Daniel minda-minda tu umbasai natangnga’ mandalanni – 16 ianna attu iato la mallai langngan tanete tu to dio tana Yudea: 17 sia iatu to dao bubungan banua, da namengkalao rokko sia unnala apanna lan mai, 18 sia iatu to dio pa’lakna, da nasule unnala sambu’na. 19 Upu’ allona tu to ma’tambuk sia to sumusupa anakna to attu iato. 20 Massambayangkomi umpalakui da nasiappa’ attu kamadinginan ba’tu allo katorroan tu kapallaiammi. 21 Belanna attu iato la bu’tu tu ma’iringanna kadipakario-rioan; iatu susinna to tae’ bangpa nadadi len tempon dio mai pamulanna lino sae lako te totemo, sia tae’ dukamo nala dadi len. 22 Sia iakenna tae’ nadipakadomi’ tu attunna, inang la tae’mo tau misa’ duka dikarimmanni; apa belanna iatu mintu’ to ditonno’, anna dipakadomi’ tu attu iato. 23 Iake attu iato naden tau ma’kada lako kalemi kumua: Tiromi, indemo tu Kristus!, ba’tu: Diomo tu Kristus!, da mipatonganni. 24 Belanna ba’tu pira-pira tu Kristus tang tongan sia nabi tang tongan la bendan, tu umpabu’tu tanda kalle-kallean tongan sia penggauran memangngan, kumua anna ma’papusa moi na iatu to ditonno’, ke la ma’din siai. 25 Palan ara’i, mangkamo kupokada dolo tu iannato lako kalemi. 26 Iamoto, ianna kua tau ungkuangkomi: Tiromi, diomo Ia padang pangallaran, da milao lako; ba’tu nakua: tiromi, lanmo Ia inan; da mipatonganni. 27 Belanna susi kila’ mellepa’ dio mai matallo, naparrang sae lako matampu’ susi dukamoto tu kasaeanna Anak rampan dilino. 28 Belanna umba-umba nanii batang rabuk, iamo nanii pa’duku’ sirampun. 29 Ianna lendu’ nasangmo tu kadipakario-rioan, ta’pa la dipaliun tu allo sia tae’ duka nala parrang tu bulan, sia la ronno’ tu mintu’na bintoen dao langi’, sia mintu’na kamatotoran dao langi’ la tigega’. 30 Namangkato la payan tu tandaNa Anak rampan dilino dao langi’; anna mintu’na bangsa lan lino la umbating, anna kitaI tu Anak rampan dilino sae dao gaun dao mai langi’ umpake kamatotoran sia kamala’biran kapua. 31 Anna ussua malaeka’Na umpannoni tarompe’ pua, kapua oninna, sia urrampun mintu’ to NapileinNa dio mai matallo matampu’, lo’ mai engkokna padang sae rekke ulunna langi’, tempon dio mai randanna langi’ sae lako randan sangsesena. 32 Alai rapang-rapangna dio kayu ara: ianna mentarukmo takke’-takke’na sia mellolo, inang miissan bangmo kumua la madomi’mo pealloan. 33 Ten dukamoto tu kamu: Iammi tiromi dadi tu mintu’nato, issan bangmi, kumua mareke’mo dio to’ ba’ba tu iannato. 34 Tonganna tongan Kukua lako kalemi kumua: Tae’ nala pa’de te bangsa iate, ke tae’pi nadadi tu mintu’nato. 35 Iatu langi’ sola lino la pa’de, apa iatu kadangKu tae’ nala pa’de. 36 Apa iatu allona ba’tu attunna tae’ tau misa’ duka untandai, moi na iatu malaeka’ dao suruga ba’tu iatu Anak, sangadinna Ia manna tu Ambe’. 37 Belanna tumba tonna linona Nuh, la susi dukamoto tu kasaeanNa Anak rampan dilino. 38 Belanna susi bangsia tonna attu la madomi’mo sae uai saba’: kumande-mande bang tu tau, sia mangiru’ sia kebaine sia ma’pakemuane, sae lako allo katamanna Nuh tama lembang. 39 Sia tae’ bang namengkilala, sae lako saena uai saba’ ussabu’i nasangi, la susi dukamoto tu kasaeanNa Anak rampan dilino. 40 Attu iato iatu tau da’dua dio pa’lak, misa’ la disolan na misa’ la ditampe. 41 Sia iatu da’dua baine ma’ta’pung dio to’ pangrissoan, misa’ la disolan na misa’ ditampe. 42 Iamoto ma’penandakomi, belanna tae’ miisanni, umba allo nala sae tu Puangmi. 43 Apa miissan sia tu diona te kumua: Iake naissanni ampu banua umba attu nala sae to boko, tae’ natang ma’penanda sia tae’ napopa’elo’nai tu banuanna dilu’bakki. 44 Iamoto la marea dukakomi, belanna iatu Anak rampan dilino la sae lan attu tang mikapang-kapang. 45 Mindara tu kaunan maruru’ sia kinaa, tu napakuasa puangna umpoissan mintu’ rurananna la umpapantanni kande ke attunnaomi? 46 Maupa’ tu kaunan iato, ke saei puangna nakarampoi umpogau’i susi to. 47 Tonganna tongan Kukua mati’: Inang la napakuasa umpoissanni tu mintu’ apanna. 48 Apa iake kaunan kadake nakua lan penaanna: marempa siapa namane sae tu puangku; 49 anna parandukki ungkambei tu mai solana, sia kumande-mande sia mangiru’-iru’ sola to pa’malangoan. 50 Na iatu puangna la sae ke allo tang nakapang sia attu tang natandai, 51 nateba-tebai la’bo’ sia napakitai kataananna sisola to belo puduk. Indemoto nanii katumangiran sia kasisangeran isi.
1 Attu iato iatu Parenta Suruga susi sangpulo anak dara umbaa palitanna, anna sun la untammui muane la diparampo. 2 Ia tinde baine, lima tu baga, na lima tu kinaa. 3 Belanna iatu baganna tae’ minna’ napasalian, lan manna palitanna. 4 Apa iatu kinaanna umbaa minna’ lan pa’pannianna sia lan palitanna. 5 Iatonna marempamo sae tu to la diparampo tikkaru’du’mi sola nasangi, anna mamma’. 6 Pakalan tonna ma’tangngamo bongi, denmi tau metamba nakua: Mareakomi saemo tu to la diparampo! Sunmokomi untammui! 7 Millik nasangmi tinde anak dara napada umparandan palitanna. 8 Nakuami tu baganna lako kinaanna: Benkan kami minna’mi pira, belanna la pa’demo tu palitangki. 9 Apa mebali tu kinaanna nakua: Umbai tae’mo ia nala silasa ke la kibenkomi pira; melo ke laomokomi lako to ma’baluk, ammi allii kamu. 10 Memboko’mo male unnalli minna’, anna sae tu to diparampo; na iatu ma’parandanna tamamo naturu’i tu to diparampo tama pa’maruasan rampanan kapa’; disalli’mi tu ba’ba. 11 Mangkato sae dukami tu anak dara senga’ nakua: O puang, o puang, bungkarangkan kami ba’ba. 12 Apa mebali nakua: Tonganna tongan kukua mati’: tae’ aku kutandai- komi. 13 Iamoto la ma’penandakomi, belan- na tae’ miissanni tu allona ba’tu attunna. 15 Misa’ naben lima talenta, misa’ naben da’dua, naden pole’o misa’ naben misa’; pantan napapatui bang lako. Namane ke’de’ lako padang senga’. 16 Iatinde to diben lima talenta, ta’pa male umpalolo’ pongna, anna kesaro lima talenta. 17 Susi dukato tu to diben da’dua talenta, kesaro da’dua talenta. 18 Apa iatu to diben misa’ talenta, male umbo’bok patuang, nabunii tu doi’na puangna. 19 Iatonna ba’tu sangapa-apa undinnato, saemi tu puangna tinde mintu’ kaunan anna sisalu. 20 Saemi mennolo tu to diben lima talenta, nabaai tu nasarona lima talenta, nakua: O Puang, lima talenta misorong lako kaleku; tiromi kesaro siamo lima talenta. 21 Nakuami tu puangna lako: iamo melonato, e kaunan masokan sia maruru’! sala sidi’na munii duka maruru’; dadi la kupamanassamoko ungkambi’i tu budanna: tamamoko kaparannuanna puangmu. 22 Saeomi mennolo tu to diben da’dua talenta, sia nakua: O puang, da’dua talenta misorong lako kaleku; tiromi kesaro siaomo da’dua talenta. 23 Nakuami tu puangna lako: Iamo melonato, e kaunan masokan sia maruru’! sala sidi’na munii duka maruru’; dadi la kupamanassamoko ungkambi’i tu budanna. Tamamoko kaparannuanna puangmu. 24 Sae dukami mennolo tu to mangka dipongi misa’ talenta, sia nakua: O puang, kuissan kumua kamumo misa’ to masuangga, umpeparei bangkomi tangpantananmi, sia urrampunkomi tang pangambo’mi; 25 Iamoto angku mataku’ kulao umbunii tu talentami rokko padang. Tiromi, inde sia tu apammi. 26 Mebalimi tu puangna, sia nakua ungkuanni: E kaunan bulituk sia tukkunan! muissanmo kumua umpeparei bangna’ tang pantananku sia urrampunna’ tang pangambo’ku; 27 iamoto, sipatuko ussorongi tu doi’ku lako to umpa’pedenneran doi’, kumua iangku sae to kualami aku sule tu doi’ku sola denne’na. 28 Iamoto allai dio mai tu talenta, benni ia tu to sangpulo talenta dio. 29 Belanna minda-minda tu den dio, la diben dukapa lako, anna kala’bian pissan; apa minda-minda tu tae’ dio, la dialai pissan dio mai moi iatu dionamo kalena. 30 Anna iatu kaunan tae’ gai’na pembuanganni tama malillinna dio salian; diomo la nanii katumangiran sia kasisangeran isi. 31 IanNa sae tu Anak rampan dilino nakabu’ kamala’biranNa, sia naturu’ mintu’ malaeka’Na, anNa unno’ko’ dao isungan kapayunganNa; 32 mintu’ bangsana tolino la dirampun dio oloNa, anNa sarakki simisa’i, susi to manglaa ussarakki domba dio mai to’ bembe’. 33 Anna rampunni tu domba dio rampe kananNa, apa iatu bembe’ dio rampe kairinNa. 34 Namane ma’kada tu Datu lako tu to dio rampe kananNa kumua: Maimokomi, e kamu tu Naparongko’na Ambe’Ku, ammi pomana’i tu mana’, iamotu kadatuan diparandanangkomi tempon dio mai dikombongna tu lino. 35 Belanna iatongKu tangdia’, mipakandeNa’; ma’rangNa’ mipairu’Na’; torro to saeNa’, mitammuiNa’; 36 ma’kale-kaleNa’, mitamangkaleiNa’; masakiNa’, mitollongiNa’; lanNa’ pa’tarungkuan, saekomi ussitiroanNa’. 37 Anna mebali tu mintu’ to maruru’, sia ma’kada lako nakua: O Puang, attu umbara kitiroi tu Puang tangdia’, angki pakandeI? ba’tu ma’rang, angki pairu’I? 38 Ba’tu attu umbara kitiroi tu Puang torro to sae, angki tammui ba’tu ma’kale-kale, angki tamangkalei. 39 Ba’tu attu umbara kitiroI tu Puang masaki, ba’tu lan pa’tarungkuan, angki tollongI? 40 La mebali tu Datu, sia ma’kada lako tu tau, Nakua: Tonganna tongan Kukua mati’, kumua tumba tu mipogau’namo lako misa’ te siulu’ makario-rioKu, iamoto tu mipogau’ lako Kaleku. 41 Namane ma’kada tu Datu lako tu to dio rampe kairinNa kumua: Pallaikomi dio mai oloKu, e tampak ropu, tamamokomi api naraka sae lakona, tu diparandanan deata masussuk sia mintu’ pesuanna. 42 Belanna iatongKu tangdia’ tae’ mipakandeNa’; ma’rangNa’, tae’ Mipairu’Na’; 43 torro to saeNa’, tae’ mitammuiNa’; ma’kale-kaleNa’, tae’ mitamangkaleiNa’; masakiNa’ sia lanNa’ pa’tarungkuan, tae’ mitollongiNa’; 44 La mebali tu tau, kumua: O Puang, attu umbara angki tiroI tu Puang tangdia’ ba’tu ma’rang, ba’tu torro to sae, ba’tu ma’kale-kale, ba’tu masaki, ba’tu lan pa’tarungkuan, anna tae’ kiparakai tu Puang? 45 La mebali tu Datu, sia ma’kada lako tu tau kumua: Tonganna tongan Kukua mati’, kumua tumba tu tang mipogau’na lako misa’i te to makario-rio iate, tae’ duka naden tu mipogau’na lako Kaleku. 46 Dadi tau iato la lu tama kamaparrisan tontong sae lakona; apa iatu to malambu’ la tama katuoan tontong sae lakona.
1 Iatonna mangkamo Yesu unnupu’i tu mintu’ kada iato, ma’kada pole’omi lako anak gurunNa Nakua: 2 Inang miissanmo kumua duang allopi nalambi’i tu pa’gauran Pasa, anNa disorong tu Anak rampan dilino, kumua anNa dia’ta’. 3 Tonna iato sirampunmi tu mintu’ pangulu to minaa sia pekaamberan dio banua pangra’tasan kara-karana Tominaa Kapua, tu disanga Kayafas, 4 nasituru’imi la untangnga’ Yesu natingkanNi, kumua napatei. 5 Apa nakua tu tau: Da ia ke allo kapua, da nabu’tu tu la napomarukkana tau. 6 Iatonna dio Betania tu Yesu, dio banuanna Simon masaki kadake, 7 saemi lako Kalena tu baine misa’, sibaa tonde gori-gori nanii minna’ busarungngu’ masuli’ allinna, nabolloanni langngan ulunna Yesu, tonna unno’ko’ kumande. 8 Iatonna tiroi anak gurunNa pada bangngomi ara’na, sia nakua: Apara patunna tu kamalaboan iato? 9 Belanna iatu minna’ ma’din dibalukan masuli’, nadipa’kamasean lako to mase-mase. 10 Apa iatonna tiroi Yesu tu iannato, Nakuami ungkuanni tu tau: Ma’apari ammi sussairi tu baine iatu? Anna umpogau’ misa’ kameloan lako Kaleku. 11 Belanna iatu to mase-mase tontong siakomi sisola, apa iate Aku te tae’ Kutontong misisolan. 12 Belanna iatu kanabolloianna minna’ tu Kaleku tinde baine butung to napogau’ la umpasakka’i tu kadipe- liangangKu. 13 Tonganna tongan Kukua mati’: Umba-umba nii lan te lino dinii umpa’peissanan Kareba kaparannuan, la disa’bu’ duka tu penggauranna te baine, dinii umpengkilalai. 14 Undinnato malemi misa’ tu anak gurunNa sangpulo dua, tu disanganna Yudas Iskariot, lako mintu’ pangulu to minaa, 15 sia nakua: Apara la mibenna’, ke kupa’peturoanNi tu Yesu lako kalemi? Natimbangammi salaka tallungpulo batunna. 16 Randuk tonna iato nanii Yudas undaka’ attu melo la ussorongI lako tau iato mai. 17 Iatonna bunga’na tu allo kapua dinii ungkande roti tang diragii, saemi lako Yesu tu mai anak gurunNa, nakua: Umbara tu Miporainna la kinii lao umpasakkarangKomi tu kande Pa’pasa? 18 Nakuami Yesu: Laomokomi tama kota umpellambi’i anu, ammi pokadanni kumua: Nakua Guru: mandappi’mo lampakKu; dadi lan banuammu la Kunii ungkande Pa’pasa sola anak gurungKu. 19 Napogau’mi anak gurunNa susitu Napepasanan Yesu lako, sia napasakka’ tu Pa’pasa. 20 Iatonna bongimo, unno’ko’mi tu Yesu kumande sola tu anak gurunNa sangpulo dua. 21 Marassanmo kumande, Nama’kada tu Yesu Nakua: Tonganna tongan Kukua lako kalemi kumua denkomi misa’ tu la umpa’peturoanNa’. 22 Lendu’mi masussanna, anna randuk pantan mekutana lako nakua: O Puang, akuraka? 23 Mebalimi Yesu Nakua: Na tu to Kusangbarasan unnoton limangKu rokko pindan, iamoto tu la umpa’peturoanNa’. 24 Inang la maleNa tu Anak rampan dilino, belanna mangkamo disura’ tu iannato; apa upu’ allona tu tau iato, tu umpa’peturoan Anak rampan dilino! La’bi’pissan ia kenna tae’ nadidadian tu tau iato. 25 Mebalimi Yudas tu la umpa’peturoanNi, nakua: akuraka, Guru? Nakuami Yesu ungkuanni: Susimo tu kadammu. 26 Iatonna marassanmo kumande, Naalami Yesu tu roti Nasambayangi, Namane untepu-tepui Nabenni anak gurunNa sia Nakua: Alami, mikandei, iamote tu batang kaleKu. 27 Namane unnangkaranni tu irusan, Nama’kurre sumanga’ anNa tadoanni anak gurunNa sia Nakua: Iru’imi sola nasangkomi te irusan. 28 Belanna iamote tu raraKu, rara titanan basse ba’ru, tu dipato’do belanna buda tau, napotete kadipa’deian kasalan. 29 Apa Kukua mati’ kumua randuk te attu iate tae’mo Kula unniru’ uai bua anggoro’ sae lako tairu’na sola, tu ba’runna lan parentaNa Ambe’Ku. 30 Iatonna mangkamo umpopenani pa’pudian, sunmi namale ma’palulako buntu Zaitun. 32 Apa undinna ke malimbangunMo’ sule, la Kudoloikomi male lako Galilea. 33 Mebalimi Petrus sia nakua lako: Moi namo’dong nasang tu mati’ tu diona Puang, apa aku te tae’. 34 Nakuami Yesu ungkuanni: Tonganna tongan Kukua mati’, kumua ia bangsiamote bongi iate, tae’pa naunnoni manuk, mupeonganniMo’ pentallun. 35 Nakuami Petrus lako: Moi angku pada mate Puang, inang tae’ kula umpeonganni Puang. Susi duka kadanna to tu mintu’ anak gurunNa. 36 Iatonna mangkato saemi tu Yesu sola tinde mai tau lako misa’ pa’lak disanga Getsemani. Nakuami lako anak gurunNa: Unno’ko’mokomi indete, Kulaopa indetu lako massambayang. 37 Nasolammi tu Petrus na iatu anakna Zebedeus da’dua, randukmi Ia masussa sia lendu’ maparri’Na. 38 Nakuami Yesu lako tinde mai tau: Lendu’ masussanna penaangKu kari’ la mateMo’ Kusa’ding; torromokomi indete anta maroya sola. 39 Malemi sanglengko-lengko, Namalinguntu’ massambayang, Nakua: O Ambe’, ke ma’dinni amMi lendokanni te irusan iate dio mai Kaleku; apa iatu iannato tangia pa’poraiangKu tongan, sangadinna pa’poraiamMi. 40 Sulemi lako anak gurunNa, Nakabu’tui mamma’mo; Nakuami ungkuan Petrus: E, tae’ siamoraka mibelai maroya sangte’te’ duka Kusisolan? 41 Ma’penandakomi sia massambayangkomi da naruakomi peroso; tonganna la morai tu penaa, apa langga’ tu kale. 42 Male pole’omi massambayang tonna ma’penduanna, Nakua: O Ambe’, iake tae’i nala tilendok dio mai Kaleku te irusan iate, sangadinna inang la Kuiru’ina, pa’poraiamMi tongan. 43 Iatonna sule pole’omo, mamma’omo Nakarampoi, belanna maga’sak tu matanna. 44 Napopa’elo’nami, Namale pole’o massambayang tonna ma’pentallunna, ia siao to kada iato Natole. 45 Namane sule lako anak gurunNa sia Nakua ungkuanni: Mamma’ bangmokomi ammi pamondo ta’ka’mi; totemo mandappi’mo attunna la disorong tu Anak rampan dilino lako to kadake. 46 Millikmokomi, mimale mai talao; tiromi tu to umpa’peturoanNa’ mandappi’mo. 47 Marassan bangsia ma’kada-kada, saemi tu Yudas, iamo misa’ tu to sangpulo dua, sia lendu’ budanna to ma’pa’dang sia ma’tarasulu’ nasisolan, tu to nasua pangulu to minaa sia pekaamberan pa’tondokan. 48 Iatinde to umpa’peturoan Yesu napokadan tanda tu tau, nakua: Minda-minda tu kuudung, iamoto; tingkanmi to. 49 Attu ia bangsiamoto nasae lako Yesu sia nakua: SiriaKomi kamarampasan, Guru! namane unnudungi. 50 Nakuami Yesu ungkuanni: E sangmane, pogau’mi tu mutungkananna sae. Napentireke’imi tau iate mai napata’pai lima namane untingkanNi. 51 Denmi misa’ tu to nasisolan Yesu tikambe limanna, nanonokki tu la’bo’na, naba’tai tu kaunanna Tominaa Kapua natantangi tu talinganna. 52 Nakuami Yesu ungkuanni: Banuai sule tu la’bo’mu; belanna mintu’na tu to umpopaningoan la’bo’, la mate nakande la’bo’. 53 Musangaraka, tae’ Kuma’din umpa- lakui langngan Ambe’Ku, anNa pa’ka- maseanni lako Kaleku losong anna sangpulo dua sa’bu malaeka’, moi na totemo bangsiamote? 54 Iake susito, umbamo la dikua ussundunni tu lanna Sura’ Madatu tu nakua, tae’ nasalai tang dadi susito? 55 Tonna iato nakuami Yesu ungkuanni tu to buda: Takuakomi to la urrukka’ pa’gora’ ammi sun ma’la’bo’ sia ma’tarasulu’ la untingkanNa’? Keallo-keallo mangada’iNa’ lan Banua Kabusungan, anna tae’ra mitingkanNa’. 56 Apa mintu’na te dadi, kumua anna sundun tu lanna sura’na mintu’ nabi. Sangmallaiammi tu anak gurunNa ussitampei. 58 Apa iatu Petrus undi unturu’ mambela bangI tu Yesu, sae lako to’ banuanna Tominaa Kapua, anna tama unno’ko’ sola mintu’ kaunan la untiroi ma’katampakanna. 59 Napatamammi kada pangulu-pangulu to minaa sola mintu’ Ada’ tu Yesu, kumua anna patei; 60 tae’mi lalan nakabu’tui, moi anna buda sa’bi tang tongan. Apa undinna saemi tau da’dua, 61 nakua: Iamora te tu to umpokadai tu kada kumua: Ma’din Kurondonni tu Banua Kabusungan, angKu bangunni lan tallung allo. 62 Bendanmi tu Tominaa Kapua sia nakua ungkuanNi: Tae’raka Mila mebali len? Apara te nasa’biangKomi tau? 63 Apa ma’loko-loko bang tu Yesu. Nakuami tu Tominaa Kapua ungkuanNi: La kupopassumpaKomi ussa’bu’ Puang matontongan Mipokadangkanni ke Kamumo Kristus, tu AnakNa ELOHIM. 64 Nakuami Yesu lako: Susimo tu kadammi. Apa Kukua mati’, randuk te totemo ammi kitai tu Anak rampan dilino unno’ko’ dio kananNa To umpoissan angge maritik, sia sae lan gaun dao mai langi’. 65 Usse’bu-se’bumi pakeanna tu Tominaa Kapua sia nakua: Umpa’kada solangi ELOHIM; apaopa gai’na lako kaleta tu sa’bi? Totemo mirangimo tu kada solangNa. 66 Tumbara tangnga’mi? Mebalimi tu tau, nakua: Sipato’namo la mate. 67 Natittuduimi tu lindoNa, sia natambusuk; sia den tu untappele’I, 68 sia nakua: Pa’nubuarangkanni, e Kristus, mindara tu ungkambeikomi? 69 Iatu Petrus unno’ko dio salian, dio to’ banua kombongan kalua’na Ada’; saemi lako kalena tu baine ruranan misa’, nakua: Iko dukapa tu sisola tu Yesu, to Galilea. 70 Apa meongan dio tingayona mintu’ tau, nakua: Tae’ aku kuissan tu mupokadanna. 71 Iatonna sunmo lako to’ babangan, den pole’omi baine ruranan senga’ ungkitai sia nakua ungkuanni tu to indeto dio: Ia dukapa te tau iate tu nasisolan Yesu, tu to Nazaret. 72 Meongan pole’omi sia menggata nakua: Tae’ aku kutandai tu tau ia tu. 73 Sattu’-sattu’ to saeomi lako Petrus tu to bendan indeto dio sia nakua: Manassa iko dukapa misa’ tu solana tu tau ia tu, belanna kadammu umpa’petandangko. 74 Randukmi umpatamai karangan makula’ kalena sia menggata nakua: Tae’ aku kutandai tu tau ia tu. Ta’pa unnonimi manuk tonna iato. 75 Tilanta’mi lan penaanna Petrus tu kadanNa Yesu kumua: Tae’pa naunnoni manuk, ammu peonganniMo’ pentallun. Sunmi naunnade-ade tumangi’.
1 Iatonna masiangmo, nakombongammi mintu’ pangulu to minaa sia pekaamberan pa’tondokan tu diona Yesu, kumua anNa dipatei. 2 Napungomi namale umbaaI, nasorongI lako Pilatus, to maraya. 3 Iatonna tiroi Yudas tu mangka umpa’peturoan Yesu, kumua dipakannaimo ukungan, menassanmi, napasulei tu salaka tallungpulo batunna lako to minaa sia pekaamberan, 4 nakua: Madosana’, belanna ussorong rarana to tang kasalan. Apa nakua tu tau: Apara kami la kiissan? Iko iko rengnge’na. 5 Nasamboran nasangmi tu salaka tama Banua Kabusungan, namale, anna lao untoke’ kalena. 6 Narurukmi pangulu to minaa tu salaka sia nakua: tae’ nasipatu la dipatama patti doi’ pa’kamasean te doi’ iate, belanna alli rara. 7 Nasituru’imi umpangallianni sanginan padangna to tumampa kurin tu doi’ iato, la dipopanglamunan to sae. 8 Iamoto anna disanga Padangrara tu padang iato sae lako te allo iate. 9 Tonna iato sundunmo tu napokadanna nabi Yeremia, nakua: Naalamo tu salaka tallungpulo batunna, tu allinna to dipasiangga’ to Israel, 10 anna sorongi napamayaran alli padangna to tumampa kurin, susitu Napokada Puang lako kaleku. 11 Bendanmi tu Yesu dio olona to maraya, anna mekutana to maraya lako, sia nakua: Kamumoraka tu Datunna to Yahudi? Nakuami Yesu: Susimo tu kadammi. 12 Iatonna parapa’i pangulu-pangulu to minaa sia pekaamberan moi misa’ tae’ duka Napebalii. 13 Nakuami Pilatus ungkuanNi: Tae’raka Mirangii ba’tu pira-piramo tu kara-kara nasa’bii tau diona Kamu? 14 Moi sangbuku kada tae’ Napebalian lako, anna mangnga tongan tu to maraya. 15 Ianna allo kapua biasa tu to maraya umpatassuranni to buda tu to ditarungku misa’, minda-minda tu naporai tau. 16 Apa iatonna iato, den misa’ to ditarungku, to lele kadakena, disanga Barabas. 17 Iatonna sirampunmo tu to buda, ma’kadami tu Pilatus lako tu tau iato mai nakua: Mindara tu miporai kupatassurangkomi? Barabas raka ba’tu Yesu, tu disanga Kristus? 18 Belanna naissanmo, kumua kamabirisanna tu tau anna sorongI. 19 Iatonna unno’ko’ tu Pilatus dao kadera nanii unno’ko’ mangra’ta’ kara-kara, mesuami tu bainena lako umpokadai kumua: Da mipatumba-tumbai tu to malambu’; belanna ba’tu pempiranmo kutibuang-buangan te allo iate lan tindoku tu diona Ia. 20 Apa napatunduk pangulu to minaa sia pekaamberan tu to buda, kumua napalakui naia dipatassuranni tu Barabas, anna dipatei tu Yesu. 21 Mebalimi tu to maraya nakua ungkuanni tu tau: Umbannara miporai te tau da’dua kupatassurangkomi? Nakuami tu tau: Barabasmo. 22 Nakuami Pilatus lako tu tau: Iake susito, umba tu sipatu la kugauranNi tu Yesu disanga Kristus? Nakuami tu tau mintu’: Sipatu Ia dia’ta’. 23 Apa nakua Pilatus: Kakadakean apara tu napogau’? Samandu-mandunnami tu tau metamba, nakua: Sipatu Ia dia’ta’! 24 Iatonna tiroi Pilatus kumua tae’mo gai’na tu kadanna, sangadi sakerangngan-rangnganna kamarekoan, naalami tu uai nabasei tu limanna dio tingayona to buda, nakua: Maserona’ aku dio mai raraNa te to malambu’: kamu rengnge’na! 25 Mebalimi tu mintu’ to buda, nakua: Na kalekimora sola nasang sia tarukki natirampanni tu raraNa. 26 Tonna iato napatassurammi tu Barabas, apa iatu Yesu nabamba, sia nasorong kumua anNa dia’ta’. 27 Mangkato nabaami surodadunna to maraya tu Yesu tama pangra’tasan kara-kara, anna pasirampun nasangi tu mintu’ surodadu sangkaponan. 28 Nasabakkimi tu pakeanna Yesu, napaluangi bayu lamba’ lango-lango. 29 Sia naampinniran sa’pi’ duri, napasa’pi’i, napatangkei tekken tallang tu lima kananNa; namalinguntu’ dio tingayoNa untelle-telleI, nakua: Tabe’ datu to Yahudi! 30 Natittuduimi tau, sia naala tu tallang nalonga’i tu ulunNa. 31 Iatonna mangka untelle-telleI, nasabakkimi sule tu bayu lando, napapasangi tu bayunNa siamo, namale umbaaI, kumua Nadia’ta’. 33 Iatonna rampo lako inan disanga Golgota, battuananna Inan ma’kararo ulu, 34 nabenmi Yesu tu uai anggoro’ dipasito’bo’ pa’du; iatonna lepa’i, manokami unniru’i. 35 Tonna mangka unna’ta’i tu Yesu, nasitaaimi tu pakeanNa nasire’tekki. 36 Naunno’ko’ indeto dio ungkampai. 37 Iatu kada diparapasanni disura’ dao to’ ulunNa nakua: Iamote tu Yesu, Datunna to Yahudi. 38 Tonna iato dipasia’ta’ duka pa’gora’ da’dua, misa’ dio kananNa, na misa’ dio kairinNa. 39 Na iatu mai to lendu’ indeto dio nasilo’bo-lo’boi sia unniling-iling, 40 Nakua: ai’, Kamumo para’ tu la urrondonni Banua Kabusungan amMi bangunni sule lan tallung allo, karimmanni kalenamoKomi Kalemi; iake AnakNaKomi ELOHIM, mengkalaoKomi dao mai tu kayu pea’ta’! 41 Susi duka tu to mintu’ pangulu to minaa sia pandita Sukaran aluk sia pekaamberan ussitelle-tellei, sia nakua: 42 Nakarimmannimo tu to senga’, anna Kalena tang nabela ungkarimmanni. Ia para’ Datunna to Israel, namengkalaomo totemo dao mai kayu pea’ta, tamane umpatonganNi. 43 Rannu lakomo ELOHIM, da’ito na ELOHIM duka ungkarimmanNi totemo, ke Naporai ELOHIM; belanna nakua: AnaknaNa’ ELOHIM. 44 Susi dukato tu pa’gora’ nasisolan dia’ta’ untelle-telleI. 45 Randukmi tonna te’te’ sangpulo dua ma’tangnga allo malillin tu mintu’ padang sae lako te’te’ tallu makaroen. 46 Agi-agi te’te’ tallu Nametamba tu Yesu umpemandui gamaranNa, Nakua: Eli, Eli lama sabakhtani! battuananna: O PuangKu, o PuangKu, ma’apari amMi tampemoRa’. 47 Iatonna rangii ba’tu pira-pira to bendan inde to dio, nakuami ma’kada: untambaimo Elia te Tau te. 48 Tikarami ma’dondo tu tau misa’ unnala lumu’ batu, napatamai sukka, napadioi tallang, anna pairu’I. 49 Apa nakua tu to senga’: Da’ito, anta tiroi: ba’tu la saei tu Elia ungkarim- manni! 50 Metamba pole’omi tu Yesu umpemandui gamaranNa, namane ussorong PenaanNa. 51 Pakalan natipa’duamo tu kulambu lan Banua Kabusungan, tempon dao mai sae rokko; sia tiseno-seno tu padang; sia iatu mai buntu batu silalla-lalla. 52 Sia iatu mai liang tibungka’, anna den ba’tu pira-pira tu batang rabukna to masallo’ malimbangun sule; 53 anna sun lan mai liangna; na iatonna mangkamo kamalimbangunanNa Yesu, tamami tondok maindan, nabuda tau ungkitai. 54 Iatonna tiroi kamandang sia iatu mai to nasisolan ungkampai Yesu tu lino’ sia iatu mintu’ apa dadi, lendu’mi mataku’na, nakua: Manassa AnakNa ELOHIM te Tau iate. 55 Denmi ba’tu pira-pira baine inde to dio untiro mambelai, iamotu mai to unturru’I dio mai Galilea sia umparakai. 56 Ia siamo tu mai sia Maria Magdalena sia Maria indo’na Yakobus sola Yusuf, sia indo’na anakna Zebedeus. 58 Laomi mennolo lako Pilatus umpalakui tu batang rabukNa Yesu. Namesua Pilatus umbenni. 59 Naalami Yusuf, nabalunni sampin kasa me’lok sia bangla’. 60 Napatamai liang ba’runna, liang mane mangka napa’; nalentenni tu batu kapua misa’ lako to’ babana tu liang, namane male. 61 Iatu Maria Magdalena sola tu Maria senga’ dio unno’ko’ sipatu tu liang. 62 Iatonna masiangnato, tonna lendu’mo tu allo dinii ma’pasakka’, sirampunmi tu mintu’ pangulu to minaa sia to Farisi mennolo lako Pilatus, 63 nakua: Tabe’ tuang, kikilalai kumua nakua ma’kada tu iti’ To ma’papusa tonna tuopa: tallung allo Kumalimbangun sule. 64 Iamoto melo ke misuai tau ungkampai tu liangNa sae lako allo ma’pentallunna, da’ nasae anak gurunNa umbokoI, anna pokadai lako pa’tondokan kumua malimbangun dio mai to’ to mate; satama-tamannami tu dipopusanna undinna na iatu dolona. 65 Nakuami Pilatus lako tu tau: Ma’dinkomi diben pa’ronda’; laomokomi ungkampai tonganni. 66 Laomi nakampai tu liang, tonna mangka unca’i, natundui mintu’ pa’ronda’.
1 Tonna lendu’mo tu allo katorroan, mane tibaan masiang tonna allo bunga’na lan minggu iato, saemi Maria Magdalena sola Maria senga’ la untiroi tu liang. 2 Pakalan denmi lino’ kapua, belanna den malaeka’Na Puang mengkalao dao mai suruga, nasae ullentenni tu batu dio mai baba liang, anna unno’ko’ dao. 3 Iatu rupanna susi kila’, na iatu pakeanna mabussang susi bua uran. 4 Ma’parondomi tu pa’ronda’ belanna mataku’, naurunganni susi bangmo to mate ditiro. 5 Ma’kadami tu malaeka’ sia nakua lako tu baine; Da mimataku’, belanna kuissan kumua undaka’komi Yesu, tu dia’ta’. 6 Tae’ Ia Naindete, belanna malimbangunmo susitu kadanNa dolona. Maimokomi mitiroi tu NaninNa Puang. 7 Laomokomi madomi’ umpokadanni anak gurunNa, kumua malimbangunmo dio mai to’ to mate, sia la Nadoloikomi lako Galilea; diomo la minii untiroI; pengkilalai, kupokadammokomi tu iannato. 8 Tikarami tinde mai baine male untampei tu liang situang kamatakuran sia kaparannuan kapua, namale ma’dondo-dondo la umpokadanni anak gurunNa Yesu. 9 Pakalan nasitammumo Yesu, sia Nakua: Siriakomi kamarampasan! Saemi tinde mai baine urraka’i tu lentekNa, sia tukku umpennoloI. 10 Nakuami Yesu ungkuanni: Da mimataku’! Laomokomi umpokadanni sangsiulurangKu, anna lao lako Galilea, nadio nanii untiroNa’. 11 Iatonna malemo memboko’, rampomi tu mai pa’ronda’ tama tondok umpokadai lako pangulu-pangulu to minaa tu mintu’ apa dadi. 12 Sirampunmi sola pekaamberan anna ma’kombongan, nabenni doi’ salaka buda tu surodadu ba’tu pira-pira, 13 sia nakua: La mikua umpokadai: Sae bongi tu anak gurunNa tongki mamma’, anna bokoI. 14 Ianna rangi to ma’parenta undinna tu iannato, kiada’imira sia kipa’kadangkomi. 15 Naalami tu doi’, napogau’i susitu diadaranni. Kaleleammi te kada iate lako to Yahudi sae lako totemo te. 16 Malemi tinde to sangpulo misa lako Galilea, lako misa’ tanete napamanassamo Yesu lako tau iato mai. 17 Iatonna kitaI tu Yesu, tukkumi umpennoloI; apa den duka tu tau bata, 18 Napentireke’imi Yesu, anNa ma’kada lako tu tau, Nakua: Mintu’na kakuasan disorongmo lako Kaleku, la dao suruga la lan te lino. 19 Iamoto malemokomi mipopendadii anak gurungKu tu mintu’na bangsa, ammi dio’i tama sanganNa Ambe’, sia Anak na Penaa Masallo’; 20 sia miada’i susitu mintu’na Kupa’peannan lako kalemi; la miissan kumua: Aku te la tontongNa’ ussisolangkomi sae lako katappuranna lino.
1 Iamote tu tipamulanna Kareba kaparannuan diona Yesu Kristus, AnakNa ELOHIM. 2 Susitu disura’ lan sura’na nabi Yesaya, nakua: Tiromi, ussuaNa’ pesuangKu undoloangKo, tu la umpasakka’ lalanMu. 3 Denmi gamaranna tau metamba-tamba dio padang pangallaran, nakua: Pasakka’mi tu batattaNa Puang, ranteimi tu lalanNa. 4 Saemi tu Yohanes Pa’dio’ umpa’peissananni dio padang pangallaran tu kadidioran tanda pengkatobaran, tu napotete kadipa’deian kasalan. 5 Sangsunammi tu mintu’ pa’tondokan tana Yudea sia mintu’ pa’tondokan Yerusalem male umpellambi’i, naumpopedio’ kalena tu tau iato mai nadio’i Yohanes diong salu Yordan tonna unnaku kasalanna. 6 Iatu pakeanna Yohanes bulu unta sia iatu salipi’ lan ayakna balulang anna iatu kandena batik sia tallo’ merang pangala’. 7 Mangada’imi, nakua: Undinna na aku la sae tu mandunna kuasa na aku, moi ulang lapik lentekNa tae’ duka kusipatu la tukku umbukai. 8 Kudio’mokomi uai, apa Ia la undio’komi Penaa Masallo’. 9 Pakalan tonna iato saemi tu Yesu dio mai Nazaret, tana Galilea, anna dio’I Yohanes diong salu Yordan. 10 Iatonna kendekmo diong mai to’ uai, ta’pa Natiromi tu langi’ tibangnga nasonglo’ tu PenaanNa ELOHIM lako Kalena susi bu’ku’. 11 Anna sae tu gamara dao mai langi’, Nakua: Ikomo tu Anak Pa’kaboro’Ku, dio dukamo Kalemu nanii kasendeangKu. 12 Iatonna attu ia bangsiamoto Napaseremi Penaa sun lako padang pangallaran. 13 Patangpulo allona dio tu padang pangallaran naroso deata bulituk anNa sisola bang olo’-olo’ masuru, sia malaeka’ ungkamayai. 14 Iatonna dipa’petarungkuammo tu Yohanes, saemi Yesu lako tana Galilea umpatiranda kareba kaparannuan lu dio mai ELOHIM. 15 Nakua: Nalambi’mo attunna, mengkareke’mo tu ParentaNa ELOHIM. Mengkatoba’komi sia patonganni tu Kareba kaparannuan. 16 IatonNa sumalong-malong dio randan tasik Galilea, Nakitami tu Simon na Andreas, siulu’na Simon, marassan umbuang dalla’ diong tasik, belanna tau iato pa’dalla’. 17 Nakuami Yesu lako: Malekomi mai urrundu’Na’, angKu popendadikomi pa’dalla’ tau. 18 Ta’pa natampemi tu dalla’na tinde tau naundi urrundu’I. 19 Iatonna male dio mai tu Yesu tae’pa nasangapa mambelanna, Nakitami tu Yakobus, anakna Zebedeus sola Yohanes, siulu’na, unno’ko’ lan lopi ussula’i dalla’na. 20 Ta’pa Natambaimi, anna untampe Zebedeus, ambe’na lan lopi sola to sumaro namale urrundu’ Yesu. 21 Malemi tama Kapernaum, na iatonna allo katorroan, ta’pa malemi tu Yesu tama banua pa’kombongan sia unnada’i tau. 22 Lendu’mi tirambanna tu tau mintu’ diona pangadaranNa, belanna susi misa’ to paa unnada’i tu tau, senga’ bang na iatu mai pandita Sura’. 23 Sirupang tonna attu iato denmi lan banua pa’kombongan tu tau misa’ nataba deata masussuk, namelalla-lalla, 24 nakua: E, Yesu to Nazaret, la siapariki’! La saeKomi ussanggangikan. Kutandai siaKomi, kumua mindaraKomi te, iamora To Sallo’ lu dio mai ELOHIM. 25 Nasarabaimi Yesu, Nakua: Ma’loko-lokoko sia tassu’ko lan mai tau iate! 26 Napaganggang tonganmi deata masussuk tu tau iato, bassa’mi kumarrak-marrak natassu’ lan mai kalena. 27 Tiramban nasangmi tu tau, naurunganni sikutana len, nakua: Aa, apamo ia te? Pangadaran ba’ruomo sia paa tongan! Belanna moi mintu’ deata masussuk Naparenta anna turu’i tu parentaNa. 28 Ta’pa tiseno-senomi karebanna tu diona Yesu dio mintu’ lili’na Galilea. 29 Ta’pa sunmi tinde tau lan mai banua pa’kombongan, namale tama banuanna Simon na Andreas sisola Yakobus na Yohanes. 30 Mamma’ bangmi tu matusanna baine Simon dio lumalla’, ta’pa napokadammi Yesu. 31 Saemi Yesu untoei, Nabangunanni, napa’de tu lalla’na anna ia tinde baine umparakai. 32 Iatonna makaroenmo tonna lambun allo, nasolammi tau lako tu mintu’ to nasanta’ saki sia to natamai deata masussuk. 33 Sang sirampunammi tu mintu’ pa’tondokan dio to’ ba’ba. 34 Budami tau Napamaleke tu nasanta’ ma’rupa-rupa saki sia buda deata masussuk Narambai, natae’ Natangga’i tu deata masussuk ma’kada-kada belanna natandai deata masussuk tu Yesu. 35 Iatonna dannari malillin bangsiapa, millikmi Nasun male lako to’ kasalanna nadio Nanii massambayang. 36 Undimi tu Simon sola mintu’ to nasolan urrundu’I. 37 Iatonna kabu’tuimi, nakuami tinde tau lako: Mintu’ tu tau undaka’Komi. 38 Ma’kadami Yesu lako: Maikomi talulako inan senga’, indete dio lu tondok-tondok mandappi’, angKu mangada’i duka dio, belanna iamo patunna to angKu sun. 39 Nasae mangada’i lan lu mintu’ banua pa’kombonganna tau ullelei mintu’ tana Galilea sia urrambai deata masussuk. 40 Saemi lako Yesu tu misa’ to golenan malaku sia malinguntu’ dio oloNa, nakua: Iake Miporai, manassa kuasaKomi umpamalekena’. 41 Maturu-turumi, Nasoronganni tu limanNa, Nakaka’i sia Nakua lako: Kuporai la malekemoko! 42 Ta’pa pa’de bangsiami tu golen dio kalena, anna maleke. 43 Iatonna mangkamo umpakare’na-re’na tonganni, ta’pa Napasassa’-sassa’mi la male, 44 sia Nakua lako: Kanandai tonganni, da mupokada lenni moi lako misa’ duka tau, sangadinna malemoko umpa’pekitanan kalemu lako to minaa sia pemalaranni tu pemala’ belanna kamalekeammu, susito napa’peannan Musa, tu la mendadi tanda lako tu tau. 45 Apa sun tinde tau, naranduk umpatiseno-seno lu lako lu dioi mai tu karebanNa sia umpalelei tu iannato, naurunganni tae’mo nama’din tu Yesu umpa’pepayanan Kalena tama tondok sangadinna dio bang Ia salian dio lu to’ kasalanna. Nasae tu tau lako Kalena pantan tama bang sae.
1 Ba’tu pirang-pirang allo undinna to, male pole’omi tu Yesu tama Kapernaum, nalele karebanNa kumua, lan sia banua. 2 Budami tau sirampun, naurunganni tae’mo inan, moi dio to’ ba’ba, Napokadai tu kadanNa ELOHIM lako tau iato mai. 3 Saemi tau umbaai lako oloNa tu to kupi’ misa’, nabulle tau a’pa’. 4 Apa belanna tae’ nabelai urreke’ Yesu tu belanna to buda, narondonnimi tu papa sipatunna naninNa; iatonna mangkamo umbungka’i, narorro’mi rokko to ampa’ nanii tinde to kupi’ mamma’. 5 Iatonna tiromi Yesu tu kapatongananna tinde tau, Nakuami lako to kupi’: E anakku! dipa’deimo tu kasalammu. 6 Den dukami ba’tu pira-pira tu pandita Sura’ unno’ko’ dio tu ma’tangnga’-tangnga’ lan penaanna kumua: 7 Apara patunna nama’kada susirato te tau iate? Ma’kada solang Ia! mindara ma’din umpa’dei kasalan, sangadinna Misa’ri ia, Ia manna tu ELOHIM. 8 Ta’pa Natandai bangsiami Yesu lan penaanNa kumua ma’tangnga’-tangnga’ susito tu tau iato mai lan ba’tangna, Nakuami lako: Ma’apari mima’tangnga’-tangnga’ mangea buni lan penaammi? 9 Umbannara maraa: dikuaraka lako te to kupi’: Dipa’deimo tu kasalammu, ba’tu dikuaraka: Millikmoko, alai tu ampa’mu, muma’lingka? 10 Apa sangapaoi ammi issanni kumua kuasa tu Anak rampan dilino umpa’dei kasalan lan te lino –, Nakuami lako tinde to kupi’: 11 Iko te Kukuangko: millikko, alai tu ampa’mu, musule lako banuammu! 12 Ta’pa millik bangsiami, naalai tu ampa’na, namale lako salian dio tingayona mintu’ tau, anna tiramban nasang tu tau sia umpangke’ ELOHIM, nakua: Aa, tae’ bangpa kibelai untiroi tu susinna te! 13 Sun pole’omi tu Yesu urrundunan randan tasik, na sae lako Kalena tu to buda, Naada’i. 14 Iatonna lendu’ indeto dio, Nakitami tu Lewi, anakna Alfeus, unno’ko’ dio to’ passiman, Nakuami lako: Undiko urrundu’Na’. Ke’de’mi naundi urrundu’I. 15 Iatonna unno’ko’ kumande lan banuanna nabuda passima sia to kadake gau’na Nasolan Yesu unno’ko’ kumande sola anak gurunNa, belanna budamo tau undi urrundu’I. 16 Iatonna kitami pandita Sura’ sia to Farisi tu Yesu kumande sola passima sia to kadake gau’na, nakuami lako anak gurunNa: Kumanderaka Ia sia mangiru’ sisola passima sia to kadake gau’na? 17 Iatonna rangii Yesu te kada iate, Nakuami lako tu tau: Tae’ naanga’i to maleke tu to ma’dampi, sangadinna to masakiri. Tae’ra Kusae la untambai to malambu’, sangadinna to kasalan. 18 Iatu anak gurunNa Yohanes sia to Farisi matangngamo ma’puasa; saemi tu tau nakuami lako Yesu: Ma’apai anna ma’puasa ia tu anak gurunna Yohanes sia to Farisi, anna tae’ Kamu tu anak gurumMi? 19 Nakuami Yesu lako tau iato mai: Ma’dinraka tu to pasolan ma’puasa ke sisolapi tu to la diparampo? Iake sisolapi tu to la diparampo, tae’ nama’din ma’puasa. 20 Apa la sae tu allona, to ke dialami dio mai kalena tu to diparampo, iamo pole’ to namane ma’puasa. 21 Tae’ ia tau misa’ umpa’tampiran sampin ba’ru sangserek lako pakean malusa, belanna inang la naserek pissan sampin ba’ru dipa’tampiran tu malusanna, anna sakalua’-lua’na pissan tu serekna. 22 Sia tae’ ia tau misa’ duka umpatama uai anggoro’ ba’ru tama kiriba’ malusa, belanna inang la napopema’tu anggoro’ ba’ru tu kiriba’ anna tibollo tu uai anggoro’ sia sanggang tu kiriba’. Sangadinna iatu uai anggoro’ ba’ru sipatu ia dipatama kiriba’ ba’ru. 24 Nakuami to Farisi lako Yesu: Kitami, ma’apari tu mati’ tau napogau’i lan allo katorroan tu tang dipogau’na. 25 Nakuami lako tinde tau: Tae’paraka mibasa lenni tu apa napogau’ Daud tonna kapu’duran sia tangdia’ sola tu to nasiban? 26 Matumbari natama banuanNa ELOHIM tonna Abyatar Tominaa Kapua anna kandei tu roti dipennoloan, tu pemali ungkandei sangadinna to minaa manna ia, sia naben duka tu to nasiban? 27 Sia Nakua lako tinde tau: Iatu allo katorroan dipaden belanna tolino, tangia tolino den belanna allo katorroan. 28 Iamoto iatu Anak rampan dilino Puangna duka allo katorroan.
1 Male pole’omi tama banua pa’kombongan tu Yesu, denmi dio, misa’ to kope limanna sangbali; 2 napenniroi bangmi tau, kumua ba’tu la Napamatoto’i tinde tau lan allo katorroan, anna nii umpasalaI. 3 Nakuami Yesu lako tu to kope limanna sangbali: Ke’de’ko lan tangnga-tangnga. 4 Nakuami lako tu tau: Sipaturaka lan allo katorroan, umpogau’ melona ba’tu umpogau’raka kadakena, ungkarimmanniraka tau ba’tu umpateiraka tau? Apa ma’loko-loko bang tinde tau. 5 Mentiro tikumi tu Yesu lako tau iato mai situang kasengkeanNa sia Napomasussa tu kamakarrasanna penaanna tu tau, Nakuami lako tu to kope limanna: Angka’i tu limammu! Naangka’mi namatoto’ tu limanna. 6 Ta’pa sunmi tu to Farisi nalao sipakulu-kulu to Herodiani diona Yesu, umba la nakua umpatei. 7 Messarakmi tu Yesu sola anak gurunNa ma’palulako to’ tasik; na lendu’ budanna tau undi urrundu’I, to dio mai Galilea; 8 sia dio duka mai Yudea sia dio mai Yerusalem sia dio mai Idumea sia dio mai lamban lianna salu Yordan sia dio mai lili’na Tirus na Sidon lendu’ budanna tau sae lako Kalena, tonna rangii tu mintu’ penggauran memangnganNa. 9 Nasuami Yesu tu anak gurunNa kumua la dio bang tu lopi bitti’ nasikandappiran, belanna kabudanna tau, da nasisi’pinni tau. 10 Belanna budamo tau Napamaleke, naurunganni padami tau narua saki padami sae umpessuangan kalena lako, la morai ungkaka’ bangI. 11 Mintu’na duka deata masussuk, tonna kitaI tu Yesu, lumbangmi rokko to’ tingayoNa namelalla-lalla, nakua: Kamumo tu AnakNa ELOHIM. 12 Lendu’mi Napakare’na-re’nanNa kumua, da napalelei. 13 Kendekmi langngan misa’ tanete, Natambai minda-minda tu Naporai, nasae tu tau lako Kalena. 14 Naangka’mi tu tau sangpulo dua, kumua anNa sisolanni sia kumua anNa suai lao unnada’i tau, 15 sia la unnampui kuasa urrambai deata masussuk. 16 Iatu Simon Nagantimi Petrus, 17 sia Yakobus, anakna Zebedeus sia Yohanes siulu’na Yakobus anNa gantii Boanerges tu tau iato, battuananna anak guntu’. 18 Sia Andreas sia Filipus sia Bartolomeus sia Matius sia Tomas sia Yakobus, anakna Alfeus sia Tadeus sia Simon to Kanani, 19 sia Yudas Iskariot, tu mangka umpa’peturoan Yesu. 21 Iatonna rangimi sangdadianNa tu iannato, sunmi la unnalai, belanna nakua: katama-taman. 22 Nakuami tu pandita Sura’ tu saemo dio mai Yerusalem: Narondong Beelzebul sia pa’tunduanna pangulunna deata masussuk anNa rambai tu mintu’ deata. 23 Natambaimi Yesu tinde tau, Nama’kada lako umpokadanni pa’pasusian: Umba la nakua tu deata bulituk urrambai deata bulituk? 24 Iake denni misa’ parenta usseru-seru kalena, tae’ nama’din bendan tu parenta iato; 25 sia iake ia kalena sisala-sala tu to sangdapo’, tae’ namanda’ tu to lan tananan dapo’ iato. 26 Sia iake ia kalena ke’de’ siea sia sisarangnga’ tu deata bulituk, tae’ nama’din bendan, sangadinna ia bangsiamo katampakanna to. 27 Apa tae’ misa’ duka tau ma’din tama banuanna to mawatang la urrampai tu iananna, sangadi ke napungopi dolo tu to mawatang iato, namane ma’din umpangrampai tu banuanna. 28 Tonganna, Kukua lako kalemi: mintu’na rupa kasalan dio tarukna Adam la dipa’dei, ten dukato tu mintu’ rupa kada solang tu napa’kada solangan. 29 Apa minda-minda umpa’kada solangi Penaa Masallo’ tae’ naappa’ kadipa’deian kasalan sae lakona, sangadinna tontong bang tu kasalanna. 30 Susimoto tu kadanNa Yesu, belanna nakua tu mai tau: Narondong deata masussuk. 32 Unno’ko’mo tu to buda untalimbungi, denmi tau ma’kada lako: Tiromi, indo’Mi sia siulu’Mi dio salian undaka’Komi! 33 Mebalimi lako tau iato mai, Nakua: Mindara tu indo’Ku, sia mindara tu mai siulu’Ku? 34 Mentiro tikumi lako tu mintu’ tau unno’ko’ untalimbungi sia Nakua: Kitami, iari indo’Ku sia siulu’Ku te mai! 35 Belanna minda-minda tu umpogau’ pa’poraianNa ELOHIM iamoto tu siulu’Ku muane sia anak darangKu sia indo’Ku.
1 Naparanduk pole’omi Yesu mangada’i dio randan tasik; lendu’mi budanna tau sirampun lako Kalena, naurunganni kendek langngan misa’ lopi Naunno’ko lan tasik, na dao karangkeanna tu mintu’ to buda rengke’ lako tasik. 2 Budami peada’Na lako tu tau lan ma’rupa-rupa pa’pasusian sia Nakua lako tau iato lan pangadaranNa: 3 Perangiimi sola nasangkomi! Den misa’ to mangambo’ sun la unnambo’ banne. 4 Iatonna marassanmo mangambo’ denmi pira ta’pa rokko biring lalan, saemi manuk-manuk napura ungkandei. 5 Den duka pira ta’pa rokko to’ batu-batu, tae’ nabuda litak dio, nata’pa tuo, belanna tae’ namandalan litakna. 6 Apa iatonna kendekmo allo, naalami allo namalayu, belanna tae’ namennuaka’. 7 Den duka pira ta’pa tama tangnga to’ duri, napada tuo duri nataloi tu banne, naurunganni tang membua. 8 Sia den pira ta’pa rokko to’ padang lunak, namembua na malapu’ sia samemba’ka’-ba’ka’na tu buanna, den manglokkon pentallungpulo, den pennannanpulona sia den pessaratu’. 9 Nakuami Yesu: Minda-minda tu ketalinga la ma’perangi, nama’perangi. 10 Iatonna misa-misa tu Yesu, napekutanammi to Nasisolan anna iamotu anak gurunNa sangpulo dua tu diona pa’pasusian iato. 11 Nakuami lako tu tau: Iatu kamu dibenkomi pa’kamasean unnissanni tu rasia diona ParentanNa ELOHIM, apa mintu’na tu to salian dipatiayoan manna lan pa’pasusian, kumua 12 anna kitai matanna, apa tae’ nakanassai, sia narangi talinganna, apa tae’ naissanni, kumua da’anna ba’tumba pissan namengkatoba’ anna dipa’dei kasalanna. 13 Nakuami lako: Tae’raka miissanni battuananna te pa’pasusian iate, naumbara mikua unnissanni tu mintu’ pa’pasusian? 14 Iatu to mangambo’ iamotu to unnambo’i tu kada. 15 Inde sia tu lu rokkona biring lalan, tu nanii tu kada iate diambo’, ke narangii nata’pa sae deata bulituk unnalai tu kada diambo’ tama penaanna. 16 Ten dukato tu tiambo’na dio to’ batu-batu; ke narangii to kada iato nata’pa untarimai sia parannu penaanna. 17 Apa tae’ namennuaka’ lan penaanna, sangadinna to mandalle’ penaanna; na ianna sae peroso ba’tu pa’pakario-rio tu diona kada iato, ta’pa napamo’dongmi tu penaanna. 18 Senga’ pole’o tu tiambo’na tama tangnga to’ duri, iamotu to mangka urrangii tu kada iato, 19 anna tama penaanna tu mintu’ sara’ lan te lino sola pea’panna kasugiran sia kamoraian lako ma’rupa-rupa apa senga’ anna taloi tu kada iato, naurunganni tang membua. 20 Apa inde sia tu tiambo’na rokko to’ padang lunak, iamotu to urrangii tu kada iato sia umpalan ara’i namembua, den tu manglokkon pentallungpulo, den tu pennannanpulona, den tu pessaratu’. 21 Nakuami Yesu lako tu tau: Denraka tau sae umbaa dama’, anna padiongngi lu baka, ba’tu diong sulluk kamammaran? Tae’raka anna padaoi tongkonan dama’? 22 Belanna moi misa’ duka tae’ tu membuninna, sangadinna la dipasombo sia moi misa’ duka tae’ tu tang paanna, sangadinna la paan. 23 Iake den tau ketalinga la napopa’perangi, nama’perangi. 24 Nakuami lako tau iato mai: Palan penaai tu apa mirangi. Iatu sukaran mipassukaran tau, ia dukamo la dipassukarangkomi sia la dirangnganni pole’pa lako kalemi. 25 Belanna minda-minda tu den dio, la diben dukapa lako, na iatu to tae’ dio, la dialai pissan dio mai moi iatu dionamo kalena. 26 Nakua pole’omi: Tenmo to tu ParentaNa ELOHIM, susi misa’ to unnambo’ banne rokko padang, 27 namamma’ sia millik kebongi keallo, anna kendek tu banne sia lobo’, apa tae’ naissanni umbara nakua lobo’na. 28 Iatu padang umpakendek kalena burana, dolo tu batangna namane bulinna, na undinna lise’ gandung malappuk dio bulinna. 29 Ianna matasakmo tu buanna, umpopebaami piso sae’, belanna nalambi’mo kadialaianna. 30 Nakuami: Umbara la takua unnalanni panganderan tu ParentaNa ELOHIM ba’tu pa’pasusian apara la tanii umpamanassai? 31 Susito lise’ sawi sanglise’; iake diambo’i rokko padang iamo bitti’na na iatu mintu’ lise’ diong padang; 32 apa iake mangkami diambo’, tuomi losong kapuanna na mintu’na utan, umpasun tangke sikapuana, nama’din nanii manuk-manuk dao mai langi’ mentiongan lan to’ daun makampunna. 33 Budami pa’pasusian susite nanii umpokadai tu kada iato lako tau, tu sitinaanna la nanii unnissanni. 34 Tae’ Nama’ulelean lako tau iato mai, ke tang pa’pasusian, apa ianna anak gurunNa manna Nasisolan, Nabattuananni lako tu mintu’nato. 36 Iatonna suami male tu to buda, nabaami anak gurunNa tu Yesu, belanna lanmo lembang sia den pole’pa lembang senga’ Nasisolan. 37 Pakalan saemi angin bara’ kapua, naleanni bombang tu lembang, nasidi’mora naponno uai. 38 Namamma’ bang Ia dio pollo’ lembang dao allonan, natundannI nakua: O, Guru! tae’raka Mikaselanganni te la sabu’ki’? 39 Millikmi Nata’tanni tu angin sia Nakua ungkuanni tu tasik: Rapa’ko, radanko! Radanmi tu angin, narapa’ bang. 40 Nakuami lako: Ma’apai kamu mimataku’ bang susito? Tae’paraka mikatonganni? 41 Lendu’mi mataku’na, napantan sipa’kada-kada nakua: Mindaraka Ia te Tau te, na moi angin sia tasik unturu’ dukai tu parentaNa.
1 Rampomi lako lamban lianna tasik lako padang to Gerasa. 2 Iatonna mengkalaomo tu Yesu dao mai lembang simpolo napessitammuimi misa’ tau lu dio mai to’ liang to natamai deata masussuk. 3 Torro dio bang ia lu to’ liangna tau na moi misa’ tau tae’ umbelai umpungoi, moi dirante tae’ duka. 4 Belanna pembudamo disangkala sia dirante, apa naka’tu-ka’tu tu rante sia narebong-rebong tu sangkala, na moi misa’ tau tae’ duka la ussau’i. 5 Tontong bang keallo kebongi dio lu to’ liang sia dao lu tanete melalla-lalla sia untumbui batu kalena. 6 Apa iatonna tiro mambelami tu Yesu, ma’dondo-dondomi sae tukku, mennolo, 7 sia mukkun melalla-lalla umpemandui gamaranna nakua: La siapariki’, e Yesu, Anakna Puang Patodoranna! Massumpana’ ussa’bu’ sanganNa ELOHIM umpalakui lako Kalemi da’ amMi pakario-riona’. 8 Belanna Nakuamo Yesu lako: E deata masussuk, mallaiko lan mai tau iate. 9 Nakutanaimi Nakua: Minda sangammu? Nakuami mebali: Iatu sangangku Legiun (Sakotik), belanna budakanni. 10 Mengkamoya-moya tonganmi lako Yesu, kumua da Nasuai sun lan mai tondok iato. 11 Denmi dio tu bai dao tanete sangtuntunan undaka’ kande. 12 Napalakumi deata masussuk nakua: Suakanni lako to mintu’ bai dao, na ia kinii tama. 13 Naelorammi. Sangsunammi tu mintu’ deata masussuk anna tamai tu bai sangtuntunan, na sipettu’mu’-tu’muran tinde bai sangtuntunan dao mai aya’ mi’lan rokko tasik, agi-agi duangsa’bu, anna mate malammu’ diong tasik. 14 Sipa’dondo-dondoammi mallai tu to mangkambi’na, napa’peissananni tu iannato lan lu kota sia dio lu kampong. Sangsunammi tu tau lao untiroi tu apa mangka dadi. 15 Sangsaeammi lako Yesu sia nakita tu to nataba deata masussuk unno’ko’mo ma’tamangkalemo sia matanamo, ia bangsiamo tu to nataba sakotik; saemi kamatakuranna tu tau. 16 Napa’peissanammi to untiroi tu iannato lako tau diona tinde to natamai deata masussuk, sia ia duka tu diona bai. 17 Randukmi tinde tau umpalakui lako Yesu kumua anna soro’ lan mai lili’na tondokna. 18 Iatonna kendek pole’mo langngan lembang, napalakumi tinde to mangka natamai deata masussuk lako kumua anna sikaloli’ Yesu. 19 Apa tae’ Natangga’i tinde tau, sangadinna Nakua lako: Malemoko ria sule lako banuammu lako sangdadiammu, mupa’peissananni tumba kapuana tu apa Napogau’ Puang lako kalemu sia tumba Nakamaseimmu. 20 Malemi, naparandukki umpa’peissananni dio tondok Dekapolis, kumua tumba kapuana tu apa mangka Napogau’ Yesu lako kalena, anna mangnga nasang tu tau. 21 Tonna malemo sule tu Yesu ma’lembang lian, saemi tau buda sirampun untikui, tonna dio to’ randan tasik. 23 sia mengkamoya-moya tongan lako nakua: Iatu anak bitti’ku tu baine la mate mannamo, maipoKomi dikka’ Miremme’i limamMi anna maleke sia tuo. 24 Malemi sola, nabuda tau undi urrundu’I sia ussisi’pinni. 25 Denmi misa’ baine nakasunni nenne’ bang rara, sangpulo duamo taunna. 26 Budamo to ma’dampi nanii umperasai buda kamaparrisan, ia dukamo umpepurai mintu’ apanna to, tang den lenni gai’na, sangadinna samasai-sainna samandu-mandunna tu sakinna. 27 Inang mangkamo narangi tu diona Yesu, namale tama to’ to buda tama lu dio mai boko’, nakaka’i tu sambu’Na, 28 belanna nakua: Moi anna pakeanNa manna kukaka’, manassa malekena’. 29 Ta’pa radanmi tu rarana sia nasa’ding lan kalena kumua mondomo tu sakinna. 30 Ta’pa Nasa’dingmi Yesu lan Kalena tu kamatotoran iato sun lan mai, namessaile lan tangngana to buda, Nakua: Mindara ungkaka’ pakeangKu? 31 Nakuami tu anak gurunNa lako: Mitiro sia te to buda ussisi’pinniKomi, Mikuami: mindara ungkaka’Na’? 32 Mentiro tikumi lao tu Yesu, la untiroi tu baine umpogau’i tu iannato. 33 Mataku’mi tinde baine sia ma’parondo, belanna naissan tu apa mangka dadi lako kalena nasae tukku malinguntu’ dio oloNa sia umpokada tonganni tu mintu’nato. 34 Nakuami Yesu lako: E anakKu! pa’patonganmumo umpatuoko; male marampa’moko sia malekemoko dio mai sakimmu. 35 Marassanmo ma’kada-kada, saemi tau dio mai banuanna kapala banua pa’kombongan, nakua: Ru’du’mo tu anakmi; apapa bua’na mira’ta’i tu Guru? 36 Apa tae’ Napalan ara’i Yesu tu kada iato, Nakuami lako kapala banua pa’kombongan: Da mimataku’, patongan bangmi. 37 Tae’ bangmi Natangga’i tu tau misa’ duka undi urrundu’I sangadinna Petrus na Yakobus na Yohanes, siulu’na Yakobus. 38 Rampomi lako banuanna kapala pa’kombongan, Natiroi Yesu tu tau mamak siurrukan tongan sia umbating. 39 Iatonna tamamo, Nakuami lako tau iato mai: Ma’apai ammi mamak sia siurrukan? Tae’ ia namate te pia te, sangadinna mamma’ri. 40 Napetaaimi tau. Apa iatonna popallai nasangmi tu tau rokko padang, Nasolammi tu ambe’na sia indo’na tinde pia sia iatu to Nasisolan Namale tama to’ inanna tinde pia. 41 Natoemi tu limanna tinde pia sia Nakua lako: Talita kumi! ke dipallemba’i battuananna: E Lai’, Kukua mati’: malimbangunko! 42 Ta’pa malimbangunmi tinde pia nama’lingka belanna sangpulo duamo taunna dadinna. Ta’pa tibaliang nasangmi ara’na tu tau, lendu’ tirambanna. 43 Lendu’mi Napakare’na-re’nanna Yesu, kumua da’ nakaissanan tu iannato lako misa’ duka tau, sia mesua umbenni kande tinde pia.
1 Malemi tu Yesu dio mai, Narampo lako tondok Nanii lobo’; na iatu anak gurunNa undi urrundu’I. 2 Iatonna allo katorroammo Naparandukmi mangada’i lan banua pa’kombongan; mangnga nasangmi tu mintu’ to buda tonna rangi sia nakua: Umbara Nanii unnalai te tau iate tu iannato sia tumba ia tu kamatarrusan dikamaseanNi? Anna paden duka tanda mangnga susito, tu limanNa? 3 Tang pande kayuraka te Tau iate, anakna Maria sia siulu’na Yakobus sia Yoses sia Yudas sia Simon? Sia tang inde siaraka te mai tasisolan tu anak daranNa? Napomatana’mi tinde tau tu diona Yesu. 4 Apa Nakua Yesu lako tu tau: Misa’ nabi tae’ natang dibilang, sangadinna lan tondokna sia lan alla’na sangdadianna sia lan tananan dapo’na. 5 Tae’ra Nabelai umpaden len misa’ duka tanda mangnga indeto dio, sangadinna sidi’ri tu to masaki Naremme’i limanNa Napamalekei. 6 Mangngami belanna tae’ napatonganni tinde tau. Malemi sumalong umpasilamban-lambanni tu tondok untikui lao sia unnada’i tau. 7 Natambaimi tu anak gurunNa sangpulo dua, Naparandukki ussua sida’dua-duai male sia Naben kamatotoran la ungkuasai deata masussuk. 8 Napepasanammi lako tau iato mai, kumua da nabaa apa-apa lako lalan, sangadinna tekken manna misa’; iatu kinallo da, iatu kandu’ da, doi’ lan salipi’ da duka; 9 ma’din sia umpake lapik lentek, apa da napaduang papa’ bayu lanna lu. 10 Nakuami lako: Umba-umba banua minii kendek, iamo minii torro dio to sae lako malemi pole’o indeto dio mai. 11 Umba-umba tu inan tang untarimakomi sia tang umperangiikomi, iammi sun dio mai, pentambakanni tu barra’-barra’ dio pala’ lentekmi, tanda sa’bi salana tu tau. 12 Sunmi namale mangada’i, kumua sipatu tau mengkagarri’. 13 Urrambaimi buda deata masussuk sia buda to masaki nabolloi minna’ sia napamaleke. 14 Napelelemi datu Herodes tu diona Yesu, belanna kaleleammo sanganNa, nakua tu tau: Malimbangunmo tu Yohanes Pa’dio’ diong mai to’ to mate, iamoto nakedo tu mintu’ kamatotoran lan Kalena. 15 Den tau kumua: Elia iate; den pole’o tu kumua: Iamo misa’ nabi te tu susi ba’tu umbanna misa’ tu mintu’ nabi. 16 Apa iatonna rangii Herodes tu iannato, nakuami: Iamotu Yohanes kuta’takki ulunna to, dipatuomo sule. 17 Belanna Herodes kalena mangka ussua tau untingkanni tu Yohanes, napungoi lan pa’tarungkuan tu belanna Herodias, bainena Filipus siulu’na, pa napobainemo Herodes. 18 Belanna mangka tu Yohanes ma’kada lako Herodes: Pemali ke unnalakomi bainena siulu’mi. 19 Natambukan essun Herodias tu Yohanes la morai umpatei, apa tae’ nakullei. 20 Belanna mataku’ tu Herodes lako Yohanes, apa naissan: iamo misa’ to malambu’ sia masallo’, napangeai bangmi; sia pembuda ke urrangii pangadaranna Yohanes, pussakmi penaanna, apa moi susito naporai duka umperangii. 21 Nalambi’mi allo melo, tonna allo kadadianna Herodes napadenanni pa’maruasan tu to untoe parea kapua sia pangulu pa’baraninna sia to kapua dio Galilea. 22 Iatonna iato, tamami tu anakna baine tinde Herodias nama’gellu, naposendemi penaanna Herodes sola mintu’ to nasolan ma’talimbungan kumande. Nakuami datu lako tinde pia baine: Palakui lako kaleku tu muporainna, angku benko. 23 Massumpami umpokadai lako nakua: Apa-apa mupalaku lako kaleku, la kubenko, moi na sangsesena te parentaku. 24 Sunmi tinde pia nakua lako indo’na: Apara tu la kupalaku? Nakuami indo’na: Palakui tu ulunna Yohanes Pa’dio’. 25 Simpolo malemi tama sasa-sasa mennolo lako datu sia umpalakui, nakua: Iatu kukamorainna, la taben bangsiamo’ totemo tu ulunna Yohanes Pa’dio’ diong misa’ pindan. 26 Lendu’mi massena penaanna tu datu, apa belanna iamotu sumpana sia belanna iamotu to nasolan ma’talimbungan kumande, tae’mi namorai untumpui tu palakunna. 27 Ta’pa nasuami datu tu to ma’peulu kumua la nabaa sae tu ulunna Yohanes. Maleni tinde tau umpoloi ulunna Yohanes lan pa’tarungkuan. 28 Nabaami tu ulunna diong pindan, napennoloanni lako tinde pia baine, napennoloan pole’oi tinde pia lako indo’na. 29 Iatonna rangimi anak gurunna Yohanes tu iannato, saemi unnalai tu batang rabukna, napeliangi. 30 Sirampunmi tu rasulu’ lako Yesu narundunanni lako tu mintu’ apa napogau’na sia iatu mintu’ apa napa’pangadaranna. 31 Nakuami lako: Ta male messarak lako to’ kasalanna ammi pamondo ta’ka’mi sidi’ dio. Belanna buda tau sisula’ sirrin bang sae, naurunganni moi kumande tae’ duka palambi’na. 32 Malemi ma’lembang messarak lako to’ kasalanna. 33 Apa iatu tau ungkitai male, buda untandai, napada sun lan mai mintu’ tondok nasangmalean lumingka sirampun lako sia undoloi tinde to ma’lembang. 34 Iatonna mengkalao Yesu dao mai lembang, Nakitami tu tau lendu’ budanna tilaomi massena lako tinde tau, belanna ia tinde tau sola nasangi butung domba tae’ panglaana, Naparandukmi unnada’i buda pangadaran tu tau iato mai. 35 Iatonna la makaroenmo saemi tu anak gurunNa lako Kalena, nakua: Iate inan iate kasalan sia la bongi dukamo. 36 Melo ke Misuami te mai tau male nalao lan lu to’ banua salian sia iate tondok tiku lao unnalli kande nakandei, belanna tae’ bang apa dio lu la nakande. 37 Apa mebali Nakua: Kamumo umpakandei. Nakuami tu anak gurunNa lako: La laorakannika unnalli kande dua ratu’ dinar la dipakandeanni te tau? 38 Nakuami lako: Pirapara roti iti’? Tiroikae. Iatonna tiromi, nakuami: Limamora na da’dua bale. 39 Nakuammi tu anak gurunNa kumua anna suai tu tau mintu’ unno’ko’ ma’ta- limbung-limbungan dio to’ riu maluna. 40 Unno’ko’mi tu tau ma’rampun-rampun, den sisaratu’, den silimangpulo. 41 Naalami Yesu to roti lima na bale da’dua, Namentingara langngan langi’ sia massambayang, Namane untepu-tepui tu roti, Nabenni anak gurunNa, kumua napatorroi dio tingayona tau; susi duka tu bale da’dua Nataa-taa lako tu tau mintu’. 42 Kumandemi sola nasangi sadia’na. 43 Naalami tau tu mintu’ sesanna sangpulo dua karandang ponno, naden dukapa tu bale. 44 Iatu to ungkandei tu roti limangsa’bu tu muane. 45 Ta’pa Napasasami tu anak gurunNa kendek langngan lembang la lamban lako tondok Betsaida, tonna marassan ussuai sule tu to buda. 46 Tonna mangkamo umpopessimanni tu tau, tuka’mi langngan misa’ tanete la massambayang. 47 Iatonna makaroenmo ma’tangnga tasikmi tu lembang, na Yesu mannamo misa-misa dao gantananna. 48 Natiromi urra’takki tonganmo kalena ma’bose, belanna angin ma’sissang; tonna agi-agi dannarimo, saemi umpellambi’i untete uai tasik, la ullendu’i 49 Iatonna kitami untete uai tasik, nasangami bombo, nasikarrakan, 50 belanna nakita sola nasangi tu Yesu, anna tiramban. Apa ta’pa Napa’kadai, Nakua: Parapa’i tu penaammi, Akumote anna, da mimataku’. 51 Kendekmi langngan lembang umpellambi’i, naradan tu angin, iamoto anna li’pang bang sola nasang, lendu’ tongan tirambanna, 52 belanna tae’pa namasiang lan penaanna sia tae’ napalan penaai tu diona roti, sangadinna makarra’pa penaanna. 53 Malemi ma’lembang lian gantananna, rampo lako Genesaret, natadang dio. 54 Iatonna mengkalaomo dao mai lembang, ta’pa natandaimi tau tu Yesu, 55 pada malemi sasa-sasa tu tau lan mintu’ tondok untikui, sia randuk pada sae umbullei diong inanna tu mintu’ to masaki lako tu inan naranginna Nanii Yesu dio. 56 Sia umba-umba Nanii tama, nala tondok nala kota ba’tu to’ banua, pada napatorro tau tu mintu’ to masaki dio pasa’ sia napalaku lako Yesu, kumua ke ma’din siai anna kaka’ bangi tu rombe sambu’Na; padami tau ungkaka’I padami maleke.
1 Sirampunmi lako tu to Farisi sia ba’tu pira-pira pandita Sura’ tu lu dio mai Yerusalem. 2 Iatonna tiroi ba’tu pira-pira tu anak gurunNa ungkande roti anna tae’ namasero limanna, iamotu tae’ namembase dolo, 3 belanna iatu to Farisi sia mintu’ to Yahudi tae’ nakumande, ke tang napemabassengipi tu limanna, umpeolai aluk panganna to dolo. 4 Ten dukato ke sulei dio mai pasa’, tae’ nakumande, ke tae’i napemabasei dolo tu kalena; sia budapa senga’na tu diannanni la naturu’, susinna umbasei irusan sia suke tutu’ sia sere’ gallang. 5 Mekutanami tu to Farisi sia pandita Sura’ lako: Ma’apari tu anak gurumMi natae’ra napeolai tu aluk panganna to dolo, apa ungkande roti natae’ namasero limanna? 6 Nakuami Yesu lako: Tonganna bang tu apa mangka napoparunde nabi Yesaya pirambongi’ tu diona kamu, to belo puduk, susitu disura’, kumua: Manassa iate tau iate pudukna manna ungkasiri’Na’ apa iatu penaanna tae’ nalattu’ lako Kaleku. 7 Tae’ bua’na tu tau iato umpenombaiNa’, belanna umpa’pangadaran panganna napondok tolino. 8 Mirampanan tu ParentaNa ELOHIM, anna pangalukan tolino mitoe. 9 Sia Nakua lako tu tau: Tangpada manarangmi misuale tu ParentaNa ELOHIM, kumua ammi toe aluk panganna to dolomi. 10 Belanna nakua Musa: Kasiri’i tu ambe’mu sia indo’mu sia: Minda-minda tu unggatai ambe’na ba’tu indo’na, iamo la mate dipongko. 11 Apa mikua kamu: Sipatumo, ke nakua tau lako ambe’na ba’tu indo’na: Iatu la mipotuona tu lu diona mai kaleku, iamotu kuruban battuananna apa dipenomban, 12 mipopa’elo’namo tang ungkaritutui tu ambe’na ba’tu indo’na moi sidi’ duka. 13 Susimoto tu kaumpa’deimmi bisaranNa ELOHIM diona aluk to dolomi tu mangka misipaleleanni. Sia buda tu susinna to mipogau’. 14 Natambai pole’mi tu to buda, nama’kada lako Nakua: Perangiina’ sola nasangkomi ammi tandai tonganni! 15 Tae’ ia tu apa salian ke tamai kale, ma’din urruttakki kalena tau, sangadiri iatu apa lu lan mai kale, tu urruttakki tau. 16 (Minda-minda tu ketalinga la ma’perangi, nama’perangi). 17 Iatonna tampemi Yesu tu to buda Namale tama banua, napekutanammi anak gurunNa lako tu diona pa’pasusian iate. 18 Nakuami lako tu tau: Susi dukarokomika to, tangkan miissan melo? Tae’raka miissanni kumua iatu apa salian lu tama kalena tau, tae’ naparuttakan? 19 Belanna iatu iannato tae’ nalu tama penaanna, sangadinna lu tama tambukna, na sun rokko pekkueran. Susimoto Nasanga masero ia tu mintu’ kande. 20 Nakuami: Iatu apa sun lan mai kalena tau, iamo iato tu urruttakki. 21 Belanna lan mai, iamotu lan mai penaanna tau, sun tangnga’ kadake, gau’ sala, kabokoan, kapapatean, 22 pasandak salu lako rampanan kapa’, kamanengkengan, kabulitukan, patangnga’, barak, mailu mata, kada solang, kamatampoan, kabagan. 23 Mintu’nate kadakena tu sun lu lan mai ba’teng sia urruttakki tau. 25 Belanna ta’pa napekareba bang misa’ baine nataba deata masussuk tu anakna baine, nasae tukku malinguntu’ diong to’ lentekNa. 26 Iato baine iato to Yunani to ma’rapu Siro-Puniki. Napalakumi lako Yesu urrambai tu deata masussuk lan mai anakna. 27 Apa Nakua lako tinde baine: Da’ito nadipedia’i dolo tu pia, belanna tae’ napato’ dialai tu kande dio mai pia nadibuangan asu. 28 Mebalimi tinde baine nakua lako: Tonganna Puang, apa iatu asu diong sulluk meda ungkande duka kande mara’na pia. 29 Nakuami Yesu lako: Belanna iate kadammu, dadi malemoko; mallaimo tu deata masussuk lan mai anakmu. 30 Iatonna rampomo lako banuanna, nakarampoimi tinde pia mamma’ dao inan mamma’ na iatu deata masussuk mallaimo. 32 Nabaami tau lako tu to taru tilu’ misa’, napalakui lako Yesu la urremmei’ limanNa. 33 Nasarakkimi tu tau iato dio mai to buda, Naului tu rakka’Na tama talinganna; mettuduMi Nakaka’i tu lilana. 34 Sia mentingara langngan langi’ Naumbussanan penaanNa sia Nakua lako tu tau: Effata, battuananna: Tibungka’ko. 35 Tibungka’mi tu talinganna nata’pa malutte’ tu lilana anna malolo tu kadanna. 36 Napepasanammi lako tau iato mai, kumua da napokadai te ianna te lako misa’ duka tau; apa sia Napepasan-pasananna sanasarra’-sarra’ina tau umpalelei tu iannato. 37 Lendu’ tonganmi tirambanna tu tau nakua: Melo nasang tu Napogau’na Napaparangi tu to taru sia to mamang Napopa’kada-kada.
1 Iatonna attu iato lendu’ pole’omi budanna tau sirampun, natae’ bang apa dio lu la nakande. Natambaimi tu anak gurunNa sia nakua lako: 2 MamassengNa’ untiroi te to buda, belanna tallung allomo Kusisolan natae’ bang apa la nakande. 3 Na iake la Kusua bangi sule lako banuanna te mai tau natangdia’mo, inang la limpu lako lalan, belanna den tu mambela nanii sae. 4 Nakuami anak gurunNa mebali lako: Umbara la dinii unnala roti indete padang pangallaran la dipediaranni te mintu’ tau? 5 Mekutanami lako Nakua: Pirara roti iti’? Nakuami: Pitu. 6 Nasuami tu to buda unno’ko’ diong padang. Naalami tu roti pitu, Nama’kurre sumanga’, Natepu-tepui sia Naben anak gurunNa kumua nabaai lako tingayona tau, napatorromi dio tingayona to buda. 7 Den duka siapa bale’-bale’ sidi’ dio. Iatonna mangka ussambayangi, Napesuammi umpatorroi dio tingayona tau. 8 Kumandemi sola nasangi sadia’na; naalaimi tu roti sesanna tu mangkanna ditepu-tepu, pitung baka. 9 Iatu to kumande agi-agi patangsa’bu. Nasuami Yesu male. 10 Ta’pa kendekmi sola anak gurunNa langngan lembang, Narampo lako lili’na tondok Dalmanuta. 11 Sunmi tu to Farisi sia naparanduk sitamben kada Yesu, iamotu la untuntun tanda kakuasan dao mai langi’ la untobai. 12 Lendu’mi tu’pena lan penaanNa, Nakua: Ma’apari te tau iate mai natuntun bangra tanda? Tonganna, nakua kadangKu mati’: Ma’apa-apari nala diben lenra tanda te tau iate mai! 13 Naboko’imi tu tau iato mai, Nakendek sule langngan lembang Namale lian rampe sambalinna lu. 14 Tang nakilalaimi tu anak gurunNa umbaa roti, natae’ bang senga’na lan tu lembang, pakari roti misa’. 15 Ma’pakainga’mi Yesu lako Nakua: Pengkilalai tongan-tonganni, penandaikomi kalemi dio mai raginna to Farisi sia dio mai raginna Herodes. 16 Sipa’kada-kada kalenami, nakua: Ia sia Nama’kada susito, belanna tae’ roti dio kaleta. 17 Iatonna issanmi Yesu tu diongna penaanna, Nakuami ungkuanni: Ma’apai na ia mibisara tu kataeranna roti dio kalemi? Tae’paraka miissanni sia tae’paraka namasiang lan penaammi? Makarra’paraka tu penaammi? 18 Kematakomi natae’raka mipakita? Ketalingakomi natae’raka miparangi? 19 Sia tae’raka mikilalai, tongKu tepu-tepuanni roti lima tu tau limangsa’bu, pirang karandangra sesanna mialai? Nakuami lako: Sangpulo dua karan- dang. 20 Sia iatonna pitu anna patangsa’bu tau, pirang bakara sesanna mialai? Nakuami: Pitung baka. 21 Nakuami Yesu ungkuanni: tae’paraka namasiang lan penaammi? 22 Saemi lako tondok Betsaida. Nabaami tau lako Kalena tu to buta misa’ sia napalaku anNa sapui. 23 Natoemi Yesu tu limanna tinde tau, Narendenni sun lan mai tondok. Sia iatonna mangka untudui tu matanna tinde tau, Napalakomi to’ matanna tu limanNa, nakutanai: Denraka apa-apa mupebaang? 24 Umbangunammi matanna anna kua: Den tau kupebaang, belanna kupebaang susi kayu lumingka. 25 Napalako pole’omi to’ matanna tu limanNa namano’ra pentirona sia mondo sia napemanassa nakita tu mintu’na. 26 Nasuami sule lako banuanna, Nakua: Da mupokadanni tau senga’ lan lu tondok. 28 Mebalimi tu anak gurunNa, nakua: Den kumua: Yohanes Pa’dio’, sia den kumua: Elia, den pole’o kumua: ba’tu umbannamo misa’ tu mintu’ nabi. 29 Mekutanami lako Nakua: Apa iake kamu, misangaRa’ minda? Mebalimi Petrus nakua lako: Kamumo Kristus. 30 Napa’pakare’nammi kumua da napokadai tu iannato lako misa’ duka tau. 32 Mintu’nate kada iate Napasombo pissan bangmo. Natambai misami Petrus tu Yesu naparandukki unta’tanNi. 33 Apa menggirik anNa mentiro lako anak gurunNa sia Nasarabai tu Petrus, Nakua: Mallaiko lako boko’Ku deata bulituk!, belanna tangia diona ELOHIM muinaa-naa, sangadinna diona tolino. 34 Natambaimi tu mintu’ to buda sola anak gurunNa, anNa ma’kada lako Nakua: Minda-minda la morai urrundu’Na’, la ussa’biangan kalena sia unnendekan kayu pea’ta’na naundi urrundu’Na’. 35 Belanna minda-minda la morai ungkatirinnai katuoanna, iamo la kapa’dean katuoan, apa minda-minda tu kapa’dean katuoanna tu belanna Aku sia belanna Kareba-kaparannuan, iamo la ungkatirinnai katuoan. 36 Belanna apara la napomaupa’ tau, moi naassang nasangi te lino, apa karugian deatanna? 37 Ba’tu apara tu sipatu la nasorong tau la nasondan deatanna? 38 Belanna minda-minda ungkasirisanNa’ sia ungkasirisan kadangKu lako te to ma’gau’ sala sia kasalan, masiri’ duka Anak rampan dilino la unnakui, ke saeI situang kamala’biranNa Ambe’Na naturu’ mintu’ malaeka’ madatu.
1 Nakuami Yesu lako tu tau iato mai: Tonganna nakua kadangKu mati’: ba’tu pira-pira tu to ke’de’ inde te tu tae’ nala sikita kamatean, ke tae’pi nakitai tu ParentaNa ELOHIM sae situru’ kamatotoran. 2 Annan allona lendu’nato Nabaami Yesu tu Petrus na Yakobus na Yohanes, Nasolanni langngan misa’ buntu malangka’ male messarak. Pakalan membalimi tu rupanNa dio tingayona tinde tau. 3 Iatu pakeanNa pandillak-dillak lendu’ mabussangna; moi misa’ to mamusuk lan lino tae’ duka umbelai umpemabussangi susito. 4 Nakitami tinde tau tu Elia sia Musa marassan sipa’kada-kada Yesu. 5 Ma’kadami tu Petrus lako Yesu nakua: O Guru, melo ke indemoki’ te; kigaragamora lantang tallu, misa’ Kamu, na misa’ Musa na misa’ Elia. 6 Belanna tae’ naissanni tu la napokadanna, apa lendu’mo matakkukna tinde tau. 7 Denmi sangleon gaun unnonganni anna rangii tu gamara lan mai tu gaun, nakua: Iamote tu Anak Pa’kaboro’Ku, perangiI. 8 Tonna mentiro tiku lao tinde tau tiramban natae’ bangmo misa’ tau nakita lako, Yesu mannamo Nasisolan. 9 Iatonna solo’mo dao mai buntu iato ma’pakare’nami tu Yesu lako tinde tau kumua, da napokada lenni lako misa’ duka tau tu apa mangka nakita, ke tae’pi Namalimbangun tu Anak rampan dilino dio mai to’ to mate. 10 Napalan penaami te kada iate sia sikutana-tana la morai unnissanni, apara battuananna tu kada: malimbangun dio mai to’ to mate? 11 Mekutanami lako Yesu, nakua: Tang nakuaraka mintu’ pandita Sura’ kumua, tae’ nasalai tang sae dolo tu Elia? 12 Nakuami lako: Inang la sae ia dolo tu Elia sia umpasirundunan mintu’ sakka’ saeanna. Apa tumbai tu mangkanna disura’ tu diona Anak rampan dilino, kumua la umperasai buda kamaparrisan sia la nasassai tau? 13 Apa Kukua mati’ kumua iatu Elia inang sae dukamo, anna pogau’i tau lako tu pa’poraianna, susitu disura’ diona kadia’ga-a’ganna. 15 Ta’pa tirambanmi tu mintu’ to buda tonna kitai, nama’dondo loo umpekatabe’I. 16 Nakutanaimi Nakua: Apara tu misite’ge’i te tau iate? 17 Mebalimi misa’ lan mai tu to buda nakua: O Guru, kubaamo lako Kalemi tu anakku muane natamai deata namamang. 18 Umba-umba nanii unnalai, napessambakanni, anna pambura pudukna sia singgarigi’ isinna, sia matoro kalena. Namangkamo kupokadan anak gurumMi, kumua narambai sun, apa tae’ nabelai. 19 Mebalimi Yesu lako tinde tau, Nakua: E bati’ to tang ma’patongan! sangapaPa’ la ussisolangkomi? sia sangapaPa’ la umpama’tanangkomi penaa? Solanni mai! 20 Nasolammi tinde pia lako. Iatonna kitami deata tu Yesu, ta’pa napopa’parondo-rondomi tu pia, anna songka rokko padang sia ma’lisu sarong pambura-bura pudukna. 21 Nakutanaimi Yesu tu ambe’na Nakua: Sangapamira napasusi to? Nakuami: Tempon bitti’na. 22 Sia pembudamo napessambakan moi tama to’ api sia rokko to’ uai, la morai ussanggangi. Apa iake la den siai Miola lako, kamaseikanni dikka’ Mitulungkan. 23 Apa Nakua Yesu mebali lako: Umba nakua: Ke la den siai Miola lako? Mintu’na apa naola nasang, ke to ma’patongan. 24 Ta’pa melallakmi tu ambe’na tinde pia tumangi’, nakua: O Puang, kupatongan, tundui tu kapatonganan malamma’ku! 25 Tonna tiroi Yesu tu to buda sirampun dio to’ inan iato, Nasarabaimi tu deata masussuk sia Nakua lako: E deata mamang sia taru, Kusuako mallai dio mai kalena, sia da’mo mutama pole’ sule. 26 Sunmi tu deata melalla-lalla sia napopa’parondo-rondo tongan, anna susi bangmo to mate ditiro tu pia, naurunganni buda tau kumua: matemo. 27 Apa Natoe Yesu tu limanna Nabangunanni, anna millik. 28 Tonna malemo tu Yesu tama banua, mekutana misami tu anak gurunNa, nakua: Ma’apai kami natae’ kibelai urrambai tu deata? 29 Nakuami ungkuanni: Iatu iannato tae’ nama’din sun moi umba dipakuanni, sangadi massambayangpiki’. 30 Ke’de’mi inde to dio mai naullendu’i Galilea, apa manoka Yesu ke la denni tau unnissanni, moi misa’ duka; 31 belanna Naada’i tu anak gurunNa, sia Nakua ungkuanni: Iatu Anak rampan dilino la disorong lako tau, anna patei; ma’tallung allo mangkanna dipatei Namalimbangun sule. 32 Apa tae’ naissanni tinde tau tu kada iato, sia mataku’ duka umpeku- tananNi. 34 Apa sipa’loko-lokoan belanna mangkamo sipakka dio lu lalan kumua, ba’tu mindannai tu kapuanna. 35 Unno’ko’mi tu Yesu, Natambai tu anak gurunNa sangpulo dua sia Nakua ungkuanni: Iake la morai dolo tu tau, sipatu iamo la undinna sia mendadi to ma’parakanna mintu’ tau. 36 Naalami tu pia’-pia’ misa’, Napalanni tangnga-tangngana tinde tau, Naraka’i sia Nakua ungkuanni tu tau: 37 Minda-minda untammui misa’ pia’-pia’ susite diona sangangKu, ia dukamo untammuiNa’; na minda-minda duka untammuiNa’, tae’ kumua Aku natammui, sangadinna iatu To mangka ussuaNa’. 38 Nakuami Yohanes lako: O, Guru, denmo tau kikita misa’, tu tae’ naundi urrundu’ki’, anna urrambai deata masussuk ussa’bu’ sangamMi; kigagaimi, tu belanna tae’ naundi urrundu’ki’. 39 Apa Nakua Yesu: Da migagai, belanna tae’ misa’ tu to umpogau’ tanda mangnga ussa’bu sangangKu, anna madomi’ la umpalele bekoNa’. 40 Belanna minda-minda tu tang unneaki’, iamo solata. 41 Belanna minda-minda tu umpairu’komi uai sangirusan diona sangangKu, tu belanna kamu te passolannakomi Kristus, tonganna Kukua mati’, inang tae’ nala pa’de len tu poleanna. 42 Minda-minda untumangi moi misa’i te to bitti’ umpatonganNa’, la’bi’ sia ia lako kalena, ke ditoke’i batu parandangan tu barokona, nadipembuangan rokko tasik. 43 Sia iake limammu untumangko, ta’takki; belanna la’bi’ sia ia, ke popponko tama katuoan sae lako, na iake dio patomalii tu limammu ammu tama naraka, tama to’ api tang pa’de-pa’de; 44 tu inan tang mate ulli’na sia tang pa’de duka apinna. 45 Sia iake lentekmu untumangko, ta’takki; 46 belanna la’bi’ sia ia, ke sondo’ko tama katuoan sae lako, na iake dio patomalii tu lentekmu mudipembuangan tama naraka. 47 Sia iake matammu untumangko, su’be’i mutibei, belanna la’bi’ sia ia, ke sangbaliri matammu tama ParentaNa ELOHIM, na iake dio patomalii tu matammu ammu dipembuangan tama naraka, 48 tu inan tang mate ulli’na sia tang pa’de duka apinna. 49 Belanna pantan la disiai api. 50 Iatu sia inang apa melo, apa iake pa’denmi mapi’danna tu sia, la dipatumba pole’pi anna mapi’da sule? Sipatu la den sia lan kalemi, sia karitutui tu kasikaeloan.
1 Malemi dio mai tu Yesu, Narampo lako lili’na tondok Yudea sia lamban lianna Yordan; buda pole’omi tau sae sirampun lako Kalena, Naada’i pole’oi tu tau susitu biasanNa. 2 Saemi to Farisi sia mekutana lako la untobaI nakua: Ma’dinraka tau untantang bainena? 3 Apa Nakua mebali lako tu tau: Umbara nakua tu nanannangkomi Musa? 4 Nakuami tu tau: Naeloran Musa tu tau unggaraga sura’ kasitantangan, sia untantang bainena. 5 Nakuami Yesu lako tu tau: Tonganna, apa kamakarrasanna penaammi, anna surasangkomi tu parenta iato. 6 Apa iatu tempon dio mai sipamula lino, Napadadimo ELOHIM tu muane sia baine. 7 Iamoto anna la untampe ambe’na sia indo’na tu tau, anna la’ka’ lako bainena, 8 anna mendadi sangbatang kale sola duai, dadi tae’mo nada’dua tau, sangadinna sangkalemora. 9 Iamoto, iatu Napasibalinna ELOHIM, da napasisarakki tolino. 10 Iatonna saemo lako banua, napekutanan pole’omi anak gurunNa lako tu iannato. 11 Nakuami Yesu lako: Minda-minda untantang bainena, naumpobaine to senga’, iamo umposala gau’ sala lako baine dolona. 12 Sia iake baine untantang muanena, anna umpomuane to senga’, ia umposala gau’ sala. 13 Denmi pia’-pia’ nasolan tau lako Yesu, kumua anNa kaka’i, apa nasarabai anak gurunNa tinde to ussolanni. 14 Tonna tiroi Yesu tu iannato, re’dekmi ara’Na sia Nakua lako tau iato mai: Popa’elo’nai tu pia’-pia’ sae lako Kaleku, da migagai, belanna iamotu to susite tu unnampui ParentaNa ELOHIM. 15 Kukua mati’: Tonganna minda-minda tu tang susi pia’-pia’ untarima ParentaNa ELOHIM, la tama lennorika! 16 Naraka’mi, sia iatonNa remme’mi limanNa Napassakkemi. 18 Nakuami lako: Ma’apari musangaRa’ masokan? Tae’ tau misa’ duka masokan, sangadinna Misa’ri, Ia manna tu ELOHIM. 19 Manassa mutandai sia tu Sukaran alukNa ELOHIM kumua: Da mupapatean, Da mupasandak salu lako rampanan kapa’, Da muboko, Da musa’bi tang tongan, Da mutangnga’ tau, sia kasiri’i tu ambe’mu sia indo’mu. 20 Nakuami lako: O Guru, mintu’nato inang kupenandaimo tempon dio mai bitti’ku. 21 Mentiromi Yesu lako tinde tau, sia mamase untiroi, Nakuami lako: Misa’mora tu musala: Malemoko, mubalukanni tu mintu’ apa dio kalemu ammu benni to mase-mase, ammu ampui ianan dao suruga mumane male mai, undi urrundu’Na’. 22 Apa naporossoora penaanna tu kada iato, anna masussa penaanna male, belanna buda iananna. 23 Mentiro tikumi tu Yesu, sia ma’kada lako anak gurunNa, Nakua: Tangpada malia’na lako to unnampui ianan tu la tama ParentaNa ELOHIM! 24 Tirambanmi tu anak gurunNa belanna kada iato. Apa Nakua pole’o Yesu lako tinde tau kumua: E anakKu, tangpada malia’na la tama ParentaNa ELOHIM. 25 Malomo ia misa’ unta tama to’tok darun ke la to sugi’mora tama ParentaNa ELOHIM. 26 Apa satiramban-rambanna tinde tau sia nakua sipa’kada-kada: Iake susito, mindapa tu la ungkabu’tui kasalamaran? 27 Mentiromi Yesu lako tinde tau sia Nakua: Iake tolino tae’ nadadi tu iannato, apa tae’ natang dadi ke ELOHIM; belanna iatu ELOHIM mintu’na angge maritik lan nasang kuasanNa. 28 Randukmi Petrus ma’kada lako nakua: Kami te kitampe nasangmmo tu mintu’na angki undi urrundu’Komi. 29 Nakuami Yesu: Kukua mati’: tonganna tae’ misa’ duka tu to untampemo banuanna, ba’tu siulu’na muane, ba’tu siulu’na baine, ba’tu indo’na, ba’tu ambe’na, ba’tu anakna, ba’tu umanna tu belanna Aku sia belanna Kareba-kaparannuan, 30 sangadinna la nakabu’tui pessaratu’ manglokkon te attu totemo lan te lino iamotu banua sia siulu’ muane sia baine, sia indo’ sia anak, sia uma sisola kadipakario-rioan, apa iake attu la sae undinna la ungkabu’tui katuoan tontong sae lakona. 31 Buda tu tau dolo iamo la undinna, sia iatu undinna iamo la dolona. 32 Diomi lu lalan la tuka’ langngan Yerusalem, Nadolo tu Yesu dio tingayona, tirambanmi tinde tau, sia ia duka tu tau undi urrundu’I mataku’. Tonna iato Napopa’misa pole’omi tu anak gurunNa sangpulo dua, Naparandukki umpokadai lako tinde tau tu mintu’na apa la dadi lako Kalena, 33 Nakua: Totemo la maleki’ langngan Yerusalem, anNa disorong lako pangulu to minaa sia pandita Sura’ tu Anak rampan dilino, anna situru’i kumua la dipateI, sia la nasorong lako to kapere’. 34 Anna telle-telleI sia natittuduI, sia naongkan-ongkan ue sia napateI, apa iake allo ma’pentallun la malimbangun sule. 35 Saemi tu Yakobus sola Yohanes, anakna Zebedeus lako Yesu sia ma’kada lako nakua: O Guru, kiporai ke Mipogaurangkan tu kipalakunna lako Kalemi. 36 Nakuami lako: Apara tu pa’poraiam- mi tu la Kupogaurangkomi. 37 Nakuami tinde tau lako: Elorangkanni unno’ko’ misa’ dio kanan na misa’ dio kairimMi lan inan kamala’biramMi. 38 Apa Nakua Yesu lako: Tae’ mitandai tu apa mipalaku. Ma’dinrokomika la unniru’i tu Kuiru’na lan mai irusan? Ba’tu ma’dinraka didiorangkomi tu pa’dioran la didioranNa? 39 Nakuami sola duai: Ma’din. Ma’kadami Yesu lako nakua: Tonganna iatu Kuiru’na lan mai irusan la miiru’duka, sia iatu pa’dioran didioranNa’ la didioran dukakomi; 40 apa iatu unno’ko’ dio kananKu sia dio kairingKu tangia Aku ma’lalan inaanNa la umpa’benganni, sangadinna iatu iannato la diben tu to inang diparandanammo. 41 Iatonna rangii tinde to sangpulo tu iannato, randukmi sengke lako Yakobus sia Yohanes. 42 Natambaimi Yesu sola nasangi sia Nakua: Miissan sia kumua iatu to disanga pangulunna bangsana tau, umpalalo parentana lako tu tau, sia iatu to paana ungkuasai. 43 Apa iatu kamu tae’ misusito, sangadinna minda-mindammi tu la morai madaoan, sipatu la mendadi to ma’parakami. 44 Sia minda-mindammi tu la morai pangulu, sipatu la mendadi kaunanmi sola nasang. 45 Belanna Anak rampan dilino duka tae’ Nasae kumua Nadikamayai sangadinna kumua Nama’kamayai sia ussorong penaanNa la napopela’bak buda tau. 46 Rampomi lako Yerikho. Iatonna sunmo tu Yesu dio mai Yerikho sola anak gurunNa sia lendu’ budanna tau Nasisolan, denmi anakna Timeus, disanga Bartimeus, to buta kapalaku-laku, unno’ko’ dio biring lalan. 47 Iatonna rangii kumua Yesumo te, tu to Nazaret, randukmi metamba-tamba, nakua: o Yesu, Anakna Daud kamaseina’ dikka’. 48 Budami tau ussarabai, ussuai ma’- loko-loko, apa samandu-mandunaora metamba, nakua: O Anakna Daud, kamaseina’ dikka’! 49 Tadangmi tu Yesu sia Nakua: Tambai. Natambaimi tau tinde to buta, nakua lako: Parapa’i tu penaammu; ke’de’moko, Natambaimoko. 50 Narampanammi tu sambu’na, nata’pa ke’de’ sia male lako Yesu. 51 Mebalimi Yesu lako, Nakua: Apara mukamorai la Kupogau’ lako kalemu? Nakuami tinde to buta lako: O Guru, elo’namo ke pakita dukana’. 52 Nakuami Yesu lako: Malemoko, kapatonganammumo umpamakarimmanko. Ta’pa pakitami to attu iato, naundi urrundu’ Yesu dio lu lalan.
1 Iatonna reke’mi tu Yerusalem, sikandappi’ Betfage sia Betania dio buntu Zaitun, Nasuami Yesu tu anak gurunNa da’dua, 2 sia Nakua lako: Malekomi lako tu tondok misipatuan; iake malekomi tama, ta’pa la unnappa’komi misa’ anak keledai disangkin, tu tae’ bangpa misa’ duka tau ussakei; bukai, mibaai dio mai. 3 Iake denni tau ungkuangkomi kumua: Ma’apari mipasusiri to?, la mikua; den la Napapatuanni Puang, madomi’ bangsia la Napasule. 4 Malemi tinde tau, naappa’i tu keledai misa’ disangkin sikandappi’ ba’ba rampe salianna messikunna batatta, nabukai tu ulangna. 5 Denmi tu to ke’de’ dio nakua lako: La mipatumbai ammi rampananni tu anak keledai? 6 Apa mebali tinde tau lako susitu Napokadanna Yesu; naelorammi tinde tau sola duai male. 7 Nabaami tu anak keledai lako Yesu; sia nalapikki pakeanna Naunno’ko’ dao tu Yesu. 8 Budami tau umballa’ pakeanna lako lalan sia den pole’o senga’na unnampa’i tangke-tangke kayu nasembang lan mai pa’lak. 9 Iatu to dolo dio tingayoNa sia to undi unturu’I unnarrak-arrak, nakua: Hosanna! 10 Kurre sumanga’na tu saena umpotete sanganNa Puang; Maupa’ tu kadatuanna nene’ to dolota Daud te sae te; Hosanna dao masuanggana. 11 Malemi tama Yerusalem tama to’ Banua Kabusungan; iatonna mangka nasangmo untiroi tu mintu’ apa untikuI, belanna makaroenmo, sunMi Namale lako Betania sola anak gurunNa sangpulo dua. 13 Iatonna kita mambelai tu kayu ara sangto’, loomi Natiro, kumua den sia manii buanna dio Nakabu’tui! Iatonna saemo lako, tae’ bangra apa Nakabu’tui, sangadinna daunna manna! belanna tae’pa naallu’na ara membua. 14 Ma’kadami lako nakua: Da’mo naden len tau ungkandei buammu sae lakona. Narangimi anak gurunNa te kada iate. 15 Rampomi lako Yerusalem. Iatonna malemo Yesu tama to’ Banua Kabusungan, Naparandukmi urrambai tu to ma’baluk sia to mangalli dio to’ Banua Kabusungan, Nabalittua’ tu mai medana to ussapi’ doi’, sia o’koranna to ma’baluk bu’ku’. 16 Sia tae’ Natangga’i tu tau misa’ duka umbaa oongan banua unnolai tu to’ Banua Kabusungan. 17 Mangada’imi sia Nakua lako tu tau: Tang mangkamoraka disura’ kumua: Iatu banuangKu la disanga banua passambayanganna mintu’ bangsa? Apa mipadadimo kamu lo’ko’ pa’gora’. 18 Narangimi mintu’ pangulu to minaa sia pandita Sura’ tu kada iato, undaka’mi tangnga’ la morai ussanggangi; apa mataku’ tinde tau lako, belanna mintu’na tau umpotirambanni tu pangadaranNa. 19 Iatonna makaroenmo sunmi lan mai kota. 20 Iatonna melambi’ anna lendu’ indeto dio, nakitami tu kayu ara marangkemo sae lako uaka’na. 21 Nakilalaimi Petrus tu iannato, nakuami lako: O Rabbi tiromi marangkemo tu kayu ara Migatai. 22 Mebalimi Yesu sia Nakua lako tau: Patonganni tu ELOHIM. 23 Tonganna tongan, Kukua mati’, minda-minda tu ma’kada lako te buntu kumua: Tiangka’ko ammu tipemparrak rokko tasik! natae’ nabata lan penaanna sangadinna nakatappa’i kumua la dadi tu napokadanna, manassa dadi duka tu napokadanna. 24 Iamoto Kukua mati’: Apa-apa tu miando sia mipalaku, iake mikatappa’i kumua mitarimamo, manassa la miappa’. 25 Iake ke’de’komi massambayang, pagarri’i salana ke denni to mikalia-lia, anna pa’dei dukai Ambe’mi dao suruga tu mintu’ salami. 26 Apa iake tae’ mipagarri’i, tae’ duka Napa’dei Ambe’mi dao suruga tu mintu’ salami. 27 Sae pole’omi lako Yerusalem. Marassanmo tu Yesu sumalong-malong lan to’ Banua Kabusungan, saemi lako Kalena tu pangulu to minaa sia pandita Sura’ sia pekaamberan 28 sia ma’kada lako nakua: Kuasa apara Mipokuasa umpogau’i tu mintu’na te? Ba’tu mindara umpakuasaKomi la umpogau’i tu mintu’na te? 29 Nakuami Yesu lako tu tau: Aku duka den misa’ la Kupekutanan lako kalemi; pebaliimi mai, angKu pokadan dukakomi kumua kuasa apara, Kupokuasa umpogau’i tu mintu’nate. 30 Iatu pa’dio’na Yohanes, lu daoraka mai suruga, ba’tu lu dioraka mai tolino? Pebaliimi mai. 31 Nasitangnga’-tangnga’i kalenami tinde tau, nakua: Iake la takua: lu dao mai suruga, inang la Nakua: nama’apai anna tae’ mipatonganni? 32 Na iake la takua: lu dio mai tolino –; mataku’ tinde tau lako to buda, belanna mintu’na tau ussangai nabi tongan tu Yohanes. 33 Mebalimi tinde tau lako Yesu, nakua: Tae’ kami kiisanni. Nakuami Yesu lako tinde tau: Iake susito tae’ duka Kumorai umpokadangkomi kuasa apara Kupokuasa umpogau’i tu mintu’na te.
1 Naparandukmi Yesu ma’kada lako tinde tau unnala pa’pasusian Nakua: Den misa’ tau mantanan anggoro’ lan misa’ pa’lak, narompoi tiku lao, sia nagaraga tu pa’parran anggoro’ sia napabendan tu barung malangka’ misa’, napa’petesananni lako to ma’tesan nake’de’ lako tondok senga’. 2 Iatonna la peanggorosammo nasuami tu kaunanna misa’ lako tu to ma’tesan, kumua natarimai tu bura pa’lak anggoro’na dio mai tu to ma’tesan. 3 Nala’ka’imi to ma’tesan tinde tau nalonga’i sia narambai lo’bang lan mai. 4 Sia nasua pole’ loo lako tu kaunan senga’ misa’, apa nalonga’ duka tu ulunna sia napakasiri’. 5 Nasua pole’omi tu to senga’, napatei tu tau iato, sia budapa tu to senga’ nasua, na iatu tau iato den pira nalonga’ den pira napatei. 6 Den siapa tau dio kalena misa’, iamotu anakna muane napakaboro’; ma’katampakanna iami nasua loo lako tau iato mai, belanna nasanga: inang la nakasiri’ sia te anakku. 7 Apa nakuaora sipa’kada-kada tinde to ma’tesan: Indemo tu la umpoapai; maikomi tapatei, anna kita umpoapai tu apanna. 8 Nala’ka’imi sia napatei, napembuanganni lan mai pa’lak anggoro’ lako salian. 9 Apara la napogau’ tu puangna tinde pa’lak anggoro’? La sae ussanggangi tu to ma’tesan, nabenni to senga’ tu pa’lak anggoro’. 10 Tae’raka mibasai te kada iate lan mai Sura’ Madatu kumua: Iatu batu natibe pande mendadi batu petau; 11 Susimoto Napogau’ Puang, na iatu iannato memangngan ke pentirota. 12 Undaka’mi lalan tinde tau la untingkan Yesu, apa mataku’ lako tau buda, belanna natandai kumua iatu pa’pasusian iato, gau’na Naparuai. Napopa’elo’nami namale. 13 Nasuami tinde tau lako Yesu ba’tu pira-pira tu to Farisi sia to Herodian, la umpetilende’i tu kadanNa. 14 Saemi tinde tau, nakua lako: O Guru kiissan kumua to manappa’Komi sia tae’ tau Milaenan, belanna tae’ Mimentiro lindo lako tau, sangadinna lalanna tongan bang ELOHIM Mipa’pangadaran. Sipaturaka disorong tu sima lako datu kapua, tae’raka? La kisorongraka, tae’raka? 15 Apa belanna Natandai Yesu tu tangnga’ leko’na tinde tau, Nakuami ungkuanni: Ma’apai ammi toba-tobaNa’? BanNa’ mai tu dinar misa’, angKu tiroi. 16 Nabaami. Nakuami Yesu lako tinde tau: Mindara rupa te sia mindara passura’ te? Nakuami tu tau mebali: datu kapua. 17 Nakuami Yesu lako tau iato mai: Iamoto dadi pennoloanni lako datu kapua tu apanna datu kapua sia lako ELOHIM tu apanNa ELOHIM. Napomangami tinde mai tau tu Yesu. 19 O Guru, mangkamoki’ nasurasan Musa te pepasan iate, kumua: iake denni siulu’na tau mate, anna den bainena natampe, apa tae’ nakianak, la napobaine siulu’na tu bainena anna pabu’tuanni bati’ tu siulu’na. 20 Den tau pitu massiulu’. Kebainemi tu pa’bunga’na, apa mate natae’ anak natampe. 21 Iami tu sidampi’na umpobainei, namate tae’ anak natampe; susi dukato tu ma’pentallunna. 22 Tae’ bangi sola pitui untampe anak; undinna tonna mate nasangmo to, mate dukami tinde baine. 23 Dadi iake allo katuoan sule to, umbannamo tinde tau sola nasang la umpobainei tinde baine? Belanna mangkamo sola pitui umpobainei. 24 Mebalimi Yesu sia nakua lako tau iato mai: Tang iaraka mipopusa te iannate, belanna tae’ miisanni la lanna Sura’ Madatu, la kuasanNa ELOHIM? 25 Belanna iake malimbangunmi sule dio mai to’ to mate, tae’mo nala kebaine sia dipakemuane, sangadinna susi bangmo malaeka’ dao suruga. 26 Apa iatu diona to mate kumua dipatuo sule, tae’raka mibasai lan sura’na Musa tu dininna umpokadai tu diona to’ duri, tumba tu kadanNa ELOHIM lako, Nakua: Akumote tu Puangna Abraham sia Puangna Ishak sia Puangna Yakub? 27 Iatu ELOHIM tangia Puangna to mate, sangadinna to tuo. Lendu’ tonganmo pusammi. 29 Nakuami Yesu mebali lako: Iatu garonto’na parenta inde sia; Perangiimi, o Israel, Iatu Puang Kapenombanta Iamo Puang Misari; 30 la ponno penaammu sia mintu’ tangnga’mu sia padami kamatotorammu sae lako deatammu la ungkamali’ Puang Kapenombammu. 31 Na iatu ma’penduanna inde sia: La mukamasei tu padammu tolino susi batang kalemu. Tae’mo tu parenta senga’ undaoanni te parenta iate da’dua. 32 Nakuami tu pandita Sura’ lako: Io tonganna, Guru, manassa tu mintu’ kadamMi kumua iatu ELOHIM Misari sia tae’ senga’na sangadinna Ia manna; 33 sia iatu ponno penaa sia mintu’ tangnga’ sia padami kamatotoran sae lako deata la ungkamali’ ELOHIM, sia ungkamasei padanta tolino, ondong ia to na iatu mintu’ pemala’ ditunu pu’pu’ sia pemala’ pangrere’. 34 Iatonna tiroi Yesu kumua kinaa mebali, Nakuami lako: Tae’mo mimambela dio mai ParentaNa ELOHIM. Tae’ bangmi tau misa’ duka barani mekutana pole’lako. 36 Daud kalenamo ma’kada belanna pa’patudu-tudunNa Penaa Masallo’ kumua: Nakuamo Puang lako Puangku: Unno’ko’Komi dio kananKu sae lako Kupadiongna nasang to’ lentekMi tu ualimMi. 37 Daud kalenamo umpekapuangi, umba nakua nala ia pole’o napoanak? Budami tu tau lendu’ naporainna umperangii. 39 sia naporai unno’ko’ dio kao’koran mala’bi’ lan banua pa’kombongan sia inan madaoan lan pa’maruasan; 40 sia unnimbakan iananna baine balu, sia naangga’-angga’i umpamalambe’ passambayangna; iatu tau susito mandu la narua tampak ropu. 42 Sae dukami misa’ baine balu kalala’, napatamai tu doi’ bittik da’dua, misa doi’ kalebu angga’na da’dua doi’ bittik. 43 Natambaimi tu anak gurunNa sia Nakua lako: Kukua lako Kalemi: Tonganna losong ia napa’bengan te baine balu kalala’ iate na iatu tau mintu’, tu umpatamanna doi’ tama te patti doi’ pa’kamasean. 44 Belanna iatu tau sola nasang la’binnapi nanii unnalai tu napatamanna, apa iate baine iate kataeranna napatama nasangi tu diona kalena tu la napotuona.
1 Iatonna sunmo Yesu lan mai Banua Kabusungan, nakuami anak gurunNa misa’ lako: O Guru, tiromi lendu’ ia melona te batu iate sia lendu’ ia kapuanna te panggaraga iate! 2 Nakuami Yesu lako: Mupemaranga tonganmoraka garaganna te banua pua iate? Moi misa’ batu tae’ duka la torro mettodo’ dao batu senga’, tu tang la diseranna. 3 Tonna unno’ko’ tu Yesu dao buntu Zaitun sitingoan tu Banua Kabusungan, mekutana misami tu Petrus na Yakobus na Yohanes na Andreas lako, nakua: 4 Pokadangkan piranda nala dadi tu mintu’nato sia apara tandana, to ke la dadi tu mintu’nato? 5 Nakuami Yesu mebali lako sia Naparanduk ma’kada susite: Kanandai tonganni, da napapusakomi tau. 6 Belanna buda tau la sae umposanga sangangKu, nakua: Akumote tu Kristus! iamoto tau iato tu la umpapusa buda tau. 7 Iammi rangi diona kasirarian sia kareba kasirarian, da mitiramban belanna tae’ nasalai tang dadi tu mintu’nato, apa tae’pa nala katappurannato. 8 Belanna bangsa la siea pada bangsa sia to sangkadatuan siea to sangkadatuan. Sia umba-umba nii la dadi lino’ sia karorian. Iamoto tu pamulanna mintu’ kamasussan. 9 Apa iatu kamu kanandaikomi kalemi, belanna la nabaakomi tama kombongan ada’ sia la dibambakomi ulang lan lu banua pa’kombongan, sia la dipakendekkomi lako olona to maraa sia datu tu belanna Aku, la napotanda sa’bi tinde tau. 10 Tae’ nasalai tang dipa’peissanan dolo tu Kareba kaparannuan lako mintu’ bangsa. 11 Apa ianna baakomi la lao napakendek, da miposelang doloi tu la mipokadanna, sangadinna iatu apa dikamaseangkomi ke attu iato, iamo mipokada, belanna tangia kamu tu la ma’kada-kada, sangadinna Penaa Masallo’. 12 To siulu’ la ussorong penaanna siulu’na anna mate dipongko, sia ambe’ la ussorong penaanna anakna; sia pia la umbali indo’ ambe’na sia napa’pepatean. 13 La nakabiri’komi mintu’ tau tu belanna sangangKu; apa minda-minda tu mengkabatta’ sae lako ma’katampakanna, iamo la dikarimmanni. 14 Iammi kitai tu kamaparrangan megi’giran tu umpabu’tu kasanggangan, bendan dio inan tang sipatu – minda-minda tu umbasai natangnga’ mandalanni – ianna attu iato la mallai langan tanete tu to dio tana Yudea. 15 Sia iatu to dao bubungan banua, da namengkalao rokko natama unnala ba’tu apa-apa lan mai banuanna. 16 Sia iatu to dio pa’lakna, da nasule la unnala sambu’na. 17 Apa upu’ allona tu to ma’tambuk sia to sumusupa anakna to attu iato. 18 Massambayangkomi umpalakui da nasiappa’ attu kamadinginan tu kamallaiammi; 19 belanna mintu’na allo iato la nanii bu’tu kadipakario-rioan, iatu susinnato tae’ bangpa nadadi len tempon dio mai tipamulanna mintu’na angge maritik tu Napadadinna ELOHIM sae lako te totemo, sia tae’ dukamo nala dadi len. 20 Iakenna tae’ Napakadomi’i Puang to attu iato, inang tae’mo tau misa’ duka la dikarimmanni; apa belanna mintu’ tu to ditonno’, tu mangka Natonno’, napoulangi Napakadomi’ to attu iato. 21 Sia iake attu iato, naden tau ma’kada lako kalemi kumua: Tiromi indemo tu Kristus! ba’tu: Diomo tu Kristus! da mipatonganni to! 22 Belanna ba’tu pira-pira tu Kristus tang tongan sia nabi tang tongan la bendan, tu umpabu’tu tanda kalle-kallean sia penggauran memangngan, kumua anna ma’papusa moi na iatu to ditonno’, ke la ma’din siai. 23 Apa iate kamu te palan ara’i! mangka nasangmo Kupa’pakilalan dolo lako kalemi. 24 Apa iato attu iato ke mangkai kadipakario-rioan, la dipaliun tu allo sia ia duka tu bulan tae’ nala parrang. 25 Sia mintu’na bintoen dao langi’ la ronno’, sia mintu’na kamatotoran dao langi’ la tigega’. 26 Attu iato la nakita tu Anak rampan dilino sae dao gaun situang kamatotoran kapua sia kamala’biran. 27 Namane ussuai tu malaeka’Na sia urrampunni tu mintu’ to Napilei dio mai matallo matampu’ lo’ mai engkokna padang sae rekke ulunna langi’, dio mai randanna lino sae lako randanna langi’. 28 Alai rapangan dio kayu ara: ianna mentarukmo takke’-takke’na sia mellolo, inang miissan bangmo kumua la madomi’mo pealloan. 29 Ten dukamoto tu kamu, iammi tiromi dadi tu mintu’nato, issan bangmi, kumua merreke’mo dio to’ ba’ba tu iannato. 30 Tonganna tongan Kukua lako kalemi: Bangsa iate tae’ nala pa’de, ke tae’pi nadadi tu mintu’nato. 31 Iatu langi’ sola lino la pa’de, apa iatu kadangKu tae’ nala pa’de. 32 Apa iatu allona ba’tu attunna tae’ tau misa’ duka untandai, moi na iatu mintu’ malaeka’ dao suruga tae’ duka, ba’tu moi na iatu Anak tae’ duka, sangadinna Ia manna tu Ambe’. 33 Mainga’ tongankomi, ma’penandakomi sia massambayangkomi, belanna tae’ miissanni, piranra tu attunna to. 34 Iatu iannato susi misa’ to male lako padang mambela, untampe banuanna sia napakuasa tu mai kaunanna, sia pantan napatakoi pengkaranganna, anna mepasan lako to ma’kampa ba’ba, kumua anna ma’penanda-nanda. 35 Iamoto dadi ma’penandakomi, belanna tae’ miisanni, piranra nala sae tu ampu banua, ba’tu makaroenraka, ma’tangngaraka bongi, unnoniraka manuk, melambi’raka. 36 Kumua nakelokomi manii tu kasaeanna, anna kabu’tuikomi mamma’. 37 Iatu kupokadannakomi, ia dukamo Kupokada lako mintu’ tau to kumua: Ma’penanda-nandakomi!
1 Duang allopa namane allo Pasa sia allona roti tang diragii; undaka’mi lalan tu pangulu to minaa sia pandita Sura’ la morai untangnga’ Yesu natingkanNi sia napatei. 2 Belanna nakua tinde tau: Da’na ia ke allo kapua, da’ namaramba tu tau. 3 Iatonna dio Betania tu Yesu lan banuanna Simon golenan, marassanmo kumande, saemi misa’ baine sibaa tonde gori-gori pualam nanii minna’ pandere’ narawastu massang sia masuli’ allinna; napoloi tu tonde gori-gori nabolloanni dao ulunna Yesu. 4 Denmi ba’tu pira-pira tau umpobang-ngo ara’i tu iannato sia sipa’kada-kada, nakua: Ma’apari nadipakasala-sala punala bangra tu minna’ pandere’? 5 Belanna iake dibalukanni, inang la la’bi tallu ratu’ dinar allinna nama’din dipa’kamasean lako to makario-rio. Sengkemi tinde tau lako. 6 Apa nakua Yesu: Popa’elo’nai ia; ma’apari ammi sussai? kameloan ia tu napogau’ lako Kaleku. 7 Belanna iatu to makario-rio tontong siakomi sisola, sia iake moraikomi, ma’dinkomi umpogau’ kameloan lako tau iato mai, apa iate Aku te tae’ tala sola nenne’. 8 Iate baine iate napogau’mo tu napengkulleinna; iamotu umbolloi minna’ tu Kaleku butung to mate ke la dipeliangi, su’ding tae’pi Kudipeliang. 9 Tonganna Kukua lako kalemi; umba-umba nanii lan te lino dinii umpa’peissanan Kareba kaparannuan, dio duka dinii unnannanni batu silambi’ tu penggauranna te baine. 10 Iatu Yudas Iskariot siposangpuloduanna anak gurunNa Yesu, male lako pangulu to minaa la umpa’peturoanNi lako tu Yesu. 11 Parannumi urrangii tu iannato, na allu’i la umbenni doi’. Undaka’mi tangnga’ tu Yudas umba nakua la umpa’peturoanNi lan attu melo. 12 Iatonna bunga’na allo kapua dinii ungkande roti tang diragi, tonna ditunu tu anak domba Pa’pasa, nakuami tu anak gurunNa lako: Umbara tu Miporainna la kinii loo umpasakka’i tu Pa’pasa amMi kandei? 13 Nasuami tu anak gurunNa da’dua sia Nakua ungkuanni: Loomokomi tama tondok, ammi sitammu misa’ tau umbaa busso nanii uai lan, undikomi urrundu’i. 14 Umba-umba nanii tama, la mikua lako tu ampu banua: Nakua Guru: Umbara tu inan la Kunii ungkande Pa’pasa sola anak gurungKu? 15 Anna pakitangkomi misa’ tu inan malona’, tiangka’ langnganna, sakka’ nasangmo tu pengkarangan dio; iamo minii umpasakkarangki’ to tu Pa’pasa. 16 Malemi tinde anak gurunNa narampo tama kota, nakabu’tui susitu Napokadanni, napasakka’i tu Pa’pasa. 18 Marassanmo unno’ko’ kumande, Nakuami Yesu: Kukua lako kalemi, tonganna denkomi misa’ te Kusisolanna unno’ko’ kumande, la umpa’peturoanNa’. 19 Randukmi pantan masussa, nasisonda-sonda ma’kada nakua: Akuraka? 20 Nakuami ungkuanni: Misa’komi te tau sangpulo dua, tu Kusangbarasan pada unnoton roti rokko pindan. 21 Inang la Natampena Anak rampan dilino te lino, susitu disura’ diona a’ganNa, apa upu’ allona tu to umpa’peturoanNi tu Anak rampan dilino; la’bi’ pissan ia kenna tae’ nadadi tu tau iato. 22 Marassanmo kumande, Naalami Yesu tu roti Nasambayangi, Natepu-tepui Nabenni, Nakua: Alami, mikandei, iamote tu batang kaleKu. 23 Namane unnangkaranni tu irusan, Nama’kurre sumanga’ sia Naben, nairu’i sola nasangi. 24 Nakuami ungkuanni: Iamote tu raraKu, tu rara titanan basse, dipato’do belanna buda tau. 25 Kukua lako kalemi: Tonganna tae’mo Kula unniru’ len uai bua anggoro’ sae lako Kuiru’na pole’ tu ba’runna lan ParentaNa ELOHIM. 27 Nakuami Yesu ungkuanni: La mo’dong penaakomi sola nasang, belanna den disura’ kumua: La kubamba tu to mangkambi’, anna sisarak-sarak tu mintu’ domba. 28 Apa undinna ke malimbangunMo’ sule, la Kudoloikomi male lako Galilea. 29 Nakuami Petrus lako: Moi mo’dong penaa nasangi tinde mati’, apa aku aku tae’. 30 Nakuami Yesu ungkuanni: Kukua mati’, tonganna totemo ia bangsiamote bongi iate tae’pa napenduan manuk unnoni, ammu peongannimo’ pentallun. 31 Apa nakuaora ma’kada: Moi angku pada mate Puang, inang tae’ angku la umpeonganni lenKomi. Susi dukato tu kadanna tinde tau sola nasangi. 32 Rampomi lako inan disanga Getsemani; Nakuami lako anak gurunNa: Unno’ko’komi inde te, Kuloopa massambayang. 33 Nasolanmi tu Petrus na Yakobus na Yohanes, saemi kamagiangan lako Kalena sia samapuppa-puppanna penaanNa. 34 Nakuami lako tinde tau: Lendu’ masussanna penaangKu, kari’ la matemo’ Kusa’ding, torromokomi inde te, ammi ma’penanda bang. 35 Malemi mambela-bela sidi’, Natukku malinguntu’ rokko padang sia massambayang kumua, ke ma’dinni anna tilendok dio mai Kalena tu attu iato. 36 Nakuami: Abba, o Ambe’, mintu’na angge maritik lan nasang kuasamMi, lendokanni dio mai Kaleku te irusan iate, apa iatu iannato tangia pa’poraiangKu sangadinna pa’poraiamMi. 37 Saemi Nakabu’tui tinde tau mamma’, Nakuami ungkuan Petrus: E Simon mamma’rokoka? Tang mubela siamoraka la maroya sangte’te’ bang? 38 Ma’penandakomi sia massambayangkomi, da naruakomi peroso; la morai tongan sia tu penaa, apa tang pa’bela tu kale. 39 Male pole’omi tu Yesu Namassambayang, ia bangsia tu kada ina’ Napokada. 40 Iatonna sule pole’mo Nakabu’tuimi tinde tau mamma’omo sule, belanna turruk bang matanna, sia tae’ naissanni, apa tu la napebalii lako. 41 Saemi tonna ma’pentallunna Nama’kada lako tinde tau Nakua: Mamma’ bangmokomi mipamondo ta’ka’mi; totemo ganna’mo; nalambi’mo attunna; tiromi tu Anak rampan dilino disorong lako to kasalan. 42 Millikkomi, talao, tiromi mandappi’mo tu to la umpa’peturoanNa’. 43 Marassan bangsiapa ma’kada-kada to, ta’pa saemi tu Yudas siposangpuloduanna tu anak gurunNa, sia budapa tau nasisolan ma’takin sia ma’tarasulu’ nasua pangulu to minaa sia pandita Sura’ sia pekaamberan. 44 Iatu to la umpa’peturoan Yesu inang mangkamo napokadan tanda tinde tau, nakua: Minda-minda tu kuudung, Iamoto; tingkanNi ammi matangkin male umbaai. 45 Saemi nata’pa umpentireke’i Yesu sia nakua lako: O Guru!, naudungI. 46 Pada nasila’ka’-la’ka’imi tau, natingkanNi. 47 Denmi misa’ tu to ke’de’ dio unnonok la’bo’na, napama’tanni naruai tu kaunanna Tominaa Kapua, natantangi tu talinganna. 48 Ma’kadami Yesu Nakua lako tau iato mai: Susikomi to sun la urrukka’ pa’gora’ma’takin sia ma’tarasulu’ la untingkanNa’. 49 Keallo-keallo misisolanNa’ lan lu Banua Kabusungan mangada’i; natae’ra mitingkanNa’; – apa tae’ nasalai tang disundunni tu dipokadanna lan Sura’ Madatu. 50 Male nasangmi mallai tu anak gurunNa, untampeI. 51 Denmi misa’ to mangura undi urrundu’ Yesu, pakari sambu’ kasa lan kalena, nala’ka’i tau iato mai. 52 Apa nalendokan tu sambu’na, nama’kale-kale male mallai. 53 Nabaami tinde tau tu Yesu lako Tominaa Kapua; iamo dio to, nanii sirampun mintu’ pangulu to minaa sia pekaamberan sia pandita Sura’. 54 Iatu Petrus undi duka unturu’ mambela bangI sae tama to’ banuanna Tominaa Kapua, naunno’ko’ sisola solana tominaa kapua sia mendarang dio to’ api. 56 Belanna buda tau tama sa’bi tang tongan ussa’bii, apa mintu’na sa’bi iato tae’ bang situdu. 57 Denmi ba’tu pira-pira tau ke’de’ sia ussa’bii tang tonganni, nakua: 58 Kirangimo tu kadanNa tau iate kumua: La Kurondonni te Banua Kabusungan tu nagaraganna limanna tolino na tallung allori Kupabendanni tu Banua Kabusungan senga’, tu tangia panggaraga lima tolino. 59 Moi susito tae’ duka nasitudu passa’binna tinde tau. 60 Ke’de’mi tu Tominaa Kapua male tama tangnga sia nakutanai tu Yesu nakua: Tae’ bangraka Mila umpebalii lenni? Apara te nasa’biangKomi tau? 61 Apa ma’loko-loko bang, tae’ bang Napebalii lenni. Natole pole’omi tu Tominaa Kapua mekutana lako nakua: Tongannaraka Kamumo tu Kristus, AnakNa Puang dipenombai? 62 Nakuami Yesu: Aku bangsiamo; la mikita tu Anak rampan dilino unno’ko’ dio kananNa Toumpoissan angge maritik sia songlo’ sola gaun dao mai langi’. 63 Usse’bumi pakeanna tu Tominaa Kapua sia nakua: Apa opa gai’na tu sa’bi lako kaleta? 64 Mirangimo tu kada solangna. Tumbara timbangan penaammi? Nasituru’imi sola nasangi kumua: sala sia sipatu la dipatei. 65 Randukmi tinde tau pira untittudui sia umbungku’i tu lindoNa sia natambusuk sia nakua ungkuanNi: Ma’nubua’moKomi! Pantan natampa’mi solana tominaa kapua tu lindoNa. 67 Iatonna kitami tu Petrus mendarang, napemarangami sia nakua: Iko duka tu Nasisolan titi’ Yesu, to Nazaret. 68 Apa napeonganni Petrus sia nakua: Tae’ aku kuissanni sia tae’ kutandai tu kadammu tu. Malemi sun lako to’ babangan, pakalan naunnonimo manuk. 69 Nakitami tinde kaunan baine, nakua pole’omi lako mintu’ tu to ke’de’ dio: Ia dukapa misa’ te, tu solana tu Tau tu. 70 Apa napeonganni siao. Sattu’-sattu’ to ma’kada pole’omi lako Petrus tu to ke’de’ dio, nakua: Tonganna iko dukapa tu Nasisolan, belanna to Galilea dukako. 71 Randukmi tu Petrus untangdoi tu kalena sia menggata nakua: Tae’ aku kutandai tu To mipokada. 72 Ma’kukkua bang siami duka tu manuk unnoni ma’penduan to attu iato. Tilanta’mi lan penaanna Petrus tu kada Napokada Yesu lako, to kumua: Tae’pa napenduan manuk unnoni ammu peonganniMo’ pentallun. Iatonna kilalai to, tumangi’mi.
1 Tae’pa bongi tonna la masiangmo nara’ta’mi pangulu tominaa sia pekaamberan sia pandita Sura’, iamotu mintu’ to ma’kombongan, napungoI tu Yesu, namale umbaaI, nasorongI lako Pilatus. 2 Mekutanami Pilatus lako, nakua: Kamumoraka tu datunna to Yahudi? Nakuami mebali: Susimo tu mipokadanna. 3 Budami kara-kara naparapasanni pangulu to minaa. 4 Mekutana pole’omi tu Pilatus lako, nakua: Tae’ bangraka Mila mebali len? Tiromi, pira ia budanna tu kara-kara naparapasangKomi tau! 5 Apa tae’ bangmora misa’ duka Napebalii Yesu, anna mangnga tu Pilatus. 6 Iake allo kapuaomi biasa tu Pilatus umpatassuranni misa’ to ditarungku tu tau, minda-minda napalaku. 7 Denmi tu tau misa’ disanga Barabas, tu ditarungku sola mintu’ tu to nasisolan ma’pamaramba, sia umpatei tau lan kamaramban iato. 8 Sangkendekammi tu to buda anna randuk umpalakui kumua napalaloanni susitu biasanna. 9 Nakuami Pilatus mebali lako tu tau: Morairokomika kurampananangkomi tu Datu to Yahudi? 10 Belanna naissan kumua ia sia nasorongI pangulu to minaa, apa kamabirisanna lako. 11 Apa napatunduk pangulu to minaa tu to buda kumua, la’bi’ ke ia tu Barabas natassuranni. 12 Nakuaomi Pilatus mebali lako tu tau; Naapara pale’ la kugauranNi te To misanga Datunna to Yahudi? 13 Rambanomi metamba tu tau nakua: A’ta’I Ia tu. 14 Nakuami Pilatus lako tu tau: Kaka- dakean apara tu napogau’? Apa sama- sarrang-sarrangna metamba tu tau nakua: A’ta’I Ia tu! 15 Belanna nasanga Pilatus la’bi’ ke naparundu’i tu lalan penaanna to buda, natassurammi tu Barabas, nabambaI ulang tu Yesu sia nasorong la dia’ta’. 16 Denmi ba’tu pira-pira surodadu umbaaI tama sa’de banua, tu banua pangra’tasan kara-kara, narampun nasangi tu mintu’ surodadu sang- tuntunan. 17 Napaluangimi sambu’ lango-lango tu Yesu sia naampinniran sa’pi’ duri, napasa’pi’I. 18 Anna randuk umpekatabe’I, nakua: Tabe’, Datu to Yahudi! 19 Nalonga’mi tallang tu ulunNa sia natittuduI, namalinguntu’ umpenombaI. 21 Lendu’mi dio misa’ tu to lu dio mai pa’lak, disanga Simon to Kirene, ambe’na Iskandar sola Rufus, naparukumi umpassanni tu kayu pea’ta’. 22 Nabaami tu Yesu lako to’ inan disanga Golgota, ke dipallemba’i battuananna: Inan ma’kararo ulu. 23 Napairu’mi uai anggoro’ dipasito’bo’ muru, apa manoka. 24 Naa’ta’mi, nataa-taai tu pakeanNa nasire’tekki kumua napada unnalai tu la napotaanna. 25 Te’te’ kasera melambi’ anna dia’ta’. 26 Iatu diparapasanni disura’ daona lu nakua: Datu to Yahudi. 27 Napasia’ta’mi pa’gora’ da’dua, misa’ dio kananNa na misa’ dio kairinNa. 28 Nasusi to, sundunmo tu kada lan Sura’ Madatu, tu nakua: Dipasangbilangammo to masua-sua. 29 Iatu to lendu’ inde to dio ullo’bo-lo’boI sia unniling-iling, nakua: Ai’! iti’ To urrondonni Banua Kabusungan natallung allori Napabendanmi suleo! 30 Lessuran kalenamika tu Kalemi, amMi mengkalao dao mai tu kayu pea’ta’! 31 Ten dukato tu pangulu to minaa sia pandita Sura’ untelle-telleI, sia nakua sipa’kada-kada: Nalessurammo tu to senga’, anna Kalena tae’ Nabelai ullessuranNi! 32 E Kristus, Datu to Israel! mengkalaomoKomi dao mai kayu pea’ta’, angki kitai sia kipatonganni. Iatu to Nasisolan dia’ta’ untelle-telle dukaI. 33 Iatonna te’te’ sangpulo dua ma’tangnga allo, malillinmi tu mintu’ padang indeto dio sae lako te’te’ tallu makaroen. 34 Iatonna te’te’ tallumo, metambami tu Yesu umpemandui gamaranNa, Nakua: Eloi, Eloi, lama sabakhtani?, ke dipallemba’i battuananna: O PuangKu, o PuangKu ma’apari MitampemoRa’? 35 Iatonna rangii ba’tu pira-pira tau tu ke’de’ indeto dio, nakuami: Perangiimi, untambaimo Elia! 36 Ma’dondomi tu tau misa’ unnotonni tama sukka tu lumu’ batu, napadioi tallang napairu’I, nakua: Da’ito takitai ba’tu la saei tu Elia umpopengkalaoI. 37 Apa metamba tu Yesu umpemandui gamaranNa, naka’tu penaanNa. 38 Iatu kulambu Banua Kabusungan tipa’dua, tempon dao mai sae rokko. 39 Iatonna kitai tinde kamandang Nasitingoan tu kaka’tuanna penaanNa susito, nakuami: Tonganna tongan Anak Puang te tau iate! 40 Denmi ba’tu pira-pira baine dio untiro mambelai; indeto tau iato, den Maria Magdalena sia Maria indo’na Yakobus Bitti’ sia Yoses sia Salome. 41 Tau undi nasang urrundu’ Yesu sia umparakai tonna diopa Galilea; sia buda dukapa baine senga’ to Nasisolammo male langngan Yerusalem. 43 saemi tu Yusuf to Arimatea, iamo misa’ to diala Ada’ sia dikasiri’, ia dukamo umpeagi bang ParentaNa ELOHIM; iamo umpabatta’ penaanna tama mennolo lako Pilatus napalakui tu batang rabukna Yesu. 44 Apa mangnga tu Pilatus tu kumua matemo, natambai tu kamandang sia nakutanai kumua, ba’tu masaimi mateNa. 45 Iatonna issanmi dio mai kamandang, naeloranmi naala Yusuf tu batang rabukNa. 46 Naallimi Yusuf tu kasa, napopeng-kalaoi tu batang rabukna Yesu, na balunni sampin kasa napeliangi tama liang; namane ullentenni batu lako tu baba liang. 47 Iatu Maria Magdalena sia Maria indo’na Yoses, nakita tu dinii umpeliang Yesu.
1 Iatonna lendu’mo tu allo katorroan unnallimi pebangki’ tu Maria Magdalena sia Maria indo’na Yakobus na Salome, kumua naloo umbangki’I. 2 Iatonna tibaan masiang tonna allo bunga’na lan minggu iato, saemi tinde tau lako to’ liang tonna dellekmo allo. 3 Nakuami sipa’kada-kada: Mindamo la ullentenangki’ tu batu dio mai to’ baba liang? 4 Iatonna umbangunan matanna, nakitami tu batu mangkamo dilentenni –, belanna iatu batu iato lendu’ kapuanna. 5 Malemi tinde tau tama liang, nakitami tu to mangura misa’ unno’ko’ dio rampe kananna, ma’sambu’ mabusa; tirambanmi tinde baine. 6 Nakuami tinde to mangura lako: Da mitiramban; undaka’komi Yesu to Nazaret, tu mangka dia’ta’. Malimbangunmo Ia, tae’mo Ia naindete; tiromi tu naninna tau umpatorroI. 7 Apa laomokomi, mipokadai, lako mintu’ anak gurunNa sia lako Petrus, kumua Nadoloimokomi male lako Galilea; diomo la minii ungkitaI susitu kadanNa lako kalemi. 8 Tikara-karami sun namale ma’dondo-dondo dio mai to’ liang, belanna ma’parondo sia soyang sumanga’; tae’ bang napokada lenni lako misa’ duka tau, belanna mataku’. 9 Iatonna malimbangunmo tu Yesu tae’pa bongi tonna allo bunga’na lan minggu iato, bunga’na umpa’pekitanammi Kalena lako Maria Magdalena, tu mangkamo Nanii urrambai deata masussuk pitu lan mai kalena. 10 Malemi tinde baine umpa’peissananni tu iannato lako mintu’ tu to unturu’mo Yesu, tu masussa bangmo sia tumangi’. 11 Iatonna rangimi kumua tuomo sule, sia nakitamo tinde baine, tae’mi napatonganni tinde tau. 12 Undinnato umpa’pekitananomi Kalena, apa umpasenga’ rupanNa, lako da’duai tinde tau, tonna male sola duai lako tondok salian. 13 Male dukami tinde tau sola duai umpa’peissananni tu iannato lako tu mintu’ to unturu’I, apa iatu tau iato tae’ duka napatonganni. 14 Undinna pole’o to umpa’pekitanammi kaleNa lako anak gurunNa sangpulo misai, marassan unno’ko’ kumande, Nata’tanmi, belanna tangkan ma’patongan sia makarra’ penaanna, naurunganni tang umpatonganni tu to mangka ungkitaI tonna malimbangunmo. 15 Nakuami ungkuanni tinde tau: Malemokomi lako mintu’na lino, mipa’peissananni tu Kareba-kaparannuan lako angganna issinna lino. 16 Minda-minda tu umpatonganni sia didio’, iamo la dikarimmanni, apa minda-minda tu tang umpatonganni, iamo la diukung. 17 Mintu’nate tanda iate la urrondongi tu to ma’patongan: diona sangangKu anna la urrambai deata masussuk sia la ma’kada-kada umpobasa basa ba’ru; 18 tau iato untoe ula’, na moi unniru’ apa-apa dipomatena, tae’ nala umpatumbai; la urremme’ to masaki, anna maleke tu tau iato. 19 Iatonna mangka ma’kada susito tu Puang Yesu lako tinde tau, tiangka’mi kendek langngan suruga, Naunno’ko’ dio kananNa ELOHIM. 20 Male nasangmi tinde tau sia ma’pangada’ umba-umba nii, Natundui Puang sia Napamatoto’ tu kada iato sisola tu mai tanda kalle-kallean unturu’i.
1 Tonganna budamo tu tau umparanduk-randukki untonoranni uleleanna mintu’na tu sundunnamo manassana lako kaleki, 2 susitu mangka naossorangkan tu to untiro kalenai dio mai randukna sia umpa’pangadaranni tu kada iato. 3 Iamoto iatongku mangka umparessai, kutono’-tonoranni lan penaangku tu mintu’nato tempon dio mai mulanna, kusangami melo ke kupasirundunan dukakomi lan sura’, e Teofilus, tau la’bi’, 4 anna maleso lako kalemi tu manassana mintu’na apa mangka diadarangkomi. 5 Iatonna Herodes datu Yudea denmi misa’ tominaa, disanga Zakharia, untamai atoranna allona Abia, na iatu bainena disanga Elisabet, tarukna Harun. 6 Iatu tau sola duai malambu’ penaanna langngan ELOHIM, napengkaolai bang tu pepasanNa sia Sukaran alukNa Puang, tae’ napasalai penaa. 7 Iatu tau iato tae’ nakianak, belanna tamanang tu Elisabet namatuamo sola duai, lendu’mo kakianakanna. 8 Den pissan tonna marassan umpogau’ pangalukan kapemalaran langngan ELOHIM sirupang allu’na la untoe pangalukan to allo iato, – 9 susitu biasanna tu gau’ pentoen to minaa, – dibiangammi nakitananni la tama lan Banua KabusunganNa Puang, la mangrambu tagari. 10 Iatu mintu’nato sirampun marassan massambayang dio salian, tonna pogau’i tu pemala’ mangrambu tagari. 11 Payanmi lako kalena tu malaeka’Na ELOHIM misa’ bendan dio kanan meda dinii memala’ mangrambu tagari. 12 Iatonna ta’paimi matanna, tirambanmi tu Zakharia sia sae tu kamatakuranna. 13 Apa nakua tu malaeka’ lako: Da mumataku’, Zakharia, belanna ditarimamo tu palakummu; iatu bainemu Elisabet la napadadiangko misa’ pia muane, la musangai Yohanes. 14 Dadi la mulambi’ tonganmo tu kaparannuan sia kasende-sendean sia buda tau la umpopaimanni tu kadadianna. 15 Belanna ia la kapua dio oloNa Puang sia tae’ nala unniru’ uai anggoro’ ba’tu apa palangona ke diiru’i sia iamo la Naponnoi Penaa Masallo’ tempon dio mai natambukna indo’na. 16 Sia buda tongan tu to Israel la napasule lako Puang Kapenombanna. 17 Ia duka bangsiamo la dolo dio oloNa umpopenaa penaanna Elia sola kamatororanna Elia, la umpapatui penaa mintu’ ambe’ lako anakna sia la umpabalik mintu’ to tang sopati lako kakinaanna to ma’bulo sanglampa, la umparandanan ELOHIM sangrapu to maparea tongan. 18 Nakuami Zakharia lako malaeka’: Umba la kukua ungkatappa’i manassana? Namatuamo’ sia iatu baineku nalendu’i tonganmo tu kakianakanna. 19 Mebalimi malaeka’ lako nakua: Akumote tu Gabriel, biasana’ bendan dio oloNa ELOHIM, nasuamo’ sae ussipa’kadangko umparampoi te kamauparan iate lako kalemu. 20 Dadi la mamang todako, tang la muissan ma’kada sae lako dadinna nasang tu mintu’na te, tu belanna tae’ mupatonganni te kadangku, natae’ nasalai ke allu’namo. 21 Ma’peagi bangmi tu to buda ungkampai Zakharia sia mangnga tu tau, belanna lan bangpa Banua Kabusungan. 22 Iatonna sunmo, tang naissanmo umpa’kadai; lanmi penaanna tau kumua: mangkamo untiro patiro mendeata lan Banua Kabusungan. Nako’bi’-ko’bi’ bangmi tu tau tandana mamangmo tae’ nabattu kada. 23 Iatonna sundunmo allo pentoeanna, sulemi lako banuanna. 24 Tae’ namasai alla’na ma’tambukmi tu Elisabet namembuni bang limang bulan, nakua: 25 Susimo Nagauranna’ Puang to, tonna tontongina’ Nasamboanna’ tu siri’ku lako mintu’tau. 26 Iatonna bulan ma’pennannanmo Nasuami ELOHIM tu malaeka’ Gabriel lako misa’tondok dio Galilea, disanga tondok Nazaret, 27 umpellambi’i misa’ anak dara, dipasikampamo misa’ muane, disanga Yusuf, bati’na Daud; iatu anak dara disanga Maria. 28 Tonna tamamo tu malaeka’, nakuami lako: Kurre sumanga’mu, e to dikamasei la Narondongmoko ELOHIM. 29 Napotirambanmi Maria tu kada susito sia nakua lan penaanna: ba’tu la apa nakitanan tu kurre sumanga’ iato. 30 Nakuami tu malaeka’ lako: Da’ mumataku’, e Maria, belanna mulambi’mo tu kamamasean dio mai ELOHIM. 31 Manassa la ma’tambukko mudadian misa’ pia muane, la musangai Yesu. 32 Iamo la kapuanna sia la digente’ Anak Puang Patodoranna sia la Nasorong Puang Kapenombanta lako Kalena tu isungan kapayunganna Daud nene’Na. 33 Iamo la undatui rapunna Yakub tontong sae lakona na iatu kadatuanNa tae’ upu’na. 34 Ma’kadami tu Maria lako malaeka’: Umba nakua la dadi te, natae’ kukemuane? 35 Mebalimi tu malaeka’ lako nakua: Iamotu Penaa Masallo’ la songlo’ lako kalemu sia kamatotoranNa Puang Patodoranna unnonganniko, iamoto dadi iatu Pia la mudadian la disangai Pia masallo’ sia AnakNa ELOHIM. 36 Ia duka tu Elisabet, sangdadiammu, tonganna matuamo, disanga bangmo la tamanang, apa totemo annanmo bulanna untambuk misa’ pia muane. 37 Belanna denraka tang dadi ke Napokadami ELOHIM? 38 Nakuami Maria: Tonganna tongan aku tu taunNa ELOHIM, podo nadadi lako kaleku susitu kadammi. Ta’kala nasoro’mo dio mai tingayona tu malaeka’. 39 Iato allo iato ke’de’ bangsiami tu Maria namale tikara-kara lako misa’ tondok mentanete dio Yehuda. 40 Tamami banuanna Zakharia namassalama’ lako Elisabet. 41 Iatonna rangimi Elisabet tu passalama’na Maria, pandiumi tu pia’-pia’ lan pa’tambukanna sia Naponnoi Penaa Masallo’ tu Elisabet. 42 Napemandui metamba, nakua: Sundunmo rongko’mu dio mintu’na baine sia sundunmo rongko’na tu pangluang inan taummu. 43 Matumbara’ na iatu indo’na Puangku sae umpellambi’ina’? 44 Apa tonganna iatonna tilanta’mo lan talingangku tu passalama’mu, pandiumi tu pia’-pia’ lan inan taungku, belanna parannu penaanna. 45 Maupa’mo ia tu baine umpatonganni te iannate, belanna iatu dipokadanni lu dio mai ELOHIM, manassa la dipasundun. 46 Nakuami tu Maria: Deatangku umpekalangka’I ELOHIM 47 sia umpomarannumo ELOHIM tu penaangku, To patutungan bia’ku, 48 belanna Napemarangamo tu kamadionganna taunNa. Anna randuk pole te totemo nasiosso’i tau umpotule’-tuleranni umpokada rongko’na’, 49 belanna penggauran kapua Napabu’tumo dio kaleku tu To umpoissan angge maritik. Dadi madatu todamo tu sanganNa, 50 manassa iatu kamamaseanNa tontong nasiosso’i mintu’nato ungkataku’I. 51 Pura naolamo limanNa tu pentoean matoto’, Napasisarak-sarakmo tu mintu’ to matampo nasanga lan penaanna; 52 iatu to kapua Napasule rokko tu pangka’na na iatu to barinni’ Napamadoan, 53 Iatu to tangdia’ Napedia’i ianan, na iatu to sugi’ Nasua sule lo’bang. 54 Nasande’mo tu Israel taunNa, la ungkilalai pole’ kamamaseanNa, – 55 susitu mangka Naallu’ lako nene’ to dolota – iamotu kamamaseanNa lako Abraham na mintu’ tarukna tontong sae lakona. 56 Torromi tu Maria sola Elisabet umbai agi-agi tallung bulan namane sule lako banuanna. 57 Iatu Elisabet nalambi’mo bulan kakianakanna, nadadiammi tu misa’ pia’-pia’ muane. 58 Mintu’na to sikandappi’na tiku lao sia mintu’na sangdadianna urrangii, kumua Napakapuamo ELOHIM tu kamamaseanNa lako, dadi menturu’ duka tu tau parannu penaanna. 59 Iatonna ma’karuamo allona dadinna tu pia, saemi tu tau la umpogau’i tu sunna’ lako kalena tu pia, la nasangaimi Zakharia sikona ambe’na. 60 Mebalimi indo’na nakua: Tae’, la disangai ia Yohanes. 61 Nakuami tu tau lako: Mintu’na sangdadiammu tae’ ia misa’ disangai te sanga iate! 62 Nabenmi tau tanda lako tu ambe’ na, kumua ba’tu la umba sanga naporai disanganni tu pia. 63 Napalakumi tu papa’-papa’ passurasan, nasura’i lako, nakua: Yohanes la disanganni. Mangnga nasangmi tu tau. 64 Ta’pa tiku’bi’mi tu pudukna natiba’tik tu lilana Zakharia nama’kada-kada umpudi-pudi ELOHIM. 65 Saemi kamatakuranna tu mintu’ to sikandappi’na tiku lao sia budamo kadanna tau lan mintu’ buntu Yudea tu iannato. 66 Iatu mintu’nato urrangii tu iannato napalan penaanna, nakua: Ba’tu apa la dadi dio undinna te pia iate? Apa Narande pala’ tongan Puang! 67 Iatu Zakharia, ambe’na naponnoi Penaa Masallo’, nama’parunde, nakua: 68 Mintu’na kadipangkeran lu lako nasang Puang Kapenombanna to Israel, belanna denmo mamaseNa umpemaranga to Napilei, Napadenanni kadila’bakan. 69 Sia Napabendanammiki’ tanda kamarendengan lan banuanna Daud, taunna, 70 susitu kadanNa mangka napasun mintu’ nabi maseroNa tempon dio mai – 71 kumua anta lessu’ dio mai mintu’ ualinta sia dio mai limanna mintu’ to ungkabiri’ki’; 72 kumua Nasundunni tu mamaseNa lako nene’ to dolota sia Nakilalai pole’ tu pangallu’ madatunNa; 73 sia iatu kada mangka Nasibassei nene’ to dolota, Abraham, la Napa’kamasean lako kaleta; 74 iake lessu’miki’ dio mai mintu’ ualinta, tae’mo tala mataku’ mengkaorong lako alukNa; 75 sikambi’miki’ kamaseroan sia kamaloloan, dio oloNa lan mintu’ allo katuoanta! 76 Na iatu iko, e anakku, ikomo la disanga nabinNa Puang Patodoranna, belanna la doloko dio oloNa Puang umpasakkaranni lalanNa, 77 la umpa’peissanan kamakarimmanan lako to Napilei tu diona kadipa’deian kasalanna, 78 belanna penaa mamaseNa ELOHIM, iamotu Parrang bu’tu dao madona saemo la umpellambi’iki’, 79 anna kaanan lako to lan kamalillinan sia naonganni bayo-bayo kamatean, sia la umpate’teki’ mata kalambanan lako lalan kasalamaran. 80 Sakapua-puanami tinde pia, saponno-ponnona Penaa Masallo’ lan ba’tengna; dio bangmi lu padang pangallaran sae lako umpa’pekitananna kalena lako to Israel.
1 Den pissan tonna iato, sunmi parenta dio mai datu Agustus mesua ussura’ sanganna mintu’ tau lan parentana. 2 Iate bunga’na kapassurasan iate iamo na Kirenius to maraa dio parenta Siria. 3 Dadi mintu’na tau pantan male umpeloloi tongkonanna, la disura’ sanganna. 4 Male dukami tu Yusuf dio mai Galilea, lan mai tondok Nazaret, lako tondok Yudea, tondokna Daud, disanga Betlehem, belanna bati’na sia tarukna Daud, 5 kumua nadisura’ sanganna sola Maria, sikampana, tu mabanda’mo ma’tambuk. 6 Iatonna dio bangsiapa lu sola duai, ta’kala nalambi’mi allo kakianakanna tu Maria. 7 Kianakmi, undadian misa’ Pia muane, iamo pa’bunga’na, naammu’Imi sambu’, napamamma’I rokko palungan, belanna tae’mo inan la nanii sola duai lan banua pa’bongian. 8 Lan lili’na tondok iato den ba’tu pira-pira to manglaa torro bang dio lu tangnga padang ungkampai sangtuntunan pangkambi’na kebongi. 9 Tiramban denmi misa’ malaeka’Na ELOHIM bendan dio tingayona tu to manglaa sia natikui arrang maseroNa ELOHIM, dadi lendu’mi mataku’na sola nasang. 10 Nakuami tu malaeka’ lako: Da mimataku’, belanna la kupokadangkomi kaparannuan kapua tu dipadenan angganna tolino, 11 kumua iate bongi totemo dipadadiammokomi To patutungan bia’ lan tondokna Daud, iamo Kristus, tu Puang iato. 12 Inde sia tu tandana lako kalemi: la ungkabu’tuikomi misa’ Pia diammu’I sambu’, dipamamma’ lan palungan. 13 Pakalan denmi budai sangtuntunan lan mai tu mintu’na malaeka’ ma’baanan dao suruga nasolan tinde malaeka’ umpudi-pudi ELOHIM, nakua: 14 Mintu’na kadipangkeran lu langngan nasang ELOHIM dao madona, sia kamarampasan lan lino lako to Nakaelo. 15 Iatonna memboko’mo tu malaeka’ sule langngan langi’, nakuami tinde to mangkambi’ sipa’kada-kada: Maikomika duka talao lako Betlehem, untiroi tu apa dadimo dio, tu mangka dipokada, Napa’peissanan Puang lako kaleta. 16 Nasarra’i sae, nakabu’tui tu Maria sola Yusuf na iatu Pia’-Pia’ mamma’ lan palungan. 17 Iatonna tiromi, narundunammi tu kada dipokadanni diona tinde Pia’-Pia’. 18 Iatu mintu’nato urrangii, nakamangngai nasang tu apa napokada to manglaa lako. 19 Apa iatu Maria nananna inaa nasang bang tu kada iato, natangnga’- tangnga’i. 20 Sangsulean nasangmi tu to manglaa umpakaraya sia umpudi-pudi ELOHIM, belanna mintu’na tu apa mangka narangi sia natiro sipatu tu mangka dipokadanni lako. 21 Iatonna ganna’mo karua allona tinde Pia, la disunna’mi, disangai dukami Yesu, susitu nasanganni malaeka’, tonna tae’pa natambukki indo’na. 22 Iatonna lambi’mi allo kamaseroanna tu indo’Na, susitu atoranna Musa, nabaami tu anakna lako Yerusalem, la lao napopennolo lako oloNa ELOHIM; 23 susitu disura’ lan Sukaran alukNa Puang, kumua: Mintu’na pia’-pia’ muane tu bunga’na urrubak pa’tambukanna indo’na, iamoto tu disanga marimbangan lako ELOHIM, 24 sia la umpemalaran pemala’, susitu dipokada lan Sukaran alukNa Puang: tu bu’ku’ da’dua ba’tu da’dua anak bu’ku’ ala’. 25 Den todami tau lan Yerusalem misa’, disanga Simeon, iamo misa’ to malambu’ sia umpatongan ELOHIM, umpeagi bangmo pa’pakatana lako to Israel sia den Penaa Masallo’ lan kalena. 26 Mangkamo napokada Penaa Masallo’Na ELOHIM lako kalena, kumua tae’pa nala sitiro kamatean, ke tae’pi natiroi tu Kristus dolo. 27 Belanna pa’patudu-tudunNa PenaanNa ELOHIM saemi tama Banua Kabusungan; tonna baaI indo’Na sola ambe’Na tinde Pia, iamotu Yesu, tama, la dipogau’ lako, susitu atoranna Sukaran alukNa ELOHIM, 28 naala dukami Simeon, nakayunNi, namane umpudi-pudi ELOHIM nakua: 29 O! Puang, elo’namo Misarakki mana’pana’ lan mai te lino, susitu kadamMi, 30 belanna natiromo matangku tu kamarendengan lu dio mai Kalemi, 31 tu Miparandanan angganna tolino. 32 Iamotu parrang unnarrang to kalillinan sia misa’ kamala’biran lako taumMi to Israel. 33 Napomangngami ambe’Na sola indo’Na tu dipokadanna diona tinde Pia. 34 Napalakuammi kamauparan Simeon, nama’kada lako Maria, indo’Na: Manassa iate Pia te la napotallan sia napobangun buda tau dio tondok Israel sia la mendadi tanda disisakkai; 35 ondongpa butung misa’ la’bo’ la ungkandeko tarru’ sae tama inan penaammu kumua, anna buda tau tibungka’ penaanna. 36 Den misa’ tau, disanga Hana, nabi baine, anakna Fanuel, bati’na Asyer, masaimo tau; anak darapa nakemuane napitung taunri sisola muanena; 37 balumo na umbai karuamo pulona nna’pa’ taunna; tae’ bang namemboko’ lan mai banuanNa ELOHIM umpenombai ELOHIM, ma’puasa bang sia massambayang keallo kebongi. 38 Iatonna iato saemi, naparandukki umpudi-pudi ELOHIM sia unnuleleanni tinde Pia lako mintu’ to untayan kadila’bakanna Yerusalem. 39 Iatonna mangkamo umpogau’i tu mintu’na tu natuntunna Sukaran alukNa ELOHIM, sulemi lako Galilea, lako tondokna siamo dio Nazaret. 40 Sakapua-puanami tinde Pia samatoto’-toto’Na sia Naponnoi kakinaan sia tae’ natore pa’kamaseanNa ELOHIM lako. 41 Dilambi’oi taun maleoi tu indo’ ambe’Na lako Yerusalem, ke allo Pasa. 42 Iatonna sangpulo duamo taunna dadinNa tu Yesu, ke’de’mi male sola tallui lako Yerusalem, susitu biasanna alukna allo kapua; 43 iatonna mangkamo umpalendu’ nasangi dio tu alukna allo iato, tonna matangnga lalanmo sule, tinampemi tu Yesu dio Yerusalem, apa tae’ naissanni to matuanNa. 44 Apa belanna sae lan penaanna, kumua umbai malemo situru’ to nasiban, male bangmi ma’angge lingkan sangallo, nadaka’i lan lu alla’na sangmanena sia sitanda-tandanna. 45 Iatonna tae’mo natiro, sulemi lako Yerusalem, la lao undaka’I. 46 Iatonna ma’tallung allomo, pakalan nakabu’tuI lan banuanNa ELOHIM unno’ko’ lan tangnga-tangngana mintu’ pandita, marassan umperangii kadanna sia mekutana-tana lako. 47 Mintu’na tu tau urrangii tu kadanNa Puang Yesu, nakamangngai nasang tu kamanaranganNa sia mintu’ pebalinNa. 48 Iatonna tiromi indo’Na sola ambe’Na, tibaliangmi ara’na, nakuami tu indo’Na lako: E anakku, ma’apari Mupasusirakan to? Selang tongan penaangku sola ambe’Mu undaka’Ko. 49 Nakuami Yesu lako: Ma’apari ammi daka’Ra’? Tae’raka miisan, kumua iatu Aku tae’ Kutang lan banuanNa Ambe’Ku? 50 Tae’mi natandai Maria sola Yusuf battuananna to kada mangka Napokada lako. 51 Malemi sule sola, Nasae lako Nazaret, mengkaola bang lako indo’Na sia ambe’Na. Apa iatu indo’Na napalan bang penaanna tu mintu’na kada iato. 52 Sakerangngan-rangngannami kamanaranganNa tu Puang Yesu sia kakapuanNa situru’ pa’poraianNa ELOHIM sia tolino.
1 Iatonna ma’taun sangpulo limamo tu kadatuanna datu kapua Tiberius tonna Pontius Pilatus to maraa dio Yudea, na Herodes datu dio Galilea, na Filipus siulu’na, datu dio Iturea sia lan parenta Trakhonitis, na Lisanias datu dio Abilene; 2 tonna Hanas sola Kayafas Tominaa Kapua, narampoimi kadanNa ELOHIM tu Yohanes, anakna Zakharia, dio padang pangallaran. 3 Saemi Yohanes lako lili’na salu Yordan, umpa’pangadaran kadidioran tanda pengkatobaran, tu napotete kadipa’deian kasalan, 4 susi tu lan sura’ pa’parundena nabi Yesaya, kumua: Den gamaranna tau metamba-tamba dio padang pangallaran: Pasakka’mi tu batattaNa Puang, ranteimi tu lalanNa! 5 Mintu’na lombok la dibumbun sia mintu’na tanete na buttu-buttu la dirantei, sia iatu ma’lekko-lekkona la dipakalolo, sia iatu tang marantena la dirantei, 6 sia mintu’na ma’rupa tau la untiro kasalamaran dio mai ELOHIM. 7 Nakuami lako to buda, tu to sangsunammo la nadio’; E bati’ ula’ rame, mindara umpatudukomi umpallaian kalemi dio mai kasengkean la sae undinna? 8 Iamoto dadi pasombomi tu bua sitinayanna katobaran sia da mikua lan penaammi kumua: Abraham kami tu ambe’ki belanna kukua lako kalemi, kumua iatu ELOHIM matoto’ umpadadianni anak Abraham te mai batu. 9 Nakampai bangmo uase tu garonto’ kayu; iamoto umba-umba tu kayu tang membua melo dilelleng nadibuang tama api. 10 Mekutanami tu to buda lako nakua: Iake susito, apa tu sipatu la kipogau’? 11 Nakuami mebali lako: Minda tu unnampui bayu da’dua, benni misa’ tu tang unnampuinna bayu, sia iatu to ma’kinallo, la susi dukato. 12 Saemi tu passima la morai didio’, nama’kada nakua lako: O guru! apara tu sipatu la kipogau’? 13 Nakuami Yohanes lako: Da mipala’bii mipalaku tu mangkanna disuangkomi. 14 Dennomi surodadu mekutana lako, nakua: Na iatu kami, apara tu la kipogau’? Nakuami lako: Moi misa’ tau da mipakario-rioi, sia da mialai apanna tau sia pasilasan bangmi tu gadimmi. 15 Iatu to buda ma’peagi bang, nasanga-sanga lan penaanna tu diona Yohanes kumua: ba’tu tang iapa te tu Mesias. 16 Mebalimi Yohanes lako mintu’ tau, nakua: Tonganna kudio’komi uai, apa la sae pole undinna tu To ondong Ia kuasanNa na aku, moi ulang lapik lentekNa tang sipatu dukana’ la umbukai. Iamo la undio’komi Penaa Masallo’ sia api. 17 Diomo Natoe tu barangNa, la Napemata’pii tu panglullu’Na anNa rampunni tama pa’pannian tu malapu’na, apa iatu langkona sola ongkanna la pura Naballa api tang pa’de-pa’de. 18 Ba’tu pira-pirapa kada senga’ naadaranni lako sia napangadaran tu Kareba kaparannuan lako to buda. 19 Apa iatu Herodes datu sangtepona tondok, tonna mangkamo Yohanes umpakilalai tu diona Herodias, bainena siulu’na, sia belanna mintu’na kakadakean napogau’ Herodes, 20 naranganni pissanoi tu kakadakean iate napogau’ untarungku Yohanes lan pa’tarungkuan. 21 Den pissan tonna popedio’ nasang kalena tu tau, Yesu didio’ duka, marassanmo massambayang, natibungka’ tu langi’. 22 Pakalan Nasonglo’ tu Penaa Masallo’ dao mai langi’ lako Kalena mempaan susi bu’ku’; anna sae tu gamara dao mai langi’ ma’kada kumua: Kamumo Anak Pa’kaboro’Ku; dio dukamo Kalemi nanii kasendeangKu. 23 Iatu Yesu tonna randukmo ma’pangada’, agi-agi tallungpulomo taunNa; nasangami tau, iamo anakna Yusuf, anakna Eli, 24 anakna Matat, anakna Lewi, anakna Malkhi, anakna Yanai, anakna Yusuf; 25 anakna Matica, anakna Amos, anakna Nahum, anakna Hesli, anakna Nagai; 26 anakna Maat, anakna Matica, anakna Semei, anakna Yosekh, anakna Yoda; 27 anakna Yohanan, anakna Resa, anakna Zerubabel, anakna Sealtiel, anakna Neri; 28 anakna Malkhi, anakna Adi, anakna Kosam, anakna Elmadam, anakna Er; 29 anakna Yesua, anakna Eliezer, anakna Yorim, anakna Matat, anakna Lewi; 30 anakna Simeon, anakna Yehuda, anakna Yusuf, anakna Yonam, anakna Elyakim; 31 anakna Melea, anakna Mina, anakna Matata, anakna Natan, anakna Daud; 32 anakna Isai, anakna Obed, anakna Boas, anakna Salmon, anakna Nahason; 33 anakna Aminadab, anakna Admin, anakna Arni, anakna Hezron, anakna Peres, anakna Yehuda; 34 anakna Yakub, anakna Ishak, anakna Abraham, anakna Terah, anakna Nahor; 35 anakna Serug, anakna Rehu, anakna Peleg, anakna Eber, anakna Salmon; 36 anakna Kenan, anakna Arpakhsad, anakna Sem, anakna Nuh, anakna Lamekh, 37 anakna Metusalah, anakna Henokh, anakna Yared, anakna Mahalaleel, anakna Kenan; 38 anakna Enos, anakna Set, anakna Adam, anakNa ELOHIM.
1 Naponnoi Penaa Masallo’ tu Yesu sule dio mai salu Yordan, Nabaal Penaa lako padang pangallaran. 2 Narosomi deata bulituk patangpulo allona. Iato lan mintu’na allo iato tae’ bang apa Nakande. Iatonna lendu’mo tu allo iato mane tangdia’ri. 3 Nakuami deata bulituk lako: Iake AnakNaKomi ELOHIM, suai te batu mendadi roti. 4 Mebali Yesu lako Nakua: Lan Sura’Na ELOHIM nakua: Iatu tau tae’ na kande manna napotuo. 5 Nasolammi deata bulituk langngan madona, napatiroanni lako tu mintu’ parenta lan te lino, sattu’. 6 Nakuami deata bulituk lako: Iate mintu’ parenta iate sola mintu’ kamala’biranna la kuben nasangKomi, belanna mangkamo disorong lako kaleku, dadi ma’din kuben minda-minda kuporai. 7 Iamoto, iake Mipenombaina’, manassa Kamu nasangmo puangna. 8 Mebali Yesu lako Nakua: Lan Sura’Na ELOHIM nakua: La menombako lako Puang Kapenombammu sia Ia mammo mupekapuangi. 9 Nasolammi deata bulituk tu Yesu lako Yerusalem, napabendanNi dao bubungan Banua Kabusungan, namane kumua lako: Iake AnakNaKomi ELOHIM, tobangangKomi Kalemi indete rokko, 10 belanna lan Sura’Na ELOHIM nakua: La Nasuangko tu malaeka’Na nakarimmanniko; 11 sia natimangko da natitampa’ lentekmu lako batu. 12 Mebalimi Yesu lako Nakua: Den lan Sura’Na ELOHIM nakua: Da mutoba Puang Kapenombammu. 13 Iatonna mangkamo ussundunni deata bulituk tu mintu’ pangrosona, soro’mi dio mai tingayoNa Yesu ba’tu sangapa-apa. 14 Napasulemi kamatotoranNa Penaa Masallo’ tu Yesu lako Galilea; lelemi karebanNa dio mintu’ lili’na tondok iato. 15 Mangada’imi lan banua pa’kombonganna tau, pada napudi-pudimi tu Yesu. 16 Rampomi tu Yesu lako Nazaret, tu Nanii lobo’; iatonna allo katorroammo malemi tama banua pa’kombongan, susitu biasanNa, Nake’de’ la umbasa sura’. 17 Nabenmi tau lako tu sura’na nabi Yesaya, Nabungka’mi, Naappa’mi tu dininna ussura’i lan: 18 Den Penaa Masallo’Na ELOHIM lan Kaleku, Belanna mangkaMo’ Nabolloi minna’ la umpa’pangadaran Kareba melo lako to kalala’; 19 sia NasuaNa’, la umpa’peissanan kadirampanan lako to dipali’, sia pakita lako to buta, la ullussuran to dirampa, la umpa’peissanan taun la Nanii ELOHIM umpabu’tu kamarampasanNa. 20 Iatonna lulunmi tu sura’, Napasulemi lako to ungkampai banua pa’kombongan, Namane unno’ko’; mintu’na mata lan banua pa’kombongan iato mentiro nasang lako Yesu. 21 Naparandukmi ma’kada lako tau, Nakua: Iate allo iate malambi’mo allu’na te kada iate lan mai Sura’ rampo tama talingammi. 22 Natonganan nasangmi tau tu kadanNa sia napomangnga tu kada sun dio pudukNa umpabu’tu kapaimanan, nakuami tu tau: tang anaknaraka Yusuf te? 23 Nakuami Yesu lako: Inang la mikua ungkuanNa’ te ponto bannang iate: E! to ma’dampi, pamalekei dolo tu Kalemi; iatu kiranginna dadimo dio Kapernaum, pogau’ dukami susito indete tondokMi. 24 Nakuami Yesu: Apa tonganna tongan Kukua mati’: Tae’ misa’ nabi diporai lan tondokna. 25 Apa Kukua tongan lako kalemi, kumua: Iatonna Elia, tonna titutu’ langi’ tallung taun annan bulanna, anna ra’pak padang lan mintu’ tondok; iatonna iato buda baine balu dio tondok Israel. 26 Apa moi misa’ tu baine balu iato tae’ bangra dinii ussua Elia, sangadi lako Sarfat, misa’ tondok lan parenta Sidon, lako misa’ baine balu. 27 Ia duka tonna nabi Elisa buda to Israel golenan natae’ bangra misa’ dipamaleke sangadinna Naaman to Siria. 28 Iatonna rangimi mintu’ to lan banua pa’kombongan tu kada susito, ponno nasangmi kasengkean diong tambukna. 29 Pakalan nasangke’deran nasualei sun lan mai tondokna tu Yesu, nasurrunni lako kadakean dao tanete, tu dinii umbangun tondokna, la morai umpembuanganNi dao mai. 30 Apa Naruang tangnga bang tu tau Namale. 31 Solo’mi rokko Kapernaum, tondok dio Galilea, naada’i tu tau dio lu, ke allo katorroan. 32 Napotiramban nasangmi penaanna tau tu pangadaranNa, belanna matoto’ tongan tu kadanNa. 33 Denmi lan banua pa’kombongan misa’ tau nataba deata masussuk, melalla-lalla nakua: 34 Popa’elo’nakan kami, la siapariki’ e Yesu, to Nazaret! SaeroKomika la ussanggangkan? Kuissan sia kumua mindaraKomi, iamora To masallo’ lu dio mai ELOHIM. 35 Nasarabaimi Yesu, Nakua: ma’loko-lokoko, pallaiko dio mai kalena. Nasongkammi deata masussuk tinde tau lan tangnga-tangngana tau, namane sun lan mai, tae’ bangra napatumba-tumbai. 36 Mangnga-mangnga nasangmi tu tau, anna sipa’kada-kada, nakua: Kada apa maro’ ia te? Anna kuasa Ia sia matoto’ umparentai tu deata masussuk namallai! 37 Tirandami tu karebanNa lako mintu’ lili’na tondok iato. 38 Ke’de’mi tu Yesu Nasun lan mai banua pa’kombongan, Namale tama banuanna Simon. Iatu matusanna baine Simon nasanta’ lalla’. Napeta’dan tulungmi tau lako Yesu. 39 Bendanmi tu Yesu dio to’ ulunna, Nagagai tu lalla’na namallai lan mai kalena tu lalla’ nata’pa millik, naparakanni kande. 40 Iatonna lambunmo allo, nabaami tau lako Yesu tu mintu’ to masakinna, ma’rupa-rupa tu sakinna, Naremme’ simisa’mi limanNa, Napamalekei. 41 Buda tau nanii sun deata masussuk melalla-lalla lan mai kalena, nakua: Kamumo tu AnakNa ELOHIM. Nata’tanmi, tang Natangga’ ma’kada, belanna natandaimo, kumua inang iamotu Mesias. 42 Iatonna masiangmo, sunmi tu Yesu male lako to’ kasalanna, nadaka’mi to buda namale umpellambi’i, la morai umpatorroI tu Yesu, kumua da Natampei. 43 Apa nakua Yesu lako: Tae’ nama’din tang Kupa’peissanan duka tu Kareba melo, diona ParentaNa ELOHIM lako tondok senga’, iari patunna to angKu disua. 44 Mangada’imi lan banua pa’kombongan dio lu tondok Yudea.
1 Den pissan nasisuang-suang tu tau lako Yesu, la umperangii kadanNa ELOHIM, tonna bendan dio randan tasik Genesaret. 2 Natiromi tu lembang da’dua dio to’ randan tasik apa sunmo tu to ma’dalla’ lan mai, marassanmo umbasei dalla’na. 3 Malemi tu Yesu tama tinde lembang misa’, tu lembangna Simon, Napopeturrunni sidi’ dio mai to’ karangkeanna, Namane unno’ko’ tu Yesu Naada’i tu to buda dao mai lembang. 4 Iatonna upu’mo mangada’i, Nakuami lako Simon: Tokonni te lembang tama malikunna, ammi ma’dalla’ miala bale. 5 Nakuami Simon mebali: O Puang, sangmai’ situ’turangkan bongi mara’ takkanni, tae’ bang kiala misa’, apa belanna Kamu kumua, dadi la kiparokko bang tu dalla’. 6 Iatonna buangmi, naluangmi tu bale lendu’ budanna, sidi’mora naserek tu dalla’na. 7 Naka’bi’-ka’bi’ bangmi tu solana tu lanna lembang misa’ rampe lakona to’ karangkeanna, kumua anna sae untundui; saemi naponnoi tu lembang da’dua sidi’mora natallan. 8 Iatonna tiromi Simon Petrus tu iannato, lumbangmi rokko to’ guntu’Na Yesu, nakua: O Puang, toyang-toyangKomi dio mai kaleku, belanna aku te to kasalanna’! 9 Belanna tiramban tu penaanna sola mintu’ to nasolan, tu diona kaunnalanna bale pada to; 10 susi dukato tu anakna Zebedeus sola duai Yakobus na Yohanes nasiban Simon. Nakuami Yesu lako Simon: Da mumataku’, belanna randuk te totemo mudadi pa’dalla’ tau. 11 Iatonna patu’tunmi tu lembangna lako to’ karangkeanna, natampe nasangmi namale urrundu’ Yesu. 12 Tonna lan misa’ tondok, denmi misa’ tau dio nasanta’ golen. Iatonna tiromi tu Yesu lumbangmi rokko padang namengkamase-mase lako, nakua: O Puang! iake Miporai manassa kuasaKomi umpamalekena’! 13 Nasoronganni Yesu lako tu limanNa, Nakaka’i, Nakua: Kuporai la malekemoko! Ta’pa mondo bangsiami tu golenna. 14 Ma’pakare’nami Yesu lako, Nakua: Da mupokada lenni moi lako misa’ duka tau, sangadinna maleko umpa’pekitanan kalemu lako tominaa sia pemalaranni tu pemala’ belanna kamalekeammu susitu napa’peannan Musa, tu la mendadi tanda lako tu tau. 15 Apa satiseno-senona loo tu karebanNa, sia tae’ ka’tunna tu tau ponno sae umperangii sia kumua anNa pamalekei. 16 Apa merrabunan tu Yesu male lako to’ kasalanna Namassambayang dio. 17 Dikua den sangallo mukkunmo mangada’i, naden ba’tu pira to Farisi unno’ko’ dio sia pandita Sukaran aluk, tu pantan sae dio mai mintu’ tondok Galilea sia Yudea, sia dio mai Yerusalem, sia kamatotoranNa ELOHIM dio ren, anNa matoto’ Yesu umpamalekei tu tau. 18 Denmi tau umbaa misa’ to kupi’, mamma’ diong ampa’na, undaka’mi lalan la morai umbaai tama, la napatorro dio tingayoNa Yesu. 19 Apa belanna tae’ nabelai urreke’ Yesu tu belanna to buda, kendekmi langngan bubungan nabungka’i narorro’i sola ampa’na rokko tangnga-tangngana tau dio tingayoNa Yesu. 20 Iatonna tiromi tu kapatongananna tinde tau, Nakuami lako: E tau! dipa’deimo tu kasalammu. 21 Mintu’na pandita Sura’ sia to Farisi naparandukmo ma’tangnga’-tangnga’ sia ma’kada kumua: To apara Ia te ma’kada solang bang? Minda pole’ tu la umpa’dei kasalan, sangadinna ELOHIM? 22 Iatonna issanmi Yesu tu pa’tangngaranna tinde tau sola nasang, Nakuami: Apara mitangnga’-tangnga’ lan penaammi? 23 Umbannara maraa, dikuaraka: Dipa’dei’mo tu kasalammu, ba’tu dikuaraka: Millikmoko muma’lingka? 24 Apa dikua ammi issanni, kumua kuasa tu Anak rampan dilino umpa’dei kasalan lan lino, Nakuami lako tu to kupi’: Kukua ungkuangko: Millikko alai tu ampa’mu, musule lako banuammu! 25 Ta’pa millik bangsiami dio tingayona mintu’ tau naalai tu ampa’na, tu nanii mamma’ diong, nasule lako banuanna, sia umpudi-pudi sanganNa ELOHIM. 26 Tiramban nasangmi penaanna tu tau iato mai sia umpakaraya ELOHIM sia nakabu’ kamatakuran, nakua: Iate allo iate tatiromo tu penggauran kalle-kallean. 27 Undinna sunmi tu Yesu, Natiromi tu passima misa’ disanga Lewi unno’ko’ dio to’ passiman, Nakuami lako: Undiko urrundu’Na’. 28 Natampe nasangmi tu pengkaranganna, nake’de’ male urrundu’ Yesu. 29 Natoratumi Lewi tu Yesu umpogau’ pa’maruasan kapua lan banuanna; buda passima sirampun dio sia tau senga’ kumande ma’talimbungan sola. 30 Iatu to Farisi sia pandita Sura’ situmberu’-beru’, nakua lako anak gurunNa: Ma’apari ammi kumandera sia mangiru’ sola passima sia to kadake gau’na? 31 Mebalimi Yesu, Nakua: Tae’ naanga’i to maleke tu to ma’dampi, sangadinna to masakiri. 32 Tae’ra Kusae la untambai to malambu’, sangadinna to kasalan, denoupa’ namengkatoba’. 33 Nakuami tu tau lako: Anak gurunna ia Yohanes pembuda ma’puasa sia tae’ nasalai tu kapassambayangan, susi dukato tu mintu’ anak gurunna to Farisi, anna anak gurumMi kamu kumandeora sia mangiru’. 34 Nakuami Yesu lako tau iato: Ma’apai mila ussuai tu to pasolan la ma’puasa, ke sisolapi to diparampo? 35 Apa la sae tu allona, to ke dialami dio mai kalena tu to diparampo, iamo pole’ to namane ma’puasa. 36 Napokadan duka misa’ pa’pasusian lako tu tau, Nakua: Tae’ ia tau misa’ la usserekki sangserek dio mai sambu’ ba’ru napa’tampiranni sambu’ malusa, apa iake napasusi tau to, naserek pissanmi panampi’ ba’ru tu sambu’ malusa sia iatu panampi’ ba’ru tang sitama sambu’ malusa. 37 Sia moi misa’ tau tae’ duka umpatama uai anggoro’ ba’ru tama kiriba’ malusa, apa iake napasusi tau to, inang la napopema’tu anggoro’ ba’ru tu kiriba’ natibollo sia sanggang tu kiriba’; 38 sangadinna iatu anggoro’ ba’ru sipatu dipatama kiriba’ ba’ru. 39 Moi misa’ tau tae’ duka, ke mangkai unniru’ anggoro’ masai, nala ungkamoraiopa ba’runna, belanna nakua: Melo ia tu masainna.
1 Den pissan tonna allo katorroan, malemi tu Yesu ullendu’i to’ pa’lak gandung, sangiammi tu anak gurunNa ungkalette’i tu gandung, nasisikki sisangbulii lan limanna, nakandei. 2 Nakuami ba’tu pira-pira to Farisi: Apa kamu mipogau’? – tae’ nama’din dipogau’ keallo katorroan! 3 Mebalimi Yesu lako tau iato mai, Nakua: Tae’paraka ammi basai te, tu napogau’ Daud tonna tangdia’ sia iatu to nasiban. 4 Ma’apai natama banuanNa ELOHIM, anna alai tu roti dipennoloan, nakandei sia naben duka tu to nasiban, tu pemalinna dikande, sangadinna to minaa manna ia? 5 Nakuami Yesu lako: Iatu Anak rampan dilino, Iamo puangna allo katorroan. 6 Den pole’omi pissan tonna allo katorroan, mentamami tu Yesu tama banua pa’kombongan, anNa mangada’i; denmi misa’ tau lan kope lima kananna. 7 Iatu pandita Sura’ sola to Farisi napenniroi bang tu Yesu, kumua ba’tu la umpamalekei tau ke allo katorroan, na ia nanii unnala pellesean umpasalai. 8 Apa natandai Yesu tu lalan penaanna tinde tau, Nakuami ungkuanni tu to kope limanna: Ke’de’ko ammu bendan lan tangnga! Ke’de’mi nabendan. 9 Namangka to Nakuami Yesu lako tau iato mai: La mekutanaNa’ mati’: Umbara sipatu ke allo katorroan, umpogau’raka melona, ba’tu umpogau’raka kadakena; ungkarimmanniraka tau ba’tu ussanggangiraka tau? 10 Napaleleimi matanNa lao tu mintu’na tau, namane kumua lako tinde tau: Angka’i tu limammu! Naangka’mi namatoto’ tu limanna. 11 Nakabu’-kabu’mi ara’na sola nasang sia sipa’kada-kada umpokadai tu la nagauran Yesu. 12 Den pissan tonna iato sunmi tu Yesu male lako misa’ tanete la massambayang. Iato bongi iato, situ’turan bang Ia bongi massambayang langngan ELOHIM. 13 Iatonna masiangmo, Nakambaroimi tu anak gurunNa, Napilei sangpulo dua lan mai, Nasangai rasulu’. 14 Iamotu Simon, tu diganti Petrus, na siulu’na, disanga Andreas, sia Yakobus, sia Yohanes, Filipus, 15 na Bartolomeus, sia Matius na Tomas, na Yakobus, anakna Alfeus, na Simon, iamo disanga Zelot 16 sia Yudas anakna Yakobus na Yudas Iskariot, tu mangka umpa’peturoan Yesu. 17 Mengkalaomi tu Yesu sola tau iato, natorro dio marantena, den pole’omi kasirampunanna anak gurunNa sia tang pada budanna tau sae dio mai tondok Yudea sia dio mai tondok Yerusalem sia 18 dio mai biring tasik Tirus na Sidon, la morai umperangii kadanNa sia kumua anNa pamalekei dio mai sakinna na iatu to nataba deata masussuk, napamaleke duka; 19 undaka’ nasangmi lalan tu to buda la morai ussapui, belanna den sun lan mai Kalena tu kamatotoran Naumpamaleke mintu’ tau. 20 Mentiromi lako anak gurunNa, Namane ma’kada kumua: Maupa’komi tu kalala’na, belanna umpoparentakomi ParentaNa ELOHIM. 21 Maupa’komi tu tangdia’na totemo, belanna la dipedia’ikomi. Maupa’komi tu tumangi’na totemo, belanna la metaakomi undinna. 22 Maupa’komi, ke nakabiri’komi tau, sia ke nasarakkikomi sia nasayukomi sia nakanoka tu sangammi butung napopepayu belanna Anak rampan dilino. 23 Iake allo iato, laparannu penaammi sia ma’tentenkomi, belanna kapua tongan tu serongmi lan suruga; apa susimoto tu napogau’ nene’ to dolona lako mintu’ nabi. 24 Apa upu’ allomi, e to sugi’, belanna mialamo tu kamanamanammi. 25 Upu’ allomi, e to liu dia’, belanna la tangdia’komi. Upu’ allomi, e to metaa totemo, belanna la mekaindo’ lenkomi tumangi’. 26 Upu’ allomi, ke mintu’i tau umpokada meloi tu gau’mi, apa susimoto tu napogau’ nene’ to dolona lako mintu’ nabi buttok. 27 Apa den kadangKu mati’, tu ma’peranginna: Ala masei tu ualimmi; pogau’komi melona lako to ungkabiri’komi; 28 palakuanni kamarampasan tu to unggataikomi; passambayanganni tu to umpakario-riokomi. 29 Sia iatu tau ussala’pa popomu, patadoan pissanni tu sangbalinna sia iatu tau unnalaiko sambu’mu, da duka mugagai unnalai tu bayummu. 30 Benni minda-minda malaku lako kalemu, sia iatu tau unnala apa-apammu, da mupalakui sule. 31 Susitu miporainna la napogau’ tau lako kalemi, susi dukato la mipogau’ lako. 32 Iake ungkamaseikomi tau mamase lako kalemi, kameloan apara rampo lako kalemi? Moi to kadake gau’na ungkamasei dukato mamase lako kalena. 33 Sia iake umpogau’komi penggauran melo lako tau ma’gau’ melo lako kalemi, kameloan apara rampo lako kalemi? Belanna to kadake gau’na umpogau’ dukai susito. 34 Iake umpaindannikomi to misanga la umpasulean siakomi, kameloan apara rampo lako kalemi? Belanna to kadake gau’na umpaindanni sia padanna to kadake gau’na, anna alai sule pada tu napaindananni. 35 Sangadinna la miala mase tu to unna’tangkomi; pogau’komi kameloan, da mititumbui umpaindanni solami, nakapua tu serongmi, anna anakkomi Puang Patodoranna, belanna, Ia ungkasokanni to tang ma’kurre sumanga’ lako Kalena sia to masua-sua. 36 Iamoto dadi mamasekomi, susi Ambe’mi sumpu mamase. 37 Da mipasala tau, manassa tae’ mila dipasala, da mima’paro’pokki pangra’ta’, manassa tae’ mila diparo’pokki pangra’ta’. Rampananni, manassa la dirampanangkomi. 38 Benni, manassa la diben dukakomi. Misa’ sukaran melo tongan ditemme’ rokko nadirodo sama’toppo’na, la diparokko riammi, belanna iatu sukaran mipassukaran tau, ia duka la dipassukarangkomi! 39 Napokadammi misa’ pa’pasusian lako tu tau Nakua: Ma’dinraka tu to buta ullalan to buta? Tae’raka nala tobang sola duai rokko garuang? 40 Iatu to digurui tae’ nalosong na iatu gurunna, apa minda-minda tu sundun peladaranna, iamoto tu la pada-pada gurunna. 41 Ma’apai ammu kitai tu bulisak lan matanna siulu’mu, anna kayu sangbatang lan matammu tae’ musa’dingi? 42 Ma’apari ammu la kumuara lako siulu’mu: E sangmuane! Da’ito angku alai tu bulisak lan mai matammu, anna iko kalena nanii kayu sangbatang lan matammu? E belo puduk, alai dolo tu kayu sangbatang lan mai matammu, namane masero mukita unnalai tu bulisak lan mai matanna siulu’mu. 43 Belanna tae’ tu kayu melo umpasun bua kadake, sia tae’ duka tu kayu kadake umpasun bua melo. 44 Apa mintu’na kayu buanna dinii untandai. Belanna tae’ naala tau bua ara dio mai oto’ duri ba’tu dio mai oto’ a’da’ tae’ naala tau bua anggoro’. 45 Iatu to melo penaanna, umpasun siami melona dio mai anggenna melona lan lu batu ba’tangna, na iatu to kadake penaanna, umpasun siami kadakena dio mai anggenna kadakena lan lu batu ba’tangna. Belanna kala’biammira diong penaa anna sun dio puduk. 46 Ma’apai ammi ma’puang-puang untambaiNa’, anna tae’ mipogau’i susitu Kupokadanna? 47 Minda-minda tu sae lako Kaleku, naperangii tu kadangKu, anna turu’i manassa la Kupakitangkomi tu dipapadanni. 48 Iamo susi misa’ to la umpabendan banua, nabo’bokki, napemandalanni, anna pellambi’i tu batu lappa’ napannii parandanganna dao. Iatonna sae uai saba’ untu’ba’i tu banua, tae’ nabelai umberui, belanna ditiroan melona tu parandanganna. 49 Apa iatu to umperangii natae’ naturu’i, iamo butung to umpabendan banua dao to’ bungin, natae’ nadiparandanganni; nasae uai saba’ untu’ba’i nasimpolo ro’pok tu banua napura sanggang.
1 Iatonna upu’mo kadanna Yesu lako to buda, malemi tama tondok Kapernaum. 2 Denmi misa’ kaunanna kamandang ungkapalai saratu’ surodadu, tang namasean penaa puangna, masaki, ma’edo’-edo’ mannamo. 3 Iatonna rangimi kamandang tu diona Yesu, nasuami tu pekaamberan to Yahudi male umpalakui, kumua anNa saepa undakaranni katuoan tu kaunanna. 4 Iatonna rampomo tu tau lako Yesu, mengkamoya-moya tonganmi, kumua: Sipatu la Mitulung, Puang, 5 belanna iate tau iate ungkamasei tongan solata sia iamo mangka unggaragangkan banua pa’kombongan. 6 Malemi tu Yesu sola tinde tau. Iatonna tae’mora nasangapa mambelanna lako banuanna kamandang, nasuami tu sangmuanena untammui, nakua: Mimanggi’ora ussussai bang Kalemi, belanna aku te tang sipatuna’ Milese pengkalaoangku; 7 iamoto kusanga duka iatu kaleku tang sipatu la umpessitiroi Puang, sangadinna pokada bangmi sangbuku tu kada, manassa napomaleke kaunanku. 8 Belanna aku te to diparentana’, naden pole’o tu surodadu kuparenta; iake kukua ungkuanni tu misa’: maleko, male; sia kukua lako tu misa’na: maleko mai, sae; sia iake kukua lako kaunanku: garagai te, nagaragai. 9 Iatonna rangimi Yesu te kada iate, mangngami, Namessaile ma’kada lako tu to buda undi unrrundu’I: Kukua lako kalemi: Moi dio to Israel tae’ duka Kuappa’ tu kapatonganan susi matoto’na te. 10 Iatonna sulemo lako banua tu to disua, malekemo tinde kaunan nakarampoi. 11 Iatonna undinna na iato, malemi Yesu lako misa’ tondok disanga Nain, buda anak gurunNa Nasolan sia buda duka tau senga’. 12 Iatonna reke’mi tu babangan tondok, denmi misa’ to mate dio sun nabulle tau; iatu pia anak misa dio indo’na, baluomi tu indo’na; buda tau lan mai tondok sae unturu’i. 13 Iatonna tiromi Puang lako, mamasseng-massengmi untiroi, Nakuami lako: Damo mitumangi’! 14 Nareke’mi lako, Natoei tu bulleanna natadang tu tau umbullei, Nakuami: E to mangura! Kukua mati’, millikmoko! 15 Malimbangunmi tinde to mate naunno’ko’, anna parandukki ma’kada-kada; Namane ussorongi lako indo’na. 16 Iatu tau mintu’, saemi kamatakuranna, naumpakaraya ELOHIM, nakua: Misa’ nabi kapua bendanmo lan tondokta, sia Natontongimo ELOHIM tu to Napilei. 17 Tirandami karebanNa lako mintu’ tondok Yudea sia mintu’ lili’na. 18 Napokadami anak gurunna Yohanes lako Yohanes te mintu’na te. 19 Natambaimi Yohanes tu anak gurunna da’dua, nasuai male lako Puang la umpokadai, kumua: Kamumoraka tu la sae ba’tu den poleraka to senga’ misa’ sipatu la kipeagi? 20 Iatonna rampomo tinde tau lako Yesu, nakuami: Iate kami te nasuakanni Yohanes Pa’dio’, umpellambi’iKomi, la umpekutananni, kumua: Kamumoraka tu la sae, ba’tu den poleraka to senga’ misa’ sipatu la kipeagi’? 21 Iatonna attu iato, buda tau marassan Napamaleke Yesu, tu to narua ma’rupa-rupa saki sia to masaki tang dampi-dampian sia to nataba deata masussuk sia buda to buta Napapakita. 22 Mebalimi Yesu lako, Nakua: Malemokomi, parampoanni Yohanes tu mintu’na mangka mitiro sia mirangi: To buta pakita, to kupi’ lumingka malolo, to golenan dipamondo sia to taru parangi, to mate dipatuo sule, Kareba melo dipa’peissanan lako to kalala’. 23 Dadi maupa’ tu to tang umpomatana’Na’. 24 Iatonna malemo tu pesuanna Yohanes, Naparandukmi Yesu umpokadai lako to buda tu diona Yohanes, Nakua: Apara tu mangka loo mitiro lako Padang Pangallaran, tommi sun lan mai tondok? Tilleraka sanglolo nagoyak angin? 25 Apara pale’ tu mangka loo mitiro? Tau ma’pakean meloraka? Iatu to ma’pakean melo sia unnappa’ mintu’na mammi’na, lan sia banuanna datu. 26 Naapara pale’ tu mangka loo mitiro? Misa’raka nabi? Tonganna Kukua lako kalemi, ondong ia na misa’ nabi. 27 Iamora te, tu disura’ a’ganna, kumua: UssuaMo’ pesuangKu undoloangKomi, La umpasakkarangKomi lalanMi dio oloMi. 28 Kukua lako Kalemi: iatu mintu’na tau dadi dio mai baine tae’ bangpa misa’ duka tu mandu madaoan anna Yohanes Pa’dio’ apa iatu bitti’na lan ParentaNa ELOHIM, iamotu mandu madaoan na ia. 29 Iatu to buda tu urrangii tu kadanNa sia to passima natonganammo tu kamaloloanNa ELOHIM, belanna umpa’bengan kalena nadio’ Yohanes. 30 Apa iatu to Farisi sia pandita Sukaran aluk mangkamo natumpu tu Napondokanni ELOHIM, belanna noka nadio’, 31 Nakuami Puang: Apara la Kupasusianni te to totemo sia apara la dipapadanni? 32 Manassa iamo susi pia’-pia’ unno’ko’ dio pasa’ nasitamba-tamban, nakua (ma’londe): Mangkamokan umpa’gandangangkomi natae’ bang miunnondo; Kimane umbating, natae’ bang mitumangi’. 33 Belanna sae Yohanes Pa’dio’ natae’ nakande roti sia unniru’ anggoro’ mikuami: Nataba deata bulituk. 34 Saeomi Anak rampan dilino kumande sia mangiru’, mikuaomi: Tiromi iti’ to barak misa’ sia pa’anggoro’, sangmanena passima sia to kadake gau’na. 35 Apa iatu kakinaan natonganammo mintu’ anakna. 36 Den misa’ to Farisi untambai Yesu sae kumande ma’talimbungan sola; tamami lan banuanna to Farisi, Naunno’ko’ kumande. 37 Denmi misa’ baine lan tondok iato, iamoto kadake gau’na; iatonna issanmi tu Yesu marassan unno’ko’ kumande lan banuanna to Farisi, nabaami misa’ tu tonde gori-gori pualam nanii minna’ pandere’ lan. 38 Saemi dio boko’Na Yesu, narampo tumangi’ diong to’ lette’Na, sae lako napabonakki uai matanna tu lentekNa, napa’dii beluakna, naudungi tu lentekNa, namane umpalakoi tu minna’ pandere’. 39 Iatonna tiroi to Farisi untoratu Yesu tu iannato, nakuami lan penaanna: Iakenna la nabi te Tau iate, manassa Natandai, mindara, sia baine apara te, tu ussapui lako, belanna ia tinde baine to kadake gau’na! 40 Mebalimi Yesu lako Nakua: E Simon! den kada sangbuku la Kupokadangkomi. Nakuami: Io, guru, pokadami. 41 Nakuami Yesu: Den da’dua tau kaindanan lako misa’ to umpa’peindanan doi’, misa’ kaindanan saratu’ ringgi’ na misa’ sangpulo. 42 Belanna tae’ bang apa dio la napamayaran, napamasero bangmi sola duai. Totemo pokadanNa’: Umbannara tu tau sola duai, tu la mandu mamali’ lako kalena? 43 Nakuami Simon mebali: Kusanga, ia siamo tu budanna indanna. Nakuami Yesu lako: Tonganna tu passangammi. 44 Messailemi lako baine iato Nama’kada lako Simon, kumua: Mitiroraka te baine? Aku te tamaNa’ banuammi, natae’ bang mibenNa’ uai Kubasean lentekKu, apa iate tau iate nabasei uai matanna tu lentekKu, napa’dii beluakna. 45 Tae’ mibela unnudungNa’ apa iate baine iate mane tama, natae’ bangmo napaka’tui unnudung lentekKu. 46 Sia tae’ mipalangnganni minna’ tu ulungKu, apa iate baine sae rokko lette’Ku napalakoi duka minna’ pandere’. 47 Iamoto Kukua mati’: Mintu’na sala-budanna dipa’dei nasangmo, belanna umpa’pekitanan buda kamamasean, apa minda-minda sidi’ri kadipa’deianna kasalanna, sidi’ dukari kamamasean napa’pekitanan. 48 Namane ma’kada lako tu baine: Dipa’deimo tu kasalammu. 49 Iatu mintu’na tau unno’ko’ sola Yesu kumande, sipa’kada-kada kalena, nakua: Mindaraka Ia te Tau iate, nala umpa’deira kasalan? 50 Nakuami Yesu lako tinde baine: Manassa kapatonganammumo umpatuoko, sule marampa’moko.
1 Undinnao to malemi tu Yesu ma’lele-lele lan lu mintu’ tondok kapua sia tondok bitti’, mangada’i sia umpalele Kareba-kaparannuan tu diona ParentaNa ELOHIM; na iatu anak gurunNa sangpulo dua male duka sola. 2 Sia ba’tu pira-pira baine, tu malekenamo dio mai kanatabanna deata masussuk sia ma’rupa-rupa sakinna, iamotu Maria disanga Magdalena, pitumo deata masussuk soro’ dio mai kalena, sia 3 Yohana, bainena Khuza, to manappa’ lan banuanna datu Herodes sia Susana sia budapa tau senga’, tu ungkaritutui umbenni apa-apanna. 4 Iatonna buda tau sirampun to pantan sae umpengkaa’i dio mai mintu’ kota, ma’kadami Yesu umpokada misa’ pa’pasusian, Nakua: 5 Den misa’ to mangambo’ sun la male unnambo’ bannena; marassanmo mangambo’, denmi pira ta’pa rokko biring lalan, nasilessakki tau sia pura nakande manuk-manuk; 6 sia den pira ta’pa rokko to’ batu, natuo, apa malayu, belanna tae’ namasakka’. 7 Den duka pira ta’pa tama tangnga to’ duri; napada tuo duri, nataloi tu banne. 8 Sia den pira tu ta’pa rokko to’ padang lunak; iatu iannato tuo melo namembua manglokkon pessaratu’. Iatonna pokadai te, metambami tu Yesu nakua: Minda-minda tu ketalinga la ma’perangi, nama’perangi! 9 Napekutanammi anak gurunNa: Apara battuananna tu pa’pasusian iato? 10 Nakuami Yesu: Iatu kamu dibenkomi pa’kamasean, unnissanni tu rasia diona ParentaNa ELOHIM, apa iatu tau senga’ diben pa’pasusian, anna tang paan, ke natiroi sia tae’ naissanni, ke narangii. 11 Na iatu pa’pasusian inde sia tu battuananna: Iatu banne iamo kadanNa ELOHIM. 12 Na iatu diona biring lalan, iamoto umperangii, apa undinna saemi deata bulituk unnalai lan mai penaanna tu kada, kumua, natang umpatonganni sia tae’ nakabu’tui kasalamaran. 13 Na iatu diona to’ batu, iamotu tau untarimai, ke narangii sia parannu len penaanna; apa tae’ namennuaka’ lan penaanna, sangadi napatongan sangattu’ bangri, ianna rampoi peroso, tikkondo’mi penaanna. 14 Na iatu rondonna tama to’ tangnga duri, iamotu tau umperangii na samasai-sainna sanatalo-taloinna kamasarasan na kasugiran na kaparannuan lan te lino, dadi tae’ namembua tongan. 15 Na iatu lu rokkona padang lunak, iamotu tau, ianna rangimi tu kada, napalanmi penaa matoto’na sia penaa malolona sia napatontong namembua melo. 16 Moi misa’ tau tae’ duka, ke untutungi dama’ anna la ussarongi apa-apa, ba’tu la napadiongi sulluk kamammaran, sangadinna dipadao tongkonanna, anna tiroi tau tu dukkunna, ke tamai. 17 Belanna moi misa’ duka tae’ tu membuninna tang la dipasombo, sia moi misa’ duka tae’ tu rasia, tang la kaissanan sia paan. 18 Iamoto kanandai tonganni, umbara susi parangimmi; belanna minda-minda tu den dio, la diben dukapa lako, na minda-minda tu tae’ dio, la diala dukapa dio mai tu nasanganna la den dio. 19 Saemi tu indo’Na sia siulu’Na Yesu umpellambi’i, apa tae’ nanii urreke’i, belanna buda tau. 20 Napokadammi tau, nakua: Indo’Mi sia siulu’Mi ke’de’ bangmo dio salian, la morai ussitiroangKomi. 21 Apa Nakua mebali: Iari indo’Ku sia siulu’Ku, tu umperanginna kadanNa ELOHIM naturu’i. 22 Den sangallo Nakendek tu Yesu langngan lembang sola anak gurunNa, Nakuami lako: Melo ke ma’lembangki’ lako diona lu te tasik; ke’de’mi. 23 Iatonna ma’lembang, nabokomi mamma’na tu Yesu. Saemi bara’ lan tu tasik, ponnomi uai lan tu lembang, sidi’mora namalabu. 24 Saemi tinde anak gurunNa umpellambi’i, natundanNi, nakua: O Guru! o Guru! sabu’kanni! Iatonna tundanmi, ta’pa Nata’tanmi tu angin sia bombang kapua, pakalan naradanmo sia rapa’. 25 Nakuami lako: Umbara nanii tu kapatonganammi? Mangngami tinde tau sia mataku’ nakuami sipa’kada-kada: Mindaraka Ia te, anNa ussua angin sia uai, naturu’ tonganNi. 26 Rampomi lako biring tasik lako tondok to Gerasa, sibala tasik tondok Galilea. 27 Iatonna kendekmo langngan karangkeanna, saemi napessitammui misa’ tau dio mai tondok iato to nataba deata masussuk, masaimo tae’ nama’tamangkale natae’ bangmo natorro lan banua, sangadinna dio bang lu to’liang. 28 Iatonna tiromi tu Yesu, melallak-lallakmi nasongka dio tingayoNa sia bassa’ bang metamba-tamba, nakua: La siapariki’ e Yesu, AnakNa Puang Patodoranna? Kupalaku lako Kalemi da Mipakario-riona’. 29 Tu belanna Nasuamo Yesu tu deata masussuk soro’ dio mai kalena tinde tau, apa masaimo tu deata iato untamai; narantemo sia napungo tau tu lentekna, la napatorro, apa naka’tu-ka’tu tu pungona, napallaianni deata masussuk lako padang pangallaran. 30 Nakutanaimi Yesu Nakua: Minda sangammu? Nakua: Legiun, belanna buda tonganmo deata untamai. 31 Napalakumi tinde deata sola nasangi kumua, da Nasuai lako to’ inan kamalillinan. 32 Denmi sangtuntunan bai dio undaka’ kandena dao tanete. Napalakumi deata, kumua, Naeloranni untamai tu bai. Napopa’elo’nami. 33 Sangsunammi lan mai kalena tinde tau, nalu tama bai; sipettu’mu’-tu’mu rammi tinde bai dao mai aya’ mi’lan rokko tasik, namate malammu’. 34 Iatonna tiromi to mangkabi’na tu apa mangka dadi, sipa’dondo-dondoammi male umpokadai tama kota sia dio lu kampong. 35 Sangsunammi tu tau, la lao untiroi tu apa mangka dadi, nasae lako Yesu, nakabu’tui tu tau mangka nanii sun deata lan mai kalena unno’ko’ diong to’ letteNa Yesu ma’tamangkalemo sia mengkilalamo; saemi kamatakuranna tu tau sola nasang. 36 Sia iatu mintu’ to mangka untiroi unnuleleanni lako tau tu kadirampananna tinde to nataba deata. 37 Napalaku nasangmi tau dio tondok Gerasa lako Yesu, kumua, anNa toyang-toyang dio mai kalena, belanna budamo kamatakuranna sola nasang. Malemi tu Yesu rokko lembang, Namale sule. 38 Iate to nanii soro’ deata lan mai kalena, napalaku lako Yesu, kumua, anna torro sola, apa Nasua Yesu male, Nakua: 39 Sulemoko lako banuammu, pokadanni tau tu penggauran kapua mangka napogau’ ELOHIM lako kalemu. Malemi tinde tau umpokadanni mintu’na tau lan tondok iato tu diona penggauran kapua Napogau’ Yesu lako. 41 Saemi misa’ tau disanga Yairus, iamo kapala banua pa’kombongan, tukku malinguntu’ rokko to’ lentekNa Yesu sia napalaku lako, kumua anNa sae dio to’ banuanna, 42 belanna den anakna baine, anak misa, agi-agi sangpulo duamo taunna dadinna, la mate mannamo. Iatonna male tu Yesu buda tau ussisi’pinNi. 43 Denmi misa’ baine masaki, nakasunni nenne’ bang rara, sangpulo duamo taunna sia puramo tu apa-apanna napamalean to ma’dampi, apa moi misa’ tae’ duka umpapa’dei. 44 Saemi dio boko’Na Yesu nakaka’i tu rombe-rombe sambu’Na, nata’pa radan tu rarana. 45 Nakuami Yesu: Minda ungkaka’Na’? Iatonna meongan nasangmo nakuami Petrus: O Guru, to buda bangsia ungkasaKomi. 46 Nakuami Yesu: Den tau ungkaka’Na’, belanna Kusa’dingmo den tu kamatotoran sun lan mai Kaleku. 47 Iatonna tiromi tinde baine, kumua tang naissanmo la umbunii, saemi ma’parondo-rondo, malinguntu’ dio tingayoNa, naakui lako dio tingayona to buda tu battuanna nanii ungkaka’I anna ta’pa umpomalekei. 48 Nakuami Yesu lako tinde baine: Manassa kapatonganammumo umpatuoko, sule marampa’moko. 49 Iatonna marassan ma’kada susito, saemi misa’ tau dio mai banuanna kapala banua pa’kombongan, umpokadai kumua: Matemo tu anakmi, damo mira’ta’i tu Guru. 50 Apa Naranginna sia Yesu to kada iato, Nabalinna sia, Nakua: Da mimataku’ patongan bangmi, la matumbaori ia! 51 Iatonna tamamo banua tu Yesu, moi misa’ tau tae’ duka Natangga’i tama sola sangadinna Petrus na Yakobus na Yohanes na ambe’namo tinde pia sola indo’na. 52 Tumangi’ nasangmi tu tau umbatingi. Apa Nakua Yesu: Marangakomi! tae’ ia namate, sangadinna mamma’ri. 53 Napetaaimi tau, belanna naissan, kumua matemo tu pia. 54 Apa Natoemi tu limanna tinde pia, namane untambai Nakua: E, lai’! millikko! 55 Sulemi tama tu sumanga’na, anna ta’pa millik; Nasuami umbenni kande lako. 56 Tibaliangmi ara’na tu indo’na sola ambe’na, apa Nakuan Yesu, kumua, da napokadai tu apa mangka dadi moi lako misa’ duka tau.
1 Natambaimi Yesu tu anak gurunNa sangpulo dua sirampun, Nabenni kamatotoran la ungkuasai mintu’ deata masussuk sia la umpasoro’ mintu’ saki. 2 Nasuami umpatale’ ParentaNa ELOHIM sia umpamaleke to masaki; 3 sia Nakua lako: Da mibaa apa-apa lako lalan, ke malekomi, da mibaa tekken ba’tu kandu’, da mibaa kande ba’tu doi’, sia da miden umbaa sambu’ sida’dua. 4 Umba-umba banua minii kendek, torrokomi dio, anna dio minii male pole’o. 5 Minda-minda tu tae’ natarimakomi, iammi sun lan mai kota iato, pentambakanni tu barra’-barra’ dio pala’ lentekmi, tanda sa’bi salana tu tau. 6 Sangmaleammi ma’lele-lele lan lu mintu’ tondok umpatale’ kareba melo sia umba-umba nii to masaki, napamaleke. 7 Narangimi Herodes, datu sangtepona tondok, tu mintu’ penggauran Napogau’ Yesu, pussakmi penaanna, belanna nakua tau pira: malimbangunmo tu Yohanes dio mai to’ to mate. 8 Sia nakua tau pira: saemo tu Elia; sia nakua tau senga’: ba’tu umbannamo misa’ tu nabi tonna to dolo tuo sule namalimbangun dio mai to’ to mate. 9 Nakuami Herodes: Mangka kuta’takki ulunna tu Yohanes, mindara ia te kunii urrangi kumua susi a’ganna to? Undaka’mi tangnga’ datu la morai untiroI. 10 Iatonna sule nasangmo tu rasulu’, nauleleammi lako Yesu tu mintu’na mangkanna napogau’ sola nasangi. Nasarakki misami Yesu tu rasulu’, Nasolanni lako tondok disanga Betsaida. 11 Iatonna issanmi to buda, sangundiammi urrundu’I. Natarimai Yesu sia Nauleleanan lako tu diona ParentaNa ELOHIM sia Napamaleke tu sipatunna siamo dipamaleke. 12 La lambunmo allo, nasangsaean tu anak gurunNa sangpulo dua umpellambi’i, nakua lako: Umbai melo ke Mikuammi tu to buda namale, anna loo tama tondok, sia dio lu to’ banua salian tiku lao undaka’ inan sia kande, belanna iate kita te indeki’ mai to’ kasalanna. 13 Nakuami Yesu lako: Kamumo umpakandei. Mebalimi anak gurunNa: Sa’bamora roti lima na bale da’dua inde, sangadi ke malekan unnallianni kande te tau pada to. 14 Belanna umbai den limangsa’bu tau tu muane. Nakuami lako anak gurunNa: Suai unno’ko’ sirampun-rampun silimangpulo tu tau, ke sangtorroanoi. 15 Napogau’mi anak gurunNa susito; nasua nasang unno’ko’ tu tau mintu’. 16 Naalami Yesu tu roti lima na bale da’dua. Namentingara langngan langi’ sia massambayang, Namane untepu-tepui, Nabenni anak gurunNa, anna patorroi dio tingayona to buda. 17 Kumandemi sola nasangi, sadia’na. Naalami tau tu roti sesanna tu mangkanna ditepu-tepu sangpulo dua baka ponno. 18 Den pissan tonna torro misa tu Yesu massambayang sia anak gurunNa dio duka sola, Nakutanaimi tu anak gurunNa. Nakua: NasangaRa’ minda to buda? 19 Mebalimi nakua: Yohanes Pa’dio’, sia den tu kumua: Elia; den pole’o tu kumua: ba’tu umbannamo misa’ tu nabi tonna to dolo tuo sule namalimbangun dio mai to’ to mate. 20 Nakuami Yesu lako: Apa iake kamu misangaRa’ minda? Mebalimi Petrus nakua: Mesias lu dio mai ELOHIM. 21 Napakai’timi sia Napakare’na-re’na tongan Yesu, kumua da napokadai tu iannato moi lako misa’ duka tau. 22 Nakua: Iatu Anak rampan dilino manassa tae’ nasalai tang la umperasai buda parri’ sia la naali’ mintu’ pekaamberan sia pangulu to minaa sia pandita Sura’ sia la dipatei, na allo ma’pentallun Nadipamalimbangun sule dio mai to’ to mate. 23 Sia nakua ungkuanni sola nasangi: Minda-minda la morai urrundu’Na’, la ussa’biangan kalena sia unnendekan kayu pea’ta’na keallo-keallo undi urrundu’Na’. 24 Belanna minda-minda la morai ungkatirinnai katuoanna, iamo la kapa’dean katuoan, apa minda-minda tu kapa’dean katuoanna tu belanna Aku, iamo la ungkatirinnai. 25 Apa apara napomaupa’ tau, moi susinna naassangi tu mintu’na lino, apa kapa’dean ba’tu karugian penaanna? 26 Belanna minda-minda ungkasirisanNa’ sola kadangKu, ia dukamo la Nakasirisan Anak rampan dilino, ke saeI nakabu’ kamala’biranNa sia kamala’biranNa Ambe’Na sia mintu’ malaeka’ madatu. 27 Apa tonganna tongan Kukua mati’, den ba’tu pira-pira tu to bendan inde te tae’ nala sikita kamatean, ke tae’pi nakita ParentaNa ELOHIM. 28 Den pissan umbai karuamo allona lendu’na tonna pokadai to, Nasolammi tu Petrus na Yohanes na Yakobus, Nakendek langngan misa’ tanete la massambayang. 29 Marassanmo massambayang namembali tu rupanNa sia iatu pakeanNa mabussang pandillak-dillak. 30 Pakalan denmi da’dua tau Nasipa’kada-kadan, iamo Musa na Elia, 31 tu bu’tu situang kamala’biranna sia umpokada-kadai tu diona katappuranNa, tu la Napamangka dio Yerusalem. 32 Apa iatu Petrus sia iatu to nasolan tikapipimo, belanna tikkaru’du’ tonganmo; iatonna pana’dingmo, natiromi tu kamala’biranNa sia da’dua tau Nasolan ke’de’. 33 Iatonna soro’mo tu tau da’dua dio mai Kalena, nakuami Petrus lako Yesu: O, Guru! melo ke indemiki’ te! kigaragamora lantang tallu, misa’ Kamu, misa’ Musa, misa’ Elia. Apa tae’ bang naissanni tu apa napokada. 34 Iatonna ma’kada susito, saemi sangleon gaun unnonganni; mataku’mi tonna male tama gaun. 35 Narangimi tu gamara lan mai gaun, nakua: Manassa Iamo Anak Kutonno’ te, perangii. 36 Iatonna den tu gamara iato Yesu mannamo misa-misa. Napa’loko-lokoi bangmi sola tallui, sia tae’ bang misa’ naulelean lako to senga’ tonna iato tu diona penggauran mangka natiro. 37 Iatonna masiangto, tonna mengkalaomo dao mai tanete, budami tau sae umpellambi’i Yesu. 38 Denmi misa’ tau lan mai tu to buda metamba nakua: O Guru! Kupalaku la Mitiroampa’ dikka’ anakku, belanna pakamondona anak dio kaleku. 39 Nataba deata, nata’pa melalla-lalla, napopa’lisu sarongi, anna pambura pudukna sia kamma-kamma natang umparadanni napandasa tongan. 40 Kupalakumo lako anak gurumMi, Puang, la urrambai sun, apa tae’ nakullei. 41 Mebalimi Yesu, Nakua: E, bati’ to tang ma’patongan sia to leko’ penaanna, sangapa pole’Pa’ la ussisolangkomi sia la umpama’tanangkomi penaa? Baai tu anakmu mai. 42 Iatonna la saemo napandasami deata masussuk napopa’lisu sarongi. Apa Nasarabai Yesu tu deata masussuk, Napamalekei tu pia, Namane umbenni ambe’na sule. 43 Iatu tau sola nasangi tirambanmi penaanna untiroi tu kakapuanna kuasanNa ELOHIM. Iatonna mangnga bangmo sola nasangi tu diona mintu’na Napogau’ Yesu, Nakuami Yesu lako anak gurunNa: 44 Patananni talingammi te kada iate: Belanna iatu Anak rampan dilino la disorong lako tau. 45 Apa tae’ naissanni te kada iate, sia napusa’i, iamo pole’ natae’ natandai, sia mataku’ umpekutananni lako tu kada iato. 46 Nasipakkaimi tinde anak gurunNa tu diona kakapuan ba’tumbannai kapua. 47 Nadoloimi Yesu tu lanna penaanna tinde tau, Naalai misa’ tu pia’-pia’ Napareke’i lako Kalena, 48 Namane kumua lako tau iato mai: Minda-minda untammui tu pia’-pia’ susite diona sangangKu, ia dukamo untammuiNa’ sia minda-minda tu untammuiNa’, ia dukamo untammui tu To ussuaNa’ belanna iatu bitti’na lan te kamu sola nasang, iamo kapuana. 49 Mebalimi Yohanes lako, nakua: O Guru! Untirokan tau misa’ urrambai deata masussuk tete dio sangamMi, angki gagai, belanna tae’ kisisola undi urrundu’Komi. 50 Nakuami Yesu lako: Da migagai, belanna iatu to tang unneakomi, iamo solami. 51 Tonna la ullambi’mi tu allo la dinii umpakala’bi’ Yesu, ma’palulakomi, la male lako Yerusalem. 52 Nasuami tu pesuanNa dolo. Malemi tinde tau natama dio misa’ tondok to Samaria, la umparandananNi inan pa’bongian; 53 iatu tau iato tae’ natarimai tu Yesu, belanna ma’palulako Yerusalem. 54 Iatonna tiromi anak gurunNa, iamotu disanga Yakobus na Yohanes, tu iannato, nakuami: O Puang! Mieloranraka angki sua api mengkalao dao mai langi’ la ummangsanni tu tau? 55 Messailemi Yesu, ussarabai sola duai. 56 Pakalan namalemo lako misa’ tondok senga’. 57 Iatonna matangngamo lumingka, denmi misa’ tau ma’kada lako Yesu susite: La moraina’ undi urrundu’Komi, moi umba-umba Miola male. 58 Nakuami Yesu lako: Io, apa sindallung ia den sia lo’ko’na sia mintu’ manuk-manuk den duka serangna, na Anak rampan dilino Ia tae’ bang inan Nanii ussurrukan ulunNa. 59 Nakuami lako to senga’ misa’: Undiko urrundu’Na’! Nakuami tu tau: O Puang! La messimanpa’ angku laopa umpeliang ambe’ku dolo. 60 Nakuami Yesu lako: Da’ito na to matemora umpeliang to matena, malemoko ria umpatale’ ParentaNa ELOHIM. 61 Nakua pole’omi misa’ tau senga’: O Puang! la undina’ urrundu’Komi; apa la messimanpa’ kulaopa dolo umpokadanni to dio banuangku. 62 Nakuami Yesu lako: Tae’ misa’ tu to untoe tengko, namessaile-ile, la den patunna lako ParentaNa ELOHIM.
1 Undinna pole’oto Natandaomi Puang pitungpulo (ndua) tu to senga’, Nasua sida’dua-duai male dolo lako, ke misa’oi tondok sia inan la Nanii loo lako. 2 Nakuami lako: Tonganna buda tu bura padang, apa sidi’ri tu to ungkasara’i, dadi palakui langngan Puang ampunna bura padang, anNa sua tau ungkasara’i tu bura padangNa. 3 Malemokomi! Pengkilalai: Kusuakomi susi anak domba lako to’ guruk. 4 Da mibaa poro’-poro’ ba’tu kandu’ ba’tu lapik lentek sia da misalama’ len tau lako lalan moi minda-minda. 5 Iake la tamakomi misa’ banua, pokadai dolo: Siria kamarampasan te banua. 6 Iake denni pangrianna salama’ lan, manassa torro dio tu passalama’mi, apa iake tae’i, la sule lako kalemi. 7 La torro dukakomi dio tu banua, kandei sia iru’i tu natadoangkomi, belanna iatu to mengkarang sipatu unnala sarona; sia da mima’lele-lele dio mai misa’ banua lako banua senga’. 8 Na umba-umba nii tondok minii tama, anna tarimakomi, kandei tu apa natadoangkomi; 9 sia pamalekei tu mintu’nato masaki dio sia pokadai lako kumua: nareke’mokomi tu ParentaNa ELOHIM. 10 Apa umba-umba nii tondok minii tama, ke tae’i natarimakomi, la sunkomi lako to’ batattana, mipokadai, kumua: 11 Moi barra’-barra’ tondokmi le’ke’ lako lentekki, kitambakan dukakomi, apa la miissan, kumua mandappi’mo tu ParentaNa ELOHIM. 12 Kukua lako kalemi: iato allo iato parri’na tondok Sodom la maringngan na iatu parri’na tondok iato. 13 Upu’ allomu, e Khorazim, sumpu sumandakmu, e Betsaida, belanna iakenna susinna nalan Tirus na Sidon dinii umpadenni tu tanda mangnga, mangka dipadenangkomi, manassa masaimo namangka mengkatoba’ sia unno’ko’ umpembungku’ karoro’ sia au. 14 Apa iake allo kadiparessan, parri’na tondok Tirus na Sidon la maringngan na iatu parri’mi. 15 Na iatu iko, e Kapernaum, ikomoraka la dipekalangka’i sae langngan langi’? La sarokko-rokkonako ria sae tama naraka. 16 Minda-minda tu umperangiikomi, ia dukamo umperangiiNa’ na minda-minda tu untumpukomi, ia dukamo untumpuNa’, na iatu to untumpuNa’, iamo untumpui tu To mangka ussuaNa’. 17 Sulemi tinde tau pitungpulo (ndua) parannu tongan penaanna, nakua: O Puang, moi deata masussuk mengkanorong dukamo lako kaleki, belanna sangamMi. 18 Nakuami Yesu lako: Kutiro tu deata bulituk tobang dao mai langi’, takua tokila’. 19 Tonganna denmo kamatotorammi tu mangka Kubenkomi la ullese ula’ sia sando sia la misau’ tu mintu’ kamatotoranna uali, sia tae’mo apa la umpatumba-tumbakomi. 20 Apa da naparannu penaammi, belanna mengkanorong lako kalemi tu deata masussuk, sangadinna iari la napoparannu penaammi, tu disura’ lan suruga tu sangammi. 21 Iatonna iato parannu penaanNa tu Yesu belanna Penaa Masallo’, nakua: Ma’kurre sumanga’Na’ lako Kalemi, O Ambe’, Puangna langi’ sola lino, belanna mintu’na te Misamboan to matarru’ sia to manarang, amMi pasomboi lako pia. O Ambe’Ku, belanna susimoto tu pa’poraiamMi dio oloMi. 22 Mintu’na apa-apa mangka nasangmo Nasorong Ambe’Ku lako Kaleku, namoi misa’ tau tae’ unnissanni, kumua mindara tu Anak, sangadinna Ambe’ manna sia mindara tu Ambe’, sangadinna Anak manna sia mindapa la Nanii umpasomboi Anak lako. 23 Messailemi lako anak gurunNa, Nakuami ungkuan misai: Maupa’ ia tu mata untiroi tu mitirona. 24 Belanna Kukua lako kalemi: budamo nabi sia datu la morai tongan la ungkitai te mintu’na mikitanna anna tae’ nabelai ungkitai, sia la urrangii tu miranginna, apa tae’ duka narangii. 25 Ke’de’mi misa’ pandita Sukaran aluk la untoba Yesu, nakua: O Guru! apara sipatu la kupogau’, angku pomana’i tu katuoan sae lakona? 26 Nakuami Yesu lako: Apara tu disura’ lan sura’ Sukaran aluk? Umbara nakua mibasa? 27 Mebalimi tinde tau nakua: La ponno penaammu sia mintu’ kamatotorammu sia mintu’ tangnga’mu sae lako deatammu la ungkamali’ Puang Kapenombammu sia la ungkamaseiko padammu to lino susi batang kalemu. 28 Nakuami Yesu lako: Tonganna tu pebalimmi. Pogau’mi susito ammi tuo. 29 Apa la morai bang untonganan kalena tu tau iato, nakuami lako Yesu: Mindara tu padangku to lino? 30 Napatarru’mi Yesu tu kadanNa, Nakua: Den misa’ tau solo’ dao mai Yerusalem male lako Yerikho, nadammakmi pa’gora’ nakalossokki tu pakeanna, nalonga’i, namale untampei, sidi’mora namate. 31 Sirupangmi lendu’ misa’ to minaa dio lalan iato, natiroi, nasepang senga’ nalendu’i; 32 susi dukato tu to Lewi misa’, iatonna lambi’mi tu inan iato, natiroi, sepang senga’mi nalendu’i. 33 Pa den misa’ to Samaria, to mambela lalan ullambi’i, tonna tiroi bu’tumi kamamasean lan penaanna; 34 malemi lako tinde tau, nabimbinni tu bangkena namane umpalakoi minna’ na uai anggoro’, napalangnganni darangna, nabaai lako banua pa’bongian, nadaranai. 35 Iatonna masiangmo, naalami tu doi’ da’dua dinar, nabenni tu ampu banua pa’bongian, nakua lako: Daranai melo-meloi, pira-pirapa tu tang palambi’na, kusae pole’pa kumane ussondai mati’. 36 Umbanna misanga tinde tau sola tallui tu padanna ma’rupa tau lako tu to nadammak pa’gora’? 37 Nakuami: Iamo ia tu to umpa’pekitanan mamasena lako. Nakuami Yesu lako: Malemokomi mipogau’i susito. 38 Iatonna malemo, tamami misa’ tondok tu Yesu; saemi baine misa’ disanga Marta untammui, nasolanni lako banuanna. 39 Denmi misa’ tu sangbainena disanga Maria, uno’ko’ diong to’ lentekNa Puang, la umperangii kadanNa. 40 Apa iatu Marta buda pengkaranganna umposarasanNi kande, saemi urreke’I sattu’, nakua: O Puang! Mipopa’elo’naraka tu siulu’ku umpopengkarang misana’? Suai ia natunduina’. 41 Mebalimi Yesu lako, Nakua: E Marta, Marta, masussa bangko iko sia buda tu nakita penaammu. 42 Apa sidi’ri ba’tu sanguluanri tu denna gai’na. Na iatu Maria napileimo tu melona tu tang la dialanna dio mai kalena.
1 Den pissan Namassambayang tu Yesu dio misa’ inan. Iatonna mangkamo, ma’kadami misa’ tu anak gurunNa lako: O Puang! ada’ikanni massambayang, susitu napangadaran Yohanes lako anak gurunna. 2 Nakuami Yesu lako: Iake massambayangkomi, la mikua: O Ambe’ki, kipalaku anna dipakala’bi’ tu sangamMi, anna patalo tu ParentaMi, 3 Benkanni tu silasanna kikande keallo-keallo. 4 Sia pa’dei tu sala-budangki, belanna kami duka umpagarri’ salana mintu’ to kasalan lako kaleki. Sia da Mielorangkan diroso. 5 Nakuami Yesu lako sola nasangi: Mindara kamu ke denni sangmanena, naloo tangnga bongi umpellambi’i, nakua lako: E sangmane, pasuka’pa’ rotimmu tallu, 6 belanna den misa’ sangmaneku loo lumio’ nalendu’ dio banuangku, natae’ bang apa dio kaleku la kutadoanni. 7 La mebali tu tau dao mai banua nakua: Da muroyaina’, totemo mangkamo disalli’ tu ba’ba sia indemo’ sumbung sola anakku, tae’mo kula millik umbenko. 8 Kukua mati’, iake tae’i namillik umbenni anna sangmanena ia, apa belanna kalindo-batuanna, anna millik sia umbenni pada tu silasanna la natadoanni. 9 Iamoto Kukua lako kalemi: Palakui ammi diben; daka’i ammi appa’i, tumbekki tu ba’ba ammi dibungkaran. 10 Belanna minda-minda tu malaku, la ditadoi, sia iatu mandaka’na, la naappa’, sia iatu untumbekna ba’ba, la dibungkaran. 11 Na kamu umbara kamu tu ambe’, ke umpalakui roti tu anakna, la nabenraka batu lako?, ba’tu, ke umpalakui bale, la nabenraka ula’ sondana bale? 12 Ba’tu iake umpalakui tallu manuk misa’, la nabenraka sando misa’? 13 Iamoto ia duka tu kamu to kadake, miissan duka umbengan pamengan melo lako anakmi, ontong pissan tu Ambe’mi dao suruga la umpa’bengan Penaa Masallo’ lako to umpalakui lako Kalena. 14 Urrambaimi deata masussuk tu Yesu lan mai kalena misa’ tau: iatu deata masussuk iato mamang. Dadi iatonna sunmo lan mai kalena tu deata, ma’kada-kadami tinde to mamang. Sia mangnga bang tu to buda; 15 apa nakua tu tau pira: Iari Narambai deata masussuk, pa’tunduannari Beelzebul, pangulunna mintu’ deata. 16 Sia den pole’o tu to senga’, untoba Yesu sia umpalakui lako tu tanda kakuasan dao mai langi’. 17 Apa belanna Nadoloi Yesu tu tangnga’na, Nakuami lako: Umba-umba tu parenta usseru-seru kalena, manassa la ussanggangi kalena ba’tu to sangdapo’ ia kalena sisala-sala, la robok. 18 Susi dukamoto, iake ia kalena sisarangnga’ tu deata bulituk, naumba nakua la bendan tu parentana? – belanna mikua kumua: iari Kurambai deata, pa’tunduannari Beelzebul. 19 Iake la pa’tunduannari Beelzebul, angKu rambai deata, mindao pa’tunduan, anna rambai anak gurummi? Apa iamo la umpasalakomi. 20 Apa iake pa’tunduanna siamo ELOHIM, angKu rambai deata, inang manassa nalambi’mokomi tu ParentaNa ELOHIM. 21 Iake to mawatang nama’pa’buno pole’opa, ungkampai sa’de banuanna la torro mana’pa tu iananna; 22 apa iake mawatang pole’oi tu to urrukka’i anna taloi, manassa narampa tu mintu’ pa’bunona, tu naparannuanna, sia nasitaa-taai tu pangrampana. 23 Minda-minda tu tang mirring lako Kaleku, iamo unneaNa’ sia minda-minda to tang Kusisolan mangrampun, iamo ma’pasisarak-sarak. 24 Ianna sunmo tu deata masussuk lan mai tau, sumayomi dio lu padang rangke undaka’ pelayoan, apa belanna tae’ naappa’, nakuami: La sulemo’ lako banuangku, tu kunii sun lan mai. 25 Ianna saemo, nakarampoimi mangkamo disapui sia dikassa’i. 26 Undinna lao pole’omi untambai deata senga’ pitu nasisolan, tu masussukna pissan na ia, natama namembanua lan; dadi ma’katampakanna ondong pissanmi kadakena gau’na tu to natamai na iatonna dolona. 27 Marassanmo tu Yesu umpokadai tu mintu’na te, denmi misa’ baine lan mai tu to buda umpemandui metamba, nakua lako: Maupa’mo ia tu inan tau mangka untambukKomi sia iatu susu Misusu. 28 Apa Nakua Yesu: Ia ria maupa’ tongan tu mintu’nato umperangii kadanNa ELOHIM sia ungkaritutuinnai. 29 Iatonna sangsirampunammo tu to buda, naparandukmi Yesu ma’kada, Nakua: Iate tau totemo te iamoto kadake. Untuntun bang tanda kakuasan, apa tae’ bang misa’ tanda la dibenni, sangadinna tanda kalle-kallean diona nabi Yunus. 30 Belanna susi Yunus mendadi misa’ tanda lako to Niniwe, la susi dukato tu Anak rampan dilino lako tau totemo te. 31 Iatu datu baine lo’ mai pollo’na uai la ke’de’ ke allo kadiparessan sisola te tau totemo te anna pasalai. Belanna iamo sae lo’ mai engkokna padang umperangii kakinaanna Salomo anna tiromi, inde Ia tu ondongna na Salomo. 32 Iake allo kadiparessan, la ke’de’ tu to Niniwe sola te mintu’na tau totemo te, anna pasalai, belanna mengkatoba’ untarimai tu pangadaranna Yunus na inde Ia tu ondongna na Yunus. 33 Tae’ ia misa’ tau ke umpadukkui palita, la umpadiongi sulluk ba’tu diongna lu baka, sangadinna dao siamo tongkonanna, anna tiroi tau tama tu dukkunna. 34 Iatu palitanna kalemu, iamotu matammu. Iamoto iake maseroi tu matammu, tae’ natang masero duka tu mintu’ kalemu, apa iake kadakei, malillin duka tu kalemu. 35 Iamoto kanana’i tonganni, da namalillin tu maserona lanmu lu. 36 Dadi iake mintu’i kalemu masero, natae’ bangmo sangmata malillin, manassa la masero nasang: susi ke naarrangko dukkunna palita. 37 Iatonna marassanmo tu Yesu ma’kada, saemi misa’ to Farisi untambai tama banuanna kumande, Namale tama Naunno’ko’ kumande. 38 Mangngami tu to Farisi, tonna tiroi, tae’ Namembase dolo, Namane kumande. 39 Nakuami Puang lako: E, kamu to Farisi, manassa umbaseikomi salianna irusan, sia kandian, apa lanmi lu ponno kabasisi-inaan sia kakadakean. 40 E, to baga, tae’raka na Ia tu To umpadadi salianna umpadadi dukai tu lanna lu? 41 Apa pa’kamaseammi tu apa lanna lu, ke la tang masero nasangi mitiro. 42 Apa upu’ allomi, e to Farisi, belanna iake sangpuloi tu salasi na kamangi sia mintu’ utan, misa’ mipennoloan, mipasalai penaa tu pa’paressan sia kamamaliran lako ELOHIM. Iari te tu sipatu la dipogau’, sia iatu senga’na da miboko’i. 43 Upu’ allomi, e to Farisi, belanna urrurui bangkomi kao’koran mala’bi’ lan banua pa’kombongan sia dipekatabe’i dio lu pasa’. 44 Upu’ allomi, belanna susikomi lamunan tae’ tandana, dadi tae’ natandai, ke den tau lendu’ dio. 45 Pakalan namebali misa’ pandita Sukaran aluk, nakua: O Guru, tae’ bangmo Milapinan lenkan puduk diona kada iate. 46 Nakuami Yesu: Upu’ duka allomi, e pandita Sukaran aluk! apa mipatangka’i bang tang dibelanna tu tau, anna kamu kalena tae’ mirumbu lenni moi misa’ duka rakka’mi. 47 Upu’ allomi, belanna kamu unggaragai lamunanna mintu’ nabi, anna nene’ to dolomi kalena mangka umpatei to. 48 Susimoto, misa’bii, kumua miporai tu pa’pogau’na nene’ to dolomi, belanna ia umpatei na kamu unggaragai lamunanna. 49 Iamoto nakua pole’ kada kinaanNa ELOHIM: La ussuaNa’ nabi sia rasulu’ lako tau iato, anna patei pira sia naula’ pira; 50 kumua nadipassosoan tu rarana mintu’ nabi lako te tau totemo, tu dipato’do tempon dio mai mulanna lino; 51 tempon dio mai rarana Habel rampo lako rarana Zakharia, tu dipatei dio to’ kasiallaranna pemalaran na banuanNa ELOHIM. Manassa nakua kadangKu lako kalemi, kumua mintu’nato, la dipassosoan lako te tau totemo. 52 Upu’ allomi, e pandita Sukaran aluk, belanna mibaa bang tu gonting kamanarangan; kamu kalena kamu tang tama, ammi ampangi lenni tu to la morai tama. 53 Tonna sunmo tu Yesu lan mai, randukmi pandita Sura’ sia to Farisi umpa’pekitananNi tu kare’dekanna ara’na, naparessa-ressa tonganNi tu diona buda aluk; 54 napatama leko’i lenni kada, la morai umpentoei sangbuku tu kada sun dio pudukNa tu ma’dinna la nanii umpasalaI.
1 Iatonna iato sirampunmo ba’tu pirang-pirang sa’bu tau, nasilessak-lessak bangmo, pakalan Naparandukmi Yesu ma’kada dolo lako anak gurunNa: Kanandaikomi kalemi dio mai raginna to Farisi, iamotu belo puduk. 2 Manassa moi misa’ duka apa disamboi, tae’ tang la dipasombona sia iatu membuninna, tae’ tang la kaissanan duka. 3 Iamoto mintu’na tu mangka dipokada lan malillinna, la dirangi dio maserona, sia mintu’na tu mangka dipa’bisikan dio to’ talinga lan inan, iamo la dipetamban dao mai bubungan banua. 4 Nakua kadangKu lako kalemi, e mintu’ sangmaneKu, da mikataku’i tu to umpatei kale, mangkanna to, la naapaoporokomi; 5 la Kupamanassa lako kalemi, minda tu sipatu la mikataku’: Iamo la mikataku’ tu To, ianna mangkamo umpatei, Napembuangammi tama naraka; Kukua tongan lako kalemi: kataku’I. 6 Tae’raka nasilima tu dena’ nabalukanni tau misa’ ruppia? Namoi misa’ tae’ duka Nakalupai ELOHIM. 7 Namoi duka iatu mintu’ beluak dao ulummi Natoe nasang iaranna. Iamoto da mimataku’, belanna iatu kamu mandukomi losong na iatu dena’ buda. 8 Sia Kukua lako kalemi: Minda-minda tu unnakuNa’ dio tingayona tau, ia dukamo la Naaku Anak rampan dilino dio tingayona mintu’ malaeka’Na ELOHIM; 9 apa minda-minda tu umpeonganniNa’ dio tingayona tau, ia dukamo la dipeonganni dio tingayona malaeka’Na ELOHIM. 10 Minda-minda tu umpokada kadake Anak rampan dilino, la dipa’dei kasalanna, apa iatu to umpa’kada solangi Penaa Masallo’, iamo tang la dipa’dei kasalanna. 11 Iake nabaakomi tau lako olona to ma’kombongan tama banua pa’kombongan, ba’tu lako olona to ma’parenta, ba’tu lako to paa, da miposelangi kumua umba nakua ba’tu apa tu la mipebalian sia apa tu la mipokada; 12 belanna na iapa to, Namane Penaa Masallo’ unnada’ikomi tu sipatunna la mipokada. 13 Denmi misa’ lan mai mintu’nato buda ma’kada lako susite: O Guru, suai tu siulu’ku napaketaana’ tu mana’ki! 14 Apa nakua Yesu lako: E sola, mindara unnalaNa’ to mangra’ta’ kara-karami ba’tu to ma’tallangmi? 15 Nakuami lako tau iato: Kanandai sia kanannangi tu kalemi dio mai kabasisi-inaan, belanna tae’ na ia napotuo tau tu kala’bian ianan. 16 Napokadammi misa’ pa’pasusian lako tu tau, Nakua: Den padangna misa’ to sugi’ buda tongan burana. 17 Ma’tangnga’mi lan penaanna, nakua: Umbara la kukua ma’tangnga’? belanna tae’ inan la kunii umpalangnganni tu mintu’ bura padangku. 18 Nakuami: Indemo la kupogau’; la kurondonni nasang tu alangku, kupabendanni tu kapuanna pole, kunii umpalangan mintu’ bura padangku sia mintu’ iananku; 19 angku ma’kada lako deatangku susite: E deatangku, budamo ianan dio kalemu ma’toppo’-toppo’, moi pirang-pirang taun silasa duka, popelayomoko kalemu, kumandeko sia mangiru’-iru’ko sia parannu-rannuko. 20 Apa Nakua ELOHIM lako: E to baga, ia bangsiamote bongi iate nadituntun tu penaammu dio mai kalemu, namindamo la umpoapai tu mintu’na apa-apa mangka mupasakka’ to? 21 Susimoto tu diona to umpakombongan ianan kalena, sia tae’ nasugi’ dio oloNa ELOHIM. 22 Nakuami Yesu lako anak gurunNa: Iamoto Kukua lako kalemi: da miposelangi tu katuoammi, to kumua apa tu la mikande, ba’tu diona kalemi kumua apara tu la mipake. 23 Belanna iatu penaa losong ia na iatu kande, sia iatu kale losong ia na iatu tamangkale. 24 Tiro-tiroi tu diona kadoya, tae’ namantanan len sia mepare, sia tae’ duka naampui palipu’ ba’tu alang, apa Napatuo duka ia ELOHIM; nasangapa losongmi na iatu manuk-manuk! 25 Mindarokomi kamu ke miposelangi ma’din umpamalambe’ sunga’mi sidi’ duka? 26 Sala duka bitti’na tang mikulle umpogau’i, ma’apai miinaa-naa bangi tu senga’na? 27 Tangnga’-tangnga’ri tu diona danga-danga, umbara nakua tuona; tang la mangunu’ sia tang la ma’tannun sia, na Kukua lako kalemi: Moi Salomo nakabu’ mintu’ kamala’biranna tae’ nadipakei susitu danga-danga sangtangke. 28 Iake susito tu ELOHIM umbeloi tu riu dio lu padang, tu tuo siapa te allo iate, anna manikale’ dibuangmo tama api dapo’, ondong pissan tu kamu, e to tangkan ma’patongan! 29 Iamoto da miposelangi tu la mikandena ba’tu la miiru’na sia da nasitaa penaammi; 30 belanna iatu mintu’nato, napengkali-kalii to kapere’; apa Naissan Ambe’mi, kumua mipotuona tu mintu’nato. 31 Sangadinna daka’i tu ParentaNa ELOHIM na iatu mintu’na to la dipangranganan duka lako kalemi. 32 Da mimataku’ e to tang pira, belanna mangkamo Napondok Ambe’mi umbengan ParentaNa lako kalemi. 33 Balukanni tu apa dio kalemi, ammi pa’kamaseanni; garagangkomi poro’-poro’ tang malusa kalemi, ianan dao suruga tae’ napura, tang nalambi’na to boko, sia tang nabala’-bala’na busung. 34 Belanna umba-umba nii ianammi, dio duka nanii penaammi. 35 Ma’tambeke’komi, sia popa’lulu-lului tu palitammi. 36 Sia la susikomi to untayan kasaeanna puangna, ke sulei dio mai pa’maruasan to ma’kapa’, kumua ianna sae natumbek ba’ba, tikarami umbungkaranni. 37 Maupa’ tu kaunan iato, ke sulei tu puangna, natae’ namamma’ nakarampoi. Manassa nakua kadangKu lako kalemi, ia kalena la ma’tambeke’, nasuai unno’ko’ kumande na ia sae umparakai. 38 Na iake penduammi tau pana’ding ba’tu pentallummi nasae nakarampoi susi dukato, maupa’ tu mintu’na kaunan iato. 39 Apa miissan sia te iannate, kumua iake susinna naissanni ampu banua, kumua te’te’ iato nala sae tu to boko, manassa nakampai sia tae’ napopa’elo’nai tu banuanna nalu’bakki. 40 Iamoto la ma’parandan dukakomi, belanna iatu Anak rampan dilino la sae to ke attu tang mikapang-kapang. 41 Iatonna iato nakuami Petrus lako: O Puang, iate pa’pasusian iate, kamiraka Mipokadan, ba’tu mintu’raka tau? 42 Nakuami Puang: Mindara tu to ma’kampa banua maruru’ sia kinaa, tu naangka’ puangna la ungkapalai mintu’ kaunanna, la umpapantanni kande, ke allu’naomi? 43 Maupa’ tu tau iato, ke saei puangna, nakarampoi umpogau’i susito. 44 Tonganna tongan Kukua mati’, inang la ia la naangka’ puangna ungkapalai mintu’ iananna. 45 Apa iake ia lan penaanna tu tau iato, kumua: masai siapa namane sae puangku; naparandukki ungkambei tu mintu’ kaunan, nala muane, nala baine, sia kumande sia mangiru’ samalangona; 46 saemi tu puangna tonna allo nasanga tae’pa nala sae sia attu tang natandai: nata’tak-ta’takki la’bo’ sia napakitai kataananna susito matekkok. 47 Iatu kaunan unnissanmo pa’poraianna puangna, natae’ nama’parandan ba’tu tae’ napogau’i susitu pa’poraianna puangna, iamo la dipemalongkanni. 48 Apa iatu tau tae’pa naissanni, napogau’i tu penggauran sipatu la dinii umbambai, iamo la disandan dibamba. Minda-minda tu buda dibenni, buda duka la dituntun lako kalena, sia minda-minda buda dipakambiranni, ondong pole budanna dituntun lako kalena. 49 Ia sia angKu sae te la umpellebaranNa’ api tama lino; la Kuapamira ke ma’lulu-lulumi? 50 Apa tae’ nasalai tang didio’Na’ lan misa’ kadidioran sia tang pada kamakario-rioangKu sae lako disundunninna tu iannato. 51 MisangaRa’ka saeMo’ umbaa karapasan lan lino? Kukua lako kalemi, tae’, sangadinna kasisalan. 52 Belanna randuk totemo te, iake lima tau lan misa’ banua, manassa la sisala tu tallunna na iatu da’duanna sia da’duanna anna tallunna; 53 tonganna ambe’ la sisala anakna muane sia pia muane anna ambe’na, sia indo’na sisala anakna baine sia pia baine na indo’na, sia matusanna baine anna manintunna baine sia manintunna baine anna matusanna baine. 54 Nakua pole’omi Yesu lako to buda: Iake mitiroi tu gaun kendek dio rampe matampu’, mikua bangsiami: la ma’paliu bara’; ta’kala sae tonganmi. 55 Sia iake mitiroi tu angin mangiri’ lu lo’ mai, mikuami: la manta’mo allo; dadi tonganmi susito. 56 E to belo puduk! manarangkomi untiro lilinganna langi’ sola lino, umba nakua natae’ miissanni untiroi tandana tu allo totemo? 57 Ma’apai mitang untangnga’ kalenai kamu tu tonganna? 58 Iake maleko nabaa balimmu umpellambi’i kapala, ke diopoko lu lalan mukkunko ma’tangnga’, sangapaoi ke lessu’ko dio mai, ke da duka narendenko lako to mangra’ta’ kara-kara, da nasorongoko lako sapiri anna patamako pa’tarungkuan. 59 Nakua kadangKu mati’: dennoraka mula tassu’ lan mai, ke tae’pi mubaya’i tu utangmu moi misa’ de’pen tae’ nama’din kurang.
1 Iatonna iato rampomi ba’tu pira-pira tau umpokadai lako Yesu tu diona rarana to Galilea napasirau Pilatus pemala’na. 2 Mebalimi tu Yesu, Nakua lako tinde tau: Misangaraka ondong ia kapuana kasalanna tu to Galilea iato na iatu mintu’ to Galilea senga’, belanna susi kadipakario-rioanna to? 3 Kukua mati’: tae’, apa ianna tae’ mimengkatoba’, la sanggang dukakomi sola nasang susito. 4 Na iatu sangpulo karua tau nasongkai menara dio Siloam namate, misangaraka ondong ia kapuana salana na mintu’ to torro dio Yerusalem? 5 Kukua mati’: tae’, apa iake tae’i mimengkatoba’ kamu duka sola nasang la sanggang susito. 6 Napokadami tu pa’pasusian iate, Nakua: Den misa’ tu tau nanii ara sangto’ lan pa’lak anggoro’na; saemi la unnalai buanna, apa moi misa’ tae’ duka naappa’ dio. 7 Nakuami lako to ma’kampa pa’lak: Tiromi, totemo tallung taunmo’ sidanu’-danu’, sae undaka’i buanna te ara, tae’ bang kuala; lellengi, apara bua’na umbalumbun indete? 8 Mebalimi tu to ma’kampa pa’lak, nakua lako: O Puang, palan bangpi te taun iate, kumangkapa ungkalii, kupalilingi pangangku’. 9 Iake membuai keallo, melo, iake tae’i, na iapa to mimane umpopelellengi. 10 Iatonna allo katorroan, mangada’imi tu Yesu lan misa’ banua pa’kombongan. 11 Denmi misa’ baine dio nataba deata, namasaki sangpulo karuamo taunna, mandumo tibungku tu boko’na, tang naissan liumo umpakalolo kalena. 12 Iatonna tiromi Yesu, Natambaimi sae lako Kalena, Namane kumua: E, baine, la dirampanammoko dio mai te sakimmu. 13 Naremme’mi limanNa tu baine iato, nata’pa malolo, naumpudi-pudi ELOHIM. 14 Sengkemi penaanna tu pangulu banua pa’kombongan, belanna umpamatana tau tu Yesu lan allo katorroan, iamoto namebali nakua lako to buda: Siannan allona tu la nanii tau sipatu mengkarang: iamoto allo iato la minii sae ammi dipamaleke, apa da ia ke allo katorroan. 15 Apa Nabali Puang, Nakua: E to belo puduk, tae’raka mipantan umpasun tedongmi ba’tu darangmi lan mai barungna, ammi lao umpairu’i ke allo katorroan? 16 Na iate baine iate anakna Abraham, nasangkin bang deata bulituk, aa sangpulo karuamo taunna, tang sipaturaka dirampanan dio mai sangkinna te allo katorroan iate? 17 Iatonna ma’kadamo susito, masiri’mi tu mintu’ tau umbalii, apa iatu to buda sende-sende belanna mintu’ gau’ mala’bi’, Napogau’ Yesu. 18 Iatonna iato Nakuami Yesu: Apara la dipapadanni tu ParentaNa ELOHIM sia apara la Kupasusianni? 19 Susito lise’ sawi sanglise’, naala tau, natananni lan pa’lakna, natuo namendadi misa’ kayu kapua, anna nii manuk-manuk messerang tu mai tangkena. 20 Sia Nakuapa: Apara la Kupasusianni tu ParentaNa ELOHIM? 21 Susi ragi naala misa’ baine napatamai to’ ta’pung tallung bakku’, anna silele messu’ sia lobo’. 22 Napasilamban-lambanmi Yesu tu kota sia kampong unnada’i tau. Iatu kalingkan iannato ma’palulako Yerusalem. 23 Denmi misa’ tau ungkutanai, nakua: O Puang, inang sidi’raka tu to makarimman? Nakuami Yesu lako: 24 Parukui tu kalemi unnola ba’ba sukku’, belanna Kukua lako kalemi: Buda tau undaka’ lalan la morai tama, apa pangkun. 25 Iamoto ke ke’de’mi tu ampu banua nasalli’i tu ba’ba, ammi randukmo bendan bang dio salian undedek ba’ba, mikua: O Puang, bungkarangkan kami, anNa mebalimo Nakua: Tae’ Aku kutandaikomi, lu umbarokomi nii sae? 26 Mane iari to miranduk ma’kada susite: Mangkamokan Mitiro kumande sia mangiru’ dio oloMi sia Miada’imokan dio lu lalan lan tondokki. 27 Apa la ma’kada lako kalemi kumua: Tae’ Aku kutandaikomi, lu umbarokomi nii sae? Pallaikomi dio mai Kaleku, e mintu’ to ma’gau’ kadake. 28 Indemoto la minii tumangi’ sia sisange’ isimmi, ke mitiromi tu Abraham na Ishak na Yakub sia mintu’ nabi lan ParentaNa ELOHIM, apa dipembuangangkomi kamu lako salian. 29 Manassa la den tu diona mai rampe matallo sia rampe matampu’, daa mai ulunna salu sia lo’ mai pollo’na uai nasangunno’koran lan ParentaNa ELOHIM. 30 Pa inang la den tu undi’-undi’na la mendadi dolo’-dolo’na, sia den tu dolo’-dolo’na la mendadi undi’-undi’na. 31 Iatonna allo iato saemi ba’tu pira to Farisi umpellambi’i Yesu, nakua: Ke’de’moKomi, mallaimoKomi indete, belanna la morai Herodes umpateiKomi. 32 Nakuami Yesu lako: Malemokomi, pokadanni tu sindallung iato, kumua: Manassa la unnalaiNa’ deata sia umpamaleke tau te allo iate sia masiang duka, na allo ma’pentullannari namane upu’. 33 Apa tae’ nama’din tang malePa’ te allo iate sia duang bongi, belanna tae’ nama’din nabi la disanggang dio salianna Yerusalem. 34 E Yerusalem, Yerusalem, tu umpatei tu mai nabi sia untumbui batu tau disua lako kalemu, ba’tu pempiranMo’ la morai urrampun anakmu susi indo’ manuk urrampun anakna lan to’ pani’na, apa manokakomi. 35 Tiromi midisa’bianganan tu banuammi, apa Kupokada lako kalemi, kumua: Tae’mo mila untiroNa’ sae lako nalambi’na tu attu la minii ma’kada kumua: Maupa’mo Ia tu saena umpotete sanganNa Puang.
1 Den pissan tonna tama Yesu lan banuanna misa’ pangulu to Farisi la ungkande roti siappa’ allo katorroan, napenniroi bangmi tau. 2 Denmi tau dio misa’ dibaa dio tingayoNa, masaki innak-innakan. 3 Mebalimi tu Yesu, Nakua lako mintu’ pandita Sukaran aluk sia to Farisi: Ma’dinraka la dipamaleke tu tau ke allo katorroanni? 4 Ma’loko-loko bangmi tinde tau. Naalai Yesu tinde to masaki, Napamalekei, Nasuai male. 5 Nakuami lako tinde tau: Mindarokomi kamu ke denni misa’ keledaimmi ba’tu tedongmi natobang rokko garuang lan allo katorroan, tae’raka namadomi’ urriu’i diong mai? 6 Tae’ pole’omi naissanni tinde tau umpebalii. 7 Napokadammi Yesu misa’ pa’pasusian lako tinde mintu’ to ditambai, belanna Natiromo, kumua umba nakua tinde tau umpilei kao’koran mala’bi’, Nakuami lako tinde tau: 8 Iake natambaiko tau lako pa’maruasan to ma’kapa’, da munii unno’ko’ tu kao’koran mala’bi’; den manii natambai tu mala’bi’na na iko. 9 Anna sae tu to untambaiko sola tau iato, kumua: Lo’banganni te tau iate tu inan iatu, masiri’moko male unnala inan madiongan pissan. 10 Sangadinna iake natambaiko tau, ia pissan tu madionganna munii unno’ko’, anna sae to tu to untambaiko nakuami lako kalemu: E sangmuane, iatu melo-melona munii unno’ko’. Dadi iato attu iato, dibilangmoko dio tingayona mintu’ tau tu musolanna unno’ko’ kumande. 11 Belanna minda-minda umpamadoan kalena, iamo la dipamadiongan, na minda-minda umpamadiongan kalena, iamo la dipamadoan. 12 Sia Nakua Yesu lako tu to untambai: Iake umpogau’komi pa’maruasan ba’tu allona ba’tu bonginna, da mitambai tu mintu’ sangmanemi, ba’tu siulu’mi, ba’tu sangdadiammi, ba’tu sangtondokmi tu sugi’na, kumua natambaiokomi napabala’i lako kalemi. 13 Sangadinna iake la untoratukomi tau, iari tu to kalala’ tambai sia to sala’ dadi, sia to sondo’ sia to buta. 14 Dadi la salama’komi, belanna iatu tau iato tae’ nabelai umpabala’i lako kalemi, sangadinna la dipabala’i lako kalemi ke dipatuoi sule tu mintu’ to ma’bulo sanglampa. 15 Iatonna rangimi tau misa’ lan mai mintu’na to unno’ko’ kumande sola Yesu te kada iate, nakuami mebali: La maupa’mo tu to ungkande roti lan ParentaNa ELOHIM. 16 Apa Nakua Yesu lako tu tau: Dikua denmo tau misa’ umpogau’ pa’maruasan kapua sia buda tau natambai. 17 Iatonna la kumandemo tau, nasuami tu kaunanna umpokadai lako tu to ditambai, kumua: Maimokomi, belanna sakka’ nasangmo. 18 Susi nasang bangmi tu tau pada undaka’ bang posanga. Den nakua: Mane mangkana’ unnalli uma sanginan, dadi tae’ nama’din tang loo kutiro; iamoto dadi la messimanna’. 19 Nakuaomi tu senga’na: Mane mangkana’ unnalli tedong limang ayoka, la loo kupakana-kana, iamoto dadi la messimanna’. 20 Nakua pole’omi tu senga’na: Mane mangkana’ mendapo’, iamoto dadi tae’ kula mati’. 21 Nasusito sule bangmi tinde kaunan lako puangna umpokadanni tu mintu’nato. Sengkemi tu ampu banua, nakua lako kaunanna: Maleko madomi’ lan lu tondok, mubaai dio mai tu mintu’ to kalala’ sia to sala’ dadi, sia to buta sia to sondo’. 22 Ma’kadami tu kaunan nakua: O Puang, dadimo susitu mipokada, apa denpa tu inan lo’bang. 23 Nakuami tu Puangna lako kaunanna: Maleko lako batatta lompo sia dio lu to’ lalan, ammu parukui tama tu tau, naponnoi te banuangku; 24 belanna kukua lako kalemi: mintu’na tu to mangkamo ditambai dolo tae’ la ullepa’i te apa lan pa’maruasangku. 25 Pakalan denmi buda tau undi unturu’ Yesu, Namessaile Nama’kada lako tu tau Nakua: 26 Iake to la sae lako Kaleku natae’ nakabiri’ indo’ ambe’na sia bainena sia anakna sia siulu’na muane na baine, ontongrika katuoanna, iato tau iato tae’ nama’din dadi anak gurungKu. 27 Sia minda-minda tu tang umbaa melako kayu pea’ta’na undi urrundu’Na’, iato tau iato tae’ nama’din mendadi anak gurungKu. 28 Belanna mindarokomi kamu ke la umbangunkomi misa’ menara tang unno’ko’rokomika dolo unnagi-agianni tu langgoso’na, kumua ba’tu la siagi siai ummangkai tu pengkarangan iato? 29 Kumua da anna parandanganna manna mangka diparokko, anna tang dibelamo undanunni tu pengkarangan iato, anna randuk tu mintu’ to untiroi untelle-tellei, 30 nakua: Naparanduk lenmo te tau te umbangun menara, natae’ nabelai undanunni tu pengkaranganna. 31 Ba’tu datu umbara, ke la sirarii datu senga’, natae’ na unno’ko’ dolo untimbang-timbangi, kumua iake sangpuloi sa’bunna la natanan siaraka la unneai tu uali sae urrarii, ke duangpuloi sa’bunna? 32 Iake tang natananni, nasua tu pesuanna loo umpokada kasitaman su’ding mambelapi tu uali. 33 Susi dukamo kamu to, minda-minda tu tang umpasalai penaa tu mintu’na apa dio kalena, iamo tae’ nama’din dadi anak gurungKu. 34 Iatu sia inang misa’ apa melo, apa iake memmatammakki tu sia, la dipatumba pole’pi anna mapi’da sule? 35 Tang la denpa gai’na lako padang sia moi dipopangangku’, sangadinna natibe bangmo tau. Minda-minda tu ketalinga la ma’perangi, naperangii.
1 Iatonna iato iatu mintu’ passima sia to kadake gau’na dio sisola Yesu la umperangii kadanNa. 2 Sipa’nuku-nukuammi tu mintu’ pandita Sura’ sia to Farisi, nakua: Na iate Tau te untarima to kadake gau’na, sia kumande sola. 3 Napokadami Yesu lako te pa’pasusian iate, Nakua: 4 Mindarokomi kamu tu unnampui domba saratu’, ke pa’dei misa’, tang untampei tu kaseranna pulona ngkasera dio lu padang, namale undaka’i tu misa’, tu pa’dena sanaalanna? 5 Iake nakabu’tui, parannumi penaanna male ungkolongi. 6 Sia ianna rampomo lako banuanna, natambaimi tu mintu’ sangmanena sia sangbanuanna sirampun, nama’kada lako, nakua: La parannu-rannuki’ sola, belanna kukabu’tuimo sule tu domba pa’deku. 7 Kukua lako kalemi: La susimoto tu kaparannuan lan suruga, belanna misa’ to kasalan mengkatoba’ losong ia na kasera pulona ngkasera to maruru’ penaanna tu tau ussanga kalena tae’mo namanggi’ la mengkatoba’. 8 Ba’tu baine umbara, ke unnampui suku sangpulo napa’de misa’, tang untutungi palita nasapui tu banua sia mukkun undaka’i sanaalanna? 9 Iake naalami, natambaimi tu mintu’ sangbainena sia sangbanuanna sirampun nama’kada lako nakua: La parannu-rannuki’ sola, belanna kualamo tu sukungku misa’ pa’de. 10 Iamoto nakua kadangKu mati’: Susimoto tu kaparannuanna mintu’ malaeka’Na ELOHIM tu belanna misa’ to kasalan mengkatoba’. 11 Nakuami Yesu: Den misa’ tau da’dua anakna muane. 12 Nakuami tu adinna lako ambe’na: O ambe’, benmo’ aku tu la kupoba’ginna tu iananmi. 13 Nataammi tu iananna lako. Tae’ napirang allo to, naparandan nasangmi, namale lako misa’ tondok mambela, natabu-tabu bangi tu iananna dio lu, belanna solle’-solle’ bangmo. 14 Pakalan tonna puramo umpamalei tu apanna, saemi karorian pannang lan lu tondok iato, randukmi kapu’duran. 15 Malemi ussaro mase lako misa’ tau lan tondok iato, nasuami tinde tau lako pa’lakna ungkampai bai. 16 La moraimi ungkande bangi tu pa’parran, tu nakande bai, apa moi misa’ tau tae’ duka umbenni. 17 Tonna kilalaimo kalena, nakuami: Ba’tu pira-pira sia tu to ussaro kande dio ambe’ku tang umpura-pura kande, na ratomo’ aku dikka’ te mangelo. 18 La ke’de’na’ kuloo umpellambi’i ambe’ku, kukuamora lako: O ambe’, kasalammo’ lako ELOHIM sia lako kalemi. 19 Tang sipatumo’ la misanga anakmi, papada bangmo’ misa’ to sumaro kande lako kalemi. 20 Pakalan ke’de’mi narampo lako to’ ambe’na, apa mambela bangsiapa natiromi ambe’na, natibaliang ara’na sia mamasseng namale ma’dondo-dondo umpessitammui, naraka’i sia naudung. 21 Apa nakua tu anakna lako: O ambe’ kasalammo’ lako ELOHIM sia lako kalemi; dadi tang sipatumo’ la misanga anakmi. 22 Apa nakua tu ambe’na lako kaunanna: Madomi’komi baai mai tu sambu’ me’lok, ammi papakei sia patamanni sissin tu limanna sia paluangi sepatu tu lentekna; 23 sia baai mai tu anak tedong maloppok misa’, mitunuanni, la ma’marua’-rua’ki’. 24 Belanna matemo tu anakku anna tuo sule, pa’demo anna bu’tumo sule. Pakalan naparandukmi ma’marua’-rua’. 25 Iatu anak pa’bunga’na dio lu pa’lak; tonna saemo mandappi’mo lako to’ banua narangii tu to ma’gandang sia to manimbong; 26 natambai misa’ tu kaunanna nakutanai: To ma’aparaka ia te? 27 Nakuami lako: Napa tu adimmi sulemo, natunuanni ambe’mi anak tedong maloppok, belanna nakabu’tui marampa’mo sule. 28 Sengkemi, manoka loo tama; iamoto dadi sunmi tu ambe’na loo unnaran-naranni. 29 Apa nakua mebali lako ambe’na: Timbang-timbangi; sama-samamo’ taunna matutu dio kalemi; tae’ bangra kupasalai, ke mikuanna’, natae’ bangpa aku miben lenna’ anak bembe’ misa’, angku ma’marua’-rua’ sola sangmaneku. 30 Namane sae ia te anak mangkammi umbala’-bala’ iananmi sola baine bualang, ammi tunuammi anak tedong maloppok! 31 Nakuami ambe’na lako: E anakku, iatu iko tontong siaki’ sisola, na iatu mintu’ apa dio kaleku apammu nasang. 32 Sipatuki’ ma’marua’-rua’ sia parannu-rannu, belanna iate adimmu matemo anna tuomo sule, pa’demo anna dikabu’tuimo sule.
1 Sia Nakua duka tu Yesu lako anak gurunNa: Den misa’ to ma’kampa banuanna misa’ to sugi’, natanda’ tau ungkasalapakki iananna puangna. 2 Napesuammi puangna, nakuami ungkuanni: Ma’patumbari te angku rangii tu penggaurammu? saluan nasangmo’ rokko tu mukambi’na, belanna tae’mo muma’din dadi to ma’kampa banuangku. 3 Iatonna iato ma’tangnga’mi tu to ma’kampa banua lan penaanna, nakua: La ma’apamora’, belanna la natassu’imo’ puangku lan mai te toeku? La mangkali-kalina’ natang kukulle, la male bangna’ kapalaku-laku na masiri’na’. 4 Kuissan sia tu la kupogau’, kumua iake ditassu’ina’ lan mai te toeku, ma’din siana’ natarima tinde tau lan banuanna. 5 Natambai simisa’mi tu mintu’ to kaindanan lako puangna, nakuami lako tu bunga’na: Pirara indanmu lako puang? 6 Nakuami: Minna’ saratu’ busso. Nakuami ungkuanni: Alai tu sura’ indanmu, madomi’ko unno’ko’, musura’i tama limangpulo. 7 Namangka to nakuaomi lako tu senga’na misa’: Na iko pira indanmu? Nakua: Barra’ saratu’ pikulu’na. Nakuami lako: Alai tu sura’ indanmu, musura’i tama karua pulona. 8 Napudi-pudimi puangna tinde to ma’kampa banua tang malolo, apa manarang umpasilolonganni tu iannato; ondong ia manarangna tu mintu’ to umbudanan katuoan lan lino lako solana na iatu to umpengkaolai kamaseroan. 9 Kukua lako kalemi: Pakei massangmane tu ianan tang manassa, sangapaoi, ke nasalaikomi, la natarima siakomi lan banua tontong sae lakona. 10 Iatu tau dipatongan lan penggauran bitti’, ia dukamo dipatongan lan penggauran kapua na iatu to tang manappa’ lan penggauran bitti’, ia dukamo tang manappa’ lan penggauran kapua. 11 Iamoto iake tae’i midipatongan lan ianan tang manassa, minda toda la umpakambi’ikomi tu manassana? 12 Iake tae’i midipatongan lan apanna to senga’, minda toda la umbenkomi apa la sipatu mipoapa kalena? 13 Tae’ ia misa’ kaunan ma’poperuranni lako da’dua puangna, belanna tae’ nasalai tang nakasorro tu misa’na, naporai tu misa’, ba’tu la’ka’ lakoi misa’na, nasarroanni tu misa’. Tae’ mima’din umpengkaolai ELOHIM, mipengkaolai dukai tu Mammon. 14 Iate mintu’na te narangi nasang to Farisi, to inang ungkaduangi bang doi’, natelle-tellei tu Yesu. 15 Apa Nakua Yesu lako tu tau: Kamumo tu ussanga bang kalemi to malolo dio tingayona tau, apa Naissan duka sia ELOHIM tu penaammi; iatu nasanganna tolino kapua, iamo Nakagi’gi’na ELOHIM. 16 Iatu Sukaran alukNa ELOHIM sia sura’na mintu’ nabi sae lako tonna attunna Yohanes, randuk tonna attu iato nadipatale’ tu Kareba-kaparannuan diona ParentaNa ELOHIM napantan merruku bang tama. 17 Sae lako rabunna langi’ sola lino, moi pada kanuku malotong tae’ napa’de len lan mai Sukaran alukNa ELOHIM. 18 Minda-minda tu untantang bainena naumpobaine to senga’, iamo pasandak salu lako rampanan kapa’ sia minda-minda tu umpobaine baine mangka natantang muanena, ia dukamo pasandak salu lako rampanan kapa’. 19 Den misa’ to sugi’ ma’pakean melo ma’sambu’ lango-lango sia sampin ballo, ma’marua’-rua’ bang kiallo-kiallo sia manaman bang katuoanna. 20 Den pole’omi misa’ to mase-mase, disanga Lazarus unno’ko’ dio to’ katengkanna, nakarupu bang kele tu kalena; 21 la moraimi ungkande bangi tu kande mara’ dao medana tinde to sugi’, apa sangadi asu sae ullepa’i kelena. 22 Pakalan den pissan matemi tu to mase-mase iato, nasolanni malaeka’, naparokkoi rianna Abraham. 23 Mate dukami tu to sugi’, nadipeliang. Iatonna lanmo naraka, maparri’mi nasa’ding, umbangunammi matanna, natiro mambelai tu Abraham sola Lazarus diong rianna. 24 Metambami nakua: O ambe’ku Abraham, kamaseina’, suanna’ dikka’ tu Lazarus, naotonni tu tampak rakka’na rokko uai, nasakka’i bangi tu lilaku, belanna tang kutananmo tu malallangna lan te to’ api. 25 Apa nakua Abraham: E anakku, kilalai tommu tuopa mangkamoko unnala kataanan melomu, susi duka tu Lazarus mangkamo unnalai tu kadakena, apa totemo iamo dipakatana, natang mutananmo iko tu parri’mu. 26 Senga’mito dipaden kumila’ lan kasiallaranta, dadi iatu tau inde te, ke la morai loo mati’, tae’ nama’din, ba’tu to inde tu tae’ naola loo mai. 27 Nakuaomi tu to sugi’: O ambe’! kupalaku ammi suai lako banuanna ambe’ku, 28 belanna den siulu’ku lima, anna ada’i napalanni penaanna, da natama duka indete inan kamaparrisan. 29 Nakuami Abraham lako: Den sia dio to Sura’na Musa sia nabi: iamo la naperangii to. 30 Nakuami: Tae’ ia na iato, sangadinna, iake den bangsiapi misa’ tu to mate sule umpellambi’i, manassa mengkatoba’. 31 Apa nakua Abraham lako: Iake tae’i naperangii tu kadanna Musa sia nabi, ma’apai nala untarimai, kenna la den duka misa’ to mate tuo sule namalimbangun dio mai to’ to mate loo umpellambi’i!
1 Nakua Yesu lako anak gurunNa: Manassa tae’ nasalai tang bu’tu tu untumangna tau, apa upu’ allona tu to umpasaei. 2 Iake susinna naditoke’i batu parandangan tu barokona, nadipembuangan tama tasik, melo sia ia lako kalena to na iake untumangi misa’ te to baitti’! 3 Kanannangikomi kalemi! Ke kasalanni tu siulu’mu, pakilalai, iake menassanni pamaseroi kasalanna. 4 Iake kasalanni lako kalemu pempitu lan sangallo, napempitu duka sae lako kalemu kumua: menassanmo’, la mupamasero duka kasalanna. 5 Nakua nasangmi tu rasulu’ lako Puang: Rangngannipi tu kapatonganangki ke! 6 Nakuami Puang: Iake denni kapatonganammi moi pada lise’ sawi, ammi kua lako te kayu karato: Tilampi’ko, ammu tuo lan tasik, manassa la naturu’ tu kadammi. 7 Apa mindarakomi kamu, ke denni kaunanmi misa’ ma’tengko ba’tu mangkambi’, ke sulei dio mai uma ammi kua lako: Maimoko muta’pa unno’ko’ kumande? 8 Tae’raka ammi la ma’kada lako susite: Pasakka’mi tu apa la kukande, ma’kamandi’ko, ammu parakanna’ mai, kumangkapa kumande sia mangiru’, mumane kumande sia mangiru’. 9 La ma’kurre sumanga’raka lako kaunanna, belanna mangkamo napogau’ tu mintu’na nasuanni? 10 Susi dukamoto tu kamu, iammi mangkamo umpogau’i tu dipesuanna lako kalemi, kuakomi: Iate kami te kaunan tae’ gai’ki, belanna ia manna tu sipatunna lako kaleki tu kipogau’. 11 Dikua denmo pissan tonna male tu Yesu lako tondok Yerusalem, ullendu’i padang aak kasiallaranna Samaria na Galilea. 12 Iatonna tamamo tondok anu, sitammumi sangpulo to golenan, mambela-bela nanii ke’de’. 13 Metambami tinde tau, nakua: O Yesu, o Guru! kamaseikanni dikka’. 14 Iatonna tiromi tu tau, Nakuami ungkuanni: Malemokomi umpa’pekitanan kalemi lako to minaa. Pakalan mondomi tu sakinna tinde tau tonna male lako lalan. 15 Denmi misa’ tinde tau, iatonna tiromi tu kalena mondomo, sulemi metamba-tamba umpudi ELOHIM. 16 Malinguntu’mi tukku ma’kurre sumanga’ diong to’ lentekNa Yesu; iato tau iato, to Samaria. 17 Ma’kadami Yesu Nakua: Tang sangpuloraka tau dipamaleke nasang? Naumbami tu kasera? 18 Tae’moraka ditiro misa’ duka sule sae la umpakaraya ELOHIM, sangadinna iate to sae misa’? 19 Nakuami lako: Ke’de’moko ammu male: manassa kapatonganammumo umpatuoko. 20 Iatonna kutanai to Farisi kumua: piranra nala sae tu ParentaNa ELOHIM? mebalimi lako tinde tau, Nakua: Iatu kasaeanna ParentaNa ELOHIM tae’ napaan tu tandana. 21 Sia tae’ duka nala kua tau kumua: Tiroi inde, ba’tu tiroi dio, belanna iatu ParentaNa ELOHIM lan tangnga-tangngami. 22 Pakalan Nakuami lako anak gurunNa: Manassa la sae tu allona, ke mikailui la untiroi sangallo tu alloNa Anak rampan dilino, anna tae’ mila untiroi. 23 La den tau ma’kada lako kalemi susite: Tiromi diomo ia, tiromi indemo ia, da miloo lako sia da miundi urrundu’i. 24 Belanna susi kila’ mellepa’ dio mai biring langi’ naparrang sae lako biring langi’, susi dukamoto tu Anak rampan dilino, ke alloNa. 25 Apa tae’ nasalai tang umperasai kamaparrisan dolo sia la nasayu bangsa iate. 26 Umba-umba nakua tu mangkannamo dadi tonna Nuh, la susi dukato, to ke Anak rampan dilino: 27 Kumande-mande bang tu tau sia mangiru’ sia kebaine sia dipakemuane sae lako allo katamanna Nuh tama lembang nasae uai saba’ ussabu’i sola nasang. 28 Umba-umba duka nakua tu mangkannamo dadi tonna Lot: kumande-mande bang tu tau sia mangiru’ sia mangalli sia ma’baluk, sia mantanan-tanan sia umbangun banua. 29 Apa tonna memboko’mo Lot lan mai Sodom, saemi dao mai langi’ tu uran api sia solo’ ummangsanni tu tau sola nasang. 30 Susi dukamo la dadi to, ke dipabu’tumi tu Anak rampan dilino. 31 Iato ke allo iato, minda-minda dao bubungan nalan banua tu iananna, da namengkalao la loo unnalai, sia minda-minda tu dio uma, da nasule lako apa naboko’i. 32 Pengkilalai tu bainena Lot! 33 Minda-minda morai ungkatirinnai penaanna, iamo la kapa’dean, na minda-minda la kapa’dean penaanna, iamo la napotuo. 34 Kukua lako kalemi: Iato bongi iato, iatu da’dua tau mamma’ lan misa’ inan, misa’ la disolan, namisa’ ditampe. 35 Iatu da’dua baine ma’ta’pung sola duai, misa’ la disolan, misa’ ditampe. 36 Iatu da’dua tau dio uma, misa’ la disolan, misa’ ditampe. 37 Mebalimi tinde tau lako nakua: Umbanii, Puang? Nakuami lako tu tau: Umba-umba nanii batang rabuk, iamo nanii pa’duku’ sirampun.
1 Napokadan pole’omi Yesu misa’ pa’pasusian lako tinde tau la umpamalesoi, kumua, sipatu tau la massambayang nenne’, da narayang. 2 Nakua: Lan misa’ tondok den misa’ to mangra’ta’ kara-kara tae’ namataku’ langngan ELOHIM, sia tae’ bang tau nasanga moi misa’ duka. 3 Lan tondok iato den misa’ baine balu messule-sule bang loo mennolo lako, nakua: Pakaloloampakan dikka’ te kara-karaki. 4 Lendu’mo masainna moka bang tu to mangra’ta’ kara-kara, apa undinna nakuami lan penaanna: Moi natae’ kumataku’ lako ELOHIM sia moi tae’ bang tau kusanga misa’ duka; 5 apa belanna nasussai bangna’ te baine balu iate, dadi la kura’ta’mo tu kara-karana, undinna manii nasae nakaramussangmo’. 6 Nakuami Puang: Perangiimi tu kada napokada tu to mangra’ta’ kara-kara bimbang. 7 Tae’raka nala umpakaloloi ELOHIM tu kara-karana mintu’ to Napilei, tu napalakunna nametamba-tamba lako keallo kebongi sia maremparaka ungkilalai tu tau iato? 8 Kukua lako kalemi: Manassa madomi’ la Napakaloloan tu kara-karana tinde tau. Apa iake saeI tu Anak rampan dilino, la ungkabu’tuiparaka kadipatonganan lan te lino? 9 Napokadan pole’omi Yesu te pa’pasusian iate lako tu tau ussanga kalena malolo sia ussayu bang mintu’ to senga’: 10 Den da’dua tau kendek langngan banuanNa ELOHIM la massambayang, iatu misa’ to Farisi na misa’ passima. 11 Ke’de’mi tu to Farisi massambayang lan penaanna, nakua: O ELOHIM! ma’kurre sumanga’na’ lako Kalemi, belanna aku te tae’ kususi to senga’, to unnalai bang apanna tau, ba’tu to matampo, ba’tu to pasandak salu lako rampanan kapa’, ba’tu susite passima iate; 12 lan sangminggu sipenduanna’ ma’puasa sia ianna dipa’sangpulo tu mintu’na apangku, sangtaanna bang kupa’kamasean. 13 Iatu passima mambela-bela tu nanii ke’de’, moi mentingara langngan langi’ tae’ nasarai, sangadinna ussa’pa-sa’pa ara’na, nakua: O Puang, ala masena’, aku te misa’ to kasalan! 14 Kukua lako kalemi: iate tau iate diseroi sule lako banuanna, apa iatu tau ina’ tae’, belanna minda-minda umpamadoan bang kalena, iamo la dipamadiongan, na minda-minda umpamadiongan kalena, iamo la dipamadoan. 15 Nasolan dukami tau tu pia’-pia’ lako, kumua anNa kaka’i Yesu tu kalena. Iatonna tiromi anak gurunNa tu iannato, nasarabaimi tu tau. 16 Apa Natambai Yesu tu pia’-pia’ sae urreke’i, Nakua: Popa’elo’nai tu pia’-pia’ sae lako Kaleku, da migagai, belanna iamotu to susite tu unnampui ParentaNa ELOHIM. 17 Kukua mati’: Tonganna minda-minda tu tang susi pia’-pia’ untarima ParentaNa ELOHIM, la tama lenorika! 18 Denmi misa’ to kapua mekutana lako nakua: O Guru masokan, apara tu sipatu la kupogau’, angku pomana’ katuoan sae lakona? 19 Nakuami Yesu lako: Ma’apari musangaRa’ masokan? Tae’ tau misa’ duka masokan sangadinna Misa’ri, Ia manna tu ELOHIM. 20 Manassa mutandai sia tu Sukaran alukNa ELOHIM kumua: Da mupasandak salu lako rampanan kapa’, da mupapatean, da muboko, da musa’bi tang tongan; kasiri’i tu ambe’mu sola indo’mu. 21 Nakuami tu tau iato: Mintu’na to inang kupenandaimo tempon dio mai bitti’ku. 22 Iatonna rangimi Yesu to, Nakuami: Misa’pa tu musala. Balukampi tu mintu’na apa-apammu, ammu taa-taai lako to mase-mase, ammu ampui ianan lan suruga, mumane male mai undi urrundu’Na’. 23 Apa iatonna rangimi, lendu’mi rossona penaanna, belanna sugi’ kapua tongan. 24 Iatonna tiromi Yesu, Nakuami: Tang pada malia’na lako to unnampui ianan tu la tama ParentaNa ELOHIM! 25 Belanna malomo sia ia misa’ unta tama to’tok darun ke la to sugi’mora tama ParentaNa ELOHIM. 26 Nakuami tu mintu’ to urrangii to: Iake susito, mindapa tu la unnappa’ kasalamaran? 27 Nakuami Yesu: Iatu nasanganna tolino tae’ nadadi tae’ natang dadi ke ELOHIM. 28 Iatonna iato nakuami Petrus: Manassa kitampe nasangmo, angki undi urrundu’Komi. 29 Nakuami Yesu lako: Tonganna tu kadangKu mati’, kumua tae’ tau tu untampenamo banuanna, ba’tu bainena, ba’tu siulu’na, ba’tu indo’ ambe’na, ba’tu anakna tu belanna ParentaNa ELOHIM, 30 tu tang la unnappa’ pole’i ba’tu pempiran-piran manglokkon totemo, sia katuoan sae lakona dio lino undi. 31 Iatonna iato natambaimi tu anak gurunNa sangpulo dua namale sola, Nakua: Manassa la malemiki’ langngan Yerusalem, dadi iatu mintu’na mangka nasura’ mintu’ nabi tu diona Anak rampan dilino la diganna’imo. 32 Belanna la disorong lako to kapere’, natelle-telleI tau sia naa’ga-a’ga sia natittuduI; 33 ianna mangka ullongkan-longkanNi, la napateI, na allo ma’pentallun, Namalimbangun sule. 34 Tae’ bangmi misa’ natandai tinde tau tu iannato sia iatu kada iato tae’ bang napebayangi, tae’ naissanni tu Napokadanna Yesu. 35 Iatonna mandappi’mo lako Yerikho, denmi to buta unno’ko’ dio biring lalan malaku-laku. 36 Iatonna rangimi tu to buda lendu’, mekutanami, nakua: To ma’apara te? 37 Napokadammi tau lako kumua: Iamo Yesu to Nazaret tu lendu’. 38 Metambami, nakua: O, Yesu, Anakna Daud, kamaseina’ dikka’! 39 Nasarabaimi tinde to dolo, nasua ma’loko-loko, apa samandu-mandunnaora metamba nakua: O Anakna Daud! kamaseina’ dikka’. 40 Tadangmi tu Yesu, Nasuami umbaai dio mai. 41 Iatonna saemo urreke’i, Nakutanaimi lako Nakua: Apara mukamorai la Kupogau’ lako kalemu? Nakuami: O Puang, elo’namo ke pakita dukana’! 42 Nakuami Yesu lako: Pakitako! manassa kapatonganammumo umpatuoko. 43 Ta’pa pakita bang siami naundi urrundu’ Yesu umpakaraya ELOHIM. Iatonna tiromi mintu’ tau tu iannato, umpudi-pudi dukami ELOHIM sola nasang.
1 Lu tamami tondok Yerikho tu Yesu, tarru’ liu bang male. 2 Denmi tau dio misa’ disanga Zakheus, iato tau iato kapala passima sia sugi’ duka. 3 Undaka’mi lalan la morai untiro Yesu, kumua mindara tu disanga Yesu, apa tae’ nabelai untiroI, belanna to buda, na iatu Zakheus to kondi’. 4 Dolomi ma’dondo-dondo unteka’ kayu ara pangala’ la morai untiroI, belanna iamo la Nanii lendu’ to. 5 Iatonna rampomo Yesu lako to’ inan iato, mentingarami, Nakuami ungkuanni: E Zakheus, mengkalaoko madomi’, belanna iate allo iate inang la lempangKu dio to’ banuammu. 6 Tikara-karami mengkalao untammui Yesu, parannu tongan penaanna. 7 Sipa’nuku-nukuammi tu mintu’ to untiroi tu iannato, nakua: Naloo Ia lempang lako to’ banuanna to kadake gau’na. 8 Ke’de’mi tu Zakheus nama’kada lako Puang, nakua: O Puang, sangsesena tongan bang tu iananku kuben to kalala’ sia iake denni apa-apanna tau kutangnga’ kualai, kupopellokkon penna’pa’ kupasuleanni lako. 9 Nakuami Yesu lako: Ia duka bangsiamote allo iate narampoi kamakarimmanan te banua iate, belanna iate anakna duka Abraham; 10 belanna saemo Anak rampan dilino la undaka’i sia ungkarimmanni tu pa’dena. 11 Iatonna marassanmo tu tau umperangiI, Natarru’imi Yesu tu kadanNa, umpokada misa’ pa’pasusian, belanna mandappi’mo lako Yerusalem sia nasanga tinde tau, la madomi’mo bu’tu tu ParentaNa ELOHIM. 12 Iamoto nakuami Yesu: Den misa’ Puang male lako misa’ tondok mambela, la loo ditappu dadi datu, namane sule. 13 Untambaimi kaunanna sangpulo, nabenni sangpulo mina lako, nakua ungkuanni: Palolo’-lolo’i te sae lako suleku. 14 Apa nakabiri’ sangtondokna tinde tau, namesua undi urrundu’i, nakua: Nokakan kami la nadatui te tau iate. 15 Iatonna sulemo ditappu datu, mesuami untambai mintu’ kaunanna, tu mangka naben doi’, la sae mennolo lako kalena, kumua anna issanni, ba’tu sipiramo nasaro ma’balili. 16 Saemi tu bunga’na, nakua: O puang, iatu minami kesaro pole’omo sangpulo mina. 17 Nakuami tu puangna lako: Iamo melona to, e kaunan masokan, belanna kamarurusammu lan penggauran bitti’, dadi ma’dinmoko la umparenta sangpulo tondok. 18 Saeomi tu ma’penduanna, nakua: O puang, iatu minami kesaromo lima. 19 Nakua dukami tu puangna lako tinde tau: Ma’din dukamoko umparenta lima tondok. 20 Sae pole’omi tu senga’na nakua: O puang, indemo tu minami, tu kuanna diong pantarekan; 21 belanna mataku’na’ lako kalemi, apa inang to matorokomi, unnala bangkomi tang pangannami, umpeburai bangkomi tang pantananmi. 22 Nakuami tu puangna lako: E kaunan kadake, la kuparundu’i ukungammu tu sunna dio pudukmu! Muissanmo kumua aku te to makarra’ penaangku, unnala bangna’ tang pangannaku, umpeburai bangna’ tang pantananku. 23 Anna ma’apai ammu tang umpatamai tu doi’ku tama naninna tau umpa’pedenneran doi’? Kumua kasulepa kupalakui sola tu uainna. 24 Nakuami lako to bendan dio: Alai dio mai tu minanna, mibenni lako tu to sangpulo mina dio. 25 Nakuami tinde tau: O Puang diomo ia sangpulo mina! 26 Kukua lako kalemi: Minda-minda tu unnampuimi, la diben dukapa lako, apa iatu tae’na dio, moi iatu apa dionamo kalena, la dialai pissan dio mai. 27 Apa iatu mintu’na ualingku, tu manokana umpodatuna’, solanni mai ammi patei dio tingayoku. 28 Iatonna mangkamo Yesu ma’kada susito, dolomi dio tingayona tau Namale langngan Yerusalem. 29 Iatonna reke’mi tu Betfage sia Betania dio buntu disanga Zaitun, Nasuami tu anak gurunNa da’dua, 30 Nakua: Malekomi lako tu tondok misipatuan; iake malekomi tama, la unnappa’komi misa’ anak keledai disangkin, tae’ bangpa nasakei tau, bukai mibaai dio mai. 31 Iake denni tau ungkutanaikomi, kumua: Ma’apai ammi bukai? kuakomi lako: Den la Napapatuanni Puang. 32 Malemi tinde to disua, naappa’i susitu Napokadanni lako. 33 Marassanmo nabukai tu ulang anak keledai, nakuami tu puangna: Ma’apai mirampananni te anak keledai te? 34 Nakuami tinde tau: Den la Napapatuanni Puang. 35 Nabaami lako Yesu, naampa’i sambu’na dao tu anak keledai, napanno’ko’i tu Yesu dao. 36 Tonna malemo mukkun bangmi tu tau umballa’ pakeanna lako lalan. 37 Iatonna rampomo lako aa’ buntu Zaitun, randukmi parannu-rannu penaanna tu mintu’ anak gurunNa sia unnarak-arrak umpudi-pudi ELOHIM, belanna mintu’ kamatotoran mangka natiro, 38 nakua: Kurre sumanga’na tu Datu, sae umpotete sanganNa Puang; Kamarampasan dao suruga, Kamala’biran lan inan madona! 39 Nakuami ba’tu pira-pira to Farisi lan mai tu to buda lako Yesu: O Guru, gagai tu anak gurumMi. 40 Mebalimi nakua: Kukua lako kalemi: Iake la ma’loko-lokoi tinde mai, inang la kumalasi-lasi tu batu. 41 Pakalan tonna mandappi’mo Natiromi tu tondok iato, Natangi’imi, 42 Nakua: Iakemmu la unnissanni tu apa la ma’din umpadenangko kamarampasan, moi na iate allo iate! Apa totemo te mintu’nato nasala matammu. 43 Belanna la sae tu allo kamatilakammu sia la natambakukuko mintu’ ualimmu sia natalimbung tamako, sia nasikemunni tikuko sae, 44 sia napemparrakangko rokko padang nasilullu’iko sola mintu’ anakmu lan lili’mu sia tae’mo batu la mettodo’ dao batu natampeangko lan lili’mu, belanna tae’ mupalan ara’i tu attunna kasaeanna pa’kamaseanNa ELOHIM lako kalemu. 45 Pakalan iatonNa tamamo Yesu tama to’ Banua Kabusungan, Naparandukmi urrambai sun tu mintu’ to ma’baluk sia to mangalli lan. 46 Nakua ungkuanni tu tau: Den lan Sura’Na ELOHIM susite; Iatu BanuangKu banua passambayangan ia, apa mipadadimo lo’ko’pa’gora’. 47 Kiallo-kiallo mangada’i bang tu Yesu lan Banua Kabusungan; undaka’ toda bangmi ia lalan tu pangulu to minaa sia pandita Sura’ sia ia duka tu kapala, la morai ussanggangi; 48 apa tae’ naappa’i tu la napogau’na belanna iatu to buda la’ka nasang penaanna lako Yesu, sia naperangii tu pangadaranNa.
1 Den sangallo tonna iato, marassanmo Yesu unnada’i mintu’ to lan Banua Kabusungan sia umpa’peissanan Kareba-kaparannuan, saemi pangulu to minaa sia pandita Sura’ sola pekaamberan umpellambi’I, 2 sia ma’kada tinde tau lako nakua: Pokadangkanni kuasa apara Mipokuasa umpogau’i te mintu’na te, ba’tu mindaraka umpakuasaKomi? 3 Mebalimi Nakua lako tinde tau: Den duka misa’ la Kupekutanan lako kalemi, pokadan todaNa’ mai: 4 Iato pa’dio’na Yohanes, lu daoraka mai suruga, ba’tu lu dioraka mai tolino. 5 Nasitangnga’-tangnga’i kalenami tinde tau: Iake la takua: lu dao mai suruga, inang la Nakua: Nama’apai anna tae’ mipatonganni? 6 Apa iake la takua: lu dio mai tolino, inang la natumbuiki’ batu to buda, belanna napatongan sola nasangi, kumua iatu Yohanes, nabi. 7 Mebalimi tinde tau, nakua: Tae’ kami kiissanni, kumua, umba ia nanii sae. 8 Nakuami Yesu lako tinde tau: Iamoto natae’ duka Kumorai umpokadangkomi, kuasa apara Kupokuasa, umpogau’i te mintu’na te. 9 Namangkato Naparandukmi umpokadai te pa’pasusian iate lako to buda: Den misa’ to anu mantanan anggoro’ lan misa’ pa’lak, napa’petesananni lako to ma’tesan, namale lako tondok senga’ natorro masai dio lu. 10 Iatonna la peanggorosammo, nasuami tu kaunanna misa’ lako tu to ma’tesan, kumua anna benni tu taana tu bura pa’lakna lako. Apa iatinde to ma’tesan nalonga’ora sia narambai lo’bang lan mai. 11 Nasua pole’omi tu kaunan senga’na, apa nalonga’ siao sia napakario-rio sia narambai lo’bang lan mai. 12 Nasua pole’omi tu ma’pentallunna, apa nabangkei siao napembuanganni lako salian. 13 Mangkato, nakuami tu puangna tinde pa’lak: Apa siapa la kupogau’? La kusua tu anak kaboro’ku, umbai la nakasiri’ sia ke ia. 14 Apa iatonna tiromi tinde to ma’tesan, nasipada-padaimi, nakua: Indemo tu la umpoapai, maikomi tapatei, anna kita umpoapai tu apanna. 15 Napembuangammi lan mai pa’lak anggoro’ lako salian, napatei. La napatumbai puangna pa’lak anggoro’ tinde tau? 16 La sae ussanggangi tu mintu’nato ma’tesan iato sia iatu pa’lak anggoro’ naben to senga’. Iatonna rangimi tu kada iato, nakuami: Napatoyang-toyang ia ELOHIM dio mai kaleki tu iannato! 17 Apa mentiro Yesu lako tinde tau, Nakua: Na apa battuananna te kada iate disura’: Iatu batu natibe mintu’ pande, mendadi batu petau? 18 Minda-minda tobang rokko tu batu iato, inang la ru’puk-ru’puk tu tau iato, sia minda-minda nai’pinni tu batu iato, manassa la nanisak-nisak. 19 Iatonna iato undaka’mi lalan tu mintu’na pandita Sura’ sia pangulu to minaa la undammakki tu Yesu, belanna natandai tu pa’pasusian iato, kumua gau’na narua, apa mataku’i lako to buda. 20 NatuntunNi bangmi tau iato, iamoto nasuai ba’tu pira-pira tu tau loo ummata-matai sia unna’ga to malolo kalena, kumua anna pentoei sangbuku tu kadanNa, tu la naninna umpa’peturoanNi lako to paa sia lako parentana to maraya. 21 Mekutanami tinde tau lako, nakua: O Guru! kiissan tongan tu kadamMi sia pangadaramMi, kumua malolo sia tae’ tau Milaenan, sangadinna umpa’pangadaran tongan bangKomi lalanNa ELOHIM; 22 sipaturakannika la ussorong sima lako datu kapua, tae’raka? 23 Apa Naissan Yesu tu tanga’na tinde tau, dadi Nakuami ungkuanni: 24 PakitanNa’ tu dinara misa’! Mindara rupa sia passura’ te lan! Nakuami tinde tau: Datu kapua. 25 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Iamoto dadi pennoloanni lako datu kapua tu apanna datu kapua sia lako ELOHIM tu apanNa ELOHIM. 26 Tae’ nabelai tau iato mai untingkanni misa’ tu kadanNa dio tingayona to buda, nakappa tinde tau, umpomangnga pebalinNa Yesu. 27 Saemi ba’tu pira-pira to Saduki lako Kalena tu ussangai, kumua tae’ tu katuoan sule, 28 namekutana susite: O Guru! susite nasurasangkan Musa: Iake denni siulu’na tau kebainemo, namate, apa tae’ anak natampe tonna mate, siulu’na la umpobainei tu bainena, anna pabu’tuanni bati’ tu siulu’na. 29 Naden tau pitu siulu’ naumpobaine baine misa’ tu pa’bunga’na, namate natae’ anak natampe. 30 Iami tu ma’penduanna, 31 sia ma’pentalunna umpobainei tinde baine; susi nasang bangi sola pitui mate natae’ anak natampe. 32 Undinna tonna mate nasangmo, mate dukami tinde baine. 33 Dadi iake allo katuoan sule to, umbannamo tinde tau sola nasang la umpobainei? Belanna mangkamo sola pitui umpobainei. 34 Napokadammi Yesu lako tinde tau, Nakua: Iatu tau untorroi te lino kebaine sia dipakemuane, 35 apa iatu to disanga sipatu la umpomana’ lino undi sia katuoan sule, tae’mo nala kebaine sia dipakemuane, 36 belanna tae’mo nama’din mate len, apa susimo malaeka’ sia anakNa ELOHIM, belanna iatu tau iato to dipatuo sule. 37 Sia iatu kadipatuoanna to mate sule napamanassa duka Musa lan to’ duri, tonna sa’bu’ ELOHIM Puangna Abraham sia Ishak sia Yakub. 38 Iatu ELOHIM inang tae’ Napuangna to mate, sangadinna Puangna to tuo, belanna la lu lako nasang tu katuoanna mintu’ tau. 39 Mebalimi pira tu pandita Sura’, nakua: O Guru, tonganna tu kadamMi! 40 Belanna tae’mo nasarai umpekutanan apa-apa. 41 Nakuami Yesu lako tinde tau: Ma’apari nadikuara Anakna Daud tu Mesias? 42 Apa lan sura’ Pa’pudian Daud kalena ma’kada, kumua: Nakuami Puang lako Puangku: Unno’ko’Komi dio kananKu. 43 Sae lako kupadiongna nasang to’ lentekMi tu ualimMi. 44 Daud kalenamo umpekapuangi, umba nakua nala Ia pole’o napoanak? 45 Tonna ma’perangi tu mintu’ to buda, Nakuami tu Yesu lako anak gurunNa: 46 Kanandaikomi kalemi dio mai pandita Sura’, tu naporai bang male sumalong ma’bayu lamba’ sia morai bang dipekatabe’i dio lu pasa’ sia naporai unno’ko’ dio kao’koran mala’bi’ lan banua pa’kombongan sia inan madaoan lan pa’maruasan, 47 sia iatu unnimbakan iananna baine balu sia naangga’-angga’i umpamalambe’ passambayangna; iatu tau susito mandu la narua tampak ropu.
1 Umbangunammi matanNa tu Yesu, Natiroi tu to sugi’ umpatama pamenganna tama patti doi’ pa’kamasean. 2 Natiro dukami tu baine kalala’ umpatama misa’ doi’ bittik. 3 Nakuami: Kukua lako kalemi: tonganna losong ia napatama te baine balu kalala’ iate na iatu tau mintu’. 4 Belanna iatu tau sola nasang la’binnapi nanii unnalai narangngananni sidi’ tu doi’ pa’kamasean, apa iate baine iate tu kataerannamira dikka’ napatama nasangi tu apa napotuona. 5 Pakalan iatonna pokada-kadai ba’tu pira-pira tau tu diona Banua Kabusungan melo tongan ditiro tu mai batunna sia dikassa’i apa melo, iamotu mai apa napa’kamasean tau, Nakuami Yesu: 6 Iate mintu’na mitirona te, la sae tu allona, ke tae’ bangmi torro tu batu mettodo’ dao batu senga’, tu tang la diseranna. 7 Mekutanami tinde tau lako, nakua: O Guru, piranra nala dadi tu mintu’nato? Sia apara tandana to ke la dadi tu mintu’nato? 8 Nakuami: Kanandai tonganni, da napapusakomi tau, belanna buda tau la sae umposanga sangangKu, nakua: Aku bangsiamote! sia: mandappi’mo tu allu’na! Apa da mirundu’i tu tau iato. 9 Iammi rangi diona kasirarian sia ba’tu pira-pira kamaramban, da mitiramban, belanna tae’ nasalai tang sae dolo tu iannato, apa tae’pa nasimpolo la katappuranna to. 10 Pakalan Nakuami lako tinde tau: Bangsa la siea pada bangsa sia to sangkadatuan la siea to sangkadatuan, 11 sia la den pembuda ra’ba biang sia lino’ kapua dio lu ba’tu pira-pira tondok sia karorian sia penggauran dikataku’ sia tanda kalle-kallean kapua dao mai langi’. 12 Apa dolona na iate mintu’na te, la napata’paikomi lima sia la nalolaikomi sae lako napatamammi banua pa’kombongan sia tama pa’tarungkuan sia la napakendekkomi lako olona datu sia to maraya tu belanna sangangKu. 13 La naruakomi mintu’nato, ammi mendadi to sa’bi. 14 Iamoto sipatu la mipemanassai lan penaammi, da mitangnga’i dolo tu la mipebalianna, 15 belanna la Kubenkomi kada sia kamanarangan, tu tang nalambi’na nabali ba’tu nagaga mintu’ to unnea- komi. 16 Moi to matuammi sia siulu’mi sia sangdadiammi sia sangmanemi la naparapa’ dukakomi sia iatu kamu denkomi la napatei; 17 sia la nakabiri’komi mintu’ tau tu belanna sangangKu. 18 Apa moi sanglamba’ beluakmi tae’ nala matumba; 19 ke umpatontong bangkomi penaammi, ungkarimmanni katuoammi. 20 Iammi tiromi tu Yerusalem natalimbung tama to parari, iato attu iato la miissan, kumua mandappi’mo kasangganganna. 21 Iato attu iato, la mallai langngan tanete tu to dio Yudea, sia lanna tondok la sun sia iatu diona to’ uma da natama. 22 Belanna iamo allo dinii umpabala’i, kumua anna sundun tu mintu’na disura’na. 23 Apa upu’ allona tu to ma’tambuk sia to sumusupa anakna to attu iato, belanna kamaparrisan kapua la dadi lan lino, 24 sia kasengkean lako te tau sia la mate nakande pa’dang mataran sia dirampa nadibaa lako mintu’ rapunna tau sia iatu Yerusalem la nasilullu’i to kapere’ sae lako kasundunanna allona tu to kapere’. 26 sia mintu’na tau kadangkeng nasa’ding lan penaanna, belanna mataku’ sia umpeagii tu la urruannai te lino, belanna mintu’ kamatotoran dao langi’, la kedo. 27 Sia iato attu iato la natiro tu Anak rampan dilino sae lan gaun sisola kamatotoran kapua sia kamala’biran kapua. 28 Ianna randukmo dadi tu mintu’nato, mentingarakomi sia bangunangkomi ulummi, belanna mandappi’mo tu kalessurammi. 29 Napokadammi misa’ pa’pasusian lako tu tau, Nakua: Tiroi-tiroi tu kayu ara sia mintu’ kayu. 30 Iake mitiroi mellolo, miissan kalenamo, kumua la madomi’mo pealloan. 31 Susi dukamoto tu kamu, iake mitiroi dadi tu mintu’nato, mitandaimo to, kumua la madomi’mo sae tu ParentaNa ELOHIM. 32 Tonganna tongan Kukua lako kalemi: Bangsa iate tae’ nala pa’de, ke tae’pi nadadi tu mintu’nato. 33 Iatu langi’ sola lino la pa’de, apa iatu kadangKu tae’ nala pa’de. 34 Kanandai tonganni, da namalilu tu penaammi napobua’ kamasalung-salungan sia kamalangoan sia umpengkaolai katuoan lan te lino, naurunganni tae’ bang nadikapang-kapang naalamokomi to allo iato susi misa’ poya. 35 Belanna la narua tu angganna to untorroi tana kalua’. 36 Iamoto ma’penandakomi sia tontongkomi massambayang, sangapaoi ammi ma’din lessu’ dio mai mintu’na te tu la dadi undinna sia ammi mennolo lako Anak rampan dilino. 37 Iake allona mangada’imi tu Yesu lan Banua Kabusungan, apa iake bonginna sun Nama’bongi dao tanete, disanga buntu Zaitun. 38 Iatu mintu’na to buda, sitae’pa bongi nasaemo umpellambi’I tama Banua Kabusungan la umperangii pangadaranNa.
1 Pakalan namandappi’mo tu allo dinii ungkande roti tang diragii tu disanga allo Pasa. 2 Undaka’mi lalan tu mintu’ pangulu to minaa sia pandita Sura’ la umpatei Yesu, apa mataku’ lako to buda. 3 Iatonna iato natamaimi deata bulituk tu Yudas, tu diganti Iskariot, siposangpulo duanna tu anak gurunNa Yesu. 4 Malemi sipa’kada mintu’ pangulu to minaa sia kapala, kumua umbara la nakua ussorongI lako tu Yesu. 5 Parannumi penaanna tinde tau naallu’i, la ussaroi doi’. 6 Nakadoimi nadaka’i tu attu melo la nanii ussorong kamama’I lako tu Yesu. 7 Pakalan nalambi’mi tu allo roti tang diragii, tonna sipatunnamo tu Pa’pasa la ditunu. 8 Nasuami Yesu tu Petrus na Yohanes, Nakua: Loomokomi umpasakkarangki’ tu Pa’pasa, anta kandei. 9 Nakuami sola duai lako: Umbara nii tu Miporainna, la kinii umpasakka’i? 10 Nakuami lako: Manassa iammi tama tondok, la sitammukomi misa’ tau umbaa busso nanii uai, undikomi urrundu’i, ammi tama tu banua nanii 11 tama, ammi kua lako tu ampu banua: Nakua kadanNa Guru lako kalemi: Umbara tu inan la Kunii sola anak gurungKu ungkande Pa’pasa? 12 Anna pakitangkomi misa’ tu inan mengkadoan sia malona’, sakka’ nasangmo tu pengkarangan dio, iamo minii umposara’i. 13 Malemi sola duai anna kabu’tui tu Napokadanna Yesu, napasakka’i tu Pa’pasa. 14 Iatonna lambi’mi attunna unno’ko’mi kumande sola tu rasulu’ sangpulo dua. 15 Nakuami lako: Kukabarii tongan ungkandei dolo te Pa’pasa sola kamu, Kumane dipakario-rio, 16 belanna Kukua lako kalemi kumua: tae’mo Kula ungkande lenni, sae lako disundunninna lan ParentaNa ELOHIM. 17 Iatonna alami Yesu tu irusan misa’, ma’kurre sumanga’Mi, sia Nakua: Alai te mitaataai sola nasangkomi. 18 Belanna Kukua lako kalemi: Tae’mo Kula unniru’ uai anggoro’ sae lako saena tu ParentaNa ELOHIM. 19 Naalami tu roti Nama’kurre sumanga’, Natepu-tepui anNa benni, Nakua: Iamote tu batang kaleKu, tu dipa’bengan belanna kamu: Pogau’mi susite minii umpengkilalaiNa’. 20 Susi dukato tonna mangkamo kumande, Naalami tu irusan, Nakua: Iate irusan iate iamo irusan titanan basse ba’ru lan raraKu tu dipato’do belanna kamu. 21 Apa tiromi iatu limanna to ussorongNa’ sisola sia limangKu dao te meda. 22 Inang la maleNa tu Anak rampan dilino, susitu mangka dilampakanNi, apa upu’ allona tu to ussorongI. 23 Randukmi sikutana-tana kalena sola nasangi tinde anak gurunNa, kumua mindannari ia la umpogau’i susito? 24 Randuk dukami anak gurunNa siterrek kumua, mindannara sola nasangi tu disanganna madaoan? 25 Nakuami Yesu ungkuanni: Iatu mai datunna bangsana tau umparenta taunna sia iatu to ungkuasai naporai disa’bu’ to masokan. 26 Apa iatu kamu da misusi to, sangadinna iatu manakkana tu kamu sola nasang, melo ke pada bangi tu tang manakkana sia iatu mesuanna, melo ke pada bangi ma’parakana. 27 Belanna umbannara madaoan, iaraka tu unno’ko’na kumande, iaraka tu ma’parakana? Tang iaraku tu unno’ko’na kumande? Apa iate Aku te butungNa’ to ma’paraka. 28 Apa tontongkomi Kusisolan lan mintu’ kadipakario-rioangKu. 29 Iamoto angKu pa’tekkenanni lako kalemi tu Parenta susi Ambe’ku mangka umpa’tekkenanni lako Kaleku, 30 anta misa’ kao’koran sola ma’talimbungan kumande sia mangiru’ lan ParentaKu sia unnisungi isungan kapayungan umparessai tu sangpulo dua sukunna to Israel. 31 Nakuami Puang: E Simon, Simon, lendu’ nakabarinna deata bulituk la unta’piikomi susi barra’, 32 apa mangkamoko Kupassambayangan, da napinda tu kapatonganammu, dadi iammu mangkamo mengkatoba’, pabatta’i tu penaanna mintu’ siulu’mu. 33 Nakuami Petrus lako: O Puang, inang kupatutumo tu penaangku, la ussisolangKomi moi tama pa’tarungkuan moi lako dipomatena. 34 Apa Nakua lako: E Petrus! Kukua mati’, ia bangsiamote bongi iate, tae’pa naunnoni manuk, ke tae’pi mupentallun meongan kumua, tae’ mutandaiNa’. 35 Nakuami Yesu lako: IatongKu suakomi tang umbaa poro’-poro’, kandu’ na lapik lentek, denraka apa kurang dio kalemi? 36 Nakuami: Tae’ bangra. Nakuami lako tinde tau sola nasangi: Apa totemo iatu to unnampui poro’-poro’ la naala, susi dukato tu kandu’, sia iatu to tang unnampui pa’dang, nabalukanni tu sambu’na napangallianni pa’dang misa’. 37 Belanna Kukua lako kalemi: Iapa te ianate tu disura’, tae’ nasalai tang disundunninna lako Kaleku, kumua: Dipasisangbilangan to kadake. Belanna mintu’na tu disura’ diona Aku, disundunnimo. 38 Nakuami tinde tau: O Puang, inde sia tu pa’dang da’dua. Nakuami Yesu lako: Da’imi to. 39 Sunmi Namale lako buntu Zaitun, susitu biasanna, nasangundian tu anak gurunNa urrundu’I. 40 Iatonna rampomo lako inan iato, Nakuami lako anak gurunNa: Massambayangkomi, da naruakomi peroso! 41 Umpamambela-belami Kalena dio mai anak gurunNa agi-agi nalambi’ pa’piring Namane malinguntu’ Namassambayang, 42 Nakua: O Ambe’, iake morai siaKomi, palendu’iNa’ te irusan, apa iatu iannato tangia pa’poraiangKu, sangadinna pa’poraiamMi. 43 Payanmi lako Kalena tu malaeka’ misa’ dao mai suruga umpabatta’I. 44 Lanmo kamaparrisan kapua na samukkun-mukkunNa massambayang. Sia iatu ma’pu’Na, susito rara pantan to’do rokko padang. 45 Iatonna malimbangunmo tonna mangkamo massambayang, saemi lako anak gurunNa, Naappa’i mamma’ bangmo, belanna masussa penaanna. 46 Nakuami lako: Ma’apari mimamma’ bangra? Millikkomi ammi massambayang, da naruakomi peroso. 47 Marassan bangsiapa ma’kada-kada pakalan nasaemo sangtuntunan tau sola tu anak gurunNa misa’ disanga Yudas, dolo undoloanni tu tau, nasae umpentireke’i Yesu, la unnudungI. 48 Apa Nakua Yesu lako: E Yudas, iaraka la munii umpa’peturoan Anak rampan dilino tu pangudung? 49 Tonna tiromi to untalimbungi tu apa la dadi, nakuami: O Puang, la kiba’tamiraka pa’dang? 50 Denmi misa’i umba’tai tu kaunanna Tominaa Kapua, natantang tu talinga kananna. 51 Apa mebali Yesu nakua: Da’imi to. Sia Nasapu tu talinganna tinde tau Napamondoi. 52 Nakuami Yesu lako mintu’ pangulu to minaa sia kapala Banua Kabusungan sia mintu’ pekaamberan tu sae urrukka’i: Susikomi to la urrukka’ pa’gora’ ammi sae ma’takin sia ma’tarasulu’? 53 Kiallo-kiallo misisolanNa’ lan Banua Kabusungan, tae’ra mipata’paiNa’ limammi, apa iamote tu allu’mi sia parenta kamalillinan! 54 Tonna mangkamo untingkanNi tu Yesu, malemi nasolan, nabaaI lako banuanna Tominaa Kapua, naundi tu Petrus unturu’ mambela bangi. 55 Iatonna dipadukkumo api lan tangnga-tangnga paladan, unno’ko’mi sola nasangi, anna iatu Petrus unno’ko’ duka lan alla’na. 56 Natiromi misa’ kaunan baine tonna unno’ko’ sikandappi’ api naarrangi api, napemaranga-rangai lako, namane kumua: Ia dukapa te tau iate tu Nasisolan! 57 Apa napeonganni, nakua: E baine, tae’ aku kutandai tu Tau iatu! 58 Sattu’-sattu’ to natiroomi misa’ to senga’, nakuami: Manassa ikopa tu solaNa! Apa nakua Petrus: Na iate tau te! Tae’ aku na aku! 59 Mangkato agi-agi sangkapuran pangan nakua pole’omi misa’ to senga’ ungkanassai: Manassa tongan ia dukapa te tau iate tu Nasisolan, belanna iate tau iate to Galilea duka! 60 Nakuami Petrus: Na iate tau te! tae’ aku kuissanni tu kadammu! Iatonna iato, marassan bangsia ma’kada-kada naunnonimo manuk. 61 Messailemi Puang namentiro lako Petrus, nakilalaimi Petrus tu kadanNa Puang, tu Napokadanna lako, kumua: Tae’pa naunnoni manuk te bongi iate, ammu peonganniMo’ pentallun. 62 Sunmi tu Petrus naunnade-ade tumangi’. 63 Iatu mintu’ to ungkampai natelle-telle tu Yesu sia nakambei; 64 sia tonna mangkamo umbungku’I tu Yesu, nakutanaimi, nakua: Tandaikae mindara tu mangka ungkambeiKomi! 65 Budapa tu kada patelle napokada tinde tau lako. 66 Iatonna masiangmo ma’kombongammi tu mintu’ to matua-tua pa’tondokan sia pangulu to minaa sia pandita Sura’, nabaaI napopennolo tama pa’kombonganna, 67 nakuami tu tau: Iake Kamumo Mesias, pokadangkanni mai. Nakuami Yesu lako: La mipatonganrika, ke Kupokadangkomi 68 sia iake mekutanaNa’, la mipebaliirika? 69 Apa randuk te totemo, la unno’ko’ tu Anak rampan dilino dio kanan kuasanNa ELOHIM. 70 Nakuami tu tau sola nasang: Dadi Kamumoraka tu AnakNa ELOHIM? Nakuami lako: Susimo tu mipokadanna, Akumote. 71 Nakuami tu tau: Apaopa gai’na tu sa’bi lako kaleta? Na kita kalenamo urrangii sun dio pudukNa.
1 Sangke’derammi tu tau, nabaaI tu Yesu lako olona Pilatus. 2 Randukmi umparapa’I, nakua: Kilambiran te tau iate unnada’i sala solaki, Nagagai massima lako datu kapua, Nakua Ia kalena Ia Kristus sia datu. 3 Nakutanaimi Pilatus nakua: Kamumoraka datu to Yahudi? Mebalimi Yesu lako, Nakua: Susimo tu mipokadanna. 4 Mangkato nakuami Pilatus lako mintu’ pangulu to minaa sia lako to buda: Tae’ra kuappa’ tu la Naposalana te tau iate. 5 Napamakarra’ pissanorami tu kadanna, nakua: Umpatigega’ to buda te tau iate, lao ullilingi tondok Yudea unnada’i tau tempon dio mai Galilea sae inde te mai. 6 Iatonna rangimi Pilatus tu iannato napekutanammi kumua: to Galilearaka te tau iate; 7 tonna kanassami kumua lan parentana Herodes nasuami umbaaI lako, belanna iatonna iato dio Yerusalem tu Herodes. 8 Iatonna tiromi Herodes tu Yesu, lendu’mi parannunna penaanna, belanna masaimo la morai bang untiroI, belanna pembudamo narangi datu tu kadanna tau diona Yesu sia la morai untiroi misa’ tu tanda mangnga Napogau’. 9 Ma’rupa-rupa tonganmi kada napekutanan datu, apa moi misa’ tae’ duka Napebalii Yesu. 10 Bendan bangmi tu pangulu to minaa sia pandita Sura’ umparapa’ Yesu, lendu’ maparrangna. 11 Nalo’bo-lo’bomi Herodes sola mintu’ surodadunna tu Yesu sia natelle-telle, napakei sambu’ pandillak-dillak, nasuai umbaaI sule lako Pilatus. 12 Iatonna iato sisangmuanemo tu Pilatus na Herodes, belanna sisarangnga’ pirambongi’. 13 Narampunmi Pilatus tu mintu’ pangulu to minaa sia kapala sia to buda, nakuami, lako: 14 Iate tau iate mibaa lako kaleku susito umpatipero’ senga’ to buda, na kuparessamo dio tingayomi natae’ bang kuappa’ tu la Naposalana, tu minii umparapa’I. 15 Susi dukato tu Herodes, tae’, belanna nasua diomo mai sule, natae’ bang apa Napogau’ te tau iate tu sipatunna la dinii umpatei. 16 Iamoto dadi la kubamba bangmo, kurampananNi. 17 (Belanna tae’ nasalai tu Pilatus tang umpatassuranni misa’ tau tu to buda, ke allo kapua.) 18 Rambanmi tu tau metamba takua bang to misa’ri, nakua: Tombonni lao tu tau iatu, iamo kami tu Barabas tassurangkan. 19 Iatu Barabas dikurung lan pa’tarungkan, belanna mangkamo umpamaramba tau lan tondok sia umpatei tau. 20 Belanna la morai tu Pilatus urrampanan Yesu, ma’kada pole’omi lako tau. 21 Apa metamba pole’o tu tau, nakua: A’ta’I Ia tu! A’ta’I Ia tu! 22 Ma’pentallunna ma’kadami Pilatus lako tu tau, nakua: Kakadakean apara Napogau’? Tae’ bang kuappa’ tu la Naposalana tu sipatunna la dinii umpatei. Iamoto dadi la kubamba bangmo, kurampananNi! 23 Apa tae’ napaka’tui metamba umpekapuai gamaranna, natuntunni bang tu Yesu la dia’ta’ na samasarrang-sarrangna bang tu petambana tau. 24 Namane urra’ta’i Pilatus, kumua la susimo tu natuntunna bang tau. 25 Natassurammi tu to ditarungku ma’pamaramba sia umpatei tau tu napalakunna, apa iatu Yesu nasorong sia naeloran tu tau umpogau’i lako tu pa’poraianna. 26 Iatonna malemo umbaaI tu Yesu, nala’ka’imi tu to Kirene misa’ disanga Simon lu dio mai pa’lak, napapassanni tu kayu pea’ta’, kumua anna undi umpassanni dio boko’Na Yesu. 27 Nabuda tongan tau undi urrundu’I sia den ba’tu pira-pira baine ussa’pa-sa’pa ara’na sia untangi’i. 28 Messailemi Yesu lako tinde tau, Nakua: E pia to Yerusalem, da mitangi’iNa’, sangadinna tangi’ikomi ria kalemi sia anakmi. 29 Belanna tae’ nasalai tang sae tu allo, tu la nanii tau ma’kada kumua: Maupa’ ia tu to tamanang sia iatu tau tang narubak anak sia iatu susu tang nasusu pia’-pia’. 30 Iato ke attu iato mane la randukri ma’kada tu tau lako mintu’ tanete susite: I’pinnikanni mai! sia lako mintu’ buntu: Samboikanni mai! 31 Belanna iake susii penggauranna lako kayu mamata to, la ma’patumbaoi dadinna tu kayu marangke? 32 Nabaa dukami tau tu to senga’ da’dua, to kadake, la napasipatei Yesu. 33 Iatonna rampomo lako to’ inan disanga Kararo ulu, naa’ta’mi tu Yesu dio sia iatu to kadake da’dua, misa’ dio kananNa na misa’ dio kairinNa. 34 Massambayangmi Yesu, Nakua: O Ambe’, pagarri’i te mai tau, belanna tae’ naissanni tu apa napogau’. Nasire’tekkimi tu pakeanNa kumua ba’tu umbannai umpotaai. 35 Sangke’derammi tinde to buda untiroi. Ia duka tu mai kapala-kapala ussitelle-tellei, nakua: Narampanammo tu to senga’, Narampanan todai tu Kalena totemo, ke Iamo Kristus, To Natonno’ ELOHIM! 36 Sangsaean dukami tu surodadu untelle-telleI, napairu’I sukka anggoro’, nakua: 37 Iake datunnaKomi to Yahudi, lessuran kalenaKomi Kalemi! 38 Sia den duka tandana disura’ dao nakua: Iamote tu datunna to Yahudi. 39 Iatu to kadake ditoke’ den misa’ untelle-telleI, nakua: Tang KristusroKomika? Lessuran kalenamoKomi Kalemi Milessuran dukakan! 40 Apa mebali tu misa’ sia nata’tan, nakua: Tae’ bangraka iko mumataku’ lako ELOHIM, anna pada muperasaimo tu kamaparrisan? 41 Ia kita tu kitanna sipatuki’, belanna natumangki’ penggauranta anta dipakario-rio, apa iate Tau iate moi misa’ duka tu penggauranNa tae’ sala. 42 Nakuami lako Yesu: O Puang, kilalaina’ dikka’, ke tamaKomi ParentaMi! 43 Nakuami Yesu lako: Nakua kadangKu mati’: Manassa ia bangsiamote allo iate, anta sisola lan inan kamanamanan. 44 Umbai agi-agi te’te’ sangpulo dua ma’tangnga allo, malillinmi tu mintu’ padang inde to dio sae lako te’te’ tallu makaroen, 45 belanna malillin tu allo sia iatu kulambu Banua Kabusungan tipa’dua. 46 Metambami tu Yesu umpemandui gamaranNa, nakua: O Ambe’, Kusorong lako Kalemi tu penaangKu. Iatonna mangkamo ma’kada susito, sinoemi penaa. 47 Iatonna tiromi tinde kamandang ungkapalai surodadu saratu’ tu apa mangka dadi, umpakarayami ELOHIM, nakua: Manassa Iamo misa’ To ma’bulo sanglampa te! 48 Mintu’na to sae sirampun umpengkitai, tonna tiromi tu apa mangka dadi, pantan sulemi ussa’pa-sa’pa ara’na. 49 Iatu mintu’na to Nasitandan sia iatu baine undi unturu’I dio mai Galilea bendan mambela-bela bang untiroi tu iannato. 50 Denmi misa’ tau disanga Yusuf, to diala ada’, 51 iamo misa’ to melo penaanna sia malolo – iato tau iato tae’ naturu’i tu pa’tangngaranna sia penggauranna tau; – iato tau iato, to dio mai Arimatea, misa’ tondok to Yahudi, sia ia dukamo umpeagi bang parentaNa ELOHIM. 52 Malemi to tau iato mennolo lako Pilatus, napalakui tu batang rabukNa Yesu. 53 Iatonna alaimi dao mai, nabalunmi sampin kasa me’lok, napatamai liang, tae’ bangpa tau dipeliang tama. 54 Iamoto allo iato dinii ma’pasakka’ sia mandappi’mo tu allo katorroan. 55 Iatu mintu’na baine, tu Nasolanna sae dio mai Galilea, sangundian urrundu’i sia untiroi tu liang, sia kumua ba’tumba dikua umpatamai tu batang rabukNa. 56 Iatonna sulemo tinde tau, napassakka’mi tu pebangki’ sia iatu dipa’busarungngusanna. Iatonna allo katorroan natorroimi, unturu’ atoran Sukaran aluk.
1 Apa iatonna tibaan masiang, tonna allo bunga’na lan minggu iato, tae’pa bongi, nasaemo tinde tau lako to’ liang umbaai tu pebangki’ tu mangka napasakka’. 2 Nakarampoimi tu batu mangkamo dilentenni dio mai to’ liangNa, 3 sia iatonna malemo tama, tae’mo naappa’ tu batang rabukNa Puang Yesu. 4 Iatonna bangngo bangmo ara’na tinde tau tu diona to, denmi tau da’dua bendan nasikandappiran, ma’pakean pandillak-dillak. 5 Tonna mataku’ tonganmo tinde tau natukku rokko padang, nakuami tinde tau lako: Ma’apai midaka’I tu To tuo dio to’ to mate? 6 Tae’ Ia Naindete, sangadinna malimbangunmo dio mai to’ to mate. Pengkilalai umbara nakua kadanNa lako kalemi tonna diopa Galilea, 7 kumua: Tae’ nasalai tang disorong lako to kasalan tu Anak rampan dilino anna a’ta’I naallo ma’pentallun Namalimbangun sule. 8 Pakalan nakilalaimi tinde tau tu kadanNa; 9 sia iatonna sulemo dio mai to’ liang, napokadami tu mintu’na to lako tu sangpulo misa anak gurunNa sia lako duka mintu’ to senga’. 10 Iamotu Maria Magdalena na Yohana na Maria indo’na Yakobus; ia duka tu baine senga’, tu nasolanna, umpa’peissananni lako mintu’ rasulu’ te ianna te. 11 Nasangami mintu’ rasulu’ tu kadanna kada pa’patia’bak punala bang, dadi tae’mi napatonganni. 12 Apa iatu Petrus ke’de’ namale sasa-sasa lako to’ liang; iatonna messurruk mentiro tama, natiromi pebalunNa mannamo lan, malemi sule, namangngai tongan tu apa mangka dadi. 13 Sirupang dukato allo iato denni da’duai male lako misa’ tondok disanga Emaus, agi-agi kalingkan duang diang sangtangnga mambelanna dio mai Yerusalem. 14 Sipa’kada-kadami sola duai umpokadai tu diona tu mintu’na apa mangka dadi. 15 Iatonna marassanmo sipa’kada-kada sia sikutana-tana, pakalan Nasae kaleNamo tu Yesu urreke’i, Namale sola, 16 apa takua to ditampun tu matanna tinde tau sola duai, natae’ pole’ natandai. 17 Nakuami Yesu lako: Apara kamu tu miulelean lolanan? Tadangmi tinde tau, lendu’ masussanna Natiro Yesu lako. 18 Namebali tu misa’ disanga Kleopas, nakua: To saeroKomika Kamu duka dio Yerusalem, na Kamu manna Kamu tang unnissanni tu apa mangka dadi dio te totemo? 19 Nakuami lako: Apamo ia? Mebalimi nakua: Napa tu apa dadi lako Yesu to Nazaret, misa’ nabi matoto’Na ELOHIM nala diona penggauranNa, nala diona kada dio oloNa ELOHIM sia dio tingayona mintu’ tau; 20 ba’tumba nakua pangulu to minaa sia kapalaki umpa’peturoanNi, anna dira’ta’ kumua la dipatei, anna a’ta’I! 21 Kiparannuan bangmo kami, kumua Iamo la ulla’bak to Israel, – apa moi susito, totemo ma’tallung allomo mangkanna dadi tu mintu’nato. 22 Apa napatirambanokanni ba’tu pira-pira baine solaki, tu sae dio to’liangNa ina’ makale’; 23 na iatonna tae’ naappa’i tu batang rabukNa, saemi nakua: untiro pole’omo malaeka’ payan lako kalena umpokadai, kumua tuomo. 24 Malemi tu solaki pira lako to’ liangNa, nakabu’tui tonganna susitu kadanNa tinde baine, apa iatu Yesu tae’ natiroI. 25 Nakuami Yesu lako: E to baga sia to banda’ inaa umpatonganni tu mintu’na apa mangka napokada nabi! 26 Tang sipaturaka Mesias umperasai tu iannato, Namane tama kamala’biranNa? 27 Naparanduk diomi mai Musa sia mintu’ nabi Nabattuananni lako tu dipokadanna lan mintu’na sura’ diona Ia. 28 Mareke’mi tinde tau lako tu tondok napatu, Naangga’-angga’i bangmi Yesu susito la tarru’ bang male. 29 Apa nana’ran-na’ran tinde tau sola duai, nakua: Tatorromo sola, belanna la bongimo, lambunmo allo. Malemi tama tu Yesu la torro dio sola. 30 Pakalan iatonna unno’ko’mo kumande sola tinde tau sola duai, Naalami tu roti, Napalakuanni kamatotoran, Natepu-tepui, Natadoanni. 31 Pakalan namaseromo tu matanna tinde tau sola duai, natandai tu Yesu; pa’de bangsiami natiro lako. 32 Sipa’kada-kadami, nakua: Tang mamali’raka penaanta, tonNa pa’kadaiki’ dio lu lalan sia tonna pokadan nasangki’ tu lanna mai Sura’ Madatu? 33 Ke’de’ bangsiami tonna attu iato, namale sule lako Yerusalem, nakarampoi tu sangpulo misa anak gurunNa sirampun sola tu to nasolan nenne’; 34 nakuami sola nasangi: Tongannamo malimbangunmo tu Puang sule sia umpa’pekitanammo Kalena lako Simon. 35 Naulelean dukami tinde tau da’dua tu mangkanna dadi dio lalan sia umba nakua katandanna Yesu lako kalena, tonna untepu-tepu roti. 36 Marassanmo tinde tau umpokada-kadai tu iannato, pakalan Nasaemo tu Yesu bendan lan tangnga-tangngana sia Nakua lako: Siriakomi kamarampasan. 37 Tirambanmi sia lendu’ mataku’na, belanna nasanga bombo tu natiro. 38 Nakuami Yesu lako: Ma’apari mibata-batara sia sala tangnga’? 39 Tiromi tu limangKu sia lentekKu, manassa Aku bangsiamote! Sapumi tu Kaleku, sia tiromi, pa tae’ ia nakeduku’ tu bombo sia kebuku, tae’ nasusi te Aku mitiro mai. 40 Iatonna ma’kada susito, Napakitammi tu limanNa sia lentekNa. 41 Apa tae’pa napatonganni, belanna parannu penaanna tinde tau sia mangnga, Nakuami Yesu lako: Denraka kandemi indete? 42 Nabenmi tau bale digoreng sangti’- pek. 43 Naalami Nakandei dio tingayona tinde tau sola nasang. 44 Nakuami lako tinde tau: Iamote tu kada KupokadangKomi tonta sisolapa, kumua tae’ nasalai tang disundunninna te mintu’nate, tu disura’na lan sura’ Sukaran alukna Musa sia lan sura’na mintu’ nabi sia lan sura’ nanian pa’pudian diona Aku. 45 Tonna iato Napatibungka’mi tu penaanna tinde tau, kumua anna issanni tu Sura’ Madatu. 46 Sia Nakua lako: susite tu disura’na, kumua la umperasai kamaparrisan tu Mesias, anna allo ma’pentallun Namalimbangun sule dio mai to’ to mate, 47 nadipalele sola sanganNa tu kamengkatobaran umpasae kadipa’deian kasalan lako mintu’ issinna lino nasambo langi’ narande tana, randuk dio mai Yerusalem. 48 Na iate mintu’na te kamumo la sa’binna. 49 Manassa tae’ nasalai tang Kuparampo lako kalemi tu pangallu’Na Ambe’Ku, na kamu ma’peagi-agi bangmokomi lan te kota sae lako dipaselle’imi tu kamatotoran dao mai madona. 50 Nasolammi lako salianna tondok sae lako Betania, Naangka’i tu limanNa, Nabura’i lindo masakke. 51 Marassan bangsiapa umbura’i lindo masakke, nasisarakmo tinde tau, Nadiangka’ langngan suruga. 52 Sulemi tinde tau lako Yerusalem lendu’ parannunna penaanna. 53 Tontong bangmi lan Banua Kabusungan umpudi-pudi ELOHIM.
1 Tempon mulanna naden tu Bisara, na iatu Bisara siayoka ELOHIM, sia iatu Bisara Ia bangsia ELOHIM. 2 Inang denmo Ia tonna tipamulanna sola ELOHIM. 3 Mintu’na angge maritik dipadadimo tete dio Kalena, iake tae’i na Ia tae’ duka misa’ dadi tu mintu’na dadinnamo. 4 Ia oto’na katuoan, anna iatu katuoan iamo arrangna tolino. 5 Parrang lan kamalillinan tu arrang iato, anna tae’ nataloi kamalillinan. 6 Saemi misa’ tu to Nasua ELOHIM, disanga Yohanes. 7 Iamo sae umpamanassai, la ungkatottongi tu diona arrang, kumua anna ma’patongan tu mintu’ tau belanna Ia. 8 Tangia kumua iamotu arrang, sangadinna la ungkatottongiri tu diona arrang. 9 Iatu manassana arrang tu unnarrang mintu’ tau, mane sae tama lino. 10 Lanmo lino sia mangka Napadadi te lino, apa tae’ natandai lino. 11 Saemo umpellambi’i apanNa, apa to Napotau ia tu ungkanokaI. 12 Apa padami tau untarimaI, iamo Naben kuasa la mendadi anakNa ELOHIM, tu to ungkanappa’i tu sanganNa; 13 tu kombong tang lu dio mai rara sia tang lu dio mai kasikamaliranna kale sia tang lu dio mai kamoraianna muane, sangadinna lu dio mai ELOHIM. 14 Mentolinomo tu Bisara, sia tongkon tau matamo tasisolan sia kitiromo tu kamala’biranNa, susi kamala’biranNa Anak misa dio mai Ambe’, ponno kamaturu-turuan sia kamanapparan. 15 Nakatottongimi Yohanes sia metamba-tamba nakua: Iamora te tu mangka kupokada a’ganNa kumua: Iatu undinna sae na aku, Iamo undoloina’, belanna inang dolo Ia den na aku. 16 Belanna dio mai kala’bianNa, anta timba tang tore pa’kamasean sola nasang. 17 Belanna napa’benganmo Musa tu Sukaran aluk, apa iatu kamaturu-turuan sia kamanapparan Napaombo’ Yesu Kristus. 18 Iatu ELOHIM moi misa’ duka tau tae’pa untiroi; anNa Anak misa, tu diong bantananNa Ambe’, Ia umpa’pepayananNi. 19 Inde sia tu nakatottongi Yohanes, tonna ussua to minaa sia to Lewi tu to Yahudi dio mai Yerusalem la lao umpekutananni lako, kumua: Mindarakomi? 20 Mangakumi sia tae’ nameongan; mangaku kumua: Tae’ aku na aku te tu Mesias. 21 Mekutanami tinde tau lako kumua: Iake susito, mindakomi kamu? Kamumoraka Elia? Nakuami: Tae’. Kamumoraka tu nabi? Nakuami mebali: Tae’. 22 Nakuami tinde tau lako: Na mindakomi kamu? Angki issanni mebali lako tu to ussuakan. Umbara mikua umpokadai tu kalemi? 23 Nakuami: Akumote tu gamaranna to metamba-tamba dio padang pangallaran kumua: Ranteimi tu batattaNa Puang, susitu mangka napokada nabi Yesaya. 24 Iatu to disua, to Farisi. 25 Mekutanami lako sia nakua ungkuanni: Iake tangiakomi Mesias, sia tangia Elia sia tangia tu nabi, ma’apai ammi dio’ tau? 26 Mebalimi Yohanes lako, nakua: Aku te uai bangri kupa’dioran, apa lan tangnga-tangngami bendanmo tu To tang mitandai. 27 Iamoto tu undi sae na aku, na moi ulang lapik lentekNa tang sipatuna’ la umbukai. 28 Mintu’na tu iannato dadimo dio Betania, dio lamban lianna salu Yordan tu nanii Yohanes undio’ tau. 29 Tonna masiang to nakitami tu Yesu sae lako kalena nakuami: Tiromi tu Anak dombaNa ELOHIM, tu ussarapai kasalanna issinna lino. 30 Iamora te tu kupokada a’ganNa kumua: Undinna na aku la sae misa’ tu To undoloina’, belanna inang dolo Ia den na aku. 31 Dolona tae’ kutandai; apa dikua anNa dipa’pepayanan lako to Israel, iamoto angku sae umpa’dioran uai. 32 Nakatottongimi Yohanes nakua: Kukitamo tu PenaanNa ELOHIM songlo’ dao mai langi’ susi bu’ku’, unta’pai. 33 Aku tae’ duka kutandai, apa Ia tu To ussuana’ umpa’dioran uai, mangka umpokadanna’ kumua: Minda-minda mutiro Nanii songlo’ tu Penaa anna torroi, Iamoto tu umpa’dioran Penaa Masallo’. 34 Kukitamo angku katottongi kumua Iamo te tu AnakNa ELOHIM. 35 Iatonna masiang to, bendan pole’omi inde to dio tu Yohanes sola anak gurunna da’dua. 36 Iatonna kitami tu Yesu sumalong-malong, nakuami: Tiromi tu Anak dombaNa ELOHIM. 37 Tonna rangi tinde anak gurunna Yohanes sola duai ma’kada susito, undimi urrundu’ Yesu. 38 Messailemi tu Yesu; iatonna kitai undi urrundu’I, Nakuami ungkuanni: Apara tu midaka’? Nakuami mebali: O Rabi! – ke dipallemba’i battuananna Guru –: umbara Minii torro? 39 Nakuami lako tinde tau: Maimokomi untiroi! Laomi natiro tu Naninna torro, anna torro sola Yesu to allo iato. Tonna iato agi-agi te’te’ a’pa’ makaroen. 40 Iatu Andreas, siulu’na Simon Petrus, iamo misa’ to tau da’dua, tu urrangi dio mai Yohanes, anna undi urrundu’ Yesu. 41 Bunga’na sitammumi Andreas tu Simon, siulu’na, nakuami lako: Kikabu’tuimo tu Mesias, ke dipallemba’i battuananna Kristus. 42 Nasolammi lako Yesu. Napatontongimi mata Yesu Nakua: Iko te Simon, anakna Yohanes, la disangamoko Kefas, ke dipallemba’i battuananna Petrus. 43 Iatonna masiang to la malemi lako Galilea; Nasiappa’ Filipus. Nakuami ungkuanni: Undiko urrundu’Na’. 44 Iatu Filipus to Betsaida, sangtondok Andreas na Petrus. 45 Siappa’omi Filipus tu Natanael, nakuami lako: Kikabu’tuimo tu nasura’ Musa lan Sukaran aluk tu diona a’ganNa sia mintu’ nabi, Iamotu Yesu, anakna Yusuf, to Nazaret. 46 Nakuami Natanael lako: Ma’dinraka tu Nazaret nanii bu’tu melona? Nakuami Filipus: Maimoko mutiroi! 47 Nakitami Yesu tu Natanael sae lako Kalena, Nama’kada umpokadai tu a’ganna Nakua: Tiromi tu misa’ to Israel tongan, tu tae’ tangnga’ kadake dio kalena! 48 Nakuami Natanael lako: Umbara Mikua untandaina’? Nakuami Yesu mebali lako: Tae’pa natambaiko Filipus, tommu dio to’ ara angKu kitamoko. 49 Nakuami Natanael mebali lako: O Rabi, Kamumo tu AnakNa ELOHIM! Kamumo tu Datunna to Israel! 50 Mebalimi Yesu sia Nakua ungkuanni: Ma’patonganrokoka, tu belanna Kukua mati’: Kukitako dio to’ kayu ara? La mukita tu ondong kapuanna na iate iannate. 51 Sia Nakua lako: Tonganna tongan Kukua mati’; la mikita tu langi’ tibungka’, sia mintu’na malaeka’Na ELOHIM sisula’ sirrin songlo’ lako Anak rampan dilino.
1 Ma’duang allo lendu’nato, denmi pa’maruasan to ma’kapa’ dio Kana, tana Galilea, sia iatu indo’Na Yesu dio ren. 2 Iatu Yesu sola anak gurunNa ditambai duka lako tu pa’maruasan to ma’kapa’. 3 Iatonna tang silasamo tu uai anggoro’, nakuami indo’Na Yesu lako: Tae’mo uai anggoro’na te tau. 4 Nakuami Yesu lako: E baine, apamora la mituntun dio mai Kaleku? natae’pa nalambi’i attungKu. 5 Nakuami indo’Na ungkuanni tu mintu’ to ma’paraka: Apa-apa Nakuangkomi, pogau’i. 6 Indeto dio den balubu batu annan, dinii membase susitu biasanna atoranna to Yahudi; iatu balubu, siduang busso ba’tu sitallung busso uai tama. 7 Nakuami Yesu ungkuanni tu tau: Patamai nasangi uai te balubu. Naponnoimi tau sae langngan babana. 8 Nakuami ungkuanni tu tau: Siokmi totemo, ammi baai lako to umpana’ta’ pa’maruasan. Nabaami. 9 Iatonna lae’mi tinde to umpana’ta’ pa’maruasan tu uai menanggoro’mo, – tae’ naissanni umba nanii sae, apa naissan ia tu to ma’paraka, tu ussiokki tu uai – natambaimi tinde to umpana’ta’ pa’maruasan tu muane diparampo, 10 nakuami ungkuanni: Biasanna ia napa’pairusan tau dolo tu anggoro’ mammi’, nabossapi tu tau unniru’i, namane dipa’pairusan tu tangkanna mammi’; anna mipalumpunni bang kamu tu mammi’na sae lako totemo. 11 Iamo te tu bunga’na tanda kalle-kallean tu Napogau’ Yesu dio Kana tana Galilea, sia umpa’pekitanan kamala’biranNa; napatonganmi anak gurunNa. 12 Upu’ to malemi tu Yesu rokko Kapernaum sola indo’Na sia siulu’Na na anak gurunNa; apa tae’ napirang allo torro dio. 13 Mandappi’mo allo Pasa to Yahudi, Nake’de’ tu Yesu langngan Yerusalem. 14 Nalambi’mi lan Banua Kabusungan tu to ma’baluk tedong sapi sia domba sia bu’ku’ sia to ussapi’ doi’, unno’ko’ dio. 15 Nagaragami tu pebamba ulang, Narambai nasangi tu tau lan mai Banua Kabusungan, sia ia duka tu mintu’ domba sia tedong sapi; sia Nabolloan tu doi’na to massapi’ doi’, sia Nabalittua’ tu medana. 16 Nakuami ungkuanni tu to ma’baluk bu’ku’: Alai nasangi lao te apa iate, da mia’ga pa’balukanni te banuanNa Ambe’ku. 17 Tilanta’mi lan penaanna anak gurunNa tu mangka disura’ kumua: Kamakaritutuan lako banuamMi la umpapuru’ penaangKu. 18 Mebalimi tu to Yahudi nakua lako Yesu: Apara tu tanda la Mipakitangkan, kumua ma’dinKomi umpogau’i susito? 19 Nakuami Yesu mebali lako: Rondonnimi te Banua Kabusungan, angKu pabendanni sule lan tallung allo. 20 Nakuami tu to Yahudi: Patangpulo nnannan taunna nanii tau umpabendanni te Banua Kabusungan, anna tallung allori Kamu la Minii umpabendanni? 21 Apa ia tu Banua Kabusungan Napokada, Kalena Ia. 22 Iamira tonna malimbangunmo dio mai to’ to mate, namane ungkilalai anak gurunNa kumua mangkamo Napokada te; napatonganmi tu Sura’ Madatu sia iatu kada mangka Napokada Yesu. 23 Tonna diomo Yerusalem, tonna allo kapua dinii Ma’pasa, budami tau umpatonganni tu sanganNa, belanna nakitamo tu tanda kalle-kallean Napogau’. 24 Apa iatu Yesu tae’ Namatappa’ lako tau iato mai umpamanassa kalena, belanna Natandai nasang tu penaanna. 25 Sia belanna tae’ Naanga’ misa’ duka tau la ungkatottongi tu diona tolino, belanna Ia kalena unnissanni tu lanna penaanna tolino.
1 Denmi misa’ to Farisi, disanga Nikodemus, pangulu to Yahudi. 2 Sae bongi lako Yesu, nakua lako: O Rabi, kiissan kumua Kamumo misa’ guru lu dio mai ELOHIM, belanna tae’ ia misa’ tau ma’din umpogau’i tu tanda kalle-kallean susitu Mipogau’, ke tae’i Narondongi ELOHIM. 3 Mebalimi tu Yesu nakua ungkuanni: Tonganna tongan Kukua mati’, iake tae’i nadidadian pole’ tu tau, tae’ nabelai untiro ParentaNa ELOHIM. 4 Nakuami Nikodemus lako: Umbara la dikua undadianni tu tau, ke matuami? Ma’dinraka la tama pa’tambukanna indo’na, anna didadian pole’? 5 Nakuami Yesu mebali: Tonganna tongan Kukua mati’: Iake tae’i nadidadian dio mai uai sia Penaa tu tau, tae’ nama’din tama ParentaNa ELOHIM. 6 Iatu nadadianna kale, kale bangsiami; iatu nadadianNa Penaa, Penaa bangsiami. 7 Da mimangnga, belanna Kukuamo mati’ kumua: Sipatukomi didadian pole’. 8 Iatu angin umba-umba ia nanii mangiri’ tu naporainna, na mirangi sia tu mongngo’na, apa tae’ miissanni umba nanii sae sia umba naola. Tenmoto tu mintu’nato dadi lu dio mai tu Penaa. 9 Mebalimi Nikodemus nakua lako: Umba nakua la dadi tu ianna te? 10 Mebalimi Yesu lako Nakua: Kamu para’ tu gurunna to Israel, natae’ miissanni te iannate? 11 Tonganna tongan Kukua mati’: Kipokada tu kiissanna, sia kikatottongi tu kitirona, apa tae’ mitarimai tu kikatottonginna. 12 Iake Kupokadammokomi tu lanna te lino natae’ mipatonganni, ma’apai ammi la umpatonganni, ke Kupokadangkomi tu daona suruga? 13 Moi misa’ tau tae’ kendek langngan suruga, sangadi Ia tu mangkanna songlo’ dao mai suruga, Iamotu Anak rampan dilino. 14 Susi Musa mangka umpakendekki tu ula’ dio padang pangallaran, susi dukamoto tu Anak rampan dilino sipatu la dipakendek, 15 dikua anna minda-minda umpatonganNi ungkabu’tui katuoan tontong sae lakona. 16 Belanna tenmoto tu ELOHIM ungkamasei tu issinna te lino, naurunganni umpa’kamaseanni tu Anak tungga’Na, kumua anna minda-minda umpatonganNi tae’ nala sanggang, sangadinna ungkabu’tui katuoan sae lakona. 17 Belanna iari Nasuai ELOHIM tu AnakNa tama te lino, tae’ kumua Napa’peukunganni tu lino, sangadinna kumua anNa karimmanni te lino. 18 Minda-minda umpatonganNi, tae’ nadipa’peukungan, apa iatu to tang ma’patongan, inang dipa’peukungammo, belanna tae’ napatonganni tu sanganNa Anak tungga’Na ELOHIM. 19 Inde sia nadipaolai pangra’ta’, to kumua saemo tama lino tu maserona, apa napa’budai ia tolino tu malillinna na iatu maserona belanna kadake tu penggauranna. 20 Belanna minda-minda umpogau’ kakadakean, nakabiri’ tu maserona sia tae’ naloo lako maserona, da nakantollean tu penggauranna. 21 Apa iatu to umpogau’ malolona, lu lako maserona, anna payan kumua iatu penggauran napogau’ umpa’passarei ELOHIM. 22 Undinnato saemi tu Yesu sola anak gurunNa lako tana Yudea; torromi sola dio Naundio’ tau. 23 Apa iatu Yohanes undio’ duka tau dio Ainon sikandappi’ Salim, belanna buda uai inde to dio; saemi tu tau ma’popedio’. 24 Belanna attu iato tae’pa nadipatama pa’tarungkuan tu Yohanes. 25 Tonna iato bu’tumi kasisakkanna anak gurunna Yohanes anna misa’ to Yahudi diona kadipamaseroan. 26 Saemi lako Yohanes sia nakua lako: O Rabi, iatu To misolan dio sambalinna lu Yordan, tu mikatottongi, tiromi undio’mo tau sia sangsaean tu tau lako Kalena. 27 Mebalimi Yohanes nakua: Moi misa’ tau tae’ nama’din unnala misa’ apa, ke tae’i nadikamaseanni dao mai suruga. 28 Kamu kalena duka sia ungkatottongina’, kumua mangkamo’ ma’kada susite: Tae’ na aku te tu Mesias, sangadinna: disuara’ undoloanNi. 29 Iatu ampunna baine la dirampanni kapa’, iamotu muane la urramppanni kapa’; apa iatu sangmuanena muane la diparampo, ke’de’ umperangii, lendu’ parannunna belanna narangi gamaranna tu muane la diparampo; na totemo te sundunmo tu kaparannuangku. 30 Sipatu Ia la salangngan-langnganna, apa aku te la sarokko-rokkona. 31 Iatu ma’paludaona mai, madaoan na iatu mintu’na; na iate lu lanna mai te lino, naamben bangsiami lino sia lanna manna lino napokada, apa iatu lu daona mai suruga, ondong Ia na iatu mintu’na. 32 Ia ungkatottongi tu diona apa Natiro sia Narangi, apa moi misa’ tau tae’ untarimai tu Nakatottonginna. 33 Minda-minda tu untarimami tu Nakatottonginna, naarra’imo kumua tongan tu ELOHIM. 34 Belanna Iamotu Nasua ELOHIM umpokada kadanNa ELOHIM, apa tang liu-liu tu ELOHIM umpa’kamasean Penaa. 35 Napakaboro’ Ambe’ tu AnakNa sia mintu’na angge maritik Nasorong lako Kalena. 36 Minda-minda umpatonganNi tu Anak, ia unnampui tu katuoan tontong sae lakona; apa minda-minda tang umperangii tu Anak, tae’ nala sikita katuoan, sangadinna tontong dio kalena tu kasengkeanNa ELOHIM.
1 Tonna issanmi Yesu, kumua narangimo to Farisi tu diona Yesu buda Ia tau Napadadi anak gurunNa sia buda Ia tau Nadio’ anna Yohanes, 2 – moi anna tae’ na Yesu kalena undio’ tau, sangadinna anak gurunNa ia tu ma’dio’ – 3 Natampemi tu tana Yudea, Nake’de’ sule lako Galilea. 4 Apa inang la unnola lako tana Samaria. 5 Rampomi lako misa’ tondok dio Samaria, disanga Sikhar sikandappi’ padang mangka napa’bengan Yakub lako Yusuf anakna, pirambongi’. 6 Indemoto tu bubunna Yakub. Belanna mata’ka’ lumingka tu Yesu, unno’ko’ bangmi dio to’ bubun iato, agi-agi te’te’ sangpulo dua tangnga allo. 7 Saemi misa baine to Samaria la untimba uai; Nakuami Yesu lako: Benna’ uai Kuiru’i. 8 Belanna iatu anak gurunNa malemo tama tondok unnalli kande. 9 Nakuami tinde baine to Samaria lako: Ma’apai na to YahudiKomi amMi palakuina’ uai Miiru’ anna baine to Samariana’ aku? (Belanna tae’ nasikambaroan to Yahudi tu to Samaria.) 10 Mebalimi Yesu Nakua ungkuanni: Iakemmu tandai tu pa’kamaseNa ELOHIM sia minda tu umpa’kadaiko, kumua: benNa’ uai Kuiru’i, tae’ mutang malakumo lako, sia mangkamoko Naben tu uai marendeng. 11 Nakuami tinde baine lako: O Puang, tae’ bang apa iti’ la Mipa’timban anna mandalan rokko te bubun; naumbara la Minii unnalai tu uai marendeng? 12 Kamuraka la ondong na iatu Yakub, nene’ to doloki, tu mangka umbenkanni te bubun, na ia kalenamo unniru’i, sia anakna sia mintu’ patuoanna? 13 Mebalimi Yesu Nakua lako: Minda-minda unniru’i te uai iate, la ma’rang bangsia sule. 14 Apa minda-minda unniru’i tu uai la Kubenni, tae’ nala ma’rang len sae lakona, belanna iatu uai Kubenni la mendadi kalimbuang lan kalena natikula’dak-la’dak sae lako katuoan tontong sae lakona. 15 Nakuami tinde baine lako: O Puang, benmo’ tu uai iato, da angku ma’rang len, sia da kumanggi’ sae indete untimba uai. 16 Nakuami ungkuanni: Loomoko untambai tu muanemu, mumane sae indete. 17 Mebalimi tinde baine nakua: Tae’ aku kukemuane. Nakuami Yesu lako: Tonganna tu kadammu, kumua: tae’ aku kukemuane. 18 Belanna limamo tu tau mangka mupomuane, na iatu diona kalemu totemo, inang tangia ia muanemu to. Tonganna tu kadammu. 19 Nakuami tinde baine lako: O Puang, kusanga inang la nabiKomi. 20 Naniimo nene’ to doloki menomba dao te buntu iate, Mikuami Kamu, Yerusalem ia tu sipatu nanii tau menomba. 21 Nakuami Yesu ungkuanni: E baine, patonganNa’, kumua la sae tu attunna, to ke mipenombaimi tu Ambe’, tang daora buntu iate sia tang dio dukara Yerusalem. 22 Manassa kamu te umpenombaikomi apa tang mitandai; kami kami umpenombaikan apa kitandai; belanna iatu kadikarimmanan lu dio mai to Yahudi. 23 Apa la sae tu attunna, na nalambi’mo totemo, kumua mintu’na tu to menomba tongan la menomba lan ia penaa langngan Ambe’ tu tonganna; belanna iari Nadaka’ Ambe’ tu to menomba susito. 24 Iatu ELOHIM Penaa Ia: dadi iatu to umpenombai, sipatu la menomba lan ia penaa tu tonganna. 25 Nakuami tinde baine lako: Kuissan sia kumua la sae tu Mesias, tu disanga Kristus; ianNa sae, la Napa’peissanan lako kaleki tu mintu’nato. 26 Nakuami Yesu ungkuanni: Aku bangsiamote musipa’kadan. 27 Tonna iato saemi anak gurunNa; mangngami, belanna sipa’ulelean baine tu Yesu. Apa tae’ bangi misa’ mekutana kumua: La ma’aparoKomi? ba’tu Apara tu Mipokada lako? 28 Natampemi tu bussona tinde baine, namale tama tondok sia nakua lako tau: 29 Maimokomi, den ia tau inde dio misa’ umpokadanna’ tu mintu’ penggaurangku. Ba’tu tang Iamo Kristus? 30 Sangsunammi tu tau lan mai tondok naloo umpellambi’I. 31 Tonna iato natambaimi anak gurunNa, nakua: O Rabi, kumandemoKomi. 32 Apa Nakua ungkuanni: Den sia kande inde la Kukande, tu tang miissanna. 33 Sipa’kada-kadami tu anak gurunNa nakua: Dendaka tau umbanNi kande? 34 Nakuami Yesu ungkuanni: Iatu kandeKu, iamotu umpogau’ pa’poraianNa To ussuaNa’, sia ussundunni pengkaranganNa. 35 Tang mikuaraka: Patang bulanpa napeparean? Tonganna tongan Kukua mati’: Bangunanni tu matammi, tiromi tu mintu’ bela’; belanna matasak nasangmo totemo, pepareannamo. 36 Na iatu to mepare unnalamo sarona, sia urrampun bura padang tama katuoan tontong sae lakona, kumua anna pada-pada parannu nala to mangambo’ nala to mepare. 37 Belanna iatu ianna te tonganna bangmo tu dipoparumbasan kumua: Senga’ tau mangambo’, laen tau mepare. 38 Aku ussuakomi lao umpeparei tang mikara’ta’ina; nakara’ta’imo tau ammi alai tu kara’tasanna. 39 Budami tu to Samaria lan tondok iato umpatonganNi tu Yesu, belanna kanakanassainna tinde baine nakua: Napokadamo lako kaleku tu mintu’na mangkanna kupogau’. 40 Iatonna sae lako Yesu tu to Samaria, napalakumi, kumua anNa torro sola; torromi dio duang allo. 41 Sabuda-budannami tau ma’patongan belanna narangi kalenamo tu kadanNa Yesu. 42 Nakuami tu tau lako tinde baine: Totemo ma’patonganmokan tangia kumua diona manna kadammu, sangadinna kirangi kalenamo sia kiissan kumua iate Tau iate tonganna to Pakarimmananna te lino. 43 Duang allo lendu’nato ke’de’mi tu Yesu dio mai Namale lako Galilea, 44 belanna Ia Kalena umpokadai, kumua misa’ nabi tae’ nadibilang lan tondokna. 45 Iatonna rampo lako Galilea, natammuimi to Galilea, belanna nakitamo tu mintu’na Napogau’na dio Yerusalem tonna allo kapua; belanna loo duka tu tau iato umpakarayai tu allo kapua. 46 Ma’tole pole’omi sae dio Kana, tana Galilea, tu Naninna umpopennanggoro’ uai. Denmi misa’ to untoe parea dio datu, dio Kapernaum, masaki tu anakna muane. 47 Iatonna rangi kumua saemo tu Yesu dio mai tana Yudea lako Galilea, loomi napellambi’I, napalakuI anNa loo rokko umpamalekei tu anakna, belanna la mate mannamo. 48 Nakuami Yesu ungkuanni: Ianna tae’ mitiro tanda kalle-kallean sia tanda mangnga, tae’ mima’patongan. 49 Nakuami lako tinde to untoe parea dio datu: MaimoKomi talao rokko su’ding tae’ siapi namate tu anakku. 50 Nakuami Yesu lako: Laomokomi, tuo ia tu anakmi. Napatonganmi tinde tau tu kada Napokadanni Yesu, namale. 51 Apa solo’ bangsia rokko, nasitammumo kaunanna umbaa kareba kumua tuo sia ia tu anakna. 52 Mekutanami lako tinde tau kumua: te’te’ pira anna melo nasa’ding? Nakuami lako: Te’te’ misa’ iongi’ napa’de tu kula’na. 53 Naissanmi tinde ambe’na tu pia, kumua te’te’ ia duka bangsiamoto anNa kua lako tu Yesu: Tuo ia tu anakmi; ma’patonganmi sola tu mintu’ to lan banuanna. 54 Iamote tu tanda kalle-kallean ma’penduanna Napogau’ Yesu tonna lu dio mai tana Yudea Nasae lako Galilea.
1 Undinnato denmi allo kapuana to Yahudi; malemi tu Yesu langngan Yerusalem. 2 Dio Yerusalem sikandappi’ babangan Domba den misa’ limbong, iake basa Ibrani disanga Betesda; inde to dio den lima lantang. 3 Lan lantang iato lendu’ budanna to masaki mamma’, to buta sia to sondo’ sia to kupi’, umpeagi nasang uai limbong tise’go’. 4 Belanna den sipissan-pissan namengkalao malaeka’ rokko limbong iato nase’go’i tu uainna; minda-minda tu bunga’na mengkalao rokko tu limbong, ke mangkai tise’go’ tu uai, maleke moi nasaki apa unnalai. 5 Denmi dio misa’ tu to masaki tallungpulomo ngkarua taunna. 6 Iatonna tiroi Yesu mamma’, sia Naissan, kumua padamo masainna masaki to, Nakuami ungkuanni: Morairokoka maleke? 7 Nakuami tinde to masaki mebali lako: O Puang, tae’ dikka’ tau umbaana’ rokko te limbong, ke tise’go’i uainna, apa iangku male, nadoloimo’ to senga’ mengkalao rokko. 8 Nakuami Yesu ungkuanni: Millikmoko mualai tu ampa’mu mumale ma’lingka. 9 Ta’pa malekemi tinde tau, naalai tu ampa’na namale ma’lingka. Iato allo iato, allo katorroan. 10 Iamoto anna kua to Yahudi lako tu to dipamaleke: Allo iate allo katorroan, tae’ nasipatu la mubaa tu ampa’mu. 11 Mebalimi lako tinde tau nakua: Na tu To umpamalekena’, Iamo ungkuanna’ kumua: Alami tu ampa’mu, mumale ma’lingka’. 12 Mekutanami tinde tau lako nakua: Mindara tu tau iato, tu ungkuangko kumua: Alai mumale ma’lingka? 13 Apa tae’ natandai tinde to dipamaleke kumua mindara to, belanna malemo tu Yesu, apa lendu’ budanna tau inde to dio. 14 Undinnato sitammumi Yesu dio to’ Banua Kabusungan, Nakuami ungkuanni: Tiromi, malekemoko; damo mupogau’ kasalan, da naruako tu kadakena pissan. 15 Malemi tinde tau umpa’peissananni lako to Yahudi, kumua iatu To umpamalekei iamotu Yesu. 16 Iamoto napakario-rioI to Yahudi tu Yesu tu belanna Napogau’ tu iannato lan allo katorroan. 17 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Iatu Ambe’Ku mengkarang sae lako totemo sia Aku mengkarang dukaNa’. 18 Iamoto nasaundaka’-daka’na tanga’ tu to Yahudi la morai umpatei, tae’ kumua untengkai mannai atoranna allo katorroan, sangadinna tu belanna Nakua Ambe’ misanNa tu ELOHIM, umpapada ELOHIM Kalena. 19 Mebalimi tu Yesu sia nakua ungkuanni tu tau: Tonganna tongan Kukua mati’: Moi misa’ apa tae’ Nama’inaanna tu Anak umpogau’i ke tae’i Natiroi Napogau’ Ambe’; belanna apa-apa tu Napogau’ Ambe’, ten dukato Napogau’ Anak. 20 Belanna Napakaboro’ Ambe’ tu Anak sia Napakitan tu apa Napogau’; ontongpi la Napakitan tu pengkarangan ondong kapuana na iate, kumua ammi mangnga. 21 Belanna susi Ambe’ umpamalimbangun to mate anNa patuoi, ten dukamoto tu Anak umpatuoi minda-minda tu Naporai. 22 Belanna iatu Ambe’ moi misa’ tau tae’ Napaolai pangra’ta’, sangadinna mangka nasangmo Nasorong lako Anak tu pangra’ta’, 23 kumua anna mintu’ tau umpangke’I tu Anak susitu kaumpangkeranna Ambe’. Minda-minda tang umpangke’I tu Anak, tae’ duka napangke’I tu Ambe’ ussuaI. 24 Tonganna tongan Kukua mati’: Minda-minda umperangii tu kadangKu sia umpatonganNi tu To ussuaNa’, iamo la ungkabu’tui katuoan tontong sae lakona sia tae’ nakannai ukungan, sangadinna lumengka’mo dio mai kamatean lako katuoan. 25 Tonganna tongan Kukua mati’: La sae tu attunna sia den dukamo totemo, kumua mintu’nato mate la urrangi gamaranNa AnakNa ELOHIM, na iatu to urrangii la tuo. 26 Belanna susitu Ambe’ den katuoan lan Kalena, ten dukamoto Napa’kamasean lako Anak naden katuoan lan Kalena. 27 Sia Naben kakuasan lako la umpogau’i tu pangra’ta’, belanna Iamotu Anak rampan dilino. 28 Da mimangnga tu iannato, belanna la sae tu attunna to ke mintu’nato lan liang urrangi tu gamaranNa, 29 anna sun; mintu’na tu to umpogau’ kameloan la malimbangun natama katuoan tontong sae lakona, sia mintu’na tu to umpogau’ kakadakean la malimbangun natama ukungan. 30 Moi misa’ tae’ Kuma’din ma’inaanna Kalena umpogau’i; sangadinna Kupalalo tu pangra’ta’ susitu Kuranginna, na iatu pangra’ta’Ku malambu’ tongan; belanna tangia pa’poraiangKu Kutuntun, sangadinna pa’poraianNa tu To ussuaNa’. 31 Iake Kaleku Kukatottongi, tae’ natongan tu Kukatottonginna. 32 Den senga’na tu ungkatottongi tu diona Aku, na Kuissan kumua tonganna tu apa Nakatottongi diona Aku. 33 Iate kamu te inang ussuakomi tau lako Yohanes anna katottongi tu tonganna. 34 Apa Aku te tae’ Kutuntunni tu nakatottonginna tolino, iari Kupokadai te, kumua ammi makarimman. 35 Iatu Yohanes iamo misa’ palita dukku sia parrang; apa kamu te sattu’rokomi la umpasende penaammi lan arrangna. 36 Apa iatu dikatottonginna diona Aku ondong Ia kapuanna na iatu nakatottonginna Yohanes; belanna mintu’na tu pengkarangan tu Nasorong Ambe’Ku lako Kaleku, kumua angKu pasundunni, mintu’namo tu pengkarangan iato, tu Kupogau’, iamoto tu ungkatottongi tu diona Aku, kumua Ambe’Ku tu ussuaNa’. 37 Na iatu Ambe’ ussuaNa’, Ia kalenamo mangka ungkatottongi tu diona Aku. Tae’pa mirangi lenni gamaranNa ba’tu untiroi rupanNa, 38 sia iatu kadanNa tae’ mikanannangi lan penaammi; belanna iatu To Nasua, tae’ mipatonganNi. 39 Minannung tu lanna Sura’ Madatu, belanna misanga lan mai la minii ungkabu’tui katuoan tontong sae lakona; anna ia duka tu Sura’ iato ungkatottongi tu diona Aku. 40 Apa tae’ mimorai sae lako Kaleku, kumua ammi kabu’tui katuoan. 41 Iatu kadibilangan dio mai tolino tae’ Kutuntunni; 42 apa Kuissankomi, kumua tae’ miampui kamamaliran lako ELOHIM lan penaammi. 43 Aku te saeNa’ umpotete sanganNa Ambe’Ku, apa tae’ mitarimaNa’; iake to senga’ misa’ sae na sanganna kalena napotete, inang la mitarima. 44 Umba la mikua ma’patongan, ke sipa’tuntunangkomi kadibilangan, natae’ mituntun kadibilangan dio mai ELOHIM? 45 Da misangai kumua Kupa’parampoangkomi dio oloNa Ambe’. Iatu to umparapa’komi iamotu Musa to mirannuan. 46 Belanna iake mipatonganni tu Musa, inang la mipatongan dukaNa’, belanna ia ussura’i tu diona Aku. 47 Apa iake tae’i mipatonganni tu Sura’na, umba la mikua umpatonganni tu kadangKu?
1 Undinnato malemi tu Yesu lako lamban lianna tasik Galilea, iamo tasik Tiberias. 2 Lendu’mi budanna tau undi urrundu’I, belanna natiro tu tanda kalle-kallean Napogau’ lako to masaki. 3 Kendekmi tu Yesu langngan misa’ tanete, Naunno’ko’ dao sola anak gurunNa. 4 Tonna iato mandappi’mo tu pa’gauran Pasa, tu allo kapuanna to Yahudi. 5 Iatonna bangunan matanNa tu Yesu sia Natiro lendu’ budanna tau sae lako Kalena, Nakuami lako Filipus: Umbara la tanii unnalli roti, anna kandei te to buda? 6 Ia sia Napokadai susito, belanna la morai untobai, belanna Naissan kalena Ia apa tu la Napogau’. 7 Nakuami Filipus mebali lako: Passaratusan ruppia roti tae’pa nasilasa te tau, moi anna sisidi’ri namisai. 8 Denmi misa’ tu anak gurunNa iamotu Andreas siulu’na Simon Petrus, nakua lako: 9 Inde sia tu pia misa’ den roti ba’tan dio lima na bale’-bale’ da’dua; apa apara bua’na to lako te tau pada budanna te? 10 Nakuami Yesu: Sua nasangi unno’ko’ tu tau. Indeto dio buda riu; nasangunno’koran tu muane, agi-agi limangsa’bu budanna. 11 Naalami Yesu tu roti, Nama’kurre sumanga’, Nataanni tu mintu’ to unno’ko’, susi dukato tu bale’-bale’, sangapa-apa nakamorai. 12 Iatonna dia’ nasangmo tu tau, Nakuami lako anak gurunNa: Rampun nasangi tu sesanna, da naden masala. 13 Narampunmi sangpulo dua karandang ponno tu titepu-tepunnamo tinde roti ba’tan lima, tu sesanna tau tonna mangka nasangmo kumande. 14 Iatonna tiromi tau tu tanda kalle-kallean Napogau’, nakuami tu tau: Manassa Iamote tu nabi la sae tama te lino. 15 Iatonna issanni Yesu kumua la morai tu tau sae umparukuI la nabaa naangka’ datu, malemi sule langngan tanete misa-misaI. 16 Iatonna makaroenmo malemi rokko tasik tu anak gurunNa, 17 nakendek langngan lembang la ullamban tasik, ma’palulian Kapernaum. Tonna iato malillinmo, apa tae’ bangsia Nasae tu Yesu lako kalena. 18 Iatu tasik lendu’ bombangna, belanna ma’pamumbuk angin. 19 Iatonna agi la’bimo lima ba’tu la’biraka annan kilo mambelanna nanii ma’bose, pakalan natiromi tu Yesu untete uai tasik sae umpentireke’i lembangna, mataku’mi tinde tau. 20 Apa Nakua ungkuanni: Akumote anna da mimataku’. 21 Iatonna parannumo tinde tau la untambai langngan lembang, tarru’mi tu lembang lako radanna, tu inan napempatui. 22 Iatonna masiangto natiromi to buda, tu sangbendanan dio lamban lianna tu tasik, tae’ lembang senga’ dio sangadinna misa’ri, sia tae’ Nakendek tu Yesu sola anak gurunNa langngan lembang iato, sangadinna anak gurunNa manna male ma’lembang. 23 Den pole’omi ba’tu pira lembang senga’ sae lu dio mai Tiberias, sikandappi’ tu naninna tau ungkande roti tonna mangka tu Puang ungkurre sumanga’i. 24 Na iatonna tiromi to buda kumua tae’ dio tu Yesu sia ta’de duka tu anak gurunNa, kendekmi langngan lembang tu to buda, namale lako Kapernaum undaka’ Yesu. 25 Iatonna lambi’mi sambali’ rampe lianna tasik, nakuami tinde tau lako: O Rabi, piranra Misae dio mai? 26 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Tonganna tongan Kukua mati’, iari midaka’Na’ tae’ kumua belanna mitiromo tu tanda kalle-kallean, sangadinna belanna ungkandekomi roti sadia’mi. 27 Da mira’ta’i kalemi undaka’i tu kande tang marendeng, sangadinna iari tu kande marendeng, tu la Nabenkomi tu Anak rampan dilino; belanna Iamotu mangka Napamanassa ELOHIM Ambe’. 28 Nakuami mekutana lako: Apara tu sipatu la kipogau’ la ungkarangi tu pengkarangan Natuntun ELOHIM? 29 Mebalimi Yesu sia Nakua ungkuanni tu tau: Inde sia tu pengkarangan Natuntun ELOHIM, kumua sipatukomi umpatonganNi tu To Nasua. 30 Nakuami tu tau lako: Apara tu tanda kalle-kallean Mipogau’, kitiroi angki patonganKomi? Apara tu Mipogau’? 31 Nene’ to doloki kami ungkande manna dio padang pangallaran, susitu disura’ kumua: Napa’kamaseammo lako tau iato mai tu roti dao mai suruga la nakande. 32 Nakuami Yesu ungkuanni tinde tau: Tonganna tongan Kukua mati’: Tangia Musa tu mangka umbenkomi tu roti dao mai suruga, sangadinna Ambe’Kuri tu umpa’kamaseanni lako kalemi tu roti tongan dao mai suruga. 33 Belanna Ia tu rotinNa ELOHIM Iamotu songlo’ dao mai suruga sia umbengan katuoan lako issinna te lino. 34 Nakuami tinde tau lako: O Puang, tontongKomi umbenkanni tu roti iato. 35 Nakuami Yesu lako tinde tau: Akumote tu roti katuoan. Minda-minda tu sae lako Kaleku, tae’mo nala tangdia’ len, sia minda-minda tu umpatonganNa’, tae’mo nala ma’rang len. 36 Mangkamo Kukua mati’: MikitaMo’, apa tae’ mima’patongan. 37 Mintu’na tu Napa’kamasean Ambe’Ku lako Kaleku, ia dukamo la sae lako Kaleku, sia iatu to sae lako Kaleku, tae’ angKu tumpu lenni. 38 Belanna iari Kusae dao mai suruga, tae’ kumua la umpogau’Na’ pa’poraian Kaleku, sangadinna pa’poraianNa tu To ussuaNa’. 39 Apa inde sia tu pa’poraianNa tu Ambe’ ussuaNa’ kumua: iatu mintu’na Nasorong lako Kaleku, tae’ Kula kapa’dean len, sangadinna la Kupamalimbangun ke allo katappurannai lino. 40 Belanna inde sia tu pa’poraianNa Ambe’ku, kumua umba-umba tu mentiro lako tu Anak anna patonganNi, la ungkabu’tui katuoan tontong sae lakona, na Aku la umpamalimbangunni ke allo katappurannai lino. 41 Sipa’nuku-nukuammi tu to Yahudi lako, belanna Nakua: Akumote tu roti lu dao mai suruga. 42 Nakuami tinde tau: Tang Yesuraka te Tau te, anakna Yusuf, tu kitandai sia tu indo’ ambe’Na? Umba ia nakua Nama’kada te Tau iate kumua: Lu daoNa’ mai suruga? 43 Mebalimi Yesu lako tinde tau Nakua: Da misipa’nuku-nukuan! 44 Moi misa’ tau tae’ nama’din sae lako Kaleku, ke tae’i Napatilaoi Ambe’ ussuaNa’, tu penaanna; na Aku la umpamalimbangunni ke allo katappurannai lino. 45 Den disura’ lan sura’na nabi kumua: Mintu’na to tau iato la Naada’i ELOHIM. Na minda-minda tu urrangimi sia melada’ lako Ambe’, iamo sae lako Kaleku. 46 Tae’ kukua kumua, denmo misa’ tau untiromi tu Ambe’, sangadinna Ia manna tu To lu dio mai ELOHIM tu untiromo Ambe’. 47 Tonganna tongan Kukua mati’: Minda-minda tu ma’patongan, iamo unnampui katuoan tontong sae lakona. 48 Akumote tu roti katuoan. 49 Iatu nene’ to dolomi ungkandemo manna dio padang pangallaran, anna mate duka sia. 50 Iamote tu roti lu dao mai suruga, kumua anna kandei tau da namate. 51 Akumote tu roti tuo, tu lu dao mai suruga; iake denni tau misa’ ungkandei te roti iate, la tuo sae lakona; na iatu roti la Kupa’bengan iamotu kaleKu, la napotuo issinna te lino. 52 Sita’gen kalenami tu pada to Yahudi sia nakua: Umba Ia Nakua te Tau te la umbenki’ tu kaleNa dikande? 53 Nakuami Yesu ungkuanni tinde tau: Tonganna tongan Kukua mati’: iake tae’i mikandei tu kaleNa Anak rampan dilino sia tae’ miiru’i tu raraNa, tae’ naden katuoan lan kalemi. 54 Minda-minda tu ungkande kaleKu sia unniru’ raraKu, den katuoan sae lakona dio kalena, sia Aku la umpamalimbangunni ke allo katappurannai lino. 55 Belanna iatu kaleKu iamo ia tonganna kande, sia iatu raraKu iamo ia tonganna tu mintu’na diiru’na. 56 Minda-minda tu ungkande kaleKu sia unniru’ raraKu, iamo torro lan Kaleku sia Aku torro lan kalena. 57 Tumba tu Ambe’ matontongan ussuaNa’, sia Aku umpotuo Ambe’, susi dukamoto minda-minda ungkandeNa’ la napotuoNa’. 58 Iamote tu roti lu dao mai suruga, tae’ nasusi tu nakande nene’ to dolomi, anna mate bangsia. Minda-minda ungkandei te roti iate, la tuo tontong sae lakona. 59 Mintu’na to Napokada lan banua pa’kombongan, tonna mangada’i dio Kapernaum. 60 Budami tu to unturu’I urrangii tu kadanNa susito, ma’kada kumua: Makarra’ maro’ ia te kada iate, mindara ma’din la umperangii? 61 Apa Naissan Kalenamo Yesu, kumua sipa’nuku-nukuan tu to unturu’I diona te ianna te, Nakuami ungkuanni: Mipomatana’raka te iannate? 62 Natumbai to ke mitiromi tu Anak rampan dilino kendek langngan inanNa siamo dolona? 63 Penaari ia tu ma’patuo, iatu kale tae’ ia bua’na. Iatu kada mangka Kupokadangkomi, iamoto tu penaa sia katuoan. 64 Apa denkomi ba’tu pira-pira tu tang ma’patongan. Belanna tempon dio mai mulanna Naissanni Yesu minda tu tang ma’patongan sia minda tu la umpa’peturoanNi. 65 Nakuami: Iamoto Kukua mati’, kumua moi misa’ tau tae’ nasae lako Kaleku, ke tae’i Napa’kamaseanni Ambe’ lako kalena. 66 Iamoto nabuda sorong boko’ tu to unturu’I, sia tae’mo namale sola. 67 Nakuami Yesu lako anak gurunNa sangpulo dua: Na iate kamu te la male dukarokomika? 68 Nakuami Simon Petrus mebali lako: O Puang, minda pole’ra la kinii loo? Puang mannari tu unnampui tu kada nanii katuoan tontong sae lakona. 69 Kami te kipatonganmo sia kikanassamo kumua Kamumo tu To Sallo’ lu dio mai ELOHIM. 70 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Tang mangkamorokomika Kupilei te tau sangpulo dua? Apa denkomi misa’ tu deata bulituk. 71 Iatu kadanNa to, Yudas anakna Simon Iskariot napatu: belanna inang iamotu la umpa’peturoan Yesu sia ia dukamo misa’ tu anak gurunNa sangpulo dua.
1 Undinnato malemi tu Yesu ullelei tana Galilea, belanna tae’ namorai ullelei tu tana Yudea, apa undaka’ tangnga’ tu to Yahudi la morai umpatei. 2 Anna mandappi’mo tu allo kapuana to Yahudi, tu allo kapua Pekalumban. 3 Nakuami tu mai siulu’Na lako: Ke’de’moKo inde te, amMu male lako tana Yudea, anna tiro dukai to unturu’Ko tu penggauran Mupogau’. 4 Belanna tae’ tau misa’ umpogau’ buni apa, ke la morai kalelean. TakkalamoKo umpogau’i tu iannato, pasombo pissanni tu Kalemu lako issinna te lino. 5 Belanna iatu mai siulu’Na tae’ duka napatonganNi. 6 Nakuami Yesu ungkuanni: Tae’pa nalambi’i attungKu, apa iatu attummi tontong bang kamu den. 7 Tae’ nabelai tu issinna te lino la ungkabiri’komi, apa nakabiri’Na’ Aku, belanna Kukatottongi tu a’ganna, kumua kadake tu penggauranna. 8 Laomokomi kamu umpellindoi tu pa’maruasan allo kapua. Tae’pa Aku Kula lao umpellindoi tu pa’maruasan allo kapua, belanna tae’pa nalambi’i attungKu. 9 Torromi dio Galilea tonna mangka ma’kada lako susito. 10 Apa iatonna malemo tu mai siulu’Na umpellindoi tu pa’maruasan allo kapua, male dukami, apa tae’ Napa’pepayanan Kalena, sangadinna male kamama’ bang. 11 Nasidaka’-daka’Imi to Yahudi tonna allo kapua iato nakua: Umbamira? 12 Budami kadanna tau unnuleleanNi dio pa’budan tau; den tu tau kumua: To masokan Ia, nakuaomi tu pira’: Tae’, umpapusa ria to buda. 13 Apa tae’ misa’ tau tu barani ma’kada-kada unna’tikanni tu diona Yesu, belanna mataku’ lako to Yahudi. 14 Iatonna matangngamo tu pa’gauran kendekmi tu Yesu langngan to’ Banua Kabusungan anNa mangada’i. 15 Mangngami tu to Yahudi nakua: Umba Ia nakua te Tau te untarru’i tu mai Sura’ anna tae’ Namelada’? 16 Mebalimi Yesu lako tu tau sia Nakua: Iatu pangadarangKu tae’ natuo dio Kaleku, sangadinna lu dio mai tu To ussuaNa’. 17 Iake den tau morai umpogau’ pa’poraianNa ELOHIM, la natandai te pangadaran iate, kumua lu dioraka mai ELOHIM, ba’tu tuo lu dio bangraka mai Kaleku. 18 Minda-minda tu umpasun kada tuo dio kalena, iamo untuntun kadibilangan, apa minda-minda tu untuntunanNi kadibilangan tu To ussuai, iamo ia tonganna to sia tae’ naden kakelokan Dio. 19 Tang mangkamorokomika naben Sukaran aluk Musa? Natae’ bangkomi misa’ umpengkaolai tu Sukaran aluk. Ma’apari ammi daka’ra lalan la umpateiNa’? 20 Nakuami mebali tu to buda: NatabaKomi ria deata masussuk. Mindara undaka’ lalan la umpateiKomi? 21 Nakuami Yesu mebali lako tu tau: Mane misa’ tu penggauran Kupogau’, ammi mangnga nasangmo. 22 Iamoto: nabenmokomi Musa tu sunna’ – tangia Musa umpondokki sangadinna nene’ to dolomi –; anna mipogau’ sia lako muane ke allo katorroan. 23 Iake dipogau’ siai lako tau lan allo katorroan, kumua da anna ditengkai tu alukna Musa, ma’apai ammi sengke lako Kaleku, anna mintu’ kalena Kupamondo tu tau misa’ lan allo katorroan? 24 Da na ia manna tu nabasanna mata minii ma’pasala, sangadinna pakalambu’ tonganni, ke mangra’ta’komi. 25 Denmi ba’tu pira-pira to Yerusalem nakua: Tang Iamoraka te tu nadakaran lalan tau la napatei? 26 Tiromi, Napolang-polang bangmo tu kada, anna tae’ bang nama’kada len tu tau lako. Ba’tu la napemanassami ia pangulu kumua Ia tonganmo te tu Kristus? 27 Inang kitandaimo kumua umba Nanii sae te Tau iate; apa ianNa sae tu Kristus, tae’ ia tau misa’ unnisanni kumua umba Nanii sae. 28 Napemanduimi Yesu tu kadanNa mangada’i lan Banua Kabusungan Nakua: Iatu Aku inang mitandaiMo’ sia miissan umba Kunii sae; sia tae’ Kuma’lalan inaanna sae, sangadinna den misa’ To tongan tu ussuaNa’, iamoto tu tang mitandai. 29 Kutandai Aku, belanna Ia Kunii ke’de’, sia Iamotu ussuaNa’. 30 Undaka’mi lalan tu tau la untingkanNi, apa tae’ bang misa’ umpata’pai lima, belanna tae’pa nalambi’i attunNa. 31 Apa buda tau lan tinde to buda umpatonganNi sia nakua: Iake saeI tu Kristus, la buda pole’oraka tanda kalle-kallean Napaden na iatu Napadenna te Tau iate? 32 Iatonna rangii to Farisi tu to buda sipa’kada-kada unnuleleanni tu iannato, umpokadai tu diona Yesu, nasuami pangulu to minaa sia to Farisi tu solana kumua anna tingkanNi. 33 Nakuami Yesu: Sattu’moraki’ la sisola, angKu malemo umpellambi’i tu To ussuaNa’. 34 Ammi daka’Na’, natae’ mikabu’tuiNa’, sia iatu Kuninna tae’ mibelai la ullambi’i. 35 Iamoto anna sipa’kada-kada kalena tu pada to Yahudi nakua: Umbara la Naola te Tau iate anta tang la ullambi’i? La laoraka lako to sisarak-sarak bangmo dio lu sola to Yunani sia unnada’i to Yunani? 36 Kada apa ia tu Napokada kumua: La midaka’Na’ natae’ mikabu’tuiNa’, sia iatu Kuninna tae’ mibelai ullambi’i? 37 Iatonna allo tampaknamo, tonna matannamo tu pa’gauran, ke’de’mi tu Yesu, Napemandui ma’kada Nakua: Iake denni tau ma’rang, nasae lako Kaleku, namangiru’. 38 Minda-minda tu umpatonganNa’ susi dipokada lan Sura’ Madatu, la lolong lan mai ba’tangna tu salu nanii uai marendeng. 39 Iatu Napokadanna te diona Penaa, tu la natarima mintu’ to umpatonganNi; apa attu iato tae’pa tu Penaa Masallo’ belanna tae’pa Nadipakala’bi’ tu Yesu. 40 Iatonna rangii ba’tu pira-pirai te to buda te kada iate, nakuami: Manassa Iamote Tau iate tu nabi. 41 Sia nakua tu to senga’: Iamo te tu Mesias. Den pole’o tu senga’na kumua: Ma’apai nala bu’tu dio mai Galilea tu Mesias? 42 Tang dipokadaraka lan Sura’ Madatu kumua lan mai tarukna Daud sia lan mai Betlehem, tondokna Daud, la Nanii bu’tu tu Mesias? 43 Bu’tumi kasisakkanna tu to buda belanna Yesu. 44 Denmi pira la morai untingkanNi, apa tae’ bangi misa’ umpata’pai lima lako. 45 Sulemi tinde to disua lako pangulu to minaa sia to Farisi nakuami ungkuanni tinde to disua: Ma’apai anna tae’ mibaaI? 46 Nakuami mebali tu to disua: Tae’pa ia naden len tau ma’kada susitu tau ia tu. 47 Nakuami mebali tu to Farisi lako tinde tau: Napapusa dukamorokomika? 48 Denmoraka misa’ tu mintu’ pangulu ba’tu to Farisi umpatonganNi? 49 Ai’, tinde mati’ to buda tang unnissan Sukaran aluk, kenna ruaori tampak ropu! 50 Nakuami Nikodemus lako tinde tau, iamo misa’ sibaanna to Farisi, tu sae pirambongi’ lako Yesu: 51 Umpasalaraka tau tu Sukaran alukta, ke tae’pi nadirangi tu natuntunna, sia tae’pa nadiissan tu napogau’na? 52 Mebalimi tu tau sia nakua ungkuanni: To Galilea dukarokoka pale’? Pemarangai sia tiroi, kumua tae’ ia misa’ nabi bu’tu dio mai Galilea. 53 Pantan sulemi lako banuanna.
1 Apa iatu Yesu lu lako buntu Zaitun. 2 Tae’pa bongi Nasae pole’omo tama to’ Banua Kabusungan, nasangsaean tu to buda lako Kalena anNa unno’ko’ unnada’i, tu tau. 3 Nabaami pandita Sura’ sia to Farisi tu baine misa’ tu nalambiran ma’gau’ sala, napabendanni lan tangnga-tangnga, 4 sia nakua lako Yesu: O Guru, dilambiran te baine iate ma’gau’ sala. 5 Napa’peannan Musa lan Sukaran aluk la untumbui batu tu baine susito. Apara Mikua? 6 Ia sia napokadai te, la nanii untobaI, kumua anna kabu’tui tu la naninna umparapa’I. Apa tukku tu Yesu umpassurasan rakka’Na rokko padang. 7 Apa tontong bang tinde mai tau mekutana, umbangunammi lindoNa sia Nakua lako tau iato mai: Minda-mindammi tu tang kasalan, iamo dolo umpa’nakki batu te baine. 8 Tukku pole’omi sule massura’-sura’ rokko padang. 9 Iatonna rangimi tu kada susito, sun-sun simisa’mi, randuk dio mai matua-tuanna; misa-misamira Yesu torro, na ia tinde baine bendan bangpa lan tangnga-tangnga. 10 Iatonna umbangunammo lindoNa tu Yesu, Nakuami ungkuanni: E baine, umba siamira tu tau? Tae’ bangraka misa’ urra’ta’i kumua la diukungko? 11 Nakuami tinde baine: Moi misa’ tae’ duka, Puang. Nakuami Yesu: Aku te tae’ duka Kula urra’ta’i kumua la diukungko; laomoko, sia randuk te totemo da’mo mupogau’ kasalan. 12 Ma’kada pole’omi Yesu lako tinde tau nakua: Akumote tu arrangna lino. Minda-minda unturu’Na’, tae’ nala lumingka lu lako lu dio mai lan malillinna, sangadinna la den arrang katuoan dio. 13 Nakuami to Farisi lako: UngkatottongiKomi Kalemi, na tae’ natonganna tu Mikatottonginna. 14 Mebalimi Yesu sia nakua ungkuanni: Moi angKu katottongi Kaleku, tonganna duka tu Kukatottonginna, belanna Kuissan, umba tu Kunii sae sia umba tu Kunii male, apa iatu kamu tae’ miissanni umba tu Kunii sae sia umba tu Kunii male. 15 Kamu te inang mangra’ta’komi sitinaya tu mentolinona; na iate Aku te tae’ tau misa’ duka Kura’ta’ kara-karana. 16 Apa moi angKu mangra’ta’, tongan tu pangra’ta’Ku, belanna tae’ na Aku manna, sangadinna sisolaNa’ tu Ambe’ ussuaNa’. 17 Na lan duka Sukaran alukmi disura’ kumua, iamo manassa tu nakatottonginna tau da’dua. 18 Akumote tu ungkatottongi Kaleku, sia iatu Ambe’ ussuaNa’, Ia dukamo ungkatottongiNa’. 19 Nakuami tu tau lako: Umbara nii tu Ambe’Mi? Nakuami Yesu mebali: Tae’ mitandaiNa’, sia iatu Ambe’Ku tae’ duka mitandai. Iake mitandaiNa’, manassa mitandai duka tu Ambe’Ku. 20 Mintu’nate kada iate Napokada sikandappi’ inan patti doi’ pa’kamasean tonna marassan mangada’i lan Banua Kabusungan; na moi misa’ tau tae’ untingkanNi, belanna tae’pa nalambi’I attunna. 21 Nakua pole’omi Yesu lako tau iato mai: Aku te la maleNa’, sia la midaka’Na’, sia la mate situangkomi kasalammi, apa iatu inan la Kunii male, tae’ mibelai ullambi’i. 22 Nakuami tu to Yahudi: La umpateiraka kaleNa? belanna Nakua: Iatu inan la Kunii male, tae’ mibelai ullambi’i? 23 Nakuami ungkuanni: Lu diongkomi kamu mai, na Aku te lu daoNa’ Aku mai; kamu te to lan mai te lino na Aku te tae’ Kuto lan mai te lino. 24 Iamoto angKu kua mati’ kumua, la mate situangkomi kasalammi, belanna iake tae’i mipatonganni kumua Akumote, la mate situangkomi kasalammi. 25 Nakuami tinde mai tau lako: Mindarokomi te? Nakuami Yesu ungkuanni tinde mai tau: Apara bua’Ku la ma’kadapa lako kalemi? 26 Buda tu apa la Kupokada sia Kupamanassa diona kamu, apa iatu To ussuaNa’ tongan. Na apa-apa tu Kurangi dio mai Kalena ia dukamo Kupokada lako issinna te lino. 27 Tae’mi natandai tinde mai tau, kumua iatu Napokadanna lako iamotu diona Ambe’. 28 Iamoto anNa kua Yesu lako tinde tau: Iammi mangkamo umpamadao Anak rampan dilino, maneri la miissan kumua Akumote, sia moi misa’ tae’ Kuma’inaanna kalena umpogau’i, sangadinna tumba tu NaadaranNa’ Ambe’Ku, susi dukamoto Kupokada. 29 Iatu To ussuaNa’ sirondongNa’. Tae’ NatampeNa’ misa-misa, belanna tontongNa’ umpogau’i tu Naporainna. 30 Iatonna ma’kada susito, budamo tau umpatonganNi. 31 Nakuami Yesu ungkuanni tu to Yahudi umpatonganNi: Iake manda’i mipentoei tu kadangKu, manerokomi anak gurungKu tongan; 32 sia la mitandai tu kamanapparan na iamotu kamanapparan iato tu la ullessurangkomi. 33 Nakuami tinde tau lako: Kami te taruknakan Abraham, sia tae’pa kibelai mengkaunan len lako misa duka tau; matumbai amMi kua: Ammi lessu’? 34 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Tonganna tongan Kukua mati’, minda-minda tu umpogau’ kasalan, iamo napokaunan kasalan. 35 Iatu kaunan tae’ natontong lan banua sae lakona, sangadinna iari tu anak muane tu tontong lan sae lakona. 36 Iake iatu Anak muane ullessurangkomi, manerokomi lessu’ tongan. 37 Kuissan kumua taruknakomi Abraham, apa undaka’komi lalan la umpateiNa’, belanna tae’ nala’ka’ lan penaammi tu kadangKu. 38 Aku te umpokadaNa’ apa mangka Kutiro dio Ambe’Ku; sia kamu umpogau’ apa mangka mirangi dio mai ambe’mi. 39 Nakuami mebali tinde tau lako: Abraham kami tu ambe’ki. Nakuami Yesu ungkuanni: Iake anaknakomi Abraham, pogau’ dukami tu napogau’na Abraham. 40 Apa totemo undaka’komi lalan la umpateiNa’, te To umpokadangkomi tonganna, tu Kuranginna dio mai ELOHIM; iate iannate tae’ ia napogau’i Abraham. 41 Kamu te umpogau’komi penggauranna ambe’mi. Nakuami tinde tau lako: Tae’ra nadiona gau’ sala angki dadi. Misa’ri tu Ambe’ki, iamotu ELOHIM. 42 Nakuami Yesu ungkuanni: Iake ELOHIM Ambe’mi, manassa mikamali’Na’, belanna lu dioNa’ mai ELOHIM angKu sae indete; belanna tae’ angKu ma’inaanna kalena sae, sangadinna Ia ussuaNa’. 43 Ma’apari natae’ miissanni tu laoan kadangKu? Tu belanna tae’ miissanni umperangii te kadangKu. 44 Kamu te bu’tu diokomi mai ambe’mi deata bulituk, sia mintu’ tu kamoraianna ambe’mi mipeolai. Iamo papongko tolino tempon dio mai mulanna, tang unnola salunna, belanna tae’ kamanapparan dio kalena. Iake ma’kada mo’rangi, napasiolanan tu kedona umpokadai, belanna ia mo’rang, sia ambe’ kamo’rangan. 45 Apa Aku te, belanna umpokadaNa’ tonganna, anna tae’ mipatonganNa’. 46 Mindarokomi ma’din ungkanassaiNa’ diona kasalan? Iake umpokadaNa’ tonganna, ma’apai natae’ mipatonganNa’? 47 Minda-minda tu lu dao mai ELOHIM, ia dukamo umperangii kadanNa ELOHIM. Iamoto na tae’ mima’perangi, belanna tae’ milu dio mai ELOHIM. 48 Mebalimi tu to Yahudi sia nakua lako: Tang tongannaraka tu kipokada kumua to SamariaKomi sia natabaKomi deata masussuk? 49 Nakuami Yesu mebali: Tae’ Aku natamaiNa’ deata masussuk, apa umpangke’Na’ Ambe’Ku, ammi sa’saiNa’. 50 Aku te tae’ Kutuntunan kamala’biran Kaleku, apa den Ia Misa’ tu untuntunni sia mangra’ta’. 51 Tonganna tongan Kukua mati’, iake denni tau ungkaritutui kadangKu, tae’ nala sikita len kamatean sae lakona. 52 Nakuami tu to Yahudi lako: Totemo kiissan pissanmo kumua natamaiKomi deata masussuk. Iatu Abraham sia mintu’ nabi mate nasangmo, ammi kuami kamu: iake denni tau ungkaritutui kadangku, tae’ nala sikita len kamatean sae lakona. 53 Kamuraka la ondong na iatu ambe’ki Abraham, tu mangkamo mate? sia mintu’na nabi mate nasangmo. Mindara la Mipasusian Kalemi? 54 Nakuami Yesu mebali: Iake la umpakala’bi’Na’ Kaleku, tae’ bua’na tu kamala’birangKu. Apa Ambe’Ku tu umpakala’bi’Na’, tu misanga iamo Puangmi. 55 Tae’ kamu mitandai, apa Aku Kutandai. Iake Kukua kumua, tae’ Kutandai, manassa susi bangsiaNa’ kamu mo’rang; apa Kutandai Aku sia Kukaritutui tu kadanNa. 56 Iatu Abraham ambe’mi sende sia mamali’ penaanna la untiroi tu alloKu; natiromo naparannu penaanna. 57 Nakuami tu to Yahudi ungkuanNi: Tae’ bangsia nalambi’i limangpulo taunna dadimMi, amMi la ungkitaomo Abraham? 58 Nakuami Yesu uangkuanni: Tonganna tongan Kukua mati’: Tae’pa naden tu Abraham, angKu inang Denmo. 59 Pada unnalami batu la morai untumbui batu, apa mentirerung tu Yesu Nasun lan mai Banua Kabusungan.
1 Iatonna lendu’, Nakitami tu tau misa’ buta tempon dio mai dadinna. 2 Mekutanami tu anak gurunNa lako nakua: O Rabi, mindannara tu umpogau’ kasalan: iaraka te taute ba’tu indo’ ambe’naraka, naurunganni buta tempon dio mai dadinna? 3 Nakuami Yesu mebali: Tae’ ia na iate tau te umpogau’ kasalan; sia tae’ ia na to matuanna, sangadinna kumua anna payan dio kalena tu penggauranNa ELOHIM. 4 Ke masiang siapi sipatuki’ la ungkarangi tu pengkaranganNa tu To ussuaNa’. Belanna la sae tu bongi to ke tae’mi tau misa’ ma’din mengkarang. 5 Iake lanPa’ te lino, Akumo tu arrangna lino. 6 Iatonna pokadai to, mettudumi rokko padang, Nalelo’i elo’Na tu litak, Nasapuranni matanna tinde to buta, 7 sia Nakua ungkuanni: Laomoko umbasei lako limbong Siloam!, ke dipallemba’i battuananna: Disua. Laomi nabasei, nasule millikmo matanna. 8 Nakuami sangtondokna sia iatu mai to untiroi dolona tonna kapalaku-laku: Tang iamoraka te tu unno’ko’ bang kapalaku-laku? 9 Denmi tu tau kumua: Iamora te. Den pole’o tu kumua: Tangia, sirupari. Ia kalenami kumua: Akumote. 10 Nakuami tu tau lako: Naumba dipakuanni anna millikmo tu matammu? 11 Nakuami mebali: Den tau misa’ disanga Yesu ullelo’i litak, nasapuranni matangku sia Nakua: Laomoko umbasei lako limbong Siloam. Laomo’ umbasei lako, angku pakita. 12 Nakuami tu tau lako: Umbamira tu tau iato? Nakuami mebali: Tae’ kuissanni. 13 Nabaami tau lako to Farisi tinde to buta pakitamo. 14 Iato allo iato allo katorroan tonna lelo’i Yesu litak Napamillikki tu matanna. 15 Mekutana pole’omi tu to Farisi lako kumua umba nakua anna pakita. Nakuami mebali lako: Napalakoi losso’ pitti’ tu matangku, kubasei angku pakita. 16 Nakuami tu to Farisi pira: Tangia To lu dio mai ELOHIM tu Tau iato, belanna tae’ Naturu’ atoranna allo katorroan. Den pole’o tu kumua: Ma’apai tu to kasalan nala ma’din umpogau’i tu tanda kalle-kallean susito? Sita’genmi tinde tau. 17 Iamoto anna mekutana lako tinde to buta nakua: Tumbara duka kadammu tu Tau iato, apa mangkamo umpamillik matammu? Nakuami mebali: Inang nabi Ia. 18 Tae’mi napatonganni to Yahudi, to kumua buta dolona, na totemo pakitamo tu matanna, sae lako natambainna tu indo’ ambe’na tinde to pakitamo, 19 anna mekutana lako nakua: Iamoraka te tu anakmi tu mikua buta tempon dio mai dadinna? Ma’patumbai anna pakitamo totemo? 20 Mebalimi tu indo’ ambe’na nakua: Kitandai kumua iamo anakki te, sia inang buta tempon dio mai dadinna; 21 apa tumbai anna pakitamo totemo, tae’ kami kiissanni, ba’tu minda umpamillikki tu matanna tae’ duka kami kiissanni. Kutanai ia lako, nakasalle siamo, tang la iaparaka ia umpokadai tu kalena. 22 Ia sia napokadai indo’ ambe’na susito, apa mataku’ lako to Yahudi; belanna nasituru’imo to Yahudi kumua, ianna den tau unnakuI kumua Mesias, la ditassu’i lan mai banua pa’kombongan tu tau iato. 23 Iamoto anna kua tu indo’ ambe’na: kasalle siamo ia, kutanai ia lako. 24 Natambai pole’omi tinde to buta pakitamo, sia nakua ungkuanni: Pangke’I tu ELOHIM! Kami te kiissan kumua to kasalan tu. 25 Nakuami mebali: Ba’tu to kasalanni Ia tae’ aku kuissan, samari aku kuissan kumua: dolona butana’, na totemo pakitamo’. 26 Nakua pole’omi tinde tau lako: Napatumbaroko? Umbara Nakua umpamillikki tu matammu? 27 Nakuami mebali lako: Mangkamokomi kupokadan, apa tae’ra pale’ miperangii. Ma’apai ammi la moraiomo la umperangii? La morai dukarokomika dadi anak gurunNa? 28 Nado’do-do’domi sia nakua: Iko iko tu anak gurunNa, anna iate kami anak gurunnakan kami Musa. 29 Kiissan kumua mangkamo tu ELOHIM ma’kada lako Musa; apa iate tau iate, tae’ kami kiissan ba’tu umba Ia Nanii sae. 30 Nakuami tinde tau mebali lako: Memangngan tongan iato, tae’ miissanni Nanii sae, anNa mangkamo umpamillik matangku. 31 Taissan kumua tae’ Naperangii ELOHIM tu passambayangna to umpogau’ kasalan, iari ia tu to umpengkara’pai sia umpogau’ pa’poraianNa tu Naperangii. 32 Temponna dio mai tae’pa ia naden len dirangi tu tau umpamillik mata to buta tempon dadinna. 33 Iake la tae’I nalu dio mai ELOHIM tu Tau iato, moi misa’ apa tae’ Nakullei umpogau’i. 34 Mebalimi tu tau sia nakua ungkuanni: Iko iko te inang nakapu’ bangmoko kasalan mudadi, na iko lenno la unnada’ikan! Nasualemi tau lako salian. 35 Narangimi Yesu kumua nasuale tau lako salian tu tau iato, Nakuami ungkuanni tonna sikita: Mupatonganraka tu AnakNa ELOHIM? 36 Mebalimi tinde tau nakua: Mindara to, Puang, angku patonganNi? 37 Nakuami Yesu lako: Mukitamo, sia Ia bangsiamo tu musipa’kadan. 38 Nakuami: O Puang kupatongan. Natukku umpennoloi. 39 Nakuami Yesu: Iatu kasaeangKu tama te lino, belanna diona kapangukungan, kumua anna pakita tu to tang pakita, sia buta tu to pakita. 40 Denmi ba’tu pira-pira tu to Farisi Nasirondongan urrangii te kada iate, nakuami lako: Buta dukarakannika? 41 Nakuami Yesu ungkuanni: Iakemmi buta, tae’ ammi kasalan; apa belanna mikua: pakitakan, iamoto anna tontong tu kasalammi.
1 Tonganna tongan Kukua mati’: minda-minda tu tang lu dio mai ba’ba natama bontong domba, sangadinna metteka’ lu dio mai senga’na, iamo ia to boko ba’tu pa’gora’. 2 Apa iatu unnola tamanna ba’ba, iamo ia to mangkambi’ domba. 3 Iate tau iate nabungkaran ba’ba to ma’kampa ba’ba, sia narangi domba tu gamaranna, natambai nasangi tu dombana siamo nasa’bu’ simisa’ sanganna, anna pasunni. 4 Ianna mangkamo umpasun nasangi tu dombana, dolomi nasangundian tu domba urrundu’i, belanna natandai tu gamaranna. 5 Apa iatu to senga’ manoka undi urrundu’i, sangadinna mallai dio mai, belanna tae’ natandai tu gamaranna. 6 Iamote tu pa’pasusian Napokada Yesu lako tu tau; apa tae’ naissanni tu Napokadanna lako. 7 Nakua pole’omi Yesu: Tonganna tongan Kukua mati’, Akumote tu ba’ba domba. 8 Na ia tu mintu’nato dolo sae na Aku, iamoto tu to boko sia pa’gora’, apa manoka tu domba umperangii tu tau iato. 9 Akumote tu ba’ba. Iake denni tau unnolaiNa’, iamo makarimman sia lu tama lu lan mai naungkabu’tui kande. 10 Iatu to boko sae manna ia la boko sia parere’ sia pasanggangan, Aku te saeNa’, dikua anna kabu’tui kala’bian katuoan tu domba. 11 Akumo tu to mangkambi’ masokan; iatu to mangkambi’ masokan ussorong penaanna ussondai tu mintu’ domba. 12 Apa iatu to sumaro tangia to mangkambi’, sia iatu domba tangia apanna, ianna tiroi tu guruk sae, natampemi tu mai domba namale umpallaian kalena, naalai guruk tu domba sia napasisarak-sarak. 13 Belanna to disaro bangri ia, natae’ pole’napoinaai tu domba. 14 Akumo tu to mangkambi’ masokan; Kutandai tu mai pangkambi’Ku, sia natandai dukaNa’ tu pangkambi’Ku, 15 susitu Ambe’ untandaiNa’, sia Aku untandai tu Ambe’; angku sorong penaangKu belanna mintu’ tu domba. 16 Den dukapa dio KaleKu tu domba senga’ tu tang lanna bontong domba iate; mintu’nato sipatu duka Kubaa, sia la narangi tu gamarangKu, anna sita’pa mendadi sangtuntunan, sia misamora to mangkambi’na. 17 Iamoto anNa kamaseiNa’ Ambe’Ku, belanna ussorongNa’ penaangKu, kumua angKu alai sule. 18 Moi misa’ tau tae’ unnalai dio mai Kaleku, apa inaangku Aku ussorongi. KuasaNa’ ussorongi sia kuasa dukaNa’ unnalai sule; iate parenta iate Kutarima lu dio mai Ambe’Ku. 19 Sita’gen pole’omi tu to Yahudi tu belanna kada iato. 20 Budai tu kumua: Nataba deata masussuk nabomboan, ma’apai kamu ammi perangii? 21 Den pole’o tu kumua: Tae’ ia nakadanna to natamai deata te. Ma’dinraka tu deata masussuk umpamillik mata to buta? 22 Tonna attu iato, pa’gauran umba’rui Banua Kabusungan dio Yerusalem, sia iatonna attu iato attu kamadinginan. 23 Sumalong-malongmi tu Yesu lan Banua Kabusungan lan serambinna Salomo. 24 Natalimbung tamami to Yahudi sia nakua lako: Sangapapara la Minii unnempai bang lalan penaangki? Iake Kamumo Mesias, pokadan pissan bangmokan. 25 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Mangkamokomi Kupokadan, anna tae’ mipatonganni; mintu’na tu penggauran Kupogau’ tete dio sanganNa Ambe’Ku, iamoto tu ungkatottongi tu a’gangKu. 26 Apa iate kamu tae’ mipatonganni, belanna tae’ misangbilangan dombaKu. 27 Mintu’na tu dombaKu urrangi gamarangKu, sia Kutandai, sia sangundian urrundu’Na’, 28 sia Aku umbenni katuoan tontong sae lakona, dadi tae’ nala sanggang sae lakona, sia moi misa’ tau tae’ umbelai urrampai dio mai Kaleku. 29 Iatu Nasorongan Ambe’Ku lako Kaleku, ondong mala’bi’na na iatu mintu’ angge maritik; moi misa’ tau tae’ umbelai urrampai dio mai Ambe’Ku. 30 Iatu Aku na Ambe’ misa’ bangsiari. 31 Unnala pole’omi batu tu to Yahudi la natumbuanNi. 32 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Budamo tu penggauran melo dio mai Ambe’Ku Kupa’pekitanan lako kalemi, umbannamora tu penggauran iato tu la minii untumbuiNa’ batu? 33 Nakuami tu to Yahudi mebali lako: Iatu penggauran melo tae’ ia na ia la kinii untumbuiKomi batu, apa iari tu umpa’kada solangiKomi ELOHIM, sia iatu to linoKomi amMi papada ELOHIM KaleMi. 34 Nakuami Yesu mebali lako tinde tau: Tang disura’raka lan Sura’ Sukaran alukmi susite: Mangkamo’ ma’kada kumua: kamumo tu deata? 35 Iake disa’bu’ deatai tu mai to mangka dinii umparampo kadanNa ELOHIM sia tae’ nama’din dipaleluk tu lanna Sura’ Madatu, 36 sipaturaka la mikua lako tu To Napamaindan Ambe’ sia Nasua tama te lino, kumua: Umpa’kada solangiKomi ELOHIM, tu belanna Kukua: Aku te, AnaknaNa’ ELOHIM? 37 Iake tae’i Kupogau’i tu pengkarangan Natuntun Ambe’Ku, da’ ammi patonganNa’. 38 Apa iake kupogau’i, patonganni tu pengkarangan iato, moi natae’ mipatonganNa’, anna sakerangngan-rangnganna miissan sia mikatonganni kumua lan KaleKu tu Ambe’ sia Aku lan Ambe’. 39 La morai pole’omi untingkanNi, apa tilendok dio mai limanna tau iato mai. 40 Male pole’omi lian sambalinna lu Yordan tu inan nanii Yohanes randuk undio’ tau, Natorro inde to dio. 41 Budami tau sae lako Kalena sia nakua: Inang tae’ ia tanda kalle-kallean misa’ Napogau’, apa mintu’na tu apa napokada diona te Tau iate, tonganna bang. 42 Budami tau umpatongan Yesu inde to dio.
1 Denmi misa’ to masaki disanga Lazarus to Betania, dio mai tondokna Maria sola sangbainena, disanga Marta. 2 Iamo Maria iato tu umbolloi minna’ pandere’ Puang, sia umpa’dii beluakna tu lentekNa tu umpoanak muanei tu Lazarus masaki. 3 Mesuami tu to massiulu’ sola duai lako Yesu nakua: O Puang, iatu to Mipakaboro’, masaki. 4 Apa iatonna rangii Yesu to, Nakuami: Tae’ ia nala umpomatei tu saki iato, sangadinna la Napomala’bi’ ELOHIM, kumua anNa dipakala’bi’ tu AnakNa ELOHIM diona to. 5 Iatu Marta sia sangbainena na iatu Lazarus Napakaboro’ Yesu. 6 Iatonna rangii kumua masaki tu Lazarus, torromi duang allopa inde to dio. 7 Undinnato Nakuami ungkuanni tu anak gurunNa: Maimokomi tasule lako tana Yudea. 8 Nakuami tu anak gurunNa lako: O Rabi, mane mangka bang tu to Yahudi la morai untumbuiKomi batu, na totemo la suleomoKomi lako? 9 Nakuami Yesu mebali: Tang sangpulo duaraka diang lan sangallona? Iake lumingka alloi tu tau, tae’ natitodo, belanna untiro maserona te lino. 10 Apa iake denni tau lumingka bongi, titodo, belanna tae’ maserona lan kalena. 11 Susimoto tu kadanNa; namangka to Nakuami ungkuanni tinde tau: Mamma’mo tu sangmaneta Lazarus, apa la laoNa’ untundanni. 12 Nakuami anak gurunNa lako: O Puang, iake mamma’ bangsiari, tang la bangunorika ia. 13 Iatu Napokada Yesu diona ia kamateanna, apa nasanga tinde tau kumua diona kalupianna mamma’ tu Napokada. 14 Ma’kadami tu Yesu umpokadan pissanni Nakua: Matemo tu Lazarus. 15 Sia parannuNa’ belanna kamu, tu tae’ Kudio, kumua ammi ma’patongan; apa maimokomi talao lako. 16 Nakuami tu Tomas, disanga duka Didimus lako padanna anak guru: Maikomi duka talao, da’ito tapada mate. 17 Iatonna rampo tu Yesu, Nakarampoimi patang allomo lanna liang. 18 Iatu Betania sikandappi’ Yerusalem, agi-agi tallu kilo mambelanna dio mai. 19 Budamo tu to Yahudi sae lako Marta sola Maria umpakatanai tu diona siulu’na. 20 Iatonna rangii Marta karebanna kumua sae tu Yesu, laomi natammui; apa iatu Maria torro bang ia unno’ko’ dio banua. 21 Nakuami Marta lako Yesu: O Puang, iakemMi inde, tae’ namate tu siulu’ku. 22 Apa moi totemo kuissan kumua, mintu’na tu Mipalaku langngan ELOHIM, NabenKomi ELOHIM. 23 Nakuami Yesu ungkuanni: La malimbangun ia sule tu siulu’mu. 24 Nakuami Marta lako: Kuissan sia, kumua la malimbangun ke allo kamalimbangunan, ke katappurannai lino. 25 Nakuami Yesu lako: Akumote tu kamalimbangunan sia katuoan; minda-minda tu umpatonganNa’, moi anna mate, la tuo; 26 sia minda-minda tu tuo sia umpatonganNa’, tae’ nala mate tontong sae lakona. Mupatonganraka te? 27 Nakuami Marta mebali lako: O Puang, aku te kupatongan kumua Kamumo tu Mesias, AnakNa ELOHIM, tu sipatu sae tama te lino. 28 Iatonna mangkamo ma’kada susito, laomi natambai kamama’ tu Maria, siulu’na, nakua: Saemo tu Guru sia Natambaiko. 29 Iatonna rangimi tu iannato, tikara-karami ke’de’ nalao lako Yesu. 30 Apa tae’pa nalao tama tondok tu Yesu, sangadinna dio bangsia tu Naninna sitammu Marta. 31 Iatu mai to Yahudi tu nasolan Maria unno’ko’ lan banua sia umpakatanai, tonna tiroi tu Maria tikara-kara ke’de’ nasun, sangundiammi urrundu’i, belanna nasanga kumua la lao lako to’ liang umbating dio. 32 Iatonna sae Maria lako tu Naninna Yesu, natiroI, tukkumi malinguntu’ diong to’ lette’Na sia nakua lako: O Puang, iakemMi inde, tae’ namate tu siulu’ku. 33 Iatonna tiroi Yesu tu Maria tumangi’, sia iatu mai to Yahudi nasolan sae tumangi’ duka, tu’dangmi ara’Na sia lendu’ mamassengNa untiroi, 34 sia nakua: Umbara mipannii? Nakuami tu tau lako: O Puang, maimoKomi untiroi. 35 Tumangi’mi tu Yesu. 36 Nakuami tu to Yahudi: Tiromi tumba ia Napakaboro’na! 37 Apa denno pira tu kumua: To buta Napamillikmo matanna, nala tae’oraka Nala kuasa umpogau’i da’ namate te tau iate? 38 Tu’dang pole’omi ara’Na tu Yesu tonna sae lako to’ liang. Iatu liang iato lo’ko’, nabatu tu dipalaparanni. 39 Nakuami Yesu: Berui te batu. Nakuami Marta siulu’na tinde to mate: O Puang, bosimo, belanna patang allomo. 40 Nakuami Yesu ungkuanni: Tang mangkamoraka Kukua mati’, iake ma’patonganko la untiroko kamala’biranNa ELOHIM? 41 Naberumi tau tu batu. Mentingarami tu Yesu anNa ma’kada Nakua. O Ambe’, ma’kurre sumanga’Na’ mati’, belanna MiperangiiNa’. 42 Inang Kuissanmo kumua tontongKomi umperangiiNa’, apa belanna iari te to buda bendan untalimbungNa’, angKu pokadai te, anna patonganni kumua Kamu ussuaNa’. 43 Iatonna mangka umpokadai to, metambami Nakua: E Lazarus, sunko mai! 44 Sunmi tinde to mate, manda’ bangsia bimbinna tu limanna sia lentekna, sia iatu lindona nabungku’ passapu. Nakuami Yesu ungkuanni tu tau: Bukai, da’ito namale. 45 Budami tu to Yahudi sae unno’ko’ sola Maria, umpatongan Yesu tonna kitai tu penggauran Napogau’. 46 Apa den pira tu male lako to Farisi, napokadanni tu apa Napogau’ Yesu. 47 Iamoto anna rampunni pangulu to minaa sia to Farisi tu mai to diala Ada’ lompo, anna kua: Umbamora tu tangnga’ la tapogau’, belanna buda bangmo tu tanda kalle-kallean Napogau’ tu Tau tu? 48 Iake la tapopa’elo’na bangi susi to, inang la mintu’ tau umpatonganNi, anna sae tu to Roma unnii tu inanta sia umpa’dei tu katongananta lako bangsata. 49 Denmi misa’ tinde tau, iamotu disanganna Kayafas, tu Tominaa Kapua tonna taun iato, ma’kada lako tinde tau kumua: Tae’ bang kamu apa miissan, 50 tae’ duka bang misuka’i kumua den gai’na lako kalemi, ke denni tau misa’ mate ussonda pa’tondokan, ke da duka namintu’ bangsa la sanggang. 51 Apa iari napokadai to, tae’ kumua tuo lu dioi mai kalena, sangadinna belannari ia Tominaa Kapua to taun iato, anna ma’nubua’ kumua Yesu tu la mate ussondai tu bangsa iato. 52 Sia tae’ kumua la ussonda mannai bangsa iato, sangadinna kumua anNa pasirampunni tu mai mintu’ anakNa ELOHIM tu sisarak-sarak bangmo anNa pamisa’i kombongan. 53 Randukmi to allo iato nasituru’i la umpatei Yesu. 54 Iamoto anna tae’ Napa’pepayanan Kalena tu Yesu loo sola to Yahudi, sangadinna umpasere Kalena inde to dio mai lako padang sikandappi’ padang pangallaran, lako misa’ tondok disanga Efraim, indemo to Nanii torro sola anak gurunNa. 55 Tonna iato mandappi’mo tu allo pa’gauran Pasana to Yahudi, sia buda tu to inde to dio mai umpadoloi male lako Yerusalem ke tae’pi nalambi’i tu pa’gauran Pasa, kumua nalao umpemaseroi kalena. 56 Nadaka’mi tu Yesu sia sipa’kada-kada nake’de’ lan Banua Kabusungan nakua: Umbara misanga? Tae’raka nala sae umpellindoi te pa’gauran iate? 57 Apa iatu mai pangulu to minaa sia to Farisi mangkamo umpasun parenta kumua, iake denni tau unnissanni tu nanii torro Yesu, napa’peissananni, kumua anna ma’din untingkanNi.
1 Annanpa allona namane pa’gauran Pasa, saemi tu Yesu lako Betania nanii Lazarus, tu Napamalimbangun Yesu dio mai to’ to mate. 2 Natoratumi dio tu Yesu, na Marta ma’parakai; iatu Lazarus iamo misa’ Nasolan Yesu unno’ko’ kumande. 3 Naalami Maria sangkatti tu minna’ pandere’ narawastu massang, masuli’ allinna, nabolloi tu lentekna Yesu, napa’dii beluakna. Tipamaen-maenmi tu baunna lan banua. 4 Apa nakua tu anak gurunNa misa’, tu Yudas Iskariot, tu umpa’peturoanNi undinna: 5 Ma’apari anna tang dibalukanra limangpulo nna’pa’ ringgi’ tu pandere’, nadipa’kamasean lako to mase-mase? 6 Ia sia nama’kada susito, tae’ kumua diona to mase-mase natiroan, sangadinna belanna to bokoan, sia ia untoei tu inan doi’, naala bangi tu mai doi’ dipatama. 7 Nakuami Yesu: Popa’elo’nai ia, nanannanNa’ tu pandere’ sae lako allo kadipeliangangKu. 8 Belanna iatu to mase-mase tontong siakomi sisola, apa iate Aku te tae’ Kutontong misisolan. 9 Budami to Yahudi unnissanni kumua inde to dio tu Yesu; saemi, tae’ kumua Yesu manna natungkanan, sangadinna la untiro dukai tu Lazarus, tu mangka Napamalimbangun dio mai to’ to mate. 10 Nasituru’imi pangulu to minaa, la umpatei dukai tu Lazarus, 11 tu belanna iamora anna buda tu to Yahudi male, naumpatongan Yesu. 12 Iatonna masiang to tonna rangii to buda tu sae umpakarua’ pa’gauran kumua sae dio Yerusalem tu Yesu, 13 pada unnalami palapa koroma nalao untammui sia unnarrak-arrak nakua: Hosana, kurre sumanga’Na tu saeNa umpotete sanganNa Puang. Iamotu datunna to Israel! 14 Iatu Yesu tonna lambi’i tu keledai mangura misa’, Nasakeimi, susitu mangka disura’, kumua: 15 Da mumataku’, e anak dara Sion. Tiromi tu Datummu sae ussakei misa’ anak keledai! 16 Dolona tae’ naissanni anak gurunNa tu iannato; apa iatonna dipakala’bi’ tu Yesu, maneri ta’ka’ lan penaanna kumua iatu ianna to mangkamo disura’ tu diona Ia, sia mangkamo napogau’ lako Kalena. 17 Nakatottongimi to buda, tu nasisolanna Yesu, tonna tambai tu Lazarus lan mai liang sia Napamalimbangun dio mai to’ to mate. 18 Iamoto anna lao tu to buda untammui, belanna narangi kumua Napadenmo Yesu tu tanda kalle-kallean iato. 19 Nakuami tu pada to Farisi sipa’- kada-kada: Mikitamo kumua tae’ bang bua’na tu tangnga’mi; tiromi mintu’na issinna lino sangundiammo urrundu’I. 20 Denmi ba’tu pira-pira to Yunani lan tu mintu’nato sae menomba tonna pa’gauran iato. 21 Saemi lako Filipus to Betsaida dio tana Galilea tu tau iato mai, anna palakui nakua: O tuang, la moraikan untiro Yesu. 22 Saemi napokada Filipus tu iannato lako Andreas, nasae tu Andreas sola Filipus umpokadai lako Yesu. 23 Mebalimi Yesu sia Nakua ungkuanni tinde mai tau: Nalambi’mo attunna tu Anak rampan dilino la dipakala’bi’. 24 Tonganna tongan Kukua mati’: Iatu gandung sanglise’ ke tae’i natobang rokko padang namate, tontong bang sanglise’; apa iake matei, memba’ka’ tu buanna. 25 Minda-minda untiroan katuoanna, iamo la kapa’dean katuoanna, sia minda-minda ussa’biangan katuoanna lan te lino, iamo ungkaritutui landa’ tama katuoan sae lakona. 26 Iake den tau mengkaola lako Kaleku, la undi urrundu’Na’, sia iatu inan Kunii, inde dukamoto la nanii tu taungKu. Iake den tau mengkaola lako Kaleku, iamo Napamala’bi’ Ambe’. 27 Totemo te lendu’ rossona tu penaangKu; apara la Kupokada? la Kukuaraka: O Ambe’, karimmanniNa’ dio mai te attu iate! Tae’, apa iari to angKu lambi’i te attu iate. 28 O Ambe’, pakala’bi’i tu sangamMi! Denmi tu gamara dao mai langi’ ma’kada nakua: Kupakala’bi’mo sia la Kupakala’bi’ pole’pa. 29 Nakuami tu to buda, tu ke’de’ inde to dio sia urrangii tu gamara iato: Guntu’ ia to; den pole’o tu kumua: Den malaeka’ umpa’kadaI. 30 Mebalimi tu Yesu Nakua: Tangia belanna Aku anna den tu gamara iato, sangadinna belanna kamu. 31 Totemo rampomo tu kapangra’tasan lako te lino; totemo la dialai lako salian tu pangulunna lino. 32 IangKu dipakendekmo diong mai te lino, la Kupatilao nasang tu penaanna tau, anna sae lako Kaleku. 33 Ia sia Napokadai te, la Nanii umpasomboi tumba tu kamateanNa. 34 Nakuami mebali tu to buda lako: Kirangimo lan mai sura’ Sukaran aluk, kumua iatu Mesias tuo sae lakona, ma’apai amMi ma’kada kumua tae’ nasalai tang dipakendek tu Anak rampan dilino. Mindara pale’ tu Anak rampan dilino? 35 Nakuami Yesu ungkuanni tinde mai tau: Sattu’mora tu arrang la misisolan; malemokomi su’ding denpi tu arrang misisolan da ammi kalillinan. Minda-minda tu lumingka lan kamalillinan, tae’ naissanni tu naolainna. 36 Su’ding denpi tu arrang misisolan, patonganni tu arrang iato, ammi dadi anak arrang. Susimoto tu Napokada Yesu, namane male membuni umpasere Kalena dio mai tau iato mai. 37 Moi anna buda tongan tanda kalle-kallean Napogau’ Yesu dio tingayona tinde mai tau, apa tae’ duka napatonganNi, 38 kumua anna sundun tu kadanna nabi Yesaya tu napokada kumua: O Puang mindamora umpatonganni tu kareba kipa’peissanan? sia mindamora dinii umpapayanni tu limanNa Puang? 39 Iamoto natae’ nabelai tu tau ma’patongan, belanna nakua pole’o tu kadanna nabi Yesaya: 40 Napabuta ELOHIM tu matanna tau iato mai sia Napamakarra’ tu penaanna, kumua da anna pakita tu matanna sia mangingaran tu penaanna namengkatoba’, angKu pamalekei. 41 Iamote tu napokada nabi Yesaya, belanna natiromo tu kamala’biranNa anna pokadai tu a’ganNa. 42 Moi anna susito, buda tu mai pangulu umpatonganNi, apa belanna to Farisi, tae’mi namangaku, kumua da naditassu’i lan mai banua pa’kombongan. 43 Belanna nabudanan iatu napakala’bi’ tolino na iatu Napamala’bi’ ELOHIM. 44 Napemanduimi Yesu ma’kada Nakua: Minda-minda tu umpatonganNa’, tae’ kumua Aku napatongan, sangadinna iatu To ussuaNa’; 45 sia minda-minda tu ungkitaNa’, iamo ungkitai tu To ussuaNa’. 46 Aku te saeNa’ tama lino butung misa’ arrang, kumua anna minda-minda umpatonganNa’ tae’ natorro lan malillinna. 47 Sia iake denni tau umperangii tu KadangKu, apa tae’ nakaritutui, tae’ na Aku urra’ta’i tu diona to, belanna tae’ Kusae urra’ta’i tu diona issinna te lino, sangadinna la ungkarimmanni. 48 Minda-minda tu untumpuNa’ sia tang untarima kadangKu, den sia Misa’ dio la urra’ta’i: iatu kada Kupokada, iamo la umpasalai ke allo katappurannai lino. 49 Belanna tangia kumua lalan inaangKu kalena angKu ma’kada-kada, sangadinna Ambe’ ussuaNa’, mangkaMo’ Napokadan pepasan tu sipatunna la Kupokada sia Kupa’pangadaran. 50 Sia Kuissan kumua iatu pepasanNa iamo katuoan tontong sae lakona. Iamoto iatu Kupokadanna, susi bangsiamo tu Napokadanna Ambe’ lako kaleku, ten dukamoto tu Kupokada.
1 Tae’ bangsia nalambi’i tu pa’gauran Pasa, tonna issanmi Yesu, kumua nalambi’mo attunNa la lumele lan mai te lino lako Ambe’, Napasundunmo sae lako ma’katampakanna tu kamamaseanNa lako mintu’ taunNa lan te lino, tu Nakamaseinna. 2 Iatonna katumimburan bongi, tonna mangka deata bulituk umpatudui lan penaanna tu Yudas Iskariot, anakna Simon, la umpa’peturoan Yesu, 3 moi anNa issanni Yesu, kumua mangka nasangmo Nasorong Ambe’ tu mintu’ angge maritik lako Kalena, sia Ia lu dio mai ELOHIM sia sule lako ELOHIM, 4 tonna la kumandemo ke’de’mi, Naalai tu bayu lamba’Na, Naalai tu sampin Napotambeke’i. 5 Namangka to Natua’mi tu uai rokko loyang, Naparandukki umbasei tu lentekna anak gurunNa, Napa’dii sampin Napotambeke’. 6 Namane sae lako Simon Petrus. Nakuami tu Petrus lako: O Puang, ma’apai anna Kamu la umbasei lentekku? 7 Mebalimi Yesu sia Nakua ungkuanni: Iatu Kupogau’na tae’ muissanni totemo, apa undinnapi mumane unnissanni. 8 Nakuami Petrus lako: Da’ maro’ anna Kamu umbasei tu lentekku. Nakuami Yesu mebali lako: Iake tae’i Kubaseiko, tae’ Kusisolangko keba’gi. 9 Nakuami Simon Petrus lako: O Puang, da’ora na ia manna tu lentekku, sangadinna ia duka tu limangku sia ulungku. 10 Nakuami Yesu lako: Minda-minda tu mangkamo mendio’, tae’mo namanggi’ dibasei, ia mannamo tu lentekna, belanna inang maseromo; kamu te maseromo apa tae’ mimintu’. 11 Belanna inang Naissanmo tu to la umpa’peturoanNi; iamoto anNa kua: Tae’ ammi mintu’ masero. 12 Iatonna mangkamo umbasei tu lentekna anak gurunNa sia umpelluang bayu lamba’Na, unno’ko’mi sule sia Nakua ungkuanni: Mitandairaka te Kupogau’ lako kalemi? 13 Kamu te misa’bu’ GuruNa’ sia Puang, natonganna tu kadammi, belanna Aku tonganmo. 14 Iake Aku Puang sia Guru mangka umbasei lentekmi, sipatu dukakomi la sibasean lentekmi. 15 Belanna mangkamokomi Kuben passangkaran, kumua mipogau’ dukai susitu Kupogau’na lako kalemi. 16 Tonganna tongan Kukua mati’: misa’ kaunan tae’ namadoan anna Puangna sia misa’ to disua tae’ namadaoan anna iatu to ussuai. 17 Iake mitandai tu mintu’nate, maupa’komi, ke mipogau’i. 18 Ia sia Kuma’kada tangia diona kamu sola nasang, belanna Aku te Kutandai minda tu Kupilei. Apa dikuari anna sundun tu lanna Sura’ Madatu, tu Nakua: Iatu to Kusolan kumande, untitti kambutu’na unneaNa’. 19 Totemote Kupokadammokomi tu iannato su’ding tae’pi nadadi, ammi patonganni ke dadii, kumua Aku tonganmo. 20 Tonganna tongan Kukua mati’: Minda-minda tu untammui to Kusua, iamo untammuiNa’; sia minda-minda untammuiNa’, iamo untammui tu To ussuaNa’. 21 IatonNa ma’kada susito tu Yesu, lendu’mi tu’pena penaanNa, anNa katottongi Nakua: Tonganna tongan Kukua mati’, kumua denkomi misa’ tu la umpa’peturoanNa’. 22 Sisaile lenmi sola nasangi tu anak gurunNa, tae’ nakapang lenni mindanna tu Nasanga. 23 Denmi misa’ tu anak gurunNa iamo Napakaboro’na, sissare lako barangkangNa. 24 Nako’bi’mi Simon Petrus nakua ungkuanni: Pokadangkan tu Nasanganna. 25 Ta’pa umpati’pingmi kalena lako barangkangNa Yesu, nama’kada nakua: O Puang, mindara ia? 26 Nakuami Yesu mebali: Na tu to Kuotonan sangsuakan, Kutadoanni. Naotonmi sangsuakan, Naalai Natadoanni Yudas, anakna Simon Iskariot. 27 Iatonna mangkamo Yudas untarimai tu sangsuakan, tamami deata bulituk lan penaanna. Nakuami Yesu ungkuanni: Iatu mupogau’na, pogau’mi madomi’. 28 Apa tae’ bangi misa’i tinde tau sola nasang tu Nasolan unno’ko’ kumande untandai apa patunna Nama’kada lako susito. 29 Apa den tu ussangai kumua, belanna ia untoe doi’ tu Yudas, butung-butungmi to la Nakua ma’kada lako tu Yesu: Alliammiki’ tu apa la tapasakka’na lan pa’gauran, ba’tu kumuaraka la naben ba’tu apa-apa lako tu to mase-mase. 30 Iatonna mangka Yudas ungkarangii tu sangsuakan, ta’pa sunmi; tonna iato la bongimo. 31 Iatonna sunmo tu Yudas, Nakuami Yesu: Totemote dipakala’bi’mo tu Anak rampan dilino, sia ELOHIM dipakala’bi’ dukamo lan AnakNa. 32 Iake dipakala’bi’i tu ELOHIM lan AnakNa, la Napakala’bi’ duka ELOHIM lan Kalena, ontongpi ta’pa Napakala’bi’. 33 E anakKu, sattu’mora la Kunii ussisolangkomi, ammi daka’Na’, sia susitu mangkanna Kupokada lako to Yahudi kumua: Iatu Kuninna male, tae’ mibelai ullambi’i, susi dukamoto Kupokada lako kalemi totemo. 34 Misa’ parenta ba’ru Kubenkomi, iamotu: la sipakaboro’komi susi Aku umpakaboro’komi, dikua ammi sipakaboro’ duka. 35 Iamotu iannate la nanii untandai mintu’ tau, kumua anak gurungKukomi, to ke siala masekomi. 36 Nakuami Simon Petrus lako: O Puang, umbara la Minii lao? Nakuami Yesu mebali lako: Iatu la Kuninna lao, tae’ mubelai la undi urrundu’Na’ totemo; apa undinna la undiko urrundu’Na’. 37 Nakuami Petrus lako: O Puang, ma’apari angku tang la umbelai undi urrundu’Komi totemo? La ussorongna’ penaangku belanna Puang. 38 Nakuami Yesu mebali: Morairokoka ussorong penaammu belanna Aku? Tonganna tongan Kukua mati’: tae’pa naunnoni manuk, mupeonganniMo’ pentallun.
1 Da miparossoi tu penaammi; patonganNi tu ELOHIM, sia patongan dukaNa’! 2 Lan banuanNa Ambe’Ku buda inan dinii torro; iake tae’i nasusi to, manassa mangkamo Kupokada lako kalemi; belanna la laoNa’ umpasakkarangkomi inan. 3 Sia iangKu lao angKu mangka umpasakkarangkomi inan, la suleNa’ untammuikomi, dikua anna iatu Kuninna, ia duka minii. 4 Sia iatu Kuninna male, mitandai tu lalan lako. 5 Nakuami Tomas lako: O Puang, tae’ kitandai tu la Mininna male; na umbamo la kikua untandai tu lalan lako? 6 Nakuami Yesu lako: Akumote tu lalan sia kamanapparan sia katuoan; moi misa’ tau tae’ narampo lako Ambe’ sangadi ke tete diopi Aku. 7 Iake mitandaiMo’, manassa mitandai tu Ambe’Ku; na randuk te totemo te mitandaimo sia mikitamo. 8 Nakuami Filipus lako: O Puang, pakitangkan tu Ambe’, podo ke ia dukato. 9 Nakuami Yesu ungkuanni: E Filipus, samamo masainna Kunii ussisolangkomi, natae’ bangsiaraka mutandaiNa’? Minda-minda tu ungkitaMo’, ungkitamo Ambe’. Ma’apai ammu kua: Pakitangkan tu Ambe’? 10 Tae’raka mupatonganni, kumua Aku te lan Ambe’ sia iatu Ambe’ lan Kaleku? Mintu’nate kada Kupokadangkomi, tae’ Kuma’inaanna kalena umpokadai, sangadinna iatu Ambe’ tu lan Kaleku, Iamo umpogau’i tu penggauranNa. 11 PatonganNa’ kumua Aku te lan Ambe’ sia iatu Ambe’ lan Kaleku; iake tae’i mipatonganni, patonganNa’ tu belanna mintu’ penggauran iato. 12 Tonganna tongan Kukua mati’: Minda-minda tu umpatonganNa’, la napogau’ tu mintu’ penggauran Kupogau’, sia napogau’ tu penggauran ondong kapuana na iate, belanna Aku te la laoNa’ lako Ambe’Ku. 13 Sia apa-apa tu mipalaku tete dio sangangKu, iamo la Kupogaurangkomi, kumua anNa dipakala’bi’ tu Ambe’ diona Anak. 14 Iake umpalakukomi apa lako Kaleku, natete dio sangangKu, la Kupaden. 15 Iake mikamali’Na’, la mikaritutui tu mintu’ parentaKu. 16 AngKu palakuangkomi lako Ambe’, anNa pa’kamaseanNi lako kalemi tu Panglalan senga’, anna Ia urrondongkomi tontong sae lakona, 17 Iamotu Penaa Kamanaparan, tu tang nabelanna te lino untarimaI, belanna tae’ nakitaI sia tae’ natandaI; apa kamu te mitandaI kamu, belanna Ia urrondongkomi, sia la lan kalemi. 18 Tae’ Kula untampekomi ammi biung, la suleNa’ lako kalemi. 19 Tae’mora namasai anna tae’mo natiroNa’ issinna te lino, apa kamu te mitiroNa’, belanna tuoNa’ sia kamu duka la tuokomi. 20 Allo ia bangsiamoto ammi issanni kumua Aku lan Ambe’Ku na kamu lan Kaleku, sia Aku duka lan kalemi. 21 Minda-minda tu untoe parentaKu nakaritutui, iamoto ungkamali’Na’; apa minda-minda tu ungkamali’Na’, iamo Nakamasei Ambe’Ku, sia Aku duka la ungkamasei sia umpaombo’ Kaleku lako. 22 Nakuami Yudas lako – tangia tu Iskariot –: O Puang umba nakua to amMi la umpaombo’ Kalemi lako kaleki natae’ nalako mintu’ issinna lino? 23 Mebalimi Yesu nakua ungkuanni: Iake den tau ungkamali’Na’, la nakaritutui tu kadangKu, anNa kamasei Ambe’Ku, sia la saeKanni lako kalena sia mareso’ dio. 24 Minda-minda tu tang ungkamali’Na’, tae’ duka nakaritutui kadangKu; sia iatu kada mirangi, tangia kadangKu, sangadinna kadanNa tu Ambe’ ussuaNa’. 25 Iate ianna te Kupokada lako kalemi su’ding torroPa’ misisolan. 26 Apa iatu Panglalan iamotu Penaa Masallo’, tu la Nasua Ambe’ tete dio sangangKu. Iamo la unnada’ikomi tu mintu’nato sia la umpakilalakomi tu mintu’na mangkanna Kupokadangkomi. 27 Kamarampasan Kutampeangkomi, ontongpi kamarampasangKu kalena Kusorong lako kalemi, tangia susinna tu nasorong te lino, tu Kusorong lako kalemi. Da narosso penaammi sia da miselang. 28 Mirangimo kumua Kukua ma’kada mati’: La maleNa’ sia la suleNa’ lako kalemi. Iake mikamali’Na’, manassa parannukomi, to kumua la maleNa’ langngan Ambe’, belanna iatu Ambe’Ku ondong mala’bi’Na na Aku. 29 Na totemo mangkakomi Kupokadan su’ding tae’pi nadadi, kumua ianna dadimo, la ma’patongankomi. 30 Tae’mo nabuda Kuuleleanangkomi, belanna saemo pangulunna lino, natae’ bang dio Kaleku tu la naapanNa’. 31 Apa dikua anna issanni issinna te lino kumua ungkamali’Na’ Ambe’, sia Kupogau’ susitu Napokadanna Ambe’ lako Kaleku. Ke’de’mokomi, maimokomi tamale.
1 Akumote tu oto’ anggoro’ tongan, sia Ambe’Ku tu To ungkaduttu’i. 2 Iatu mai tang membuanna tu tangkeKu Nata’takki; sia iatu mai membuanna Naseroi, kumua nasatarri’-tarri’na buanna. 3 Kamu te inang maserokomi tu belanna iatu kada mangka Kupokada lako kalemi. 4 La reso’komi lan Kaleku, na Aku duka lan kalemi. Susi tangke anggoro’ tae’ nabelai membua kalena, ke tae’i natontong manda’ dio oto’ anggoro’, ten dukamoto tu kamu, tae’ mikullei, ketae’i mireso’ lan Kaleku. 5 Akumote tu oto’ anggoro’, na kamumo tu mai tangkena. Minda-minda tu reso’ lan Kaleku, sia Aku lan kalena, iamo tarri’ buanna; belanna ke tae’i na Aku urrondongkomi moi misa’ tae’mikullei umpogau’i. 6 Iake denni tau tae’ nareso’ lan Kaleku, dialai lao lako salian susitu tangke anggoro’, anna marangke; anna rampunni tau, anna pembuanganni tama to’ api, namampu’. 7 Iake reso’komi lan Kaleku sia tontong mipalan tambuk tu kadangKu, palakui, apa-apa mikamorai, iamo dipa’kamasean lako kalemi. 8 Iamorato tu dinii umpakala’bi’ Ambe’Ku, to ke tarri’i buammi, sia iake susito dadikomi anak gurungKu. 9 Tumba tu Ambe’ umpakaboro’Na’, ten dukamoto tu Aku mangka umpakaboro’komi; tontongkomi lan pa’kaboro’Ku. 10 Iake ungkaritutuikomi mintu’ parentaKu, manassa tontongkomi lan pa’kaboro’Ku, susi Aku mangkamo ungkaritutui mintu’ parentaNa Ambe’Ku sia tontong lan pa’kaboro’Na. 11 Mintu’nate Kupokada lako kalemi, kumua anna tontong lan kalemi tu kaparannuangKu, sia sundun tu kaparannuammi. 12 Inde sia tu parentaKu, to kumua la sipakaboro’komi susi Aku mangkamo umpakaboro’komi. 13 Tae’ dio misa’ duka tau tu pa’pakaboro’ ondong na iate, tu napourungan ussorong penaanna belanna mintu’ sangmanena. 14 Kamumo te tu sangmaneKu, ke mipogau’i tu apa Kupa’peannan lako kalemi. 15 Tae’mo Kusangakomi kaunan, belanna iatu kaunan tae’ naissanni tu napogau’na puangna; apa Kusangamokomi sangmane, belanna mintu’na tu Kuranginna dio mai Ambe’Ku, iamoto tu Kupokadangkomi. 16 Tae’ anNa kamu umpileiNa’, sangadinna Akuri tu umpileikomi sia umpamanassakomi, ammi male umpalao bua, sia tontong tu buammi; dikua anna apa-apa tu mipalaku lako Ambe’ umpotete sangangKu, la Napa’kamasean lako kalemi. 17 Iamote tu Kupa’parentan lako kalemi, to kumua sipakaboro’komi. 18 Iake nakabiri’komi issinna te lino, issan bangmito kumua inang nakabiri’Mo’ dolo anna kamu. 19 Iakenna alakomi bilangan lan te lino, sipatu tu lino unnala mase apanna, apa belanna tae’ naalakomi bilangan lan te lino, sangadinna mangkamokomi Kupilei lan mai te lino, iamoto anna kabiri’komi te lino. 20 Pengkilalai tu kada mangka Kupokada lako kalemi kumua: Misa’ kaunan tae’ namadaoan anna puangna. Iake napakario-rioNa’, inang la napakario-rio dukakomi; iake nakaritutui tu kadangKu, nakaritutui duka tu kadammi. 21 Apa mintu’na tu iannato la napogau’ lako kalemi belanna sangangKu; tu belanna tae’ natandai tu To ussuaNa’. 22 Iake tae’i Kusae ma’kada-kada lako tu tau, tae’ nakasalan, apa totemo tae’mo napa’posangai tu diona kasalanna. 23 Minda-minda tu ungkabiri’Na’, ia duka ungkabiri’ Ambe’Ku. 24 Iakenna tae’ Kupogau’i dio tingayona tu penggauran tae’ bangpa to senga’ misa’ duka umpogau’i tae’ra nala kasalan tu tau iatu mati’; apa totemo natiromo, anna kabiri’Na’ sola Ambe’Ku. 25 Apa ia sia nadadi susito tu ianna te, kumua anna sundun tu kada disura’ lan Sura’ Sukaran alukNa, tu nakua: Nakabiri’Na’ tu tau iatu mati’ natae’ bang bannangna. 26 Apa ianna sae tu Panglalan la Kusua lako kalemi dio mai Ambe’, iamotu Penaa Kamanapparan tu lu dio mai Ambe’, iamoto tu la ungkatottongi tu diona Aku. 27 Sia kamu duka la dadi sa’bingKu, belanna misisolamMo’ tempon dio mai mulanna.
1 Mintu’ te ianna te Kupokada lako kalemi, kumua da napotipipa’i penaammi. 2 La natassu’ikomi lan mai banua pa’kombongan. Ontongpi la sae tu attunna, to kumua minda-minda tu umpateikomi la nasanga napopenomba langngan ELOHIM. 3 Mintu’ tu iannato napogau’, belanna tae’ natandai tu Ambe’ sia Aku. 4 Apa mintu’na te kupokada lako kalemi, dikua ianna lambi’i attunna ma’dinmo mikilalai, kumua mangkamo Kupokada lako kalemi susito. Mintu’nate iannate tae’pa Kupokadai lako kalemi tempon dio mai mulanna, belanna denPa’ misisolan. 5 Apa totemo la maleMo’ lako To ussuaNa’, natae’ bangkomi misa’ tu mekutana lako Kaleku kumua: Umbara la Miola? 6 Iamira tu Kupokadamo lako kalemi tu mintu’nato, anna ponnomo lan penaammi tu kamasussan. 7 Apa iate Aku te tonganna tu Kupokadangkomi kumua: Den gai’na lako kalemi, ke maleNa’; belanna iake tae’i Kumale, tae’ nasae lako kalemi tu Panglalan; apa iake maleNa’ la Kusua sae lako kalemi. 8 IanNa sae Iamo la umpamanassai lako issinna te lino tu diona kasalan sia kamaloloan sia ukungan; 9 iatu diona kasalan, belanna tae’ napatonganNa’ tau; 10 diona kamaloloan, belanna maleNa’ lako Ambe’ natae’mo mikitaNa’; 11 diona ukungan, belanna ra’ta’mo la diukung tu pangulunna te lino. 12 Budapa tu la Kupokada lako kalemi, apa tang la mikullepa te totemo te. 13 Apa ianNa sae Ia, Iamotu Penaa Kamanapparan la Nalalankomi lako mintu’na kamanapparan belanna tae’ Nama’inaanna kalena ma’kada-kada, sangadinna iatu Naranginna ia dukamo Napokada; sia Napa’peissanan lako kalemi tu mintu’na apa la dadi. 14 Ia la umpakala’bi’Na’, belanna la Naala dio mai apangKu, anNa pa’peissananni lako kalemi. 15 Mintu’na tu apanna Ambe’, ia dukamo apangKu; iamoto angKu kua: Naala dio mai apangKu, anNa pa’peissananni lako kalemi. 16 Sattu’mora anna tae’mo mikitaNa’, sia tae’ dukamora nasangapa mikitaMo’. 17 Sipa’kada-kada misami ba’tu pira-pira tu anak gurunNa nakua: Apara battuananna tu Napokadannaki’ kumua: Sattu’mora anna tae’mo mikitaNa’, sia tae’ dukamora nasangapa mikitaMo’? sia iatu kumua: La maleNa’ lako Ambe’? 18 Ma’kadami nakua: Apara ia battuananna tu Napokada kumua: Sattu’mora? Tae’ kita taissanni tu Napokadanna. 19 Naissanmi Yesu kumua la morai mekutana lako, Nakuami, ungkuanni: Misitimbang-timbangi misaraka tu iannato, tu Kukua: Sattu’mora anna tae’mo mikitaNa’, sia tae’ dukamora nasangapa mikitaMo’? 20 Tonganna tongan Kukua mati’, kumua la tumangi’komi sia umbating, apa iatu issinna te lino parannu; iate kamu te la masussakomi, apa iatu kamasussammi la membali kaparannuan. 21 Iato ke mangurea’i tu baine, masussa nasa’ding, belanna nalambi’mo attunna; apa ianna dadiammi tu pia, tae’mo nakilalai tu kamaparissan iato, belanna kaparannuanna, apa denmo tau misa’ dadi tama lino. 22 Susi kamu inang masussa misa’ding totemo te; apa la Kusitiroan pole’komi, anna parannu penaammi, na moi misa’ tau tae’ umbelai unnalai dio mai kalemi tu kaparannuammi. 23 Sia iake allo iato moi misa’ tae’mo mipekutanan lenni lako Kaleku. Tonganna tongan Kukua mati’, iake umpalakukomi ba’tu apa-apa lako Ambe’, la Napa’kamasean lako kalemi tete dio sangangKu. 24 Sae lako te totemo tae’ bangpa mipalaku apa tete dio sangangKu. Palakumi, ammi appa’i, nasundun tu kaparannuammi. 25 Mintu’na tu iannato Kupokadamo lako kalemi Kualan pa’pasusian; apa la sae tu attunna tu tang la Kuninnamo unnala pa’pasusian ma’kada lako kalemi, sangadinna la Kupamanassa pissan bangmo Kupa’peissanan lako Kalemi tu diona Ambe’. 26 Allo iamoto ammi la umpalakui tete dio sangangKu, sia tae’ Kuma’kada lako kalemi kumua Aku la umpalakuangkomi lako Ambe’, 27 apa Ambe’ kalena umpakaboro’komi, tu belanna kamu te mikamaseiNa’, sia belanna mipatonganmo kumua Aku te lu dioNa’ mai ELOHIM. 28 Lu dioMo’ mai Ambe’, angKu sae tama te lino; undinna la Kutampeo sule te lino angKu male lako Ambe’. 29 Nakuami anak gurunNa lako: Tiromi, totemo te Mipamanassa pissan bangmo tu kadamMi, tae’mo Miala pa’pasusian ma’kada. 30 Totemo kiissan kumua mintu’ apa Mitandai sia tae’mo namanggi’ tau mekutana lako Kalemi; Iamoto angki patonganni kumua lu dioKomi mai ELOHIM. 31 Nakuami Yesu mebali lako: Ma’patonganmorokomika totemo? 32 Tiromi, attunnamo, ontongpi nalambi’mo attunna, kumua la dipasisarak-sarak simisa’komi lako to’ inanmi ammi sitampeiNa’ misa-misa; apa tae’ angKu misa-misa, belanna NarondongNa’ Ambe’. 33 Mintu’nate kupokada lako kalemi, kumua misiria kamarampasan ussisolanNa’. Lan te lino umperasaikomi kamaparrisan; apa pabatta’komi penaammi, belanna Aku te mangkaMo’ untaloi te lino.
1 Susimoto tu kadanNa Yesu, Namentingara langngan langi’ anNa ma’kada, Nakua: O Ambe’, nalambi’mo attunna, pakala’bi’mi tu AnakMi, anNa pakala’bi’komi AnakMi. 2 Susitu Kamu mangkamo umpa’kamasean kuasa lako Kalena umparentai tu mintu’ tolino, kumua na Ia pole’o umpapantanni katuoan tontong sae lakona tu Misorongna lako Kalena. 3 Inde sia tu katuoan tontong sae lakona, ke natandaiKomi, o Puang tu misari sia tongan, sia iatu Yesu Kristus tu mangka Misua. 4 MangkamoKomi Kupakala’bi’ lan lino angKu pasundunni tu pengkarangan Misorong lako Kaleku la Kupogau’. 5 Na totemo o Ambe’, pakala’bi’Mo’ dio oloMi susitu kamala’biran inang diomo kaleKu MisiayokanNa’ tonna tae’pa naden te lino. 6 Kusomboammo tu sangamMi lako tu to mangka Misorong lako Kaleku lan mai te lino; tau iato taumMi, amMi sorongi lako Kaleku, sia nakaritutuimo tu kadamMi. 7 Totemo nakanassamo, kumua mintu’na tu mangka Mipa’kamasean lako Kaleku, lu dio nasang mai Kalemi. 8 Belanna mintu’na tu kada Mipokada lako Kaleku, iamo Kuparampo lako tu tau sia natarimamo, sia naaku tonganmo kumua lu dioNa’ mai Kalemi, sia napatongan kumua Kamumo tu ussuaNa’. 9 Kupassambayangan tu tau iato, tangia mintu’ issinna lino Kupassambayangan, sangadinna mintu’ tu to Misorong lako Kaleku, belanna tau iato taumMi. 10 Mintu’ apangKu iamo apamMi, sia iatu apamMi ia dukamo apangKu, sia dipakala’bi’Na’ diona tau iato. 11 Tae’mo Kulan lino, apa tau iato lan lino, na Aku te saeNa’ lako Kalemi, o Ambe’ masero, karimmanni tu tau iato umpoparinding sangamMi, tu mangka Mipa’kamasean lako Kaleku, kumua anna mendadi misa’ susi Kita. 12 IatongKu sisolapa, Kukarimmanni umpoparinding sangamMi, tu mangka Mipa’kamasean lako Kaleku, sia mangkamo Kurinding pala’, na moi misa’i tae’ sanggang sangadinna iatu anak taa kasanggangan, dikua anna sundun tu lanna Sura’ Madatu. 13 Apa totemo saeNa’ lako Kalemi; Kupokadamo tu iannate tongKu lanpa lino, dikua anna sundun tu kaparannuangKu napoparannu lan penaanna. 14 Kuparampomo tu kadamMi lako; anna kabiri’i issinna lino, belanna tae’ naalai bilangan lan te lino, susi Aku tae’ naalaNa’ bilangan lan te lino. 15 Tae’ra Kupalakui kumua Mialai lan mai te lino, sangadinna kumua Mirinding pala’i dio mai deata bulituk. 16 Tae’ ia naalai bilangan lan te lino, susi Aku tae’ naalaNa’ bilangan lan te lino. 17 Pamaindanni umpoparinding kamanapparan; Kadammi iamo kamanapparan. 18 Susi Kamu ussuaNa’ tama te lino, susi dukamoto tu Aku ussuai tama lino. 19 Sia belanna iari angKu pamaindan Kaleku, kumua anna dipamaindan duka umpoparinding kamanapparan. 20 Tangia kumua ia manna tu Kupassambayangan, sangadinna mintu’na duka tu to umpatonganNa’ belanna pangadaranna; 21 kumua anna mendadi misa’ sola nasangi, susi Kamu lan Kaleku, o Ambe’, sia Aku lan Kalemi, anna mendadi misa’ duka lan Kaleta, anna patonganni issinna te lino, kumua Kamu ussuaNa’. 22 Sia Kusorongmo lako kalena tu kamala’biran mangka Mipa’kamasean lako Kaleku: kumua anna mendadi misa’ duka, susi Kita misa’ri. 23 LanNa’ kalena sia Kamu lan Kaleku, kumua anna sundun kasiturusanna; anna issanni issinna te lino kumua kamumo tu ussuaNa’, sia umpakaboro’i tu tau iato susi Aku Mipakaboro’. 24 O Ambe’, Kuporai ke sisolaNa’ tu to mangka Misorong lako Kaleku umba-umba Kunii, anna kitai tu kamala’birangKu tu mangka Mipa’kamasean lako Kaleku, belanna Mipakaboro’Na’ tempon dio mai tonna tang dikombongpa te lino. 25 O Ambe’ malolo, moi anna tae’ natandaiKomi issinna te lino, apa Aku KutandaiKomi, sia naissanmo te tau iate kumua Kamu tu ussuaNa’. 26 Sia mangkamo Kupa’petandan tu sangamMi lako sia la Kupa’petandampa, anna lan kalena tu pa’kaboro’ susi pa’kaboro’Mi lako Kaleku, sia angKu lan duka kalena.
1 Iatonna mangka Yesu ma’kada susito, sunmi Namale sola anak gurunNa lian nabala salu’-salu’ disanga Kidron; inde to dio den misa’ pa’lak; malemi tu Yesu sola anak gurunNa tama. 2 Iatu Yudas, tu umpa’peturoanNi, natandai duka tu inan iato, belanna pembudamo tu Yesu sirampun sola anak gurunNa inde to. 3 Nasolammi Yudas tu surodadu sangtuntunan sia pa’ronda’na pangulu tominaa sia to Farisi, nasae lako sibaa lantera sia bia’ sia pa’buno. 4 Belanna Naissan Yesu tu mintu’ apa la dadi lako Kalena, sunmi sia Nakua lako tau iato mai: Mindara mindaka’? 5 Nakuami tu tau mebali lako: Yesu to Nazaret. Nakuami lako tau iato mai: Akumote. Iatu Yudas, tu umpa’peturoanNi ke’de’ dio sola tu tau. 6 Iatonna kua tu Yesu: Akumote, sorong boko’mi tu tau nasongka rokko padang. 7 Mekutana pole’omi lako tau iato mai, Nakua: Mindara midaka’? Nakuami tu tau: Yesu to Nazaret. 8 Nakuami Yesu mebali: Mangkamokomi Kupokadan kumua Akumote; iamoto, iake Aku midaka’, da’ito namalemo te tau. 9 Iatu iannato kumua anna sundun tu kada Napokada Nakua: Iatu mintu’ to Misorong lako Kaleku, moi misa’ tae’ Kupa’dean. 10 Iatu Simon Petrus sitakin la’bo’, nanonokmi tu la’bo’, naba’tai tu kaunanna Tominaa Kapua, natantang tu talinga kananna. Iatu kaunan iato disanga Malkhus. 11 Nakuami Yesu ungkuanni tu Petrus: Pasibanuai tu la’bo’mu. Ma’apai angKu tang la unniru’i tu lanna irusan NatadoanNa’ Ambe’? 12 Untingkanmi Yesu tinde surodadu sangtuntunan sia pangulu pa’barani sia pa’ronda’ to Yahudi, napungoI; 13 nabaami dolo lako Hanas belanna iamo matusanna Kayafas, tu tominaa kapua tonna taun iato. 14 Iamora tu Kayafas umpa’petimbanganni lako to Yahudi kumua, den gai’na ke matei misa’ tau ussonda pa’tondokan. 15 Iatu Simon Petrus sola misa’ anak gurunNa senga’, undi urrundu’ Yesu. Iatu anak gurunNa iato natandai Tominaa Kapua, malemi sola Yesu tama sa’de banuanna Tominaa Kapua; 16 apa iatu Petrus, ke’de’ dio salian, dio to’ babangan. Sunmi tinde anak gurunNa senga’ tu natandainna tominaa kapua nasipa’kada tu baine ungkampai babangan nasolanni tama tu Petrus. 17 Nakuami tinde kaunan ungkampai babangan lako Petrus: Tang ikomoraka misa’ tu anak gurunNa tu Tau iatu? Nakuami mebali: Tae’ aku. 18 Indeto dio bendan ba’tu pira-pira tu kaunan sia pa’ronda’ tu mangka umpadukku api, belanna attu kamadinginan namendarang; iatu Petrus ke’de’ duka dio sola namendarang. 19 Nakutanaimi Tominaa Kapua tu Yesu diona anak gurunNa sia diona pangadaranNa. 20 Nakuami Yesu mebali lako: Aku te Kupopempayan bang tu kadangKu lako issinna lino; tontong bangNa’ mangada’i lan banua passambayangan sia lan Banua Kabusungan, tu naninna mintu’ to Yahudi sirampun, natae’ bang misa’ Kupokada buni. 21 Ma’apai na Aku mikutanai? Kutanai tu to mangka urrangii tu Kupokadanna lako; manassa naissan tu Kupokadanna. 22 IatonNa mangka umpokadai te, denmi misa’ tu pa’ronda’ ke’de’ dio ussala’pai tu lindoNa sia nakua: Susimoraka pebalimMi lako tominaa kapua to? 23 Nakuami Yesu mebali lako: Iake salai tu kadangKu, pokadanNa’ tu salana; apa iake tonganni, ma’apai musala’paNa’? 24 Napesuammi Hanas lao umpopennolo situang pungoI lako Kayafas, tominaa kapua. 25 Iatu Simon Petrus diopa ke’de’ mendarang. Nakuami tau ungkuanni: Tang iko dukaraka tu misa’ anak gurunNa? Meonganmi nakua: Tae’ aku. 26 Nakuami misa’ tu kaunanna Tominaa Kapua, tu sisampunna tu to natantangi Petrus talinganna: Tang kukitarokoka sisola lan pa’lak? 27 Meonganomi tu Petrus; unnonimi tu manuk to attu iato. 28 Nabaami tau tu Yesu dio mai Kayafas lako banua pangra’tasan kara-kara, to melambi’ iato. Iatu to Yahudi tae’ nalao tama banua pangra’tasan kara-kara, kumua da nakasambanan, sangadinna la ma’din duka ungkande Pa’pasa. 29 Iamoto anna sun tu Pilatus lako sia nakua: Apara miparapasanni te tau iate? 30 Nakuami tinde mai tau mebali lako: Iake la tang to kadakei te tau iate, tae’ duka kila ussorongi lako kalemi. 31 Nakuami Pilatus lako: Alami, ammi paolai pangra’ta’ susitu natuntunna atoran sukaran alukmi! Nakuami tu to Yahudi lako: Tae’ kami kikuasa la umpatei tau, moi misa’ duka. 32 Kumua anna sundun tu kadanNa Yesu, tu Napokada la umpa’peissananni tumba tu kamateanNa. 33 Iatonna malemo sule tu Pilatus tama banua pangra’tasan kara-kara, natambaimi tu Yesu anna mekutana lako nakua: Kamumoraka tu datu to Yahudi? 34 Nakuami Yesu mebali: Tuo lu dioraka mai kalemi te kadammi te, ba’tu to senga’raka umpokadangkomi tu diona Aku? 35 Nakuami Pilatus mebali: To Yahudira’ka te? BangsaMi Kamu sia mintu’ pangulu to minaa tu ussorongKomi lako kaleku. Apara tu Mipogau’? 36 Nakuami Yesu mebali: Iatu kadatuangKu tangia kadatuan lan lino; iake la kadatuan lan lino, inang la mangea mintu’ solaKu, da angKu disorong lako to Yahudi; apa totemo iatu kadatuangKu tangia kadatuan lan lino. 37 Nakuami Pilatus lako: Datu dukaroKomika pale’? Nakuami Yesu mebali: Tonganna susitu kadammi, kumua Aku te datuNa’. Iamo patunna to angKu dadimo, sia iamo patunna to angKu saemo tama te lino, kumua angKu katottongi tu kamanapparan. Minda-minda tu bu’tu lu dio mai kamanapparan iamo umperangii kadangKu. 38 Nakuami Pilatus lako: Apara tu kamanapparan iato? Iatonna ma’kada susito, sunomi nalao lako to Yahudi, nakuami lako: Tae’ kukabu’tui tu salaNa. 39 Apa iatu biasanna atorammi to ke allo Pasa kurampananangkomi tau misa’; miporairaka kurampananangkomi tu datu to Yahudi? 40 Rambanomi tu tau nakua: Da’ na Ia tu, iamo ia tu Barabas. Iatu Barabas to ma’pamarukka sia papatean.
1 Iatonna mangkato napesuammi Pilatus unnalai tu Yesu, sia umbambaI ulang. 2 Naampinniranni surodadu sa’pi’ duri napasa’pi’i, napaluangi bayu lango-lango; 3 saemi lako Kalena nakua: Tabe’ Datu to Yahudi! sia nasala’pa len tu lindoNa. 4 Sun pole’omi tu Pilatus sia nakua lako tau iato mai: Tiromi, kubaamo sun lako kalemi, ammi issanni kumua moi misa’ tae’ kuappa’ tu salaNa. 5 Sunmi tu Yesu ma’sa’pi’ duri sia ma’bayu lango-lango. Nakuami Pilatus lako tu tau sola nasangi: Tiromi te tau iate! 6 Iatonna kitami mintu’ pangulu to minaa sia mintu’ solana, rambanmi metamba nakua: A’ta’I Ia tu, a’ta’I Ia tu! Nakuami Pilatus ungkuanni tu tau: Alami kamu, mia’ta’I! Belanna tae’ aku kukabu’tui tu salaNa. 7 Nakuami tu to Yahudi mebali lako: Iatu kami den atoran sukaran alukki, na iake dituntunni tu atoran iato sipatu la dipatei belanna ussanga Kalena AnakNa ELOHIM. 8 Iatonna rangii Pilatus tu kada iato, samandu-mandunnami mataku’; 9 male pole’omi tama banua pangra’tasan kara-kara, sia nakua lako Yesu: To bu’tu umbaroKomi nii? Apa tae’ Napebalii Yesu lako. 10 Nakuami Pilatus lako: ManokaroKomika ussipa’kadanna’? Tae’raka Miissanni kumua kuasana’ urrampanangKomi sia kuasa dukana’ unna’ta’Komi? 11 Nakuami Yesu mebali: Moi misa’ tae’ mibelai ungkuasaiNa’, ke tae’i nalu Dao mai; iamoto iatu to ussorongNa’ lako kalemi, iamo kapuanna kasalanna. 12 Randuk tonna iato naundaka’ lalan tu Pilatus la urrampananNi, apa ramban tu to Yahudi metamba, nakua: Iake mirampananNi te Tau iate, tae’mo misisangmane datu kapua; minda-minda tu unnangka’ datu kalena, iamo unnea datu kapua. 13 Iatonna rangii Pilatus te kada iate, nabaami lako salian tu Yesu, naunno’ko’ dao kadera biasa nanii unno’ko’ mangra’ta’ kara-kara, tu inan disanga Sali batu, ke basa Ibrani disanga Gabata. 14 Iato allo iato allo dinii umpasakka’ Pa’pasa, agi-agi te’te’ sangpulo dua tangnga allo. Nakuami Pilatus lako to Yahudi: Tiromi tu datummi! 15 Apa ramban tu tau metamba nakua: Tombonni lao, tombonni lao! a’ta’I Ia tu! Nakuami Pilatus ungkuanni: Sipaturaka la kua’ta’ tu datummi? Nakuami mintu’ pangulu to minaa mebali: Tae’ kami datungki senga’na, ia manna tu datu kapua. 16 Nasorongmi lako tu Yesu kumua naa’ta’I. 17 Naalami tau tu Yesu; Nasun umpassan Kalenai tu kayu pea’ta’Na ma’palulako inan disanga Inan ma’kararo ulu, ke basa Ibrani disanga Golgota. 18 Indemoto nanii unna’ta’I sola to senga’ da’dua dio patomalinNa, nalan tangnga tu Yesu. 19 Napesuammi Pilatus ussura’i tu tandana, nadipale’ke’ dao tampak kayu pea’ta’, nakua lan tu sura’: Yesu, to Nazaret, Datunna to Yahudi. 20 Iatu passura’ iato buda to Yahudi umbasai, belanna iatu dinii unna’ta’ Yesu sikandappi’ kota, anna disura’ basa Ibraniomi sia basa Romawi sia basa Yunani. 21 Nakuami pangulu to minaanna to Yahudi lako Pilatus: Da misura’i kumua: Datu to Yahudi, sangadinna la susiri tu Napokadanna kumua: Akumo tu Datu to Yahudi. 22 Nakuami Pilatus mebali: Ianna mangka disura’, mangka bangsiamo! 23 Iatu surodadu tonna mangkamo unna’ta’I tu Yesu, naalami tu pakeanNa napa’a’pa’i, napantan unnalai sangtaan ke misa’i, sia ia duka tu bayu lanna lu; iatu bayu tae’ dasi’na, sangadinna sangkalae bang tempon dao mai sae rokko. 24 Nakuami sipa’kada-kada: Da anta serekki, melo ke tasire’tekki, ba’tu mindanta umpotaai, kumua anna sundun tu kada lan Sura’ Madatu tu nakua: Mangkamo nataa-taa tu pakeangKu sia iatu bayu lanKu lu mangkamo nasire’tekki. Ten dukamoto tu napogau’ tinde surodadu. 25 Iatu indo’Na bendan sikandappi’ kayu pea’ta’na Yesu sola sangbainena, Maria bainena Klopas, na Maria Magdalena. 26 Iatonna tiroi Yesu tu indo’Na sia iatu anak guru Napakaboro’na, ke’de’ nasikandappiran, Nakuami lako indo’Na: E baine, tiroi tu anakmi! 27 Namane kumua lako anak gurunNa iato: Tiroi tu indo’mu! Randuk tonna attu iato nasolanni lako banuanna nakurinni. 28 Undinnato, belanna Naissan Yesu kumua sundun nasangmo, kumua anna sundun tu kada lan Sura’ Madatu, Nakuami: Ma’rangNa’. 29 Denmi busso inde to dio ponno sukka anggoro’; nabatangimi tau supa tu lumu’ batu nanii ponno sukka lan, napadundui lako pudukNa Yesu. 30 IatonNa lepa’i Yesu tu sukka, Nakuami: Sundunmo! Tukkumi, Naussorong penaanNa. 31 Belanna allo iato allo dinii ma’pasakka’, saemi tu to Yahudi lako Pilatus, kumua da nadio bang kayu pea’ta’ lan allo katorroan, belanna allo iato allo katorroan dipakala’bi’. Napalakui la ulle’toi tu lette’na sia unnalai dao mai. 32 Saemi surodadu, nale’toi tu lette’na tu misa’ namane senga’na tu Nasolanna dia’ta’. 33 Apa iatonna sae lako Yesu, natiroi matemo, tae’mi nale’toi tu lette’Na, 34 sangadinna den misa’ surodadu untobokki dokena tu la’pekNa Yesu, nata’pa sun tu rara sola uai. 35 Iatu to mangka untiroi to, iamo ungkatottongi, na iato nakatottonginna tonganna; sia naissan kumua tonganna tu napokada, dikua ammi ma’patongan duka. 36 Belanna iatu iannato dadimo, kumua anna sundun tu kada lan Sura’ Madatu nakua: Moi misa’ bukunNa tae’ la dile’to. 37 Sia den duka kada lan Sura’ Madatu: La natiro tau iato tu Tau mangka natobok. 38 Undinna loomi tu Yusuf to Arimatea, ia dukamo misa’ anak gurunna Yesu, apa nabuni bang belanna mataku’ lako to Yahudi, umpalakui lako Pilatus la umpopengkalaoi tu batang rabukNa Yesu; naelorammi Pilatus. Malemi, napopengkalaoi tu batang rabukNa Yesu. 39 Iatu Nikodemus, tu mangka lao umpellambi’i bongi Yesu, sae duka umbaa muru dipasirau garu, agi-agi sangtangnga pekulu’. 40 Naalami tu batang rabukNa Yesu, nabalunni sampin pebalun mangka napalakoi pebangki’, susitu biasa nagauran to mate to Yahudi. 41 Den misa’ pa’lak sikandappi’ tu dininna unna’ta’ Yesu, nalan pa’lak iato den misa’ liang ba’ru, tae’ bangpa tau dipeliang tama. 42 Indemo to nanii umpannii tu batang rabukNa Yesu tu belanna allo naniimo to Yahudi ma’pasakka’, namandappi’ sia tu liang.
1 Iatonna allo bunga’na lan minggu iato tonna melambi’ tae’pa bongi, saemi tu Maria Magdalena lako to’ liang iato, natiroi mangkamo dilentenni tu batu dio mai baba liang. 2 Ma’dondo-dondomi sae lako Simon Petrus sia lako tu anak gurunNa senga’, tu Napakaboro’na Yesu, anna kua lako: Naalaimo tau lan mai liang tu Puang, na tae’ kiissanni ba’tumba napannii. 3 Malemi tu Petrus sola tu anak gurunNa senga’, narampo lako to’ liang. 4 Ma’dondo-dondomi sola duai, apa didoloi tu Petrus, matira’ ia tu solana, nadolo rampo lako to’ liang. 5 Messurrukmi mentiro tama, natiroi dipatorro bangmo tu pebalun, apa tae’ nalao tama. 6 Undimi tu Petrus dio mai boko’na namale tama liang, natiroi tu pebalun dipatorro bangmo, 7 na iatu sampin dipadao ulunNa, tae’ nadiong sola sampin pebalun, sangadinna dilu’pi’ nadipatorro senga’. 8 Namane tama tu anak gurunNa senga’ tu dolona rampo lako to’ liang, natiroi anna patonganni. 9 Belanna tae’pa natandai battuananna tu kada lan Sura’ Madatu kumua inang la malimbangun dio mai to’ to mate. 10 Sulemi lako banuanna. 11 Apa iatu Maria ke’de’ dio salian sikandappi’ liang, tumangi’. Iatonna tumangi’ messurrukmi mentiro tama liang; 12 nakitami tu malaeka’ da’dua ma’pakean mabusa unno’ko’, misa’ dao to’ naninna mennulu namisa’ diong to’ lentekna tonna lanpa tu batang rabukNa Yesu. 13 Nakuami lako: E baine, ma’apai ammu tumangi’? Nakuami Maria lako: Belanna naalamo tau tu Puangku, natae’ kuissanni ba’tumba napanii. 14 Iatonna mangka ma’kada susito, menggirikmi nakitaI tu Yesu ke’de’, apa tae’ natandai kumua Iamo. 15 Nakuami Yesu lako: E baine, ma’apari ammu tumangi’? Mindara mudaka’? Belanna nasanga Maria to ma’kampa pa’lak, nakuami mebali lako: O tuang, iake kamu umpalelei male, pokadanna’ umbara Mipannii, angku lao unnalaI. 16 Nakuami Yesu lako: E Maria. Menggirikmi tu Maria sia nakua lako ma’basa Ibrani: Rabbuni! battuananna: Guru. 17 Nakuami Yesu lako: Da mukaka’Na’ mai, belanna tae’pa Kukendek langngan Ambe’; apa laomoko lako mintu’ siulu’Ku, sia pokadanni kumua: La kendekNa’ langngan Ambe’Ku sia Ambe’mi, PuangKu sia Puangmi. 18 Malemi tu Maria Magdalena umpa’peissananni lako anak gurunNa kumua natiromo tu Puang sia kumua Napokadamo lako kalena tu mintu’nato. 19 Iatonna makaroenmo tonna allo bunga’na lan minggu iato, disalli’ bangmo tu ba’ba banua nanii anak gurunNa torro belanna mataku’ lako to Yahudi, pakalan Nata’pa sae bangmo bendan lan tangnga-tangngana tinde tau tu Yesu sia Nakua ma’kada lako: Siriakomi kamarampasan! 20 Tonna mangka ma’kada susito, Napa’pekitanammi lako tinde tau tu limanNa sia la’pekNa. Parannumi tu anak gurunNa tonna tiroi tu Puang. 21 Natole pole’omi Yesu umpokadai lako tinde tau kumua: Siriakomi kamarampasan! Tumba tu Ambe’ mangka ussuaNa’, ten dukamoto tu Aku ussuakomi. 22 Iatonna mangka umpokadai susito, Napamurru’mi lako tinde tau sia Nakua: Tarimami tu Penaa Masallo’. 23 Minda-minda mipagarri’ tu kasalanna, masero tu kasalanna, sia minda-minda mipasisurung kasalanna, la sisurung kasalanna. 24 Iatu Tomas, iamo misa’ tu anak gurunNa sangpulo dua, tu disanga duka Didimus, tae’ nasisola tinde tau tonna sae tu Yesu. 25 Nakuami tinde anak gurunNa senga’ lako Tomas: Kikitamo tu Puang. Apa nakua Tomas lako: Iake tae’pi kutiroi tu lalan paku dio limanNa sia kuului rakka’ku tama, sia ke tae’pi kuului tu limangku tama la’pekNa, tae’pa kupatonganni. 26 Karua allona mangkanna to sirampunomi tu anak gurunNa Yesu lan banua lan dukamo sola tu Tomas. Iatonna tisalli’mo tu ba’ba banua, saemi tu Yesu bendan lan tangnga sia Nakua: Siriakomi kamarampasan! 27 Namane ma’kada lako Tomas, Nakua: Patadomi mai tu rakka’mu, tiromi tu limangKu, sia patadomi mai tu limammu muului tama tu la’pekKu, da mutang ma’patongan, sangadinna katappa’i. 28 Mebalimi Tomas sia nakua lako: O Puangku sia Kapenombangku. 29 Nakuami Yesu lako: Tu belanna mukitaMo’, dadi ma’patongan dukamoko; maupa’ tu to ma’patongan, moi anna tae’ nakitai. 30 Moi anna buda tu tanda kalle-kallean senga’ tu Napogau’ Yesu dio tingayona anak gurunNa tu tang disura’na lan te sura’; 31 apa iate iannate mangkamo disura’, ammi katappa’i kumua iatu Yesu Iamo Mesias, tu AnakNa ELOHIM, sia kumua diona kapatonganammi mipotuoi tu sanganNa.
1 Undinnato umpa’pekitanan pole’omi Kalena tu Yesu lako anak gurunNa dio randan tasik Tiberias. Susite tu kaumpa’pekitananNa Kalena. 2 Iatu Simon Petrus dio ren sola Tomas, tu disanga duka Didimus, na Natanael dio mai Kana dio tana Galilea, na anakna Zebedeus na da’duapa anak gurunNa senga’ nasisolan. 3 Nakuami Simon Petrus lako tinde tau: La laona’ mebale. Nakuami tinde tau mebali lako: La lao dukakan urrundu’ko. Malemi ma’lopi; iato bongi iato tae’ bang misa’ apa nakabu’tui. 4 Tonna tibaanmo masiang ke’de’mi tu Yesu dio randan tasik; apa tae’ natandai anak gurunNa kumua Iamo Yesu. 5 Mekutanami tu Yesu lako, Nakua: E pia, denraka pa’kandean iti’? Nakuami mebali: Tae’. 6 Nakuami ungkuanni: Buangi tu dalla’mi rokko sa’de kananna lopi, manassa la miala. Nabuangmi tu dalla’na, na belanna lendu’ budanna bale lan, tang nabelami urriu’i. 7 Nakuami tu anak guru Napakaboro’ Yesu lako Petrus: Iamo Puang tu. Iatonna rangii Simon Petrus kumua Iamo Puang to, napotambeke’mi tu sambu’na, belanna tae’ namessambu’, namekkondong rokko tasik. 8 Apa iatu anak gurunNa senga’ ma’lopi sae, belanna tae’ nasangapa mambelanna dio mai gantanan, agi-agiri limangpulo da’pana, nariu’i tu dalla’ ponno bale lan. 9 Iatonna kendekmo langngan gantanan, nakitami tu ruaya, nanii bale dao sia den duka roti. 10 Nakuami Yesu lako tinde tau: Baai mai pira tu bale mane miala. 11 Kendekmi langngan lopi tu Simon Petrus, nariu’i tu dalla’ langngan karangkeanna, ponno bale sikapua, saratu’ limangpulo ntallu budanna. Na moi pada budanna to, tae’ duka naserek tu dalla’. 12 Nakuami Yesu lako tinde tau: Maimokomi kumande. Apa tae’ bangi misa’i tu anak gurunNa barani mekutana lako kumua: Mindarokomi te? Belanna inang naissanmo kumua: Iamo Puang. 13 Saemi Yesu urreke’i Naalai tu roti Natadoanni lako, sia ia duka tu bale. 14 Iamote tu ma’pentallunna Yesu umpa’pekitanan Kalena lako anak gurunNa tonna malimbangunmo dio mai to’ to mate. 15 Iatonna mangkamo kumande, Nakuami Yesu lako Simon Petrus: E Simon, anakna Yohanes, mupakaboro’ tonganRa’ka na iate tau iate mai? Nakuami Petrus lako: O Puang, inang Miissan bangmo, kumua aku te kukamali’Komi. Nakuami Yesu lako: Kaduttu’i tu mintu’ anak dombaKu. 16 Natoleomi ma’kada lako nakua: E Simon, anakna Yohanes mupakaboro’ tonganRa’ka? Nakuami Petrus lako: O Puang inang Miissan bangmo kumua aku te kukamali’Komi. Nakuami Yesu lako: Kambi’i tu mintu’ dombaKu. 17 Natole pole’omi ma’kada lako Nakua: E Simon, anakna Yohanes, mukamali’Ra’ka? Masussami tu Petrus tu belanna ma’pentallun maro’mo ma’kada lako kumua: Mukamali’Ra’ka? Nakuami lako: O Puang, mintu’na angge maritik Miissan nasang, Miissan duka kumua aku te kukamali’Komi. Nakuami Yesu lako: Kaduttu’i tu mintu’ dombaKu. 18 Tonganna tongan Kukua mati’: Iatommu mangura, iko kalena ma’tambeke’ ammu male umba-umba nii muporai; apa iake matuamoko, la umpatadoko limammu, anna to senga’ umpatambeke’iko, anna baako umba-umba nii tu tang muporainna. 19 Ia sia Nama’kada susito, la Nanii umpasomboi kumua kamatean tumbara la nanii Petrus umpakala’bi’ ELOHIM. Iatonna mangka umpokadai te, Nakuami lako Petrus: Undiko urrundu’Na’. 20 Messailemi tu Petrus: Nakitai tu anak guru Napakaboro’ Yesu undi urrundu’I, iamotu sissare lako barangkangNa Yesu tonna kumande bongi sia ma’kada kumua: O Puang, mindara tu la umpa’peturoangKomi? 21 Iatonna kitai Petrus tu anak guru iato, nakuami lako Yesu: O Puang, la ma’patumbai undinna te tau iate? 22 Nakuami Yesu ungkuanni: Iake Kukamorai anna torro bang te tau iate sae lako kasaeangKu, na ikoora iko la umpoissanni! Undiko urrundu’Na’. 23 Iamoto anna tiseno-seno te kada iate lako mintu’ to sangsiuluran kumua: Tae’ nala mate tu anak guru iato; apa tae’ Nakua Yesu lako kumua tae’ nala mate sangadinna Nakua: Iake Kukamorai anna torro bang te tau iate sae lako kasaeangKu, na ikoora iko la umpoissanni! 24 Iamotu anak guru iato tu ungkatottongi te mintu’nate, sia mangka untonoranni te mintu’nate; sia taissan kumua iatu nakatottonginna tonganna tongan. 25 Budapa senga’na tu Napogau’ Yesu; na iake la disura’ simisa’i tu mintu’nato, kusanga iate lino tae’ nala tama tu mintu’ sura’ dinii ussura’i.
1 E Teofilus, mangkamo kutonoranni tu ulelean dolo tu diona mintu’na apa Napogau’ sia Napa’pangadaran Yesu tempon dio mai mulanna, 2 sae lako allo dipakendekNa langngan suruga, tonNa mangka umpokadanni parenta tu mai rasulu’ mangka Napilei umpake kuasanNa Penaa Masallo’. 3 Lako dukamo tu tau iato mai Nanii umpa’pekitanan Kalena, kumua tuomo, tonna upu’mo tu kamaparrisanNa, nabuda tu tanda Nanii umpamanassai, tonna kitaI lan patangpulo allona, sia umpokadai tu diona ParentaNa ELOHIM. 4 Iatonna ma’misa-misa Yesu sola tu mai rasulu’, Napa’peannammi lako kumua da natampei tu Yerusalem, sangadinna la umpeagi pangallu’Na Ambe’ tu miranginnamo dio mai Kaleku; 5 belanna iatu Yohanes undio’ uai tau, apa iate kamu te tae’mora nasangapa mididio’ Penaa Masallo’. 6 Mekutanami tinde to ma’misa-misa lako nakua: O Puang, attu iamoraka te amMi la umpabendanan pole’i to Israel tu kadatuan? 7 Nakuami Yesu lako tinde tau: Tae’ kamu patummi la unnissanni tu attu ba’tu allo, tu Napoissan misa Ambe’ situru’ lalan kuasanNa. 8 Apa la untarimakomi kamatotoran to ke saeI unta’paikomi tu Penaa Masallo’, na kamu ungkatottongiNa’, la dio Yerusalem, la dio mintu’ tana Yudea ba’tu dio Samaria sae lako randanna langi’. 9 Iatonna mangka ma’kada susito, tiangka’Mi tonna mentiro lako tinde tau, anNa tileak tama gaun, natae’mo natiro tinde tau. 10 Marassan bangsia tinde tau untingarai tonNa kendek langngan langi’, pakalan denmi tu tau da’dua ma’pakean mabussang ke’de’ nasikandappiran, 11 sia ma’kada nakua: E kamu to Galilea, ma’apari mike’de’ra mentingara langngan langi’? Iatu Yesu tu dipakendek dio mai tingayomi langngan suruga, la ten dukamoto tu kasaeanNa sule, susitu kakendekanNa langngan suruga mitiro. 12 Tonna mangkato sulemi tu mai rasulu’ lako Yerusalem dio mai tu buntu disanga Zaitun, sikandappi’ bangsia Yerusalem pada kalingkan ma’din dilingkai lan allo katorroan. 13 Iatonna tamamo tondok, kendekmi langngan inan mengkadaoan tu naninna Petrus sia Yohanes sia Yakobus sia Andreas sia Filipus sia Tomas sia Bartolomeus sia Matius sia Yakobus, anakna Alfeus sia Simon Zelot na Yudas, anakna Yakobus. 14 Iatinde tau sola nasang tontong sanginaa massambayang sola ba’tu pira-pira baine sia Maria indo’Na Yesu, sola tu mai siulu’Na muane. 15 Tonna attu iato ke’de’mi tu Petrus lan tangnga-tangngana to sangsiuluran – na iatu to sirampun to, agi-agi saratu’ duangpulo – nakua: 16 E mintu’ki’ sangsiuluran, tae’ nama’din tang disundunni tu kada lan Sura’ Madatu, susitu napokada dolomo Penaa Masallo’ sun dio pudukna Daud tu diona Yudas dadi panglalanna to untingkan Yesu. 17 Belanna dipasangbilangammoki’ pirambongi’ tu Yudas sia pada-padaki’ umpoupa’i te toean iate. 18 Iate tau iate umposaro pa’lak sanginan lan kakadakeanna, natobang tipessussuk sia tiballak natisasu tambukna. 19 Naissanmi mintu’ pa’tondokan Yerusalem te iannate, naurunganni disangai Hakal-Dama lan basana tu padang iato, battuananna Padang rara. 20 Belanna den disura’ lan Sura’ Pa’pudian nakua: Nake makarorrongi tu inan, sia nake tang nanii tau lan, sia nakua: Nake natoei to senga’ tu pangka’na ma’panundu’. 21 Iamoto mintu’na tu to tasibaan nenne’ tonna lu lako lu dio mai tu Puang Yesu tasisolan, 22 tempon dio mai nadio’Na Yohanes sae lako allo kadipakendekanNa dio tingayota, sipatu misa’ tu tau iato la tasolan ungkatottongi tu diona kamalimbangunanNa Yesu. 23 Napabendanmi tu tau da’dua, iamotu Yusuf disanga Barsabas, Yustus pa’gantiananna, anna Matias. 24 Massambayangmi tu tau nakua: O Puang, Kumumo tu unnissan penaanna mintu’ tau, pakitammokan umbanna Mipilei te tau sola duai, 25 anna toei te toean iate sia pangka’ rasulu’, tu natampemo Yudas, anna male lako inan misanna. 26 Nabiangammi tinde tau sola duai, na Matias nakitanan; naalami bilangan rasulu’, sangbilangan tu tau sangpulo misa.
1 Tonna lambi’mi allo Pentakosta, sirampunmi sola nasangi. 2 Pakalan mongngo’mi dao mai langi’ susitu angin bara’ ma’paliu, ussamboi tu banua nanii unno’ko’ tinde tau. 3 Nakitami tinde tau tu lila ba’tu pira-pira susi api sipellepa’-leparan, pantan unta’pai tinde tau. 4 Naponnoimi Penaa Masallo’ tinde tau sola nasangi, anna randuk umpasun ma’rupa-rupa basa, susitu Napatuduanni Penaa Masallo’ lako la napokada. 5 Denmi ba’tu pira-pira to Yahudi torro dio Yerusalem to ungkaritutui alukNa ELOHIM, lu dio mai mintu’ bangsa nasambo langi’. 6 Tonna mongngo’ sae, sirampunmi tu to buda lendu’ littunna, belanna pantan narangimo tinde tau tu mai rasulu’ ma’kada-kada umpobasai tu basana. 7 Lendu’mi tirambanna sola nasangi sia mangnga, anna ma’kada nakua: Tang to Galilea nasangraka te ma’kada? 8 Naumbamo nakua te taranginna napantan ma’kada-kadamo tu tau umpobasa basata dio lu tondok kadadianta? 9 tu kita to Partia, sia Media, to Elam sia pa’tondokan Mesopotamia sia Yudea sia Kapadokia sia Pontus sia Asia, 10 sia Frigia sia Pamfilia sia Mesir sia mintu’ lili’na Libia tu sikandappi’ Kirene, sia to lu dio mai Roma, 11 nala batang to Yahudi nala to Yahudi dipasada’, to Kreta sia to Arab, tarangi sola nasang tinde tau umpokadai tu penggauran kalle-kallean kapuanNa ELOHIM umpobasa basata. 12 Lendu’mi tirambanna sola nasangi sia pussak penaanna, anna pantan sipa’kada-kada nakua: Apamora patunna te? 13 Apa iatu tau pira nasitelle-tellei, nakua: Tarru’ pangiru’ ria unniru’ anggoro’ matanning. 14 Apa ke’de’ tu Petrus sola tu rasulu’ sangpulo misa, anna pemandui ma’kada sia nakua ungkuanni tu tau: E to Yahudi sia kamu mintu’ to torro lan Yerusalem, la miissan te iannate, sia patananni talinga te kadangku! 15 Belanna kami te sola nasang tae’ kimalango susitu misanganna, belanna mane te’te’ kasera melambi’; 16 sangadinna iamote tu napokadanna nabi Yoël nakua: 17 Nakuami ELOHIM: La dadi ke allo katappuranna lino, la umpatitu’ba’Na’ PenaangKu lako mintu’ ma’rupa tau, anna ma’nubua’ tu anakmi muane sia anakmi baine, sia iatu mai to mangurammi la ungkita bayo-bayo ba’tu pira-pira penggauran, sia iatu mai to matua-tuammi la ungkita tindo ma’rupa-rupa tindo, 18 sia lako duka mintu’ taungKu muane sia taungKu baine la Kutuaran tu PenaangKu to attu iato, anna ma’nubua’. 19 Sia la umpadenNa’ tanda mangnga dao langi’, sia tanda kalle-kallean lan te lino: iamotu rara sia api sia salebu’ sia rambu. 20 Iatu allo la memmalillin, sia iatu bulan la mendadi rara, to ke la saemi tu alloNa Puang, tu allo kapua sia mala’bi’. 21 Attu iato minda-minda tu ussa’bu’ sanganNa Puang, iamo la dikarimmanni. 22 E to Israel, perangii tu kadangku: Iatu Yesu to Nazaret, misa’ To Napamanassa ELOHIM lako kalemi umpake kamatotoran sia tanda mangnga sia tanda kalle-kallean tu Napaden ELOHIM Napapayananni Yesu dio tingayomi, susitu miissan kalenamo; 23 Iamotu disorong situru’ tanan penaanNa sia paissanNa tempon ELOHIM, mangkamo mia’ta’ sia mipatei napata’pai lima to tang mekaaluk. 24 Ia dukamo tu Napamalimbangun ELOHIM sule tonna ko’ka’i tu kamaparrisan kamatean, belanna tae’ nabelai tu kamatean la untaloI. 25 Belanna nakua Daud umpokadai tu diona Ia: Tontong bang kutiro lindo tu Puang dio tingayoku; belanna Ia dio kananku, kumua da angku tibe’do. 26 Iamoto anna sende penaangku, sia kumalasi-lasi tu pudukku, ontongpi kaleku la mamma’ sola rannunna; 27 belanna tae’ Mila ussa’bianganni tu deatangku lan lino to mate, sia tae’ Mieloranni tu To masallo’Mi narua kasanggangan. 28 Belanna mangkamo’ Mipaissanan tu lalan lako katuoan, sia la Mipakabu’ina’ kaparannuan dio oloMi. 29 E mintu’ki’ sangsiuluran, mindara unggagaina’ ke ma’kadana’ lako kalemi tu diona nene’ to dolota Daud, kumua mate sia dipeliang, sia den siapa tu liangna tatiro sae lako te totemo. 30 Apa belanna ia misa’ nabi anna issanni tu Nasibasseinna ELOHIM kumua misa’ to sun dikalena, tarukna la Napaunnisung dao isungan kapayunganNa, 31 anna diona pakitanna napokadai tu diona kamalimbangunNa Kristus, kumua tae’ Nadisa’biangan lan lino to mate, sia untiro kasanggangan tu kaleNa. 32 Iamora te Yesu tu Napamalimbangun ELOHIM, na iatu iannato kamimo te sola nasang tu ungkatottongi. 33 Iatonna pamalangka’mi lima kananNa ELOHIM sia Natarima dio mai Ambe’ tu Penaa Masallo’ diallu’, Natua’mi tu Penaa iato susite mikita sia mirangi. 34 Belanna tangia Daud kendek langngan suruga, sangadinna iari umpokadai kumua: Nakuamo Puang lako Puangku: Unno’ko’Komi dio kananKu, 35 sae lako Kupopendadinna pelilli’ lentekMi tu mintu’ ualimMi. 36 Iamoto la naissan tongan mintu’ to ma’rapu Israel kumua ELOHIMmo umpadadiI Puang sia Kristus tu Yesu, tu mia’ta’. 37 Iatonna rangii susito, tibaliangmi ara’na sola nasangi nama’kada lako Petrus sia iatu mai rasulu’ senga’, nakua: E kamu to kisangsiuluran, apara tu sipatu la kipogau’? 38 Nakuami Petrus lako tu tau: La mengkatoba’komi ammi pantan ma’popedio’ tete dio sanganNa Yesu Kristus tu napotete kadipa’deian kasalammi, ammi kabu’tui Penaa Masallo’ dipa’kamasean. 39 Belanna kamu napatu tu pangallu’ iato sia anakmi sia mintu’ tu mai to mambela, pira-pira tu la Natambai Puangta, ELOHIM tama. 40 Budapa tu kada senga’ nanii untonganni sia umpakilalai tu tau nakua: Pa’benganni tu kalemi dikarimmanni dio mai te to leko’ penaanna. 41 Ma’popedio’mi tu mintu’ to untarimai tu kadanna; keranganmi bilanganna tonna allo iato agi-agi tallungsa’bu tau. 42 Natoe manda’mi tu pangadaranna rasulu’, sia kasiturusan, sia kasirampunan untepu-tepu roti sia kapassambayangan. 43 Pantan saemi kamatakuranna tu tau, sia buda tanda mangnga sia tanda kalle-kallean napabu’tu tu mai rasulu’. 44 Mintu’na tu to ma’patongan sirampun bang, sia iatu mintu’ apanna napoapa sola. 45 Dennoi umbalukan iananna sia apanna sipapantanni sola nasang, pantan napapatui naben tu mai kakuranganna. 46 Keallo-keallo sanginaa bang makaritutu tama banuanNa ELOHIM, sia ullelei banua nanii sirampun untepu-tepu roti, anna kumande situru’ kaparannuan sia penaa malambu’na, 47 sia umpudi ELOHIM, anna porai mintu’ pa’tondokan. Kiallo-kiallo Naranganni Puang to dikarimmanni tu kombongan iato.
1 Malemi tu Petrus sola Yohanes langngan Banua Kabusungan, tonna attu kapassambayangan te’te’ tallu makaroen. 2 Denmi misa’ to kupi’ natuang lan mai tambukna indo’na nabulle tau; kiallo-kiallo dipadio bang to’ ba’ba Banua Kabusungan, tu disanga Ba’ba Ballo, malaku-laku lako to tama Banua Kabusungan. 3 Iatonna kitai tu Petrus sola Yohanes la tama Banua Kabusungan, malakumi lako. 4 Apa napemaranga Petrus sia Yohanes nakuami: Tirokan mai. 5 Natuntun matami tinde tau da’dua sia ma’peagi la naben ba’tu apa-apa. 6 Nakuami Petrus: Iatu bulaan sia salaka tae’ dio kaleku, apa iatu denna dio kaleku la kubenko: tete dio sanganNa Yesu Kristus, to Nazaret, ma’lingkako! 7 Natoei Petrus tu lima kananna, na pake’de’i; ta’pa matoto’mi lentekna sia buku tarana. 8 Kumondongmi, nake’de’ sia ma’lingka; anna male sola tinde tau sola duai tama Banua Kabusungan, lumingka sia kumondong-mondong sia umpudi ELOHIM. 9 Mintu’na tu pa’tondokan untiroi lumingka sia umpudi-pudi ELOHIM, 10 sia untandai kumua iamote tu to unno’ko’ malaku-laku dio to’ ba’ba Banua Kabusungan, disanga Ba’ba Ballo. Mintu’ tu tau mangnga sia lendu’ tirambanna belanna iatu apa mangka dadi lako tinde tau. 11 Apa mella’ka’ bangsia tinde tau lako Petrus sia Yohanes, nasipa’dondodondoan tu mintu’ pa’tondokan sirampun dio serambi disanga serambi Salomo, lendu’ tirambanna. 12 Iatonna tiroi Petrus tu iannato, nakuami lako mintu’ tau: E to Israel, ma’apari mipomangngari te iannate? sia ma’apari mipemarangakan takua to kamatotorangki ba’tu kamenombangki kalena angki palumingkai te tau iate? 13 Puangna Abraham sia Ishak sia Yakub, tu Puangna nene’ to dolota umpakala’bi’ TaunNa, iamotu Yesu, tu misorong kamu sia mipeoanganni dio olona Pilatus, tonna ra’ta’i kumua la dirampanan. 14 Mipeonganni kamu tu To maseropindan sia malambu’, ammi palakui tu to papatean dirampananankomi butung misa’ pa’kamasean lako kalemi. 15 Ammi patei tu Panglalan lako katuoan, apa Napamalimbangunmo ELOHIM dio mai to’ to mate, iamotu iannato tu kikatottongi. 16 Sia belanna kapatonganan lako sanganNa, anna pamatoto’i sanganNa te to mikita sia mitandai: sia iatu kapatonganan lu dio mai Yesu umpa’kamaseanni lako kalena tu kamalekean tongan dio tingayomi sola nasang. 17 Na totemo, e kamu siulu’ku, kuissan kumua katangpaissanammi ammi pogau’i tu iannato susi bangsia pangulummi. 18 Apa susimo kaNasundunninna ELOHIM to, tu apa inang Napa’peissanan dolomo sun dio pudukna mintu’ nabi tu diona Kristus la umperasai kamaparrisan. 19 Iamoto menassankomi sia mengkatoba’ anna dibasei tu kasalammi sia kumua anna den tu attu kamanamanan dio mai oloNa Puang, 20 anNa suai tu Yesu, tu Kristus inang Napamanassan dolomokomi. 21 Iamo tu tae’ nasalai tang natammui suruga sae lako attu kadibangunanna pole’ mintu’ angge maritik susitu Napokadanna ELOHIM sun dio pudukna nabi-nabi masallo’Na tempon dio mai mulanna lino. 22 Inang Napokadamo Musa kumua: La Napabu’tuangkomi Puang Kapenomban lan mai rapummi tu nabi misa’ susite aku; la miperangii tu mintu’na Napokada lako kalemi. 23 Apa minda-minda tang umperangii kadanna nabi iato, la dimangsanni lan mai bangsa iate. 24 Sia mintu’na nabi tempon dio mai nabi Samuel sia iatu mai nabi undinna na iato, pira-piramo tu mangka ma’kada, ia nasangmo mangka umpa’peissananni tu diona mintu’ allo iate. 25 Kamumo te tu tarukna tu mai nabi iato, sia ussiosso’i tu pangallu’, Naallu’ ELOHIM lako nene’ to dolomi, tonna ma’kada lako Abraham kumua: Lan mai tarukmu la nani ungkabu’tui kamasakkean tu mintu’ bangsa lan te lino. 26 Kamumo tu ma’iringanna Napamalimbangunan ELOHIM tu TaunNa sia ussuaI la umbenkomi kamasakkean, kumua mipantan mengkatoba’ dio mai kakadakeammi.
1 Marassan bangsia sola duai umpa’kadai tu tau, saemi lako kalena tu mai tominaa sia pangulu Banua Kabusungan sisola to Saduki, 2 sia lendu’ magi’gi’na, belanna naada’i tu tau sia napa’peissanan, kumua tete lan Yesu den tu kamalimbangunan dio mai to’ to mate. 3 Natingkanmi tinde rasulu’ sola duai, anna baai tama inan dinii umpatadang tau, sae lako masiangna, belanna bongimo. 4 Apa budamo tu tau urrangii tu kada iato ma’patongan; iatu muane agi-agi limangsa’bu. 5 Iatonna masiang to sirampunmi dio Yerusalem tu mintu’ pangulunna sia pekaamberanna sia pandita Sura’, 6 tu mai sia Hanas Tominaa Kapua, sia Kayafas, sia Yohanes sia Iskandar, sia mintu’na tu mai to ma’rapu dio mai Tominaa Kapua dio ren. 7 Iatonna pesuanni ussolanni tama tangnga tu rasulu’, nakutanaimi nakua: Kamatotoran apara sia mindara sanga mipotete umpogau’i tu iannato? 8 Pakalan ma’kadami Petrus tu Naponnoi Penaa Masallo’ lako tinde tau nakua: E pangulu sia pekaamberan to Israel, 9 iake diparessakanni te allo iate diona kameloan lako misa’ to masaki, tu napomaleke te tau iate, 10 la miissan sola nasang sia mintu’ to Israel, kumua tete dio sanganna Yesu Kristus, to Nazaret, tu mangka mia’ta’ sia Napamalimbangun ELOHIM dio mai to’ to mate, sanga iato anna maleke te tau iate bendan dio tingayomi. 11 Iatu Yesu iamora batu misayu kamu pande, mendadimo batu parandangan. 12 Tae’ naden kamakarimmanan dio misa’ duka tau; belanna lan nasambo langi’ tae’ sanga senga’ dipa’kamasean lako to lino tu sipatunna la tapomakarimman. 13 Iatonna tiroi tu kabattaranna penaanna Petrus sola Yohanes, sia naissan kumua tae’ nadiada’i sura’ sukaran aluk sia to biasa bangsia, mangngami, maneri natandai kumua iatinde tau sola duai sisolamo Yesu pirambongi’. 14 Sia belanna natiro tinde to malekemo dio ke’de’ nasisolan, tae’mi nabelai la unte’ge’i. 15 Iatonna mangkamo ussuai sola duai sun lan mai to’ Ada’ lompo nasipada-padaimi tinde tau, 16 nakua: Apara la tagauranni te tau iate? Belanna napadenmo tu tanda kalle-kallean manassa, tu lele lako mintu’ tau lan Yerusalem natae’mo tabelai unte’ge’i. 17 Apa dikua da anna sarorak-rorakna lako tau tu iannato, melo ke tapakarrangi tu tau iatu, da nanenne’ ma’kada-kada tete dio sanga iato lako misa’ duka tau. 18 Natambaimi sola duai nabenni parenta kumua damo nama’kada len ba’tu mangada’i tete dio sanganNa Yesu. 19 Apa mebali Petrus na Yohanes sia nakua ungkuanni tinde tau: Timbang kalenai, ke la sipatui dio oloNa ELOHIM tu umpalosongi unturu’komi na unturu’ ELOHIM. 20 Belanna kami te ma’apa-apai angki la untorei umpokadai tu apa mangka kikita sia kirangi. 21 Apa sanapakarrang-karrangna, namane urrampananni sola duai; belanna tae’ nakabu’tui tu la naninna umpa’peukunganni, apa mataku’ lako to buda, belanna umpakala’bi’ nasang ELOHIM tu tau diona tu apa mangka dadi. 22 Belanna iatu to nanii umpogau’i lako kalena tu tanda mangnga anna maleke, la’bimo patangpulo taunna dadinna. 23 Iatonna tassu’mo malemi sola duai lako solana, nauleleanni tu mintu’ apa nakuanni pangulu to minaa sia pekaamberan. 24 Iatonna rangi tinde tau tu iannato, metambami langngan ELOHIM umpamisa penaa nakua: O Puang, Kamumo tu umpadadi langi’ sia lino sia tasik na mintu’ issinna; 25 tu mangka umpokadai Napatudu Penaa Masallo’ nasun dio pudukna nene’ to doloki Daud, kumua: Ma’apari tu to kapere’ anna maramba, sia anna tangnga’ra tae’na gai’na tu mintu’ bangsa! 26 Mintu’na datu lan lino ke’de’, sia iatu mai pangulu sirampun, la unnea Puang sia unnea KristusNa. 27 Belanna tonganna tongan lan te tondok iate mangkamo sirampun tu sia Herodes na Pontius Pilatus sola to kapere’ na mintu’ bangsa Israel unnea Yesu To masallo’Mi, tu mangka Mitokko, 28 la ussundunni tu apa nalampak dolomo limamMi sia tanan penaamMi, kumua la dadi. 29 Na totemo te, o Puang, tiromi tu mintu’ pa’pakarrangna, sia benni pa’kamasean te taumMi anna batta’, umpokadai tu kadamMi, 30 amMi unne’te’ lima kuasamMi la umpamaleke tau, anna dadi tu mai tanda mangnga sia tanda kalle-kallean tete dio sanganNa Yesu To masallo’Mi. 31 Iatonna mangkamo massambayang, tiseno-senomi tu inan nanii sirampun, anNa ponnoi Penaa Masallo’ sola nasangi, anna batta’ umpokadai tu kadanNa ELOHIM. 32 Iatu to buda tu to ma’patonganmo situru’ bang sia sanginaa, sia tae’ bangi misa’ umpokadai tu apa naampui misa, sangadinna mintu’i umpoapai sola. 33 Kamatotoran kapua napomatoto’ tu mai rasulu’ ungkatottongi tu diona kamalimbangunanNa Yesu, sia kapua pa’kamasean lako tinde tau sola nasangi. 34 Moi misa’i tae’ bang kasumpuan, belanna padami tau unnampui padang ba’tu banua, nabalukan nasang, nabaai tu allinna tu apa nabalukan, 35 napadiongi to’ lentekna rasulu’, napapantanni lako tu tau tu napokurangna. 36 Iatu Yusuf naganti rasulu’ Barnabas, – ke dipallemba’i battuananna anak pa’pakatana, – to Lewi, dio mai Siprus, 37 unnampui pa’lak sanginan, nabalukanni, nabaai tu allinna, napadiong dukai to’ lentekna rasulu’.
1 Den misa’ tau disanga Ananias sola bainena disanga Safira umbalukan apanna; 2 napatorro senga’mi sangsesena tu allinna, naissan duka bainena, nabaai tu sangsesena, napadiongi to’ lentekna rasulu’. 3 Apa nakua Petrus: E Ananias, ma’apai naponnoi deata bulituk tu penaammu la ungkamorang-morangi Penaa Masallo’, ammu patorro senga’i sangsese tu alli padang? 4 Iatonna tang dibalukampa tang apammu misaraka? Na iatonna mangkamo dibalukan, tang ikoraka ungkuasai tu allinna? Ma’pai ammu tangnga’i lan penaammu tu penggauran iato? Tangia tolino mukamorang-morangi, sangadinna ELOHIM. 5 Iatonna rangii Ananias tu kada iate songkami, naka’tu penaanna. Lendu’mi mataku’na tu mintu’ to urrangii tu iannato. 6 Ke’de’mi tu mai to mangura inde to dio nasamboi, nabullei lako salian nalamunni. 7 Agi-agi tallung diang lendu’nato, tamami tu bainena, tae’ bang naissanni tu apa mangka dadi. 8 Nakuami Petrus ungkuanni: Pokadanna’, tongannaraka padamo allinna to tu padang mangka mibalukan? Nakuami: Pada tonganmo to tu allinna. 9 Apa nakua Petrus lako: Ma’apari misituru’iri untoba-toba PenaanNa ELOHIM? Tiromi tu lentekna to ullamun muanemu dio to’ ba’ba, tau iamoto tu la umbulleko lako salian. 10 Songka bangsiami diong to’ lentekna Petrus, nata’pa ka’tu penaanna. Tamami tu mai to mangura, nakabu’tui matemo tinde baine; nabullemi lako salian nalamunni dio to’ sa’dena muanena. 11 Lendu’mi mataku’na tu mintu’ tau lan kombongan sia mintu’ tu to urrangii tu iannato. 12 Budami tanda kalle-kallean sia tanda mangnga napadenanni rasulu’ tu to buda, sia sanginaa sola nasangi sirampun lan sarambinna Salomo. 13 Iatu mai senga’na tae’ nabarani mentirau sola tinde tau, apa napakala’bi’ ia to buda tinde tau. 14 Sakerangngan-rangngannami bilanganna tu to umpatongan Puang, lendu’ budanna muane sia baine, 15 naurunganni nabaa tau sun lako to’ batatta tu mai to masaki, napatorroi diong ampa’ sia sindangan, kumua den sia manii misa’ tinde tau naonganni bayo-bayona Petrus ke lendu’i. 16 Buda duka tau dio mai tu tondok untikui Yerusalem sirampun umbaa to masaki sia to nataba deata masussuk; mintu’nato napamaleke nasang. 17 Ke’de’mi tu Tominaa Kapua sola mintu’ solana, tu mai sangserekanna to Saduki, ponno bangmo kamabirisan lan penaanna, 18 anna tingkanni tu mai rasulu’ anna kurungi tama pa’tarungkuan lan tondok. 19 Apa nabungka’ malaeka’Na Puang tu ba’ba pa’tarungkuan tonna bongi, natassu’i lan mai sia nakua: 20 Laomokomi mike’de’ lan Banua Kabusungan umpokadai lako to buda mintu’ to kada dipotuo. 21 Iatonna rangii susito, tae’pa bongi malemi tama Banua Kabusungan namangada’i lan. Saemi Tominaa Kapua sola mintu’ solana, urrampunni tu to diala Ada’ lompo sia mintu’ pekaamberan to Israel, nasuai tu tau lako pa’tarungkuan la unnalai tu mai rasulu’. 22 Apa tae’mo nakabu’tui tinde to disua lan pa’tarungkuan; anna sule umpokadai, 23 nakua: Iatu pa’tarungkuan manda’ digonting kikarampoi, sia iatu pa’ronda’ ungkampai pa’tarungkuan ke’de’ bang dio lu to’ ba’ba; apa iatongki bungka’i, tae’ bangmora tau misa’ kikabu’tui lan. 24 Iatonna rangii pangulu Banua Kabusungan sia pangulu to minaa tu kada iato, littumi untangnga’i tu iannato kumua ba’tu ma’patumbami undinna. 25 Saemi misa’ tau ma’kada lako nakua: Tiromi, iatu tau mipatama pa’tarungkuan ke’de’mo lan Banua Kabusungan unnada’i to buda. 26 Tonna iato laomi pangulu Banua Kabusungan sola pa’ronda’na unnalai tu mai rasulu’, apa tae’ naala maparrangi, belanna mataku’ la natumbui batu to buda. 27 Nabaami tu mai rasulu’ tama to’ Ada’ lompo. Anna paressai Tominaa Kapua, 28 nakua: Tang kipakare’na-re’na tonganrokomika, kumua da mimangada’i tete dio sanga iato? Apa samipatale’-tale’naora tu pangadarammi lan mintu’ Yerusalem, sia la moraikomi umpopa’indo’i dio kaleki tu raraNa Tau iato. 29 Apa mebali tu Petrus sia iatu mai rasulu’ nakua: Sipatu tau umpalosongi naturu’ tu ELOHIM na iatu tolino. 30 Iatu ELOHIM, tu Puangna nene’ to dolota mangkamo umpamalimbangun Yesu, tu mangka mipatei mitoke’ lako kayu. 31 Iamora Te tu napakalangka’ lima kananNa ELOHIM mendadi Pangulu sia To pakarimmanan la umpa’kamasean katobaran lako to Israel sia kadipa’deian kasalan. 32 Sia kamimo te tu ungkatottongi tu iannate, ten dukato tu Penaa Masallo’ Napa’kamasean ELOHIM lako mintu’ to unturu’I. 33 Iatonna rangii tinde tau te kada iate, lendu’mi re’dekna ara’na sia la morai umpatei tu mai rasulu’. 34 Apa ke’de’ misa’ to Farisi disanga Gamaliel lan tu kombongan, iamo misa’ pandita Sukaran aluk nakasiri’ mintu’ tau; napesuammi umbaai sattu’ lako salian tinde tau. 35 Nakuami ungkuanni tu to ma’kombongan: E to Israel, suka’-suka’komi kalemi diona tau iate mai, apa tu la migauranni. 36 Dolonapa anna bendan Teudas, ussanga kalena to paa; na iatu to unturu’i agi-agi a’pa’ratu’ muane. Anna di patei, natisambo’-sambo’ tu mintu’ to unturu’i, tae’ bangmo apa-apa. 37 Undinna na iate tau iate, bendanmi Yudas to Galilea, tonna disura’ sanganna tau; nabuda tau unturu’i unnea parenta; anna mangsan duka, nadipasisarak-sarak tu mintu’ to unturu’i. 38 Dadi totemo kukua mati’: da mipatumbai te tau iate mai, sia popa’elo’nai ia; belanna iake tuo dioi tolino tu lalan penaa iate ba’tu pengkarangan iate, inang la disanggang; 39 apa iake tuo dioi ELOHIM, tae’ mibelai ussanggangi, miurunganni manii siuali ELOHIM. Napatonganmi to ma’kombongan tu kadanna, 40 natambaimi tu mintu’ rasulu’, nabambai sia nagagai ma’kada tete dio sanganNa Yesu; namane urrampananni. 41 Parannumi penaanna soro’ lan mai kombongan, belanna disanga sipato’ natanggung tu kadisa’san belanna Sanga iato. 42 Tae’ bangmi natorroi mangada’i keallo-keallo lan Banua Kabusungan sia dio lu banuanna tau sia umpa’peissanan Kareba-kaparannuan kumua iatu Yesu, iamo Kristus.
1 Tonna iato, tonna sakerangngan-rangngannamo tu to menturu’, bu’tumi kapa’nuku-nukuanna tu to Yahudi ma’basa Grika lako to Ibrani, belanna tae’ nadipoinaa ungkaritutui keallo-keallo tu mai baine balunna. 2 Narampunmi tinde rasulu’ sangpulo dua tu to buda menturu’mo, nakua: Tae’ kisipatu, la umpasalai penaa tu umpalolang kadanNa ELOHIM, belanna umparakai kande dao meda. 3 Iamoto, e mintu’ siulu’, pileimi pitu lan mai te kamu mintu’, tu tae’na sayuanna sia Naponnoi Penaa Masallo’ sia kakinaan, tu ma’dinna la kiala untoei te pengkarangan iate. 4 Apa kami te la tontongkan massambayang sia umpalolang kadanNa ELOHIM. 5 Napasiolami mintu’ to buda te kada iate, napilei tu Stefanus, to lantuk kapatongananna sia ponno Penaa Masallo’, na Filipus na Prokhorus na Nikanor na Timon na Parmenas na Nikolaus, iamo misa’ to Yahudi dipasada’, to dio mai Antiokhia. 6 Nasolan nasangmi lako rasulu’ tu tau iato; massambayangmi tu rasulu’, naremme’i rasulu’ limanna tinde tau. 7 Sarorak-roraknami tu kadanNa ELOHIM, sia sakerangngan-rangnganna bilanganna tu to menturu’ dio Yerusalem sia lendu’ duka budanna to minaa umpengkaolai kapatonganan. 8 Umpadenmi ba’tu pira-pira tanda mangnga sia tanda kalle-kallean dio to’ to buda tu Stefanus naponnoi pa’kamasean sia kamatotoran. 9 Apa den ba’tu pira-pira tu to naala bilangan lako banua pa’kombongan, tu disanga banua pa’kombonganna to Libertini sia to Kirene sia to Aleksandria sia to Yahudi dio mai Kilikia na Asia, ke’de’ nasita’genan Stefanus. 10 Apa tae’ nabelai tinde tau unneai tu kakinaan sia Penaa urrondongi ma’kada-kada. 11 Naada’imi ba’tu pira-pira tu tau la umpokadai kumua: Kirangimo umpokadai tu kada solang lako Musa sia ELOHIM. 12 Nasarrangmi tu to buda sia pekaamberan sia pandita Sura’, nalumpa’i tu Stefanus sia nariu’-riu’ nabaai tama to’ Ada’ lompo. 13 Sia napopentingayo tu sa’bi tang tongan, tu umpokadai kumua: Tae’ natorei te tau iate umpasunanni kada solang te inan maindan sia Sukaran aluk, 14 belanna kirangimo ma’kada kumua la narondonni Yesu to Nazaret te inan iate sia la nasondai tu atoran Sukaran aluk napondokangki’ Musa. 15 Iatonna pemarangai mintu’ to unno’ko’ lan kombongan tu Stefanus, natiromi tu rupanna susito rupa malaeka’.
1 Nakuami Tominaa Kapua: Tongannaraka tu kadanna tau? 2 Nakuami Stefanus mebali: E kamu mintu’ kuposiulu’na sia kupoambe’na, perangiimi: Iatu ELOHIM unnampui mintu’ kamala’biran, mangkamo umpa’pekitanan Kalena lako nene’ to dolota Abraham tonna diopa Mesopotamia, tae’pa natorro dio Haran. 3 Nakuami Puang ungkuanni: Sunko lan mai tondok kadadiammu, sia dio mai sangdadiammu, ammu male lako tondok la Kupakitangko. 4 Sunmi dio mai padang to Kasdim, natorro dio Haran. Undinna tonna matemo ambe’na, Napalengka’mi ELOHIM dio mai sae indete padang iate, te mitorroi totemo. 5 Tae’ Napa’kamaseanni lako tu mana’ matontongan misa’ lan te padang iate, moi sangpellesean tae’ duka, apa Naallu’ umpa’kamaseanni lako te padang iate nasituranni umpoossoranni moi anna tae’pa nakianak. 6 Susite tu kadanNa ELOHIM: Iatu tarukna la torro to sae lan tondok senga’, nadipokaunan sia dipakario-rio a’pa’ratu’ taunna. 7 Sia nakua kadanNa ELOHIM: La Kuukung tu bangsa umpokaunanni namane sun dio mai, anna menomba lako Kaleku lan inan iate. 8 Anna benni basse sunna’, na susito undadiammi Ishak tu Abraham anna sunna’i tonna allo ma’pengkaruanna, na Ishak undadian Yakub, na Yakub undadianni tu sangpulo dua nene’ to dolo. 9 Apa mangimburu tu nene’ to dolota lako Yusuf anna balukanni lako Mesir, anNa rondongi ELOHIM, 10 sia nalendokan dio mai mintu’ kamaparrisan anna benni pa’kamasean sia kakinaan dio olona Firaun, datu Mesir, tu unnalai pangulu dio mintu’ lili’na tana Mesir sia lan banuanna datu. 11 Saemi karorian pannang dio mintu’ lili’na tana Mesir na Kanaan sia kamaparrisan kapua, anna tae’ nanii unnala kande tu nene’ to dolota. 12 Apa iatonna rangii Yakub kumua den gandung dio Mesir, nasuami tu nene’ to dolota lako tonna bunga’na. 13 Iatonna ma’penduammo umpa’petandammi kalena tu Yusuf lako tu mai siulu’na, sia maneri natandai Firaun tu kadadianna Yusuf. 14 Napesuanni Yusuf untambai tu Yakub ambe’na sia siulu’na sia pa’anakanna pitungpulo llima tau budanna. 15 Malemi tu Yakub rokko Mesir, undinna matemi sia ia duka tu nene’ to dolota; 16 Nabaami tau tu batang rabukna lako Sikhem, napeliangi tama liang naalli Abraham sangsama-sama dio mai tarukna Hemor dio Sikhem. 17 Iatonna samandappi’-dappi’namo tu attu pangallu’ Naallu’ ELOHIM lako Abraham, sabuda-budannami tu to Israel dio Mesir, 18 sae lako tonna datu Mesir senga’ randuk ma’parenta, tu tang untandainna Yusuf. 19 Natangnga’mi datu iato tu bangsata sia napakario-rio tu nene’ to dolota, belanna naparuku untibei tu anak mane dadinna, kumua da napatale’ bati’. 20 Attu iamoto nadadi tu Musa sia lendu’ melona pantarisanna, natallungbulan didaranai lan banuanna ambe’na. 21 Iatonna tibemi, narurumi lai’na Firaun, nakaduttu’i susito anak dadianna. 22 Naada’imi tau kamanarangan to Mesir tu Musa, naurunganni pasau’ nala diona kada nala diona penggauran. 23 Iatonna ganna’mo patangpulo taunna dadinna, tiakka’mi penaanna la morai untollongi mintu’ rapunna, iamotu mai to Israel. 24 Iatonna kita misa’ to dipakario-rio, napembuloimi, sia napembalaran tinde to dipakario-rio napatei tu to Mesir. 25 Nasanga Musa naissan tu mai rapunna kumua ia napotete anna pa’kamaseanni ELOHIM lako tau iato mai tu kadirampanan, apa tae’ naissanni te tau iato mai. 26 Iatonna masiang to loo pole’omi untiroi tonna sibobo’ tau, napasiporai nakua: E sangmane, tang to sirapurokomika te; ma’apai ammi sibala’-bala’? 27 Apa natumpu tinde to umbala’-bala’ solana nakua: Mindara unnalakomi pangulungki sia to mangra’ta’ kara-karaki? 28 La morairakomika umpateina’ susitu to Mesir iongi’? 29 Belanna kada iato mallaimi tu Musa, nadadi to sae dio tana Midian; na inde to dio undadiammi pia muane da’dua. 30 Iatonna patangpulo pole’omo taunna, nakitami dio padang pangallaran sikandappi’ buntu Sinai tu malaeka’ misa’ lan to’ duri, nanii api dukku. 31 Iatonna kitai Musa tu iannato, napomangngami tu apa kalle-kallean nakita; iatonna reke’mi la napemaranga, narangimi tu gamaranNa Puang ma’kada Nakua: 32 Akumote tu Puangna nene’ to dolomu, tu Puangna Abraham sia Puangna Ishak sia Puangna Yakub. Ma’paganggangmi tu Musa, naurunganni tang nasaramo umpemarangai. 33 Nakuami Puang umpa’kadai: Alai tu lapik lentekmu, belanna iatu inan munii ke’de’, iamo padang maindan. 34 Kutiro tonganmo tu kadipakario-rioanna taungKu dio Mesir, sia Kurangi tu sarrona, angKu mengkalao la urrampananni; dadi totemo maimoko, la Kusuamoko lako Mesir. 35 Musa iamoto tu natumpu tau, nakua: Mindara unnalako Pangulu sia to mangra’ta’ kara-kara? na ia tonganmo Nasua ELOHIM dadi pangulu sia to parampanan nasande’ tu malaeka’ nakita lan to’ duri. 36 Iamo ussolanni sun tu tau, tonna mangka umpadenanni tu tanda mangnga sia tanda kalle-kallean dio tana Mesir, sia dio tasik Mararang, sia dio padang pangallaran patangpulo taunna. 37 Musa iamoto tu ma’kada lako to Israel kumua: Misa’ nabi la napabu’tuangkomi ELOHIM lan mai rapummi tu susinna te aku. 38 Iamoto tu lan kombongan dio padang pangallaran sola tu malaeka’ umpa’kadai dio buntu Sinai, sia sola nene’ to dolota, tu untarima mintu’ kada tuo kumua nadiparampo lako kaleta. 39 Apa manoka tu nene’ to dolota unturu’i, sangadinna natumpu, anna pamirring lu lakoi Mesir tu penaanna, 40 sia nakua lako Harun: Garagangkan deata, tu la dadi panglalanki belanna iatu Musa ussolangkanni sun lan mai Mesir, tae’ kiissanni ba’tu ma’patumbami. 41 Attu iato nagaragaimi tu rapang-rapang anak tedong sapi misa’, anna pemala’i tu deata rapang-rapang iato, sia naposende tu panggaraga limanna. 42 Naboko’imi ELOHIM sia Napopa’elo’na tu tau la umpenombai mintu’ pentaunan dao langi’, susitu disura’ lan sura’na nabi, kumua: E to ma’rapu Israel, denmoraka mipemalaranni lako Kaleku tu pemala’ pangrere’ sia penomba, lan to patangpulo taunna dio padang pangallaran? 43 Manassa umpasonglo’komi lantang-lantang Molokh, sia bintoen Romfa, deatammi, tu mintu’ rapang-rapang migaraga la mipenombai. Iamoto angKu la umpalengka’komi lako rampe diona lu Babel. 44 Iatu tenda kasa’bian nakambi’ nene’ to dolota dio padang pangallaran, susitu Napa’peannan tu To ma’kada lako Musa kumua la nagaragai susitu pa’pasusian mangka natiro. 45 Iatu nene’ to dolota tu dipakambi’i tenda iato, mangkamo umbaai sola Yosua tama tana Kanaan, tonna taloi tu to kapere’, tu Narambai ELOHIM dio mai tingayona nene’ to dolota, sae lako linona Daud. 46 Daudmo tu ungkabu’tui pa’kamasean dio mai ELOHIM, napalakui kumua anna ma’din unnalanni inan tu Puangna Yakub. 47 Apa Salomo ia tu umpabendananNi misa’ banua. 48 Apa iatu Puang patodoranna tae’ Nanii banua panggaraga lima, susitu napokada nabi nakua: 49 Iatu suruga iamo isungan kapayungangKu, sia iatu lino iamo pelleseangKu. Banua matumbara tu la migaraganNa’, kadanNa Puang sia apara tu inan kapelayoangKu? 50 Tang panggaraga limangKu nasangraka te? 51 E kamu to battuk sia tang sopati sia tang to’tok, nenne’ bangkomi unnempai Penaa Masallo’. Tumba tu nene’ to dolomi, ten dukamoto tu kamu. 52 Umbara tu nabi tang napakario-rio nene’ to dolomi? Napatei duka tu mintu’ to umpokada doloi tu diona kasaeanNa tu To malambu’, tu mane mangka mipa’peturoan sia mipatei. 53 Kamumo tu mangka untarima Sukaran aluk tu naparampo malaeka’, apa tae’ mikaritutui. 54 Iatonna rangii tinde tau tu iannato, re’dekmi ara’na sia singgarigi’-rigi’ isinna untiroi. 55 Apa iatu Stefanus, ponno Penaa Masallo’ mentingara langngan langi’ nakitai tu kamala’biranNa ELOHIM, sia Yesu ke’de’ dio kananNa ELOHIM. 56 Nakuami: Tiromi kukita tu langi’ tibungka’ na iatu Anak rampan dilino ke’de’ dio kananNa ELOHIM. 57 Apa maramba tu tau umpemandui gamaranna, sia untampun talinganna, napada ta’pa ulla’ka’i. 58 Nasualei lako salianna tondok, na tumbui batu. Iatu mai sa’bi pantan umpatorro sambu’na rokko to’ lentekna misa’ to mangura disanga Saulus. 59 Anna tumbui batu tu Stefanus tonna marassan metamba langngan Puang, nakua: O Puang Yesu, tarimai tu penaangku. 60 Malinguntu’mi nametamba umpemandui gamaranna nakua: O Puang, da Mipopa’indo’i te kasalan iate lako te mai tau! Tonna mangka ma’kada susito, manglessurammi.
1 Naporaimi Saulus tu diona Stefanus mate dipongko. Tonna attu iato narampoimi kadipakario-rioan kapua tu kombongan to Sarani dio Yerusalem, natisambo’-sambo’ dio lu mintu’ tana Yudea sia Samaria, ia mannamo tu mai rasulu’. 2 Denmi ba’tu pira-pira to umpengkaolai ELOHIM ullamunni tu batang rabukna Stefanus, sia napotangi’-tangi’ tongan nabatingi. 3 Apa iatu Saulus nasanggang tu kombongan sia nakendekki simisa’ tu banua, nariu-riu’i tu tau nala muane nala baine, nasorongi tama pa’tarungkuan. 4 Iatu mintu’ to tisambo’-sambo’ mukkun sia male, mukkun umpa’peissanan Kareba-kaparannuan. 5 Sia iatu Filipus lu rokko Samaria umpa’peissananni lako tau diona tu Kristus. 6 Sanginaami tu to buda unturu’i tu apa napokada Filipus, tonna rangii sia nakita tu mintu’ tanda kalle-kallean napogau’. 7 Belanna budamo tu tau nataba deata masussuk, nanii sun nasang tu mintu’ deata masussuk sia melalla-lalla umpemandui gamaranna; sia buda tu to kupi’ sia to sondo’ napamalolo. 8 Lendu’mi kapuanna kaparannuan lan tondok iato. 9 Dolona na iato den misa’ tau dio tondok iato disanga Simon umpogau’ balik mata, sia umpamangnga to Samaria, sia ussanga kalena tau tongan. 10 Mintu’na tau nala to bitti’ nala to kapua umpengkaolai sia nakua: Tau iamote, tu kuasanNa ELOHIM, tu disanga, kuasa kapua. 11 Mintu’na tu tau iato mai mengkaola nasang lako, apa masaimo umpatirambanni tu tau iato mai diona mintu’ balik matanna. 12 Apa iatonna patonganmi tu Filipus, tu umpa’peissanan Kareba-kaparannuan diona ParentaNa ELOHIM sia sanganNa Yesu Kristus, ma’popedio’ nasangmi nala muane nala baine. 13 Iatu Simon ma’patongan duka, iatonna mangkamo didio’ tontongmi sisola Filipus; lendu’mi tirambanna untiroi tu mintu’ tanda mangnga sia tanda kalle-kallean kapua tu dipaden. 14 Iatonna rangimi tu mai rasulu’ dio Yerusalem tu diona to Samaria unturu’mo kadanNa ELOHIM, nasuami tu Petrus na Yohanes lako tau iato mai. 15 Iatonna rampo, napassambayangammi sola duai tu to Samaria, kumua anna tarima Penaa Masallo’. 16 Belanna iatu Penaa Masallo’ tae’pa nasonglo’ lako misa’ dukai tinde tau, sangadinna mane didio’ tama sanganNa Puang Yesu. 17 Attu iato naremme’i limanna rasulu’ sola duai tu tau iato mai, anna tarima Penaa Masallo’. 18 Iatonna tiroi Simon, kumua iatu Penaa Masallo’ dipa’kamasean tu belanna naremme’i rasulu’ limanna tu tau, napakitammi sola duai tu doi’, 19 sia nakua; Ben dukana’ aku tu kuasa iato, anna minda-minda kuremme’i lima, iamo untarima Penaa Masallo’. 20 Apa nakua Petrus ungkuanni: Masolang tu doi’mu sola kalemu, belanna musanga ma’din dialli doi’ tu pa’kamasaeanNa ELOHIM. 21 Tae’ mutamai ba’tu tae’ taamu lan te kada iate: belanna tae’ namalambu’ penaammu langngan ELOHIM. 22 Iamoto mengkatoba’ko dio mai tu kakadakeammu, sia massambayangko langngan Puang, dipa’dei sia manii tu kasalan natuntun penaammu. 23 Belanna kutiro lanko kamapairan susi pa’du, sia lan tisimporro’na kakadakean. 24 Mebalimi Simon nakua: Passambayanganna’ lako Puang, da naden misa’ urrampoina’ tu apa mipokada. 25 Iatonna mangkamo tu rasulu’ sola duai ungkatottongi sia umpa’peissanan kadanNa Puang, sulemi lako Yerusalem, sia umpalolang Kareba-kaparannuan lan lu ba’tu pira-pira tondok to Samaria. 26 Denmi misa’ malaeka’Na Puang ma’kada lako Filipus nakua: Ke’de’ko mumale sau’ unnola lalan dao mai Yerusalem rokko Gaza; lalan iato kasalan. 27 Ke’de’mi anna male. Denmi misa’ to Etiopia pa’bisara, kapala ada’ Kandake, datu baine dio Etiopia tu umpoissan mintu’ iananna, lao massambayang lako Yerusalem. 28 Tonna attu iato sule lu diomo mai, nanno’ko’ dao karetana umbasa sura’na nabi Yesaya. 29 Nakuami Penaa ma’kada lan penaanna Filipus: Laoko umpentireke’i tu kareta. 30 Ma’dondomi tu Filipus lako narangii marassan umbasa sura’na nabi Yesaya, nakuami: Miissan siaraka tu mibasa? 31 Nakuami: Umba la dikua unnissanni, ke tae’i tau umpatuduki’? Natambaimi tu Filipus kendek unno’ko’ sola. 32 Iatu nabasanna lan tu Sura’ nakua: Male dibaa susito domba la direre’ sia susito misa anak domba mamang dio tingayona to unggontingi, tenmoto tae’ bang Napatiku’bi’ pudukNa. 33 Lan to kadisa’sainNa, nalendokkammo tu kadipa’peukunganNa; mindara ma’din unnuleleanni tu tarukNa? Belanna iatu penaanNa dialai lan mai te lino. 34 Nakuami tinde pa’bisara lako Filipus: La mekutanapa’ lako kalemi: dionara minda napokada tu nabi? dionaraka kalena ba’tu to senga’raka? 35 Randukmi Filipus ma’kada, sia randuk napokadan lan mai te kada iate, tu Kareba-kaparannuan diona Yesu. 36 Lan to kalingkanna to, rampomi lako to’ uai, nakuami tu pa’bisara: Indemo tu uai, apapara la unnempaina’ ke didio’na’? ( 37 Nakuami Filipus: Iake ponno tonganni penaammi ma’patongan, la ma’apari. Nakuami mebali: Kupatongan kumua iatu Yesu Kristus Iamo AnakNa ELOHIM.) 38 Mesuami umpatadangi tu kareta; mengkalaomi sola duai rokko to’ uai, tu Filipus na iatu pa’bisara; anna dio’i Filipus. 39 Iatonna kendekmo diong mai to’ uai, Napapa’de poto’mi PenaanNa Puang tu Filipus, natae’mo nakitai tinde pa’bisara, tarru’mi sule parannu penaanna. 40 Apa iatu Filipus dikabu’tui dio Asdod; mukkun sia male umpa’peissanan Kareba-kaparannuan lan lu mintu’ tondok, anna sae lako Kaisarea.
1 Iatonna masarrangpa kasengkeanna tu Saulus la morai umpakarrang sia umpatei to unturu’ Puang, laomi lako tominaa kapua, 2 umpalakui lako tu sura’ kuasa anna baai lako banua pa’kombongan dio tondok Damsyik, kumua ianna den tau unnolai lalan kapekaalukan iato nakabu’tui, nala muane nala baine, nabaa situang pungo lako Yerusalem. 3 Diomo lu lalan, tonna sikandappi’mo Damsyik, pakalan naparrangmo tu arrang dao mai langi’ untikui; 4 Songkami rokko padang, anna rangii tu gamara umpa’kadai kumua: E Saulus, Saulus, ma’apari mupakario-rioNa’? 5 Nakuami mebali: MindaroKomi, Puang? Ma’kadami nakua: Akumo Yesu, tu mupakario-rio. 6 Malimbangunmoko mumale tama tondok, nalanpa mudipokadan tu apa sipatu la mupogau’. 7 Iatu to nasolan male littu bangmo ke’de’ urrangii tu gamara, apa moi misa’ tau tae’ nakita lako. 8 Malimbangunmi tu Saulus diong mai padang: Iatonna bangunammo matanna, tae’ bang apa misa’ nakita lako. Narendenni tau tu limanna nasolanni tama Damsyik. 9 Tallung allo tae’ napakita, sia tae’ nakumande sia mangiru’. 10 Dio Damsyik den misa’ to unturu’ Puang, di sanga Ananias. Nakita bayo-bayo Nakua Puang ungkuanni: O Ananias! Nakuami: Inde siana’, Puang. 11 Nakuami Puang ungkuanni: Ke’de’ko mulao lako lalan disanga lalan Malolo, mupekutananni dio banuanna Yudas tu to disanga Saulus, to Tarsus, belanna marassan massambayang to, 12 sia ungkita bayo-bayo misa’ tau, disanga Ananias sae tama urremme’i limanna, kumua anna pakita sule. 13 Nakuami Ananias mebali: O Puang budamo tau kunii urrangii tu diona tau iato, budamo kakadakean napogau’ lako to masallo’Na Puang dio Yerusalem. 14 Sia inde duka te nabenmo kuasa pangulu to minaa umpungoi tu mintu’ to ussa’bu sangamMi. 15 Apa Nakua Puang lako: Laomoko, belanna iamotu butung misa’ parea ditonnoranNa’ la umpatale’ sangangKu lako mintu’ to kapere’ sia datu sia to Israel. 16 Belanna la Kupakitan ba’tu pira-pira kamaparrisan tu sipatu la naperasai diona sangangKu. 17 Malemi tu Ananias anna tama banua iato, sia naremme’ limanna nakua: E siulu’ku Saulus, aku te Nasuana’ Puang, iamo Yesu tu umpa’pekitanan Kalena lako kalemu dio tu lalan muolai, kumua ammu pakita sule, sia kumua anNa ponnoiko Penaa Masallo’. 18 Ta’pa rondonmi tu ussapu’na matanna, napakita sule, namalimbangun anna didio’. 19 Kumandemi anna batta’ sule. Torromi ba’tu pirang-pirang allo sisola to mai to unturu’ Puang dio Damsyik. 20 Tonna iato napa’peissanammi lan lu banua pa’kombongan tu diona Yesu kumua Iamo AnakNa ELOHIM. 21 Apa mangnga tongan tu mintu’ to urrangii nakuami: Tang iamoraka te tu urratoi mintu’ to ussa’bu’ sanga iato dio Yerusalem! ia duka natungkanan sae tu iannato, kumua nabaa situang pungoi tu tau iato mai lako olona to minaa. 22 Samandu-mandunnami batta’ penaanna tu Saulus sia iatu to Yahudi torro dio Damsyik napapussak tonna pamanassai kumua iatu Yesu iamo Kristus. 23 Iatonna ba’tu pirang-pirang allomo, sipakulu-kulumi tu to Yahudi la morai umpatei. 24 Apa iatu tangnga’na tinde tau naissan Saulus. Nakampai bangmi tinde tau tu babangan ke allo kebongi, kumua anna patei; 25 apa nasolan bongi to unturu’i narorro’i dao mai tembo’ lan buria’. 26 Iatonna sae lako Yerusalem, la moraimi lao sola tu mai to unturu’ Puang; apa iatu mintu’ to unturu’ Puang mataku’ lako, tae’ napatonganni kumua ia dukamo misa’ to unturu’ Puang. 27 Apa nakadamak Barnabas nasolanni lako rasulu’ sia naulelean, tu kanakitanna Saulus tu Puang dio lalan, sia kaNapa’kadainna Puang, sia tumba kabaranianna umpatale’i tu sanganNa Yesu dio Damsyik. 28 Lu tama lu lanmi mai Yerusalem tu Saulus sola tu mai rasulu’ sia barani umpatale’i tu sanganNa Puang. 29 Sipa’uleleanmi sia sitamben kada to Yahudi ma’basa Grika; apa undaka’ bang tangnga’ la umpatei. 30 Iatonna issanni to sangsiuluran tu iannato, nasolammi lako Kaisarea, nasuai male lako Tarsus. 31 Torro manamanmi sia marampa’ tu kombongan to Sarani dio mintu’ tana Yudea sola Galilea na Samaria sia dipabatta’ sia ungkataku’ ELOHIM; anna pa’tunduanNa Penaa Masallo’ nasakerangngan-rangnganna. 32 Iatonna male tu Petrus ullonda-londai tu mintu’ tondok iato, lendu’ dukami lako mintu’ to masallo’ torro dio Lida. 33 Indeto dio nakabu’tui misa’ tu tau disanga Eneas melenten-lenten bang diong inan mamma’na karuamo taunna, belanna kupi’. 34 Nakuami Petrus ungkuanni: E Eneas, Napamalekeko Yesu Kristus. Malimbangunmoko, muampa’ kalenai tu ampa’mu. Ta’pa malimbangunmi. 35 Natiroi mintu’ to dio Lida na Saron, anna tibalik penaanna lako Puang. 36 Den misa’ baine unturu’ Puang dio Yope disanga Tabita, ke dipallemba’i, battuananna: Dorkas; iato baine iato lendu’ budanna gau’ melo napogau’ sia pa’kamase napa’bengan. 37 Tonna attu iato masakimi namate. Iatonna mangka didio’, naangka’mi tau langngan bilik tiangka’ langnganna. 38 Belanna sikandappi’ Lida tu Yope napekarebami to unturu’ Puang kumua dio tu Petrus, nasuami tu tau da’dua lao lako mengkamoya-moya nakua: Da mimarempa lao umpellambi’ikan. 39 Ke’de’mi tu Petrus namale sola. Iatonna rampo nasolammi tau tama bilik tiangka’ langnganna. Mintu’na baine balu sae ke’de’ umpentirondongi, natumangi’ sia napa’pekitanan tu mai bayu sia dodo nagaragai Dorkas tonna sisolapa. 40 Apa na sua nasang Petrus sun tu tau, namalinguntu’ massambayang, namessaile lako to’ to mate, nakua: E Tabita, malimbangunko! Nabidarammi tu matanna, sia iatonna tiroi tu Petrus, unno’ko’mi. 41 Nasoronganni Petrus tu limanna, napake’de’i, natambai tu mai to masallo’ sia iatu mai baine balu, napakitanni lako tinde tau kumua tuomo. 42 Tiseno-senomi lako mintu’ pa’tondokan dio Yope tu iannato, nabuda tau umpatongan Puang. 43 Torromi tu Petrus ba’tu pirang-pirang allo dio Yope dio misa’ tau disanga Simon, to mantasi balulang.
1 Den tau misa’ dio Kaisarea disanga Kornelius, pangulunna kaponan surodadu, tu disangai kaponan Italia. 2 Iato tau iato umpengkaolai sia ungkasiri’ ELOHIM sola mintu’ to lan banuanna, umpa’bengan buda pa’kamase lako tau, sia tontong massambayang langngan ELOHIM. 3 Umbai agi-agi te’te’ tallu makaroen napemanassami nakita bayo-bayo tu malaeka’Na ELOHIM misa’ sae umpelambi’i sia ma’kada lako nakua: E Kornelius! 4 Lendu’mi mataku’na mentiro lako malaeka’ sia nakua: Apara mitungkanan, Puang? Nakuami lako: Mintu’na passambayangmu sia pa’kamasemu rampomo langngan ELOHIM sia Napengkilalai. 5 Dadi totemo suai tau lako Yope sia popetambai tu to disanga Simon, tu diganti Petrus. 6 Torro dio banuanna to mantasi balulang disanga Simon; sikandappi’ randan tasik tu banuanna. 7 Iatonna pa’demo tu malaeka’ nasipa’kadan, natambaimi da’dua tu kaunanna, namisa’ surodadu umpengkaolai ELOHIM, lan mai tu to biasa umparakai; 8 naulelean nasangi lako tu mintu’nato, anna suai lako Yope. 9 Masiang dio maito tonna diopa lu lalan sia urreke’mo tondok iato kendekmi tu Petrus langngan bubungan massambayang, agi-agi te’te’ sangpulo dua tangnga allo. 10 Tangdia’mi sia la morai kumande; apa marassanmo naposara’ tau tu kande, senga’mi tu pentirona. 11 Nakitami tu langi’ tibungka’, namengkalao dao mai tu apa misa’, susito sampin kalua’, diulangi a’pa’ tu tetukna natirorro’ sae rokko padang. 12 Mintu’ olo’-olo’ a’pa’ lette’na den lan sia iatu mai mendonglo’ dao lu padang, sia manuk-manuk dao lu langi’. 13 Saemi gamara ma’kada lako nakua: E, Petrus, ke’de’ko, mutunui, mukandei! 14 Apa nakua Petrus: Da’ maro’ ia to Puang, belanna tae’ bangpa kukandei tu pemalinna dikande sia megi’giranna. 15 Sae pole’omi tu gamara ma’penduan lako kalena kumua: Iatu tang Napa’pemalinna ELOHIM da mupa’pemalii. 16 Pentallun sidanu’ susito, nata’pa tiangka’ sule langngan langi’ tu sampin iato. 17 Pussak bangsia penaanna tu Petrus untangnga’i battuananna tu natirona, pakalan diomi to’ ba’ba ke’de’ tu to nasua Kornelius, umpekutanan banuanna Simon, 18 anna kambaro sia mekutana kumua ba’tu torro dioi tu Simon, diganti Petrus. 19 Marassan bangsia Petrus untangnga’i tu natirona, Nakuami Penaa ungkuanni: Tiromi, den tau tallu undaka’ko. 20 Ke’de’moko mumengkalao, mumale sola tu tau, da’ mubata, belanna Aku ussuai tu tau. 21 Mengkalaomi tu Petrus umpessitammui tu tau, sia nakua: Akumote tu midaka’. Apara tu mitungkanan sae? 22 Nakuami tinde tau: Na tu Kornelius, pangulunna kaponan surodadu, iamo misa’ to malambu’ sia ungkataku’ ELOHIM sia napokada melo mintu’ to Yahudi, Napatudumo ELOHIM naparampo malaeka’ madatu untambaikomi lako banuanna la umperangii tu kadammi. 23 Natambaimi tinde tau tama natoratui. Iatonna masiangto ke’de’mi namale sola tinde tau, sia ba’tu pira-pira tu to nasangsiuluran dio mai Yope undi unturu’i. 24 Iatonna masiang pole’to, rampomi lako Kaisarea. Napeagi bangmi Kornelius tonna mangkamo urrampunni tu sangdadianna sia sangmane karra’na. 25 Iatonna tamamo tu Petrus, saemi Kornelius untammui sia malinguntu’ diong to’ lentekna umpennoloi. 26 Apa natoe Petrus diong mai, nakua: Ke’de’komi, aku te tolino dukana’. 27 Malemi tama sipa’kada-kada, nakarampoi inang budamo tau sirampun. 28 Nakuami Petrus ungkuanni tu tau: Miissan kumua tae’ nama’din misa’ to Yahudi sikadamak ba’tu sirau-rau bangsa senga’; apa Napatudumo’ ELOHIM kumua da naden tau misa’ kupa’pemalii ba’tu kukagi’gi’. 29 Iamoto anna tae’ kupomatana’i sae, tongku ditambai. Dadi totemo la mekutanana’: ma’apari mitambaina’. 30 Nakuami Kornelius: Dikua patang bongi’, susimo allo to, te’te’ tallu makaroen, angku massambayang lan banuangku; pakalan denmi tau misa’ ke’de’ dio tingayoku ma’pakean pandillak-dillak, 31 nakua: E, Kornelius, ditarimamo tu passambayangmu, sia Napengkilalai ELOHIM tu pa’kamaseammu. 32 Dadi suai tau lako Yope sia popetambai tu to disanga Simon, tu diganti Petrus; torro dio banuanna to mantasi balulang, sikandappi’ randan tasik. 33 Iamoto kusua tu tau untambaikomi; kurre sumanga’na misaemo. Iamoto angki dio nasang ren indete totemo dio oloNa ELOHIM la umperangii tu mintu’ apa Napepasanan Puang lako kalemi. 34 Ma’kadami tu Petrus nakua: Tonganna tongan manassamo lako kaleku, kumua tae’ Namentiro lindo lako tau tu ELOHIM, 35 sangadinna lan mai mintu’na bangsa minda-minda tu ungkataku’i sia umpogau’ kamaloloan, iamo Naporai. 36 Iamoto tu kada Naparampo lako to Israel tonna umpa’peissanan Kareba-kaparannuan, kumua den kasikaeloan tete dio Yesu Kristus; Iamo Puangna angge maritik. 37 Miisanmo tu apa dadi lan lili’na Yudea, tempon dio mai Galilea, tu undinna na iatu pa’dioran napa’peissanan Yohanes, 38 tu diona Yesu to Nazaret, umba nakua ELOHIM mangka untokkoI Penaa Masallo’ sia kamatotoran. Tu male lumiling umpogau’ kameloan, sia umpamatana mintu’ to nasakkolo’ deata bulituk; tu belanna Narondong ELOHIM. 39 Na kami ungkatottongi tu mintu’ apa Napogau’, la dio tana Yahudi la dio Yerusalem; Iamotu napatei tau naa’ta’ lako kayu. 40 Iamotu Napamalimbangun ELOHIM tonna allo ma’pentallun, sia umpa’pekitanan Kalena situru’ pangeloranNa ELOHIM, 41 tae’ kumua lako mintu’ to Yahudi, sangadinna lako to ungkatottongi tu inang Napilei dolomo ELOHIM, iamotu kaminna mangkanna ussisolanNi kumande sia mangiru’ tonNa malimbangunmo dio mai to’ to mate; 42 Napa’peannanni lako kaleki la umpa’peissananni lako to Israel, sia ungkatottongi kumua Iamo Napamanassa ELOHIM dadi to mangra’ta’na mintu’ to tuo sia to mate. 43 Iatu diona Ia nakatottongi mintu’ nabi, kumua minda-minda umpatonganNi unnappa’ kadipa’deian kasalan tete dio sanganNa. 44 Marassanmo napokada Petrus tu kada iato, Nasonglo’ tu Penaa Masallo’ lako mintu’ to urrangii tu kada iato. 45 Mintu’na tu to ma’patongan, tu unturu’ aluk sunna’, tu saena sola Petrus, lendu’ mangngana, belanna dipasonglo’ duka sia dipa’kamasean tu Penaa Masallo’ lako to kapere’. 46 Belanna narangi tinde tau ma’kada-kada umpobasa ma’rupa-rupa basa sia umpakala’bi ELOHIM. Ma’kada pole’omi Petrus nakua: 47 Ma’dinraka misa’ tau la umpadapai tu uai, ke didio’i tu to untarimamo Penaa Masallo’ susite kami? 48 Napesuammi undio’i tu tau tama sanganNa Yesu Kristus. Anna palakui tinde tau tu Petrus torro dio ba’tu pirang-pirang allo.
1 Narangimi tu mai rasulu’ sia to sangsiuluran dio tana Yudea kumua umperangii dukamo kadanNa ELOHIM tu to kapere’. 2 Iatonna sae langngan Yerusalem tu Petrus, sita’genmi to unturu’ aluk sunna’, 3 sia nakua: Mangkamoko tama banuanna to tang disunna’ sia kumandemoko sola. 4 Apa naparanduk Petrus urrundunan mana’pai tu iannato, sia nakua: 5 Marassanna’ massambayang dio Yope, senga’mi tu pentiroku, angku kita misa’ apa mengkalao susito sampin kalua’ diulangi a’pa’ tu tetukna dirorro’ dao mai langi’, narampo urreke’na’. 6 Iatongku pemarangai angku pemanassai, kukitami tu mintu’ olo’-olo’ a’pa’ lentekna dao kapadanganna sia olo’-olo’ lampung sia mendonglo’na sia manuk-manuk dao lu langi’. 7 Kurangimi tu gamara umpa’kadaina’ nakua: E Petrus, ke’de’ko, mutunui, mukandei! 8 Apa kukua: Da’ maro’ ia to Puang, belanna iatu pemalinna dikande sia megi’giranna tae’ bangpa natama sadangku. 9 Apa mebali tu ma’penduanna gamara dao mai langi’, nakua: Iatu tang Napa’pemalinna ELOHIM, da mupa’pemalii. 10 Pentallun sidanu’ susito, namane tiangka’ nasang langngan langi’ sule. 11 Pakalan denmi tau tallu ke’de’ dio tingo banua kinii torro, disua dio mai Kaisarea sae umpellambi’ina’. 12 Nasuamo’ Penaa, tang bata-bata male sola tinde tau, sia iate siulu’ta annan undi unturu’na’, angki tama dio banuanna tau iato. 13 Nauleleanmi lako kaleki tumba kanatiroanna tu malaeka’ ke’de’ lan banuanna, tu umpa’kadai kumua: suai tau lako Yope untambai Simon diganti Petrus; 14 ia la umpokadangko tu kada la mupomakarimman sola to mukurinni. 15 Iatongku randukmo ma’ulelean, songlo’mi tu Penaa Masallo’ lako kalena tinde tau susi kita tonna mulanna. 16 Tilanta’mi lan penaangku tu kadanNa Puang tu Napokada kumua: Tonganna umpa’dioran uai tu Yohanes, apa kamu te la didio’komi Penaa Masallo’. 17 Iamoto, iake Napa’kamaseanni ELOHIM lako tu tau tu pa’kamase susi Nakamaseangki’, tonta patongan Yesu Kristus, mindana’ aku te, angku la ma’din unnampangi ELOHIM? 18 Iatonna rangii susito, rapa’mi penaanna tinde tau’ naumpakala’bi’ ELOHIM nakua: Iake susito, Napa’kamasean duka ELOHIM lako to kapere’ tu lalan katobaran lu lako katuoan. 19 Mintu’na tu to sisarak-sarak belanna pa’pakario-rio bu’tu, diona Stefanus, ma’lako-lakoan bang sae lako Fenisia sia Siprus sia Antiokhia, apa tae’ napalelei tu kadanNa ELOHIM lako misa’ duka tau sangadinna lako to Yahudi. 20 Apa iatinde tau den to Siprus sia to Kirene, na iatonna sae lako Antiokhia sipa’uleleanmi to Grika, umpa’peissananni tu Kareba-kaparannuan diona tu Puang Yesu. 21 Narondongmi Puang tu tau iato, anna buda bilanganna tu to ma’patongan, mengkatoba’ lako Puang, 22 Napekarebami kombongan dio Yerusalem tu diona to, anna suai tu Barnabas lako Antiokhia. 23 Iatonna rampomo, natiroi tu pa’kamaseanNa ELOHIM, parannumi, anna pakilalai tu tau mintu’, kumua anna tontong maruru’ lako Puang susitu diongnamo penaanna. 24 Belanna iatu Barnabas misa’ to masokan sia Naponnoi Penaa Masallo’ sia kapatonganan. Buda tonganmi tu tau mengkara’pa lako Puang. 25 Sunmi tu Barnabas namale lako Tarsus la undaka’ Saulus. 26 Iatonna kabu’tuimi, nasolammi lako Antiokhia. Tenmoto ganna’ bang sangtaun sola duai torro to sae sisola kombongan, sia lendu’ budanna tau naada’i. Diomo Antiokhia bunga’-bunga’na tu to menturu’ nasangai tau to Kristen. 27 Iatonna attu iato saemi ba’tu pira-pira nabi dao mai Yerusalem rokko Antiokhia. 28 Bendanmi misa’ tu disanganna Agabus, anna pa’peissananni belanna pa’patudu-tudunNa Penaa, kumua la sae karorian pannang lan mintu’ lili’na lino. Dadimi tu iannato tonna linona Klaudius. 29 Nasituru’imi tu to menturu’ pada umpopatu patunna anna umpakatu pa’tulungna lako to menturu’ dio tana Yudea. 30 Ten duka napogau’ to, lako tu mai pekaamberan, napakatuanni, lako Barnabas sola Saulus.
1 Agi-agi attu iamoto anna mesua datu Herodes umpata’pai lima ba’tu pira-pira to lan kombongan la morai umpakario-rioi. 2 Napateimi tu Yakobus, siulu’na Yohanes, napakandei la’bo’. 3 Iatonna tiroi kumua napomarannu to Yahudi to iannato, natingkanomi tu Petrus, siappa’ allo kapua dinii ungkande roti tang diragii. 4 Iatonna tingkanni, napatamami pa’tarungkuan sia nasorong lako sangpulo annan surodadu ungkampai sisonda sia’pa’-a’pa’, nasanga la napopennolo lako to buda ke lendu’i pa’gauran Pasa. 5 Iamoto anna dikurung tu Petrus lan pa’tarungkuan, apa napengkamoya-moyan tongan kombongan napassam- bayangan. 6 Iatonna la umpennoloi Herodes, ia bangsimo to bongi iato, marassanmo tu Petrus mamma’, napetangnga da’dua surodadu, dirante bassi da’dua sia den ba’tu pira-pira to ma’ronda’na dio to’ ba’ba ungkampai tu pa’tarungkuan, 7 pakalan nabendanmo misa’ malaeka’Na Puang inde to dio, sia den arrang parrang lan bilik iato; nasa’pa-sa’pami tu la’pekna Petrus sia natundan nakua: Millikko madomi’! Tobangmi tu rantena lan mai limanna. 8 Nakuami tinde malaeka’ ungkuanni: Ma’tambeke’ko mupatamai tu lapik lentekmu. Napogau’mi susito, Nakuami ungkuanni: Pelluangi tu sambu’mu, muundi urrundu’na’! 9 Sunmi naundi urrundu’i, apa tae’ naissan tu napogau’na tinde malaeka’ kumua tonganna, sangadinna nasanga bangri bayo-bayo nakita. 10 Iatonna lendu’imi tu ronda’ bunga’na sia ma’penduanna, rampomi sola duai, lako to’ ba’ba bassi lu tama tondok; tibungka’ kalenami tu ba’ba iato anna sun sia unnolai misa’ batatta, pakalan nata’pa pa’demo natiro tu malaeka’. 11 Iatonna mengkilalamo tu Petrus, nakuami: Totemo manassamo kuissan kumua Puang ussua malaeka’Na urrampananna’ dio mai limanna Herodes sia dio mai mintu’ lalan penaanna to Yahudi. 12 Iatonna mangka untangnga’i tu iannato, malemi lako banuanna Maria, indo’na Yohanes, tu diganti Markusus; inde to dio den tau buda sirampun marassan massambayang. 13 Iatonna tumbekki tu ba’ba salian, saemi misa’ baine ruranan disanga Rode la umperangii. 14 Iatonna tandaimi tu gamaranna Petrus, tae’mi nadadi umbungka’i tu ba’ba belanna kaparannuanna, sangadinna male tama ma’dondo lao umpapeissananni, kumua Petrus dio to’ ba’ba. 15 Nakuami tu tau ungkuanni: Umbai bomboangko! Apa napatonganna tongan tinde baine ungkatottongi, kumua tonganna te. Nakuami tu tau: Malaeka’na ria tu. 16 Apa tae’ bang natorroi tu Petrus ma’tumbek-tumbek; iatonna bungka’i tinde tau tu ba’ba, nakitami sia lendu’ tirambanna. 17 Napopangimbami tu limanna, ussuai ma’loko-loko, anna uleleananni lako tau iato mai umba Nakua Puang ussolanni sun lan mai pa’tarungkuan, sia nakua: Pa’peissananni te iannate lako Yakobus sia lako sangsiuluranta. Sunmi namale lako tondok senga’. 18 Iatonna masiang dio mai, tangia mannamo ia inang sidi’ tu kamarekoanna surodadu, kumua ma’patumbai tu Petrus. 19 Iatonna daka’mi Herodes tu Petrus natae’ nakabu’tui, naparessami tu mai surodadu ma’ronda’, napesuanni umpatei. Nake’de’ dio mai tana Yudea lako Kaisarea natorro dio. 20 La moraimi Herodes urrarii tu to Tirus na to Sidon; apa sama turu’ tinde tau nasae umpennoloi. Iatonna randukmo siporai Blastus, pa’bisaranna datu, umpalakumi kasitaman, belanna iatu tondokna diori mai tondokna datu nanii urrannuan kande. 21 Den pissan allo inang dipamanassamo, naumpake pakean kadatuanna tu Herodes, naunno’ko’ dao isungan kapayunganna sia ma’kada lako tau. 22 Ra’banmi tu to buda ma’kada lako nakua: Deata ia te ma’kada, tangia tolino. 23 Ta’pa napa’tongmi malaeka’Na Puang tu Herodes, belanna tang umbilang ELOHIM, Nakandemi ulli’ namate. 24 Sarorak-roraknami tu kadanNa ELOHIM. 25 Sulemi tu Barnabas sola Saulus dio mai Yerusalem tonna mangka umpogau’i tu pentoean pa’tulung, sia nasolan tu Yohanes diganti Markusus.
1 Denmi ba’tu pira-pira nabi sia guru lan kombongan dio Antiokhia, iamotu mai sia Barnabas sia Simeon diganti Niger, sia Lukius to Kirene sia Menahem, siulu’ bali susunna Herodes, datu sangtepona tondok, na Saulus. 2 Matangngamo tinde tau umpogau’ kamenomban langngan Puang sia ma’puasa, Nakuami Penaa Masallo’: PamarimbanganNa’ tu Barnabas sola Saulus, anna pogau’i tu pentoean Kupapatuanni. 3 Ma’puasami tinde tau sia massambayang, anna remme’i limanna, anna eloranni male. 4 Iatonna suami Penaa Masallo’ malemi sola duai rokko Seleukia, na inde to dio mai namale massombaran lako Siprus. 5 Iatonna sae lako Salamis umpa’peissanammi kadanNa ELOHIM lan lu banua pa’kombonganna to Yahudi; iatu Yohanes sisola duka tinde tau butung to ma’parakana. 6 Tonna salongi nasangmi tinde tau tu lebukan iato sae lako Pafos, ungkabu’tuimi misa’ to balik mata, iamo misa’ nabi tang tongan, to Yahudi, disanga Baryesu, 7 sikaloli’ Sergius Paulus, to maraanna tondok iato, to manarang. Iamoto tu untambai Barnabas sola Saulus, la umperangii tu kadanNa ELOHIM. 8 Apa ia tinde Elimas, tu to balik mata, belanna susimoto tu sanganna ke dipallemba’i, napangeai tinde tau la morai umpopemboko’i tu to maraa dio mai kapatonganan. 9 Apa iatu Saulus, tu disanga duka Paulus, Naponnoi Penaa Masallo’ ullessekki mata, 10 sia nakua: E iko te to ponno tangnga’ kadake sia kabulitukan, anak deata bulituk, ualinna mintu’ kamaloloan! tae’raka mula morai untorroi umpakelokki tu lalan maloloNa Puang? 11 Tiromi, totemo bangsiamote anna lambi’ko limanNa Puang, ammu buta, tae’ mula untiro allo ba’tu sangapa-apa. Ta’pa narampoimi kamaraunan sia kamalillinan, naurunganni kakaririk-ririk bang undaka’ to la urrenden limanna. 12 Iatonna kitami to maraa tu apa dadi, ma’patonganmi, sia lendu’ napomangngana tu pangadaran diona Puang. 13 Malemi tu Paulus sola tu to nasikaloliran massombaran dio mai Pafos nasae lako Perga dio tana Pamfilia. Messarakmi tu Yohanes dio mai tinde tau, nasule lako Yerusalem. 14 Apa ia tinde tau male tarru’ dio mai Perga narampo lako Antiokhia dio tana Pisidia; tamami banua pa’kombongan tonna allo katorroan, anna unno’ko’. 15 Iatonna mangkamo umbasanni tu sura’ Sukaran aluk sia sura’na nabi, mesuami tu mai pangulu banua pa’kombongan lako tinde tau sola duai umpokadai kumua: kamu te siulu’ki, iake denni tu kada la mipa’pakilalan lako te to buda, pokadami. 16 Ke’de’mi tu Paulus umpopangimba limanna sia ma’kada nakua: E, to Israel sia kamu tu ungkataku’na ELOHIM! perangiimi! 17 ELOHIM, Puangna te to Israel, mangka untonno’i tu nene’ to dolota, sia umpakalangka’i tu to ma’rapu iato tonna mempue dio Mesir, anNa tassu’i dio mai Nadoloan kuasa kalle-kalleanNa. 18 Agi-agi patangpulo taunna Nanii umpama’tananni penaa tu pasiruanna tu tau dio padang pangallaran. 19 Iatonna mangkamo ummangsanni tu tau pitu bangsana dio tana Kanaan, nataa-taanni tu padangna napomana’i tinde tau, 20 agi-agi a’pa’ratu’ llimangpulo taunna. Undinnato napadenmi ba’tu pira-pira tu to parengnge’ sae lako tonna linona nabi Samuel. 21 Undinnato umpalakumi datu, anna benni ELOHIM tu Saul anakna Kish, iamo misa’ to ma’suku dio mai Benyamin, patangpulo taunna. 22 Iatonna sayumi ELOHIM, Napabendanan pole’mi tu Daud la napodatu; Napamanassami diona Daud, sia Nakua: Kukabu’tuimo tu Daud, anakna Isai, iamoto naala penaangKu, iamo la umpogau’ mintu’ pa’poraiangKu. 23 Iamotu tarukna Daud, Nanii ELOHIM umpabu’tuanni to Israel tu To pakarimmanan, susitu Naallu’, Iamotu Yesu. 24 Dolona na iatu kasaeanNa mangada’i, inang napa’pangadarammo Yohanes tu kadidioran tanda pengkatobaran lako mintu’ to Israel. 25 Iatonna mukkun tu Yohanes umpasirundunan pentoeanna, ma’kadami nakua: Mindara misanganna’? Tangia aku te, apa manassa den Misa’ tu la sae undinna na aku, moi umbukai ulang lapik lentekNa tang sipatu dukana’ umbukai. 26 Kamu tu siulu’ki, tarukna Abraham sia mintu’mi tu ungkataku’Na ELOHIM, diparampomo lako kaleta tu kareba-kamakarimmanan iate. 27 Belanna iatu to dio Yerusalem sola tu mai pangulunna, tae’ natandai tu Yesu, sia naukung na susito nasundunnimo tu kadanna nabi tu dibasanni ke allo katorroanomi. 28 Sia moi tae’ nakabu’tui tu sipato’na la dinii umpatei, apa napalaku lako Pilatus kumua anNa dipatei. 29 Iatonna mangkamo ussundunni tu mintu’na apa disura’ diona Yesu, napopengkalaomi dao mai kayu pea’ta’, napeliangI. 30 Apa Napamalimbangun ELOHIM dio mai to’ to mate. 31 Umpa’pekitanammi Kalena ba’tu pira-pira allona lako to lu dio mai Galilea nasolan male langngan Yerusalem na (totemo) iamotu tau iato ungkatottongi lako te to buda. 32 Na kami te umpa’peissananni lako kalemi tu Kareba-kaparannuan, iamotu pangallu’ dialluran nene’ to dolota, 33 kumua Nasundunnimo ELOHIM lako tarukta diona kaumpamalimbangunanna Yesu, ten dukamoto tu disura’ lan sura’ Pa’pudian ma’penduanna nakua: Ikomo tu AnakKu, allo ia bangsiamote angKu dadiangKo. 34 Na iatu kaNapamalimbangunanna ELOHIM dio mai to’ to mate, kumua da Naburuk sule, iamoto anNa ma’kada kumua: La Kupa’kamasean lako kalemi tu kamauparanna Daud, tu maindan sia matappa’. 35 Ia dukamo patunna to anNa ma’kada lan Pa’pudian senga’ kumua: Tae’ Mieloranni tu To maseroMi la buruk. 36 Belanna iatonna mangkamo Daud umpogau’ pa’poraianNa ELOHIM tonna linona, matemi anna dipeliang dio sa’dena nene’ to dolona, naburuk. 37 Apa iatu To Napamalimbangun ELOHIM, tae’ Naburuk. 38 Iamoto la miisan e kamu siulu’ki, kumua Tau iamora te tu napotete anna dipa’peissanan lako kalemi tu kadipa’deian kasalan, 39 sia Ia duka napotete, anna minda-minda tu ma’patongan dipamasero dio mai mintu’na, tu tang nabelammi napamasero sukaran alukna Musa. 40 Iamoto dadi pengkilalai tonganni, da anna rampoikomi susi tu disura’na lan sura’na nabi, tu nakua: 41 Tiromi, e kamu to pasa’san, mangngakomi sia sabu’komi; belanna iatonna linomi umpogau’Na’ misa’ penggauran, tu penggauran tae’ mipatongan lenni moi anna pokadangkomi tau. 42 Iatonna sunmo napengkali-kali tonganmi tau napalaku kumua anna dipokadan tu kada iato ke allo katorroan la sae. 43 Iatonna sisarak-sarakmo tu to sirampun, budami to Yahudi sia to Yahudi dipasada’ tu umpengkaolainNa ELOHIM, undi urrundu’ Paulus sola Barnabas, tu to ungkuanni sia unnada’i kumua namanda’ lan pa’kamaseanNa ELOHIM. 44 Tonna lambi’i tu allo katorroan iato, kari’ la mintu’ to lan tondok iato sirampun umperangii kadanNa ELOHIM. 45 Apa iatonna tiroi to Yahudi tu to buda, lendu’mi mabiri’na, sia umbali kadanna Paulus sia napokada kadake. 46 Apa batta’ tu Paulus sola Barnabas ma’kada nakua: Sipatu kamu la dolo dipokadan tu kadanNa ELOHIM, apa belanna mitumpu sia misanga tang sipatu katuoan sae lakona tu kalemi, angki lu lako kami to kapere’. 47 Apa Napepasanan Puang lako kaleki, Nakua: Kupopendadimokomi arrang lako mintu’ to kapere’, ammi pasae kamakarimmanan sae lako randanna langi’. 48 Iatu mai to kapere’ urrangii tu iannato, parannu sia umpakala’bi’ kadanNa ELOHIM sia padami tau dilampak la ungkabu’tui katuoan sae lakona, ia dukamo ma’patongan. 49 Dipakaleleammi tu kadanNa ELOHIM lan mintu’ parenta iato. 50 Apa napakulu-kulu to Yahudi tu mai mintu’ baine mala’bi’ umpengkaolai ELOHIM sia iatu mai to kapua lan tondok iato, napakitai kadipakario-rioan tu Paulus sola Barnabas, naali’i lan mai parentana. 51 Napentambakammi tinde rasulu’ tu barra’-barra’ le’ke dio pala’ lentekna, tanda sa’bi salana tu tau, anna male lako Ikonium. 52 Naponnoimi kaparannuan sia Penaa Masallo’ tinde to menturu’.
1 Ten dukato dio Ikonium lao tinde rasulu’ sola duai tama banua pa’kombonganna to Yahudi sia ma’kada susito, naurunganni buda tongan to Yahudi sia to Grika ma’patongan. 2 Apa iatu mai to Yahudi tang ma’patongan napakulu-kulu sia nasarrang tu to kapere’ unneai tu to sang- siuluran. 3 Iamoto anna torro ba’tu sangapa-apa inde to dio, tu mai rasulu’ sia batta’ ma’kada belanna sande’ lako Puang untonganan kada pa’kamaseanNa, sia umpaden tanda kalle-kallean sia tanda mangnga tu napaombo’ limanna tinde tau. 4 Tipa’duami tu mintu’ tau lan tondok iato, sangtaanna menturu’ lako to Yahudi, na iatu pira menturu’ lako tu mai rasulu’. 5 Iatonna maramba to kapere’ na to Yahudi sola pangulunna la umpakario-rioi sia untumbui batu, 6 anna issanni tinde tau sola duai, mallaimi lako Listra sia lako Derbe dio tana Likaonia sia dio lu lili’na tiku lao. 7 Indemoto dio nanii umpa’peissananni tu Kareba-kaparannuan. 8 Denmi dio Listra misa’ tau unno’ko’ bang; langga’ tu lette’na, to kupi’ natuang lan mai tambukna indo’na, tae bangpa nalumingka len. 9 Naperangii bangmi tinde tau tu Paulus ma’kada, napemarangai Paulus sia natiro kumua den kapatonganan dio, tu ma’din la dinii umpamalekei, 10 nakuami tu Paulus umpemandui gamaranna: Ke’de’ko, mumalolo bendan. Mekkondongmi nata’pa male lumingka. 11 Iatonna tiroi to buda tu penggauranna Paulus, napemanduimi tu gamaranna ma’kada ma’basa Likaonia, nakua: Songlo’mo lako kaleta tu mai deata mentolino. 12 Nagantimi Zeus tu Barnabas, apa iatu Paulus naganti Hermes, belanna iamotu ma’kada-kada. 13 Saemi tu to minaanna Zeus, tu untingoi tondok iato tu banua deatanna, umbaai lako to’ babangan tondok tu mai tedong sapi sia bunga-bunga diampinni’, la memala’ sola to buda. 14 Apa iatonna rangii tinde rasulu’ sola duai tu iannato, iamotu Barnabas sola Paulus, usse’bu-se’bumi sambu’na sia male ma’dondo-dondo tama to’ to buda sia metamba-tamba. 15 Nakua: E tau, ma’apari ammi pogau’ri te iannate? Kami te tolino duka bangsiakan susi kamu, sia umpa’peissanangkan Kareba-kaparannuan lako kalemi, kumua ammi memboko’ dio mai apa tae’ bua’na ammi lu lako ELOHIM matontongan, tu umpadadi langi’ sia lino sia tasik na mintu’ issinna. 16 Iamotu umpopa’elo’na mintu to kapere’ unturu’ lalan pa’poraianna lan lino diboko’imo, 17 moi anNa umpa’pepayanan Kalena umpogau’ kameloan, sia umpasaeangkomi uran dao mai langi’ sia pentaunan sebona bura padang sia Napabossai kande sia kaparannuan tu penaammi. 18 Moi na iate kada iate, masussa dukapa tu rasulu’ unggagai tu to buda umpemala’i. 19 Apa pakalan nasaemo ba’tu pira-pira to Yahudi dio mai Antiokhia sia dio mai Ikonium umpabalik penaanna to buda, anna tumbui batu tu Paulus, sia nariu’ lako salian tondok nasanga matemo. 20 Apa iatonna ke’de’ tu mai to menturu’ untalimbung tamai, malimbangunmi namale tama tondok, na iatonna masiangto, sunmi namale sola Barnabas lako Derbe. 21 Iatonna pa’peissanammi tu Kareba-kaparannuan lako to lan tondok iato sia ba’tu pira-piramo tu tau napadadi to menturu’, sulemi lako Listra sia lako Ikonium sia lako Antiokhia, 22 na umpabatta’ penaanna to menturu’ sia napakilala kumua anna manda’ lan kapatonganan, nakua: tae’ nasalai tang buda kamaparrisan umpatuki’ tu tama ParentaNa ELOHIM. 23 Iatonna mangkamo umpamanassanni tu mai penatuanna ke misa’oi kombongan, namassambayang sia ma’puasa, nasorongmi tu tau lako Puang napatongan. 24 Iatonna upu’mo ussalongi tana Pisidia, saemi sola duai lako tana Pamfilia. 25 Napa’peissanammi tu kadanNa ELOHIM dio Perga, namane male rokko Atalia, 26 naindeto dio mai nanii massombaran lako Antiokhia, tu dininna ussorongi pirambongi’ lako pa’kamaseanNa ELOHIM la ungkarangi tu pengkarangan mane mangka nasundunni. 27 Iatonna sae lako, narampunmi tu to Sarani, nauleleananni tu mintu’ apa Napogau’ ELOHIM urrondongi sia kaNabungkaranna ELOHIM tu ba’ba kapatonganan lako to kapere’. 28 Torromi masai tinde rasulu’ sisola tu mai to menturu’.
1 Saemi ba’tu pira-pira tau dio mai Yudea, naada’i tu mai to menturu’, nakua: Iake tae’i midisunna’ unturu’ atoranna Musa, tae’ mikabu’tui kamakarimmanan. 2 Bu’tumi kasisakkan sia kasisalan kapuana Paulus sola Barnabas anna tau iato, anna pamatu’tunni tau tu Paulus sola Barnabas anna ba’tu pira-pira to senga’ la lao langngan Yerusalem umpelambi’i tu mai rasulu’ sia penatua umpekutananni diona tu nasisalainna. 3 Iamoto anna solanni kombongan tinde rasulu’ sola duai lako salian tondok, anna male ullendu’i Fenisia na Samaria sia naulelean tu diona to kapere’ mengkatoba’, anna umpabu’tu kaparannuan kapua lako mintu’ to sangsiuluran. 4 Iatonna rampo lako Yerusalem, natammuimi kombongan sola rasulu’ sia penatua, nauleleananni tu mintu’ penggauran Napogau’ ELOHIM urrondongi. 5 Apa ke’de ba’tu pira-pira to lu dio mai kasiturusan to Farisi, tu ma’patongannamo, sia nakua: Sipatu la disunna’ tu mati’ tau sia dipepasanan lako anna turu’i tu sukaran alukna Musa. 6 Ma’kombongammi tu mai rasulu’ sia penatua la ussitimbangi tu iannato. 7 Iatonna sisakka kapuamo, ke’de’mi tu Petrus anna ma’kada lako tinde tau, nakua: E kamu siulu’ki, miissan kumua masaimo’ Napilei ELOHIM te kita sola nasang, anna rangii to kapere’ tu kada Kareba-kaparannuan sun dio pudukku, anna ma’patongan. 8 Anna ELOHIM, tu untandai penaanna tau, untongananni tu tau Napa’kamaseanni lako tu Penaa Masallo’ susitu kaNakamaseinta; 9 moi misa’ tae’ Napasisengaranni tu kita anna iatu tau, ke mangkami Napemaseroi tu penaanna tete dio kapatonganan. 10 Iake susito ma’apai ammi toba-toba ELOHIM ammi papassanni lemba tu mai to menturu’, tu tang nabelanna napassan nene’ to dolota ba’tu kita te. 11 Apa takatappa’i kumua belanna pa’kamaseanNa Puang Yesu, anta la dikarimmanni, misa’ lalan la taola sola tu mati’ tau. 12 Sipa’loko-lokoan nasangmi tu to ma’kombongan, anna perangii tu Barnabas sola Paulus unnuleleanni tu mintu’ tanda kalle-kallean sia tanda mangnga Napaomboran to kapere’ ELOHIM napogau’ tinde tau sola duai. 13 Iatonna upu’ sola duai ma’kada-kada, mebalimi Yakobus, nakua: E, kamu siulu’ki, perangiina’! 14 Mangkamo naulelean Simon tumba mulanna anNa kilalai ELOHIM tu to kapere’ anNa alai lan mai tu sangbangsa tau la umpangke’ sanganNa. 15 Iatu iannato sikitanan tu kadanna nabi, susitu disura’na kumua: 16 Undinna na iato la suleNa’, angKu bangunni sule tu lantang Daud, tu ro’pokmo, sia iatu mai sanggangna Kubangun sule angKu pabendanni, 17 dikua anna daka’ Puang tu to torropa, sia iatu mintu’ to kapere’ tu dininnamo ussa’bu’ sangangKu, 18 tenmoto tu kadanNa Puang, tu umpaombo’i tu iannato tempon dio mai. 19 Iamoto iake timbangangku, da tasussai tu to kapere’ mengkatoba’mo lako ELOHIM, 20 sangadinna pakatuanni sura’ anna toyangan kalena dio mai apa naruttakki deata, dio mai gau’ sala, dio mai olo’-olo’ masala, sia dio mai rara. 21 Belanna iatu Musa tempon dio mai dolo-dolana naden tau umpa’pangadaranni lan ke sang tondokoi, belanna dibasan tau tu sukaran alukna lan lu banua pa’kombongan ke allo katorroanomi. 22 Tonna iato nasangami tu mai rasulu’ sia penatua sia mintu’ to lan kombongan kumua melo ke dipilei tu tau nadisua lako Antiokhia sola Paulus na Barnabas, napileimi tu Yudas, diganti Barsabas sola Silas, panglalanna tu to sangsiuluran. 23 Umpakatumi sura’ napakaloli’i tu tau iato, nakua lan tu sura’: Umparampokan salama’ki te mai kami siulu’mi rasulu’ sia penatua mati’ kamu sangsiuluran tu bu’tu dio mai to kapere’ iti’ Antiokhia sia Siria na Kilikia. 24 Belanna kirangi kumua den ba’tu pira-pira tu solaki male mati’ umpatigega’komi napokadan kada umpabata penaammi, anna tae’ kami kipepasananni lako tu tau, 25 kipourungi ussituru’i umpilei ba’tu pira-pira tu tau angki suai mati’ sola Barnabas na Paulus kipakaboro’, 26 tu to ussorongmo penaanna belanna sanganNa Puangta Yesu Kristus. 27 Iamoto angki suai tu Yudas sola Silas, anna pudukna kalena duka umpa’peissananni tu iannato lako kalemi. 28 Belanna situru’ pa’poraianNa Penaa Masallo’ sia kami, to kumua tae’ mila dipapassanni tu magasanna na iate sipatunna, 29 iamotu untoyangan kalemi dio mai tampak pesung, sia dio mai rara sia dio mai olo’-olo’ masala sia dio mai gau’ sala. Iake ungkanandaikomi kalemi dio mai mintu’na te iannate, iamo melona to. Siriakomi kamarampasan. 30 Iatonna messimanmo tinde tau malemi rokko Antiokhia, anna rampun nasangi tu to lan kombongan, nabenni tu sura’. 31 Iatonna basami tu sura, parannumi penaanna sola nasangi belanna kareba pa’pakatana iato. 32 Iatu Yudas sola Silas, belanna nabi toda ia, napapa’yakmi sia napabatta’ tu penaanna to sangsiuluran, buda kada napokadanni. 33 Iatonna torro ba’tu sangapa-apa dio, natangga’mi tinde to sangsiuluran sule marampa’ lako to ussuai. ( 34 Apa iatu Silas naporai ia torro dio). 35 Torromi tu Paulus sola Barnabas dio Antiokhia mangada’i sia umpa’peissanan kadanNa Puang sia buda to senga’ nasolan. 36 Ba’tu pirang-pirang allo undinnato, nakuami Paulus lako Barnabas: Talao pole’ untollongi tu mai to menturu’ dio lu mintu’ tu tondok mangkamo tanii, umpa’peissanan kadanNa Puang, ba’tu ma’patumbami katorroanna. 37 Diongmi penaanna Barnabas la ussolan dukai tu Yohanes diganti Markusus. 38 Apa nasanga Paulus tae’ namelo ke nasolanni tu to mangkamo untampei sola duai dio Pamfilia, tae’ namale sola umpogau’i tu pengkarangan iato. 39 Bu’tumi kasisalan kapuana, naurunganni sisarak; nasolammi Barnabas tu Markusus, namale massombaran lako Siprus, 40 apa iatu Paulus, Silas ia napilei, anna male tonna mangka ussorongi tu to sangiuluran lako pa’kamaseanNa Puang. 41 Naola lendu’mi tu tana Siria sia Kilikia, anna pabatta’i tu penaanna mintu’ kombongan.
1 Saemi lako Derbe sia lako Listra. Denmi dio tu to menturu’ disanga Timotius anakna misa’ baine to Yahudi ma’patongan, apa iatu ambe’na to Yunani. 2 Iatu Timotius napokada melo to sangsiuluran dio Listra sia dio Ikonium. 3 Iamoto tu la nasolan Paulus male; nasolammi nasunna’i, tu belanna iatu mintu’ to Yahudi dio parenta iato, apa naissan sola nasangi kumua iatu ambe’na to Yunani. 4 Iatonna male sola duai unnolai lendu’ tu tondok iato naparampoanni mintu’ to sangsiuluran tu nasituru’ina rasulu’ sola penatua dio Yerusalem, kumua anna turu’i. 5 Tenmo to tu mintu’ kombongan dipabatta’ kapatongananna, nasangalloi kendekoi bilanganna. 6 Naola lendu’mi tu tana Frigia sia Galatia, belanna tang Natangga’ Penaa Masallo’ umpokadai tu kada dio Asia. 7 Iatonna sae lako sipatunna Misia, la morairaimi tama Bitinia, apa tae’ Naeloranni PenaanNa Yesu. 8 Tonna lendu’i Misia, ma’palurokkomi Troas. 9 Iatonna bongi denmi bayo-bayo nakita Paulus; nakua den to Makedonia ke’de’ untambai nakua: Lambankomi mai Makedonia untunduikan. 10 Iatona kitai tu bayo-bayo iato, tikaran-karamokan la male lako Makedonia, belanna kipamatu’tunmo lan penaangki kumua ELOHIM untambaikan lako la umpa’peissanan Kareba-kaparannuan lako tu tau. 11 Iatongki ke’de’ massombaran dio mai Troas, ma’palulakomokan Samotrake; namasiang to lako Neapolis; 12 naindeto dio mai kimale lako Filipi, tondok la’bi’ dio te parenta Makedonia, nanii to Roma ma’tondok. Iamote tondok iate kinii torro ba’tu pirang-pirang allo. 13 Iatonna allo katorroammo sunmokan lan mai babangan tondok kimale urrundunan randan salu, kisanga inang la den inan dinii masambayang inde to dio; angki unno’ko’ ma’ulelean lako tu baine sirampunmo. 14 Denmi misa’ baine disanga Lidia, to dio mai Tiatira, pa’baluk sampin lango-lango sia to umpengkaolai ELOHIM, umperangiikan; Napatibungka’mi ELOHIM penaanna, anna palan penaai tu apa napokada Paulus. 15 Tonna mangkamo didio’ sola to lan banuanna, natamba-tambaimokan, nakua: Iake misanga siai kumua aku te to mengkaola lako Puang, maikomi ammi torro dio banuangku. Naparuku-rukumokan. 16 Denmi pissan tongki lao lako to’ inan nanii tau massambayang, sitammumokan misa’ kaunan baine, to ma’deata pakita-kita, kesaro la’da’ tonganmo tu puangna diona pakita-kitanna. 17 Undimi urrundu’ Paulus sia kami, nametamba-tamba nakua: Tau iamote mai tu taunNa ELOHIM patodoranna, tu umpokadangkomi lalan kamakarimmanan. 18 Ia bang napogau’ ba’tu pirang-pirang allo to; apa masorro tu Paulus, namenggirik sia nakua ungkuanni tu deata: Tete dio sanganNa Yesu Kristus angku suako soro’ dio mai kalena. Ta’pa soro’ bangsiami dio mai kalena. 19 Iatonna tiroi puangna kumua pa’demo tu saro narannuan, nala’kaimi tu Paulus sola Silas, nariu’-riu’i lako pasa’ lao napopennolo lako to ma’parenta, 20 nalao umpopennoloi lako petoro’ lan lu tondok nakua: Iate tau iate mai to Yahudi umpatigega’ tongan tondokta; 21 sia umpa’patuduan aluk tang sipatu dipoaluk ba’tu dituru’ kita to Roma. 22 Sangiammi tu tau umpakkuai; anna se’buse’bui petoro’ tu mai sambu’na sia napesuan umbambai ue. 23 Iatonna pembudamo nabamba, napentu’muanammi tama pa’tarungkuan sia napesuan lako sapiri kumua nakampai meloi. 24 Iatonna mangkamo untarimai tu parenta susito, napatamami tinde tau tama pa’tarungkuan, naparengke’ pissan lan, napaluangi sangkala tu lentekna. 25 Apa iatonna la ma’tangngamo bongi, massambayangmi tu Paulus sola Silas sia umpopenani pa’pudian langngan ELOHIM, na iatu mai to ditarungku mukkun umperangii. 26 Pakalan nasaemo lino’ kapua, anna tigoyak tu lilli’ tembo’ pa’tarungkuan. Ta’pa tibungka’ nasangmi tu ba’ba sia iatu mai sangkalana tau tikalossok. 27 Tirambanmi millik tu sapiri, natiroi tu mai ba’ba pa’tarungkuan tibungka’mo, nanonokmi tu la’bo’na la morai umpatei kalena, belanna nasanga lussu’mo tu to ditarungku. 28 Napemanduimi metamba tu Paulus nakua: Da mibala’-bala’ kalemi, inde nasang siakanni. 29 Umpalakumi palita tu sapiri, nama’dondo tama sia ma’paganggang, anna tukku umpennoloi tu Paulus sola Silas. 30 Nasolammi lako salian tinde tau, nama’kada nakua: E tuang, apara tu sipatu la kupogau’ angku kabu’tui kamakarimmannan? 31 Nakuami: Patonganni tu Puang Yesu, ammi kabu’tui kamakarimmanan, nala kamu nala to lan banuammi. 32 Napokadammi tu kadanNa ELOHIM sola tu mintu’ to lan banuanna. 33 Ia bangsiami to bongi iato nata’pa ussolanni tinde tau, nabasei tu mai sipa’la’po-la’poanna dio kalena; ta’pa ma’popedio’mi sola tu mintu’ solana. 34 Nasolammi langngan banuanna, napasakkaranni kande, anna parannu-rannu sola to lan banuanna, belanna tidukunmo tama kapatonganan langngan ELOHIM. 35 Iatonna masiangmo, nasuami petoro’ tu mai opasa’, nakua: Rampanammi to tau da’dua! 36 Naparampomi sapiri lako Paulus tu kada iato, nakua: Napesuammo petoro’ urrampanangkomi. Iamoto sun marampa’mokomi mimale. 37 Apa nakua Paulus ungkuanni: Kami te, moi angki to Roma, mangkamokan dibamba dio tingayona to buda sia dipentu’muanan tama pa’tarungkuan, natae’pa napangra’ta’na to mangra’ta’ kara-kara; na totemo la napasoro’ kamama’ bangmokan? Tae’ ia to, na ia kalena ria sae umpasoro’kan. 38 Naparampoomi tinde opasa’ lako petoro’ tu kada iato. Mataku’mi tonna rangii kumua ia tinde tau sola duai, to Roma. 39 Saemi unnaran-naranni sola duai; anna solanni lako salian napalakui kumua anna soro’ lan mai tondok iato. 40 Sunmi lan mai pa’tarungkuan, anna male lako banuanna Lidia. Iatonna sitiromo tu mai to sangsiuluran, napakananna’mi, namane male.
1 Iatonna lendu’imi tu Amfipolis sia Apolonia, saemi lako Tesalonika; inde to dio den banua pa’kombonganna to Yahudi. 2 Laomi tu Paulus tama umpessitiroi tu mai tau susitu biasanna, napentallun allo katorroan sidanu’ nanii umpokadai sola tau tu diona lama Sura’ Madatu, 3 napokadan sia napamanassan kumua tae’ nasalai tang umperasai kamaparrisan tu Kristus sia malimbangun dio mai to’ to mate, nakua: Iatu Yesu kupa’peissanan lako kalemi Iamo Kristus. 4 Denmi ba’tu pira-pira tu tau ungkatappa’i, nasikadamak Paulus sola Silas; susi dukato lendu’ budanna to Yunani umpengkaolai ELOHIM sia buda baine la’bi’. 5 Apa iatu mai to Yahudi mabiri’ penaanna, untambai ba’tu pira-pira tu mai to kadake pa’long-pa’long bang dio lu pasa’, nasuami umpamarambai tu to buda, napatigega’i tu tondok, sia urrukka’ banuanna Yason nanii undaka’i tu rasulu’ la nabaa sun lako to buda. 6 Apa tae’ nakabu’tui tinde tau da’dua, iami tu Yason sola ba’tu pira-pira to menturu’ nariu’-riu’ lako to ma’parenta lan tondok sia metamba-tamba, nakua: Saemo inde mai te to silelemo lino nanii ma’pamaramba, 7 anna pebanuai Yason! iate tau iate mintu’ umbali-bali parentana datu kapua, nakua: den pole’opa tu datu, Iamotu Yesu. 8 Napatigega’mi tu to buda sia to ma’parenta lan tondok tonna rangii tu iannato. 9 Iatonna indo’i Yason sia iatu mai to senga’, natangga’mi male. 10 Ta’pa nasuami to sangsiuluran tu Paulus sola Silas male bongi lako Berea. Iatonna saemo lako, tarru’liumi tama banua pa’kombonganna to Yahudi. 11 Iatu to inde to dio masokan ia na to Tesalonika, belanna iatu tau iato matinuru’ untarimai tu kada sia kiallo-kiallo untuntun tu lanna Sura’ Madatu, kumua ba’tu susi tonganni to. 12 Iamoto anna buda tu ma’patongan, tendukato buda tu mai to kapua dio Yunani nala baine nala muane. 13 Apa iatonna issanni to Yahudi dio Tesalonika kumua napa’peissanan dukamo Paulus tu kadanNa ELOHIM dio Berea, lao dukami lako ussura’i sia umpatigega’ to buda. 14 Ta’pa nasuami to sangsiuluran tu Paulus male ma’palurokko to’ tasik. Apa iatu Silas sola Timotius torro dio. 15 Iatu to ussolan Paulus nasolan sae lako Atena, na iatonna mangkamo umpepasananni Paulus lako tu Silas sola Timotius kumua namadomi’ sae umpellambi’i, sulemi tinde tau. 16 Iatonna peagi bangmi Paulus tinde tau sola duai dio Atena, mapallami penaanna tonna tiroi dio tondok iato ponno bang rapang-rapang dipodeata. 17 Ma’uleleanmi lan banua pa’kombongan sola to Yahudi sia mintu’ tu to umpengkaolai ELOHIM, sia dio duka lu pasa’ keallo-keallo sola tu mai to na sitammuan. 18 Den duka ba’tu pira-pira tu to untoe pangadaranna to Epikuros sia Stoa nasitamben kadan. Den tu kumua: Apara la napokada te to salle kada? Apa nakua tu pira’na: Takua-kua to umpa’peissanan deata banga’, belanna iatu Paulus umpa’peissanan Kareba-kaparannuan diona Yesu sia diona tu kamalimbangunan. 19 Nasolammi tu Paulus nabaai lako Areopagus, nakua: Ma’din siaraka la kiissan tu pangadaran ba’ru mipokada? 20 Belanna apa makalaen-laen tu miparampo tama talingangki; iamoto angki la morai unnissanni apara battuananna tu iannato. 21 Mintu’na tu to Atena sia to banga’ inde to dio, tae’ namatean allona lako senga’na, sangadinna umpokadai sia umperangii tu apa ba’ru. 22 Bendanmi tu Paulus lan tangnga-tangngana Areopagus nama’kada nakua: E, kamu to Atena, iatu mintu’na kutirona, lendu’ mipa’buda-budainna tu aluk. 23 Belanna iatongku sumalong-malong angku pemarangai tu mintu apa mipenombai, kulambi’mi misa’ tu to’ pemalaran dinii ussura’i dio, nakua: Lako Puang tang ditandai. Iamoto iatu apa tang mitandai ammi penombai, iamo la kupamanassa lako kalemi. 24 Iatu ELOHIM umpadadi lino sia mintu’ issinna, Iamo Puangna langi’ sia lino, tae’ Natorro lan banua penomban, tu panggaraga lima; 25 sia tae’ Nakamorai naparakai limanna tolino, butung to denpa apa Naanga’ ana Iari umpa’kamaseanni lako mintu’na tu katuoan, penaa sia mintu’na apa. 26 Misa’ri Nanii umpabu’tui tu mintu’na bangsana tolino, la untorroi tu mintu’ kuli’na padang, tonna mangka ullampakki tu mintu’ attu tituka’na lino sia katonan pellaoanna, 27 kumua anna daka’ ELOHIM, sangapaoi anna kabu’tui ke nasapui, moi anna tae’ Namambela dio mai kalena sola nasang. 28 Belanna Iari urrondongki’ anta tuo sia kedo sia den, susi tu napokada ba’tu pira-pira to ungkarang londemi nakua: Belanna kita duka bu’tu dio mai Kalena. 29 Belanna bu’tu dioki’ mai ELOHIM, tang sipatu la tasanga susi bulaan ba’tu salaka ba’tu batu digaragai dipaolai kamanarangan sia tangnga’ tolino tu kapuanganNa ELOHIM. 30 Mintu’na tu attu kabagan Napopa’elo’na ELOHIM, apa totemo te mintu’na tau nala umba-umba nii Nasua mengkatoba’. 31 Belanna Napamanassamo tu allo sangallo tu la Nanii umpaolai salunna tu mintu’ issinna lino situru’ kamalamburan tete dio Misa’ To mangka Napamanassa anNa pakatuai lako mintu’ tolino, tu diona kaNapamalimbangunanNa dio mai to’ to mate. 32 Iatonna rangii tau tu diona kamalimbangunan dio mai to’ to mate, natelle-tellemi tau pira; apa iatu pira nakua: La moraipakan urrangii pissan dio mai kalemi tu iannato. 33 Iamotu iannato anna sun tu Paulus lan mai naninna tinde tau. 34 Apa den ba’tu pira-pira tu tau mengkadamak sia ma’patongan. Iatu tau iato den disanga Dionisius ada’ Aeropagus na misa’ baine disanga Damaris sia den dukapa to senga’ nasolan tu tau iato.
1 Undinnato ke’de’mi tu Paulus dio mai Atena nasae lako Korintus. 2 Nakabu’tuimi tu misa’ to Yahudi disanga Akwila, to Pontus, mane sae dio mai Italia sola bainena, disanga Priskila, belanna napa’parentammo Klaudius kumua mintu’ to Yahudi la sun lan mai Roma. Laomi umpellambi’i tinde tau sola duai. 3 Na belanna misa pandakaranri, torromi namengkarang sola; belanna iatu pandakaranna manggaraga tenda. 4 Nalambi’ oi allo katorroan ma’uleleanoi tu Paulus lan banua pa’kombongan sia napakanassan nala to Yahudi nala to Yunani. 5 Apa iatonna saemo tu Silas sola Timotius dio mai Makedonia ia mannamo napogau’ Paulus tu umpa’peissanan kada iato, sia nakatottongi lako to Yahudi kumua iatu Yesu Iamo Kristus. 6 Apa iatonna mangea tu tau sia ma’kada solang, narimbakammi tu pakeanna sia ma’kada lako tu tau nakua: Narampoi misamorokomi kamu tu kasanggangan; tae’mo aku na aku sala; randuk te attu iate angku la lu lako to kapere’. 7 Malemi inde to dio mai nalao lako banuanna Titius Yustus, misa’ to mengkaola lako ELOHIM, sirondong banua pa’kombongan tu banuanna. 8 Umpatongammi Puang tu Krispus, kapala banua pa’kombongan sola mintu’ to lan banuanna, sia buda to Korintus urrangi Paulus ta’pa ma’patongan, nadidio’. 9 Ma’kadami Puang lako Paulus tonna bongi ungkita bayo-bayo, Nakua: Da mumataku’, sangadinna ma’kadako sia da muma’loko-loko! 10 Belanna Aku urrondongko, na moi misa’ tau tae’ la umpata’paiko lima anna bala’-bala’ko; belanna buda taungKu lan te tondok iate. 11 Torromi tu Paulus dio sangtaun annan bulanna, sia umpa’pangadaran kadanNa ELOHIM lako tau. 12 Apa iatonna Galio to maraya dio tana Akhaya, tu’bami tu to Yahudi unnea Paulus, napakendekki napopennolo lako to’ pangra’tasan kara-kara, 13 nakua: Ullono’ to buda te tau iate menomba langngan ELOHIM, tu sisalanna atoran Sukaran aluk. 14 Apa mane la tiku’bi’ tu Paulus nakuami tu Galio ungkuan to Yahudi: E to Yahudi, iake tonganna apa sala tu iannato, ba’tu kakadakean, sipatu la kuperangii marampa’. 15 Apa iake kasipakkan diona kada ba’tu sanga ba’tu sukaran alukmi, paressa kalenai kamu; manokana’ aku la umpoissanni te kara-kara iate. 16 Narambaimi tu tau iato lan mai to’ pangra’tasan kara-kara. 17 Nasila’ka’-la’ka’imi to buda tu Sostenes kapala banua pa’kombongan, nakambei dio tingo to’ pangra’tasan kara-kara. Apa napopa’elo’na bang Galio tu mintu’nato. 18 Iatonna ba’tu sangapa-apamo tu Paulus torro inde to dio, messimanmi lako to sangsiuluran, namale massombaran lako tana Siria sola Priskila na Akwila, tonna mangka tu Paulus ungku’ku’i beluakna dio Kengkrea, belanna mangka ma’tado’. 19 Iatonna sae lako Efesus, natampemi Paulus tinde tau sola duai inde to dio, anna loo tama banua pa’kombongan, nasipa’kada to Yahudi. 20 Iatonna naran-naranni tau la torro masaisai inde to dio, tae’mi napasiolai, 21 sangadinna iatonna messiman, nakuami: La sule siana’ umpellambi’ikomi, ke Naeloranni ELOHIM. Malemi massombaran dio mai Efesus. 22 Tonna rampo lako Kaisarea, malemi langngan karangkean, anna umpassakke kombongan inde to dio, namane male rokko Antiokhia. 23 Iatonna ba’tu sangapa-apamo torro inde to dio, ke’de’mi namale ussalongi mintu’ tana Galatia sia Frigia, napabatta’i penaanna tu mai to menturu’. 24 Saemi lako Efesus tu to Yahudi misa’ disanga Apolos, to Aleksandria, misa’ to manarang sia untarru’i tu lanna Sura’ Madatu. 25 Iate tau iate mangkamo diada’i lalanNa Puang, sia parruk penaanna ma’kada sia napa’pangadaran tongan tu diona Yesu, moi anna pa’dioranna manna Yohanes natandai. 26 Naparandukmi ma’kada-kada lan banua pa’kombongan lendu’ batta’na. Apa iatonna rangii Priskila sola Akwila, natambaimi sola duai, napamanassan tonganni tu lalanNa ELOHIM. 27 Iatonna la male massombaran lako Akhaya, napatiakka’mi to sangsiuluran tu penaanna, sia napakatuan sura’ tu to sangsiuluran dio kumua anna tammui. Iatonna rampo, kapuami pa’tulungna lako mintu’ to ma’patongan belanna pa’kamaseanNa ELOHIM. 28 Belanna kabattaranna anna tarru’i tu to Yahudi dio tingayona to buda sia napamanassan lan mai Sura’ Madatu, kumua iatu Yesu Iamo Kristus.
1 Dio bangsia Korintus tu Apolos, tonna upu’mo Paulus ussalongi tu padang rampe ulunna salu, sae lako Efesus, ungkabu’tuimi ba’tu pira-pira to menturu’ dio. 2 Nakuami ungkuanni tu tau iato: Narampoimorokomika Penaa Masallo’ tommi ma’patongan? Nakuami mebali tu tau: Tae’pa kami kirangi lenni kumua den tu Penaa Masallo’. 3 Nakuami: Iake susito, umba kamu pa’dioran dinii undio’komi tama? Nakuami tinde tau: Tama pa’dioranna Yohanes. 4 Nakuami Paulus: iatu Yohanes umpa’dioran pa’dioran umpotete katobaran, sia napokadan tau kumua sipatu la napatongan tu To la sae undinna na ia, iamotu Yesu. 5 Iatonna rangii tinde tau tu iannato, di dio’mi tama sanganNa Puang Yesu. 6 Iatonna remme’i Paulus limanna tu tau, songlo’mi tu Penaa Masallo urrampoi, anna ma’kada umpobasa ma’rupa-rupa basa sia ma’nubua’. 7 Iatu tau iato umbai agi sangpulo dua. 8 Tamami banua pa’kombongan tu Paulus, sia batta ma’kada-kada tallung bulan, nasipa’ulelean tau sia napamanassan tu diona ParentaNa ELOHIM. 9 Apa iatonna makarra’mo penaanna tu tau pira sia noka ma’patongan sia nasayu-sayu tu lalan pekaalukan iato dio tingayona to buda, umpaseremi kalena dio mai tau iato napopessarakki tu mai to menturu’. Mangada’imi kiallo-kiallo lan passikolanna Tiranus. 10 Susi bangmo napogau’ to lan duang taun, sae lako naranginna mintu’ to torro lan Asia tu kadanNa ELOHIM, la to Yahudi, la to Grika. 11 Napadenmi ELOHIM tu tanda mangnga makalaen-laen napaombo’ Paulus, 12 naurunganni moi passapunna sia pa’bakkanna tu pura napake Paulus, naban tau to masaki, nasoro’ tu saki dio mai kalena sia mallai tu mintu’ deata masussuk. 13 Apa den duka ba’tu pira-pira to Yahudi unnampui issan-issan male sumalong ma’barani-rani umpobasa-basai tu sanganNa Puang Yesu lako to nataba deata masussuk, nakua: Sanganna Yesu napa’peissanan Paulus kusa’bu’ umpasoro’komi. 14 Pitu tu muane, anakna Skewa, to minaa kapuanna to Yahudi, umpogau’i tu susinnato. 15 Apa mebali tu deata masussuk, nakua ungkuanni tinde tau: Iatu Yesu kutandai sia iatu Paulus kuissan, namindakomi kamu te? 16 Lumumpa’mi tu to nataba deata ulla’ka’i, nasau’ parrangi tinde tau sola nasang sia nalulun buku, naurunganni mallai ma’kambelang lan mai banua sia bangke. 17 Tiseno-senomi tu kareba iato lako mintu’ to Yahudi sia to Grika dio Efesus, sae nasangmi kamatakuranna tu tau, anna pakala’bi’i tau tu sanganNa Puang Yesu. 18 Budami tu to ma’patonganmo sae mangaku sala sia umpa’peissanan mintu’ penggauranna. 19 Sia buda tu to umpogau’ kapaissanan tu urrampun mintu’ sura’ issan-issanna, naballai dio tingayona mintu’ tau; narekenni tu allinna agi-agi limangpulo sa’bunna suku. 20 Susimoto tu kadanNa ELOHIM sarorak-rorakna sia sapatalo-talona tete dio kuasanNa Puang. 21 Iatonna upu’mo tu iannato, lanmi penaanna Paulus la lao ussalongi Makedonia sia Akhaya, namane lao lako Yerusalem, nakua: Iangku, diomoto, tae’mo kutang lao duka lako Roma. 22 Iatonna suami da’dua tu to untundui lako Makedonia, iamotu Timotius na Erastus, torromi ba’tu sangapa-apapa dio Asia. 23 Tonna attu iato dadimi kamarukkan kapua diona aluk ka-Saranian. 24 Belanna den tau misa’ disanga Demetrius, to tumampa salaka, unggaragai salaka banuanua deata, disanga Artemis, nanii mesaro la’da’ tu pande iato mai. 25 Napasirampunmi tinde tau tu mai to misa’ pandakaranna, nakua: E sola, miissan sia kumua iate pentoean iate tanii mesaro kapua. 26 Na mitiromo sia mirangimo kumua tangngia inde manna te Efesus, sangadinna kari’ la mintu’mo lili’na Asia nanii te Paulus unna’pan sia umpabalik buda tau, nakua kumua iatu panggaraga tolino tangngia deata. 27 Iatu iannato tangngia ia manna tu pandakaranta ia nasura’ naurunganni tang la lala’, apa iari tu banua dinii umpenombai Artemis, deata mala’bi’, tae’mo nala ungkatondo’i tau, anna pa’de kamala’biranna tu deata napenombai mintu’ tau lan tana Asia sia mintu’ tau lan te lino. 28 Iatonna rangii tinde tau tu iannato, re’dekmi ara’na nasikumalasi-lasi, nakua: Mala’bi’komi Artemis to Efesus! 29 Lendu’mi marukkana lan tondok iato, na sama turu’ tu tau sikarumun tama’ to pengkitan, nala’ka’i tu Gayus sola Aristarkhus, to Makedonia, sibanna Paulus. 30 Iatonna la male tama to’ to buda tu Paulus, tang natangga’mo to men- turu’. 31 Den duka ba’tu pira-pira pangulu Asia, tu melo penaanna lako Paulus umpakare’nai kumua da nalao tama to’ pengkitan. 32 Sipelallak-lallakammi tu tau, nakua pira ten to, nakua pira susiri to. Belanna mamak bangmo lan tu kasirampunan sia buda tu tau tae’ natandai apa patunna nasirampun. 33 Naada’imi to buda tu Aleksander, tu nasua to Yahudi lako tingayo. Umpopangimbami limanna tu Aleksander la umpa’kadan solana lako tu to buda. 34 Apa iatonna issanmi tau kumua to Yahudi to, rambanmi sikumalasi-lasi, agi-agi duang diang nakua: Mala’bi’komi Artemis to Efesus! 35 Iatonna parapa’mi duru-tulisi’ lan tondok tu to buda, nakuami: E kamu to Efesus, umbara misa’ tolino tu tang unnissanni kumua iate Efesus to ma’kampana banua dinii umpenombai Artemis mala’bi’ sia rapang-rapang dipodeata turun dibatara? 36 Na belanna mintu’nato tae’ nadibela dibali, sipatukomi umparapa’ penaammi sia da misasa-sasa umpogau’ apa-apa. 37 Belanna mibaamo sae te tau iate mai, moi anna tae’ nabokoi banua deata, sia tae’ napa’kada solangi tu deatanta. 38 Iamoto iake denni la naparapasan tau tu Demetrius sola tu mai sangpandena, den sia ia kombongan ada’ sia den dukato maraa, da’ito na iamora ia siparapa’. 39 Apa iake senga’na mituntun ma’din dipasirundunan lan kasirampunan manassana to kamban. 40 Belanna masolangki’ te ke diparapa’ki’ diona te kamarukkan ina’ allo natae’ bang misa’ bannangna tu la tapebalian diona te kasirampunan marukka iate. Iatonna mangka ma’kada susito, nasuami tu to sirampun sule.
1 Iatonna rapa’mo tu kamarukkan, natambaimi Paulus tu to sangsiuluran napakilalai, na iatonna mangkamo messiman, ke’de’mi lako Makedonia. 2 Tonna mangkamo ussalongi tu mintu’ parenta iato sia buda pa’pakilala napokadanni tu mai tau, tarru’mi tama tana Yunani. 3 Ma’tallung bulan dio to, nakombongammi to Yahudi tonna la male massombaran lako tana Siria. Iamoto napopa’ga’tarammi la sule ullendu’i Makedonia. 4 Laomi nasolan sia Sopater, anakna Pirus to dio mai Berea, sia Aristarkhus sola Sekundus to dio mai Tesalonika sia Gayus to dio mai Derbe sia Timotius sia Tikhikus sia Trofimus to dio mai Asia. 5 Mintu’na tu tau iato inang dolomo lao ungkampaikan dio Troas. 6 Malemokan massombaran dio mai Filipi tonna lendu’mo tu allo kapua dinii ungkande roti tang diragii; ma’limang alloan angki sae lako Troas ungkarampoi tinde tau. Indemoto kinii torro pitung allo. 7 Iatonna allo bunga’na lan minggu iato, tongki sirampun untepu-tepu roti, ma’uleleammi Paulus lako tu tau, apa nasanga la malemo ke masiangito, iamoto napatarru’i tu pa’uleleanna sae lako ma’tangnga bongi. 8 Iatu bilik mengkadaoan tu kinii sirampun, nanii buda palita. 9 Denmi misa’ to mangura disanga Eutikhus unno’ko’ dio to’ pentiroan, naleppeng. Belanna masai tongan tu Paulus ma’ulelean, natarru’mi mamma’na, natobang dao mai kalada’ ma’pentallunna, naangkaranni tau matemo. 10 Mengkalaomi tu Paulus ullumbangi rokko naraka’i, nakua: Da misiurrukan, belanna lan sia ia tu penaanna. 11 Iatonna kendekmo sule langngan nauntepu-tepu roti, kumandemi sia masai ma’ulelean sola tu tau sae lako tibangka’na masiang, namane ke’de’. 12 Nasolammi tau tinde to mangura tuo sia: pa’pakatana kapua tongan rampo lako kalena sola nasangi. 13 Kendekmokan dolo langngan kappala’, angki male massombaran lako Asos, kumua anna dio kinii unnalai tu Paulus, belanna susimo pepasanna to, apa la ma’lingka ia. 14 Iatongki sikitamo dio Asos laomi kiala, kitarru’ lako Metilene. 15 Massombarammokan inde to dio mai, na iatonna masiangto, diomokan tingo lebukan disanga Khios; nama’duang bongian, kilendu’ dio lebukan disanga Samos, anna ma’tallung bongian kirampo dio Miletus. 16 Belanna iatu diongna penaanna Paulus la morai massombaran ullendu’i Efesus, da anna marempa dio tana Asia, belanna la morai madomi’, kumua palambi’ sia manii anna sae lako Yerusalem, ke allo kapua Pentakosta. 17 Ussuami tau dio mai Miletus lako Efesus untambai tu mai penatua kombongan. 18 Iatonna saemo lako kalena, nakuami ma’kada lako: Miissanmo tempon dio mai tongku bunga’ ullesei te tana Asia, tumba tu biasanna kasikadamakanta, 19 angku mengkaola langngan Puang, naturu’ kamadionganan penaa sia uai mata, sia ba’tu pira-pira peroso narapa’ to Yahudi lan kombongan rampo lako kaleku; 20 mintu’na tu apa den patunna lako kalemi, moi mia’ tae’ kubuni, sangadinna kupa’peissanan lako kalemi, sia kuadarangkomi dio tingayona to buda sia lan lu banua; 21 sia kupamanassan to Yahudi sia to Yunani tu diona kamengkatobaran lako ELOHIM sia ma’patongan lako Puangta Yesu. 22 Na totemo la miissan kumua: aku te natuntunnina’ Penaa la lao lako Yerusalem, tae’ kuissanni apa tu la urrampoina’ inde to dio. 23 Sangadiri Penaa Masallo’ umpamanassanna’ ke saeona’ lako misa’ tondok kumua pepungo manna sola kamaparrisan untayanna’. 24 Apa tae’mora kuangga’ lenni tu penaangku kumua la denpi patunna lako kaleku, podo Naeloranna’ ELOHIM umpasundun passanan tengkoku sia iatu pentoean mangka Napadudunganna’ Puang Yesu, tu la ungkatottongi Kareba-kaparannuan diona pa’kamaseanNa ELOHIM. 25 Tiromi totemo, kuissan kumua iatu kamu mintu’ tu mangkannamo kutollongi kupokadan ParentaNa ELOHIM, tae’mo mila untiroi rupangku. 26 Iamoto angku pamanassai lako kalemi te allo iate kumua maserona’ dio mai rarana mintu’ tau. 27 Belanna tae’ apa kubuni, sangadinna kupa’peissanan nasang lako kalemi tu mintu’ lalan penaanNa ELOHIM. 28 Kanandai tu kalemi sia mintu’ tu to sangtuntunan, tu Nanii umpamanassakomi Penaa Masallo’ dadi to mangkambi’, la ungkambi’i tu kombonganNa ELOHIM, tu mangka Nala’bak raraNa kalena. 29 Kuissan, kumua iake memboko’mo’ la sae tu guruk masuru ba’tu pira-pira, to tang untandai kamamasean lako tu to sangtuntunan. 30 Kamu kalena denkomi ba’tu pira-pira la bendan umpalolang pangadaran sala la umpatilaoi penaanna tu mai to menturu urrundu’i. 31 Iamoto dadi kanandai sia pengkilalai kumua tallung taunna’ keallo kebongi tae’ kutorei umpakilala simisa’i tu tau situru’ uai matangku. 32 Na totemo kusorongkomi lako Puang sia lako kada pa’kamaseanNa, tu kuasa umpabatta’komi sia umpa’kamaseanni lako kalemi tu mana’ sola tu mintu’ to dipamaindan. 33 Tae’ angku kaduangi salakana tau ba’tu bulaanna ba’tu pakeanna. 34 Kamu kalena unnissanni kumua limangku mara’ta undaka’i tu kupotuona sola tu mai to kusolan. 35 Mintu’na kunii nasangmo umpakitangkomi sangka’ umba la mikua umposara’i untundui tu mai to langga’, sia umpalan ara’ kadanNa Yesu, tu Ia kalena umpokadai Nakua: Ondong ia dipomaupa’ tu mamengan na iatu diben. 36 Iatonna ma’kada susito tu Paulus, malinguntu’mi namassambayang sola tu tau mintu’. 37 Siunnumbu-umbumi tumangi’ tu tau, anna raka’i tu barokona Paulus sia naudung, 38 lendu’ napomassena ondong pissan tu kada mangka napokada kumua, tae’mo nala untiroi rupanna. Nasolammi langngan kappala’.
1 Iatongki messarakmo dio mai tu tau, massombarammokan ma’palulako Kos, na iatonna masiangto ma’palulakomokan Rodos, na inde to dio ma’palulakomokan Patara. 2 Iatongki lambi’mi tu kappala’ la ma’palulako Fenisia, kendekmokan kimale massombaran. 3 Iatongki kitami tu Siprus kipokairimi, kimale massombaran lako tana Siria, kimengkalao dio Tirus, belanna indemoto nanii tu kappala’ umpopengkalao lurangna. 4 Sitiromokan tu mai to menturu’ angki torro dio pitung allo; umpakilalami Paulus belanna pa’patudu-tudunNa Penaa kumua da nalao langngan Yerusalem. 5 Iatonna upu’mo tu allo katorroangki inde to dio, sunmokan la umpatarru’ kapassombarangki; sangsunammi sola bainena sia anakna unnanta’kan sae lako salian tondok, angki malinguntu’ massambayang dio randan tasik. 6 Iatongki mangkamo sisalama’ simisa’, kendekmokan langngan kappala’, anna sule lako banuanna. 7 Iatongki massombaran dio mai Tirus, saemokan lako Ptolemais angki sisalama’ tu mai sangsiuluran, sia torrokan sangallo sola. 8 Iatonna masiangto ke’de’mokan, angki sae lako Kaisarea, kikendek langngan banuanna Filipus, guru Injil, iamo misa’ tu to pitu dipilei pirangbongi’, angki torro dio. 9 Iate tau iate den anakna a’pa’ anak dara, ma’nubua’. 10 Iatongki ba’tu pirang-pirang allomo torro inde to dio, saemi misa’ nabi dao mai tana Yudea, disanga Agabus, 11 nasae umpellambi’ikan, naalai tu salipi’na Paulus, napungoanni lentekna sola limanna sia nakua: Inde sia tu kadanNa Penaa Masallo’, kumua iatu Puangna te salipi’ la napungo to Yahudi dio Yerusalem susite, anna sorongi lako to kapere’. 12 Iatongki rangii to, kipalakumi sola pa’tondokan menturu’mo, kumua da nalao langngan Yerusalem. 13 Nakuami Paulus mebali: Apara ga’imi tumangi’ sia umparanggang penaangku? belanna aku te kukaringnganan tangia dipungo manna sangadinna dipatei duka dio Yerusalem tu belanna sanganNa Puang Yesu. 14 Tu belanna tang nalakoi pa’pakilala, ma’loko-lokomokan sia kikua: Tang la pa’poraianNaraka ELOHIM tongan. 15 Undinnato ma’pasakka’mokan, angki male langngan Yerusalem. 16 Denmi ba’tu pira-pira to menturu’ dio mai Kaisarea kisiturusan, anna solangkan lako Manason, to Siprus masaimo menturu’, dio banuanna la kinii torro. 17 Iatongki rampomo langngan Yerusalem, parannumi tu mintu’ to sangsiuluran untammuikan. 18 Tonna masiangto, laomokanni sola Paulus lako Yakobus, nasangdioan ren tu mintu’ penatua. 19 Iatonna mangkamo ussalama’i tu tau, naulelean simisa’mi tu mintu’na Napaden ELOHIM urrondongi lan pengkaranganna dio lu to kapere’. 20 Iatonna rangii tau tu iannato, umpakala’bi’mi ELOHIM sia nakua lako Paulus: E siulu’, mutiromo, maka la pira ia sa’bu tu to Yahudi ma’patonganmo, apa tontong nasang bangpa parruk ungkaritutui Sukaran aluk. 21 Apa iatu iko, dipa’peissanammoko lako tau kumua iko unnada’i tu mai to Yahudi dio lu to’ to kapere’ memboko’ dio mai Musa, kumua: Tae’ mo nala ussunna’i tu anakna sia unturu’i tu atoran sukaran aluk; 22 totemo umbamo la dipakuanni? bua’raka nala tang urrangii kumua saemoko. 23 Iamoto pogau’i tu kipakilalangko. Den sia a’pa’ to ma’tado’ kisisolan; 24 solanni ammu pemaseroi kalemu sola, sia poissanni tu la naangkaranna anna diku’ku’; naissanni mintu’ tau kumua tae’ natonganna susitu narangi tu gau’mu, apa iko kalena, na mupogau’ tu ungkaritutui Sukaran aluk. 25 Apa iatu diona to kapere’ tu ma’patongannamo, mangkamo kipakatuan sura’ umpamanassanni kumua anna toyangan kalena dio mai tampak pesung, sia dio mai rara, sia dio mai olo’-olo’ masala sia dio mai gau’ sala. 26 Nasolammi Paulus tinde tau, na iatonna masiangna to usseroimi kalena sola, natama Banua Kabusungan umpa’peissananni tu kamala’biranna allo kamaseroanna, anna pantan dipemalaran tu pemala’na. 27 Iatonna la ma’pitung alloammo, umpamarambami to buda tu to Yahudi lu dio mai Asia tonna kitai tu Paulus lan Banua Kabusungan, anna pata’pai lima tu Paulus, 28 sia metamba-tamba, nakua: E kamu mintu’ to Israel, tunduimokan! Indemo tu to unnada’i mintu’ tau, tu tae’ tang nanii umbelle’i tau sia Sukaran aluk sia iate inan iate. Sia ba’tu pira-piramo to Yunani nasolan tama Banua Kabusungan, sia naruttakki te inan maindan iate. 29 Belanna dolona mangkamo nakita tinde tau tu Trofimus to Efesus nasisolan lan lu tondok, nasangami nasolan Paulus tama Banua Kabusungan. 30 Marambami tu mintu’ pa’tondokan, nasirampun tu to buda. Nala’ka’imi tu Paulus, nariu’-riu’i sun lan mai Banua Kabusungan, nata’pa untutu’ nasangi tau tu ba’bana. 31 Iatonna la morai umpatei, narampoimi kareba tu kamandang kumua maramba tu mintu’ pa’tondokan Yerusalem. 32 Ta’pa malemi ussolan surodadu sia pangulu surodadu, namale ma’dondo-dondo rokko umpelambi’i; na ia tinde tau tonna kitami tu kamandang sia surodadu, natorroimi ungkambei tu Paulus. 33 Saemi tu kamandang urreke’i, namesua ulla’ka’i sia umpaluangi rante bassi da’dua, namekutana kumua mindara te sia apara napogau’. 34 Denni lan mai tu to buda metamba umpokadanni kumua susi to, den kumua susi te. Apa belanna tang ma’rundunan tu manassana, napobua’ tu kamaramban, napesuammi umbaai tama tangsi. 35 Iatonna saemo lako to’eran tangsi, kenna tang umbullei surodadu, tae’mo nala rampo, belanna nasikemunni to buda. 36 Belanna sangundian bang tu to buda sia sipetamba-tamban nakua: Sabu’i ia tu! 37 Iatonna la dibaamo tama tangsi tu Paulus, nakuami lako kamandang: Ma’din siara’ka umpokada kada lako kalemi? Nakuami mebali: Manarangrokoka ma’basa Yunani? 38 Tang ikomoraka tu to Mesir umpabu’tu kamarukkan pirambongi’ sia male ussolan patang sa’bu pa’gora’ lako padang pangallaran? 39 Apa nakua Paulus: Aku te to Yahudi diona’ mai Tarsus, dio mai misa’ tondok kalelean dio tana Kilikia; kupalaku lako kalemi, eloranna’ angku ma’kada-kada lako te to buda. 40 Iatonna elorammi, ke’de’mi tu Paulus dao eran, naumpopangimba limanna lako tu to buda, na iatonna kappa nasangmo, ma’kadami ma’basa Ibrani, nakua:
1 E kamu sangsiuluran anna lako pekaamberan, perangiipi te tutungku, te la kupokada totemo lako kalemi! 2 Iatonna rangimi ma’kada ma’basa Ibrani, sakappa-kappanami tu tau. Nakuami Paulus: 3 Aku te to Yahudi, dadi diona’ Tarsus, dio tana Kilikia, apa lobo’ lanna’ tondok iate, ma’guru lakona’ Gamaliel, naada’ina’ unnannung tongan atoranna sukaran aluk nene’ to dolota, sia parrukna’ menomba langngan ELOHIM susi kamu sola nasang totemo. 4 Mangkamo kupakario-rio tu to unnolai tu lalan pekaalukan iate naurunganni kupatei, kupungo sia kusorong tama pa’tarungkuan la muane la baine. 5 Sia Tominaa Kapua duka ma’din ungkatottongi tu penggaurangku, sia mintu’ duka Ada’ pekaamberan; apa dio mai kunii untarimai tu mai sura’ dipakatuan sang siuluranta, angku male lako Damsyik, la umbaa situang pungo dukai tu tau dio lako Yerusalem, kumua anna dipakario-rio. 6 Denmi pissan, tongku diomo lu lalan, mandappi’mo lako Damsyik, agi-agi ma’tangnga allo, pakalan naparrangmo dao mai langi’ tu arrang pandala-dala tongan untikuina’. 7 Songkamo’ rokko padang sia kurangi tu gamara umpa’kadaina’ nakua: E Saul, Saul, ma’apari ammu pakario-rioRa’? 8 Kukuami mebali: MindaroKomi, Puang? Nakuami ungkuanna’: Akumo te tu Yesu to Nazaret tu mupakario-rio. 9 Iatu to kusolan nakita tu arrang, apa tae’ narangii gamaranNa tu To umpa’kadaina’. 10 Kukuami: O Puang, apara tu sipatu la kupogau’? Nakuami Puang ungkuanna’: Malimbangunmoko mulao lako Damsyik nadiopa ammu dipokadan tu mintu’na la dipapassanangko tu la mupogau’na. 11 Tu belanna tang pakitamo’ napobua’ tu pandala-dalana tu arrang iato, narendenmi to kusisolan tu limangku angki sae tama Damsyik. 12 Denmi tau dio disanga Ananias to umpengkaolai ELOHIM sia ungkanannangi Sukaran aluk, to nabilang mintu’ to Yahudi torro inde to dio, 13 sae umpellambi’ina’ nake’de’ dio to’ la’pekku sia nakua: E siulu’ku Saul, pakitako sule! Ta’pa pakita bangsiamo’ angku kitai. 14 Nakuami: Inang napamanassa dolomoko ELOHIM Puangna nene’ to dolota la untandai pa’poraianNa sia ungkitai tu To malambu’ sia urrangii tu gamara sun dipudukNa. 15 Belanna la dadiko to ungkatottongi sanganNa lako mintu’ tolino diona tu mukitanna sia muranginna. 16 Na totemo, ma’apai muma’marempa-rempa? Ke’de’moko, ammu ma’popedio’ sia dibasei tu mintu’ kasalammu ussa’bu’ sanganNa. 17 Pakalan iatongku sule lako Yerusalem, marassanmo’ massambayang lan Banua Kabusungan senga’mi tu pentiroku; 18 kukitami tu Puang umpa’kadaina’ Nakua: Madomi’ko, tikarai sun lan mai Yerusalem, belanna tae’ natarimai tau tu mukatottonginna diona Aku. 19 Kukuami: O Puang, ia kalena tu tau unnissanni kumua mangka kutarungku sia kubamba lan lu banua pa’kombongan tu to umpatonganKomi. 20 Sia iatonna to’do tu rarana Stefanus, to ungkatottongiKomi, dio dukana’ ke’de’ sia kuporai tu kadipateianna sia akumo tu ungkampai pakeanna to umpatei. 21 Nakuami ungkuanna’: Male bangmoko, belanna Aku ussuako male mambela indete lako to kapere’. 22 Rampo indemote nanii tu tau umperangii tu Paulus, pakalan nasipetamba-tamban sia nakua: Sabu’i ia lan mai lino tu to susito, belanna tang sipatumo la dipatuo. 23 Bassa’mi tu tau sipetamba-tamban umpembuangan sambu’na sia ussamboran barra’-barra’ langngan langi’, 24 anna pesuanni kamandang umbaai tu Paulus tama tangsi, napesuanni umparessai napasituru’ pebamba la nanii uniissanni kumua apa patunna anna petamba-tambanni tau susito. 25 Iatonna dipasia’ta’ kayu nadipori rari’, ma’kadami tu Paulus lako pangulu surodadu nakua: Ma’dinrokomika, umbamba misa’ to Roma ke tae’pi nadira’ta’ tu kara-karana? 26 Iatonna rangii tinde pangulu surodadu tu iannato, laomi napokada lako kamandang sia nakua: Apamora la mipogau’? belanna iate tau iate to Roma. 27 Saemi tu kamandang sia nakua lako: Pokadanna’, to Roma tonganrokoka? Nakuami: Tonganna. 28 Nakuami mebali tu kamandang: Naalamo’ bilangan pa’tondokan iato, kupamalei doi’ buda. Nakuami Paulus: Apa aku te inang naalamo’ bilangan to Roma tempon dio mai dadingku. 29 Madomi’mi male umpasere kalena tu to umparessai sia iatu kamandang mataku’ dukamo, belanna naissan kumua to Roma sia belanna mangkamo napungo. 30 Apa iatonna masiangto, belanna la morai ungkanassai naissan tu diona gau’na, tu nanii to Yahudi umparapa’i, dibukaimi tu pungona, nasuai sirampun tu mintu’ pangulu to minaa sia mintu’ Ada’ lompo, nasolanni rokko tu Paulus napopennoloi lako.
1 Napemarangami Paulus tu Ada’ lompo, nakua: E tuang-tuang sangsiulurangku, aku te bannang pute tu sukaran inaangku diona gau’ku dio oloNa ELOHIM sae lako allo totemo. 2 Nasuami Ananias, Tominaa Kapua tu to ke’ de’ nasikandappiran Paulus ussala’pai tu pudukna. 3 Nakuami Paulus ungkuanni: Nasala’pakomi ELOHIM, e! rinding dibusai. Tongannaraka unno’ko’komi umpaolaina’ salunna, tu situru’na lalan Sukaran aluk? apa unneamokomi Sukaran aluk tu umpesuanna’ disala’pa. 4 Nakuami tu to ke’de’ nasikandappiran: Mukada-layukkiraka tu Tominaa KapuanNa ELOHIM? 5 Nakuami Paulus mebali: E sangsiulurangku, tae’ aku kuissanni kumua Tominaa Kapuai tu; belanna den di sura’ kumua: Da mulo’bo pangulunna bangsamu. 6 Iatonna tandai Paulus kumua ia tinde tau to Saduki pira anna to Farisi pira, napemanduimi ma’kada lan kombongan nakua: E sangsiuluran, aku te to Farisina’ sia taruk to Farisi. Na belanna kapa’rannuanan diona kamalimbangunanna to mate, angku diparapa’. 7 Iatonna ma’kada susito, bu’tumi kasisakkanna to Farisi na to Saduki, na iatu to buda sitaa. 8 Belanna nakua tu to Saduki, tae’ ia tu kamalimbangunan, tae’ duka malaeka’ ba’tu a’gan penaa; apa napatongan dua to Farisi tu iannato. 9 Bu’tumi kamarukkan kapua, nake’de’ ba’tu pira-pira tu pandita Sura’ dio to Farisi massita’gen nakua: Tae’ bangra kakadakeanna kiappa’ te tau iate; iake napa’kadai tongannia’gan penaa ba’tu malaeka’, la naposalaoraka? 10 Iatonna bu’tumo kasisakkan kapua, mataku’mi tu kamandang, kumua nasikabittingi manii tau tu Paulus, nasuai tu surodadu lao ussabakki lan mai tangngana tau, nabaai tama tangsi. 11 Iatonna bongimoto, bendanmi Puang dio sa’dena sia Nakua: Pabatta’i tu penaammu! Belanna tumba tu kamukatottongingKu dio Yerusalem, susi dukamoto sipatuko la ungkatottongiNa’ dio Roma. 12 Iatonna masiang dio mai, sipatamma’mi ba’tu pira-pira to Yahudi, pada ussumpa kalena kumua, tae’ nala kumande sia mangiru’ ke tae’pi napatei tu Paulus. 13 Iatu to sipatamma’ sia ussumpa kalena la’bi patangpulo. 14 Sanglaoammi tu tau iato lako pangulu to minaa sia pekaamberan nakua: Mangkamokan ussumpa kaleki kumua tae’pa kila ullepa’ kande, ke tae’pi kipatei tu Paulus. 15 Iamoto totemo la mipamaleso sola Ada’ lako kamandang kumua anna sae ussolanni lako kalemi, susito kumua la miparessa tongan-tongan tu kara-karana, angki marea bangmo kami kipadoloi umpatei ke tae’pi narampo lako kalemi. 16 Apa iatonna rangii anakna muane anak daranna Paulus tu kasipatammaran iato, malemi napalaku anna lao tama tangsi umparampoanni Paulus. 17 Natambaimi Paulus misa’ tu pangulu surodado nakua: Solanni te pia iate lako kamandang; belanna den apa la napokada lako. 18 Natambaimi nasolanni lako kamandang nakua: Natambaina’ tu Paulus ditarungku napalakui la kusolan te pia lako kalemi belanna den apa la napokada lako kalemi. 19 Natoemi kamandang tu limanna, nasolanni lako to’ kasalanna, namekutana nakua: Apara tu la mupokada lako kaleku? 20 Nakuami: Den to Yahudi mangka sipatamma’ la umpalakui lako kalemi ammi solanni tu Paulus ke masiangi lao mennolo lako Ada’ susito kumua la miparessa tonga-tonganpa tu kara-karana. 21 Apa da mimorai nanaran-naran tu tau iato la umparundu’i tu lalan penaanna, belanna la’bi patangpulo tu tau unnaunganni sia ussumpa kalena tae’ nala kumande sia mangiru’, ke tae’ pi napatei tu Paulus; totemoto marea bangmo umpeagii tu kamipalaloanna. 22 Nasusito nasuami kamandang tinde pia sule nakua ungkuanni: Da mupokada lenni lako misa’ duka tau, kumua mangkamo mupokada te iannate lako kaleku. 23 Natambaimi tu pangulu surodadu da’dua nakua: Pasakka’i tu surodadu duaratu’, ke te’te’ kasera bongi iate, na pitungpulo to ma’pakkanarang, na duaratu’ to ma’doke anna male lako Kaisarea. 24 Sia pasakka’i ba’tu pira-pira tu darang la dinii umpalangngan Paulus, ammi solan marampa’i lako to maraya Feliks. 25 Naoki’mi tu sura’ nakua lan: 26 Aku te Klaudius Lisias, umparampo pessimanku iako to maraya kabarre alloan Feliks. 27 Kumua tau iate nala’ka’imo to Yahudi, sia la napateimo angku lao sola surodadu urrampananni, belanna kurangimo kumua to Roma te tau iate. 28 Belanna la moraina’ unnissanni tu bannangna nanii umpasalai tau, kubaami rokko kupopennoloi lako Ada’na. 29 Kuissanmi ba’tu pira-pira tu passalan Sukaran alukna tinde tau nanii umpasalai, apa tae’ bangra misa’ tu kadiparapasanna tu sipatu la dinii umpatei ba’tu untarungkui. 30 Sia iatonna parampoanna’ tau, kumua nasipatamma’i tau te tau iate, ta’pa kupesuammi umpopennoloi lako kalemi, sia kupokadan parenta tu to umparapa’i kumua naparapa’ dioi olomi. 31 Nasusito, naalani surodadu tu Paulus susitu disuanni, anna male ussolan bongii lako Antipatris. 32 Apa iatonna masiangto, sibokorammi to ma’pakkanarang anna sule lako tangsi. 33 Iatonna saemo lako Kaisarea, naparampomi tu sura’ lako to maraya sia napopennoloi tu Paulus. 34 Iatonna basami tu sura’, napekutanammi tu parenta nanii; na iatonna issanmi, kumua to Kilikia tu Paulus, 35 nakuami: La kuparessa sia tu kara-karamu, ke sangsaeammi tu to umparapa’ko. Napesuammi umpatadangi tu Paulus lan salassa’na Herodes.
1 Iatonna ma’limang alloammo saemi rokko tu Ananias Tominaa Kapua, sola ba’tu pira-pira pekaamberan sia misa’ goratongkon disanga Tertulus; ia nasangmo tu tau iato umparampoi lako to maraya tu kadiparapasanna Paulus. 2 Iatonna ditambaimo tu Paulus, randukmi tu Tertulus umparapa’i, nakua: Tabe’ lako olona to kabarre-alloan, apa kamasokananta unparentakan angki rapa’, sia belanna kamanaranganta anta padenammi ba’tu pira-pira kameloan te bangsa iate. 3 Naumba-umba nii tontongkanni untongananni tu mintu’nato, sia kitimang kurre sumanga’. 4 Apa tae’ sia kula umboyo’i bangki’, dadi kupengkaborosan dio olota, anta perangiipi sidi’ te kadangki sola nasang. 5 Belanna mintu’kan ungkabu’tui te tau iate butung ropu, apa iamo umpadenan kamarukkan mintu’ to Yahudi lan mintu’ lino, sia dadi pangulunna to sangserekan, iamotu to Sarani. 6 Umpakaleanammo Banua Kabusungan; apa kila’ka’i sola nasangkan, sia la kipaolai salunna tu situru’na Sukaran alukki. 7 Apa sae tu Lisias, kamandang ussau’ parrangkan nasabakki dio mai limangki, sia nasua tu mintu’ to umparapa’i sae mennolo lako kaleta; 8 iake taparessai, inang la taissan sia dio mai kalena tu bannangna kinii sola nasang umparapa’i. 9 Mintu’na tu to Yahudi, untamai tu pa’parapa’ iato, ungkatottongi kamua tonganna susito. 10 Iatonna ayomi to maraya tu Paulus nasua ma’tutu, mebalimi nakua: Iatu kuissanna ba’tu pirang-pirang taunmiki’ dadi to mangra’ta’ kara-karana bangsa iate iamoto angku batta’ umpebalii te kara-karaku. 11 Kusanga ma’din sia takatappa’i, kumua tae’pa nala’bi sangpulo dua allona ka’nanku lao langngan Yerusalem massambayang. 12 Natae’ bangra tau ungkitana’ sipa’kada tau lan Banua Kabusungan moi misa’ duka, ba’tu umpakulu-kulu to buda marukka, la lan banua pa’kombongan la umba-umba nii lan tondok. 13 Sia tae’ duka nabelai umpokadangki’ manassana tu nanii umparapa’na’ totemo te. 14 Apa inde sia tu kuaku dio olota kumua iatu situru’na lalan pekaalukan tu nasanga tu mati’ to sangserekan, inang susi tonganmo’ aku to umpenombai tu Puangna nene’ to doloku, sia kupatongan tu mintu’ disura’na lan sura’ Sukaran aluk sia sura’na nabi. 15 Sia ma’passarena’ lako ELOHIM, susi duka tu mati’ tau umposande’i kumua la den tu kamalimbangunan dio mai to’ to mate la lako to malambu’ la lako to tang malambu’. 16 Ia dukamora te ianna te kunii umpembela-belai, kumua angku tontong untambuk inaa masero pindan la langngan ELOHIM la lako tolino. 17 Na ba’tu pira-piramo taunna angku sae umban pa’kamase bangsaku sia umpogauranni kapemalaran. 18 Nasusi pole’ to denmi ba’tu pira-pira to Yahudi dio mai Asia ungkitana’ lan Banua Kabusungan tongku mangka usseroi kaleku, tae’ra kusisola to buda, sia tae’ dukara kamarukkan; 19 iari to tau iato tu sipatu la indete olota umparapa’na, ke denni la naparapasanna’. 20 Apa tae’ dio ren tu tau iato, dadi da’ito na ia bangmo te tau iate mai umpokadai tu salaku tu natirona tongku bendan dio olona Ada’, 21 ia manna to sangbuku kada, tu kupetamban tongku bendan lan tangngana kukua: Diona manna kamalimbangunanna to mate diparapasanna’ dio olomi te allo iate. 22 Apa iatu Feliks, tu unnissan melomo lalan kapekaalukan iato, umpadampapi tu kadira’tasanna tu kara-karana sia nakua: Ianna sae dao mai tu Lisias kamandang, la kura’ta’mo tu kara-karami. 23 Napa’parentammi lako pangulu surodadu kumua la dipatadang, apa da sia nadilaai bang, sia da nadigagai tu mai sitanda-tandanna sae untollongi. 24 Iatonna ba’tu pirang-pirang allo alla’na, saemi tu Feliks sola Drusilla bainena, tu Yahudi; napesuammi untambai to Paulus, naperangii tu diona kapatonganan lako Kristus, iamotu Yesu. 25 Apa iatonna uleleanni Paulus tu diona kamalamburan sia diona kauntaloian kale sia iatu kadipaolaian salu, mataku’mi tu Feliks, nama’kada nakua: Da’ito laomoko, nadennopa palambi’ku kutambaiko. 26 Sia iatu nasanga-sanga diong penaanna la nasorongan doi’ Paulus. Iamoto napesuan nenne’i mennolo, nasipa’ulele-lelean. 27 Apa, iatonna ganna’mo duang taun, nasondami Perkius Festus tu Feliks: belanna la morai unnala penaanna to Yahudi tu Feliks, napalan bangmi pa’tarungkuan tu Paulus.
1 Iatonna sae tu Festus lako lili’ parentana, ma’tallung alloan nake’de’ dio mai Kaisarea male langngan Yerusalem. 2 Saemi tu mai pangulu to minaa sia to kapuanna to Yahudi umparampo kaumparapasanna Paulus; 3 sia umpalakui kumua sangapaoi napopetambai Festus tu Paulus lako Yerusalem, na ia nanii ussolangi, belanna ia tinde tau inang mangkamo sipatamma’ la unnaunganni napatei dio lu lalan. 4 Apa mebali Festus, kumua iatu Paulus, inang la dipatadangmo ia dio Kaisarea, sia ia duka inang natungkanammo la madomi’ male lako. 5 Iamoto, nakuami, iatu sipatunna la lao tamalemo sola, sia ke denni kasalanna, ma’apari ke naparapa’i tau. 6 Iatonna torromo sola Festus tu tau iato, tae’mora nalendu’i karua ba’tu sangpulo allona, namalemo lako Kaisarea; sia iatonna masiangto unno’ko’mi dao o’koran pangra’tasan kara-kara, napesuanni umbaai tu Paulus lako olona. 7 Iatonna saemo ke’de’mi tu to Yahudi sae dao mai Yerusalem untalimbungi, naaroanni tu kara-kara masang, tu tang naissanna tinde tau umpamanassai. 8 Anna nakua Paulus umpebalii kumua: Tae’ bang misa’ tu kasalangku untengkai Sukaran alukna to Yahudi ba’tu lako Banua Kabusungan, ba’tu lakoraka datu kapua. 9 Apa belanna la morai tu Festus unnala penaanna to Yahudi, mebalimi lako Paulus nakua: La morairokomika lao langngan Yerusalem nadao dinii umparessai dio oloku te mintu’na kara-kara iate? 10 Nakuami Paulus: Totemo ke’de’mo’ dio olo o’koran pangra’tasan kara-karana datu kapua, tu sipatunna la dinii umparessana’; tae’ aku kasalangku misa’ duka lako tu to Yahudi, tang la taissan dukaraka. 11 Iake kasalanna’ sia umpogau’ sipato’na la dinii umpateina’, tae’ kukanokai tu la mate; apa iake tae’i natonganna tu naparapasanna’ tau, tae’ tau misa’ la umpa’kamasean bangna’ lako tu mati’ tau. La kupa’petimbangampa lako datu kapua! 12 Mebalimi tu Festus tonna nangka ussitimbang-timbangi sola Ada’ nakua: Iake la mipa’petimbanganni lako datu kapua, lu lakomokomi datu kapua. 13 Ba’tu pirang-pirang allo undinnato, rampomi tu datu Agripa sola Bernike lako Kaisarea umpessitiroi Festus. 14 Iatonna ba’tu pirang-pirang allomo torro sola duai dio, napokadami Festus lako datu tu kara-karana Paulus, nakua: Den misa’ to dipatadang inde napatorro bang Feliks, 15 diopa’ Yerusalem naparampoi pangulu to minaa sia pekaamberanna tu kanaparapasanna, sia napalaku la kura’ta’ nadiukung. 16 Kukuami mebali lako tu tau kumua tae’ biasanna to Roma umpa’kamasean misa’ tau’ ke tae’pi nadipasitingayo tu to diparapa’ na to ma’parapa’ sia dilo’bangan umpebalii tu kadiparapasanna. 17 Iatonna sangsaeammo indete, tae’mo kupamarempai, sangadinna ia bangsiamo tonna masiangto angku unno’ko’ dao o’koran pangra’tasan kara-kara kupesuanni umpopennoloi tu tau. 18 Tonna iato sangke’derammi tu mai to ma’parapa’, apa tae’ bangi umpatamai tu pa’parapa’ nanii kakadakean susitu kusanganna; 19 den mannari ba’tu pira-pira kasisakkan diona lalan kapekaalukanna, sia iatu diona misa’ tau disanga Yesu matemo, nakuami Paulus kumua tuo. 20 Belanna napusa’imo’ umparessai te kara-kara iate, angku mekutana, kumua ba’tu la morai lao langngan Yerusalem, nadao nanii umparessai. 21 Apa belanna napa’petimbangan Paulus napalakumi la dipatadang bangpa sae lako nara’ta’na datu kapua to Kabarre-alloan, kupesuammi umpatadangi, sae lako kupesuanna ussolanni lako datu kapua. 22 Nakuami Agripa lako Festus: Aku la morai dukana’ urrangi kalenai pebalinna tu tau iato. Nakuami: Masiangpa tarangii. 23 Iatonna masiangto saemi tu Agripa sola Bernike, sakka’ tanda kamala’biranna tama to’ pangra’tasan kara-kara naturu’ mintu’ kamandang sia to kapua lan tondok iato; napesuammi Festus tu Paulus dipopennolo. 24 Nakuami Festus: Tiromi, datu Agripa sia kita mintu’ tu diona ren indete, iamote tu to naparapa’ mintu’ to Yahudi lako kaleku, la dio Yerusalem la indete, sipetamba-tamban kumua tae’mo nasipatu la dipatuo. 25 Apa manassa lako kaleku, kumua tae’ bang ia misa’ penggauranna tu sipato’na la dinii umpatei. Sia belanna ia kalena la umpa’petimbangampi lako datu kapua To kabarrealloan, kupopa’ga’tarammi la umpesuanni lao ussolanni. 26 Apa tae’ kuissan tu la kusura’na lako to dipakabarre-alloan, iamoto kupopennoloi dio olota sola nasang; ontongpi lako datu Agripa, kumua anna den kukabu’tui tu la kusura’na, ke mangkai diparessa. 27 Belanna kusanga bekoki’, ke umpesuangki’ to dipatadang dipopennolo anna tae’ nadipamanassa tu kadiparapasanna.
1 Nakuami Agripa lako Paulus: Dilo’bangangko ma’kada, umpokada kalenai tu kara-karamu. Umbaenammi limanna tu Paulus anna pokadai tu pebalinna, nakua: 2 Tabe’ dio olona datu Agripa, kusanga diong penaangku maupa’na’ te allo iate, belanna dilo’banganna’ umpokada pebalingku dio olona datu diona mintu’ kanaparapasangku to Yahudi. 3 Ontong pissanpi puang unnissan tonganni tu mintu’ aluk sia kasisakkanna to Yahudi; iamoto kupalaku anna perangii marampa’na’ puang. 4 Naissanmo mintu’ to Yahudi tu gau’ku tempon dio mai bitti’ku, tongku randuk sisola bangsaku dio Yerusalem. 5 Belanna natandai tempon diona’ mai, na iake morai ma’din nakatottongi, kumua untoe tonganna’ atoran to Farisi, tu kasiturusan ungkanannangi kapekaalukanta. 6 Na totemo, ke’de’na’ indete, apa diparapa’na’, belanna urrannuanna’ pangallu’ Naallu’ ELOHIM lako nene’ to dolota, 7 ia dukamira tu pangallu’ iato narannuan tu sangpulo dua sukunna bangsata kumua anna dete’i, natontong keallo kebongi umpenombai ELOHIM. Iamora tu urrannuanni to, puang, nanii to Yahudi umparapa’na’. 8 Umbara misanga? Misangaraka tang la dadi, ke Napamalimbangunni ELOHIM tu to mate? 9 Tonganna tongan iate aku te, kusangamo diong penaangku, sipatuna’ umpogau’ buda kasiualian untingoi sanganNa Yesu to Nazaret. 10 Ia duka tu iannato mangka kupogau’ dio Yerusalem, tonna pakuasana’ pangulu to minaa, angku kurungi ba’tu pira-pira tu to masallo’ lan pa’tarungkuan, sia rokkona’ kada turu’ tonna la dipatei. 11 Sia pembuda kupakario-rio lan banua pa’kombongan sia kuparuku umpa’kada solangi tu sanganNa Yesu, sia belanna tae’ pada kamare’dekangku lako, kulolaimi moi diomo tu tondok senga’. 12 Nasusito iatongku male lako Damsyik situru’ tu pa’palalona sia parentana pangulu to minaa, 13 pakalan tonna ma’tangngamo allo, puang, kukitami dio lalan iato tu arrang dao mai langi’, ondong ia parrangna anna allo, pandala-dala untikuina’ sola tu mintu’ to kusolan lumingka. 14 Iatongki songka nasangmo rokko padang, kurangimi tu gamara umpa’kadaina’, ma’basa Ibrani, nakua: E Saulus, Saulus ma’apari mupakario-rioRa’. Masussako la unteba’ pebamba ma’duri bassi. 15 Kukuami: MindaroKomi, Puang? Nakuami tu Puang iato: Akumo Yesu te mupakario-rio, 16 apa malimbangunko muke’de’, belanna iari patunna te, angKu pa’pekitanan Kaleku lako kalemu, la kupamanassako mendadi rasulu’ sia sa’bi, nala diona tu kamangkangKu mukita, nala diona tu la Kuninna umpa’pekitanan Kaleku lako kalemu undinna; 17 sia la Kupileiko dio mai te bangsa iate, sia dio mai to kapere’, tu Kunii ussuako lao; 18 ammu pamillikki tu matanna, anna memboko’ dio mai malillinna lako maserona, sia dio mai parentana deata bulituk lako ELOHIM, anna kabu’tui kadipa’deian kasalan sia mana’ sisola tu mintu’ to dipamaindan tete dio kapatonganan lako Kaleku. 19 Iamo patunna to, datu Agripa, anna tae’ kupasalai penaa unturu’i tu kukitanna lao dao mai suruga, 20 sangadinna kupa’peissanan dolo, nala lako to dio Damsyik, nala dio Yerusalem sia dio mintu’ tana Yehuda, susi duka lako to kapere’, kumua anna mengkatoba’ sia sule lako ELOHIM anna umpogau’ penggauran sitinaya katobaran. 21 Belanna iamira tu mintu’nato, anna la’ka’ina’ to Yahudi lan Banua Kabusungan, la morai umpateina’. 22 Apa belanna ungkabu’tuimo’ pa’tunduan dio mai ELOHIM sae lako te allo iate, angku ke’de’ siapa ungkatottongi dio tingayona mintu’ tau, nala to bitti’ nala to kapua, sia tae’ kupokadai tu apa senga’, sangadinna napokadannapi tu mai nabi sia Musa, tu la dadi undinna, 23 iamotu Kristus sipatu umperasai kamaparrisan sia Iamo bunga’na malimbangun dio mai to’ to mate la umpa’peissanan misa’ arrang lako te bangsata sia lako duka to kapere’. 24 Marassanmo umpokadai tu pebalinna susito, ma’kadami tu Festus sumaraba, nakua: Umbai katama-tamanko Paulus, kamanarangan matarru’mu umpakatama-tamanko. 25 Apa nakua Paulus: Tae’ kukatama-taman, o Festus to kabarre-alloan, sangadinna tonganna tu kupokada sia lu diong mai penaa malino. 26 Belanna naissanan nasang datu tu mintu’nato, iamoto angku barani umballakan nasangi lako, tu kukatappa’i kumua mintu’na tu iannato tae’ misa’ tang naissan belanna mintu’na te tae’ nadadi dio lu tondok torro misa. 27 Tapatonganraka tu mai nabi, datu? Kuissan kumua tapatongan. 28 Ma’kadami tu Agripa lako Paulus nakua: Madomi’ bangna’ mupopento Sarani. 29 Nakuami Paulus: Kupalaku ria langngan ELOHIM, kumua nala madomi’ nala salako-lakona tae’ na kamu manna, sangadinna ia duka tu mintu’ to urrangimo’ te allo iate, ke ma’dinni la susina’, sangadi iate pepungo tae’ iato. 30 Ke’de’mi tu datu sola to maraya sia Bernike na iatu mintu’ to nasolan unno’ko’, 31 na iatonna memboko’mo sipa’kada-kadami, nakua: Tae’ bangra napogau’ tu tau iatu, tu sipato’na la dinii umpatei ba’tu untarungkui. 32 Nakuami Agripa lako Festus: Ma’dinmo dirampanan tu tau iatu, ke tae’ siai nala umpa’petimbanganni lako datu kapua tu kara-karana.
1 Iatongki dipamanassamo la male massombaran lako Italia, nasorongmi tu Paulus sola ba’tu pira-pira to ditarungku senga’ lako pangulu surodadu disanga Yulius, to dio mai kaponanna datu kapua. 2 Kendekmokan langngan kappala’ dio mai Adramitium, la male urrundunan randan tasik dio Asia, angki ke’de. Iatu kisisolan Aristarkhus, to Makedonia dio mai Tesalonika. 3 Iatonna masiangto, lendu’mokan dio Sidon. Iatu Yulius nakasokanni tu Paulus, napalaloi lao sitiro tu mai sangmanena anna kamayai. 4 Iatongki ke’de’ dio mai massombarammokan urrundunan Siprus, belanna angin ma’sissang. 5 Iatongki lendu’imi tu tasik Kilikia sia Pamfilia, rampomokan lako Mira dio tana Likia. 6 Nakabu’tuimi tinde pangulu surodadu inde to dio tu kappala’ lu dio mai Aleksandria la lu lako Italia, napakendekkan inde to kappala’ iato. 7 Ba’tu pirang-pirang allokan massombaran umpapela’-pela’ bangi, sia maparri’kan urreke’i tu Knidus; belanna tang natangga’kan angin, massombarammokan urrundunan lebukan Kreta dio tingo Salmone. 8 Maparri’kan unnolai to, kimane rampo lako disanga Labuan Ballo, sikandappi’ Lasea. 9 Iatonna ba’tu pirang-pirang allomo susi bangto, payan kasanggangan manna dio tu kapassombaran iato, belanna lendu’mo tu allo dinii ma’puasa, ma’pakilalami tu Paulus lako tinde tau nakua: 10 E tuang-tuang, kutiro bangmo te kapassombaran iate nanii kasanggangan dio sia karugian kapua, tae’ kumua ia manna tu lurang sia iate kappala’, sangadinna penaanta duka. 11 Apa iatinde pangulu surodadu napatongan ia tu durumudi sola kapiteng na iatu mintu’na napokada Paulus. 12 Belanna tae’ namelo torroanna tu labuan iato, tae’ napomeloi kappala’ ke attu kamadinginan, budami tau ussangai melo la tarru’ massombaran inde to dio mai, kumua nalambi’ sia manii lako Feniks, natorro inde to dio lan attu kamadinginan, iamo misa’ labuan dio lebukan Kreta, untingoi angin ma’pili’ lu lo’ mai sia ma’pili’ lu daa-daa mai dio rampe matampu’. la 13 Iatonna mangiri’-iri’ pela’mo tu angin ma’palulo’ mai, nasangami kumua la dadimo tu diongna penaanna, unnendekammi sau, namassombaran umpebiring lebukan Kreta. 14 Apa tae’ namasai alla’na saemi talimpuru’ disanga Yurakulon, ma’pamumbuk dao mai (gantananna). 15 Iatonna baami angin tu kappala’ sia tang nabelamo untanananni, kipopa’elo’na bangmi, namale umbaai angin. 16 Sia iatonna baakanni angin urrundunan lebukan bitti’ disanga Kauda, lendu’mi maparri’ki urriu’ lopi. 17 Iatonna dipakendekmo tu lopi, didakarammi tangnga’ ussambe’i tu kappala’, sia belanna dikatakuran la tipessarin dao Sirtis, dipopengkalao nasangmi tu sombaran namale bang unnayang-ayang. 18 Belanna napatikambobong lenkan angin bara’, natibemi tau rokko tasik tu lurang kappala’ pira tonna masiangto, 19 sia iatonna ma’duang bongian to, kami kalenami untibei pira tu parea kappala’. 20 Iatonna tae’mo dikita tu allo sia bintoen ba’tu pirang-pirang allo sia napamumbuk tonganmokanni tu angin bara’, ma’katampakannu pu’du’mi rannungki la rampo mana’pa. 21 Belanna masaimo tu tau tang kumande, ke’de’mi tu Paulus lan tangnga-tangngana tau nama’kada nakua: E tuang-tuang, iakemmi perangii tu kadangku, kumua da anta massombaran dio mai Kreta, tilendokki’ dio mai te kasanggangan sia karugian iate. 22 Apa totemo duka kupakilalakomi ammi pabatta’ penaammi; belanna tae’komi misa’ la pa’de penaammi, sangadiri ia manna te kappala’. 23 Belanna sangmai’ bongi den malaeka’Na ELOHIM, tu Puang kupopuang sia kupenombai, ke’de’ dio sa’deku, 24 nakua: Da mumataku’, Paulus! Tae’ nasalai tang mennoloko dio olona datu kapua, tiromi Nasorongmo ELOHIM lako kalemu tu mintu’ to musolan massombaran. 25 Iamoto, e tuang-tuang, pabatta’i tu penaammi, belanna kukatappa’i tu ELOHIM, kumua tumba tu kada Naparampo lako kaleku, susi dukamoto la dadi. 26 Apa tae’ nasalai tang tipengkauki’ lako misa’ lebukan. 27 Iatonna saemo lako bongi ma’sangpulo a’pa’na, male bangmokanni unnayang-ayang dio tasik Adria, agi-agimo tangnga bongi nasangami tu mai kalasi mandappi’mo tu gantanan, 28 nabuangmi tu batu pelantuk, nasuka’i duangpulo da’pana mandalanna; tae’ nasangapa mambelanna inde to, nabuangomi tu batu pelantuk, nasuka’i sangpulo lima da’pana. 29 Sia belanna nakatakuran kumua tibasse manii langngan batu karang, naparokkomi tu sau a’pa’ dio to’ pollo’ kappala’, sia nakua kenna masi- angmo. 30 Apa iatonna undaka’mo tangnga’ tu mai kalasi la morai umpallaian kalena untampei tu kappala’ sia napopengkalao rokko tasik tu lopi naangga’-angga’i urrorro’ sau dio mai tingo kappala’, 31 nakuami Paulus lako pangulu surodadu sia mintu’ surodadu: Iake tae’i natorro lan kappala’ tu mati’, denparaka mila lessu’ len. 32 Sangiammi tu surodadu urra’ta’i tu ulang lopi, napopa’elo’nai nabaa uai. 33 Iatonna la masiangmo napakilala nasangmi Paulus tu tau la kumande sia nakua: Allo ma’sangpulo a’pa’namo te minii ma’penanda bang, silambi’ bangkomi tangdia’, tae’ bang apa mikande len. 34 Iamoto kupalakui: kumandekomi, iari to tu la mipobatta’ lessu’ dio mai kasanggangan. Belanna tae’ sanglamba’ beluak la rondon dao mai ulunna misa’ duka tau te kamu sola nasang. 35 Iatonna mangka ma’kada susito, naalami tu roti nama’kurre sumanga’ langngan ELOHIM dio tingayona mintu’ tau natepu-tepui anna kumande. 36 Batta’mi penaanna sola nasangi, anna kumande. 37 Iatu kami mintu’ lan kappala’ iato, duaratu’kan pitungpulo nnannan. 38 Iatonna dia’mo tu tau, dipembuangammi rokko tasik tu gandung kumua naunnayang tu kappala’. 39 Iatonna masiang, tae’ natandai tinde tau tu padang iato, apa den baba minanga natiro marante randanna; nasitangnga’imi tinde tau, kumua nabela sia manii umpatitu’tunni inde to tama tu kappala’. 40 Naendekan nasangmi tu sau namale unnayang-ayang bang tu kappala’ lan lu tasik, sia nasalodaran tu pori kemudi, napakendekki tu sombaran kapua kumua naala angin, namane umpopangudu lu tamai randan tasik. 41 Iatonna saemo lako misa’ karangan ma’tombon, napengkauammi tu kappala’ lako, anna lammak tu ulunna, tae’mo natiberu len, apa iatu pollo’na pura sanggang napobua’ bombang. 42 La moraimi tu mai surodadu la umpatei tu mintu’ to ditarungku, kumua da naden misa’ mallai tarru’ ke unnorongi. 43 Apa belanna la morai tu pangulu surodadu la ungkarimmanni Paulus, naampaimi tu lalan penaanna sia napa’parentan kumua mintu’na to manarangna unnorong la mekkondong rokko tasik, nadolo langngan gantanan. 44 Na iatu mai senga’na, la mentoe pira lako papan, na lako parea kappala’ sanggang pira. Nasusito kendek marampa’ nasangmi langngan gantanan.
1 Iatongki sangkendekan marampa’mo, maneri kitandai kumua iatu lebukan iato disanga Malta. 2 Iatu to inde to lebukan iato nakasokanni tongankan, belanna napadukkuangkan api sia natammuikan sola nasang, belanna la uran sia madinginkan. 3 Iatonna alai Paulus sanguyun tu ranga’-ranga’, napatamai to’ api, sunmi misa’ ula’, belanna malassu, nasindoyangi tu limanna. 4 Iatonna kitai tinde to dio lebukan iato tu ula’ mendoyang dio limanna, nakuami sipa’kada-kada: Tae’mo nasalai tang to papatean te tau iate, moi anna lessu’mo dio mai kasanggangan lan tasik, apa tae’ naeloranni tu ma’pakalolo la tuo. 5 Napempi’pikammi Paulus tama to’ api sia tae’ bang nasa’dinganni mapa’di’. 6 Nasangami tinde tau kumua la kambang ba’tu ta’pa tibambangika namate. Apa iatonna masiangmo napeagi natae’ bang napomatumbai, senga’omi tu passanganna, nakuami: deata ia te. 7 Iatu to ma’parenta dio tu lebukan iato disanga Publius sikandappi’ bangsia inan iato tu to’ banuanna sia pa’pa’lakanna; iamo untammuikan sia nakasokannikan natoratu tallung allo. 8 Iatu ambe’na Publius mamma’ bang makula’ sia untittaian rara; malemi tama tu Paulus namassambayang naremme’i limana napamalekei. 9 Tonna iato sae dukami tu mai to masaki senga’ dio lebukan iato anna pamalekei. 10 Lendu’ duka napakala’bi’ki tu tau iato; sia iatongki la male massombaran, nabankan tu sipatunna la kibaa. 11 Iatonna ma’tallung bulanmo malemokan massombaran la misa’ kappala’ lu dio mai Aleksandria, umpotanda Dioskuri, tu torro dio lebukan iato lan tu attu kamadinginan. 12 Iatonna sae lako Sirakusa, lendu’mokan inde to dio tallung allo. 13 Naindeto dio kimale massombaran ullilingi lebukan iato kirampo lako Regium. Iatonna masiangnato mangiri’mi angin ma’palulo’mai anna masiangna pole’ to kirampo lako Putioli. 14 Indemoto kinii sitiro tu sangsiuluran, tu untambaikan la torro pitung allo sola; susi bangmokan to angki sae lako Roma. 15 Iatonna rangii to sangsiuluran tu diona apa urrampoikanni, saemi ma’angge dio pasa’ Apius sia dio Pa’ga’dengan Tallu umpessitammuikan. Iatonna ta’pai matanna Paulus tu tau, ma’kurre sumanga’mi langngan ELOHIM sia umpabatta’ penaanna. 16 Iatongki tamamo dio Roma, dielorammi tu Paulus torro misa sisola misa’ surodadu ungkampai. 17 Tallung allo lendu’na natambaimi sirampun tu mai to pekaamberan to Yahudi. Iatonna sirampunmo ma’kadami nakua lako tau: E kamu siulu’ku, tonganna aku te tae’ bang kupogau’i misa’ tu untingoinna bangsata ba’tu atoran sukaran aluk to dolota, apa mentoditarungkumo’ angku disorong dio mai Yerusalem lako to Roma. 18 Iatonna paressamo’ la moraimo urrampananna’, belanna tae’ bang misa’ tu sipato’na la dinii umpateina’. 19 Apa iatonna patananni to Yahudi unte’ge’i, umbapa kukua tang la umpa’petimbanganni lako datu kapua, tae’ra to kumua denni kuparapasan bangsaku. 20 Iamoto angku tambaikomi sae indete la moraina’ untiro rupammi sia ma’kada lako kalemi; belanna iamira tu narannuanna to Israel angku dipaluangi te rante bassi. 21 Nakuami tinde tau lako: Moi sura’ tae’ bangra urrampoikan dio mai Yudea tu diona kamu, sia iatu mai mintu’ sangsiuluranta tu lu diona mai, tae’ bangra misa’ umparampoi ba’tu umpokadai tu sayuammi. 22 Apa kiporai duka la umperangii dio mai kalemi tu timbangammi; belanna iatu diona to sangserekan iate kiisanmo kumua umba-umba nii dite’ge’i. 23 Iatonna allu’mi lako Paulus tu allo sangallo, lendu’mi budanna tau sae lako tu naninna Paulus torro. Napamanassami sia nakatottongi tongan lako tinde tau tu diona ParentaNa ELOHIM sia randuk lan mai sura’ Sukaran alukna Musa sia lan mai sura’na nabi nanii umpamalesoanni tau tu diona Yesu, tempon dio mai melambi’ sae lako makaroen, kumua napatonganni. 24 Denmi tu tau umpatonganni tu napokadanna, den tae’. 25 Apa ia kalena tinde tau tae’ kasiturusanna, sisarak-sarakmi, tonna mangka umpokadai Paulus te kada sangbuku kumua: Tonganna bang tu Napokada Penaa Masallo’ lako nene’ to dolota tu sun dio pudukna nabi Yesaya, nakua: 26 Laomoko lako te bangsa iate, ammu pokadai kumua: Pa’perangimmi la parangi, apa tae’ mila unnissan lenni; sia pentiromi la pakita, apa tae’ mikanassai. 27 Belanna makarra’mo penaanna te bangsa iate, sia bantangmo pa’peranginna, sia napamamma’mo tu matanna, kumua da anna pakita tu matanna, sia parangi tu talinganna, sia mangingaran tu penaanna, namengkatoba’ sule, angKu pamalekei. 28 Iamoto la miissan kumua iate kamakarimmanan lu dio mai ELOHIM diparampo lako to kapere’; tau iamoto mai tu la umperangii. 29 (Iatonna mangka umpokadai susito, sangmaleammi tu to Yahudi anna pada ia kalena sita’gen.) 30 Torromi tu Paulus lan banua nasewai sae lako ganna’na duang taun, sia napakendek langngan banuanna tu mintu’ to sae umpessitiroi, 31 sia batta’ umpa’peissanan ParentaNa ELOHIM sia umpa’pangadaran mintu’ tu diona Puang Yesu Kristus, tae’ nadigagai len.
1 Dio mai Paulus taunNa Kristus Yesu, tu ditambai mendadi rasulu’ sia dipamarimbangan la umpa’peisanan Kareba-kaparannuanNa ELOHIM. 2 Tu Naallu’ dolomo ELOHIM, napokadai nabinNa lan Sura’ Madatu, 3 tu diona AnakNa, tu kea’gan kale tolino, dadi lu dio mai tarukna Daud, 4 apa kea’gan Penaa ma’pamasallo’, dipamanassamo kumua AnakNa ELOHIM sikambi’ kakuasan, tu belanna kamalimbangunanNa dio mai to’ to mate, tu Yesu Kristus, Puangta. 5 Bannang diori angki appa’ pa’kamasean sia pangka’ rasulu’ la umbaa mintu’ to kapere’ lako lalan kapengkaolan kapatonganan diona sanganNa. 6 Nalan mai tau iato ditambai dukakomi mendadi taunNa Kristus. – 7 Diparampo lako mintu’ tau dio Roma tu Nakamaseinna ELOHIM sia dipamarimbanganmo mendadi to masallo’. Narampoimorokomi kamaturu-turuan sia kamarampasan dio mai ELOHIM Ambe’ta sia Puangta Yesu Kristus. 8 Tipamulanna ma’kurre sumanga’na’ langngan Kapenombangku diona kamu tete dio Yesu Kristus, belanna kaleleammo tu kapatonganammi lan mintu’ lino. 9 Na ELOHIMmora tu Kupenombai lan penaangku umpa’peissanan Kareba-kaparannuanNa AnakNa, ungkatottongina’, tumba makaritutungku umpalan ara’komi, 10 tang torena’ umpalakui ke massambayangna’, kumua den sia manii lalan, ke denni upa’ku, naturu’i pa’poraianNa ELOHIM angku mati’ ussitiroangkomi. 11 Belanna mamali’na’ la ussitiroangkomi, kumua angku pasilelekomi pa’kamasean mempenaa umpabatta’komi; 12 kumua anna pakananna’ki’ kapatonganan, la kapatonganangku la kapatonganammi. 13 Tang matana penaangku ke tang miissanni, e sangsiulurangku, kumua ba’tu pempirammo’ la morai male mati’ – nasae lako totemo sakkalanganna’, – dikua angku kabu’tui dukai buanna dio mai kalemi susi dio mai to kapere’ senga’. 14 Anna aku te kaindananna’, la lako to Yunani la lako bangsa senga’, la lako to manarang, la lako to tang paissan. 15 Iamoto iake lalan penaangku matinuru’ bangmo’ la male mati’ umpa’peissanan dukai lako kamu to iti’ tondok Roma tu Kareba-kaparannuan. 16 Belanna tang ussa’dinganna’ siri’ untongananni tu Kareba-kaparannuan, apa iamo kamatotoranNa ELOHIM tu umpabu’tu kamakarimmanan lako mintu’ to ma’patongan, ondonganna lako to Yahudi sia to Yunani duka. 17 Belanna inde to dinii umpapayanni tu kamaloloanNa ELOHIM dio mai kapatonganan lako kapatonganan, susitu mangka disura’ kumua: iatu to malolo la umpotuo kapatonganan. 18 Belanna iatu kasengkeanNa ELOHIM Napapayan dao mai suruga lako mintu’ katangmekaalukanna sia kakelokanna tau, tu umpai’pinni kakelokan tu kamanapparan; 19 apa iatu ma’dinna diissan tu diona ELOHIM masiangmo lan penaanna, belanna Napamanassamo ELOHIM lako. 20 Belanna tempon dio mai tipamulanna angge maritik, mintu’na a’gan tang dikitanNa, iamotu kamatotoran sia Kapuangan tontongNa sae lakona, ma’din nakanassa tangnga’ dio panampaNa; iamoto natae’ nabelai undakaran posanga kalena, 21 belanna moi natandai tu ELOHIM, apa tae’ nabilang ELOHIMi sia tae’ nama’kurre sumanga’ lako, sangadinna tae’mo patunna tu tangnga’na sia dipamalillin tu penaa baganna. 22 Kaussanganna kalena kinaa anna ia todamo napobaga, 23 nasondaimi rapang-rapang tolino tang marendeng sia manuk-manuk sia olo’-olo’ a’pa’ lette’na sia olo’-olo’ mendonglo’ tu kamala’biranNa ELOHIM tang leluk sae lakona. 24 Iamoto belanna ma’taloan lako pa’poraian penaanna, Napopa’elo’nai ELOHIM lako kamaruttakan la urruttakki kalena batang kalena; 25 tu ussondai kabuttokan tu katongananNa ELOHIM sia umpangke’ sia umpenombai tu panampaNa napasondana To manampa, tu sipatu dipudi sae lakona. Amin. 26 Iamo bannangnato anNa popa’elo’nai ELOHIM lako kamoraian penaa megi’giran, belanna iatu mai baine ulleko’ aluk matutu napopentangia aluk; 27 susi dukato tu muane untampe aluk matutunna lako baine sia pada natukka’ kamoraianna lako padanna muane umpogau’ gau’ megi’giran, anna kabu’tui lan kalena tu pakkan sitinayanna kapusanna. 28 Tu belanna manoka untandai ELOHIM lan pangingaranna Napopa’elo’nami ELOHIM lako pa’pasirundunan megi’giran anna umpogau’ tang sipato’na; 29 ponno anggenna kakelokan, kakadakean, kabasisi-inaan, kabulitukan, nakabu’ kamagallian, kapapatean, kasigagan, lando pa’du, patua’ ba’tang; 30 ma’pasisarrang, ma’palele beko, ungkabiri’ ELOHIM, pabe’se, matampo, madongnga’ untannun kakadakean, umbali-bali to padadian; 31 tang keinaa, ussalai lampa kada, tang mamase, tang maturu-turu. 32 Moi natandai tu atoran Nalampak ELOHIM, kumua iatu to umpogau’i susito sipatu la mate, apa tae’ napogau’ mannai susito, sangadinna nasarrang pole’pa tu to umpogau’i.
1 Iamoto tae’ mubelai undakaran posanga kalemu, e iko, minda-mindako tu umpasala tau; belanna lan tu kaumpasalammu to senga’, iko kalenamo umpakannai ukungan kalemu; belanna iko ma’pasala na iko duka umpogau’i. 2 Taissan kumua iatu ukunganNa ELOHIM dipakannai melo tu to umpogau’i tu iannato. 3 E iko tu umpasalanna to ma’gau’ susito anna iko kalena umpogau’i, musangaraka la tilendokko dio mai ukunganNa ELOHIM? 4 Ba’tu tae’raka muangga’i tu kamasokanan tang dilambi’Na sia kama’tananNa sia pesuka’ kalandoNa sia tae’ muissanni, kumua iatu kamasokananNa ELOHIM urrendenko lako katobaran? 5 Apa kamakarrasanna penaammu sia noka mengkatoba’, ammu rampunanni kasengkean tu kalemu sae lako allo kasengkeanNa ELOHIM sia kapayananna ukungan malambu’Na, 6 tu la umpapakkanni simisa’i lako tau, tu sitinayanna penggauranna, 7 iamotu katuoan sae lakona Napapakkananni tu to umpengkaolai kameloan undaka’i tu kamala’biran sia kadipangkeran sia apa tang narandanna kasanggangan, 8 apa kasengkean sia kamagi’giran Napapakkananni tu to basisi inaa sia tang mengkaola lako kamanapparan sangadinna mengkaola lako kakelokan. 9 Parri’ sia kasanggangan urrampoi penaanna mintu’ tolino tu umpogau’na kakadakean, ondonganna to Yahudi sia to Yunani duka; 10 apa kamala’biran sia kadipangkeran sia kamarampasan urrampoi mintu’ to umpogau’ kameloan, ondonganna to Yahudi sia to Yunani duka. 11 Belanna tae’ Namentiro lindo tu ELOHIM. 12 Belanna pira-pira tu to tang untandai Sukaran aluk umpogau’ kasalan, dipasalianna duka ia Sukaran aluk la disanggangi; anna pira-pira tu to umpentionganni Sukaran aluk umpogau’ kasalan, la narua ukungan Sukaran aluk. 13 Belanna tangia to urrangi bangri Sukaran aluk tu la malolo dio oloNa ELOHIM, sangadinna iaritu to umpogau’ sukaran aluk tu la dibilang malolo. 14 Belanna iake to kapere’ tu tang ma’sukaran aluk, anna lalan inaanna kalena umpogau’i susitu natuntunna Sukaran aluk, iamo to umposukaran aluk kalena to, te to tang ma’sukaran aluk. 15 Napa’pekitanan, kumua iatu gau’ natuntun Sukaran aluk tioki’ lan penaanna, anna katottongi penaa ma’pakilalanna susito, sia iatu tangnga’na sipasala ba’tu sitongananni 16 to ke allo Nanii ELOHIM umpaolai salunna tu mintu’ tangnga’ tang dikita dio tolino, tete dio Kristus Yesu, situru’ tu Kareba-kaparannuan kupa’peissanan. 17 Iake umpentoeiko katoyahudiammu, sia umposande’ Sukaran aluk sia ussattuan kalemu diona ELOHIM, 18 sia unnissan pa’porainNa sia umpasisengaranni tu kapuanna patunna, belanna diada’iko Sukaran aluk, 19 sia iake ungkanappa’iko kalemu kumua perenden to buta sia patutungan bia’ lako to lan kamalillinan, 20 to mangada’na to baga, gurunna pia tang paissanpa, belanna unnampuiko indo’na kapaissanan sia kamanapparan lan Sukaran aluk. 21 Iake susito, e iko tu unnada’ina to senga’, tae’raka muada’i tu kalemu? Iko umpa’pangadaranni, kumua dana bako tu tau, anna bokorokoka? 22 Iko umpokadai kumua: da nama’gau’ sala tau anna ma’gau’ salarokoka? Iko ungkagi’gi’ mintu’ deata, anna ikoraka unnala banua deata? 23 Iko ussattuan kalemu diona Sukaran aluk, anna untapa’rokoka ELOHIM, belanna untengkaiko Sukaran aluk? 24 Apa ia sia napa’kada solangi to kapere’ tu sanganNa ELOHIM tu belanna kamu, susitu mangka disura’. 25 Belanna iatu sunna’ den sia patunna, ke umpogau’ko Sukaran aluk, apa iake untengkai bangko Sukaran aluk, pada bang sia tang disunna’. 26 Iamoto, iake ungkanannangi tuntunan Sukaran aluk tu to tang disunna’ tang dipapadaraka to disunna’? 27 Sia iatu to inang tang disunna’, apa ungkaritutui Sukaran aluk, tae’raka nala umpasalako tu to untengkai bang Sukaran aluk, moi muampui sura’ sia disunna’. 28 Belanna iatu to Yahudi tongan, tangia salianna manna Yahudi, sia iatu sunna’ tae’ na ia manna tu salianna dio kale; 29 sangadinna iatu Yahudi tongan, iamo Yahudi lanna lu, sia iatu massang sunna’ iamotu lanna ba’tang tete dio Penaa, tangia tete dio sura’. Iamoto iatu kadipudianna tae’ nalu dio mai tolino, sangadinna lu dio mai ELOHIM.
1 Iake susito, apara napolosong to Yahudi? ba’tu apara patunna tu sunna’? 2 Buda, ma’rupa-rupa napolosong. Ma’pempissanna kumua mintu’na kadanNa ELOHIM mangkamo dipakambiranni. 3 Belanna umbara nakua? Iake tang ma’patonganni tu tau pira, ma’dinraka tu tang ma’patonganna undampa katanglelukanNa ELOHIM? 4 Inang tae’ ia to! Sangadinna inang tonganna susitu dipokada kumua tongan Ia tu ELOHIM, apa mintu’na tolino buttok, susi tu disura’ kumua: AmMi payanan tongan dio kadamMi sia pataloKomi ke dipasalaKomi. 5 Apa iake kakelokanta umpamanassai tu kamalamburanNa ELOHIM, apara la takua? Kelokraka tu ELOHIM umpata’pa kasengkeanNa? iate aku ma’kada te, ma’kada tolinona’. 6 Inang tae’ ia to! Belanna iake susito, umbamo la Nakua tu ELOHIM umpaolai salunna te lino? 7 Apa iake sakendek-kendeknai tu kamanapparanNa sia kamala’biranNa ELOHIM napamanassa kabuttokangku, ma’apapi kudipakannai ukungan susito kasalan? 8 Nama’apari kitang ma’kadara – susito kada naanggarangkan tau, kumua kikua: – Da’ito anta pogau’ kakadakean, anna bu’tu melona? Tau iato dipasisurung lindo alukna. 9 Dadi umba nakua? Denraka tapolosong? Inang tae’ ia to; belanna pirambongi’ mangkamokan umpasala to Yahudi sia to Yunani duka kumua mengkanorong nasangi lako kasalan; 10 susitu disura’ kumua: Tae’ tau misa’ malolo, moi misa’ tae’ duka, 11 tae’ tau misa’ manarang, tae’ tau misa’ undaka’ ELOHIM; 12 sepang nasangmo lako senga’na, tae’ nasangmo patunna; tae’mo tau misa’ umpogau’ kameloan, moi misa’ tae’ dukamo; 13 iatu gora-gorana susi liang tungangnga’, lilana umpana’ta’ kapa’pakenan, ipo ula’ dio randan pudukna, 14 dio pudukna ponno tampak ropu sia kada layuk. 15 Lentekna maleke umpato’do rarana tau; 16 kasanggangan manna sia kamatilakan dio lalanna; 17 sia iatu lalan kamarampasan tae’ natandai; 18 tae’ kamatakuran lako ELOHIM dio pentirona. 19 Apa taissan kumua samami dipokada lan Sukaran aluk, iamoto tu dipokadan to mengkanorong lako Sukaran aluk, dikua anna titutu’ nasang pudukna sia mintu’ issinna lino sipatu Napakannai ukungan ELOHIM. 20 Apa iatu umpogau’ Sukaran aluk, tae’ tau misa’ dibilang malolo dio oloNa ELOHIM, belanna lan mai tu Sukaran aluk nanii bu’tu tu dininna untandai kasalan. 21 Apa totemo manggi’opara ma’tete Sukaran aluk inang mangka payanmo ia tu kamaloloanNa ELOHIM, tu nakatottongi Sukaran aluk sia nabi, 22 iamotu kamaloloanNa ELOHIM tete dio kaumpatonganan Yesu Kristus umpatu sia tang umpasalian rinding mintu’ to ma’patongan; belanna tae’ silaenanna. 23 Apa umpogau’ nasang bangmo kasalan sia sisayuran kamala’biranNa ELOHIM, 24 sia dikamasei bangri nadibilang malolo tete dio pa’kamaseanNa ELOHIM, belanna pangla’bakNa Kristus Yesu. 25 Tu Napatingo ELOHIM mendadi pemala’ kasikaeloan diona raraNa, tete dio kapatonganan anNa papayanni tu kamalamburanNa belanna tae’ Naukungi tu mintu’na kasalan tonna dolona tonna pama’tanampi penaa ELOHIM, 26 la umpapayan kamalamburanNa te attu iate, kumua inang To malambu’ Ia, moi umbilang malolo to umpatongan Yesu. 27 Iake susito, umbami nii tu kapassattuan? Ditibemo. Umbanna atoran dituru’? Atoran umpogau’raka kameloan? Tae’, sangadinna diona atoran kapatonganan. 28 Belanna kisanga kumua iatu tau dibilang malolo diona kapatonganan, tangia diona umpogau’ tuntunan Sukaran aluk. 29 Ba’tu iatu ELOHIM Puangna mannaraka to Yahudi? Tang Puangna dukaraka to kapere’? Tonganna, Puangna dukato kapere’. 30 Belanna misa’ri tu ELOHIM, tu la umbilang malolo to disunna’ diona kapatonganan, sia to tang disunna’ tete dio kapatonganan. 31 Iake susito, umpadamparakannika Sukaran aluk belanna kapatonganan? Inang tae’ ia to; sangadinna untonganangkan Sukaran aluk.
1 Apara la takua? Naposenderaka ELOHIM diona a’gan kale tolino tu Abraham, ambe’ta? 2 Belanna iake dibilang maloloi tu Abraham diona penggauranna, den sia kadisattuanna, apa tang dio oloNa ELOHIM. 3 Belanna apara nakua tu Sura’ Madatu? Iatu Abraham umpatongan ELOHIM, iamo disanga napomalolo to. 4 Iatu to mengkarang, den sarona, tangia disanga pa’kamasean, sangadinna sonda ra’ta’na. 5 Apa iatu to tang mengkarang, sangadinna umpatongan tu To umbilang malolo to tang mekaaluk, iamo umpomalolo kapatongananna. 6 Susitu napokada Daud kumua maupa’ tu to nareken ELOHIM unnampui kamaloloan, tang tete dio penggauran, nakua: 7 Maupa’ tu mintu’ to dipa’dei kakadakeanna sia disamboi kasalanna; 8 maupa’ tu to tang la Narekenmo Puang kasalanna. 9 Iake susito, to disunna’ mannaraka napatu tu kada diona kamauparan iato, ba’tu to tang disunna’ dukaraka? Belanna mangkamo kipokada, kumua direken umpomalolo kapatongananna tu Abraham. 10 Apa umbara nakua umpomaloloi? Iaraka tonna mangkamo disunna’, ba’tu iaraka tonna tae’pa? Tangia tonna mangkamo disunna’, sangadinna tonna tae’pa. 11 Na iatu tanda sunna’ natarima butung toding kamaloloan diona kapatongananna tonna tang disunna’pa. Susiri lalanna to anna poambe’i mintu’ to ma’patongan tu tang disunna’na, anna direken lako kalena tu kamaloloan. 12 Sia napoambe’ dukai to disunna’ tu to tangia manna disunna’ sangadinna unturu’ lalan kapatongananna ambe’ta Abraham, tonna tang disunna’pa. 13 Belanna tangia tete dio Sukaran aluk anna rampoi pangallu’ tu Abraham ba’tu tarukna, kumua ia umpomana’i te lino, sangadinna tete dio kamaloloanna kapatonganan. 14 Belanna iake to umposande’ Sukaran aluk umpomana’i to, manassa torro sala tu kapatonganan sia diputtai tu pangallu’. 15 Belanna iatu napabu’tu Sukaran aluk, iamotu kasengkean, apa umba-umba tu tang nanii Sukaran aluk, inde to tae’ duka kauntengkaian Sukaran aluk. 16 Iamoto namenggaronto’ dio kapatonganan tu mana’ iato anna siolanan pa’kamasean sia anna matontongan tu pangallu’ lako mintu’ tarukna, tangia manna to umposande’na Sukaran aluk, sangadinna ia duka tu umposande’na kapatonganan susi Abraham, tu tapoambe’ sola nasang, 17 susitu disura’ kumua: Kupabendanmoko napoambe’ buda bangsa – dio oloNa tu Puang napatongan Abraham, Iamotu Puang umpatuo to mate sia untambai manna apa tae’, anna denmo. 18 Belanna tonna ka’tu rannumo tu Abraham, inang narannuammo lan kapatonganan, kumua la napoambe’ buda bangsa, susitu dipokada kumua: La susimoto tu tarukmu undinna. 19 Sia tae’ namoro’ kapatongananna, natiro tu kalena butung to matemo, belanna agi-agimo saratu’ taunna dadinna, sia iatu inan taunna Sara butung mate dukamo; 20 apa belanna ungkilalai pangallu’Na ELOHIM, tae’mi nabata butung to tanggan ma’patongan, sangadinna sadipamatoto’-toto’na lan kapatongananna umpakala’bi’ ELOHIM, 21 sia nakanappa’i tongan, kumua kuasa tu ELOHIM ussundunni tu apa Naalluranni. 22 Ia (dukamo) napobannang to anna direken umpomalolo kapatongananna. 23 Apa iatu kada direken umpomalolo tangia diona manna Abraham disurasan, 24 sangadinna diona duka kita tu la direken umpomaloloi tu belanna tapatongan tu To mangka umpamalimbangun Yesu, Puangta, dio mai to’ to mate, 25 tu mangka disorong belanna kasalanta sia dipamalimbangun belanna la umbilang maloloki’.
1 Tu belanna dibilang malolomoki’ diona kapatonganan, anna den kasikaeloanta ELOHIM tete dio Puangta Yesu Kristus, 2 sia dio dukaRi, anta ma’din tama te pa’kamasean iate (tete dio kapatonganan) tu tanii bendan; anta massattuan belanna rannunta diona kamala’biranNa ELOHIM. 3 Apa tangia manna to, sangadinna la ussattuan dukaki’ kamaparrisan, belanna taissan kumua iatu kamaparrisan umpabu’tu penaa kalebu, 4 na penaa kalebu umpabu’tu kabattaran penaa, na kabattaran penaa umpabu’tu kapa’rannuanan; 5 anna iatu kapa’rannuanan tae’ namepakasiri’, belanna mangkamo ditua’ tu kamamaseanNa ELOHIM tama penaanta tete dio Penaa Masallo’ tu dikamaseangki’. 6 Belanna iatonta langga’pa sia tonna lambi’i allu’na, matemi tu Kristus belanna to tang mekaaluk. 7 Apa masuli’ tongan tau morai mate belanna misa’ to malolo. Umbai den sia tau barani mate belanna to melo penaanna. 8 Apa napakitammoki’ ELOHIM kamamasean diona tu napomatena Kristus belanna kita, tonna taloipiki’ kasalan. 9 Anna totemo dibilang malolomoki’ tete dio raraNa, ondong pissanpi la Nakarimmanniki’ dio mai kasengkean. 10 Belanna iake dipasikaeloki’ ELOHIM tete dio kamateanNa AnakNa, tonta kabiri’pa ELOHIM, ondong pissan, tonta mangkamo dipasikaelo, la ungkabu’tuiki’ kadikarimmanan diona katuoanNa. 11 Sia tangia manna to, sangadinna ussattuan poleki’ ELOHIM tete dio Puangta Yesu (Kristus), apa belanna Iari anta kabu’tui kasikaeloan totemo. 12 Iamoto tumbai tu kasalan mangkamo tama te lino, belanna misa’ tau, sia kamatean belanna kasalan, sia susi duka tu rampona kamatean lako mintu’ tolino, iamoto anna kasalan nasang mintu’ tolino –, 13 belanna tae’pa Sukaran aluk, nainang lanmo lino tu kasalan; apa tae’ nadireken tu kasalan, tonna tae’pa Sukaran aluk. 14 Apa iatu kamatean pasau’ randuk tonna Adam sae lako tonna Musa, sama bang sia lako to tang umpogau’ kasalan susitu kauntengkaianna pepasan Adam, tu butung rapang-rapangna Tu la saena. 15 Apa iatu pa’kamaseanNa ELOHIM tae’ nasusi katobangan tama kasalan. Apa iake budami tau mate diona kasalanna misa’ tau, ondong pissanpi tu pa’kamaseanNa ELOHIM sia pamengan napabu’tu pa’kamaseanNa misa’ Tau, iamotu Yesu Kristus malleanmo lako buda tau. 16 Iatu pamengan iato silaenan a’ganna tu bannang diona kasalanna misa’ tau. Belanna iatu umpaolai salunna tu napobua’ misa’ tau mebaa lako kadiukungan, apa iatu pa’kamaseanNa ELOHIM tu bannang dio kabudanna kasalan mebaa lako kadibilangan malolo. 17 Belanna iake katobanganna misa’ tau tama kasalan anna pasau’mo tu kamatean diona tu tau misa’, ontong pole’pi tu mai to mallean pa’kamasean sia pamengan kamaloloan naappa’, la pasau’ lan katuoan tete dio misa’ Tau, iamotu Yesu Kristus. 18 Iamoto, tumbai tu diona misa’ katobangan tama kasalan narampoi kadiukungan tu mintu’ tolino, tenmoto bannang dio misa’ penggauran malolo, anna mintu’ tolino dibilang malolo kumua anna appa’ katuoan. 19 Belanna susitu diona katangmengkaolanna misa’ tau, nabuda tau bendan dipopendadi to kasalan, susi dukamoto tu belanna kamengkaolanna Misa’ Tau, anna bendan tu budanna tongan dipopendadi to malolo. 20 Undinna tamaomi tu Sukaran aluk, kumua nasakerangngan-rangnganna tu kasalan; apa umba-umba nanii sakerangngan-rangnganna kasalan, indemoto nanii samallean-leanna pa’kamasean, 21 kumua anna tumba tu kasalan pasau’ lan kamatean, susi dukamoto tu pa’kamasean pasau’ tete dio kamaloloan landa’ lako katuoan sae lakona diona Yesu Kristus, Puangta.
1 Iake susito apa la tapokada? La la’ka’ lanriki’ka kasalan, anna sakerangngan-rangnganna tu pa’kamaseanNa ELOHIM? 2 Inang tae’ ia to! Iatu kita mangkannamo mate tilendok dio mai kasalan, umbapa la takua tuo lan? 3 Ba’tu tae’raka miissanni kumua padamoki’ didio’ tama Kristus Yesu, pada didio’ tama kamateanNa? 4 Iamoto mangkamoki’ dipasilamun tete dio pa’dioran tama kamatean, kumua anna tumba tu Kristus mangkamo dipamalimbangun dio mai to’ to mate tete dio kamala’biranNa Ambe’, susi dukamoto tu kita la unnolai katuoan ba’ru. 5 Belanna iake misa’ garonto’moki’ sola lan rapang-rapang kamateanNa, la susi dukaki’ lan rapang-rapang kamalimbangunanNa. 6 Belanna taissan kumua iatu a’gan pa’kalean masainta mangkamo dipasia’ta’ dikua anna disabu’i tu kale kasalan, da tanenne’ umpopengkaunan kaleta lako kasalan; 7 belanna iatu to matemo, dibilang torro to makakamo dio mai kasalan. 8 Iake inang pada matemoki’ Kristus, takanappa’i kumua la pada tuo dukaki’ sola; 9 belanna taissan kumua iatu Kristus, tu mangkamo dipamalimbangun dio mai to’ to mate, tae’mo Namate len; tae’mo nakuasai lenNi kamatean. 10 Belanna iatu diona kamateanNa, pissanri mate umpa’dei kasalan, apa diona katuoanNa, tuo mengkaola lako ELOHIM. 11 Susi dukamoto la urrekenkomi kalemi mate tilendok dio mai kasalan, apa tuo mengkaola lako ELOHIM lan Kristus Yesu. 12 Iamoto da nama’parenta tu kasalan lan kale tang marendengmi, naurunganni miparundu’i tu lalan pa’poraianna, 13 sia da misorongi tu lesoan kalemi lako kasalan napoparea kakelokan, sangadinna sorongi tu kalemi butung to mate tuo sule, sia iatu lesoan kalemi lako ELOHIM napopareai kamaloloan. 14 Belanna iatu kasalan tae’mo nakuasaikomi, apa tangiakomi to umpentionganni Sukaran aluk, sangadinna umpentionganni pa’kamasean. 15 Umbamo la nakua? La umpogau’moriki’ka kasalan, belanna tangiaki’ to umpentionganni Sukaran aluk, sangadinna umpentionganni pa’kamasean? Inang tae’ ia to! 16 Tae’raka miissanni, kumua minda-minda minii ussorong kalemi butung kaunan la unturu’i pa’poraianna, mengkaunanmokomi lako tu to mituru’ pa’poraianna, la lako kasalan mebaa lako kamatean, la lako kamengkaolan mebaa lako kamaloloan? 17 Apa kurre sumanga’na lako ELOHIM: tu dolona mengkaunankomi lako kasalan, apa totemo masorok tonganmo penaammi umpengkaolai atoran pangadaran diadarangkomi. 18 Iatommi mangka dipopentorro to makaka dio mai kasalan, dipopengkaunanmokomi lako kamaloloan. 19 – Ma’kada to linona’ umpokadai te iannate tu belanna kalanggaranna pa’kaleammi. – Belanna susitu kamangkammi umpopengkaunan lesoan kalemi lako kamaruttakan sia kabulitukan umpabu’tu kabulitukan, susi dukamoto totemo popengkaunammi tu lesoan kalemi lako kamaloloan umpabu’tu kamaseroan. 20 Belanna tonna pokaunankomi kasalan, tang mengkaolakomi lako kamaloloan. 21 Attu iato, apara buanna mikabu’tui? Iamotu apa mipomasiri’ totemo, belanna iatu ma’katampakanna kamatean bangsia. 22 Apa totemo iammi mangka dipopentorro to makaka dio mai kasalan, sia dipopengkaunan lako ELOHIM, la unnappa’komi bua umpabu’tu kamaseroan, nama’katampakanna katuoan sae lakona. 23 Belanna iatu napassaroan kasalan iamotu kamatean, apa iatu pa’kamaseanNa ELOHIM, iamotu katuoan sae lakona tete dio Kristus Yesu, Puangta.
1 Tae’raka miissan, e sangsiulurangku – apa iate kadangku to untamai atoran Sukaran aluk napatu – kumua iatu atoran umparenta tau sae lako matena? 2 Belanna misa’ baine untanan dapo’ naarra’i atoran lako muanena, ke tuopi tu muanena; apa iake matemi tu muanena, tilendokmo tu baine dio mai atoran unnarra’i lako muanena. 3 Iamoto iake umpomuanei to senga’, ke tuopi tu muanena, nasanga tau baine pasandak salu lako rampanan kapa’, apa iake matemi tu muanena, tilendokmo tu baine dio mai atoran iato, naurunganni tangia baine pasandak salu lako rampanan kapa’, ke umpomuanei to senga’. 4 Susi dukato, e sangsiulurangku, kamu te dipamatekomi mitilendok dio mai Sukaran aluk tete dio batang kalena Kristus, kumua anna to senga’ umpoissankomi, iamotu To mangka dipamalimbangun dio mai to’ to mate, anta pabu’tuanni ELOHIM tu buanna. 5 Iatonta tuo lanpa a’gan pa’kalean tolino, mintu’ tu kamoraian ponno kasalan, tu napakedo Sukaran aluk, kedo lan lesoan kaleta la umpabu’tuanni bua tu kamatean. 6 Apa totemo tilendokmiki’ dio mai tu Sukaran aluk, anna mangkamiki’ mate tilendok dio mai atoran iato, tu ussalungkuki’ taurunganni mengkaola unnolai lalan ba’ru, tu pengkaolan Penaa, tangia unnolai lalan dolo, tu pengkaolan sura’. 7 Apara la tapokada totemo? Dosaraka tu Sukaran aluk? Inang tae’ ia to. Sangadinnari tae’ kutandai tu kasalan, kenna tang Sukaran aluk, belanna tae’ kutandai tu kamailuan, kenna tae’ Sukaran aluk kumua: Da mumailu. 8 Apa iatonna kabu’tuimo lalan pa’posangan, tu kasalan bannang diomi atoran nanii umpakedoi lan kaleku tu ma’rupa-rupa kamailuan; belanna iake tae’i Sukaran aluk, putta duka tu kasalan. 9 Dolona tuo tang untoena’ Sukaran aluk, apa iatonna sae tu atoran, tuomi sule tu kasalan, 10 apa aku te matena’; na iatu atoran mebaa lako katuoan, payanan umpalulakona’ kamatean. 11 Belanna iatonna kabu’tuimo lalan pa’posangan tu kasalan, iami nanii untua’ ba’tangna’ sia lalan susito nanii umpateina’. 12 Dadi iatu Sukaran aluk masero sia ia duka tu atoran, masero sia malambu’ sia melo. 13 Iake susito, iatu melona la napasaeanra’ka kamatean? Inang tae’ ia to! Sangadinna ia bangsiamo tu kasalan, anna payanan kumua iamo kasalan, tu umpake kameloan umpasaeanna’ kamatean, anna bannang dio atoran nanii payan tu kakapuanna tongan kasalan. 14 Belanna taissan kumua iatu Sukaran aluk mempenaa, apa aku te lanna’ a’gan pa’kalean, dibaluk sia ma’taloan lako kasalan. 15 Belanna iatu kupana’ta’na, tae’ kutandai apa tangia kuporainna tu kupogau’, sangadinna kukagi’gi’na, tu kupogau’. 16 Apa iake umpogau’na’ tang kuporainna, kukatonganni kumua iatu Sukaran aluk melo. 17 Iake susito, totemo tangiamo aku umpogau’i tu iannato, sangadinna iatu kasalan lan kaleku. 18 Belanna kuissan, kumua tae’ lan kaleku iamotu lan pa’kaleangku, tu melona misa’ duka; belanna iatu pa’poraian den sia dio kaleku, apa iatu umpogau’i tu melona, tae’. 19 Belanna iatu melona tu kuporainna, tae’ kupogau’i, sangadinna kadakena, tu tang kuporainna, iamo kupana’ta’. 20 Dadi iake umpogau’na’ tang kuporainna, tangiamo aku umpogau’i tu iannato, sangadinna iatu kasalan lan kaleku. 21 Na susito kukanassami te lalan biasa iate kumua: iangku la morai umpogau’ melona, inang dolo diomo kaleku tu kadakena. 22 Belanna kukaringnganan tu Sukaran alukNa ELOHIM ke diona a’gan penaa, 23 apa den pole’o tu lalan biasa senga’ kutiro lan lesoan kaleku tu sirari lalan biasanna tangnga’ku, anna baana’ lako pangrampan dinii mengkaunan lako lalan biasanna kasalan lan lesoan kaleku. 24 A’a to masolangna’ aku te! Mindamo la urrampananna’ tassu’ lan mai te kale kamatean? 25 Ma’kurre sumanga’na’ langngan ELOHIM tete dio Yesu Kristus, Puangta! – Na susito, iate aku te iatu penaangku mengkaolana’ lako Sukaran alukNa ELOHIM, apa iatu pa’kaleangku mengkaola lako lalan biasanna kasalan.
1 Iamoto totemo tae’mo ukunganna tu to lan Kristus Yesu. 2 Belanna iatu lalan biasanNa Penaa tu umpa’kamasean katuoan lan Kristus Yesu mangkamo umpopentorro to makakana’ dio mai lalan biasanna kasalan sia kamatean. 3 Apa iatu tang nalambi’na Sukaran aluk, belanna langga’ diona pa’kalean, Napasundun ELOHIM, tu ussua AnakNa kaleNa unnala a’gan pa’kalean mengkaola lako kasalan, tu belanna iamoratu kasalan, anNa pakannai ukungan tu kasalan, lan pa’kalean, 4 kumua anna iatu natuntunna Sukaran aluk dipasundun lan kaleta, tu tang unturu’na pa’poraian pa’kalean, sangadinna unturu’ pa’poraian Penaa. 5 Belanna iatu tau umpengkaolai pa’kalean umparinaa sibaanna pa’kalean, apa iatu tau umpengkaolai Penaa, umparinaa memPenaanna. 6 Belanna iatu naparinaa pa’kalean iamotu kamatean, apa iatu naparinaa Penaa iamotu katuoan sia kamarampasan. 7 Apa iatu umparinaa pa’kalean iamo kasiualian ELOHIM, belanna tang umpengkaolai Sukaran alukNa ELOHIM, sia tang nabela duka. 8 Iatu to umpengkaolai pa’kalean inang tae’ nama’din Naporai ELOHIM. 9 Apa kamu te tangiakomi umpengkaolai pa’kalean, sangadinna umpengkaolai Penaa to ke torroi tu PenaanNa ELOHIM lan kalemi. Apa iake denni tau tae’ PenaanNa Kristus dio, tangia taunna Kristus. 10 Apa iake denni lan kalemi tu Kristus, iatu batang kale inang mate belanna kasalan, apa iatu penaa tuo belanna kamaloloan. 11 Apa iake PenaanNa tu To umpamalimbangun Yesu dio mai to’ to mate torro lan kalemi, iamotu To umpamalimbangun Kristus Yesu dio mai to’ to mate, la umpatuo dukai tu batang kale tang marendengmi tete dio PenaanNa tu torro lan kalemi. 12 Iamoto e sangsiulurangku, kita te tangia kaindanangki’ lako pa’kalean tuo umpengkaolai pa’kalean. 13 Belanna iake tuo umpengkaolaikomi pa’kalean, la matekomi; apa iake tete dio Penaa, ammi pamatei tu penggauran kale, la tuokomi. 14 Apa padami tau Narenden PenaanNa ELOHIM, padami anakNa ELOHIM. 15 Belanna tangia unnappa’komi penaa kakaunanan naurunganni mataku’pokomi, sangadinna unnappa’mokomi Penaa umpadadikomi to dianak, tu tabannang metamba kumua: Abba, o Ambe’! 16 Belanna Ia kalena tu Penaa umpamanassai sola penaanta, kumua anakNaki’ ELOHIM. 17 Iake anakki’, ma’mana’ dukaki’, iamotu mana’ dio mai ELOHIM sia pada ma’mana’ki’ Kristus, ke umperasaiki’ kamaparrisan sola, anta pada dipakala’bi’duka. 18 Belanna kukanappa’i, kumua iatu kamaparrisan lan te attu iate tang sitinaya ke dipasitintii tu kamala’biran la dipaombo’ lako kaleta. 19 Belanna mintu’na angge maritik mamali’ tongan umpeagi kapayananna anakNa ELOHIM. 20 Belanna mintu’na angge maritik mangkamo dipopengkanorong lako tae’na gai’na, tangia lalan penaanna kalena, sangadinna lalan pa’poraianNa tu To umpopengkanorongi, apa den rannunna, 21 belanna mintu’na tu angge maritik la dipopentorro to makaka dio mai kakaunanan kasanggangan, anna tama katomakakan kamala’biranNa anakNa ELOHIM. 22 Apa taissan kumua mintu’na angge maritik pada sumarro sia pada ussa’dingi susito mangurria’ sae lako te totemo. 23 Sia tangia manna to, sangadinna kita duka tu unnappa’namo bunga’ pamengan –, iamotu Penaa, kita duka sumarroki’ lan kaleta umpeagi kadianakanta, iamotu katilendokanna batang kaleta. 24 Belanna mangkamoki’ dipamakarimman situang kapa’rannuanan; apa iatu kapa’rannuanan mempayan tangia kapa’rannuanan, belanna iatu apa nakita tau, apapa patunna dirannuan? 25 Apa iake urrannuangki’ apa tang mempayan lako kaleta, batta’ penaanta umpeagii. 26 Susi dukamoto tu Penaa ussande’ki’ lan kalanggaranta. Belanna iatu apa la tapalaku susi sipato’na, tae’ taissanni; sangadinna Ia kalena tu Penaa umpa’kadangki’ sisola sarro tang dilambi’ dipokada. 27 Anna Puang, tu ussudi penaanna tolino, Natandai tu apa Natungkanan Penaa, belanna iatu Penaa umpa’kadan mintu’ to masero situru’ pa’poraianNa ELOHIM. 28 Apa taissan kumua mintu’na apa situru’ umpasaeanni kameloan tu to ungkamali’ ELOHIM, iamotu to ditambai situru’ tanan penaanNa ELOHIM. 29 Belanna iatu to tempon dio mai Natandai, tempon dio dukapa mai Nalampakki la sangrupa a’ganna AnakNa, kumua anna Ia pa’bunga’ dio tu to budai sangsiuluran. 30 Na iatu to Nalampak tempon dio mai, ia dukamo Natambai, sia iatu to Natambai, ia dukamo Nabilang malolo, sia iatu to Nabilang malolo, ia dukamo Napamala’bi’. 31 Totemo apara la takua diona tu mintu’nato? Iake sisolaki’ ELOHIM mindapa la umbaliki? 32 Ia duka Ia tang umbudanan AnakNa sangadinna Nasorong belanna kita sola nasang, ma’apai Nala tang umpa’kamaseanni tu mintu’na sisola tu AnakNa lako kaleta? 33 Mindara la umpasala to Natonno’ ELOHIM? Anna ELOHIM Ia umbilang maloloi. 34 Mindara umpakannai ukungan? AnNa Kristus Yesu Ia tu mangka mate, ontongpi mangka dipamalimbangun sule, sia dio kananNa ELOHIM, sia umpa’kadangki’. 35 Mindara tu ma’din la ussarakkiki’ dio mai pa’kaboro’Na Kristus? kamasussanraka ba’tu kamaparrisanraka, ba’tu kadipakario-rioanraka, ba’tu katangdiaranraka, ba’tu kama’kambelanganraka, ba’tu kasangganganraka, ba’tu la’bo’raka? 36 Susitu disura’ kumua: Tu belanna Kamumora angki dipatei tu’tu’ allo; dipasusikan domba la ditunu. 37 Apa lan mintu’nato sapatalo-talota tu belanna iatu To umpakaboro’ki’. 38 Belanna kukatappa’i, kumua la kamatean, ba’tu katuoan, la malaeka’ ba’tu to paa, la denna totemo ba’tu mane la saena, ba’tu misa’ kamawatangan, 39 la malangka’ ba’tu mandalan, ba’tu misa’ senga’na tu panampaNa ELOHIM tae’ nabelai ussarakkiki’ dio mai pa’kaboro’Na ELOHIM bannang dio Kristus Yesu, Puangta.
1 Tonganna te kupokada tete dio Kristus, tae’ angku kamorang-morang sia situru’ Sukaran inaangku ungkatottongi diona Penaa Masallo’, 2 kumua lendu’ masussangku sia tae’ natore kamapa’diran lan penaangku. 3 Kenna la ma’din kukaringnganan aku te kaleku narua tampak ropu diali’ dio mai Kristus diona mintu’ siulu’ku, sangdadiangku tu mai sangrara sangbukungku, 4 iamotu mai to Israel tu unnampui kadianakan sia kamala’biran sia basse sia Sukaran aluk sia kamenomban sia mintu’ pangallu’, 5 tu umponene’i tu mai to dolo, dio duka mai to Israel nanii bu’tu Kristus diona a’gan kale tolinoNa, Kapenomban sipatu dipudi sae lakona! Amin. 6 Apa tangia kumua butung to tae’ nadadi tu kadanNa ELOHIM. Belanna tae’ na to Israel nasang tu to bu’tu dio mai Israel, 7 sia tangia kumua mintu’i tu tarukna Abraham tu anakna, sangadinna: Bu’tu lu diona mai Ishak la dinii ussangai tarukmu. 8 Battuananna: tangia anak rara buku tu mai anakNa ELOHIM, sangadinna anak pangallu’ iamo ia dibilang tarukna. 9 Belanna susite tu kada pangallu’: Agi-agi susi pole’ to angKu sae, na iatu Sara la denmo anakna misa’, pia’-pia’ muane. 10 Apa tae’ na ia mannato, sangadinna ia duka tonna ma’tambuk tu Ribka tu sibali misa’ tau, iamotu Ishak nene’ta. 11 Belanna iatonna tae’pa nadadi tu pia sia tae’pa naumpogau’ melona sia kadakena, – kumua anna tang leluk tu tanan penaanNa ELOHIM situru’ pa’tonno’Na kaleNa, 12 tu tangia tuo dio penggauran tolino, sangadinna tuo dio petambaNa ELOHIM –, anna rampo tu kada lako Ribka kumua: Iatu pa’bunga’na la napokaunan bongsunna, 13 susitu disura’ kumua: Kupakaboro’ tu Yakub, apa iatu Esau Kukagi’gi’. 14 Apara la tapokada? Denraka kabimbanganNa ELOHIM? Inang tae’ ia to! 15 Belanna Nakua ELOHIM ma’kada lako Musa kumua: La maturu-turuNa’ untiro to Kukaturu-turui sia mamaseNa’ untiro to Kukamasei. 16 Iamoto, iatu iannato tangia tuo dio pa’poraianna tau, ba’tu kasarasanna tau, sangadinna tuo dio ELOHIM tu ungkaturu-turui tau. 17 Belanna nakua lan Sura’ Madatu lako Firaun: Iamoto angKu pabendanko, dikua nadio kalemu Kunii umpa’pekitanan kuasangKu sia dikua anna dipakalelean tu sangangKu lan mintu’ lino. 18 Iamoto anNa katuru-turui ELOHIM minda-minda tu Naporai, sia Ia umpabattukki tu penaanna minda-minda Naporai. 19 Umbai la ma’kadako lako kaleku kumua: Ma’apai Nanenne’ bangpa pasayu? Belanna minda ia la unneai tu pa’poraianNa? 20 Apa aku pissan mekutanana’: E tolino, mindako la umbali ELOHIM? Ma’dinraka tu apa ditampa la ma’kada lako to untampai kumua: Ma’apari ammu tampa susira’ te? 21 Tang umpoinaaraka inaanna tu to tumampa kurin unggaragai tu losso’ pitti’, sanglemun napopennapa keangga’ na iatu senga’na napopennapa tang keangga’? 22 Naumba nakua, ke ELOHIM, moi Nala umpa’pekitanan kasengkeanNa sia umpapayan kuasanNa, apa Napama’tanan tonganpa penaa tu apa nanii kasengkean, tu diparandanan kasanggangan. 23 Iamo Napogau’i susito kumua la Napa’peissanan tu kasugiran kamala’biranNa lako apa nanii kamaturu-turuan, tu Naparandanan dolomo kamala’biran? 24 Na iatu iannato susimo tu kita Natambainna, tangia lan manna mai to Yahudi sangadinna lan duka mai to kapere’. 25 Susitu kadanNa lan sura’na Hosea, Nakua: Iatu tang taungKu la Kusa’bu’ taungKu; sia iatu tang dipakaboro’na la Kusa’bu’ pa’kaboro’Ku. 26 La dadi dio tu inan mangka dinii umpokadanni kumua: Kamu te tangia taungKu, indemoto la dinii ussangai anakna Kapenomban matontongan. 27 Sia napetamban duka Yesaya tu diona to Israel nakua: Moi anna susi bungin diong tasik tu bilanganna to Israel, torrona manna la dikarimmanni. 28 Belanna la Nalampak Puang tu kadanNa lan te lino sia la Nasundunni madomi’. 29 Sia susitu napokada dolomo Yesaya, nakua: Iakenna susinna natae’ Natampeangki’ Puang Zebaot (Puangna mintu’ ma’dandan maritik) taruk, manassa susimiki’ Sodom, sia tae’mo silaenanta Gomora. 30 Apaomo la tapokada? Inde sia: kumua iatu to kapere’, tu tang untuntun kamaloloan, unnappa’mo kamaloloan, tu kamaloloan tete dio kapatonganan. 31 Apa iatu to Israel tu unnula’ atoran kamaloloan, tae’ nalambi’i tu atoran iato. 32 Matumbari? belanna tae’ natete dio kapatonganan nanii unnula’i, sangadinna butung to nasanga la tuo dio penggauranna kalena, Titodomi lako batu katitodoan. 33 Susitu disura’ nakua: Tiromi, Kupalan Sion tu misa’ batu katitodoan sia misa’ buntu batu ma’pamatana’, naminda-minda umpatonganni tae’ nala kasirisan.
1 E kamu siulu’ku, iatu nakamali’ penaangku sia passambayangku lako ELOHIM, iamotu diona to Israel, kumua anna appa’ kadikarimmanan. 2 Belanna aku ungkatottonganni kumua mangu’gu lu lako ELOHIM, apa tae’ nasisola kapaissanan. 3 Tu belanna tang ussanga kamaloloanNa ELOHIM, sia belanna la morai umpabendan kamaloloanna kalena, tae’ namengkaola lako kamaloloanNa ELOHIM. 4 Belanna iatu Kristus Iamo napatu Sukaran aluk, mendadi kamaloloanna mintu’ to ma’patongan. 5 Belanna mangkamo nasura’ Musa kumua iatu to umpogau’ kamaloloan tete dio Sukaran aluk la napotuo. 6 Apa nakua ia tu kamaloloan tete dio kapatonganan: Da mukua lan penaammu kumua: Mindara tu la kendek langngan suruga?, battuananna la umpopengkalaoi tu Kristus. 7 Ba’tu kumua: Mindara tu lao rokko inan tang diperambu, battuananna la umpakendekki tu Kristus diong mai to’ to mate. 8 Sangadinna apara nakua? Iatu kada iato sirondong bangsiako, dio pudukmu sia lan penaammu, iamotu kada kapatonganan, tu kipa’peissanan. 9 Iake muakui kumua iatu Yesu Puang, sia mukatappa’i lan penaammu kumua ELOHIM tu mangka umpamalimbangunNi dio mai to’ to mate, la makarimmanko. 10 Belanna penaari anna ma’patongan tu tau naurunganni ungkabu’tui kamaloloan, apa dio puduk nanii tau mangaku naurunganni ungkabu’tui kamakarimmanan. 11 Belanna nakua lan Sura’ Madatu: Minda-minda tu umpatonganni, tae’ nala kasirisan. 12 Belanna tae’ silaenanna to Yahudi anna to Yunani. Apa misa’ri Puang umpuangi mintu’na sia sumpu mamase lako mintu’ to metamba lako Kalena. 13 Belanna, minda-minda tu metamba ussa’bu’ sanganNa Puang, la dipamakarimman. 14 Naumbamo la nakua metamba lako Kalena tu to tang umpatonganni? sia umba nakua umpatonganni tu tang naranginnapa? sia umba la nakua urrangii, ke tae’i tau umpa’peissananni? 15 Sia umba la nakua umpa’peissananni, ke tae’i nadisua? Susi tu disura’ nakua: Tang pada ia melona lentekna tu to umbaa Kareba-kaparannuan diona melona. 16 Apa tae’ namintu’i unturu’i tu Kareba-kaparannuan. Belanna nakua Yesaya: O Puang, mindamora umpatonganni tu kareba kipa’peissanan? 17 Na susito, manassamo kumua iatu kapatonganan bannang dio kareba mangka dirangi, na iatu kareba mangka dirangi tete dio kadanNa Kristus. 18 Apa kukua: Tae’paraka narangii? Tonganna tongan! Memannamo tu gamaranna lan mintu’ lino, sia iatu kadanna landa’mo lako randanna langi’. 19 Apa kukua: Tae’raka naissanni to Israel? Tonganna, dolona napokadamo Musa kumua: Aku te la umpabu’tuNa’ kapangimburuammi lako misa’ bangsa tang disa’bu’ bangsa, sia la umpabu’tuNa’ kasengkeammi lako misa’ bangsa tang paissan. 20 Apa iatu Yesaya batta’ ma’kada, nakua: Nakabu’tuiNa’ to tang undaka’Na’ sia paanNa’ lako to tang umpekutananNa’. 21 Apa nakua lako to Israel: Keallo-keallo umpatadoNa’ limangKu lako to battuk sia pabali-bali.
1 Iamoto kukuami: Nasole’moraka ELOHIM tu taunNa? Inang tae’ ia to! Belanna aku te to Israel dukana’, tarukna Abraham, ma’suku dio Benyamin. 2 Tae’ Nasole’i ELOHIM tu taunNa, tu Naissan dolomo. Ba’tu tae’raka miissanni tu lan Sura’ Madatu tu dininna umpokadai tu diona Elia, tumbai anna pa’parampoanni tu to Israel lako ELOHIM, kumua: 3 O Puang, napongkomo tu mai nabimMi sia naseran tu mintu’ inan pemalaramMi; aku mannamo misa-misa sia natuntunni bang tu penaangku. 4 Apa umbara nakua tu kada dipaomboranni? Den siapa Kupopa’mirringan lako Kaleku pitungsa’bu tu muane, tu tang umpenombainna Baal. 5 Ten dukamoto te attu iate den siapa torrona situru’ tu pa’tonno’na pa’ka- masean. 6 Apa iake tete dioi pa’kamasean, tae’mo ia natete dio penggauran tolino, belanna iake tete dioi penggauran, tangiamo pa’kamasean tu pa’kamasean. 7 Iake susito, umbamo nakua? Iatu nadaka’na to Israel, tae’ nakabu’tui, sangadinna to dipilei bangsiami ia ungkabu’tui, na iatu mai senga’na napopemmakarra’ penaanna. 8 Susitu disura’, nakua: Naben ELOHIM penaa ma’turu-turu mamma’, sia mata tang la pakita, sia talinga tang la parangi sae lako te allo iate. 9 Sia nakua Daud: La mendadi poya tu medana sia bunde sia misa’ labuanan sia misa’ pa’pabala’ lako tu tau. 10 La dipamaraun tu matanna da’ anna pakita sia iatu boko’na la tontong bang dipabukku’. 11 Iamoto kukua: Iaraka natitodo kumua anna tobang? Inang tae’ ia to! Sangadinna diona katobanganna anna bu’tu kamakarimmanan lako to kapere’, kumua anna pabu’tu kapangimburuanna to Israel. 12 Iake naposugi’i issinna lino tu katobanganna sia naposugi’ to kapere’ tu kapu’duranna, ondong pissanpi tu kala’bianna. 13 Apa iatu kamu to kapere’, kukua ungkuangkomi: Siolanan tu kadadiangku rasulu’ to kapere’, angku pakala’bi’i tu toeku, 14 kubela sia manii umpabu’tuan kapangimburuan sangrara sangbukungku sia ungkarimmanni tu tau pira. 15 Belanna iake ia napasikaelo issinna lino tu kadisa’biangananna to Israel, la ma’patumba pole’opi ke ditarimai sule, ke tang katuoan dio mai to’ to mate? 16 Iake maseroi tu bunga’ panglemun, ten dukato tu sangla’pa’na, sia iake maseroi tu uaka’na, ten dukato tu mai tangkena. 17 Apa iake le’toi ba’tu pirang-pirang tangke, anna iko tu saitun pangala’, dipopengkale’pe’ tama, ammu pada unnalai lompona tu uaka’ to’ saitun, 18 da ammu sattuan kalemu mutapa’i tu tangke iato. Apa iake morongi ammu sattuan kalemu, pengkilalai: tangia iko tu untulakki tu uaka’, sangadinna iatu uaka’ tu untulakko. 19 Iake mukua: Mangkamo ia dile’to tu tangke iato, angku dipopengkale’pe’ tama. 20 Melo. Tu belanna tae’ kapatonganan dio, anna dile’to, apa iatu iko diona kapatonganan ammu bendan. Da’ anna kapua penaammu, sangadinna mataku’ko. 21 Belanna iake tae’i Napessailei ELOHIM tu banu’ tangke siamo, tae’ duka Napessaileiko. 22 Iamoto karitutui tu kamasokananNa sia kamakarrasanNa ELOHIM; iatu kamakarrasanNa lu lako to tobangmo, apa iatu iko kamasokananNa iko ELOHIM, ke tontongko lan kamasokananNa. Iake tae’i, la dita’takki dukako. 23 Apa ia duka tu tau iato la dipopengkale’pe’, ke tae’i natontong lan katangkanna ma’patongan, belanna kuasa tu ELOHIM umpopengkale’pe’ pole’i. 24 Belanna iake banu’ saitun pangala’ dinii unta’takkiko, ammu dipopengkale’pe’ lako saitun melo tu tang sipogaronto’mu, ondong pissan tu inang batang tangke saitun siamo tang la dipopengkale’pe’ lako oto’na siamo. 25 Belanna tae’ kuporai, e kamu siulu’ku, ke tae’i mitandai te rasia iate, – kumua da ammi sanga kalemi manarang – to kumua iato kamakarrasan iato urrampoimo sangtaanna to Israel sae lako ganna’na bilanganna tu to kapere’ tama kapatonganan. 26 Na susito la dipamakarimman nasang tu mintu’ to Israel, susitu disura’ nakua: Dio mai Sion la Nanii sae tu Pela’bak; Iamo la umpale mintu’ kakelokan dio mai Yakub. 27 Iamora te tu basse Kutanan sola, to ke Kulendokanni tu mintu’ kasalanna. 28 Iatu diona Kareba-kaparannuan uali ia tu tau iato tu belanna kamu; apa ianna diona kadipilean, dipakaboro’ ia tete dio nene’ to dolo. 29 Belanna iatu pa’kamaseanNa sia petambaNa ELOHIM tae’ nanii kapenassananNa. 30 Belanna susi kamu dolona tang umperangiikomi ELOHIM, apa totemo dikamaseimokomi tu belanna katangma’peranginna to Israel, 31 ten dukamoto tu tau iato totemo tang ma’perangimo, anna bannang dio tu kamamasean mangka dikamaseangkomi, anna appa’ duka kamamasean totemo. 32 Belanna Nakurung nasangmo ELOHIM tama katangma’perangian, kumua anna mintu’i Nakamasei. 33 Tang pada ia mandalanna tu kasugiran kakinaanNa ELOHIM sia kapaissananNa! Tumba ia tang dilambi’na disandak tu mintu’ pangra’ta’Na sia tumba tang dilambi’na dirundunan tu mintu’ lalanNa. 34 Apa mindara ia unnissanni tu lalan penaanNa Puang? ba’tu mindara tu to ma’pakilalanNa? 35 Ba’tu mindamora tu mangka umbenNi apa dolo kumua anNa pakkanni sule? 36 Belanna iatu mintu’ angge maritik lu dio mai Kalena sia tete dio Kalena sia lu lako Kalena. Lu lako duka Kalena tu mintu’ kamala’biran sae lakona. Amin.
1 Iamoto, e kamu siulu’ku, kupakilalakomi tete dio kamamaseanNa ELOHIM, pennoloanni tu kalemi butung pemala’ tuo sia masero sia Naporai ELOHIM, iamoto tu kamenomban tu siolanan kakinaan. 2 Sia da mipeolai tu a’ganna te lino, sangadinna la membalikomi diona kadiba’ruanna penaammi, ammi issanni untandai pa’poraianNa ELOHIM, iamo melona sia Naporainna sia sundunna. 3 Belanna dio tu pa’kamasean dipa’kamasean lako kaleku, angku kuan simisa’komi kumua: da anna sanga kalena losong na iatu sipatunna, sangadinna la napasitinayai tu nasanganna anna kinaa sitondon kapatonganan tu Napapatuanni ELOHIM. 4 Belanna susi dio kaleta sangbatang nabuda lesoan kale, apa mintu’na tu lesoan kale tae’ nasidulu pentoeanna, 5 susi dukamoto tu kita budaki’ anta sangkale lan Kristus, apa pada-padaki’ sipolesoan kale sola nasang. 6 Tu belanna pantan serongki’ situru’ tu pa’kamasean dipa’kamasean lako kaleta: iake pa’nubua’, pasitinayai kapatonganan; 7 iake pa’parakan, angkaranni tu situru’na kapa’parakan; iake ma’pangada’, angkaranni tu situru’na lalan pangadaran; 8 iake ma’pakilala, angkaranni tu situru’na kapa’pakilalan; sia iatu mamenganna pasiolananni kamasokanan; sia iatu manglopianna pasiolananni kabirisanan; sia iatu unnangkaranna kamamasean pasiolananni kasendean. 9 Iatu kasialamasean pasiolananni kamalamburan. Kagi’gi’i tu kadakena la’ka’ lakokomi melona. 10 Lan kasialamaseammi sangsiulurammi, pantan la sipakaboro’komi sia da mididoloi sipekataberan. 11 Da milangga’ lan sara’mi; paparrukki tu penaammi, mengkaolakomi lako Puang. 12 Sendekomi diona rannummi, ma’tan penaakomi lan kamaparrisan, sia batta’ lan kapassambayangan. 13 Rokkoi tu kakuranganna to masallo’ sia matinuru’komi untoratu tau. 14 Palakuanni kamauparan tu to umpakario-riokomi; palakuanni kamauparan sia da mitampakki ropu tau. 15 Pada parannukomi to parannu; sia pada tumangi’komi to tumangi’. 16 Sisanginaakomi solami. Da ammi kabarii apa madaoan, sangadinna sikadamakkomi to bitti’. Da misanga kalemi manarang. 17 Da mipasipakkan kakadakean lako misa’ duka tau. Karitutui tu kameloan dio tingayona tau. 18 Iake ma’dinni padami pabelammi la sikadamakkomi tau. 19 E pa’kaboro’ku, da anna kamu kalena ma’pasibalaran, sangadinna pakampai kasengkeanNa ELOHIM, belanna den disura’ kumua: Aku umpoissanni tu pepakkan; Akumote tu la umpapakkanni, kadanNa Puang. 20 Sangadinna, iake tangdia’i tu to ungkabiri’ko, benni kande; iake ma’rangi, pairu’i. Belanna, iake mupogau’i susito, butung to ruaya mutopporanni dao ulunna. 21 Da anna taloiko kakadakean, sangadinna taloi tu kakadakean diona kameloan.
1 Mintu’na tau pantan la umpopengkanorong kalena lako mintu’ to pabaa ungkuasai. Belanna tae’ naden tu kuasa ke tang lu dioi mai ELOHIM; na iatu kuasa inang denmo pura Nalampakmo ELOHIM. 2 Iamoto minda-minda unneai tu kuasanna to pabaa, iamo untengkai panglampakNa ELOHIM; apa iatu to untengkai to, ia bangsiamo ia la umpabu’tuan ukungan kalena. 3 Belanna iatu to pabaa tae’ naumpasae kamatakuran lako penggauran melo, sangadinna lakori penggauran kadake. Morairokoka tang ungkataku’i tu to pabaa iato? Pogau’mi tu kameloan, ammu kabu’tui kapudian dio mai. 4 Belanna iamo taunNa ELOHIM tu umpabu’tuangko kameloan. Apa iake umpogau’ko kakadakean, la mataku’ko, belanna tae’ natakin punala bangi tu la’bo’, apa iamo taunNa ELOHIM, tu umparampo kasengkean lako minda-minda tu umpogau’ kakadakean. 5 Iamoto sipatuko umpopengkanorong kalemu, tangia kumua diona manna tu kasengkean, sangadinna diona duka sukaran inaa. 6 Ia dukamira to ammi mamaya’ sima; belanna iamoto Napadudungi bunga ELOHIM tu tontong sikambi’ pentoean iato. 7 Baya’i lako mintu’ tau tu mipoindanna, iamotu sima lako to minii kaindanan sima, sia sassung lako to minii kaindanan sassung; kataku’i tu to sipatu dikataku’, pangke’i tu to sipatu dipangke’. 8 Da mikaindanan len barang apa lako misa’ duka tau, sangadinna siala masekomi. Belanna minda-minda tu unnala mase tau, iamoto tu ussundunni tuntunan Sukaran aluk. 9 Tu belanna kada iate: Da mupasandak salu lako rampanan kapa’, da mupapatean, da muboko, da mumailu na iatu senga’na kada Sukaran aluk, naala nasangmo lan te kada iate kumua: La mupakaboro’ tu padammu tolino susi batang kalemu. 10 Iatu pa’kaboro’ tae’ naumpabu’tuan kakadakean padanta tolino. Iamoto iatu pa’kaboro’ iamo dipolalan ussundunni tuntunan Sukaran aluk. 11 Tenmito, belanna miissanmo tu diona attunna, kumua nalambi’mo tu attu la minii ta’pa malimbangun dio mai kamammarammi. Belanna totemo samandappi’-dappi’namo tu kamakarimmanan lako kaleta na iatonta mane ma’patongan. 12 Mambelamo bongi, la madomi’mo masiang. Iamoto sipatu tarampanan tu mintu’ penggauran malillin, anta angkaran maserona tapopa’buno. 13 La lumingka maloloki’, susitu sipato’na ke masiangna; da’ anna sisola kamalaboan sia kamalangoan sia da’ anna sisola gau’ sala sia passulo bongi sia da’ anna sisola kasigagan sia kamabillanan. 14 Sangadinna la umpokararrankomi Puang Yesu Kristus, sia da’ mipasasua’nai tu kalemi da anna samasarrang-sarrangna tu kamoraian.
1 Paalai bilangan tu to langga’ lan kapatongananna, apa tangia kumua la mipopetamben kadai tu lanna penaanna. 2 Belanna den tau unnala dioi kapatongananna nasangai ma’din ungkande mintu’na kande, apa iatu to langga’ lan kapatongananna utan-utan manna nakande. 3 Iatu to ungkandei da natellei tu to tang ungkandei na iatu to tang ungkandei da napasalai tu to ungkandei, belanna Natarimamo ELOHIM. 4 Mindaroko la umpasala pa’kurinanna to senga’? Puangna ia napoke’de’ ba’tu napotobang. Apa la tontong tumanan ke’de’, belanna Puang umpatumananni. 5 Den tu tau ussangai den tu allo mala’bi’ na iatu mai allo senga’, apa denno tu tau ussangai sama nasang bang tu allo. Napantan umpamanassa kalena bangmi lan penaanna. 6 Minda-minda tu ungkasiri’ allo, diona Puang nanii ungkasiri’i, sia minda-minda tu ungkandei, diona Puang nanii ungkandei, belanna ma’kurre sumanga’ lako ELOHIM; sia minda-minda tu tang ungkandei, diona Puang nanii tang ungkandei sia ma’kurre sumanga’ duka lako ELOHIM. 7 Belanna iatu kita, tae’ki’ misa’ umpoissan kalena katuoanta, sia tae’ki’ misa’ umpoissan kamateanta. 8 Belanna iake tuoki’, Puang umpoissanni, sia iake mateki’ Puang umpoissanni. Iamoto la tuoki’ la mateki’ inang taunNaki’ Puang. 9 Belanna iamira te ianna te anNa mangka mate tu Kristus sia tuo sule, kumua anNa umpuangi la to mate la tu tuo. 10 Na iatu iko, ma’apai mupasala siulu’mu? Ba’tu iatu iko, ma’apai ammu telle siulu’mu? Belanna mintu’ki’ sola nasang la umpentingayoi isungan pangra’tasanNa ELOHIM. 11 Belanna den disura’, nakua: La lelukraka tuoKu, kadanNa Puang, nala tang malinguntu’ nasang tu mintu’ guntu’ dio oloKu, sia mintu’na lila la unnaku ELOHIM. 12 Iamoto anta sipatu pantan la ussalui (lako ELOHIM) tu diona kaleta. 13 Iamoto, da’mo tasipasala len, sangadinna la’bi’ ke mipopa’ga’taranni te ianna te kumua: da’ mipatitumbu ba’tu umpamatana’ penaanna siulu’mi. 14 Kuissan sia kukanassai, lan Puang Yesu, kumua moi misa’ apa tae’ tu mako’do’ kalena, sangadinna iari tu to ussangai mako’do’ tu umpomako’do’i. 15 Belanna iake diona kande iato anna masussa tu siulu’mu, tangiamo lalan kasiala-masean muola. Da nadiona tu kande mukande munii ussanggangi, tu to mangka Napomate Kristus. 16 Iamoto da nasura’i tau tu mipomelona, 17 belanna iatu ParentaNa ELOHIM tangia diona kande ba’tu diiru’na, sangadinna kamalamburan sia kamarampasan sia kaparannuan tete dio Penaa Masallo’. 18 Belanna minda-minda tu mengkaola lako Kristus tete dio Penaa Masallo’, iamo Naporai ELOHIM sia nabilang tolino. 19 Iamoto melo ke unnula’ki’ apa la umpabu’tuangki’ kamarampasan sia sipabatta’ kapatongananta. 20 Da ammu sanggang panggaraganNa ELOHIM diona kande. Mintu’na apa masero, apa sala dio ia tu to titumbu penaanna ungkandei. 21 Melo ke da mukandei tu duku’, ba’tu unniru’ uai anggoro’, ba’tu apa-apa, tu napotitumbunna penaanna siulu’mu. 22 Karitutuanni kalemu dio oloNa ELOHIM tu kapatonganan dio kalemu. Maupa’ tu to tang umpasala kalena diona tu apa nasanga melo. 23 Apa minda tu bata-bata ungkandei, iamo dipasala, belanna tae’ naumpoparandangan kapatonganan. Na iatu apa tang umpoparandangan kapatonganan, iamoto tu kasalan.
1 Iatu kita batta’na sipatuki’ unnala kataananta dio kalanggaranna to langga’ sia da anta patongan misa pa’poraianta. 2 Melo ke pantan tapa’pekitananni tu la naposendena padanta tolino tu umpatunna kameloan la umpabatta’ kapatongananta. 3 Belanna Kristus duka tae’ Napatongan misa pa’poraianNa, sangadinna susitu disura’, nakua: Iatu pabe’sena tau, tu umbe’seKomi, narampoiMo’. 4 Belanna mintu’na tu apa disura’ dolomo, disurasammoki’ la mendadi pangadaran lako kaleta, kumua anna manda’ rannunta diona kama’tanan penaa sia diona pa’pakatana lan mai Sura’ Madatu. 5 Anna ELOHIM, tu oto’na mintu’ kama’tanan penaa sia pa’pakatana, ungkamaseikomi sangapaoi upa’ ammi pada sanginaa, unturu’ sangka’Na Kristus Yesu, 6 dikua ammi misa’ penaa sia misa’ kada umpakala’bi’ ELOHIM, tu Ambe’Na Puangta Yesu Kristus. 7 Iamoto sipaalangkomi bilangan, susi duka Kristus mangkamo umpaalaikomi bilangan anna dipakala’bi’ tu ELOHIM. 8 Indemi pole tu kadangku kumua: iatu Kristus mangkamo mendadi to ma’kamayana to disunna’, tu belanna kamanapparanNa ELOHIM, kumua anNa arra’i tu pangallu’Na lako nene’ to dolota; 9 sia anna pakala’bi’i to kapere’ tu ELOHIM belanna kamamaseanNa, susitu disura’ nakua: Iamora bannangna to angku pudiKomi dio lu to kapere’ sia umpopenani pa’pudian umpudi sangamMi. 10 Sia nakua: Parannukomi, e mintu’ to kapere’ sola taunNa ELOHIM. 11 Sia nakuapa: Pudimi tu Puang, e mintu’ to kapere’ sia mintu’na bangsa la untendengi. 12 Sia nakua Yesaya: La bu’tu tu uaka’na Isai, sia Iamotu la bendan umparenta mintu’ to kapere’; Iamo la naposedanan rannu to kapere’. 13 Denno upa’ anNa ELOHIM, tu oto’na kapa’rannuanan, umponnoikomi mintu’ kaparannuan sia kamarampasan tete dio kapatonganan, anna sakapua-puana rannummi belanna kamatotoranNa Penaa Masallo’. 14 E kamu siulu’ku, aku kalena te kukatappa’i tu diona kamu, kumua kamu duka ponnokomi kamasokanan sia untambuk mintu’ kapaissanan, sia malute dukakomi pada sipakilala. 15 Moi susito, batta’ dukana’ ussurasangkomi, butung umpakilala pole’komi moi natang palambi’, tu belanna pa’kamasean Napa’kamasean ELOHIM lako kaleku, 16 kumua angku dadi to pasumbunganna Kristus Yesu lako to kapere’ la untoe pentoean maindan diona Kareba-kaparannuanNa ELOHIM, anna iatu to kapere’ mendadi pemala’ Naporai ELOHIM, belanna Napemapindanni Penaa Masallo’. 17 Iamoto tete dio Yesu Kristus angku massattuan diona kapekaalukan langngan ELOHIM. 18 Belanna tae’ kubarani umpokadai tu apa, sangadi iapi tu Napogau’na Kristus tu kusumbunganni, la umpadadi to menturu’ tu to kapere’, diona kada sia penggauran; 19 diona kamatotoranna tanda kalle-kallean sia tanda mangnga, tete dio kamatotoranNa Penaa Masallo’, naurunganni tempon dio mai Yerusalem sia tiku lao sae lako Ilirikum upu’mo kupa’peissanan tu Kareba-kaparannuan diona Kristus. 20 Na susito mangkamo’ umpa’budai umpa’peissananni tu Kareba-kaparannuan, iamotu dio lu inan tang diniipa ussa’bu’ sanganNa Kristus, kumua da angku umbangun banua dao parandanganna to senga’; 21 sangadinna susitu disura’, nakua: Iatu to tang umpekarebapi tu diona Ia, la natiro, sia iatu apa tang tamapa talinganna, natandaimo. 22 Ia dukamoto, angku pembudamo tipodo’ la male mati’, 23 apa totemo te tae’mo inan la kunii umpalolang pengkarangangku lan te lili’na sangpiak padang, sia ba’tu pirang-pirang taunmo nanii mamali’ penaangku la male mati’. 24 Iake ke’de’na’ lako Spanyol, kurannuan lan kalingkangku la lendu’ mati’, na kamu umparandananna’ tu la kubaanna lako, ke mangkana’ umpaliu penaangku sidi’ ussisolangkomi. 25 Apa totemo te la malena’ lako Yerusalem ungkamayai to masallo’. 26 Belanna nasituru’imo to Makedonia sia to Akhaya pada urrampunanni doi’ tu mai to masallo’ makario-rio dio Yerusalem. 27 Iamoto tu nasituru’i tau iato: ondongpi nainang kaindanan dukai tu tau iato lako to Israel, belanna iake natamaimi to kapere’ tu tang mentolinona, sipato’ duka tu to kapere’ umpa’kamayan barang apanna lako tau iato. 28 Iangku mangkamo umpasundunni tu iannato sia umparampo mana’pai buanna sia umpamanassai lako tau iato, la malena’ lako Spanyol unnola mati’ tondokmi. 29 Na kuissan kumua iake laona’ mati’, la mati’na umbaa kamauparan ponnoNa Kristus. 30 Apa kupakilalakomi, tete dio Puangta Yesu Kristus sia tete dio pa’kaboro’Na Penaa Masallo’, (e kamu siulu’ku), pengkullei umpassambayanganna’ lako ELOHIM, 31 angku tilendok dio mai to tang mengkaola dio Yudea sia anna alai penaanna to masallo’ tu pa’kamayaku lako Yerusalem, 32 sia angku ma’din umpellambi’ikomi sisola kaparannuan, ke situru’i pa’poraianNa ELOHIM, angku pakatana penaangku ussisolangkomi. 33 Denno upa’ anNa ELOHIM, tu oto’na kamarampasan, urrondongkomi sola nasang. Amin.
1 Kupa’peingkoran lako kalemi tu Febe siulu’ta baine, tu to ma’kamayana kombongan dio Kengkrea. 2 Tarima marampa’i belanna Puang, susitu sipato’na siamo lako to masallo’ sia tundui tu naninna mekatulung lako kalemi. Belanna budamo tau natundui sia kaleku duka. 3 Parampoanna’ salama’ku lako Priskila sola Akwila, sangayokangku lan pengkaranganNa Kristus Yesu; 4 tu mangkamo ussorong sunga’na sola duai belanna penaangku; tangia aku manna ma’kurre sumanga’ lako kalena, sangadinna mintu’ duka tu mai kombongan dio lu to’ to kapere’. 5 Parampoan dukana’ salama’ku lako kombongan lan banuanna. Salama’ku lako Epenetus, pa’kaboro’ku, tu bunga’ bua dipopennolo lako Kristus dio tana Asia. 6 Salama’ku lako Maria, tu mangka tang umpomata’ka’ tongankomi. 7 Salama’ku lako Andronikus sia Yunias, sangsukungku sia sibangku lan pa’tarungkuan, tu kabilangan lako padanna rasulu’, sia dolo ia umpatongan Kristus na aku. 8 Salama’ku lako Ampliatus, pa’kaboro’ku diona Puang. 9 Salama’ku lako Urbanus, sangayokangki lan pengkaranganNa Kristus, sia Stakhis pa’kaboro’ku. 10 Salama’ku lako Apeles, tu payanan lantuk lako Kristus tonna ruai petoba, sia lako rurananna Aristobulus. 11 Salama’ku lako Herodion, sangsukungku. Salama’ku lako rurananna Narkisus tu umpatonganna Puang. 12 Salama’ku lako Trifena sia Trifosa, tu baine tang mekata’ka’ lan alukNa Puang. Sia lako Persis, tu baine dipakaboro’, tu tang mekata’ka’ tongan lan alukNa Puang. 13 Salama’ku lako Rufus, tu to ditonno’ diona Puang, sia lako indo’na, tu indo’ku duka. 14 Salama’ku lako Asinkritus sia Flegon, na Hermes na Patrobas, na Hermas sia mintu’ tu mai siulu’ nasisolan. 15 Salama’ku lako Filologus sia Yulia, sia lako Nereus, sia iatu mai siulu’na baine, sia lako Olimpas, sia mintu’ tu mai to masallo’ nasisolan. 16 Pada sisalama’komi mipasituru’i pangudung masero. Salama’na mintu’ kombonganNa Kristus naparampo lako kalemi. 17 Kupakilalakomi, e mintu’ siulu’ku, la mikanandai tu mintu’ to umpabu’tu kasisakkan sia patumang tu sisalanna pangadaran mipelada’i. Toyangangkomi kalemi dio mai tau iato. 18 Belanna iatu to susito, tangia to mekapuang lako Puangta Kristus, sangadinna umpopuang tambukna; sia mamming bang kadanna sia male’so’ untua’ ba’tangi to mai to ma’inaa sangkaloloan. 19 Belanna lelemo lako mintu’ tau tu kamengkaolammi. Iamoto angku poparannukomi, apa kuporai ke kinaakomi diona melona sia masero dio mai kadakena. 20 Na ELOHIMmora, tu oto’na kamarampasan, urru’puk-ru’pukki madomi’ tu deata bulituk diong to’ lentekmi. Denno upa’ anna pa’kamaseanNa Puangta Yesu urrondongkomi! 21 Salama’na Timotius, sangayokaku lan pentoeangku, lako kalemi, sia salama’na sangsukungku Lukius na Yason anna Sosipater. 22 Akumo Tertius, tu ussura’i te sura’ umparampo salama’ lako kalemi tete dio Puang. 23 Sia Gayus, tu untoratuna’ sola mintu’ to lan kombongan, umparampo salama’na lako kalemi. Salama’na Erastus sandan uainna tondok, sia Kwartus, siulu’ta. 24 (Denno upa’ anna pa’kamaseanNa Puangta Yesu Kristus urrondongkomi sola nasang! Amin) 25 Anna lako Puang unnampui kakuasan umpabatta’komi situru’ Kareba-kaparannuan kupa’pangadaran sia situru’ kadipa’peissananna Yesu Kristus, susi kadipapayananna rasia tang dipatia’tik tempon dio mai, 26 apa totemo te dipapayanmo sia dipa’peissanan lako mintu’ bangsa, situru’ tu parentaNa Kapenomban matontongan, napamanassa sura’na nabi, unnanta’i lako kapengkaolan kapatonganan, 27 lako Kapenomban unnampui misa kakinaan, den kamala’biran tontong sae lakona, tete dio Yesu Kristus. Amin.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, tu ditambai mendadi rasulu’Na Kristus Yesu tete dio pa’poraianNa ELOHIM, sia dio mai siulu’ta Sostenes, 2 diparampo lako kombonganNa ELOHIM dio Korintus, lako mintu’ tu to dipamaindan tete dio Kristus Yesu, tu ditambai mendadi to masero sola mintu’ to ussa’bu’ sanganNa Puangta Yesu Kristus dio lu mintu’ inan, tu naninna sia taninna. 3 Narampoimorokomi kamaturu-turuan sia kamarampasan dio mai ELOHIM Ambe’ta sia Puang Yesu Kristus. 4 Tang torena’ ma’kurre sumanga’ langngan ELOHIM belanna kamu diona kamaturu-turuanNa ELOHIM Napa’kamasean lako kalemi lan Kristus Yesu, 5 kumua tete diori Kalena ammi dipasugi’ dio mintu’na la diona kada, la diona kapaissanan; 6 susitu dikatottonginna tu diona Kristus dipamanassamo lan penaammi. 7 Naurunganni tae’ mikakurangan len pa’kamase, ke marassankomi umpeagi kapayananNa Puangta Yesu Kristus. 8 Ia dukamo la umpabatta’komi sae lako ma’katampakanna, naurunganni tae’ sayuammi to ke alloNa Puangta Yesu Kristus. 9 Iatu ELOHIM maruru’, tu mangka untambaikomi tama kasiturusammi AnakNa, tu Yesu Kristus, Puangta. 10 E kamu siulu’ku, ussa’bu’na’ sanganNa Puangta Yesu Kristus, umpakilalakomi, dikua ammi sanginaa sola nasang sia da misisarangnga’ bang, sangadinna la manda’komi lan kasiturusan umpamisa penaa sia misa pa’tangngaran. 11 Belanna, e kamu siulu’ku, naparampoammo’ to lan banuanna Klo”e tu diona kamu, kumua den kasisakkammi. 12 Ia napatu te kadangku, tu pantan ma’kadakomi kumua: Aku te menturu’ diona’ aku Paulus, aku te menturu’ diona’ aku Apolos, aku te menturu’ diona’ aku Kefas, aku te menturu’ diona’ aku Kristus. 13 Titaa-taaraka tu Kristus? Paulusraka dia’ta’ belanna kamu? Ba’tu tamaraka sanganna Paulus dinii undio’komi? 14 Ma’kurre sumanga’na’, tu tae’ siapakomi misa’ kudio’, sangadinna Krispus sola Gayus, 15 den manii misa’ tau ma’kada kumua mangkamokomi didio’ tama sangangku. 16 Mangka dukamo’ undio’ to lan banuanna Stefanus, na iatu senga’na na iato tae’mo kuissan ba’tu la denpi tu kudio’. 17 Belanna tae’ Nasuana’ Kristus la ma’dio’, sangadinna la umpa’peissanan Kareba-kaparannuan, tangia diona kada mammi’ ullisa’i kamanarangan lino, kumua da’ anna torro sala tu pea’ta’Na Kristus. 18 Belanna iatu pangadaran diona pea’ta’, nasanga pa’popetaa to lu lako kasanggangan; apa iake kita lu lakona kamakarimmanan iamo kuasanNa ELOHIM. 19 Belanna den disura’ nakua: La Kuroto’i tu kakinaanna to kinaa, sia la Kuputtai tu kamanaranganna to manarang. 20 Naumbamira tu to manarang? Umbamira tu pandita Sura’? Umbamira tu to umpelalan bang apa dadi lan te attu iate? Tae’raka Napopendadii ELOHIM pa’popetaa tu kakinaanna te lino? 21 Apa belanna diona kakinaanna kalena te lino anna tang untandai tu ELOHIM lan kakinaanNa, iamoto anna iatu pa’poraianNa ELOHIM la ungkarimmanni tu to ma’patongan tete dio tu pa’popetaana pangadaran iato. 22 Tu belanna to Yahudi napalaku la dipakitan tanda kalle-kallean sia to Yunani undaka’ kakinaan, 23 anna iate kita te umpa’peissanangki’ Kristus dia’ta’, tu napomatana’ to Yahudi sia misa’ pa’popetaa lako to kapere’, 24 apa lako to ditambai, la to Yahudi la to Yunani, iatu Kristus, iamo kuasanNa ELOHIM sia kakinaanNa ELOHIM. 25 Belanna iatu pa’popetaaNa ELOHIM ondong ia kinaanna na to lino; sia iatu kalanggaranNa ELOHIM ondong ia mawatangna na tolino. 26 Tiro bangmi, e kamu siulu’ku, tu diona kamu tommi ditambai, kumua tae’ra mibuda paissan, ke pentiro lino, sia tae’ mibuda to paa sia tae’ mibuda to kapua; 27 apa iatu dipetaainna lan te lino Napilei ELOHIM, kumua anNa pakasiri’i tu to kinaa, sia langga’na lan te lino Napilei ELOHIM, kumua anNa pakasiri’i tu mawatangna, 28 sia iatu bongkona lan te lino sia iatu tang dibilangna Napilei ELOHIM, ontongpi tu tang keangga’na, kumua Naputtai tu keangga’na, 29 kumua da naden misa’ tau ussattuan kalena dio oloNa ELOHIM. 30 Apa bannang dio mai ELOHIM ammi lan Kristus, tu mendadi kakinaan tapokinaa dio mai ELOHIM sia kamaloloan sia kadiseroian sia kadila’bakan; 31 kumua anna susitu disura’na, nakua: Minda-minda tu massattuan, la massattuan tete dio Puang.
1 Susi dukamo’to, tongku sae lako kalemi, e mintu’ siulu’ku, tae’ kurampo umpa’peissanan apa Napamanassa ELOHIM lako kalemi diona kamalutean ma’kada ba’tu diona kakinaan. 2 Belanna kukanassaimo lan penaangku kumua tae’ senga’na la morai kuissan dio kalemi, sangadinna diona mannari Yesu Kristus tu mangka dia’ta’. 3 Lanmo’ kalanggaran sia kamatakuran sia lendu’ ma’parondoku ussisolangkomi. 4 Iatu kadangku sia pangadarangku, tangia diona kada kakinaan tolino umpatilao penaanna tau, sangadinna diona tanda pa’patudunNa PenaanNa sia kamatotoranNa ELOHIM, 5 kumua da’ anna umpoparandangan kakinaan tolino tu kapatonganammi, sangadinna kamatotoranNa ELOHIM. 6 Iatu kakinaan kipokada duka dio lu to sundun kapatongananna. Apa tangia kakinaanna te lino sia tangia kakinaanna pangulunna te lino, tu la diputtai undinna, 7 sangadinna umpokadakan kakinaanNa ELOHIM, tu dirasian sia tang paan, tu Nalampakmo ELOHIM tempon dio mai, la tapomala’bi’, 8 tu moi misa’ pangulunna te lino tae’ untandai. Belanna iake la natandaimi, manassa tae’ naa’ta’i tu Puang, tu oto’na mintu’ kamala’biran. 9 Sangadinna susitu disura’, nakua: Iatu apa tang nakitapa mata, sia tang narangipa talinga, sia tang saena lan penaanna tolino, iamoto tu Naparandananni ELOHIM tu to ungkamali’I. 10 Apa iatu kita Napasombomo ELOHIM lako kaleta tete dio PenaanNa, belanna Iamotu Penaa tu umpelalan mintu’na angge maritik, moi anna apa mandalanNa ELOHIM. 11 Belanna mindara la untandai tu lanna ba’tengna tau, sangadinna penaa inang lan tau iato? Ten dukamoto tae’ misa’ tau untandai tu lanna ba’tengNa ELOHIM, sangadinna PenaanNa ELOHIM. 12 Apa kita te, tangngia penaanna a’gan lino tu taappa’mo, sangadinna Penaa lu dio mai ELOHIM, kumua anta tandai tu apa Napa’kamasean ELOHIM lako kaleta. 13 Iamoto iatu apa kipokada tangngia kada napa’pangadaran kakinaanna tolino, sangadinna kada napa’pangadaran Penaa, naurunganni kipasitende’ tu apa mempenaa. 14 Apa iatu to umbudanan mentolinona tae’ natarimai tu apa lu dio mai PenaanNa ELOHIM, belanna iatu apa iato nasanga pa’popetaa lako kalena, sia tae’ nabelai untandai, belanna apa iato la ditimbang dio a’gan mempenaa. 15 Apa iatu to umbudanan mempenaanna untimbang mintu’ apa, na moi misa’ tau tae’ untarru’i tu penaanna. 16 Belanna mindara tu unnissan lalan penaanNa Puang, naurunganni umpatudu Puang? Apa iatu kita te unnampuiki’ lalan penaanNa Kristus.
1 E kamu siulu’ku, dolona tae’ kubelai umpokadai lako kalemi susi lako to umbudanan mempenaanna, sangadinna susi lako to lan a’gan mentolinona, susi lako to butung pia’-pia’pa lan Kristus. 2 Bumbungan kupataranakangkomi tangia kande; belanna tang mibelapa, apa sae lako totemo tae’ dukapa mibelai, 3 belanna lanpakomi a’gan pa’kalean. Belanna ke denni kamabirisan sia kasisarangngasammi, tang lanrokomika pa’kalean sia umpogau’ pasirua tolino? 4 Belanna iammi kua misa’: Aku te menturu’ diona’ aku Paulus, anna kua tu misa’: aku te menturu’ diona’ Apolos, tang to umbudananrokomika mentolinona? 5 Mindara pale’ tu Apolos? Sia mindara tu Paulus? Iatu tau iato to ma’kamaya bangri, tu tete dio kalena ammi tama kapatonganan susitu mangka pantan Nakamaseanni Puang. 6 Mangkamo’ mantanan na Apolos ma’sakka’i, apa ELOHIM Ia tu umpatuoi. 7 Iamoto, la to mantanan, la to ma’sakka’i tae’ battuananna, sangadinna ELOHIM Ia umpatuoi. 8 Iatu to mantanan anna to ma’sakka’i pada-pada, apa pantan la unnappa’ sarona, tu sitinayanna pengkaranganna. 9 Belanna kami tu Nasolan ELOHIM mengkarang, anna kamu tu pa’lak sia pa’bangunNa ELOHIM. 10 Sitinayanna tu pa’kamasean Nasoronganna’ ELOHIM, butung to pande manakka, mangkamo kuoton tu parandangan, anna to senga’ umbangun banua dao. Apa pantan la napengkilalai umba nakua umbangunni dao. 11 Belanna tae’ ia misa’ tau umbelai unnoton parandangan senga’ na iatu inang tiotonnamo, Iamotu Yesu Kristus. 12 Iake napa’bangunni tau banua bulaan dao tu parandangan, ba’tu salaka, ba’tu parimata ballo, ba’tu kayu, ba’tu riu rangke, ba’tu dadame, 13 pantan la payan tu panggaraganna. Belanna allo iato tu la umpapayanni tu a’ganna belanna api dipasomboanni; pantan la disudi api tu panggaraganna ba’tu ma’patumbai a’ganna. 14 Iake denni panggaraganna misa’ tau tontong, tu nabangunna dao tu parandangan, manassa nakabu’tui tu bua kara’tasanna undinna. 15 Iake denni misa’ tau nakande api panggaraganna, manassa rugi. Iatu kalena la makarimman, apa butung to unnolai to’ api. 16 Tae’raka miissanni kumua iatu kalemi banuanNa ELOHIM, sia iatu PenaanNa ELOHIM torro lan kalemi? 17 Iake denni misa’ tau ussanggang banuanNa ELOHIM, tau iato la Nasanggang ELOHIM, apa iatu banuanNa ELOHIM maindan iamotu kamu. 18 Da naden misa’ tau umpakena kalena. Iake denkomi misa’ ussanga kalemi manarang lan te lino, melo ke umpabagai kalena, anna kinaa. 19 Belanna iatu kakinaanna te lino mendadi pa’popetaa lako ELOHIM. Apa den disura’ nakua: Tangnga’na kalena tu to matangngaran Nanii Puang untingkanni. 20 Sia nakua: Naissan Puang tu tangnga’na to matangngaran kumua tae’ nasang gai’na. 21 Iamoto dadi da naden misa’ tau ussattuan tolino. Belanna mintu’na angge maritik kamu nasang puangna, 22 la Paulus, la Apolos la Kefas, la iate lino, la katuoan, la kamatean, la iatu denna totemo, ba’tu iatu la saena undinna, mintu’nato kamu nasang ampunna. 23 Apa iatu kamu apannakomi Kristus, na iatu Kristus apanNa ELOHIM.
1 Iamoto sipatu tu tau la umbilangkan taunNa Kristus sia to ungkaritutui rasianNa ELOHIM. 2 Na iatu dituntunnapa dio to makaritutu, la payanan manappa’. 3 Apa iatu aku maringan tongan, ke la kamu umpaolaina’ pangra’ta’ ba’tu ke pangra’ta’ tolino, pissanmi to tae’ kupaolai kalena pangra’ta’ kaleku. 4 Belanna moi misa’ tae’ kuissan tu sala dio kaleku; apa iatu iannato tae’pa kudibilang malolo, sangadinna iatu umpaolaina’ salunna Iamotu Puang. 5 Iamoto da mira’ta’i tu apa, ke tang attunnapa, sae lako saeNa Puang, tu la umpasombo duka apa kabunian lan lu malillinna, sia la umpapayan mintu’ lalan penaanna tau. Attu iamoto anna la pantan unnappa’ kadipudian dio mai ELOHIM. 6 Mintu’nate iannate, e kamu siulu’ku, kupangande’i dio kaleku sia Apolos tu belanna kamu, ammi pelada’i dio mai kaleki kumua da ammi paleanni kamanarangammi tu disura’na, da ammi umpamadaoan kalemi ussattuan misa’ tau la umpaottonni to senga’. 7 Belanna mindara umpalosongko? Sia apara tu diona kalemu tu tang di patarimangko? Sia iake mangkami mutarima, ma’apari ammu sattuan kalemu, butung to tang dipatarimaiko? 8 Manassa dia’mokomi sia manassa sugi’mokomi sia tang bannang dio kami mimendadi datu. Ha’a, lendu’ ia parannungku ke dadi datukomi, anta dadi datu sola! 9 Apa kusanga Napadadimokan rasulu’ madiongan tongan ELOHIM susito ditarungku samatena. Belanna dadikan misa’ pengkitan lako te lino, la lako malaeka’, la lako tolino. 10 Kami te bagakanni belanna Kristus; apa kamu manarangkomi diona Kristus; kami te langga’kanni, apa kamu mawatangkomi, kamu mala’bi’komi, apa kami tang dibilangkan. 11 Sae lako totemo te umperasaikan katangdiaran sia kama’rangan sia kataeran tamangkale sia dibamba sia tae’ inan kinii reso’, 12 sia mara’ta’kan mengkarang. Iatu pelo’bona tau kipakkan pa’passakke, pa’pakario-riona tau kipengkabatta’i. 13 Kada layukna tau kipakkan kada masokan. Angki butung to barubukna te lino sia butung to soyok dio lette’na mintu’ tau sae lako te totemo. 14 Ia sia angku sura’i te tangia la kupakasiri’komi, sangadinna la kupakilalakomi susi anak pa’kaboro’ku. 15 Belanna moi susinna anna den sangpulo sa’bunna gurummi diona Kristus, apa tae’ nabuda ambe’mi; belanna diona Kristus Yesu kunii mangka umpoanakkomi tete dio Kareba- kaparannuan. 16 Iamoto kupakilalakomi: turu’i tu gau’ku. 17 Iamo bannangna to angku suai lako kalemi tu Timotius, tu anak pa’kaboro’ku sia maruru’ diona Puang; iamo la umpakilalakomi tu diona mintu’ lalanku lan Kristus (Yesu) susitu kupa’pangadaranna lan lu mintu’ kombongan to Sarani la umba-umba nii. 18 Apa den ba’tu pira-pira tu tau umpamadao kalena takua to tae’mo kula male mati’. 19 Apa la madomi’na’ male mati’, ke situru’i pa’poraianNa Puang sia tangia manna kadanna to umpamadao kalena la kuissan, sangadinna kamawatanganna. 20 Belanna iatu ParentaNa ELOHIM tangia kada napaombo’, sangadinna kamawatangan. 21 Umbannara mikamorai? La mati’ra’ka sibaa pebamba, ba’tu pa’pakaboro’ sola penaa malamma’?
1 Lele bangmo karebanna, kumua den gau’ sala lan kombongammi, ontongpi na iatu gau’ sala susito tae’pa ditiro, moi dio lu to kapere’, kumua denmo tau umpobaine bainena ambe’na. 2 Ammi umpamadao bangpa penaammi, tang sipato’raka la masussakomi, anna ditassu’i lan mai kombongammi tu to umpogau’i tu iannato? 3 Iate aku te, tonganna tae’ nadio ren tu kaleku, apa iatu deatangku dio ren, dadi butung diona’ ren ullampakanni ukunganna tu to umpogau’i susito. 4 Iake ma’kombongangkomi nadio ren deatangku sola kuasanNa Puangta Yesu, 5 la tasorong tu to susito lako deata bulituk tete dio sanganNa Puangta Yesu, nasanggang tu pa’kaleanna, anna makarimman tu penaanna, ke alloNa Puang. 6 Iatu kaussattuammi kalemi tae’ namelo. Tae’raka miissanni kumua iatu ragi sidi’ umpamessu’ ta’pung sanglemun? 7 Tibei tu ragi masai, ammi mendadi sanglemun ta’pung ba’ru, belanna inang tae’ naraukomi ragi. Belanna mangkamo ditunu tu pa’pasata, iamotu Kristus. 8 Iamoto melo ke ma’marua’-rua’ki’, tangia ragi masaimo la tapakaruasanni, sia tangia kakelokan sia kakadakean, sangadinna roti tang diragii, iamotu kamalinoan penaa sia kamanapparan. 9 Mangkamo kusura’ lan tu sura’ku mati’ umpalakui kumua da’ misirau-rau tu to ma’gau’ sala; 10 battuananna kumua: tangia mintu’ to ma’gau’ sala lan te lino, ba’tu to maduang lako ianan, ba’tu pakira-kira, ba’tu to umpenombai deata; belanna iake susito inang la tassu’komi lan mai lino. 11 Apa totemo kupalanangkomi sura’ kumua da misirau-rau tau, moi to disanga siulu’, ke to ma’gau’ sala ba’tu to maduang lako ianan, ba’tu to umpenombai deata, ba’tu to manura’, ba’tu to pa’malangoan ba’tu to pakira-kira: da’ mikumande sola tu to susito. 12 Belanna apara patungku umpaolai pangra’ta’ tu to salian? To tang lan mannaraka kombongan mipaolai pangra’ta’? 13 Apa iatu to salian ELOHIM la umpaolai salunna. Toyanganni tu to kadake lan mai kombongammi.
1 Denrokomika misa’ barani, ke denni misikara-karai to senga’ lan kombongan, la lao ma’popera’ta’ lako to mangra’ta’na to tang malolo, na tae’ nadio olona to masallo’? 2 Ba’tu tae’raka miissanni kumua iate lino la napaolai salunna to masallo’ undinna? Na iake mipaolai salunna te lino, tang sipaturokomika umpaolai pangra’ta’ tu apa madiongan liu? 3 Tae’raka miissan kumua kita la umpaolai salunna tu malaeka’ undinna? Ontong pissanpiraka tu diona kara-karana te lino? 4 Iamoto iake dipaolaikomi pangra’ta’ diona kara-karana te lino, la mipennoloanraka tu iannato lako to tang naala bilangan tama kombongan? 5 Ia sia kupokadai te, dikua ammi masiri’. Tae’ bangrokomika misa’ tu manarang, umpaolai pangra’ta’ tu kara- karana siulu’mi? 6 Apa pada to siulu’komi ammi lao siparapa’, ontong pissanpi tu lu lakokomi to tang ma’patongan. 7 Tonganna bang iatu iannato inang iamo mipotalo, tu pada kamu siparapa’. Ma’apari ammi tang ulla’biranri ma’taloan? Ma’apari ammi tang ulla’biranri dirugii? 8 Apa kamu kalena umpogau’ tang malambu’na sia parugian, ontong pissanpi tu mai siulu’mi! 9 Tae’raka miissanni kumua iatu to kelok penaanna tae’ naumpomana’ ParentaNa ELOHIM? Da mipusa. Iatu to ma’gau’ sala sia umpenombai deata, sia to paola boko’ sia muane diposangmatua sia to umposangmatua muane, 10 sia to boko sia to maduang lako ianan sia to pa’malangoan sia to manura’ sia to pakira-kira, mintu’nato tae’ nala umpomana’ ParentaNa ELOHIM. 11 Den dukakomi pira pirambongi’ susito, apa mangkamokomi dibasei, sia mangkamokomi dipamasero sia mangkamokomi dibilang masero tete dio sanganNa Puang Yesu sia tete dio PenaanNa Kapenombanta. 12 Mintu’na tu apa tae’ napemali lako kaleku, apa tae’ naden nasang bua’na. Mintu’na tu apa tae’ napemali lako kaleku apa tae’ kueloranni tu kaleku ma’taloan lako misa’ duka tu mintu’na. 13 Iatu kande kandena tambuk, sia iatu tambuk tambukna kande, apa iatu iannato la Nasabu’i dua ELOHIM. Apa iatu kale tangia la napoparea gau’ sala, sangadinna la Napoparea Puang, sia iatu Puang oto’ kameloanna kale. 14 Mangkamo Napamalimbangun ELOHIM tu Puang sia la Napamalimbangun dukaki’ situru’ kamatotoranNa. 15 Tae’raka miissanni kumua iatu kalemi lesoan Kalena Kristus? Sipaturaka la kubaa tu lesoan Kalena Kristus, angku popendadii lesoan kalena baine sala’ kedo? Tae’ maro’ ia to. 16 Ba’tu tae’raka miissanni kumua iatu to sisola to sala’ kedo, sisangkale? Belanna Nakua Puang: La mendadi sangkale sola duai. 17 Apa iatu to la’ka’ lako Puang la mendadi sangpenaa Puang. 18 Toyangangkomi kalemi dio mai gau’ sala! Iatu mai kasalan senga’, tu napogau’na tau, salianna sia ia kale; apa iatu to ma’gau’ sala, ia kalena kasalan lako kalena. 19 Ba’tu tae’raka mitandai kumua iatu kalemi, iamo banuanNa Penaa Masallo’ untorroikomi, tu mangka miappa’ dio mai ELOHIM, sia tangia apammi kalena tu kalemi? 20 Belanna mangkamokomi dialli melolo. Iamoto la mipake tu kalemi umpakala’bi’ ELOHIM.
1 Iatu balinna kada pekutana lan sura’mi, melo ke da mirumbu baine, 2 apa iamira tu gau’ sala, anna pantan la den bainena tu muane sia pantan la den muanena tu baine. 3 Iatu muane la napogau’ tu sipatunna muane lako bainena, susi dukato tu baine lako muanena. 4 Iatu baine tae’ naumpoissan misa kalena, sangadinna muanena. Ten dukato tu muane, tae’ naumpoissan misa kalena, sangadinna bainena. 5 Da mima’pasitanan, bokoranna ke pada elo’mi patomalimmi ba’tu sangapa-apa, anna den kapalambirammi massambayang, mimane sisola sule, da anna rosokomi deata bulituk, apa tae’ mibelai untaloi kalemi. 6 Apa iate kupokada tangia parenta, sangadinna kupatimbangirokomi. 7 Iatu kuporainna, kukua kenna mintu’ tau susite aku te, apa pantan sisengaran tu pa’kamasena ELOHIM lako kaleta, misa’ susite, misa’ susito. 8 Apa iatu to belang sia to balu kukua lako, melo ke ten bangmito, susite aku. 9 Apa iake tae’i nabelai untaloi kalena, melo ke rokkoi rampanan kapa’, apa la’bi’ ia rokko rampanan kapa’ na iake naballai kamoraianna. 10 Apa lako to rokkomo rampanan kapa’ kupakare’na – apa tangia aku te sangadinNa Puang – kumua: da namentantang dio mai muanena tu baine. 11 Apa iake mentantangi, la belang bang, ba’tu sisuleanni muanena; sia iatu muane da’ natantang bainena. 12 Na lako tu to senga’ akumo ia tu ma’kada te, tangia Puang: iake denni siulu’ta misa’ umpobaine to tang ma’patongan, anna porai tu baine sikari’pian da natampei muanena. 13 Sia iatu baine umpomuane to tang ma’patongan, anna porai tu muane sikari’pian, da natampei tu muanena. 14 Belanna iatu muane tang ma’patongan dipamasero diona bainena, sia iatu baine tang ma’patongan dipamasero diona tu siulu’ iato. Iake tae’i nasusito, inang la kasarembangan tu mai anakmi, apa totemo maseromo. 15 Apa iake mentantangi tu tang ma’patonganna, da’ito namentantang. Iatu siulu’ muane ba’tu baine tae’mo apa ussangkinni lan tu iannato. Apa mangkamokomi Natambai ELOHIM tama kasikaeloan. 16 Belanna, e baine, umbara mukua unnisanni kumua ba’tu la umpamakarimman siako muanemu? ba’tu, e muane, umbara mukua unnisanni kumua ba’tu umpamakarimman siako bainemu? 17 Iake tae’ nasusito, melo ke pantan napogau’ bangmi tu napapatuanni Puang, sia iatu kanatambaianna ELOHIM. Tenmoto tu pa’pana’ta’ku lan lu mintu’ kombongan. 18 Iake denni tau ditambai anna mangkamo disunna’, da napatae’i tu sunna’na. Sia iake ditambai anna tae’pa nadisunna’, damo napogau’i. 19 Iatu disunna’ tae’ patunna, sia iatu tang disunna’ tae’ patunna, sangadinna iari tu ungkanannangi parentaNa ELOHIM. 20 Pantan la manda’komi lan tu torroan mangka dinii untambaikomi. 21 Iake lanko torroan kaunan ammu ditambai, da mupomasussai; apa susinna ke dipopentomakaka siako, la samukaritutu-tutuinna tu kaditambaiammu. 22 Belanna iatu to torroan kaunan ditambai tama Puang, iamoto makakanNa Puang. Susi dukato iatu to torroan to makaka ditambai, iamo kaunanNa Kristus. 23 Na iatu kamu mangkamokomi dialli melolo; damo mimengkaunan lako tau. 24 E sangsiulurangku, pantan la manda’komi lan tu torroan dinii untambaikomi tama sirondong ELOHIM. 25 Iatu diona anak dara, tae’ kada kuappa’ dio mai Puang, apa kupatimbangi tu diongna penaangku susito maruru’ diona kamamaseanNa Puang. 26 Iake timbangangku: melo ke susi bangito, tu belanna iamote kamaparrisan totemo, sia melo ke susi bangmi to tu tau. 27 Iake mari’piko dio bainemu, da mudaka’ lalan la mentantang. Iake belangko, da mukebaine. 28 Apa iake inang la kebaineko, tae’ra mukasalan, sia iake kemuanei tu anak dara, tae’ra nakasalan. Apa iatu to susito la narampoi kamaparrisan tu batang kalena. Na iate aku te kukua kenna da narampoikomi kamaparrisan. 29 Nainde sia tu kadangku, e kamu siulu’ku, to kumua: samareke’-reke’namo tu attu. Ia mannamira te: iatu to kebaine la butung to tang kebaine; 30 sia iatu to tumangi’ la butung to tang tumangi’, sia iatu to parannu la butung to tang parannu, sia iatu to mangalli la butung to tae’ apa naala; 31 sia to umpobeloi te lino la butung to tang sundun umpobeloi. Belanna iatu a’ganna te lino la pa’de. 32 Apa iatu diongna penaangku da ammi selang. Iatu to tang kebaine ungkaritutui apa lu dio mai Puang, kumua umba la napakuanni anNa porai ELOHIM. 33 Apa iatu to kebaine ungkaritutui apa lan lino, kumua umba la napakuanni anna porai bainena, 34 sia mentangke patomali tu penaanna. Iatu baine tang kemuane sia anak dara ungkaritutui ParentaNa Puang kumua anna masero, la kalena la penaanna. Apa iatu baine kemuane ungkaritutui apa lan lino, kumua umba la napakuanni anna porai muanena. 35 Na iate kupokadanna te den bua’na lako kalemi, tae’ kumua la kutanannikomi poya, sangadinna la kupasirundunan ammi pogau’i tu sipato’na sia tang bata-bata tontong mengkaola lako Puang. 36 Apa iake denni tau ussangai tangia sipato’na napogauran anakna baine sae lako naliuinna siku, ianna sangai sipatu la napakemuane, da’ito napogau’i tu pa’poraian penaanna. Tae’ napokasalanni, ke napakemuanei; ma’din sibali. 37 Apa minda-minda tu matu’tun diong penaanna, tae’ umpatundukki sangadinna ma’lalan inaanna umpogau’ kalenai, sia napamatu’tunmo lan penaanna la umpatongkoi tu anakna baine, melo duka sia to tu napogau’na. 38 Iamoto iatu to umpakemuane anakna baine, melo tu napogau’na sia iatu to tang umpakemuanei samelo-melona tu napogau’na. 39 Iatu baine kemuane manda’pa sangkinna, ke tuopi muanena; apa iake matemi muanena, tilendokmo, ma’inaannamo kemuane minda-minda naporai, podo natete dio Puang. 40 Apa iake penaangku, maupa’ ia, ke susi bangi to. Na kusanga den sia PenaanNa ELOHIM dio kaleku.
1 Iatu diona apa dipemalaran lako deata, taissan kumua mintu’ki’ den paissanta. Iatu kapaissanan umpamadao penaa, apa iatu pa’kaboro’ umpabatta’ kapatonganan. 2 Iake denni tau ussanga kalena unnissan misa’ apa, tae’pa naampui kapaissanan sipatunna kapaissanan. 3 Apa iake denni tau ungkamali’ ELOHIM, iamo Natandai ELOHIM. 4 Iatu diona ungkande kande dipemalaran lako deata, taissan kumua iatu deata moi misa’ tae’ lan te lino, sia tae’ kapenomban senga’ sangadinna Misa’ri. 5 Belanna moi anna buda tu disanganna deata, la dao langi’, la lan lino, susitu nasanganna tau kumua buda tu deata sia buda tu puang, 6 apa kita, Misa’ri Kapenomban, iamotu Ambe’, namintu’na angge maritik Ia nasang oto’na, na kita te ma’pangudu lu lakoki’, sia misa’ dukari tu Puang, iamotu Yesu Kristus, napodenni mintu’ apa sia tapobannangI den. 7 Apa tae’ namintu’ tau paissan dionate. Den tu tau pira sae lako totemo nenne’ ma’palulako deata tu penaanna, belanna nakabiasaimo anna kandei tu apa dipenombammo lako deata, na belanna langga’ tu sukaran inaanna, napomarutai. 8 Tonganna iatu kande tae’na ia mebaa lako ELOHIM. Iake tae’i takandei, tae’ra tapokurang, iake takandei tae’ra tapolosong. 9 Apa pengkilalai, da anna potitumbui to langga’ kapatongananna tu kataeranna mikatondo’i. 10 Belanna iake natiroko tau tu iko to paissan unno’ko kumande lan banua deata tae’raka nala dipabatta’ tu sukaran inaa langga’na la ungkandei tu kande dipenomban lako deata? 11 Na susito dionami kapaissanammu naposanggang tu to langga’, tu siulu’ mangka Napomate Kristus. 12 Apa iake susito mipokasalan lako tu siulu’, sia mipabangke tu sukaran inaa langga’na, kasalan dukakomi lako Kristus. 13 Iamoto iake diona kande napotitumbu penaanna siulu’ku, tae’mo kula ungkande len duku’ sae lakona, da angku pabu’tui tu napotitumbunna penaanna siulu’ku.
1 Tang tongannaraka tae’ apa kukadonton? Tang rasulu’ra’ka? Tang mangkamora’ka untiro Yesu, Puangta? Tang kamuraka te tu pentoeangku lan Puang? 2 Iake tae’i kurasulu’ lako to senga’, apa lako kamu rasulu’na’; belanna iatu tanda tasikna toeangku rasulu’ lan Puang, iamote kamu. 3 Inde sia tu balinna to umpelalan gau’ku. 4 Tang sipaturakannika la kumande sia mangiru’? 5 Tang sipaturakannika la ungkaloli’ misa’ baine siulu’ta tu kisibalianna, susitu mai rasulu’ senga’ sia iatu mai siulu’Na Puang sia Kefas? 6 Ba’tu aku mannaraka sola Barnabas tu tang sipato’ la untorroi tu pentoean lima? 7 Umbara tu surodadu umpoissan misa kalena? Sia mindara tu mantanan anggoro’ anna tang ungkandei tu buanna? Ba’tu mindara tu mangkambi’ anna tang unniru’i tu bumbunganna? 8 Ma’kada tolinora’ka umpokadai te? Tang susi dukaraka dipokada lan Sukaran aluk to? 9 Belanna den disura’ lan sukaran alukna Musa, nakua: Da ammu kambu tedong dipa’palulluran. Naparinaaraka ELOHIM tu tedong? 10 Ba’tu iaraka Nama’kada susito, ma’iringanna kita napatu? Tonganna belanna kitari anna mangka disura’ kumua iatu to ma’tengko sipatu la den rannunna ma’tengko sia iatu manglullu’na la den rannuna la unnappa’ kara’tasanna. 11 Iake unnambo’kan banne mempenaa lako kalemi, kapuamoraka angga’na, ke umpepareikan mentolinona dio mai kalemi? 12 Iake denni kuasanna to senga’ umpa’tuntunnikomi, tae’raka naondong pole tu kami? Apa tae’ra kami kiangkaranni tu kuasa iate, sangadinna ma’patari bangkan lan mintu’na, kumua da angki sapa’i tu Kareba-kaparannuanNa Kristus. 13 Tae’raka miissanni kumua iatu to ungkasara’i sara’ lan banua kamenomban, kande lan banua kamenomban napotuo sia iatu to untu’gun to’ pemalaran, dipaketaa dio mai to’ pemalaran? 14 Susi dukamoto Napamanassamo Puang, kumua iatu to umpa’peissanan Kareba-kaparannuan, la tuo dio mai Kareba-kaparannuan. 15 Apa aku te, moi misa’ tae’ kuangkaranni tu iannato; sia tae’ra kusura’i tu iannato, kumua anna dipogau’ lako kaleku susito. Belanna la’bi’ matena’ na iake …, anna tae’ tau misa’ umpatorro salai tu kapassattuangku. 16 Belanna iake umpa’peissananna’ Kareba-kaparannuan, tae’ kusattuanni, apa iatu iannato inang passanangku; ontongpi masolangna’, ke tae’i kupa’peissananni tu Kareba-kaparannuan. 17 Belanna iake ma’lalan inaannana’ umpogau’i tu iannato, den kupomelona dio; apa iake tang ma’lalan inaannana’, inang passanan tengkoku bangsia. 18 Iake susito, apara kupomelona dio? Iatu kaumpa’peissanangku Kareba-kaparannuan, tae’ kumesaro, naurunganni tae’ kuangkaran kuasangku umpa’peissananni tu Kareba-kaparannuan! 19 Belanna moi tae’ misa’ tau umpokaunanna’, mangka dukamo kupopengkaunanan kaleku tu mintu’ tau, kumua nasabuda-budanna tau kuappa’. 20 Lako to Yahudi unna’ga to Yahudina’ kaleku, kumua angku popenturu’i tu to Yahudi. Sia lako to umpentionganni tuntunan Sukaran aluk mangkamo’ unna’ga to umpentionganni Sukaran aluk kaleku, moi anna tae’ kupentionganni tuntunan Sukaran aluk, kumua angku popenturu’i tu to umpentionganni tuntunan Sukaran aluk. 21 Lako tu to tang unnampui tuntunan Sukaran aluk, unna’ga to tang unnampuina’ Sukaran aluk kaleku, moi anna tae’ kulessu’ dio mai Sukaran alukNa ELOHIM, sangadinna mengkaolana’ lako Sukaran alukNa Kristus, kumua angku popenturu’i tu to tang unnampui Sukaran aluk. 22 Lako to langga’ mendadi dukana’ to langga’, kumua angku popenturu’i tu to langga’. Anggennamo kunii unna’ga kaleku lako mintu’ tau, kumua sangapa sia manii kupamakarimmanni ba’tu pira-pira tu tau. 23 Ia sia kupogau’i tu mintu’nato, belanna Kareba-kaparannuan, kumua anta pada-pada untamai. 24 Tae’raka miissan kumua mintu’na tu to ma’dondo-dondo lan kasilomban, pada ma’dondo nasang, apa misa’ bangsiari tu unnappa’ tanda kabilangan? Ma’dondo-dondomokomi susito, ammi appa’ tanda kabilangan. 25 Iatu to la tama pa’telanganna, mintu’na nanii pantan ungkaraa kalena kumua da nalangga’; tau iato la unnappa’ misa’ makota, apa makota la malayu, na kita te la unnappa’ki’ makota tang la malayu. 26 Iamoto angku ma’dondo-dondo te, tae’ kumua ma’dondo-dondo tang ma’rundunanna’. Susi dukato tu pebusukku, tae’ kumua kutambusukanni angin, 27 sangadinna umpakario-riona’ kaleku sia kupopengkanorong kumua aku manii mangka unnada’i to senga’ na aku kalenamo ditibe.
1 E kamu siulu’ku, tae’ kuporai, ke tang miissanni, kumua iatu nene’ to dolota naonganni salebu’ sia ullamban tasik sola nasangi; 2 sia mangka nasangmo umpopedio’ kalena tama Musa tonna onganni salebu’ sia tonna lan tasik, 3 sia mangkamo sola nasangi pada dandan ungkande kande mempenaa sanguluanri, 4 sia mangkamo sola nasangi pada dandan unniru’ apa mempenaa sanguluanri. Belanna mangkamo nairu’i tu batu mempenaa undi unturu’i, na iatu batu iato, Iamotu Kristus. 5 Apa budai tu tang Naporai ELOHIM. Iamoto anna mangsan lan padang pangallaran. 6 Apa mintu’nato mendadi sangka’ lako kaleta, kumua da anta kaduangi tu apa kadake susi tau iato. 7 Da ammi dadi to umpenombai deata, susitu tau iato pira, susitu mangka disura’ kumua: Iatu tau iato mangka unno’ko’ kumande sia mangiru’, anna ke’de’ maningo. 8 Da duka tapogau’ gau’ sala susitu tau iato pira, anna sangallori natibambang duangpulo ntallu sa’bu mate. 9 Sia da anta sandak-sandak Puang, susitu tau iato pira mangka ussandakKi, anna mangsanni ula’. 10 Sia da mima’nuku-nuku susitu tau iato pira ma’nuku-nuku, anna mangsanni kalamau’. 11 Mintu’nato, mangkamo urrampoi tu tau iato la dadi misa’ sangka’ sia mangka disura’ la mendadi pa’pakilala lako kaleta, tu kita to nalambi’ tiparanta’na lino. 12 Iamoto minda-minda tu ussanga kalena bendan, la napengkilalai da’ anna tobang. 13 Belanna ia manna tu petoba biasa urrampoi tolino tu mangka urrampoikomi. Apa maruru’ tu ELOHIM, tae’ Napopa’elo’nakomi dipatondonni petoba, sangadinna la pada Napabu’tu petoba tu katilendokan, kumua ammi batta’ umpengkanannangi. 14 Iamoto, e mintu’ pa’kaboro’ku, pallaiangkomi kalemi dio mai kamenomban lako deata. 15 Iate aku te ma’kada susina’ to umpa’kadai to kinaa. Timbang kalenai te kupokadanna. 16 Iatu irusan pa’kurre sumangasan tu takurre sumanga’i, tang iaraka to tu umpasirapuki’ raraNa Kristus? Sia iatu roti tatepu-tepu, tangiaraka umpasirapuki’ Kalena Kristus? 17 Belanna iatu roti misa’ri, na iate kita budaki’ namisa’ri kale tapokale, apa mintu’ki’ unnala taata lan mai tu roti misa’. 18 Tiroi tu ada’ biasanna to Israel tete rara tete buku! Tang sikambi’raka inan kapemalaran tu to ungkande kande pemala’? 19 Umbara nakua kadangku? La mepatumbari tu apa dipemalaran lako deata? Ba’tu la mepatumbari tu deata? 20 Sangadinna inderi tu kadangku, kumua iatu apa napemalaran, napemalaran lako mintu’ deata masussuk, tangngia lako ELOHIM. Apa tang kuporai ke sirapukomi tu deata masussuk. 21 Tae’ mima’din unniru’i irusanNa Puang ammi iru’io irusanna mintu’ deata masussuk. Sia tae’ mima’din tama kumande dao medaNa Puang ammi tamao kumande dao medana mintu’ deata masussuk. 22 Ba’tu la untimbariki’ka oloNa Puang? Kitaraka la matoto’ anna Puang? 23 Mintu’na tu apa tae’ napemali, apa tae’ naden nasang bua’na. Mintu’na tu apa tae’ napemali lako kaleku, apa tae’ namintu’ umpabatta’ kapatonganan. 24 Melo ke tae’i misa’ tau untiroan misa la napomelona kalena, sangadinna la napomelona to senga’. 25 Apa-apa tu dibalukan dio pa’balukan duku’, kandei, da mimanggi’ umparessai, belanna pa’pasirundunan penaa, 26 belanna Puang ampunna te lino sola mintu’ issinna. 27 Iake denni misa’ to kapere’ untambaikomi mimorai lao, kandei tu apa nabenkomi, da mimanggi’ umparessai, belanna pa’pasirundunan penaa. 28 Apa iake nakua tau ungkuangkomi kumua: Kande deata te, da mikandei, belanna diona tu to ungkuangkomi, sia diona pa’pasirundunan penaa; 29 battuananna: tangia sukaran inaammi kalena, sangadinna sukaran inaanna to senga’. Belanna ma’apari tu kataeranna kumakadonton anna la umpaolai pa’timbangan sukaran inaanna to senga’? 30 Iake ma’kurre sumanga’na’ ungkandei, ma’apai anna sura’na’ tau diona tu apa kupa’kurre sumanga’i? 31 Iamoto, la iake kumandekomi, ba’tu mangiru’, la diona umba-umba misa’ penggaurammi, pogau’i tu mintu’nato situru’ tu la Napomala’bi’na ELOHIM. 32 Da mipabu’tui tu la napotitumbunna, la lako to Yahudi, la lako to Yunani, ba’tu lako kombongan to SaraninNa ELOHIM, 33 susi aku umpopa’lalan penaanna mintu’ tau lan mintu-mintu’na, tae’ kudakaran la napomelona misa kaleku, sangadinna la napomelona to buda, kumua anna makarimman.
1 La mituru’ tu gau’ku, susi aku unturu’ gau’Na Kristus. 2 Kupudikomi, belanna mikilalaina’ lan mintu’na, sia mikaritutui tu mintu’na pangadaran sia atoran susitu mangka kusorong lako kalemi. 3 Apa kuporai ke miissanni kumua, iatu Kristus pangulunna mintu’ muane, na muane pangulunna baine, anna ELOHIM pangulunNa Kristus. 4 Mintu’na tu muane massambayang ba’tu ma’nubua’ anna ma’lullung, umpamatuna ulunna. 5 Apa mintu’na tu baine massambayang ba’tu ma’nubua’ anna tae’ nama’lullung, umpamatuna ulunna, belanna pada bangsia digalepo’i to. 6 Belanna iake tae’i nama’lullung tu baine, melo ke digalepo’i bangmi. Apa iake naposayuanni baine tu ma’galepo’ ba’tu diku’ku’i beluakna, melo ke ma’lullungi. 7 Belanna iatu muane tae’ nasipato’ ma’lullung, apa rapang-rapangna sia kamala’biranNa ELOHIM; apa iatu baine kamala’biranna muane. 8 Belanna tae’ nabu’tu lu dio mai baine tu muane, sangadinna baineri tu bu’tu lu dio mai muane. 9 Sia tangngia kumua baine dipadadian tu muane, sangadinna muaneri dipadadian tu baine. 10 Iamoto anna sipatu tu baine umpake tanda katundukanna dao ulunna, tu belanna mintu’ malaeka’. 11 Moi susito, lan Puang marannu tu baine lako muane, sia marannu tu muane lako baine. 12 Belanna susitu baine bu’tu lu dio mai muane, ten dukamoto tu muane nadadian baine; apa mintu’na to ludio nasang mai ELOHIM. 13 Kamu ria ussuka’ kalenai: Sipato’raka misa’ baine tang ma’lullung massambayang langngan ELOHIM? 14 Tae’raka naa’ganna kalena lino umpamanassai lako kalemi, kumua iake denni muane ma’beluak lando napomatuna? 15 Apa iake baine kalando beluakna napomala’bi’! Belanna ia sia nadiben beluak kalando kumua anna rerunganni ulunna. 16 Apa iake denni tau morai massite’ge’, tae’ kita biasanta susito, sia mintu’na kombongan to SaraninNa ELOHIM tae’ duka. 17 Apa diona umbenkomi te atoran, tae’ kupudikomi, belanna iate kasaeammi sirampun, tangngia umpabu’tu kameloan, sangadinna umpabu’tu kakadakean. 18 Belanna bunga’na kurangi kumua: Iammi sirampun lan kombongan, bu’tu ba’tu pira-pira kasisalan, nainang kupatongan duka sidi’. 19 Apa tae’ nasalai tang den ba’tu pira-pira kasite’gerammi, anna manassa tu to maruru’ penaanna lan kombongammi. 20 Iamoto, iake pada kamu sirampun, tangngia ungkande kande katumimburanNa Puang to. 21 Belanna lan tu kakumandean, pantan ma’inaanna bang unnala kandena dolo, naurunganni den tu tangdia’, den tu ma’pelango. 22 Tae’raka banuammi minii kumande sia mangiru’? Ba’tu mitapa’rika tu kombongan to SaraninNa ELOHIM sia mipakasiri’ tu to tae’? Apara la kukua lako kalemi? La kupudirokomika? Tae’ kupudikomi diona te iannate. 23 Belanna iatu atoran mangka kutarima kalena dio mai Puang, ia dukamo kusorong lako kalemi, to, kumua iatonna bongi kadisoronganNa tu Puang, Naalami tu roti; 24 sia iatonna mangka ma’kurre sumanga’, Natepu-tepui, Nakuami: Iamote tu batang kaleKu, tu dipa’bengan belanna kamu; pogau’mi susite, minii umpengkilalaiNa’. 25 Susi dukato tu irusan tonna mangka kumande, Nakuami: Iate irusan iate iamo irusan titanan basse ba’ru lan raraKu. Pogau’mi te minii umpengkilalaiNa’, ke miiru’oi. 26 Belanna ke mikandeoi te roti sia miiru’ioi te irusan, mipa’peissananoi tu kamateanNa Puang sae lako saeNa. 27 Iamoto minda-minda ungkandei tu roti sia unniru’i tu irusan, ke tang sipato’i, kasalan lako kaleNa sia raraNa Puang. 28 Apa pantan la ussudi kalena penaanna tu tau, namane ungkandei tu roti sia nairu’i tu irusan. 29 Belanna iatu to ungkandei sia unniru’i anna tang umpakala’bi’ tu Kalena Puang, umpasae ukungan lako kalena, ke nakandei sia nairu’i. 30 Iamo bannangnato ammi buda tu langga’ sia masaki, sia tae’ nainang sidi’ tu matena. 31 Iake umparessa kalenaki’ kaleta, manassa tae’ naruaki’ ukungan. 32 Apa iake diukungki’, napangada’iki’ Puang, kumua da anta dipasiukung te lino. 33 Iamoto, e siulu’ku, iammi sirampun kumande, sikampankomi. 34 Iake denni tau tangdia’, melo ke kumande dioi banuanna, da anna pasaeangkomi ukungan tu kasirampunammi. Iatu mai senga’na, la kupasirundunan, ke mati’na’.
1 E kamu siulu’ku, iatu pa’kamase mempenaa, tae’ kuporai ke tae’i miissanni. 2 Miissan kumua iatommi kapere’pa, mangkamokomi direnden lako deata mamang, susitu kanasolammi. 3 Iamoto angku pamanassangkomi, kumua mintu’na tu to ma’kada-kada tete dio PenaanNa ELOHIM, tae’ misa’ tu umpokadai kumua tampak ropu tu Yesu, sia tae’ duka misa’ umpokadai kumua, Puang tu Yesu, sangadinna tete diopi Penaa Masallo’. 4 Ma’rupa-rupa tu pa’kamase dipasserongan, apa misa’ri tu Penaa. 5 Sia ma’rupa-rupa tu toean dipasserongan, apa misa’ri tu Puang. 6 Sia ma’rupa-rupa tu penggauran matoto’, apa Misa’ri tu Kapenomban unnato’i tu mintu’nato lan lu mintu’ tau, 7 apa iatu kapayananna tu Penaa pantan dipa’kamasean lako tau, kumua anna pabu’tuan kameloan mintu’ tau. 8 Belanna den tu tau kada Kinaa, Nakamaseanni Penaa na iatu senga’na kada paissan, tuo dio duka mai Penaa iato. 9 Na iatu to senga’, kapatonganan tete dio duka Penaa iato; na senga’na, pa’kamase ma’pamaleke tete dio duka bangsia tu Penaa misa’. 10 Iatu to senga’ penggauran kalle-kallean, na senga’na pa’nubua’, na senga’na umboronganni mintu’ penaa, na senga’na ma’rupa-rupa pa’kamase diona basa, na senga’na kamanarangan umbattuananni tu basa. 11 Apa mintu’nato, Ia bangsia tu Penaa misa’ unnato’i, Naserongi simisa’i situru’ pa’poraianNa. 12 Belanna susi kale misa’, anna buda lesoan kalena, anna iatu lesoan kalena moi anna buda, misa’ bangsiari kale, susi dukamoto tu Kristus. 13 Belanna misa’ri Penaa mangka dinii undio’ki’ sola nasang anta mendadi misa’ kale, la to Yahudi, la to Yunani, la kaunan, la to makaka; mintu’ki’ dipatamai tu Penaa misa’. 14 Belanna iatu kale tae’ namisa’ri lesoan kalena, sangadinna buda. 15 Dadi iake la nakua tu lentek kumua: Belanna tae’ naaku tu lima, tae’ duka naalana’ bilanganna kale, tangngia la napobannang to anna tang la unnalai bilangan kale tu lentek. 16 Sia iake la nakua tu talinga: Belanna tae’ naaku tu mata, dadi tae’ naalana’ bilanganna kale, tangngia la napobannang to anna tang la unnalai bilangan kale tu talinga. 17 Na iake la mendadi mata nasangi tu mintu’ kale, umbapa tu la ma’perangi? Sia iake la ma’perangi nasangi, umbapa tu la manguduk? 18 Apa inang mangkamo ia Napapatui simisa’ ELOHIM tu mintu’ lesoan kale dio kaleta, situru’ lalan pa’poraianNa. 19 Na iake la mendadi misa’mira lesoan kale tu mintu’nato, umbamo ia tu kale? 20 Inang buda ia tu lesoan kale, apa misa’ri kale. 21 Tae’ nama’din tu mata la ma’kada lako lima kumua: Tae’ patummu lako kaleku, ba’tu ulu ma’kada lako lentek kumua: Tae’ patummi lako kaleku. 22 Ontong pissan na iatu disanganna kumua iamo langga’na dio kale, iamo kapua patunna. 23 Sia iatu lesoan kaleta, tu tasanganna tang mala’bi’, tamandu ungkasiri’i taparerungi tamangkale, sia iatu lesoan kale tu dipomasiri’na mandu dipomasiri’. 24 Apa iatu mai lesoan kaleta tu tang dipomasiri’na, tae’ namanggi’ dipakala’bi’, apa inang Napapatuimo ELOHIM susito tu kale, anNa pa’kamaseanni losong kamala’biran lako tu tang mala’bi’na, 25 kumua da naden kasisalan lan kale, sangadinna mintu’na lesoan kale pada-pada sikaritutuan. 26 Iake misa’ lesoan kale mapa’di’, mintu’i ussa’dinganni, sia iake misa’ lesoan kale dipakala’bi’, mintu’i pada-pada parannu. 27 Na kamumo te tu kaleNa Kristus, sia kamumo sola nasang tu mai lesoan kaleNa. 28 Napamanassamo ELOHIM ba’tu pira-pira tu tau lan kombongan, bunga’na rasulu’, ma’penduanna nabi, ma’pentallunna guru, namane penggauran kalle-kallean, namane pole’ pa’kamase ma’pamaleke, pentoean pa’tunduan, pentoean ma’parenta, ma’rupa-rupa pa’kamase diona basa. 29 Rasulu’ nasangraka to mai? Nabi nasangraka? Guru nasangraka? Umpogau’ nasangraka penggauran kalle- kallean? 30 Unnappa’ nasangraka pa’kamase ma’pamaleke? Manarang nasangraka ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa? Manarang nasangraka umbattuananni basa? 31 Pengkaolai tonganni tu ma’kalolokanna pa’kamase. Angku pakitangkomi lalan ma’iringanna tongan.
1 Moi angku ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa tolino sia malaeka’, apa ke tae’i kuampui pa’kaboro’, manassa susimo’ to bombongan ma’mung-mung sia susi giring-giring magurissing. 2 Sia moi angku appa’ pa’kamase ma’nubua’, sia unnissan mintu’ membuninna sia mintu’ kapaissanan, sia moi angku ampui kapatonganan tae’ sayuanna, naurunganni ma’dinna’ umpalengka’ buntu, apa ke tae’i kuampui pa’kaboro’, manassa moi misa’ tae’ patungku. 3 Sia moi angku pa’kamasean mintu’ iananku kupapantanni tu to kalala’, sia moi angku sorong kaleku ditunu, apa tae’ angku ampui pa’kaboro’, manassa moi misa’ tae’ gai’na lako kaleku. 4 Iatu pa’kaboro’ umpama’tan penaa sia kamasokanan; iatu pa’kaboro’ tang sisola kamabirisan; iatu pa’kaboro’ tang ussattuan kalena, tang madao penaa; 5 tang umpogau’ mesirisanna, tang untiroan misa kalena, tang mato’do’, tang umpangannan tau; 6 tang umpomarannu kadakena, sangadinna malolona. 7 Nasamboi nasang tu mintu’na sia napatongan nasang tu mintu’na, sia narannuan nasang tu mintu’na sia napama’tanan nasang penaa tu mintu’na. 8 Iatu pa’kaboro’ tae upu’na; apa iatu pa’nubua’ la diputtai sia iatu ma’rupa-rupa basa la radan sia mintu’na kapaissanan la diputtai. 9 Belanna iatu paissan budapa tang palambi’na sia iatu kapa’nubuaranta budapa tang palambi’na, 10 apa ianna sae tu sundunna, la diputtai tu budannapa tang palambi’na. 11 Iatongku piapa, ma’kada pia siamo’, sia ma’penaa pia sia ma’tangnga’ pia; apa iate kasallekumo, kurampanan nasangmo tu kedo piaku. 12 Belanna totemo te untiroki’ apa tang manassa lan sammin; apa iake attu iato la sitontongan rupaki’. Totemo te buda tang palambi’na kapaissanangku, apa attu iato la kutandai susitu kaditandaiangku. 13 Nasusito torromira te tallu: kapatonganan na kapa’rannuanan na pa’kaboro’, apa iatu ma’kalolokanna te tallu, iamotu pa’kaboro’.
1 Ula’komi pa’kaboro’ sia pengkali- kalii unnampa’ pa’kamaseanNa Penaa, apa ontongpi kumua ammi ma’nubua’. 2 Belanna iatu to ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, tangia umpa’kadan tolino, sangadinna Napomala’bi’na ELOHIM, apa tae’ misa’ tau unnissanni, sangadinna tete dio Penaa anna pokada tang paanna. 3 Apa iatu to ma’nubua’, umpokada kada napomelona tolino, sia umpokada pa’pakilala sia pa’pakatana. 4 Iatu to ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, kapatongananna manna napabatta’, apa iatu to ma’nubua’ umpabatta’ kapatongananna kombongan. 5 Kuporai ke mintu’komi ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, apa losongpa, ke ma’nubua’komi. Iatu to ma’nubua’ ondong ia na iatu to ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, sangadinna ke nabattuananni tu kada, anna pobatta’i kapatongananna kombongan. 6 Apa iake susito, e kamu siulu’ku, angku ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, apara mipomaupa’ dio mai kaleku, ke tae’i kuma’kada-kada situru’ tu apa mangka dipaombo’ ba’tu kapaissanan ba’tu pa’nubua’ ba’tu pangadaran? 7 Moi apa tang kepenaa apa unnoni, ba’tu suling ba’tu katapi, ke tae’i nasisengaran oninna, umba la dikua untandai, umbanna tu oni suling, naumbanna tu oni katapi? 8 Belanna iake tang ma’rundunanni tu oni tarompe’ pua, minda ia tu la ma’pasakka’ la parari? 9 Susi dukamoto tu kamu, iake tae’i mipasunni tu kada manassa dio pudukmi, umba la nakua tau untandai, tu mipokadanna? Belanna butungkomi to umpa’kadai angin. 10 Pira ia budanna tu oni lan lino, mindara unnissanni, na moi misa’ apa tae’ tang unnoni. 11 Iamoto, iake tae’i kutandai battuananna tu oni manassa to banga’na’ lako tu to ma’kada, sia iatu to ma’kada to banga’ lako kaleku. 12 Susi dukamoto tu kamu, tu belanna mipengkali-kalii la unnappa’ pa’kamase mempenaa, daka’mi ammi kala’bian anna pobatta’i kapatongananna kombongan. 13 Iamoto, iatu to ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, la massambayang, anna ma’din umbattuananni tu basa. 14 Belanna iake massambayangna’ susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa kada, massambayang duka tu penaangku, apa iatu tangnga’ku tae’ apa napabu’tu. 15 Naumbamo nakua? La massambayangna’ sisola tu penaa iato, sia sola duka tangnga’ iato; la umpopenanina’ pa’pudian sisola penaa iato, sia la umpopenani dukana’ pa’pudian sisola tangnga’ iato. 16 Iake tae’i nasusito, iake ma’kurre sumanga’ko sisola penaa umba la nakua tu to sa’buran ma’perangi, la ma’amin diona pa’kurre sumanga’ mu? Anna tae’ naissanni tu kadammu? 17 Belanna tonganna pato’ tu pa’kurre sumanga’mu, apa tae’ napobatta’i kapatongananna to senga’. 18 Ma’kurre sumanga’na’ langngan ELOHIM, tu belanna kuissan ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, ondong anna kamu sola nasang. 19 Apa ianna lan kombongan kula’biran limang buku kada lan mai tangnga’ku kupokada, angku ada’i dukato senga’, na iatu sangpulo sa’bunna kada, ke ma’kadana’ susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa. 20 E, kamu siulu’ku, da mimapia-pia lan tangnga’mi, sangadinna lan kakadakean sipatukomi la mapia-pia; apa lan tangnga’mi sipatukomi la matona’. 21 Lan sura’ Sukaran aluk den disura’, nakua: To ma’basa senga’ sia puduk to senga’ la Kunii umpasunni tu kadangKu lako te to ma’rapu iate. Moi susito tae’ duka namorai tu tau umperangiiNa’, kadanNa Puang. 22 Iamoto iatu mai ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa mendadi misa’ tanda, tangngia lako to ma’patongan, sangadinna lako to tang ma’patongan, apa iatu nubua’, tangngia to tang ma’patongan napatu, sangadinna to ma’patongan. 23 Nasusito, iake ma’kombonganni tu mintu’ to Sarani, anna mukkun sola nasangi ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, anna tama tu to ma’perangi ba’tu to tang ma’patongan, tae’raka nala ma’kada kumua to bomboangkomi te? 24 Apa iake marassanni sola nasangi ma’nubua’, anna tama misa’ to tang ma’patongan, ba’tu to ma’perangi, tau iato la natarru’-tarru’ kada sola nasangi sia la nabia’i, 25 naurunganni sombo tu diongna penaanna, nasusito tukkumi umpenombai ELOHIM sia nakatonganni kumua, manassa den ELOHIM misisolan. 26 Totemo umbamo nakua, e kamu siulu’ku? Iammi sirampun, pantan den dikamaseangkomi, den pa’pudian, den pangadaran, den tu apa mangka dipamanassa, den ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, den umbattuananni tu kada. Mintu’na tu iannato la umpabatta’ kapatonganan. 27 Iake denni tau ma’kada susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa, melo ke da’dua tau, budannamo ke tallu, apa la sipalesso’ simisa’, namisa’ tau umbattuananni. 28 Apa iake tae’i tau la umbattuananni, melo ke ma’loko-loko bangi lan kombongan, kalena bang napa’kada-kadai sia ELOHIM. 29 Sia melo ke da’dua ba’tu tallu tu to ma’nubua’ ma’kada-kada, na iatu mai senga’na untimbangi tu kadanna. 30 Apa iake denni tu to unno’ko’ inde to dio ombo’ pa’patudu-tudunna lako kalena, la ma’loko-loko tu bunga’na. 31 Belanna mintu’komi ma’din sipalesso’ ma’nubua’, anna ala pangadaran lan mai sola nasangi sia pa’pakilala. 32 Iatu penaanna mintu’ nabi mengkaola lako nabi, 33 belanna iatu ELOHIM Iamo Puangna karapasan, tangngia ma’pasirompo. 34 Nasusitu lan mintu’ kombonganna to masallo’, la ma’loko-loko tu baine lan lu kombongan. Belanna tae’ nadieloran ma’kada-kada, sangadinna sipatu la mengkaola, susi siamo tu dipokadanna lan Sukaran aluk. 35 Iake la morai unnissan ba’tu apa-apa, melo ke napekutanan lakoi muanena dio lu banua, belanna mabeko tu baine, ke ma’kada-kadai lan kombongan. 36 Dioraka mai kalemi nanii sun tu kadanNa ELOHIM? Ba’tu kamu mannaraka nalambi’ tu kadanNa ELOHIM? 37 Iake denni tau ussanga kalena nabi ba’tu to dikamasei Penaa, la naissan kumua iate kusurasangkomi, iamo parentaNa Puang. 38 Apa iake denni tau umpasalai penaa, la dipasalai duka ia penaa. 39 Iamoto, e kamu siulu’ku, pengkali-kalii tonganni tu ma’nubua’, sia da miampai tu ma’kada-kadanna, susitu pa’kamase diona ma’rupa-rupa basa. 40 Apa mintu’na tu iannato la dipogau’ susitu sipato’na sia dipopa’rundunan.
1 E kamu siulu’ku, kupakaleso lako kalemi tu Kareba-kaparannuan kupa’peissanan lako kalemi, tu mangka mitarima sia manda’ minii bendan, 2 ia dukamo mipomakarimman, podo ammi toe manda’i, susitu kupa’peissanan lako kalemi, boko’ ke unnola salai tu kauntarimammi kapatonganan. 3 Belanna bunga’-bunga’na kusorong lako kalemi tu apa mangka duka kutarima, tu kumua iatu Kristus mangka mate belanna kasalanta, susitu dipokadanna lan Sura’ Madatu, 4 sia mangkamo dipeliang, naallo ma’pentallun Nadipamalimbangun sule, susitu dipokadanna lan Sura’ Madatu, 5 sia mangkamo umpa’pekitanan Kalena lako Kefas, na undinna lako tu to sangpulo dua; 6 na undinna to umpa’pekitanan pole’omi Kalena lako siulu’ la’bi limaratu’ napissanri nanii untiroI, budapi tu tau iato tuopa sae lako totemo, apa ba’tu pira-piramo tu mangka mate. 7 Undinna Napa’pekitanan Kalena lako Yakobus, na undinna pole’o lako mintu’ rasulu’. 8 Na ma’katampakanna umpa’pekitanan dukami Kalena lako kaleku, butung lako misa’ pia dadi mangura. 9 Belanna iatu mintu’na rasulu’, akumo tu madionganna, tang sipatuna’ la digente’ rasulu’, tu belanna mangkamo’ umpakario-rio kombonganNa ELOHIM. 10 Apa belanna pa’kamaseanNa ELOHIM angku dadi susite totemo; sia iatu pa’kamaseanNa lako kaleku, tae’ anna tae’ bua’na, belanna ondongmo aku mara’takku na iatu mintu’i; apa tangngia aku, sangadinna pa’kamaseanNa ELOHIM tu urrondongna’. 11 Iamoto, la aku, la ia sola nasangi, susimo kipa’peissanan to sia susi dukamo mipatongan. 12 Iake dipa’peissananni tu diona Kristus kumua mangkamo dipamalimbangun dio mai to’ to mate, umba nakua ammi den ba’tu pira-pira tu ma’kada kumua tae’ ia tu kamalimabangunanna to mate? 13 Apa iake tae’i tu kamalimbangunanna to mate, manassa tae’ Nadipamalimbangun tu Kristus. 14 Na iake tae’i Nadipamalimbangun tu Kristus, torro sala tu kipa’peissananna sia torro sala duka tu kapatonganammi. 15 Sia payanangkan sa’bi tang tongan dio ELOHIM, belanna ungkatottongikan silekoranna dio ELOHIM kumua mangka umpamalimbangun Kristus anna tae’ Napamalimbangunni, ke la tongannai tu to mate tang dipamalimbangun. 16 Belanna iake tae’i nala dipamalimbangun tu to mate, manassa inang tae’mo Nadipamalimbangun tu Kristus. 17 Apa iake tae’i Nadipamalimbangun tu Kristus, tae’ bua’na tu kapatonganammi, sia tontongkomi lan kasalammi. 18 Susi dukato tu mintu’ to ussalaimo lino lan Kristus, sanggangmo. 19 Iake lan manna te katuoan iate tanii urrannuan Kristus, kitamo tu mandunna masolang na iatu mintu’na tolino. 20 Apa manassa mangkamo dipamalimbangun dio mai to’ to mate tu Kristus, mendadi bua pa’bunga’ lako mintu’nato ussalaimo lino. 21 Belanna susitu kamatean tete dio misa’ tau, ten dukamo tu kamalimbangunan dio mai to’ to mate tete dio misa’ tau. 22 Belanna susitu diona Adam anna ma’lalan mate mintu’ tolino, ten dukamoto, diona Kristus anna la dipatuo nasang sule. 23 Apa pantan den atoranna sia siono’ attunna; iatu bua pa’bunga’ Iamotu Kristus, na undinna iatu mai taunNa Kristus ke attu kasaeanNai sule. 24 Undinna na iato saemi tu ma’katampakanna, to ke Nasorongmi tu parenta lako ELOHIM, Ambe’, ke mangkami Naputtai tu mintu’ parenta sia kapaan sia kakuasan. 25 Belanna inang sipato’ ma’parenta susi datu, sae lako Napadiongna nasang ELOHIM to’ lentekNa tu mintu’ uali. 26 Iatu uali ma’katampakanna la disabu’i, iamotu kamatean. 27 Belanna mintu’na angge maritik Napopengkanorongmo ELOHIM diong to’ lentekNa. Apa iatonna pokadai kumua mintu’na angge maritik dipopengkanorongmo, manassami kumua iatu To umpopengkanorongi tu mintu’ angge maritik, disangadi. 28 Iatonna mangkamo dipopengkanorong lako Kalena tu mintu’ angge maritik, attu iato la umpopa’taloan duka Kalena tu Anak lako tu To mangka umpopengkanorong mintu’ angge maritik lako Kalena, kumua anNa ELOHIM ussalokoi sia umpoissanni tu mintu’na. 29 Iake susito apa patunna anna popedio’ kalena tu tau belanna to mate? Iake tae’ liui nadipamalimbangun tu to mate, apa patunna anna popedio’pa kalena tu tau belanna to mate? 30 Sia ma’apa dukai te kami te, anna luangkan kasanggangan lan mintu’na attu? 31 E siulu’ku, kusisalamora kapassattuangku diona kamu tete dio Yesu Kristus, Puangta, ke la tang keallo-keallo narandannina’ kamatean. 32 Iake pentiro tolino, angku mangka sibobo’ olo’-olo’ masuru dio Efesus, apara gai’na lako kaleku? Iake tae’i nadipamalimbangun tu to mate, da’ito takumande-mande bangmo sia mangiru’, masiang matemiki’. 33 Da mipusa: iatu ulelean ma’kapettok untumang gau’ melo. 34 La mengkilalamokomi situru’ sipato’na sia da’mo mipengkaolai kasalan: belanna denkomi pira tu tang untandai ELOHIM. Ia sia kupokadai te kumua ammi masiri’. 35 Apa den tu tau kumua: Umbara dipakuanni tu to mate dipamalimbangun?, sia umbara la susinna tu kalena ke saei? 36 E to baga! iatu apa miambo’, tae’ natuo, ke tang matepi dolo. 37 Sia iatu apa muambo’, tangngia tu batang la tuo diong mai tu muambo’, sangadinna lise’na manna, ba’tu lise’ gandung, ba’tu senga’na. 38 Apa ELOHIM umpakebatangi susitu Naporainna, sia pantan Napasibatang batangna. 39 Iatu kepenaanna tae’ nainang sanguluan kalena, sangadinna senga’ kalena tolino, senga’ patuoan, senga’ manuk-manuk, senga’ bale. 40 Den tu panampa dao langi’, den tu panampa lan lino; apa senga’ kamala’biranna to panampa dao langi’, nasenga’ kamala’biranna to panampa lan lino. 41 Senga’ kamala’biranna allo, senga’ kamala’biranna bulan, senga’ kamala’biranna bintoen; belanna iatu bintoen napantan sisengaran kamala’biranna. 42 Ten dukamoto tu kamalimbangunanna to mate. Diambo’ sangindo’ a’gan kasanggangan, dipamalimbangun sangambe’ a’gan tang kasanggangan; 43 diambo’ sangindo’ a’gan kamadiongan, dipamalimbangun sangambe’ a’gan kamala’biran; diambo’ sangindo’ a’gan kalanggaran, dipamalimbangun sangambe’ a’gan kamatotoran. 44 Kale tang mempenaa diambo’, kale mempenaa dipamalimbangun. Iake denni kale tang mempenaa, den duka kale mempenaa. 45 Susi dukato den disura’, nakua: Iatu bunga’na tolino iamotu Adam unnala a’gan tuo. Na iatu Adam undi mendadi penaa ma’patuo. 46 Apa tae’ na iatu bunga’na tu mempenaanna, sangadinna tang mempenaanna, namane tu mempenaanna. 47 Iatu bunga’na tau, lu dio mai lino, iamo a’gan litak, na iatu tolino ma’penduan lu dao mai suruga. 48 Tumba tu lu diona mai lino, ten dukamoto tu mintu’ to lu dio mai lino. Natumba tu lu dao mai suruga, ten dukamoto tu mintu’ to lu dao mai suruga. 49 Naumba tapakua unnangkaranni a’ganna tu lu diona mai te lino, ten dukamoto la tapakuanni umpakei tu lu daona mai suruga. 50 Apa inde sia tu kadangku, e kamu siulu’ku, kumua iatu kale tolinona tae’ nama’din umpomana’ ParentaNa ELOHIM; sia iatu apa la sanggang tae’ nala umpomana’ apa tang la sanggang. 51 Pengkilalai, kupaissanangkomi rasia kumua: iate kita sola nasang, tae’ tala ussalai lino, apa dipopembali nasangki’, 52 sattu’ri, sangpekkappidian mata, to ke ma’katampakanna oni tarompe’ pua; belanna la dipannoni tu tarompe’ pua, nadipamalimbangun tu mintu’ to mate, umpotampa tampa tang la sanggang, na kita te la dipopembaliki’. 53 Belanna tae’ nasalai te tampa la sanggang tang la unnangkaran tang la sanggangna, sia iate tampa la mate tae’ nasalai tang la unnangkaran tang la matena. 54 Apa ianna angkarammi tampa la sanggang tu tang sanggangna, sia ianna angkarammi tampa la mate tu tang la matena, maneri nalambi’ te kada disura’, nakua: Naampello’mo kapataloan tu kamatean. 55 E kamatean, umbamira tu kapataloammu? E kamatean, umbamira tu pasui’mu? 56 Iatu pasui’na kamatean, iamotu kasalan, na iatu kamatotoranna kasalan, iamotu Sukaran aluk. 57 Apa kurre sumanga’na langngan ELOHIM, tu umpa’kamaseanni lako kaleta tu kapataloan tete dio Puangta Yesu Kristus. 58 Iamoto, e kamu siulu’ pa’kaboro’ku, batta’komi da naleluk penaammi, sia bassa’komi umpengkali-kalii mengkarang lan pengkaranganNa Puang, belanna miissan kumua iatu kamara’tasammi tae’ nala torro sala lan Puang.
1 Iatu diona kadidurukanna doi’ tu mai to masallo’, tumba tu mangkanna kupepasanan lako mintu kombongan dio Galatia, ten dukamoto la mipogau’. 2 Ianna lambi’omi allo minggu pantan la misapean dio banuammi umpopatu patummi minannanni, da kumanggi’opa la sae mati’, mimane la undurukanni. 3 Iangku sae mati’ minda-minda tu misanga manappa’, iamo kusua angku pakaloli’i sura’, lao umbai tu pa’kamaseammi lako Yerusalem. 4 Sia iake inang denni tu la kutungkananna lao, kulaomora sola. 5 Apa iapi kumane male mati’, ke mangkapa’ lendu’ dio Makedonia, belanna la lendu’pa’ dolo dio Makedonia. 6 Apa umbai angku torro iti’ ba’tu sangapa-apa, ba’tu sipeupu’na’ attu kamadinginan, ammi parandananna’ tu la kubanna umba-umba kunii male. 7 Iate pissan te tae’ angku la lendu’ manna mati’, sangadinna kusanga la torrona’ iti’ ba’tu sangapa-apa, ke NaeloranNi Puang. 8 Apa la torro diona’ Efesus sae lako nalambi’na allo Pentakosta. 9 Belanna dibungkarammo’ misa’ ba’ba kapua nanii katiakkaran penaa, sia buda bali dio. 10 Ianna sae tu Timotius, karitutui, da anna tigiang misisolan, belanna umpogau’ pentoeanNa Puang, susi bangsia te aku. 11 Iamoto da naden misa’ tau umbelle’i. Apa la miparandanan melo tu la nabanna, anna pellambi’ina’, belanna ma’peagina’ sola tu to sangsiuluran untayanni. 12 Iatu siulu’ta Apolos, mangkamo kuada’i tongan, kumua anna mati’ umpellambi’ikomi sola tu mai sangsiuluranta, apa inang tae’pa nalan penaanna la male mati’ totemo te, ia kumua la male sia mati’, ke denni palambi’na. 13 Mareakomi, tontongkomi tumanan umposissarean kapatonganan, umpapiamuanekomi kalemi, sia mawatangkomi. 14 La naturu’ pa’kaboro’ tu mintu’ penggaurammi. 15 E kamu siulu’ku, kupalaku lako kalemi: miissan sia tu to lan banuanna Stefanus, kumua iamo bua pa’bunga’ dio Akhaya, sia ia kalena ussorong kalena untiroanni melo tu mai to masallo’. 16 Ammi mengkaola lako tu to susito sia lako tu mai mintu’ to patunduan sia to mara’ta’. 17 Kupomarannu tu kasaeanna Stefanus sia Fortunatus sola Akhaikus, belanna napasundunmo tu kakurangangku diona kamu. 18 Belanna mangkamo umpakatana penaangku sia penaammi. Iamoto bilangi tu to susito. 19 Iatu mintu’na kombongan dio Asia umparampo salama’na lako kalemi. Akwila sola Priskila umparampo salama’ tang liu-liunna diona Puang sisola tu mintu’ to tama kombongan lan banuanna. 20 Mintu’na tu siulu’ umparampo salama’na lako kalemi. Pada sisalama’komi mipasituru’i pangudung masero. 21 Na iamote tu salama’ku, Paulus, limangku kalena unnoki’i. 22 Iake denni misa’ tau tang ungkamali’ Puang, nake narampoi tampak ropu. Maranata! 23 Denno upa’ anna pa’kamaseanNa Puang Yesu urrondongkomi. 24 Anna pa’kaboro’kumora urrondongkomi sola nasang tete dio Kristus Yesu.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, rasulu’Na Kristus Yesu tete dio pa’poraianNa ELOHIM, na siulu’- ta Timotius, diparampo lako kombonganNa ELOHIM dio Korintus sia mintu’ to masallo’ dio lili’na tana Akhaya, 2 Narampoimorokomi kamaturu-turuan sia kamarampasan dio mai ELOHIM Ambe’ta sia Puang Yesu Kristus. 3 Mintu’na kadipudian tu langngan nasang ELOHIM, Ambe’Na Puangta Yesu Kristus, Iamotu Ambe’ oto’na mintu’ kamamasean, sia Kapenomban oto’na mintu’ pa’pakatana, 4 tu umpakatanaki’ lan mintu’ kamaparrisanta, kumua anta ma’din umpakatananni to nalambi’ ma’rupa-rupa parri’ tu pa’pakatana mangka Napakatanangki’ ELOHIM. 5 Belanna tumba tu kamaparrisanNa Kristus ungkabu’kan, susi dukamoto tu pa’pakatanangki pakabu’ belanna Kristus. 6 Apa iake narampoikan kamaparrisan, la napabu’tuangkomi pa’pakatana sia kamakarimmanan, sia iake dipakatanakan, la napabu’tuangkomi pa’pakatana, tu umpakananna’komi ammi ma’patari lan kamaparrisan susitu kiperasai. 7 Manda’ tu rannungki diona kamu, belanna kiissan kumua tumba tu kamitamainna tu kamaparrisan, susi dukamoto la mitamai tu pa’pakatana. 8 Belanna tae’ kiporai, e kamu siulu’ki, ke tae’i miissanni tu diona kamaparrisan mangka urrampoikan dio tana Asia, to kumua: mangkamokan dipabokkokki tu mandunna magasa na iatu kibelanna, naurunganni pu’du’mo rannungki kumua inang tae’mo kila tuo. 9 Ondongpi kipamatu’tunmo lan penaangki, kumua naluangmokan kamatean, kumua da angki rannuan kaleki, sangadinna ELOHIM, tu umpamalimbangun to mate; 10 tu mangka ullendokangkan dio mai kamatean susi mapai’na to, sia la urrampanangkan undinna. Iamo kirannuan kumua Ia la urrampanan pole’kan, 11 anna mitundui dukakan diona passambayangmi, kumua anna buda tau ungkurre sumanga’kan diona tu pa’kamasean dipa’kamasen lako kaleki bannang dio passambayangna tu tau buda. 12 Belanna iatu kapassattuangki, tu natonganan sukaran inaangki, kumua iatu gau’ki lan te lino, ontongpi lako kamu situru’ kamaindanan sia kamaseroan, lu dio mai ELOHIM, tangngia situru’ kakinaan katolinoan, sangadinna diona pa’kamaseanNa ELOHIM. 13 Belanna iatu kisurasangkomi tae’ silaenanna tu mibasanna sia miissanna; kurannuan la miissan tu iannato sae lako upu’na; 14 susitu kamiissanangkimo sidi’, to kumua mipopassattuangkan, ten dukato tu kamu kipopassattuangkomi, ke alloNa Puangta Yesu. 15 Iatu kurannuannato, inang dolo diongmo penaangku la male mati’, kumua ammi appa’ pole’pa pa’kamasean te ma’penduanna. 16 To ke lendu’na’ mati’ kumane tarru’ lako Makedonia, nadio Makedonia kusuleo iti’, ammi parandananna’ tu la kubaanna tarru’ lako Yudea. 17 Iatonna diong penaangku susito, umpa’pekitanammora’ka katanglatturanna penaangku? Ba’tu ma’inaa pa’kalean tolino bangra’ka umpadiongi penaangku tu iannato, anna sattu’-sattu’ mekaiona’, sattu’-sattu’ ma’tae’na’? 18 Sangadi ke tang maruru’I tu ELOHIM, angki la sattu’-sattu’ mekaio, sattu’-sattu’ ma’tae’ lako kalemi! 19 Belanna iatu AnakNa ELOHIM, tu Kristus Yesu, tu mangka kipa’peissanan lako kalemi, aku na Silwanus na Timotius, tangngia sattu’-sattu’ io, sattu’-sattu’ tae’, sangadinna tete dio Ia anna dipekaioimo. 20 Belanna pira-pira tu pangallu’Na ELOHIM, mendadi nasang io diona Ia. Iamoto tete dio duka Ia angki ma’amin umpakala’bi’ ELOHIM. 21 Ia tu mangka umpamanda’kan lan Kristus sia kamu duka na iatu mangka untokkokan, Iamotu ELOHIM; 22 Ia dukamo mangka untodingki’ sia umpa’ba’gian Penaa tama penaanta butung pa’petamben. 23 Apa kupessa’bian langngan ELOHIM la untiro deatangku, kumua kutiroangkomi kameloan, anna tae’pa kumale mati’ Korintus. 24 Tae’ kumua kami umbanni katonganan tu kapatonganammi, sangadinna la untundui kaparannuammi; belanna diona kapatonganan ammi bantang bendan.
1 Kupamatu’tunmo lan penaangku susite, kumua tae’mo kula mati’ situang kamasussan. 2 Belanna iake kupamasussakomi, mindapa tu la umpamarannuna’, ke tang iatu to mangka kupamasussa? 3 Iari patunna to tu mangka kusura’, to kumua saena’ manii mati’ anna pamasussana’ tu to sipatu la kupomarannu, belanna kurannuangkomi sola nasang, kumua iatu kaparannuangku mipomarannu duka sola nasang. 4 Belanna lendu’ masussangku sia matanna’na penaangku umpakatu sura’ mati’, sia sitana’takan uai matangku, tae’ kumua angku sussaikomi, sangadinna kumua ammi issanni tu pa’kaboro’ku tang liu-liu tongan lako kalemi. 5 Iake denni tau umpabu’tu kamasussan, tae’ naaku manna ussa’dingi, sangadinna, – kumua da angku pamasang bangi tu kadangku –, misa’ding duka pira’ sola nasang. 6 Iatu to susito silasamo tu pelo’bo tu budakomi ullo’boi. 7 Sangadinna sipatu la mipagarri’ kasalanna sia mipakatana, da anna bonnongi kamasussan kapuana. 8 Iamoto kupakilalakomi ammi pamatu’tunni lan penaammi tu pa’kaboro’mi lako. 9 Ia dukamirato, angku pakatu sura’ lako kalemi, kumua angku nii untandaikomi, ba’tu mengkaola tongankomi lan mintu’na. 10 Minda-minda tu mipagarri’ kasalanna, kupagarri’ duka kasalanna, belanna apa-apa tu mangkamo kupagarri’, ke denni tu sipato’na la kupagarri’, kupagarri’ diona kamu dio oloNa Kristus, 11 kumua da’ nasau’ tangnga’ki’ deata bulituk, apa tang taissanpiraka tu lalan penaanna. 12 Iatongku saemo lako Troas la umpa’peissanan Kareba-kaparannuanNa Kristus, tongku dibungkaran lalan misa’ tete dio Puang, 13 tae’mi namatana penaangku, belanna tae’ kusitiro siulu’ku Titus. Iamoto, iatongku mangka messiman lako tu tau, malemo’ lako Makedonia. 14 Apa kurre sumanga’na langngan ELOHIM, tu tontong umpasonglo’kan lan mai pa’telangan la male lumiling tama tondok belanna kapataloan tete dio Kristus sia umpatitantan busarungngu’na kaditandaianna Kristus diona kadangki dio lu mintu’ inan. 15 Belanna napobau busarungngu’kan Kristus lako to la dipamakarimman sia to la disanggang napomala’bi’i ELOHIM; 16 ma’bau kamateangkan ke lako to la disanggang umpatu kamatean, apa ianna lako to la dipamakarimman umpatu katuoan ma’bau katuoangkan. Namindara tu la umbelai tu iannato? 17 Belanna kami te tae’ kisusitu tau pira tu umpopandakaran kadanNa ELOHIM, sangadinna malambu’ tongankan ma’kada-kada, susitu lu diona mai ELOHIM, sia dio oloNa ELOHIM kinii umpokadai tete dio Kristus.
1 Randukomorakannika untendeng kaleki? Ba’tu undaka’rakannika sura’ umpa’petandan kaleki susitu tau pira, la kipa’pekitanan lako kalemi, ba’tu sura’ dio mai kalemi la kipa’pekitanan lako tau? 2 Kamu bangsiamo tu sura’ki, tu tioki’ lan penaangki, tu natandai sia nabasa mintu’ tau. 3 Dadi iatu kamu, manassa sura’Nakomi Kristus, buanna pentoeangki, tu disura’ tang tinta, sangadinna penaanNa ELOHIM matontongan, tangngia lako papan batu, sangadinna lako batu ba’tangna tolino. 4 ELOHIM kirannuan angki katappa’i kumua kilambi’ tu iannato tete dio Kristus. 5 Tangngia duka kumua kami te nalambi’ kamanarangangki kalena angki sangai kumua manarangkan umpogau’ misa’ apa, sangadinna iatu kamanarangangki lu dio mai ELOHIM. 6 Ia dukamo umpamanarangkan mendadi to ma’kamayana basse ba’ru, tae’ duka na diona sura’, sangadinna diona Penaa, belanna iatu sura’ ma’pamate, apa iatu Penaa ma’patuo. 7 Apa iake nakabu’mi kamala’biran tu toean umbaa kamatean, tu dioki’ lako papan batu, naurunganni tang nasau’mo tu to Israel umpemaranga lindona Musa, belanna arrang kamala’biranna lindona, tu kamala’biran tae’ nasalai tang pa’de, 8 tae’raka nala ondong pole mala’bi’na tu toean Penaa? 9 Belanna iake mala’bi’i tu toean umpasae ukungan, ondong polepa tu toean umpasae kamaloloan tang la mallean kamala’biranna. 10 Belanna inang tonganna tae’ nadipakala’bi’ lan te iannate tu mangkanna dipakala’bi’, apa iamo iate tu kamala’biran pasau’na. 11 Belanna iake denni kamala’biranna tu la pa’dena, ondong polepa tu tontongna tang la nakabu’ kamala’biran. 12 Belanna den rannungki susito, angki barani ma’kada-kada, 13 sia tae’ kima’pasusi Musa membungku’, kumua da anna pemarangai to Israel tu ma’kalolokanna apa la pa’de. 14 Apa dipamakarra’mo penaanna tu tau iato belanna sae lako te totemo tontongpa den tu pebungku’, tae’pa natilendok, ke umbasaoi sura’ basse dolo, belanna Kristus manna umpa’dei tu pebungku’ iato. 15 Sae lako te totemo, ianna dibasa tu sura’na Musa, nasamboi pebungku’ iato tu penaanna. 16 Apa ianna tibalik lako Puang tu penaanna, dilendokan tu pebungku’ iato. 17 Iatu Puang, Penaa, na umba-umba nanii den tu PenaanNa Puang, indemo to nanii katilendokan. 18 Apa kita sola nasang te tang membungku’na, nanii bayo-bayo kamala’biranNa Puang butung misa’ sammin, sia membaliki’ susitu rupa iato nasakendek-kendekna kamala’biranta, susitu lu diona mai PenaanNa Puang.
1 Tu belanna sikambi’kan te toean iate, anna tete dio kamamasean mangka dipakitangkan, natae’ kisoso’ penaa, 2 sangadinna kirampanammo tu mintu’ apa kabunian, tu umpabu’tunna kamasirisan, sia tae’ kipogau’i tu pakira-kira ba’tu untuka’i kadanNa ELOHIM, sangadinna umpamanassakan tonganna, angki pa’petandan kaleki lako sukaran inaanna mintu’ tau dio oloNa ELOHIM. 3 Apa iake kasamboanni tu Kareba-kaparannuangki, kasamboan lakomira to la sanggang, 4 tu mangka napabuta datunna lino tu mata penaanna to tang ma’patongan, kumua da anna kita arrang kamala’biranNa Kristus iamotu rupanNa ELOHIM. 5 Belanna tangia kaleki kipa’peissanan, sangadinna Kristus Yesu, kumua Iamotu Puang, na kami te kaunanmikan tu belanna Yesu. 6 Belanna ELOHIM mangka ma’kada kumua: La parrang, tu arrang lan mai malillinna, Ia dukamo parrang lan penaangki umpaarrangikan kapaissanan kamala’biranNa ELOHIM lan rupanNa Kristus. 7 Apa iate apa mala’bi’ iato den dio kaleki lan misa’ pa’pannian litak, anna manassa tu kalosongan kuasanna kumua lu dio mai ELOHIM, tangngia lu dio mai kaleki. 8 Disilatukki tikukanni sae, apa tae’ angki disirimpi’i, dipaselangkan, apa tae’ anna ka’tu rannungki; 9 dipakario-riokan apa tae’ angki disa’biangan; dipemparrakangkan apa tae’ angki sanggang. 10 Tontong bangkanni umperasai tu kamaparrisan kamateanNa Yesu lan kaleki umba-umba kinii male, kumua anna payan duka lan kaleki tu katuoanNa Yesu. 11 Belanna iate kami tuona te tontong bangkanni disorong lako kamatean tu belanna Yesu, kumua anna payan duka lan te kale la mate tu katuoanNa Yesu. 12 Iamoto iatu kamatean mengkuaro lan kaleki, apa iatu katuoan lan kalemi. 13 Apa belanna den dio kaleki tu Penaa kapatonganan, susitu disura’, nakua: Kupatonganmo, iamoto angku mangka ma’kada; susi dukamoto te kami kipatongan, iamo napobannangto angki ma’kada-kada duka. 14 Belanna kiissan kumua iatu ELOHIM mangka umpamalimbangun Puang Yesu la umpamalimbangun dukakan sola tu Yesu sia umpopennolokan sola kamu. 15 Apa mintu’nate iannate dadi tu belanna kamu, kumua anna iatu pa’kamasean tu sakerangngan-rangnganna belanna sabuda-budanna bilanganna tu tau, umpopemba’ka’i tu pa’kurre sumanga’ Napomala’bi’ ELOHIM. 16 Iamoto anna tae’ nasoso’ tu penaanta, belanna moi disanggang tu a’gan kale tang marendengta, apa iatu a’gan ba’tengta diba’rui keallo-keallo. 17 Belanna iatu kamaparrisanta tu maringngan bangsia sia tae’ nasangapa, umpabu’tuangki’ misa’ ma’kalolokanna kamala’biran matontongan, 18 belanna tae’ tamentiro lako apa natiro mata, sangadinna mentiro lakoki’ tang natirona mata, belanna iatu natirona mata sattu’ri, apa iatu tang natirona mata tontong sae lakona.
1 Belanna taissan kumua iake dirondonnimi tu tenda tanii torro lan te lino, la unnappa’ki’ misa’ banua lu dio mai ELOHIM dao suruga, la tanii torro, tu tangngia panggaraga lima, sangadinna tontong sae lakona. 2 Iamoto anta sumarro indete kumua mamali’ki’ la umperrampangi tu banua lu daota mai suruga. 3 Iake merrampangki’, tae’ tadikabu’tui ma’kale-kale. 4 Belanna iake lanpaki’ te tenda iate, sumarroki’, apa magasa pamaanta, belanna tang taporai dipopa’kale-kale, sangadinna la ditamangkaleiriki’, kumua anna kapu’i katuoan tu la matena. 5 Na iatu umpasakka’ki’ tama tu iannato, iamotu ELOHIM, tu mangka duka umpa’ba’gian Penaa lako kaleta butung pa’petamben. 6 Iamoto anta tontong umpabatta’ penaanta, belanna taissan kumua iake lanpiki’ te kale iate, sikambelaki’ Puang. 7 Belanna lumingka kapatonganangki’, tangngia lumingka pentiroki’. 8 Apa batta’ tu penaanta sia tala’biran untampei te kale iate, anta tama banuanNa Puang. 9 Ia dukamoto anta pengkullei, la torro lannaki’ lu, la torro saliannaki’, kumua Naalaki’ penaanNa Puang. 10 Belanna tae’ nasalai tang payan nasangki’ dio tingo isungan pangra’tasanNa Kristus, anta pantan untarimai tu pakkanna, tumba tu mangkanna tapogau’ tonta lanpa batang kaleta, la melo la kadake. 11 Tu belanna kiissan tu diona ungkataku’ Puang, iamoto angki ada’i tu tau anna ma’patongan, apa lako ELOHIM inang payan bangmokan, kurannuan angki payan duka lan sukaran inaammi. 12 Tae’mo kila umpa’petendengan kaleki lako kamu, sangadinna la kibenkomi tu bannangna la minii ussattuangkan, anna den mipebalian lako to ussattuan kalena diona apa natiro mata, na tangngia diona apa lan lu ba’tang. 13 Belanna iake butungkan to katamataman, napomala’bi’ ELOHIM, apa iake malinokan mipomaupa’. 14 Belanna napatundukkan tu pa’kaboro’Na Kristus, tu kikanassai kumua matemo tu Tau misa’ tu belanna iatu mintu’ tau, iamora bannangnato anna matemo sola nasangi. 15 Sia mateMo tu belanna mintu’ tau, kumua anna iatu to tuopa, da anna untuoan kalena, sangadinna la untuoanni tu To mangkamo mate sia malimbangun belanna iatu mai tau iato. 16 Iamoto randuk te totemo tae’ misa’ duka tau kitandai diona a’gan tolinona. Ke susinna kitandaimi tu Kristus diona a’gan tolinona, apa totemo te tae’mo kitandai susito. 17 Iamoto iake denni misa’ tau tuo lan Kristus, iamo pa’padadi ba’ru; iatu mai apa malaun pa’demo; na tonganna dipopendadi ba’rumo. 18 Apa mintu’na tu iannato lu dio nasang mai ELOHIM, tu mangka umpasikaeloki’ Kalena tete dio Kristus sia umpa’kamasean toean kasikaeloan lako kaleki. 19 Belanna tete dio Kristus Nanii ELOHIM umpasikaeloi Kalena tu issinna te lino, sia tae’ Narekenni lako kalena tau tu kasalanna sia Napatu’gunnikan tu kareba kasikaeloan. 20 Iamoto kidadi pesuanNa Kristus sia kiissan, kumua Naposumbungan pudukkan ELOHIM ma’pakilala; angki ma’kada dio Kristus umpalakui kumua: Sangapaoi upa’ ammi dipasikaelo ELOHIM! 21 Anna Ia tu tang narandan kasalan, mangkamo Napopendadi kasalan ussondaki’, kumua anna kita mendadi kamaloloanNa ELOHIM diona Ia.
1 Apa iatu kami pada mengkarangna, kipalaku duka lako kalemi, da ammi tarima tang keangga’i tu pa’kamaseanNa ELOHIM. 2 Belanna susite tu kadanNa: Iake attu dipopaiman Kuperangiimoko, na iake allo kamakarimmanan Kutunduimoko. Tonganna iamote totemo tu attu Napopaiman ELOHIM, tonganna iamote totemo tu allo kamakarimmanan. 3 Tae’ angki pabu’tu katitumbuan diona misa’ duka apa, da anna disayu tu toeangki. 4 Sangadinna lan mintu’na apa, kami kalena umpa’petandan kaleki mendadi to mengkarangNa ELOHIM, diona kabattaran penaa sia lan kadipakario-rioan, lan kamasussan lan kasumpuan, 5 lan kadibamban, lan kaditarungkuan sia kamarukkan, lan kamara’tasan, sia kamaroyan sia kamangeloan; 6 lan kamasalloran, lan kapaissanan, lan pesuka’ kalando, lan kamasokanan, lan Penaa Masallo’, lan pa’kaboro’ tang balle-balle, 7 lan kapa’peissanan lambu’ lan kamatotoranNa ELOHIM, sitetang pa’buno kamalamburan lan lima kairi sia kanan, 8 lan kamala’biran sia kamadiongan, lan kadipalele-bekoan sia kadipudian, sitinti to pakira-kira anna manappa’, 9 butung to tang katandan, apa katandan duka; susito mate, apa tonganna tuokan, butung to dipakario-rio, apa tae’ nalanda’ dipatei; 10 butung to masussa, apa tontong parannu; susito kalala’, apa umpasugi’ buda tau; susito tang unnampui misa’ apa, apa unnampui mintu’na. 11 E kamu to Korintus, tang mari’pi tu pudukki mati’ sia tibungka’ tu penaangki. 12 Tae’ ammi pangkun lan penaangki, apa pangkunkanni lan penaammi. 13 Totemo la sisonda-sondaki’ – butungna’ to umpa’kadai anakku te kumua: la tibungka’ duka tu penaammi. 14 Da mimisa’ ayoka sola to tang ma’patongan; belanna apara tu kasiduluanna kamaloloan na kabattukan? ba’tu umbara nakua sita’pa masiangna tu malillinna? 15 Sia apara tu kasiduluanNa Kristus na Belial? ba’tu apara tu ba’gi nasidului to ma’patongan na to tang ma’patongan? 16 Sia apara nasikandei banuanNa ELOHIM tu deata? Belanna kitamote tu banuanNa ELOHIM matontongan, susitu kadanNa ELOHIM, Nakua: La torroNa’ sia la sumalongNa’ dio lu naninna tau iato, sia la mendadiNa’ Puangna tau iato, anna tau iato la mendadi taungKu. 17 Iamoto tassu’komi dio mai to’ to kapere’, sia messarakkomi, susimoto tu kadanNa Puang, sia da mirumbui tu apa maruttak; na Aku umpaalaikomi bilangan, 18 sia angKu mendadi Ambe’mi, ammi dadi anakKu muane sia anakKu baine, susimoto tu kadanNa Puang tu Umpoissan angge maritik.
1 E pa’kaboro’ku, tu belanna den pangallu’ susito lako kaleta, dadi la usseroiki’ kaleta dio mai mintu’na kamarutanna kale sia penaa sia la tasundunni tu kamaseroanta ungkataku’ ELOHIM. 2 Bungkarangkan tu penaammi. Moi misa’ duka tau tae’ kinii sala’ kedo, moi misa’ duka tau tae’ kisussai, moi misa’ duka tau tae’ kipesaroi. 3 Ia sia kuma’kada susito, tae’ kumua la kupasalakomi, belanna mangkamo kupokada pirambongi’ kumua iatu kamu tontongkomi kiparinaa la pada mate pada tuoki’. 4 Barani tongan penaangku ma’kada lako kalemi sia lendu’ kapassattuanangku belanna kamu. Nakabu’na’ pa’pakatana sia tang umpurana’ kaparannuan lan mintu’ kamaparrisangki. 5 Belanna iatongki rampomo dio Makedonia, tae’ nasikita kapelayoan tu kaleki, sangadinna disussai bangkan lan mintu’na, dio mai salian den kadiboboran, lan penaangki den kamatakuran. 6 Apa ELOHIM tu umpakatana to umpamadiong penaanna, Ia duka umpakatanakan diona kasaeanna Titus; 7 sia tangia kasaeanna manna, sangadinna ia duka tu pa’pakatana mangka mipakatananni, tonna uleleanni lako kaleki tu kamamalirammi sia tangi’mi sia kamasarasammi belanna aku, napourungi saparannu-rannungku. 8 Belanna moi angku pamasussamokomi diona to sura’ku, tae’ duka kumenassan. Moi susinna angku menassanmo – tu belanna manassa lako kaleku kumua napamasussakomi tu sura’ku, sattu’ri – 9 na totemo parannuna’. Tae’ kumua iatu masussamokomi, sangadinna iari tu masussakomi mipourungi mengkatoba’. Belanna iatu kamasussammi situru’ pa’poraianNa ELOHIM, anna tae’ nalambi’komi karugian lan mintu’ apa tete dio kami. 10 Belanna iatu kamasussan situru’ pa’poraianNa ELOHIM umpabu’tu katobaran tang penassanan, tu mebaa lako kamakarimmanan; apa iatu kamasussan lino mebaa lako kamatean. 11 Belanna tiromi, tumba ia kapuana tu kamatutturan napabu’tu lan penaammi tu kamasussan situru’ pa’poraianNa ELOHIM, ontongpa diona kapebalian, sia kamasorroan, sia kamatakuran, sia kamamaliran sia kabirisanan, sia peada’. Lan te mintu’nato mipamanassamo tu kalemi kumua masero lan tu iannato. 12 Iannamoto moi angku pakatumo sura’ lako kalemi, apa tang bannang dio to umpogau’ kasalan sia tang bannang dio to nao’tonni kasalan, sangadinna kumua anna sombo dio kalemi tu kamatutturammi dio oloNa ELOHIM belanna kami. 13 Iamo umpakatanakanto. Inang dipakatanamokan, apa mandu pole saparannu-rannungki belanna iatu kaparannuanna Titus, apa mipapaya sola nasangkomi tu penaanna. 14 Belanna iake kusattuangkomi lako kalena lan apa sidi’, tae’ angku kasirisan, sangadinna susitu mintu’na mangka kipokada tu tonganna lako kalemi, susi dukamoto tu passattuangki lako Titus manassa tonganmo. 15 Na iatu kala’karanna penaanna lako kalemi sakerangngan-rangnganna, belanna nakilalai tu kamengkaolammi sola nasang sia tumba tu kamitammuinna situru’ kamatakuran sia kama’parondoan. 16 Iamoto angku parannu, belanna kukatappa’ikomi lan mintu’na.
1 E kamu siulu’ku, kipokadangkomi tu pa’kamaseanNa ELOHIM Napa’kamasean lan mintu’na kombongan Makedonia. 2 Apa belanna moi sangtumbanna tu kamaparrisan kadisudianna, payan duka tu kabattaranna, anna iatu kaparannuan tang puranna sia kamakario-rioan masangna umpalempan kasugiran kamasokananna. 3 Belanna – aku ungkatottongi – napa’bengan angge nabelanna, ontongpi losong na iatu nabelanna, 4 sia kamasorokanna anna mengkamoya-moya lako kaleki diona tu pa’kamasean la untamai umposara’i tu mai to masallo’. 5 Sia tae’ nasusi manna tu kisanganna, sangadinna inang ussorongmo kalena dolo lako Puang, namane lako kaleki situru’ pa’poraianNa ELOHIM, 6 naurunganni kipalaku lako Titus, susitu naparandukmo dolona, susi dukato la napalanda’ lako kalemi tu toean kamamasean. 7 Susitu kala’biammi diona mintu’na, la diona kapatonganan, la diona kada, la diona kapaissanan na mintu’ sara’mi sia kamipakaborosangki pa’kaboro’ kitadoangkomi, palattu’i pakala’bian dukai te diona pentoean kamamasean. 8 Tae’ kulaoan susii parenta te iannate, sangadinna sara’na to senga’ la kusudian kamalamburan kamamaseammi. 9 Belanna miissan tu pa’kamaseanNa Puangta Yesu (Kristus) kumua iatu Ia, moi anNa sugi’, apa mendadi kalala’ tu belanna kamu, kumua anna kamu umposugi’i tu kakalalaranNa. 10 Indemote kunii umpokadangkomi passangangku. Belanna iatu iannato den patunna lako kalemi, tu kumua randuk dio mai taun lendu’, kamumo tu bunga’na umparandukki, tae’ kumua mipogau’ mannai, sangadinna pa’poraiammi duka. 11 Palanda’ dukami totemo te tu penggauran iato, anna susitu diongna penaammi, susi dukato la mipalanda’ tu sitinayanna daka’mi. 12 Belanna iake denni diong penaa iamoto nadikaringnganan sitinaya tu apa den dio kalena, tangia sitinaya apa tae’ dio kalena. 13 Belanna tangia kumua anna manaman tu to senga’ ammi masussa kamu. 14 Apa dikuari ammi pada dandan, iatu mallebana dio kalemi lan te attu iate, la ungganna’i tu tang palambi’na dio kalena, na iatu mallebana dio kalena ungganna’i tu tang palambi’na dio kalemi, dikua ammi pada-pada. 15 Susitu disura’, nakua: Iatu to unnalai buda tae’ nala losong, na iatu to unnalai sidi’, tae’ nala kakurangan. 16 Apa kurre sumanga’na langngan ELOHIM, tu mangka umpa’kamaseanni tu kamatutturan iato tama penaanna Titus tu belanna kamu. 17 Tu napasiola tu pa’pakilalangki, sia kamatutturanna tongan namaringngan penaanna mati’ umpellambi’ikomi. 18 Angki suai te siulu’ki male mati’ sola, tu dipudinna lan mintu’ kombongan diona kaumpalolanganna Kareba-kaparannuan. 19 Sia tae’ na ia manna tu iannato, sangadinna mangka dukamo napamatu’tun mintu’ kombongan la kisisolan lan te pentoean kamamasean iate, tu kipalingka lako kamala’biranNa misa Puang sia la napomanassa duka kamaringnganan penaangki. 20 Angki ma’ta’tan dikua da na sura’- kan tau lan te pentoean nanii pame- ngan kapua. 21 Belanna ungkaritutuikanni sanga, tangia dio manna oloNa Puang, sangadinna dio duka tingayona tolino. 22 Angki suai sola tinde tau sola duai tu siulu’ki, tu pembudamo mangka kitiro tu sara’na lan ba’tu pira-pira penggauran; na totemo sakendek-kendekna kamatutturanna, belanna nakanappa’i tongankomi. 23 Iatu diona Titus, iamo sibangku sia to umbaliina’ umposara’komi, na diona tu siulu’ta da’dua, iamo nasua mintu’ kombongan sia kamala’biranNa Kristus. 24 Iamoto pa’pekitananni tu tanda pa’kaboro’mi lako dio tingayona mintu’ kombongan, sia kakisattuanammi.
1 Iatu diona untulung to masallo’ manggi’opara kupokadangkomi lan te sura’. 2 Belanna kutandai tu kamasorokan penaammi tu napobannang kusattuangkomi dio tingayona to Makedonia, to kumua sangtaunmo lendu’na nanii ma’pasakka’ tu Akhaya, na iatu kamatutturammi umpatiakka’ penaanna buda tau. 3 Apa kusua te mai siulu’ dikua da natang kebattuan lan iannate tu kakisattuanammi, ammi ma’pasakka’ susitu kupokadannamo, 4 da anna saena’ manii mati’ sola to Makedonia, anna lambi’komi tae’pa mima’pasakka’, anna kami – tae’ kukua kamu – dipakasiri’ lan te kapa’rannuanan kapua iate. 5 Iamoto kusangai melo, ke kupalakui lako te siulu’, namale mati’ umpellambi’ikomi dolo, anna pasakka’ doloi tu pamengan kamasokanan mangka miallu’, anna sakka’ butung pamengan kamasokanan tangngia pamengan diparuku. 6 Apa pengkilalai te kada iate: Minda-minda tu manenneng mantanan, manenneng duka mepare, na minda-minda tu malabo mantanan, malabo duka mepare. 7 Da’ito anna pantan mamengan situru’ kamatinurusan penaanna, da naturu’i katangmasorokan penaa ba’tu diparuku. Belanna iatu ELOHIM ungkamasei to masorok penaanna mamengan. 8 Kuasa tu ELOHIM umpakabu’ikomi pa’kamaseanNa, ammi tontong tang kakurangan lan mintu’na, naurunganni kala’biangkomi lan mintu’na penggauran melo. 9 Susitu disura’, nakua: Iatu massearan, sia Ia mamengan lako to kalala’, na iatu kamaloloanNa tontong sae lakona. 10 Apa Puang tu umpa’bengan banne lako to mangambo’ sia kande la dikande. Ia duka la umpa’kamaseanni sia umpopemba’ka’i tu pangambo’mi sia umpatarri’i tu bua kamaloloammi, 11 anna anggenna minii dipasugi’ ammi urunganni umpogau’ mintu’ kamasokanan, tu umpabu’tui tu pa’kurre sumanga’ langngan ELOHIM tete dio pa’pakilalangki. 12 Belanna iate pentoean kamamasean iate tangngia manna umpasitutu’ kakuranganna to masallo’, sangadinna kala’bian pole’pa diona kabudanna pa’kurre sumanga’ langngan ELOHIM. 13 Sia belanna manassa tu kamarurusammi lan te pentoean kamamasean iate anna umpakala’bi’ ELOHIM, belanna mipengkaolai tu kapangakuammi lako Kareba-kaparannuanNa Kristus, sia belanna kamasokanammi umpaketaai tu tau iato sia mintu’ tau. 14 Sia lan tu kanapassambayangammi nakamali’komi, tu belanna nakilalai tu pa’kamasean kapuaNa ELOHIM lako kalemi. 15 Kurre sumanga’na langngan ELOHIM, tu diona tu pa’kamase tang dilambi’Na dipokada.
1 Iate aku te, aku kalenamo Paulus umpakilalakomi kada kaboro’Na sia kamasokananNa Kristus, tu aku te disanga, kumua, iake sitingayoki’ umpamadionganna’ kaleku apa iake sikambelaki’ lendu’ baraningku lako kalemi. 2 Kupalaku da angku ma’kada makarra’ tongan, ke saena’ mati’ susitu diongna penaangku lako tau pira, tu to ussangai tu gau’ki butung-butung to unturu’ pa’poraian lino. 3 Belanna moi angki tuo unturu’ a’gan lino, tae’ duka angki parari unturu’ a’ganna pa’kalean. 4 Belanna iatu parea kaparariangki tang unturu’ a’ganna pa’kalean, sangadinna matoto’mo Nasanga ELOHIM, la usseran mintu’ tambakuku bantang tongan. 5 Naurunganni umbambangan mintu’ kadanna tau, sia mintu’ apa matande unnea kapaissanan diona ELOHIM, sia urrampakan mintu’ tangnga’ kipopengkaolai lako Kristus; 6 sia sakka’kan la umpapakkanni mintu’ tang kapengkaolan, to ke sundunmi tu pengkaolammi. 7 Tiroi tu apa dio tingayomi. Iake den tau ungkatappa’i kalena kumua apanNa Kristus, la nasuka’ dukapa dio kalena, tu kumua, susi ia taunNa Kristus susi dukamo kami to. 8 Belanna moi sakusattu-sattuanna tu kuasa Napa’kamasean Puang lako kaleki, la umbangunangkomi tangngia kumua la ussongkangkomi, inang tae’ kula kasirisan. 9 Da nabutung to kupakataku’komi sura’ pakatu. 10 Belanna nakua tau, masang sia makarra’ tu kadanna lan sura’na, apa langga’ tu ambana sia tang keangga’ tu kadanna. 11 Melo ke iatu tau susito untimbangi te, kumua tumba tu kadangki lan sura’ pakatungki, ke toyangkan, susi dukamoto tu gau’ki ke diokan ren. 12 Belanna tae’ kibarani umpasangbilanganni kaleki tu to untendeng kalena, ba’tu umpasitende’i kaleki tu tau iato, sangadinna iatu tau iato tu to umpassuka’i misa kalena sia umpa’tende’i misa kalena, tang paissan. 13 Apa iate kami te tae’ kimorai massattuan tang tianggean, sangadinna kituru’ tu atoran sitinayanna tu Naanggeangkan ELOHIM, sae lako kilambi’mi duka. 14 Apa tae’ angki tarru’ umpakumorang kaleki, butung kisanga tang la kilambi’komi mati’, belanna ma’angge kamumo kinii umpalolang Kareba-kaparannuan diona Kristus. 15 Tae’ kumua tang ma’anggeangkan ussattuan kaleki dio kamara’tasanna to senga’, sangadinna kirannuan iake sakerangngan-rangngannai kapatonganammi, la dibilang tongankan dio kalemi, sitinaya tu atoran ma’angge kitoe. 16 Kumua angki lendu’i tu tondokmi kinii umpa’peissananni tu Kareba-kaparannuan, sia tae’ kila ussattuan kaleki diona tu apa napasakka’namo to senga’ sitinaya tu atoran ma’angge natoe. 17 Apa minda-minda tu massattuan, la massattuan tete dio Puang. 18 Belanna tae’ na iatu to umpudi kalena kalena tu manassa, sangadinna iari tu to Napudi Puang.
1 Pama’tananna’ penaa diona tu kabagangku sidi’; pama’tanan tonganmo’ penaa. 2 Belanna mangimburuna’ lako kalemi umpopangimburu kapangimburuanNa ELOHIM, apa mangkamokomi kupasitumaean misa’ muane, la kupatingo butung misa’ anak dara masero lako Kristus. 3 Apa mataku’na’ susi manii ula’ umpakena Hawa napalaoi tangnga’na, susi duka manii to dipatangma’rundunan penaammi sia dipasepang dio mai kamalamburan sia kamaseroan ma’palulako Kristus. 4 Belanna iake denni tau punala bang sae umpa’peissanan pole’o pangadaran senga’ diona Yesu, tu tangianna kipa’peissanan, ba’tu iake narampoikomi penaa senga’ na iatu mangkannamo mitarima, ba’tu Kareba-kaparannuan senga’ na iatu miakunnamo, ammi ma’tan penaa bangmo untarima punalai. 5 Apa kusanga moi misa’ tae’ kunii kurang na iatu mai rasulu’ disanganna. 6 Tonganna tang ganna’ matarru’ lan buangan kadangku, apa tang susito tu diona kapaissanan, sangadinna lan mintu’ passalan mangkamo kipa’pepayanan tu kapaissanan iato lako kamu sola nasang. 7 Kasalanra’ka tongku umpamadiongan kaleku kumua anna kamu dipakalangka’, belanna kupa’peissanan punala bangsia lako kalemi tu Kareba-kaparannuanNa ELOHIM. 8 Kurugiimo tu mai kombongan senga’, ia kunii unnala bua kamara’tasangku, angku ma’din ungkamayaikomi. 9 Iatonta sisola angku kakurangan, moi misa’ tau tae’ kupamatana’, belanna iatu kakurangangku natutu’ sangsiuluranta tu sae dio mai Makedonia. Mintu’na kunii umpenandai kaleku tu la umpamatana’komi, sia susi dukamo la kupenandainna to tu kaleku. 10 Tonganna tongan katongananna Kristus tu lan kaleku, angku tang dibela diampangi dio mai te kapassattuan iate lan mintu’ lili’na Akhaya. 11 Matumbari’? Belannaraka tae’ kupakaboro’komi? Na ELOHIMmora unnissanni. 12 Apa iatu mangkanna kupogau’ la kupogau’ dukapa, angku puttai tu lalanna to undaka’ lalan, anna tiroi lan kapassattuanna kumua pada-pada bangsiakanni. 13 Belanna iatu to susito rasulu’ mengkona tu mengkarang lando pa’du sia unna’ga rasulu’Na Kristus kalena. 14 Iatu iannato tangngia memangngai, belanna deata bulituk duka unna’ga kalena susito malaeka’ marorrong. 15 Iamoto tangngia apa makalaen-laen, ke iatu mai pesuanna unna’ga kalena butung to ma’kamayanna kamaloloan; ma’katampakanna tau iato dipapakkanni susitu penggauranna kalena. 16 Sia kukua pole’pa: Da naden misa’ tau ussangana’ baga; apa iake misangai susito, tarima susi duka bangmo’ to baga, angku massattuan duka sidi’. 17 Iatu kupokadanna to, tangngia kupokada situru’ pa’poraianNa Puang, sangadinna butung to baga dio kaussanganna ma’dinna’ ussattuan kaleku. 18 Tu belanna buda tau ussattuan kalena situru’ kapassattuan lino, la ussattuan dukana’ kaleku. 19 Belanna morai siakomi kamu umpama’tananni penaa tu to baga, tandami to kinaa. 20 Belanna mipama’tanan sia para’ penaa, ke napokaunankomi tau, ke nakandekomi tau, ke nakale’ke’ikomi tau, ke umpamadaoanni kalena tu tau, ke nasala’pai tau tu lindomi. 21 Kupomasiri’ umpokadai te, butung to tangganmokan batta’. Apa apa-apa nanii tau barani – ma’kada to baga bangmo’ te – ia duka kunii barani tu iannato. 22 To Ibraniraka tu mati’? Aku to Ibrani dukana’. To Israelraka tu mati’? Aku to Israel dukana’. Taruknaraka Abraham tu mati’? Aku duka taruknana’ Abraham. 23 PesuanNaraka Kristus tu mati’? – ma’kada to tang ma’runduanan bangmo’ te – ondong pissanpi tu aku. Diona kamara’tasan losongna’, diona kaditarungkuan losongna’, diona kadibamban mandu losongna’ sia pembudana’ lan kasanggangan kamatean. 24 To Yahudi napellimana’ nabamba, sipempissanmora natang pempatangpulo ke pissanoi; 25 pentallunna’ diongkan ue, pissanna’ ditumbui batu, pentallun malammu’ tu kappala’ kunii, sangallo sangbongina’ unnaang lan lu tasik mandalan. 26 Pembudana’ lan kalingkan, pembudana’ lan kasanggangan diong lu salu, lan kasanggangan dio mai pa’gora’, lan kasanggangan dio mai bangsaku, lan kasanggangan dio mai to kapere’, lan kasanggangan lan lu kota, lan kasanggangan dio lu padang pangallaran, lan kasanggangan diong lu tasik, lan kasanggangan dio mai sangsiuluran mengkona. 27 Lan kamara’tasan sia kamasussan, pembudana’ maroya, lan katangdiaran sia kama’rangan, pembudana’ mangelo, naalana’ sangkang sia tang ma’tamangkale. 28 Sia – boko’pato tu mintu’na tang tamanna – tu ussussaina’ keallo-keallo, iamotu unninaa-naa diona mintu’ kombongan. 29 Mindara tu to langga’, tang kusolan? Mindara dipatitumbu penaanna, anna tae’ napomalallangi penaangku? 30 Iake inang la massattuanna’, la ussattuanna’ apa umpapayan kalang- garangku. 31 KapenombanNa sia Ambe’Na Puangta Yesu, tu sipato’ dipudi sae lakona, unnissanni kumua tae’ angku buttok. 32 Dio Damsyik napesuan to marayanna datu Aretas urronda’i tu tondok Damsyik la untingkanna’. 33 Angku dirorro’ lan buria’ rokko tembo’ dao mai pentiroan, anna susito tilendokmo’ dio mai limanna.
1 Sipatuna’ la massattuan, moi anna tae’ bua’na tu iannato. Apa la umpa’peissananna’ patiro mendeata sia kada pa’paombo’ dio mai Puang. 2 Kutandai tu misa’ to lan Kristen, sangpulo a’pa’mo taunna lendu’na, diangka’ langngan ma’tallung papa’na langi’, ba’tu sisolai batang kalena tae’ kuissanni, ba’tu sisarakki batang kalena, tae’ kuissanni ELOHIM manna Ia unnissanni. 3 Sia kuissan tu to disa’bu’ iato, – ba’tu sisolai batang kalena ba’tu sisarakki batang kalena, tae’ kuissanni, ELOHIM Ia unnissanni –, 4 kumua diangka’ sae tama Firdaus, anna rangii tu kada tang diissan disa’bu’, tu tae’ napato’ nasa’bu’ misa’ tolino. 5 Tau iamoto tu la kusattuan, apa kale misa-misangku tae’ kula ussattuanni, sangadinna mintu’ kalanggarangku. 6 Belanna iake la moraina’ massattuan, tae’ angku baga, belanna umpokadana’ tonganna; apa kupatammanan bang penaa, da anna den misa’ tau ussangai kumua ondongpa kuperasainna na iatu natirona dio kaleku sia naranginna dio mai kaleku. 7 Sia diona untimbangi tu kamakalaen-laenna tongan mintu’ pa’paombo’. Iamoto dikua da angku pamadaoan kaleku, angku mangka diben duri untossok-tossokki tu kaleku, iamo misa’ pesuanna deata bulituk, tu untumbuina’ pebusuk da angku pamadaoan kaleku. 8 Iamira te iannate angku pentallunmo umpalakui lako Puang kumua anna soro’ dio mai kaleku. 9 Nakuami ungkuanna’: Silasamo tu pa’kamaseangKu lako kalemu, belanna dipasundun lan kalanggaran tu kamatotorangKu. Iamoto kula’biran ussattuan kalanggarangku, anna torroina’ tu kamatotoranNa Kristus. 10 Iamoto angku porai tu kalanggaran sia kadisussaian sia kamaparrisan sia kadipakario-rioan sia kasumpuan belanna Kristus. Belanna iake langga’na’, attu iamoto angku matoto’. 11 Membagamo’, apa samiparukungku, belanna sipato’na mikatonganni. Apa moi misa’ tae’ kupokurang na iatu mai rasulu’ madaoan, moi anna tae’ patungku. 12 Mintu’na tanda kuasa rasulu’ mangkamo dipogau’ tontong dipengkullei dio kalemi iamotu diona tanda kalle-kallean na tanda mangnga sia kamatotoran. 13 Belanna apara nanii umpadiongangkomi kombongan senga’, sangadiri tu tang kupamatana’mi. Mangaku salana’ tu iannato. 14 Kilalai, totemo te ma’pentallunnamo’ ma’pasakka’ la mati’, anna tae’ angku la umpamatana’komi. Belanna tangngia apammi kudaka’, sangadinna kalemi. Apa tae’ ia biasanna tu pia umpakombongan ianan indo’ ambe’na, sangadinna indo’ ambe’ri umpakombonganni anakna. 15 Kukaringnganan tongan kalaoan sia dipokalaoan belanna deatammi. Iake kukamasei tongankomi, satangdikamase-maseingkuraka? 16 Apa tonganna susito: aku te tae’ kupamatana’komi, sangadinna kamaluteangku, anna alakomi tangnga’ku. 17 Mangkarokomika kupesaroi diona tu to mangka kusua mati’? 18 Kupalakumo tu Titus male mati’, angku suai tu mai siulu’ta male sola. Mangkarokomika napesaroi Titus? Tangiaraka tu Penaa misa’ kipeolai sola dua? Tang lalan lenteknaraka tu kipemalutu? 19 Masaimo minii ussangai kumua untonganangkan kaleki lako kalemi. Apa dio oloNa ELOHIM kinii ma’kada-kada tete dio Kristus, anna mintu’na tu pa’kaboro’ku, la umpabatta’ kapatonganammi. 20 Belanna mataku’na’ saena’ manii mati’ angku kabu’tuikomi, tae’ nasusi tu kuporainna, susi duka aku, ke mikabu’tuina’, tae’ nasusi tu miporainna; mataku’na’ den manii kasigagan, kamagallian, kare’dekan ara’, kasisala-salan, pa’palele beko, ma’parampo sala, kapabe’sean, kamarukkan. 21 Mataku’na’, iamo ke sae pole’na’ manii, anna pamadionganna’ Puang dio tingayomi, angku pamasussai tu to umpogau’ bang kasalan pirambongi’, natontongpa tang mengkatoba’ dio mai kamaruttakan napogau’ sia gau’ sala sia passulo bongi.
1 Iamote tu ma’pentallunna kasaeangku lako kalemi. Sipatu tu mintu’na apa la napakatua kada sun dio pudukna da’dua ba’tu tallu to sa’bi. 2 Mangkamo kupokada dolo, na kupokada dolo pole’omi, – susi tongku dio ren tonna ma’penduanna, totemo te tae’ kudio ren –, lako tu to umpogau’ bang kasalan pirambongi’ sia iatu mintu’ to senga’, kumua iangku sae pole’, tae’mo tau kukatirinnai; 3 anna mituntun bang tanda manassana tu Kristus kusumbungan kadanNa, tu tang mipolangga’, sangadinna mipomatoto’. 4 Belanna inang dia’ta’ diona kalanggaran, apa tuo sule diona kamatotoranNa ELOHIM. Kami te kipolangga’ duka tu kalanggaranNa, apa la tuokanni sola diona kamatotoranNa ELOHIM, tu dipamanassa lako kalemi. 5 Paressa kalenai tu kalemi, ba’tu lan siakomi kapatonganan, ontongpi sudi kalenai tu kalemi. Ba’tu tae’raka miissanni kumua Narondongkomi Yesu Kristus? Bokoranna ke attangangkomi. 6 Apa kurannuan la miissan kumua kami te tae’ angki attangan. 7 Apa kipalaku langngan ELOHIM dikua anna tae’ kakadakean mipogau’, tae’ kumua angki payanan tang attangan, sangadinna dikuari ammi pogau’ kameloan, moi angki butung to attangan. 8 Belanna tae’ kima’din umpogau’i tu untingoinna kamanapparan, sangadinna situru’nari kamanapparan. 9 Belanna parannukanni, to ke langga’kanni, anna kamu batta’. Ia duka te iannate kipalakuangkomi tu la miposielle’na. 10 Iamo patunna to angku sura’i te iannate, su’ding mambelapa’, kumua iangku diomo ren, tae’mo kumanggi’ ullaoan makarra’i situru’ kakuasan tu Napa’kamasean Puang lako kaleku, iamotu ma’pabendan, tangngia la massongkan. 11 Ma’katampakanna, e kamu siulu’ku, parannukomi, tuntunni tu miposielle’na, alakomi pa’pakilala, sanginaakomi, sikaelokomi. AnNa ELOHIMmora tu oto’na kamamasean sia kamarampasan urrondongkomi. 12 Pada sisalama’komi mipasituru’i pangudung masero. Mintu’ to masallo’ umparampo salama’na lako kalemi. 13 Anna kamaturu-turuanNamora Puang Yesu Kristus na pa’kaboro’Na ELOHIM na kasiturusanNa Penaa Masallo’ urrondongkomi sola nasang.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, misa’ rasulu’ – tang lu dio mai tolino sia tang petambana duka tolino, sangadinna petambaNa Yesu Kristus sia ELOHIM Ambe’, tu mangka umpamalimbangun Yesu dio mai to’ to mate –, 2 sola mintu’ sangsiuluran tu kusisolanna, diparampoan mintu’ kombongan dio Galatia, 3 narampoimorokomi kamaturu-turuan sia kamarampasan dio mai ELOHIM, Ambe’ta, sola Puang Yesu Kristus, 4 tu mangka ussorong Kalena belanna kasalanta, kumua anna lendokangki’ dio mai te lino kadake, situru’ pa’poraianNa ELOHIM, Ambe’ta. 5 Lu lako Kalena tu kamala’biran sae lakona. Amin. 6 Mangngana’, tu madomi’ bangkomi memboko’ dio mai tu to untambaikomi torro lan pa’kamaseanNa Kristus, ammi lu lako kareba-kaparannuan senga’, 7 anna iatu senga’na tangia Kareba-kaparannuan; apa den tu tau pira umpapusakomi sia la morai umbulang leko’ Kareba-kaparannuanNa Kristus. 8 Apa iake kami te ba’tu moi misa’ malaeka’ dao mai suruga la umpa’peissananni lako kalemi tu Kareba-kaparannuan sisengaran tu mangkanna kipa’peissanan lako kalemi, nake naruai tampak ropu. 9 Tumba tu mangkanna kipokada pirambongi’, totemo ia duka kupokada pole’, kumua iake denni misa’ tau umpa’peissanan Kareba-kaparannuan lako kalemi sisengaran tu mangkanna mitarima, nake naruai tampak ropu. 10 Na totemo ussedera’ka tolino, ba’tu ELOHIM? Ba’tu undaka’ra’ka lalan kumua anna poraina’ tolino? Iake mukkunna’ undaka’ lalan kumua anna poraina’ tolino, manassa tangiana’ taunNa Kristus. 11 E kamu sangsiulurangku, kupaissanangkomi, kumua iatu Kareba-kaparannuan kupa’peissanan, tangia situru’ a’gan tolino. 12 Belanna tae’ kutarima lu dioi mai tolino, sia tae’ duka angku pelada’i, sangadinna diona pa’paombo’Na Yesu Kristus lako kaleku. 13 Belanna mirangi siamo tu diona gau’ku pirambongi’, tongku lanpa aluk Yahudi, kumua lendu’ kupakario-riona tu kombonganNa ELOHIM sia kubala’-bala’, 14 sia samanakka-nakkaku lan aluk Yahudi, kusau’ nasang tu mai mintu’ sangbara’ku dio bangsaku, belanna lendu’ kupengkulleinna tu panganna nene’ to doloku. 15 Apa iatonna poelo’mi ELOHIM tu umpamarimbangan tempon lanna’ mai pa’tambukanna indo’ku, sia untambaina’ diona pa’kamaseanNa, 16 la umpaombo’i tu AnakNa lan kaleku, kumua angku pa’peissananNi dio lu to kapere’, ta’pa tae’ bangsiami angku timbang mandalanni tu a’gan tolino; 17 sia tae’ duka kulao langngan Yerusalem umpellambi’i tu mai to dolo mendadi rasulu’ na aku, sangadinna lu lakona’ tana Arab, angku sule pole’ dio Damsyik. 18 Ma’tallung taun lendu’nato malemo’ langngan Yerusalem, la lao sitandan Kefas, angku torro sola sangpulo lima allona. 19 Apa iatu mai rasulu’ senga’ moi misa’ tae’ kusitiroan, ia manna tu Yakobus, siulu’Na Puang. 20 Iate apa kusurasangkomi te, tae’ angku mo’rang, tang la ELOHIMraka untiroi. 21 Undinnato malemo’ lako tana Siria sia Kilikia. 22 Apa tae’pa naperupana’ tu mai kombonganNa Kristus dio tana Yudea; 23 sangadi napekareba-reba bangri kumua iatu to umpakario-rioki’ pirambongi’, totemo te umpa’peissanammo Kareba-kaparannuan diona kapatonganan, tu nabala’-bala’ pirambongi’. 24 Umpakala’bi’mi ELOHIM tu diona aku.
1 Sangpulo a’pa’ taunna undinnato, male pole’mo’ langngan Yerusalem sola Barnabas sia kusolan tu Titus. 2 Iatu kalaoangku langngan, pa’patudu-tudunNa duka ELOHIM, angku pamanassanni tau iato tu Kareba-kaparannuan kupa’peissanan dio lu to kapere’, ondonganna lako to katandan, dikua da anna torro sala tu kamara’tasangku, la iate totemona la iatu lendu’namo. 3 Iatu Titus kusolan, tonganna bangsa Yunani, apa tae’ dukara nadiparuku umpogau’ sunna’. 4 Tu belanna iatu mai siulu’ leko’ penaanna, tu tama kamama’, iamotu tama buni bang la umpenniroi tu katilendokangki dio mai panganna to dolo, tu kitoe tete dio Kristus Yesu, kumua napalutamakan kakaunanan panganna to dolo. 5 Tae’ kimengkanorong len lako tau iato moi sattu’ duka, dikua anna tontong manda’ tu kamanapparanna Kareba-kaparannuan miallonni. 6 Apa iatu to katandan – moi matumba kapuana pirambongi’ tae’ sisengaranna keaku, belanna tae’ Namentiro lindo lako tau tu ELOHIM – iatu to katandan tae’ misa’ apa napopa’indo’ lako kaleku. 7 Apa sibalikanora, iatonna tiromi kumua dipakambi’imo’ tu kadipalolanganna Kareba-kaparannuan lako to tang disunna’, susi tu dipakambiran Petrus lako to disunna’, 8 – belanna Puang tu umpalao kuasanNa dio Petrus lan toean rasulu’ lako to disunna’. Ia dukamo umpalao kuasanNa dio kaleku lako to kapere’ – 9 iatonna kanassami tinde tau tu pa’kamasean disorong lako kaleku, sitoe limamo’ sola Barnabas tu mai sia Yakobus na Kefas na Yohanes, tu dibilang paloloan kombongan, tanda kasisanginaan, kumua angki lu lako to kapere’, anna lu lako ia to disunna’. 10 Samamira diong penaanna to kumua angki kilalai tu mai to mase-mase, anna iatu iannato inang kupa’inaai bangmo. 11 Apa iatonna sae tu Kefas lako Antiokhia kubalimi dio tingayona tau, belanna tang salunna naola. 12 Belanna iatonna tang saepa tu ba’tu pira-pira to malang dio Yakobus, kumandemo ma’talimbungan sola to kapere’; apa iatonna saemo, soro’mi, nauntoyangan kalena, belanna mataku’ lako to disunna’. 13 Sia iatu mai to Yahudi senga’ menturu’ belo puduk sola, naurunganni napapusa kabelo-pudukanna tinde tau tu Barnabas. 14 Apa iatongku tiroi tu gau’na tinde tau tang situru’mo kamanapparanna Kareba-kaparannuan, kukuami ungkuan Kefas dio tingayona mintu’ tau: Iake to Yahudiko, ammu ma’gau’ to kapere’, tang ma’gau’ to Yahudi, umba la mukua umparukui tu to kapere’ ma’gau’ to Yahudi? 15 Kita te bati’ to Yahudiki’, tangiaki’ to kadake gau’, bati’ lu dio mai to kapere’, 16 apa taissan kumua tae’ misa’ tau dibilang malolo belanna ungkaritutui tuntunan Sukaran aluk, sangadinna kapatongananri lako Kristus Yesu, tenmoto anta patonganni tu Kristus Yesu, kumua anta dibilang malolo diona kapatonganan lako Kristus, tangia kumua diona ungkaritutui tuntunan Sukaran aluk, belanna iatu ungkaritutui tuntunan Sukaran aluk, moi misa’ tau tae’ dibilang malolo. 17 Apa iake kita kalena tu to umpengkali-kalii la dibilang malolo tete dio Kristus, payanan to kadake gau’, to ma’kamayanaraka pale’ kasalan tu Kristus? Inang tae’ ia to! 18 Belanna iake la kupabendan pole’i tu apa mangka kurondon, manassana’ to untengkai tuntunan Sukaran aluk. 19 Apa belanna Sukaran aluk angku mate, kupotilendokki dio mai Sukaran aluk, dikua angku pengkaolai ELOHIM. Mangkamo’ dia’ta’ sola Kristus. 20 Iatu tuoku te tangiamo aku umpoissanni, sangadinna Kristus tu tuo lan kaleku; apa iatu kupotuona lan kaleku totemo te, umpokatuoanna’ kapatonganan lako AnakNa ELOHIM, tu ungkamaseina’, sia ussorong Kalena belanna aku. 21 Tae’ angku tumpui tu pa’kamaseanNa ELOHIM, belanna iake tete dio Sukaran aluk anna den tu kamaloloan, tae’ patunna tu Kristus mate.
1 E to Galatia baga, mindamora mangka umpakannaikomi issan-issan, anna iatu kadipa’peissananNa Yesu Kristus mangka dia’ta’ butung to dio bang lindomi tu rupanNa? 2 Inde mannari tu la moraina’ unnissanni dio mai kalemi: Dionaraka ungkaritutui tuntunan Sukaran aluk ammi tarima Penaa, ba’tu dionaraka kadipalolanganna kapatonganan? 3 Ammi bagara kamu susito? Miparanduk lenmo tu diona Penaa, anna totemo la milolokkimo mentolinona? 4 Tae’raka bua’na miduppa tu iannato? Tae’ tonganni manii bua’na. 5 Iatu To umpa’kamaseanni tu Penaa lako kalemi sia umpadenangkomi tanda kamatotoran, tete dioraka ungkaritutui tuntunan Sukaran aluk, anNa pogau’i tu iannato, ba’tu tete dioraka kadipalolanganna kapatonganan? 6 Iatu iannato susi bangsia tu diona Abraham umpatongan ELOHIM, iamoto tu dibilang napomalolo; 7 iamoto la miissan kumua mintu’na tu to umposande’ kapatonganan, iamo anakna Abraham. 8 Belanna nakita dolomo Sura’ Madatu, kumua tete dio kapatonganan anNa bilang maloloi ELOHIM tu to kapere’, anNa pa’peissanan dolomi tu Kareba-kaparannuan lako Abraham Nakua: Bannang dio kalemu la nanii ungkabu’tui kamauparan tu mintu’ to kapere’. 9 Iamoto anna mintu’ to umposande’ kapatonganan ungkabu’tui kamauparan sola Abraham to ma’patongan. 10 Belanna samami tu to umposande’ tuntunan Sukaran aluk, samami naluang tampak ropu, belanna den disura’ nakua: Tampak ropu lako tu mintu’ to tang batta’ ungkaritutui mintu’ tu disura’na lan sura’ Sukaran aluk. 11 Manassa tae’ misa’ tau nabilang malolo tuntunan Sukaran aluk dio oloNa ELOHIM, belanna: Iatu to malolo la umpotuo kapatonganan. 12 Apa iatu tuntunan Sukaran aluk tangia lu dio mai kapatonganan, sangadinna minda-minda umpogau’i la napotuo. 13 Mangkamoki’ Nala’bak Kristus dio mai tampak ropu Sukaran aluk, apa Ia mendadi tampakan ropu belanna kita, belanna nakua lan sura’: Tampak ropu lako mintu’ to titoke’ dao kayu. 14 Kumua anna rampo lako to kapere’ tu kamauparanna Abraham, tete dio Yesu Kristus, sia anta tarimai tu Penaa diallu’ diona kapatonganan. 15 E sangsiulurangku, ma’kada tolino siamo’: moi anna panglampak tolino bangsiara, ke mangkami dipakatua, tae’mo tau misa’ undampai ba’tu urrangnganni. 16 Mintu’na tu pangallu’ iato, Naallu’ ELOHIM lako Abraham sia lako tarukna. Tae’ Nakua kumua: Sia lako mintu’ tarukna, susito ke lako to buda, sangadinna susito ke lako Misa’ Tau, Nakua: Sia lako Tarukmu, iamotu Kristus. 17 Inde sia tu kadangku: kumua iatu Sukaran aluk, tu a’pa’ratu’ tallungpulo taunna undinna namane bu’tu, tae’ nakullei undampai tu panglampak, Napakatua dolomo ELOHIM, anna diputtai tu pangallu’ iato. 18 Belanna iake lu dioi mai tuntunan Sukaran aluk tu mana’, tangiamo lu dio mai pangallu’; apa mangkamo tu ELOHIM umpa’kamaseanni tu mana’ lako Abraham tete dio pangallu’. 19 Apara patunna tu Sukaran aluk? ia sia nadipangrangnganan belanna diona kasalan, sae lako saeNa tu To napatu tu pangallu’; na iatu sukaran aluk naparampomo malaeka’ lako misa’ to pasumbungan. 20 Iatu to pasumbungan tae’ nasangbalinna manna nasumbungan, apa iatu ELOHIM inang Misa’ri. 21 Iake susito, sisarangnga’raka pangallu’ Na ELOHIM tu Sukaran aluk? Inang tae’ ia to. Belanna iake dipa’benganmi tu Sukaran aluk, tu ma’din mepatuo, manassa bu’tu lu dio mai Sukaran aluk tu kamaloloan. 22 Apa napaalai nasangmo Sura’ Madatu tama lili’na kasalan tu mintu’na, kumua anna dipa’kamasean lako to ma’patongan tu pangallu’ umpotete kapatonganan lako Yesu Kristus. 23 Apa iatonna tang saepa tu kapatonganan, naluang nasangki’ kuasanna Sukaran aluk, butungki’ to dikurung umpeagi kapatonganan la dipaombo’. 24 Iamoto iatu Sukaran aluk mendadi misa’ pa’pamatota iato mepalulako Kristus, kumua anta dibilang malolo tete dio kapatonganan. 25 Apa iatonna saemo kapatonganan, tae’mo naonganniki’ pa’pamatota. 26 Belanna iatu kamu sola nasang anakNakomi ELOHIM tete dio kapatonganan lako Yesu Kristus. 27 Belanna pira-pirakomi tu didio’ tama Kristus, umpopakemokomi Kristus. 28 Tae’mo to Yahudi lan, ba’tu to Yunani, tae’mo kaunan ba’tu to makaka, tae’mo muane ba’tu baine; belanna iatu kamu sola nasang mendadi misamorokomi lan Kristus Yesu. 29 Belanna iake taunnakomi Kristus, kamumo tu tarukna Abraham, iamotu mana’ napatu tu pangallu’.
1 Inde sia tu kadangku: iatonna piapa tu to ma’mana’, tae’ bang sisengaranna misa’ kaunan, moi anna ia puangna tu mintu’na. 2 Apa mengkaola lako passulle ambe’na sia to mangingko’na, sae lako nalambi’na tu attu napamanassa dolomo ambe’na. 3 Ten dukamoto te kita, iatonta piapa, mengkaolaki’ lako aluk lino dolo. 4 Apa iatonna lambi’mi kagannaranna attu, Nasuami ELOHIM tu AnakNa tu dadi dio mai misa’ baine, tu dikianakan naonganni Sukaran aluk. 5 Kumua anNa la’bakki tu mintu’ to naonganni Sukaran aluk, sia kumua anta ala katonganan to dianak. 6 Belanna diona kadianakammi Namangkamo ELOHIM ussua PenaanNa AnakNa tama penaanta tu metamba kumua: Abba, o Ambe’. 7 Naten pole’to, tangiamoko kaunan, sangadinna anak, sia iake anakko, ma’mana’ dukako tete dio ELOHIM. 8 Apa attu iato, belanna tang untandaikomi ELOHIM, umpopengkaolamokomi kalemi lako deata, tu inang tonganna tangia deata. 9 Apa totemo, tu untandaimokomi ELOHIM, ontongpi Natandaimokomi ELOHIM, umba nakua ammi balik pole’o lako tu aluk lino dolo, tu langga’na sia kalala’na, naurunganni la umpopengkaola pole’omokomi kalemi lako? 10 Mipakala’bi’ tu allo sia bulan sia attu dipakaraya sia taun. 11 Kukaselangangkomi, kumua iamo ke la tae’ lenni bua’na tu kamara’tasangku lako kalemi. 12 E kamu sangsiulurangku, kupalaku lako kalemi ammi susi aku te, belanna aku te susi dukana’ kamu. Moi misa’ tae’ miposala lako kaleku. 13 Miissan kumua mulanna angku pa’peissanan Kareba-kaparannuan lako kalemi belanna saki dio kaleku. 14 Anna iatu kale susingku to, tu dadi peroso lako kalemi, tae’ ammi kagi’gi’i sia tae’ mikalinai, sangadinna mangkamo’ mitarima butung malaeka’Na ELOHIM, ontongpi Nabutung Yesu Kristus. 15 Umbamira totemo tu kaussangammi kalemi to rongko’? Anna aku untonganni, kumua kenna susinna nala ma’din, inang la ussu’be’ikomi matammi ammi benna’. 16 Mipoualimora’ka totemo, tu belanna umpokadana’ tonganna lako kalemi? 17 Napengkullei tongan tau iato unnala penaammi, apa tae’ nalantuk, sangadinna la morai ussarakkikomi, kumua ammi birisan umpengkaolai. 18 Melo duka, ke tontongi tu tau birisan umposara’ki’ diona melona, moi natae’ kudio ren misisolan. 19 E kamu anakku, belanna kamu angku perasai pa’di’ butung to mangurria’, anna ma’rupa tu Kristus lan kalemi. 20 Iatu diongna penaangku kukua, kenta sitingayo bangsiamo totemo to, angku pasenga’ gamarangku, belanna pussakmo tu penaangku tu diona kamu. 21 Pokadanna’, e kamu tu morainna mengkaola lako tuntunan Sukaran aluk, tae’raka mirangii tu Sukaran aluk? 22 Belanna den disura’ kumua iatu Abraham da’dua anakna, misa’ dio kaunan na misa’ dio to makaka. 23 Iatu anak diona kaunan dadi susi siamo a’gan tolino, apa iatu anak diona to makaka dadi bannang dio pangallu’. 24 Iatu iannato misa’ panganderan, belanna iatinde baine da’dua iamo da’dua basse: misa’ dao mai buntu Sinai, tu umpadadian bati’ kakaunanan, iamo Hagar. 25 Iatu Hagar iamo buntu Sinai dio tana Arab, tu dipasitinti te Yerusalem dennamo totemo, belanna iamo kaunan sola tu mai anakna. 26 Apa iatu Yerusalem dao, tae’ nakaunan, iamo indo’ta. 27 Belanna den disura’, nakua: Parannuko, e iko tu tamanangna sia tang kianakna, kumalasi-lasi sia sumapukoko, e iko tu tang untandainna kamapa’diran mangurria’. Belanna makianakammo tu to tae’ balinna anna to kemuane. 28 Iatu kamu e sangsiulurangku, anak pangallu’komi, susi Ishak. 29 Apa susi tonna attu iato napakario-rio to dikianakan a’gan tolino tu to dikianakan a’gan mempenaa, susi dukamoto te totemo. 30 Apa umbara nakua tu dipokadanna lan Sura’ Madatu? Rambai lao tu kaunan sola anakna, belanna iatu anakna tinde baine kaunan tae’ nala ma’mana’ sola anakna tinde baine to makaka. 31 Iamoto e kamu sangsiulurangku, kita te tangiaki’ bati’na tu baine kaunan, sangadinna bati’naki’ tu baine to makaka.
1 Mangkamoki’ Natalla’i Kristus kumua anta to makaka tongan; iamoto tumanankomi, da ammi dipapassanni pole’ ayoka kakaunanan. 2 Kilalai tonganni, akumo Paulus te ma’kada lako kalemi, kumua iake umpogau’komi sunna’, tae’mo gai’na lako kalemi tu Kristus. 3 Sia kupamaleso pole’ lako tu to umpogau’ sunna’, kumua pato’ ungkaritutui tu mintu’ tuntunan Sukaran aluk. 4 Ka’tumo ulangmi dio mai Kristus tu kamunna la morainna nabilang malolo Sukaran aluk; salianmokomi dio mai pa’kamaseanNa ELOHIM. 5 Belanna tete dio Penaa anta poparandangan kapatonganan untayan kamaloloan tu tarannuananna. 6 Belanna iake sirapumoki’ Kristus Yesu, la umpogau’ ba’tu tang umpogau’ sunna’, tae’ kuasanna, sangadinna kapatonganan tu napakedo pa’kaboro’. 7 Dolona melomo pa’dondomi; mindamora unnampangikomi miurunganni tang mengkaola lako kamanapparan? 8 Iate pa’naran iate tae’ nalu dio mai Puang tu mangka untambaikomi. 9 Iatu ragi sisidi’, umpamessu’ ta’pung sanglemun. 10 Iate aku te kukatappa’ikomi tete dio Puang, kumua tae’ apa senga’ mitangnga’; apa iatu tau, la minda-minda, tu umpasikaputtak penaammi, la untanggung ukunganna. 11 E kamu sangsiulurangku, iate aku te, ke umpa’peissanampa’ tu diona sunna’, ma’apai angku dipakario-rio siapa? Iake susito, iatu kayu pea’ta’ tae’mo anna mendadi katitumbuan. 12 Kenna umbalianniora kalena tu mintu’ to umpatilalak penaammi. 13 Belanna kamu te, e sangsiulurangku, mangkamokomi ditambai la dipopentorro to makaka, apa iatu katorro-tomakakan iato da mipannii pa’posanganna pa’poraian kale, sangadinna pantan sikaritutuangkomi tete dio pa’kaboro’. 14 Belanna iatu mintu’ Sukaran aluk dipongo’mo lan sangbuku kada, tu nakua: La mukamasei tu padammu to lino, susi batang kalemu. 15 Apa iake sikeke’ lenkomi ba’tu siampello’ lenkomi, pengkilalai da napada kamu simangsanan. 16 Apa inde sia tu kadangku: La Narendenkomi Penaa lan torro ke’de’mi, manassa tae’ mitarru’i tu pa’poraian pa’kalean. 17 Belanna iatu pa’poraian pa’kalean sisala Penaa, sia iatu pa’poraian Penaa sisala pa’poraian pa’kalean, apa siuali sola duai, dikua da mipogau’i tu apa mikamorainna. 18 Apa iake Narendenkomi Penaa, manassa tae’ naongannikomi Sukaran aluk. 19 Iatu mintu’ penggauran kamoraian pa’kalean payan bang, iamotu: gau’ sala, kamaruttakan, passulo bongi, 20 kamenomban lako deata, pa’pangissanan, kasisallangan, kasigagan, kapangimburuan, kamare’dekan, tuo misa, kasisalan, mangulang leko’, 21 kamagallian, kamalangoan, ma’dadu tambuk sia susinnato. Iatu mintu’nato kupokada dolomo lako kalemi, susitu mangka kupokadangkomi pirambongi’, kumua iatu to umpogau’i tu mintu’na apa susito, tae’ nala umpomana’ ParentaNa ELOHIM. 22 Apa iatu mai buanNa Penaa, iamotu pa’kaboro’, kaparannuan, kamarampasan, pesuka’ kalando, kamasokanan, kameloan, kamarurusan, 23 sorong inaa, untaloi kale. Tae’ ia sukaran aluk umpasalai tu susinna to. 24 Apa iatu mintu’ taunNa Kristus Yesu mangkamo naa’ta’ tu pa’kalean sola kamoraianna sia kamailuanna. 25 Iake tuo bannang dioki’ Penaa, melo ke tasorong dukai tu kaleta Narenden Penaa. 26 Da anta tuntun kamapangkaran tang kebattuan, anna pada kitamo sipakarede-rede, sia sikabillan.
1 E kamu sangsiulurangku, iake denni misa’ tau diappa’ umpogau’ kasalan, kamu tu Natorroinna Penaa la umpemeloi tau iato situru’ sorong inaa, ammi kanandai kalemi, da anna kamu duka narampoi peroso. 2 Situndu-tunduangkomi umpassan pamaammi, susimoto la minii ungganna’i tu atoranNa Kristus. 3 Belanna iake den tau ussanga kalena den patunna, anna inang tae’ patunna, ia kalena umpakena kalena. 4 Apa pantan la ussudi penggauranna tu tau, namane ma’din ussattuanni tu diona kalena, tangia diona to senga’. 5 Belanna pantan la umpassan misa pamaanna tu tau. 6 Sipatu tu to diada’i kadanNa Puang umbenni kataananna tu to mangada’i. 7 Da mipusa: tae’ nabelai dibelle’i tu ELOHIM, belanna apa tu natanan tau, ia duka napeburai. 8 Belanna minda-minda tu mantanan lan pa’kalean, dio duka mai pa’kalean la nanii umpeburai kasanggangan; apa minda-minda tu mantanan lan Penaa, dio duka mai Penaa la nanii umpeburai katuoan sae lakona. 9 Da tamasorro umpogau’ melo, belanna la tapeburai duka ke attunna ke tae’i tamalilu. 10 Iamoto su’ding denpi palambi’ta, la umpogau’ki’ melo lako mintu’ tau, ontongpi lako mintu’ siulu’ padanta to ma’patongan. 11 Tiromi tumba kapuana tu pangoki’, tu limangku kalena unnokirangkomi mati’. 12 Sangapa budanna tu tau la morai umpa’petiroan kameloanna lan a’gan mentolinona, tu umparukukomi umpogau’ sunna’, nakua bangri da nadipakario-rio diona kayu pea’ta’Na Kristus (Yesu). 13 Belanna ia kalena to umpogau’ sunna’, anna tae’ natoei tu tuntunan Sukaran aluk, sangadinna iari naporai ke umpogau’komi sunna’, kumua anna ma’din massattuan diona batang kalemi. 14 Apa dennoupa’ da’ angku massattuan, sangadinna ke diona kayu pea’ta’Na Puangta Yesu Kristus, ia dukamo bannangnato, anna iate lino tia’ta’mo, namateammo kaleku sia susi duka kaleku to lako te lino. 15 Belanna la disunna’ ba’tu tang disunna’, tae’ patunna, sangadinna iari ke dadimi panampa ba’ru. 16 Narampoimira kamarampasan sia kamamasean tu mintu’ to situru’ atoran iate tu gau’na sia lako IsraelNa ELOHIM. 17 Randuk te attu iate da naden tau misa’ ussussaina’, belanna dio kaleku den simembua-buanna bangkeNa Yesu. 18 Narondongmira kamaturu-turuanNa Puangta Yesu Kristus tu penaammi, e, kamu sangsiulurangku. Amin.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, rasulu’Na Kristus Yesu tete dio pa’poraianNa ELOHIM, diparampo lako mintu’ to masallo’ dio Efesus, to ma’patongan, lan Kristus Yesu, 2 narampoimorokomi kamaturu-turuan sia kamarampasan dio mai ELOHIM Ambe’ta sia Puang Yesu Kristus. 3 Mintu’na kadipudian lu langngan ELOHIM, tu Ambe’Na Puangta Yesu Kristus, tu mangka umpasiriaki’ mintu’ kamauparan mempenaa dao suruga lan Kristus. 4 Susitu kaNatonnoranta diona Kristus, tonna tang dikombongpa tu lino, kumua anta masallo’ sia tang sayuan dio oloNa Puang. 5 Tu diona pa’kaboro’Na anNa mangka ullampakki’ mendadi to Naanak tete dio Yesu Kristus, situru’ kamasorokanna pa’poraianNa, 6 la umpabu’tuanni kadipudian tu kamala’biran pa’kamaseanNa, tu Napa’kamasean lako kaleta lan Pa’kaboro’Na. 7 Tu tapobannang ungkabu’tui kadila’bakan diona raraNa iamotu kadipa’deianna mintu’ kasalan, situru’ kakapuanna pa’kamaseanNa, 8 tu Napelempanni lako kaleta situru’ kakinaan sia kamatarrusan. 9 Napasomboammiki’ tu rasia pa’poraianNa situru’ pangala inaanNa, tu inang lannamo penaanNa, 10 la Napasakka’ tu kagannaranna attu, anNa pasipulungi ma’misa lan Kristus tu mintu’na apa la daona suruga, la lanna lino. 11 Lan dukamo Kalena tanii dipadadi mana’, dilampak unturu’ tanan penaanNa ELOHIM, tu umpakedo mintu’na, situru’ lalan pa’inaanNa. 12 Anta dadi kadipudianna kamala’biranNa, tu kitanna dolona urrannuanan Kristus. 13 Ia duka minii lan, tommi mangka urrangi kada kamanapparan iamotu Kareba-kaparannuan kamakarimmanammi; lan duka Kalena minii ditoding Penaa Masallo’ tu diallu’, tommi ma’patonganmo. 14 Iamo natamben mana’ta la umbaaki’ lako kadirampananna taunNa ELOHIM, la umpudi tu kamala’biranNa. 15 Iamoto iatongku rangii tu kapatonganammi lako Puang Yesu sia pa’kaboro’mi lako mintu’ to masallo’, 16 tae’ kutorei ma’kurre sumanga’ tu belanna kamu, sia kukilalaikomi lan passambayangku, 17 kumua anna KapenombanNa Puangta Yesu Kristus, iamotu Ambe’ oto’na mintu’ kamala’biran, umpa’kamaseanni lako kalemi tu Penaa kakinaan sia kaNapamanassan untandai ELOHIM. 18 Iamotu mata penaammi Napemarorrongi, ammi tandai apa tu dirannuanan diona petambaNa ELOHIM sia tumba kapuana tu kamala’biranna mana’ pa’ba’ginNa nadulu to masallo’; 19 sia tumba kalle-kalleanna kuasanNa lako kita ma’patonganna, situru’ pengkarangan kamatotoran kuasanNa, 20 tu Napogau’ lan Kristus, tonna pamalimbangunNi dio mai to’ to mate, anNa panno’ko’I dio kananNa dao bamba suruga, 21 mandu matandena anna mintu’ to ma’parenta sia to paa sia kakuasan sia pekapuangan sia mintu’ to kalelean, tangia te attu totemo manna, sangadinna ia duka ke attu la sae. 22 Sia mintu’na angge maritik Napopengkanorong ELOHIM diong to’ lentekNa, sia Nakamasean kombongan mendadi pennuluanna mintu’na angge maritik. 23 Anna iatu kombongan iamo batang kaleNa sia kasundunanNa Kristus, tu umpasundun nasangi lan mintu’na.
1 Kamu duka dolona matemo belanna mintu’ gau’ kadake sia kasalammi, 2 tu mipogau’ dolona situru’ aluk tiparanta’na te lino, situru’ kuasanna to paa dao masuanggana, iamora tu penaa marassanpa mengkarang lan penaanna tu mai pia battuk. 3 Lan bilanganna tu tau iato mai, kita duka sola nasang te, dolona mangkamoki’ unturu’ kamailuanna pa’kaleanta, anta pogau’i tu pa’poraian pa’kalean sia lalan inaanta sia tenmoki’ a’gan pia naonganni kasengkean susito senga’. 4 Apa ELOHIM tu sumpu mamase, tu belanna kapua pa’kaboro’Na Nakamaseangki’, 5 tonta mate diona kasalan, Napatuomiki’ sola Kristus – anna tete dio pa’kamasean, minii dipamakarimman –, 6 sia lan Kristus Yesu Nanii mangka umpamalimbangunki’ sola sia Napanno’ko’ki’ sola dao bamba suruga, 7 kumua anNa pa’pekitananni lako kaleta lan te attu la sae tu kakapuanna pa’kamasean tang dilambi’Na diona kamasokananNa lako kaleta lan Kristus Yesu. 8 Belanna tete dio kamaturu-turuan iato ammi dikarimmanni diona kapatonganan, anna iatu iannato tangia tuo dio mai kalemi, sangadinna pa’kamaseanNa ELOHIM, 9 sia tangia tuo dio penggauran, kumua da naden misa’ tau ussattuan kalena. 10 Belanna kita te panampaNaki’, Napadadiki’ lan Kristus Yesu la umpogau’ kameloan, tu Naparandan dolomo ELOHIM, kumua anta karitutui tu mintu’nato. 11 Iamoto pengkilalai, kumua dolona to kapere’komi diona batang kale sia nasangakomi to disanga umpogau’ sunna’, kumua to tang umpogau’komi sunna’, iamotu naolanna lima dio batang kale. 12 Attu iato salian rindingkomi dio mai Kristus sia tae’ mitamai katongananna to Israel sia butung to saekomi tu diona basse Naallu’ ELOHIM sia tae’ mima’rannuan sia tae’ miposande’ ELOHIM lan te lino. 13 Apa kamu tu mambela dolona, totemo tete dio Kristus Yesu, anna popengkareke’mokomi raraNa Kristus. 14 Belanna Ia dadi kasikaeloanta, umpamisa’i patomalinna sia urrondonni tu rinding ussapa’i, iamotu kasiualian; 15 belanna mangka umpasalian tuntunan sukaran aluk sola mintu’ pangalukanna lan batang kaleNa, dikua anna lan Kalena Nanii umpopendadi misa’i tolino ba’ru patomalinna anNa pabu’tu kasikaeloan, 16 kumua anna Ia umpasikaeloi ELOHIM tu patomalinna mendadi misa’ batang kale diona kayu pea’ta’, anna inde to Nanii umpa’dei tu kasiualian. 17 AnNa sae umpa’peissanan Kareba-kaparannuan diona kasikaeloan lako kamu tu mambelanna sia lako duka mandappi’na, 18 belanna bannang dioRi anta belai patomalinta umpennoloi Ambe’, Naria to Penaa misa’. 19 Nasusito tae’mo mitosae sia to mentiruran, sangadinna sangtondokmokomi tu mai to masallo’ sia sikurinmokomi lan banuanNa ELOHIM, 20 tu dibangun dao parandangan naparokko mintu’ rasulu’ sia nabi, na iatu batu petaunna iamotu Kristus Yesu. 21 Lan Kristus dinii umpasikala’ nasangi tu garagan banua dipabendan, anna salangngan-langnganna nabendan misa’ banua kabusungan maindan diona Puang. 22 Lan duka Kristus minii dipabendan sola, ammi dadi inan Nanii ELOHIM diona Penaa.
1 Iamora bannangnato anna aku te Paulus, to dirante bassi diona Kristus Yesu belanna to kapere’, 2 – inang mirangimo tu diona atoran kadipasseronganna pa’kamaseanNa ELOHIM, tu dikamaseanna’, kamu napatu – 3 tu kumua iatu rasia dipasombomo lako kaleku lan pa’paombo’ susitu kusura’ kondi’ bang dao. 4 Iammi basai to, ma’dinmo mitandai tu kaunnissanangku rasia diona Kristus, 5 – tu tae’ bangpa nadipa’peissanan len tonna dolona lako mintu’ tarukna Adam, susitu Napaombo’ Penaa totemo lako mintu’ rasulu’ sia nabi masallo’Na – 6 to kumua iatu to kapere’ pada-pada ma’mana’ sia misa’ kale sia pada ketaa dio mai pangallu’ lan kasiturusanNa Kristus Yesu tete dio Kareba-kaparannuan. 7 Anna aku dipadadi to ma’kamayana Kareba-kaparannuan, situru’ serong pa’kamaseanNa ELOHIM, tu Napa’kamasean lako kaleku sitinaya pengkarangan kamatotoranNa. 8 Anna aku te, tu madionganna na iatu mintu’ to masallo’, diserongi te pa’kamasean iate, la umpa’peissananni lako to kapere’ tu kasugiran tang dilambi’Na Kristus, 9 sia umpamanassai lako mintu’ tau tumba tu diona umpalolang rasia tu tempon diomo mai kabunian bang lan ELOHIM, To umpadadi mintu’ angge maritik, 10 kumua anna pa’peissananni kombongan totemo lako mintu’ to ma’parenta sia to paa dao suruga tu ma’rupa-rupa kakinaanNa ELOHIM, 11 situru’ tu tanan penaa Napogau’ lan Kristus Yesu, Puangta. 12 Lan duka Kristus anna den kabattaranta sia lalan umpennoloi ELOHIM anta katappa’I tete dio kapatonganan lako Kalena. 13 Iamoto kupalakui lako kalemi, da naporanggangi penaammi tu kamaparrisangku diona kamu, belanna iamo mipomala’bi’. 14 Iamo bannangnato, angku malinguntu’ malaku langngan Ambe’, 15 tu dio mai Kalena anna mintu’ bangsa dao suruga sia lan lino disangai, 16 sangapaoi upa’ anNa kamaseikomi situru’ kasugiran kamala’biranNa, anna kamatotoran Napabattarangkomi PenaanNa lan ba’tengmi, 17 anNa torroi Kristus tu penaammi tete dio kapatonganan sia ammi mennuaka’ sia keparandangan lan pa’kaboro’, 18 ammi belai unnissanni sola mintu’ to masallo’, sangapa sangka’na, lambe’na, langka’na sia likunna, 19 sia untandai polepa pa’kaboro’Na Kristus, tu undaoanni mintu’ kapaissanan, dikua anna ponnoikomi pa’kamasean sae lako milambi’na tu mintu’ panganggeanna ELOHIM. 20 Iatu ELOHIM tu kuasa umpogau’i tu mintu’na umpelempanni losong, na iatu tapalakunna ba’tu tasanganna, sitinaya lalan kuasanNa tu mengkarang lan kaleta, 21 lu lako duka tu mintu’na kamala’biran lan kombongan sia lan Kristus Yesu tontong siosso’ sae lakona! Amin.
1 Iamo bannangnato, anna aku te to dirante bassi belanna Puang malaku lako kalemi, kumua ammi pasitende’i gau’mi tu petamba ditambangkomi. 2 Naturu’ mintu’ penaa mengkadiongan sia sorong inaa sia pesuka’ kalando, sipama’tanan penaa situru’ pa’kaboro’. 3 Ammi pengkullei ungkaritutui kasisanginaan tete dio Penaa ussiulangi kamarampasan; 4 misa’ri batang kale sia misa’ri Penaa, susi tommi mangka ditambai misa’ dukari kapa’rannuanan napabu’tu kadi- tambaiammi; 5 misa’ Puang, misa’ kapatonganan, misa’ pa’dioran, 6 misa’ Kapenomban tu napoAmbe’ sola nasang, Ia untongloi nasangi sia Ia napotete sola nasangi sia Nanii nasang lan. 7 Apa iatu kita mintu’ mangkamoki’ pantan diserongi pa’kamasean, sitinaya sukaran pamenganNa Kristus. 8 Iamoto anna kua lan Sura’ Madatu: Iatonna kendek langngan Narampa sia Nakaloli’ tu mai to dirampa, sia mangkamo umpa’kamasean ba’tu pira-pira pamengan lako tolino. 9 Apa iatu dipokada kumua: Kendekmo langngan, tangiaraka battuananna tu kumua, dolona mangkamo mengkalao rokko inan madiongan lan te lino? 10 Dadi Ia tu mangka mengkalao, Ia duka mangka kendek langngan madaoanna liu na iatu mintu’ langi’, kumua anna pasundunni tu mintu’ angge maritik. 11 Ia dukamo mangka unnalai rasulu’ tu mai tau pira, nabi pira, to umpalolang Kareba-kaparannuan pira, pangkambi’ pira sia guru, 12 la umpasakka’i tu mai to masallo’, la umpogau’ pentoean ma’kamayai, la umpatulangdan batang kaleNa Kristus, 13 taurunganni sola nasang landa’ lako kasisanginaan lan kapatonganan sia kapaissanan diona AnakNa ELOHIM sia lako kamatakkoan sae lako ma’angge kaloboranna kasundunanNa Kristus, 14 kumua damo anta mapia-pia tikalulun-lulun susi bombang sia nairi’ lu lako lu dio mai ma’rupa-rupa angin pangadaran, diona pakenanna tau sia pakira-kiranna, tu mebanna lako tangnga’ mepapusa, 15 sangadinna la umpentoeiki’ kamanapparan lan pa’kaboro’ anta salobo’-lobo’na lan mintu’na lako tu To tapoulu, iamotu Kristus. 16 Tete diomora Kristus anna salobo’-lobo’na tu kale, umpamatoto’ kalena lan pa’kaboro’ anna sitoe-toe sia sikande-kande napasikande mintu’ lesoan situru’ patu pengkaranganna lesoan kale. 17 Inde sia tu kadangku sia kukatottongi lan Puang, kumua da’mo nasusi gau’na to kapere’ tu gau’mi, unturu’i tu tangnga’ tae’na gai’na, 18 tu dipamalillinmo tangnga’na sia nasarakkimo kabagan lan kalena dio mai katuoan lu dio mai ELOHIM, belanna kamakarrasanna penaanna. 19 Na belanna tae’mo siri’na, naeloranni tu kalena lako kapassulo-bongian, sia kabarakanna anna pogau’i tu mintu’ gau’ maruttak. 20 Apa tae’ ia nasusi mipelada’i to tu diona Kristus. 21 Iake inang mirangimi sia Naada’imokomi lan kasiturusanNa tumbai tu kamanapparan lan Yesu, 22 iamotu diona gau’ dolomi, la mitibe tu pa’kalean masaimmi, tu sanggang napobua’ kamoraian lu dio mai tangnga’ sala, 23 anna diba’rui tu penaammi lan batu ba’tengmi, 24 ammi angkaran kedo ba’ru, tu dipadadi situru’ pa’poraianNa ELOHIM lan kamaloloan sia kamaseroan tongan. 25 Iamoto la mitibe tu kamo’rangan, ammi pantan ma’kada tongan lako padammi tolino, belanna sipolesoan kaleki’. 26 Iake sengkekomi, da anna pabu’tu kasalan; da ammi nanna kasengkeammi sae lako lambunna allo. 27 Da milo’banganni inan tu deata bulituk. 28 Iatu to bokoan, da’mo naboko, sangadinna melo ke masara’i umpatangmari’pi limanna ungkarangi tu pengkarangan tang dipa’gagainna, anna den apa nabenni tu to tae’. 29 Da mipasunni dio pudukmi tu kada dipomasiri’, sangadinna iari tu melona tu la napomatoto’na kapatonganan, tu denna patunna, anna pasaeanni pa’kamasean tu to urrangii. 30 Sia da mipamasussai tu Penaa Masallo’Na ELOHIM, tu dinii mangka untodingkomi landa’ lako allo kadila’bakan. 31 Toyanganni dio mai kalemi tu mintu’ kamapallan, sia kamasakiarasan sia kasengkean sia salle kada sia kapa’palelebekoan sisola mintu’ kakadakean. 32 Sangadinna pantan sikasokanangkomi sia siala mase, sia sipagarri’komi, susi ELOHIM umpa’dei tu kasalammi tete dio Kristus.
1 Iamoto, la dadikomi to unturu’ ELOHIM, susi anak Nakaboro’i, 2 sia lolangkomi umpa’pekitanan pa’kaboro’ susi Kristus mangka ungkamaseikomi, sia mangka ussorong Kalena belanna kita, mendadi pemala’ sia pesuru’, tu busarungngu’ lako ELOHIM. 3 Apa iatu gau’ sala sia mintu’ penggauran maruttak ba’tu kabasisi-inaan, da naden len disa’bu’ kumua denkomi umpogau’i, susi tu gau’ sipato’na to masallo’. 4 Susi dukato tu apa pagi’giran sia ulelean tang kebattuan sia rongga, iamotu apa tang sielle’na, sangadinna la’bi’ ma’kurre sumanga’. 5 Belanna iate pengkilalai tonganni, kumua tae’ ia tu to ma’pangngan buni ba’tu to maruttak ba’tu to basisi inaa – tu samanna to umpenombai deata – umpotaa mana’ lan ParentaNa Kristus sia ELOHIM. 6 Da naden misa’ tau umpapusakomi napokadan kada tang kebattuan; belanna iamora napobannang to anna rampoi kasengkeanNa ELOHIM tu mai to battuk. 7 Iamoto da misamaturu’ tu tau iato. 8 Belanna dolona kalillinangkomi, apa totemo masiangmokomi lan kasiturusanNa Puang. Lolang susikomi to mangkamo dipemasiangi, 9 – belanna iatu bua kamasiangan iamotu kameloan, kamaloloan sia kamanapparan –, 10 sia sudii tu apa Naporainna Puang. 11 Sia da mitamai tu mai gau’ kamalillinan, tu tang umpabu’tu melo, sangadinna sipatu la mipasala, 12 belanna iatu mintu’ apa napogau’ buni, moi disa’bu’ manna mesirisan duka. 13 Belanna iatu mintu’ dipasalana, napasombo masiangna. Apa iatu dipasombona, inang masiang ia. 14 Iamoto anna den tu kada nakua: Millikko, e iko tu mamma’na, sia malimbangunko dio mai to’ to mate, anna Kristus unnarrangko. 15 Iamoto kainga’i meloi, umba la mipakuanni tu kalemi, da misusi to tang keinaa, sangadinna la susikomi to keinaa; 16 da mimatei punala allo, belanna attu iate, attu kadake. 17 Iamoto, da mibaga, sangadinna la miissan umba tu pa’poraianNa Puang. 18 Da mima’pelango anggoro’ tu umpabu’tu tang penggauran, sangadinna la Naponnoikomi Penaa, 19 ammi sipa’kada-kada naturu’ pa’pudian sia pa’tendeng sia penanian masallo’ ammi penanianni sia umpudi-pudi Puang lan penaammi; 20 sia tontongkomi ma’kurre sumanga’ diona mintu’ passalan langngan Ambe’ta ELOHIM, ussa’bu’ sanganNa Puangta Yesu Kristus, 21 ammi sisonda tunduk ungkasiri’ Kristus. 22 E kamu mintu’ baine, la tundukkomi lako muanemi susi lako Puang, 23 belanna muane ungkapalai baine, susi Kristus ungkapalai kombongan, Ia dukamo ungkarimmanni batang kaleNa. 24 Iamoto, umba nakua tu kombongan tunduk lako Kristus, susi dukamoto tu mintu’ baine tunduk lako muanena lan mintu’na. 25 E mintu’ muane, pakaboro’i tu bainemi, susi Kristus ungkamasei kombonganNa, sia ussorong Kalena belanna kombongan, 26 kumua anNa pemaseroi tonna mangka umbasei pa’dioran uai tete dio kadanna ELOHIM, 27 sia kumua anna Ia kalena umpabendanni tu kombongan dio oloNa sikambi’ kamala’biran tang den kadakena ba’tu tingkurrungna ba’tu senga’na, sangadinna masero tae’ sayuanna. 28 Ten dukamoto tu mintu’ muane sipato’ umpakaboro’ bainena, susi ia umpakaboro’ batang kalena. Iatu to umpakaboro’ bainena, iamo umpakaboro’ kalena. 29 Belanna tae’ bangpa ia tau misa’ ungkabiri’ batang kalena, sangadinna nadaranai sia nakaritutui susi Kristus anna kombongan; 30 belanna kita te lesoan kaleki’ lan batang kaleNa. 31 Iamoto anna la untampe indo’ ambe’na tu tau, anna la’ka’ lako bainena, anna dadi sangbatang kale sola duai. 32 Kapua te rasia iate, apa kuala sangka’ri inde te tu diona Kristus anna kombongan. 33 Anna moi susito, sipatu tongankomi pantan la umpakaboro’ bainemi susi kamu umpakaboro’ kalemi; sia iatu baine la ungkasiri’ muanena.
1 E kamu mintu’ pia, turu’i tu kadanna indo’ ambe’mi tete dio Puang, belanna inang iamo sipato’na to. 2 Kasiri’i tu ambe’mu sola indo’mu – iamoto tu parenta bunga’na nanii pangallu’, – 3 ammu rongko’ sia malambe’ sunga’ lan te lino. 4 E mintu’ ambe’, da mipamasaki ara’ anakmi, sangadinna ada’i situru’ peada’ sia pa’pakilala lu dio mai ELOHIM. 5 E mintu’ kaunan, mataku’ sia ma’parondokomi unturu’ parentana puangmi diona lino, anna malambu’ penaammi susi lako Kristus, 6 da ammi susito belo puduk, butung to ussede tau, sangadinna susikomi taunNa Kristus masorok penaanna umpogau’ pa’poraianNa ELOHIM, 7 sia matinuru’ mengkarang susi lako Puang, tangia lako tolino, 8 belanna miissan, kumua kameloan apa tu napogau’ tau, ia duka natarima sule dio mai Puang, la kaunan, la to makaka. 9 E kamu mintu’ puangna, susi duka la mipogau’ lako kaunanmi to, sia torroi tu pa’pakingki-kingkimmi, belanna miissan kumua iatu Puangna sia Puangmi dao sia suruga sia tae’ Ia Namentiro lindo lako tau. 10 Nama’katampakanna la bintinkomi lan Puang sia umpomatoto’ kamatotoran kuasanNa. 11 Pakei tu pa’buno sanda pareaNa ELOHIM, ammi batta’ untanananni tu petua’ ba’tangna deata bulituk. 12 Belanna tangia padanta ma’rupa tau tasiean, sangadinna mintu’ to ma’parenta sia to paa sia pangulunna lino tu umparenta kamalillinan iate sia mintu’ kuasa deata masussuk dao langi’. 13 Iamoto, toei tu pa’buno sanda pareaNa ELOHIM, ammi batta’ tumanan, ke allo kadakei sia bantang bendan, ke mangkakomi umpogau’i tu mintu’na. 14 Iamoto la bendankomi umpotambeke’ kamanapparan sia umpokararran kamaloloan, 15 sia iatu lentekmi umpolapik kamatinurusan umpatale’ Kareba-kaparannuan kamarampasan, 16 sia tontong umpobalulang kapatonganan, iamo la mipa’deanni tu tinaran apinna deata bulituk. 17 Sia tarimai tu songko’ bassi kamakarimmanan sia pa’dang Penaa, iamotu kadanNa ELOHIM. 18 Tontongkomi massambayang lan mintu’ attu tete dio Penaa, umpotete mintu’ pangando sia passambayang, sia dikua ammi lambi’i tu iannato, la marea-reakomi umpengkullei sia umpassambayangan mintu’ to masallo’, 19 sia aku duka, dikua angku ditadoi kada to ke tiku’bi’i pudukku, la umpa’peissanan rasianna Kareba-kaparannuan situru’ kabaranian pena- angku. 20 Belanna iamora tu Kareba-kaparannuan angku dadi to pasumbungan puduk tu dirante bassi, angku barani ma’kada-kada umpa’peissananni, susitu inang pato’na la kupokada. 21 Apa dikua anna kamu duka te unnissanni tu diona aku sia tumbai torro ke’de’ku, anna siulu’tamora Tikhikus tu dipakaboro’, iamo misa’ to ma’kamaya maruru’ lako Puang, la umpokadan nasangkomi. 22 Iannamora to angku suai mati’ dikua ammi issanni tu torro ke’de’ki sia dikua la umpakatanai tu penaammi. 23 Narampoimira kamarampasan tu sangsiuluranta sia pa’kaboro’ sisola kapatonganan lu dio mai ELOHIM, Ambe’, sia Puang Yesu Kristus. 24 Narondongmira pa’kamaseanNa ELOHIM tu mintu’ to umpakaboro’i pa’kaboro’ tang sitiro kasanggangan tu Puangta Yesu Kristus.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus na Timotius, taunNa Kristus Yesu diparampo lako mintu’ to masallo’ lan Kristus Yesu dio Filipi sia mintu’ to ma’panundu’ sia pa’kamaya. 2 Narampoimorokomi kamaturu-turuan sia kamarampasan dio mai ELOHIM, Ambe’ta sia dio mai Puang Yesu Kristus. 3 Tilanta’okomi lan penaangku ma’kurre sumanga’ona’ langngan Kapenom- bangku. 4 Tontongna’ parannu lan mintu’ passambayangku umpangandoangkomi. 5 Tu belanna kasisanginaammi lan kadipalolanganna Kareba-kaparannuan tempon dio mai allo diparandukna sae lako te totemo. 6 Kukatappa’i te iannate, kumua ELOHIM tu mangka umparanduk misa’ pengkarangan melo dio kalemi, Ia duka la umpasundunni sae lako alloNa Yesu Kristus. 7 Inang sipato’na’ la ma’timbang susito tu diona kamu sola nasang, belanna kupalan ara’komi, pa kamu sola nasang pada-padaki’ unnappa’ pa’kamasean, la iatongku dirante bassi, la iatongku umpebalian sia umpamanassai tu Kareba-kaparannuan. 8 Belanna ELOHIM ussa’biina’ kumua tumba mamali’na penaangku lako kamu sola nasang diona kamamaseanNa Kristus Yesu. 9 Na inde sia tu kupalaku, dikua anna sakerangngan-rangnganna tu pa’kaboro’mi diona kapatandaian sia mintu’ kapaissanan. 10 Miurunganni paissan ussudii umbanna tu ma’iringanna, ammi masero sia tae’ mima’pamatana’ landa’ lako alloNa Kristus. 11 Sia naponnoikomi bua kamalamburan tete dio Yesu Kristus, umpabu’tuan kamala’biran sia kadipudian ELOHIM. 12 E sangsiulurangku, kuporai ke miissanni, kumua mintu’na tu apa urrampoina’ mandu umpakalua’ kalolanganna Kareba-kaparannuan, 13 naurunganni iatu kadiranteangku nakanassai mintu’ surodadu pa’kampa tongkonan layuk sia to senga’, kumua Kristus napobannang. 14 Sia buda tu mai sangsiuluranta umporannuomo Puang diona tu kaditarungkuangku, anna sabatta’-batta’na tang mataku’ umpokadai tu kadanNa Puang. 15 Tonganna den siao pira tu to umpa’peissanan Kristus belanna kamagallian sia kasisalan, den pira belanna kamasorokan. 16 Tau iato umpa’peissanan Kareba-kaparannuan belanna pa’kaboro’, apa naissan kumua aku dipamanassa la umpebalianni tu Kareba-kaparannuan; 17 apa iatu senga’na umpa’peissanan Kristus belanna katuo-misan, tangia belanna kamalamburan, sangadinna nasanga, to kumua la nanii umpakati’tinna’ diona kaditarungkuangku. 18 Elo’na iato. Moi umba nakua tu gau’, la diangga’-angga’ina, la dipatonganna, inang dipa’peissananna duka ia tu Kristus; iamo kupoparannu tu iannato; ontongpi tontongna’ la parannu. 19 Belanna kuissan, kumua iatu iannato la napalulakona’ kamakarimmanan tete di passambayangmi sia pa’tunduanNa PenaanNa Yesu Kristus, 20 susitu kupiang-piangna sia kurannuanna, kumua tae’ kula kasirisan lan misa’ duka apa, sangadinna la batta’ tonganna’, susitu biasanna, susi dukato tu totemona, la dipakala’bi’ tu Kristus lan kaleku, la tuoku la mateku. 21 Belanna iatu tuoku lu lako nasang Kristus, na kamatean tu kamauparangku. 22 Apa iake tuona’ lan te kale iate, den bua’na lako pengkarangangku, tae’mo kuissanni, umbanna tu la kupilei; 23 nasisukunnina’ te da’dua: mamali’ penaangku la male angku torro sisola Kristus, belanna iamo ma’iringanna melona to; 24 apa iake mari’pina’ lan te kale iate, la’bi kebattuan belanna kamu. 25 Na kamatapparan iamora te, kuissanni kumua la torrona’ sia la tontongna’ ussisolangkomi sola nasang, ammi sakerangngan-rangnganna sia parannu diona kapatonganan, 26 anna sakerangngan-rangnganna tu kamisattuanangku tete dio Kristus, tu belanna kasaeangku. 27 Samamira kumua iato katuoammi la sitondon Kareba-kaparannuanNa Kristus, dikua la iake saena’ untirokomi, la iake pa’dena’, anna rampo tama talingangku, kumua tontongkomi misa’ penaa sia sanginaa sibalian umpangeai kapatonganan diona Kareba-kaparannuan. 28 Da naden misa’ apa nanii umpaselangkomi to unneakomi, tu manassa lako kalena mendadi tanda kasanggangan, apa lako kamu tanda kamakarimmanan, tu lu dio mai ELOHIM. 29 Belanna mangkamo dipa’kamasean lako kalemi bannang dio Kristus, tangia kumua mipatongan mannai, sangadinna kumua miperasai dukai tu kamaparrisan diona Ia, 30 sanggundangan lan kadipakario-rioan tu mangka mitiro diona aku sia tu miranginna totemo diopa kaleku.
1 Iamoto, iake denni pa’pakilala tete dio Kristus, iake denni pa’pakatana pa’kaboro’, iake denni kasiturusan Penaa, iake denni kamamasean sia kamaturu-turuan, 2 sundunnimi tu kaparannuangku, ammi misa’ penaa, sia misa’ pa’kaboro’, sangpa’inaan sia sanguluanri la miinaa-naa. 3 Moi misa’ da mipogau’i situru’ katuo-misan ba’tu matampo, sangadinna situru’ penaa madiongan, pantan ussanga kalena madiong anna to senga’, 4 Da ammi pantan umpoinaa misa kalemi, sangadinna diona duka to senga’. 5 Palan ara’mi te inaa iate, tu dennamo lan penaanNa Kristus Yesu, 6 tu moi anNa pada Ia a’ganNa ELOHIM, apa diona tu kapada-tandeanNa ELOHIM tae’ nasangai misa’ apa la nala’ka’I, 7 sangadinna umpabongko Kalena menna’ga kaunan sia pada-pada tolino, anna pasiruanNa susi tolino; 8 sia umpamadiongmo Kalena sia mengkaola lako ELOHIM landa’ lako kamatean, ontongpi landa’ lako matena dao kayu pea’ta’. 9 Iamoto anNa pamalangka’ tonganNi ELOHIM sia Napa’kamasean lako Kalena tu Sanga, undaoan nasangi tu mintu’ sanga, 10 kumua anna lan sanganNa Yesu la malinguntu’ tu mintu’ guntu’, la iatu daona langi’, la lanna te lino, la iatu diongna lu te lino, 11 sia mintu’ puduk mangaku, kumua Yesu Kristus tu Puang, la napomala’bi’ ELOHIM, Iamotu Ambe’. 12 Iamoto, e kamu mintu’ pa’kaboro’ku, susitu biasanna mengkaola bangkomi, tangia manna ke diona’ ren, sangadinna ondong pole’pa ke pa’dena’, karitutui tu kamakarimmanan kalemi situru’ kamatakuran sia kama’parondoan, 13 belanna ELOHIM Ia umpasirundunanni lan kalemi, la iatu diongna penaa, la dipogau’na tete dio kamasorokanNa. 14 Pogau’mi tu mintu’na, da mipaturu’i ma’nuku-nuku, sia kasite’geran, 15 anna tae’ salami sia anna masallo’ penaammi, ammi dadi anak tang sayuanNa ELOHIM dio lu tu mai to kelok sia leko’, ammi pandala-dala lako kalena susito apa parrang lan te lino, 16 ammi pa’petiroanni tu kada katuoan, angku massattuan, ke alloNa Kristus, kumua iatu kapassilombangku sia kamara’tasangku tae’ nalao sala. 17 Moi susinna anna dipato’do raraku dibolloan pemala’ sia pesuru’ kapatonganammi, parannu duka penaangku sia sende-sendena’ sisola kamu massola nasang, 18 susi dukamoto la parrannukomi sia sendeki’ sola. 19 Apa urrannuanna’ pangeloranNa Puang Yesu, la ussuana’ Timotius madomi’ mati’, anna matana penaangku, to ke kuissanmi tu mintu’ torro ke’de’mi. 20 Belanna tae’ tau misa’ dio kaleku, tu susi penaanna, sia lantuk tongan la umpa’inaai tu mintu’ mipelambeinna. 21 Belanna pantan kalena manna natiroan, tangia diona Kristus Yesu. 22 Anna miissanmo tu kamarurusanna tu mangka disudi, kumua susi anak anna ambe’, susi dukamoto tu kamengkaolanna lako kaleku lan kadipalolanganna Kareba-kaparannuan. 23 Kurannuan la ussuai mati’ madomi’, to ke kutiromi tumba katampakanna tu diona torro ke’de’ku. 24 Apa urrannuanna’ pangeloranNa Puang, angku batangi kalenai male mati’ madomi’. 25 Apa kusanga sipatu duka kusua mati’ tu Epafroditus, siulu’ku sia sangayokangku lan pentoeangku sia kaparariangku, tu to misua umparakaina’ lan kakurangangku, 26 lendu’ mamali’na lako kamu sola nasang, sia ma’rundede duka penaanna tu belanna mirangimo kumua masaki. 27 Inang masaki tongan, sidi’mora namate, apa Nakamasei ELOHIM, sia tangia ia manna, sangadinna aku duka kumua da anna sakerangngan-rangnganna tu kamasussangku. 28 Iamoto angku pakadomi’i kusua mati’, dikua anna parannu penaammi sule ke sitirokomi sia anna maringngan-ringngan duka tu kamasussangku. 29 Iamoto parannu-rannu tongankomi untarimai tete dio Puang, sia pato’ dibilang tu to susito. 30 Belanna diona pengkaranganNa Kristus anna sidi’ namate, untibe sunga’na la umpaganna’i tu apa kurang diona kamiparakaingku.
1 Senga’pi to, e kamu sangsiulurangku, poparannukomi Puang. Iake kutolei ussurasangkomi tu apa mangka kupakilalangkomi, tae’ kupomasorroi to, ammi nii ungkanassai kapatonganammi. 2 Kanandaikomi kalemi dio mai to dadi asu; kanandaikomi kalemi dio mai to umpogau’ kakadakean; kanandaikomi kalemi dio mai sunna’ sala. 3 Belanna kitari te tu umpogau’ sunna’ tongan, kitari tu menomba unturu’ PenaanNa ELOHIM, sia massattuan tu belanna Kristus Yesu, sia tang urrannuan a’gan tolino; 4 moi anna aku te ma’din duka urrannuanni tu apa a’gan tolino. Iake nasangai tau ma’din urrannuanni tu apa a’gan tolino, ontong pissanpi te aku te, 5 tu disunna’ tonna karuamo allona dadingku, bati’na to Israel, dio mai to ma’suku Benyamin, to Ibrani ma’gau’ to Ibrani tongan; diona pangalukan Sukaran aluk, aku misa’ to Farisi; 6 diona sara’, to umpakario-riona’ kombongan; diona kamaloloan tu umpogaronto’ Sukaran aluk, payan tae’ sayuangku. 7 Apa iatu kuporongko’na dolona, ia dukamo kusanga kuporugi belanna Kristus. 8 Tonganna mintu’na kusanga karugian nasang, belanna kapaissanan diona Kristus Yesu, Puangku undaoanni tu mintu’na iannato. Bannang dioRi angku perasai karugian dio mintu’na, sia kubilang romon nasang, dikua anNa Kristus kuporongko’, 9 sia lan kasiturusanNa kunii payan, kumua tangia kamaloloangku kalena tu lu diona mai tuntunan Sukaran aluk, sangadinna kamaloloan tete dio kapatonganan lako Kristus, iamotu kamaloloan lu dio mai ELOHIM umpolalan kapatonganan. 10 Kumua angku ma’din untandai sia iatu kuasa kamalimbangunanNa sia kasiturusanNa lan kamaparrisanNa, angku dipasangrupa diona kamateanNa, 11 kubela sia manii ullambi’i tu kamalimbangunan dio mai to’ to mate. 12 Tangia kumua inang kulambi’mo, ba’tu sundunmo, apa kupembelai unnula’i, kubela duka sia manii ulla’ka’i tu apa kupobannangmo Nala’ka’i Kristus Yesu. 13 E sangsiulurangku, tae’ kusangai kumua kulaka’imo tu iannato, apa inde misa’ kupogau’: kupaboko’imo penaa tu apa lendu’mo, angku pakorong kaleku lako apa dio tingayo, 14 angku ma’dondo-dondo lako tu tanda umpempatui tu bua kamara’tasan tu napaombo’ petambaNa ELOHIM dao mai, tete dio Kristus Yesu. 15 Iamoto, pira-piraki’ tu matakkomo, sipatuki’ la ma’inaa susito; na iake senga’i tangnga’mi lan misa’ apa, manassa ia dukato la Napasombo ELOHIM lako kalemi. 16 Samari kumua iatu talambi’namo, ia duka bangmo la taturu’. 17 E sangsiulurangku, la mituru’ sola nasang tu gau’ku, sia palan penaai tu gau’na mintu’ tau susito, susi kami te dadi sangka’ lako kalemi. 18 Belanna buda tau umpalolang kalena unnuali kayu pea’ta’Na Kristus, tu pembudamo kupokada lako kalemi, apa totemo duka te kupokada situru’ tangi’ku. 19 Ma’katampakanna tau iato mendadi kasanggangan, sia umpa’deatai tambukna, sia napomasiri’na nasanga napomala’bi’, sia a’gan lino manna nainaa-naa. 20 Apa dao suruga tu tondok kadadianta, dao duka mai tanii untayan To pakarimmanan, Iamotu Puang Yesu Kristus, 21 tu la umpopembali te kale lanta kamakario-rioanta, anna susi kale lanNa kamala’biranNa, situru’ tu kuasa Napokuasa umpopengkanorongi tu mintu’ angge maritik lako Kalena.
1 Iamoto, e sangsiulurangku tu kupakaboro’ sia kukamali’, tu kupoparannu sia kupomakota, susinnamirato bantangkomi lan kasiturusanna Puang, e pa’kaboro’ku. 2 Kupalaku anna sanginaa lan Puang tu Euodia sola Sintikhe. 3 Ontongpi kupalaku lako kalemu e sangayoka lambu’ku, tundui tu baine sola duai, tu kusiban umpangeai Kareba-kaparannuan sia Klemens duka, sia mintu’ solaku tu senga’na, tu disura’ sanganna lan sura’ katuoan. 4 Tontongkomi parannu tete dio Puang, kutolepa pissan kupokada kumua: parannukomi. 5 Anna issanni mintu’ tau tu kamasokanammi. Sattu’mora Nasae tu Puang. 6 Da mikaselanganni tu diona apa-apa, sangadinna lan mintu’-mintu’na la miparampo nasang tu lanna penaammi langngan ELOHIM lan kapassambayangan sia pangando situru’ pa’kurre sumanga’. 7 Anna kamarampasan dio mai ELOHIM, tu undaoanni mintu’ kamanarangan la umpetayanni penaammi sia tangnga’mi lan Kristus Yesu. 8 Senga’mito, e sangsiulurangku, mintu’na tu tonganna, mintu’na tu mala’bi’na, mintu’na tu malambu’na, mintu’na tu masallo’na, mintu’na tu maballona, mintu’na tu melona dirangi, to ke nanii kameloan sia ke nanii kadipudian, iamoto tu la mitangnga’ lan penaammi. 9 Apa-apa tu mipelada’i sia mitarima sia mirangi sia mitiro dio kaleku, iamoto tu la mipogau’; anna ELOHIM, tu oto’na kamarampasan, la urrondongkomi. 10 Lendu’ parannunna penaangku lan Puang, belanna iate undinnate, mipabu’tuomo sule tu pengkilalammi lako kaleku. Tonganna iato lendu’na, mikilalai sia tu iannato, apa tae’ palambi’mi. 11 Tae’ kumua belanna kakuranganna’ angku ma’kada susito, apa iate aku te inang kupelada’imo umpasilasanni tu apa dio kaleku. 12 Kuissan tu mangringki-ringki, kuissan duka tu malabo, moi satumbanna, sia lan mintu’ apa mangkamo’ dipaissanni, la diona kadiaran la diona katangdiaran, la diona kala’bian la diona kakurangan. 13 Mintu’na apa kubela umpassanni lan Kristus, tu umpamatoto’na’. 14 Apa melo tu penggaurammi, belanna unnalakomi sara’ diona kamaparrisangku. 15 Miissan sia, e to Filipi, kumua iatonna bunga’ dipa’peissanan tu Kareba-kaparannuan, tongku sunmo lan mai Makedonia, moi misa’ kombongan tae’ rokko kasiturusan kusitukaran pamengan, sangadinna kamu manna. 16 Belanna iatongku dio Tesalonika penduan pentallunmokomi ma’pa’pea diona kakurangangku. 17 Tae’ kumua undaka’na’ pamengan, sangadinna iari kudaka’ tu kakerangngananna bua kamesaroammi. 18 Kutarima nasangmo sia losongmo na iatu silasanna; kala’biammo’, tongku tarimami dio mai Epafroditus tu pamengammi, susi bau busarungngu’ sia pemala’ naala penaanNa sia Naporai ELOHIM. 19 Anna Puangku umpasilasan mala’bi’i tu mintu’ kakurangammi situru’ kasugiranNa tete dio Kristus Yesu. 20 Lu langngan ELOHIM, Ambe’ta tu kamala’biran tontong sae lakona. Amin. 21 Parampoanna’ salama’ku lako mintu’ to masallo’ lan Kristus Yesu. Mintu’ duka sangsiuluranta inde kusolan umparampo salama’na mati’ kalemi. 22 Salama’na mintu’ to masallo’ mati’ kalemi, ma’ondonganna dio mai to lan tongkonan layukna datu kapua. 23 Narondongmira kamaturu-turuanNa Puang Yesu Kristus tu penaammi.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, rasulu’Na Kristus Yesu situru’ pa’poraianNa ELOHIM sia dio mai siulu’ta Timotius, 2 diparampo lako mintu’ to masallo’ sia lako sangsiuluran tu to ma’patongan lan Kristus, dio Kolose: narampoimorokomi kamaturu-turuan sia kamarampasan dio mai ELOHIM, Ambe’ta. 3 Ma’kurre sumanga’kan tontong umpassambayangangkomi langngan ELOHIM, Ambe’Na Puangta Yesu Kristus, 4 belanna kirangi tu kapatonganammi lako Kristus Yesu sia pa’kaboro’mi lako mintu’ to masallo’, 5 sia diona apa dirannuan, tu diparandanangkomi dao suruga, tu mangkamo mirangi dolona lan kada kamanapparan, iamotu Kareba-kaparannuan, 6 tu ullambi’mokomi, susitu lannamo mintu’ lino, tu membua sia sakerangngan-rangnganna, susi dio kalemi, randuk dio mai miranginnamo sia mitandainna tonganmo tu pa’kamaseanNa ELOHIM, 7 susitu mangka mipelada’i dio mai Epafras, sangayoka pa’kaboro’ lan pengkarangangki, tu tau maruru’Na Kristus belanna kamu. 8 Sia mangka unnuleleanangkan pa’kaboro’ lanmi kasiturusanNa Penaa. 9 Iamoto tempon dio mai tongki rangi tu iannato, tae’mo kitorei umpassambayangangkomi sia umpalakui kumua anna ponnoikomi kapaissanan untandai tu pa’poraianNa ELOHIM lan mintu’ kakinaan sia kamanarangan mempenaa, 10 kumua anna pato’ lako Puang tu gau’mi, anNa poraikomi lan mintu’na, ammi pabu’tu bua lan mintu’ gau’ melo, sia sakerangngan-rangnganna kauntandaiammi ELOHIM. 11 Anna mintu’ kamatotoran dipamatotorangkomi situru’ tu kuasa kamala’biranNa lako kabattaran penaa sia pesuka’ kalando situang kaparannuan, 12 ma’kurre sumanga’ langngan Ambe’, tu umpasipato’komi untamai mana’na to masallo’ lan inan masero. 13 Iamotu mangka urrampanangki’ dio mai kuasa kamalillinan sia umpalengka’ki tama parentaNa Anak pa’kaboro’Na, 14 tete dio Kalena anta appa’ kadila’bakan, iamotu kadipa’deianna mintu’ kasalan, 15 sia Iamo rapang-rapangNa ELOHIM tang mempayan, sia Iamo Anak pa’bunga’ tu mintu’na pa’padadi, 16 belanna tete lanri Kalena anna dipadadimo tu mintu’ angge maritik dao langi’ sia lan lino, mempaanna sia tang mempaanna, la esungan kapayungan, la pekapuangan, la to ma’parenta, la to paa; tete dio Kalena sia lu lako Kalena anna dipadadi tu mintu’ angge maritik; 17 sia Iamo Ia tu ma’kadoloanna dio mai mintu’na angge maritik, sia mintu’ angge maritik menggaronto’ lan Kalena; 18 sia Iamo Ia ulunna batang kale, iamotu kombongan; Iamo tipamulanna sia pa’bunga’ malimbangun dio mai to’ to mate, kumua anna lan mintu’na angge maritik Iamo ma’iringanna. 19 Belanna Iamo Naporaianna ELOHIM, kumua mintu’ kagannaran membanua lan Kalena. 20 Sia bannang dioRi anNa padenni ELOHIM tu kasitaman tete dio raraNa dao kayu pea’ta’, sia bannang dio dukaRi anNa pasikaeloi ELOHIM Kalena tu angge maritik, la lanna lino la daona langi’. 21 Kamu te dolona sitoyangan sia siuali ELOHIM tu lanna penaammi, tu payan diona penggauran kadakemi, 22 apa totemo mangkamokomi Napasikaelo diona kamateanNa lan kale tolinoNa, la umpopennolo maserokomi sia tae’ attanganmi sia sayuammi dio oloNa ELOHIM, 23 podo ammi bantang sia batta’ umpoparandangan kapatonganan, apa pole’pa, ke tae’i mimemboko’ dio mai kapa’rannuanan napabu’tu Kareba-kaparannuan, tu mangkamo mirangi, tu dipa’peissanan lako mintu’ sangga menaa lan nasambo langi’ sia tu kuninna te aku Paulus mendadi to ma’kamayana. 24 Totemo parannuna’ diona te kamaparrisan kuperasai belanna kamu, sia kupaganna’ lan kaleku tu tang ganna’na pa mintu’ kamaparrisanNa Kristus, belanna batang kaleNa, iamotu kombongan. 25 Dialana’ to ma’kamayana kombongan situru’ tu passanan tengko Napatageranna’ ELOHIM belanna kamu, la umparampo sama lele kadanNa ELOHIM, 26 tu rasia tu marra’ tempon dio mai sia disituran-turananni, apa dipasombo lako tu mai to masallo’Na. 27 Lako tu tau iamoto Naporai ELOHIM umpasomboi, tumba kapuana kamala’biranna rasia iato dio lu to kapere’, iamotu Kristus tu dio kalemi; Iamo kapa’rannuanan, tu diporannu la ungkabu’tui kamala’biran, 28 tu kipa’peissanan, angki pakilala simisa’i tu tau sia kiada’i situru’ mintu’ kakinaan, kikua angki popennolo simisa’i tu tau natae’mo sayuanna lan Kristus. 29 Iamora kupomara’ta’ tu iannato, sia kupengkullei tongan, sitinaya kuasanNa, tu mawatang kedo lan kaleku.
1 Kuporai ke miissanni kumua lendu’ mengkulleku belanna kamu sia belanna iatu to dio Laodikia sia mintu’ tu to tang untiropa lindoku diona te a’gan kale, – 2 dikua anna dipakatana penaanna sia dipasikala’ lan pa’kaboro’, napoulangi ullambi’ kasugiran kapaissanan matarru’, tu ungkanassai sia untandai tonganni, naurunganni untandai tu apa tang paanNa ELOHIM, iamotu Kristus. 3 Indemoto nanii karerungan tu mintu’ kakinaan sia kapaissanan butung ianan ballo, mentirerung. 4 Ia sia kupokadai te, dikua da naden misa’ tau umpakenakomi kada pelono’. 5 Belanna tonganna tae’ nadio ren tu kaleku, apa iatu penaangku urrondongkomi situru’ kaparannuan, belanna untiro atorammi sia kabantanganna kapatonganammi lako Kristus. 6 Tu belanna mitarimamo tu Kristus Yesu, tu Puang, lolangmokomi lan kasiturusanNa, 7 mennuaka’komi sia bantangkomi lan Kalena sia batta’komi lan kapatonganan, susitu mangka diadarangkomi, ammi pabuda pa’kurre sumanga’. 8 Pengkilalai tonganni da naden misa’ tau umpaalaikomi kapaissananna to paminnakan sia pangadaran ma’papusa tang kebattuan, situru’ panganna to dolo sia aluk lino dolo, tu tang unturu’ Kristus; 9 belanna lan Kristus Nanii membanua sia merrupa kagannaranNa batangNa ELOHIM, 10 sia kamu duka dipasundun tete dio Kalena, tu to napopangulu mintu’ to ma’parenta sia to paa. 11 Tete dio duka anna dipogau’ lako kalemi tu sunna’ tang naola lima, diona kauntampeanna pa’kalean kasalan, iamotu sunna’Na Kristus. 12 Anna lan pa’dioran dinii umpasilamunkomi, sia lan duka pa’dioran iato dinii umpamalimbangunkomi sola, belanna diona umpatongan kuasanNa ELOHIM tu umpamalimbangunNi dio mai to’ to mate. 13 Sia kamu tu mate tete dio kasalan sia tang dipogau’ sunna’ lako kalemi, mangka dukakomi dipatuo sola, tonna pa’deimi tu mintu’ kasalanta, 14 sia tonna butaimi tu sura’ indan sola mintu’ atoranna, tu unno’tonniki’ sia unneaki’; anNa alai dio mai kaleta, Napakui lako kayu pea’ta’. 15 Iatonna mangka ungkalosso’i tu mai to ma’parenta sia to paa, Napalaomi siri’na, anNa pakitanni tu kapataloanNa dio kayu pea’ta’. 16 Iamoto da naden misa’ tau umpasalakomi tu diona kande ba’tu diiru’na ba’tu lan attu dipakaraya ba’tu bulan ba’ru ba’tu allo katorroan, 17 belanna mintu’nato bayo-bayona bangri tu mintu’na apa la sae, apa iatu batangna iamotu Kristus. 18 Da’ naden misa’ tau umpasisayurangkomi tanda kabilangammi, tu to unna’ga madiongan kalena sia menomba lako malaeka’, anna pamatampo punala kalena tete dio tangnga’ pa’kaleanna, 19 sia tae’ namanda’ mentoe lako tu Ulu, tu nanii batang kale napasanda sia napasikande mintu’ lesokan sia ura’, nasalobo’-lobo’na Napalobo’ ELOHIM. 20 Iake mangkamokomi mate sola Kristus tilendok dio mai aluk lino dolo, ma’apai ammi popa’taloan kalemi lako ma’rupa-rupa atoran butung to tuopokomi lan lino? iamotu nakua: 21 Da mutoei, da mule’i, da mukaka’i! 22 Mintu’nato apa la pa’de diona kadipakeanna; sia mintu’ to unturu’ parenta sia pepasan tolino. 23 Mintu’na tu iannato, moi anna disanga kakinaan, belanna umpogau’ kamenomban pangala penaa kalena sia umpamadiongan penaa sia umpakario-rio kale, apa mintu’nato tae’ bua’na, dinii bangri umpaliu pa’poraian a’gan lino.
1 Iamoto iake dipamalimbangunmokomi sola Kristus, daka’i tu apa dao, tu Naninna Kristus, unno’ko’ dio kananNa ELOHIM. 2 Pamatu’tunni tu penaammi lako apa dao, da nalako apa lan lino. 3 Belanna mangkamokomi mate, na iatu katuoammi mellindung sola Kristus lan ELOHIM. 4 Ianna dipapayan tu Kristus, tu katuoanta, la dipapayan dukakomi sola lan kamala’biran. 5 Pamatemi tu mintu’ lesoan kale a’gan lino, iamotu: pa’pangngan buni, kamaruttakan, kamoraian, pa’poraian kadake, sia kabasisi-inaan, tu samanna memala’ lako deata; 6 belanna mintu’namira tu iannato anna sae tu kasengkeanNa ELOHIM; 7 kamu duka dolona miolaimo tu iannato, tommi tuo lanpa. 8 Apa totemo la mirampanan duka te iannate: kasengkean, arasan, kakadakean, pa’palele beko, kada pagi’giran sun dio pudukmi. 9 Da misipokadan buttok, tu belanna mangkamokomi urrampananni tu a’gan tolino masai sia mintu’ penggauranna, 10 ammi angkaranni tu ba’runna, tu nenne’pa diba’rui landa’ lako kapaissanan unturu’ rupa a’ganNa ELOHIM tu umpadadii. 11 Tu naninna tae’mo to Yunani ba’tu to Yahudi, to disunna’ ba’tu to tang disunna’, bangsa senga’ ba’tu to Skit, kaunan ba’tu to makaka, sangadinna ma’massangmo Kristus sia Naluang nasangmo. 12 Iamoto, susitu to Natonno’ ELOHIM, tu masallo’ sia dipakaboro’, ten dukamoto tu kamu la unnangkaran: kamamasean, kamasokanan, kaumpamadiongan penaa, sorong inaa, pesuka’ kalando, 13 sipama’tanan penaa sia sipagarri’komi, to ke denkomi madiong ba’teng lako solami. Susi Puang umpa’dei kasalammi, la susi dukakomi to. 14 Apa iatu ma’iringanna na iato, iamo pa’kaboro’, tu pearra’na kasundunan. 15 Anna kamarampasanNamora Kristus ma’parenta lan penaammi, belanna ditambaimokomi la unnappa’ kamarampasan iato lan kale sangbatang; sia la ma’kurre sumanga’komi. 16 Anna kadanNamora Kristus lempan unnongannikomi; siada’komi sia sipakilalakomi situru’ mintu’ kakinaan, sia situru’ pa’pudian sia pa’tendeng sia penanian masallo’ mimenani ma’kurre sumanga’ langngan ELOHIM lan penaammi. 17 Na apa-apa mipogau’, la diona kada la diona pengkarangan, mintu’na la mipogau’ lan sanganNa Puang Yesu, ammi ma’kurre sumanga’ langngan ELOHIM, iamotu Ambe’, tete dio Kalena. 18 E mintu’ baine, tundukkomi lako muanemi, susitu sipato’na lan Puang. 19 E mintu’ muane, pakaboro’i tu bainemi, da mimato’do’ lako. 20 E pia turu’i tu peada’na to matuammi, belanna susimoto tu NaporainNa Puang. 21 E mintu’ ambe’, da ammi panggarrak bangi tu anakmi, da nasoyang sumanga’. 22 E mintu’ kaunan, lan mintu’na apa la mituru’ tu pesuanna puang lanmi te lino, da ammi ma’angga’-angga’i butung to la ussede tau, sangadinna la lantuk penaammi sia la ungkataku’komi Puang. 23 Apa mipogau’, karang tongan-tonganni, susitu lu lakoNa Puang, tangia lu lako tolino, 24 apa miissan kumua dio mai Puang la minii untarimai tu mana’, pakkanna lako kalemi. Belanna kaunankomi lako Puang Kristus. 25 Apa iatu to umpogau’ sala, la napassan ia tu sala napogau’, belanna tae’ ia tau dipelindo.
1 E mintu’ puang, pogau’i tu tonganna sia malambu’na lako kaunammi, belanna miisan den duka misa’ Puangmi dao suruga. 2 La tontongkomi lan kapassambayangan sia kanandai tu iannato mima’kurre sumanga’. 3 Ammi passambayangan dukakan, anNa bungkarangkan lalan ELOHIM la umpalolang Kareba-kaparannuan, angki pokadai tu rasianNa Kristus, tu kupobannang te dirante bassi. 4 Angku pasomboi tu iannato, susitu sipato’na la kupokada. 5 Pa’pekitanangkomi kakinaammi lako to salian sia da’ mimatei tu attu melo. 6 La mammi’ bang tu buangan kadammi butung to disiai, ammi issanni umba la mikua umpebalii simisa’-misa’i tu tau. 7 Mintu’na tu torro ke’de’ku la napokadangkomi Tikhikus, tu siulu’ dipakaboro’, sia to ma’kamaya maruru’, sangayokaku lan pentoeanNa Puang. 8 Tu kusua mati’ kalemi tu belanna iannate, ammi issanni tu diona kami, sia kumua anna pakatanai tu penaammi. 9 Sola Onesimus, siulu’ maruru’ sia dipakaboro’, tu sangtondokmi. Iamo sola duai la umpokadangkomi tu apa dadi inde. 10 Salama’na Aristarkhus mati’ kalemi, padangku ditarungku, sia dio mai Markusus, sampunna Barnabas – dionamo tau iato tu mangka dipasanangkomi; ianna sae mati’ tarimai –, 11 sia salama’na Yesu tu diganti Yustus. Ia manna te tau iate sola duai lan mai to umpogau’ sunna’, kusolan mengkarang lan parentaNa ELOHIM, anna tau iato umpakananna’na’. 12 Salama’na Epafras mati’ kalemi, iamo misa’ sangtondokmi sia taunNa Kristus, tu tontong mengkulle umpassambayangangkomi, kumua ammi bantang sia matakko sia unnampui kamanassan lan mintu’ pa’poraianNa ELOHIM. 13 Kukatottongi tu tau iato kumua lendu’ mara’ta’na belanna kamu sia belanna mintu’ to dio Laodikia sia diona Hierapolis. 14 Salama’na Lukas mati’ kalemi, tu to ma’dampi dipakaboro’, sia salama’na duka Demas. 15 Salama’ku lako sangsiuluranta dio Laodikia, anna lako Nimfa sia kombongan lan banuanna. 16 Sia iammi mangka dibasan te sura’ iate, la dibasan duka kombongan dio Laodikia, sia basan dukai kombonganmi tu sura’ lu dio mai Laodikia. 17 Sia pokadanni Arkhipus kumua: Pengkilalai tonganni tu pentoean mangka mutarima tete dio Puang, ammu karitutui. 18 Anna salama’ku, Paulus, tu lalan limangku kalenamo te. Palan ara’i te rante bassingku. Narondongmorokomi pa’kamaseanNa ELOHIM.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus sia Silwanus anna Timotius diparampo lako kombongan to Tesalonika, tu lanna ELOHIM, Iamotu Ambe’ sia Puang Yesu Kristus. Narampoimorokomi pa’kamasean sia kamarampasan. 2 Tontong bangkanni ma’kurre sumanga’ langngan ELOHIM belanna kamu sola nasang sia kisa’bu’komi lan mintu’ passambayangki. 3 Tae’ ka’tunna kikilalai dio oloNa Kapenombanta, iamo Ambe’ta, tu penggauran bu’tu lu diomi mai kapatonganan, sia sara’ bu’tu lu diomi mai pa’kaboro’, sia penaa kalebu ba’tu lu diomi mai kapa’rannuanan diona Puangta Yesu Kristus. 4 Belanna kiissan tu diona kamu, kumua mangkamokomi ditonno’, e sangsiulurangku tu Napakaboro’ ELOHIM. 5 Belanna iatu Kareba-kaparannuan kipa’peissanan, rampomo lako kalemi tangia kumua kada manna, sangadinna situru’ duka kamatotoran sia Penaa Masallo’ sia kamanassan tongan, susitu inang miissanmo kumua tumba tu katorroangki misisolan tu belanna kamu. 6 Na kamu te to menturu’ lakomokomi kaleki sia lako Puang; moi anna lambi’komi ba’tu pira-pira kamaparrisan, mangkamo mitarima tu kada iato situru’ kaparannuan lu dio mai Penaa Masallo’, 7 ammi dadi passangkaran lako mintu’ to ma’patongan dio Makedonia sia Akhaya. 8 Belanna diomo mai kalemi nanii tiranda tu kadanNa Puang, tae’ anna dio manna Makedonia sia Akhaya, sangadinna lan mintu’ inan naniimo kalelean kapatonganammi langngan ELOHIM, naurunganni tae’mo namanggi’ la kipokada tu apa diona to. 9 Belanna ia kalenamo unnuleleanni tu diona kami, tumba tu diona kamitarimangki sia tumba tu kamembokorammi dio mai deata, ammi lu lako ELOHIM, la umpenombai tu ELOHIM matontongan sia tongan, 10 sia untayan kasaeanNa AnakNa dao mai suruga, tu mangka Napamalimbangun dio mai to’ to mate, iamotu Yesu, tu ullendokangki’ dio mai kasengkean la sae undinna.
1 Belanna kamu kalena unnissanni, e sangsiulurangku, kumua iatu kasaeangki ussitiroangkomi tae’ra natang kebattuan. 2 Tonganna kumua dolona umperasaikan kamaparrisan sia kadipakario-rioan dio Filipi, susitu miissanna, apa tete dio Kapenombanta angki barani duka umpa’peissananni tu Kareba-kaparannuanNa ELOHIM lako kalemi, moi anna lan peatang maparrang. 3 Belanna iatu pa’pakilalangki tang lu dio mai kapusan, ba’tu dio mai penaa kelok, sia tae’ naturu’i pakira-kira. 4 Sangadinna susitu NasanganNa ELOHIM kumua sipato’mokan dipakambi’i tu Kareba-kaparannuan, susi dukamoto kipa’peissanan, tangiara butung to la umpasende tolino, sangadinna ELOHIM, tu ussudi penaanta. 5 Belanna tae’pa kibelai ullono’komi, moi kamu miissan duka; tae’ duka angki kalemu’i kabasisi-inaan, ELOHIM untiroi! 6 Tae’ duka kidaka’ kadipangkeran dio mai tolino, la dio mai kamu, la dio mai to senga’; 7 moi anna den kuasangki untuntun kadipangkeran, belanna rasulu’Nakan Kristus, apa masokankan misisolan butung indo’ undaranai anakna. 8 Na susito, tu belanna lendu’ kikamaseimmi, anna tangia manna Kareba-kaparannuanNa ELOHIM kibenkomi, sangadinna kaleki duka tu belanna lendu’ kipakaboro’mi. 9 Tu belanna mikilalai, e sangsiulurangki, tu kamara’tasangki sia kabo’yorangki, tu keallo kebongi mengkarangkan, kumua anna da miden misa’ duka kipamatana’, anna mangkamo kipa’peissanan lako kalemi tu Kareba-kaparannuanNa ELOHIM. 10 Kamu ungkanassai sia ELOHIM duka, tumba masallo’na sia malambu’na sia tang sayuanna tu gau’ki lako kamu ma’patonganna. 11 Susitu miissan, umba kikua umpakilala simisa’komi, butung misa’ ambe’ lako anakna; 12 angki pabatta’i tu penaammi sia kipasan-pasan, miangkaran gau’ sipatu pa’poraianNa ELOHIM, tu mangka untambaikomi tama ParentaNa sia kamala’biranNa. 13 Iamo bannangnato anna tae’ duka ka’tungki ma’kurre sumanga’ langngan ELOHIM, belanna iatommi tarimami tu kadanNa ELOHIM, tu kipalolang, tae’ mitarima susii kada tolino, sangadinna susitu tonganna inang den, iamotu kadanNa ELOHIM, tu mengkarang duka lan kalemi, tu kamu ma’patonganna. 14 Belanna, e kamu sangsiulurangku, unnolamokomi bate lalanna mintu’ kombonganNa ELOHIM dio tana Yudea, tu lannamo Kristus. Belanna pada umperasai dukamokomi kamaparrisan dio mai bangsami, susitu mangka naperasai dio mai to Yahudi, 15 tu mangka umpatei Puang Yesu sia ba’tu pira-pira duka nabi, sia mangka ullolaikanni sun. Tau iato tang Naporai ELOHIM sia unnea mintu’ tolino, 16 sia nagagaikan ma’kada lako tu mai to kapere’, dikua anna kabu’tui kamakarimmanan; iatu iannato nanii to Yahudi nenne’ untompei kasalanna; apa narampoimo kasengkeanNa ELOHIM landa’ lako ma’katampakanna. 17 Apa kami te, e sangsiulurangku, tu belanna sangattu’ki’ te sisarak, ta’de dio pentiro, apa tang pa’de diong penaa, ondong pissanmi kipengkulleinna sia lendu’ mamali’ki la ussitiroangkomi. 18 Iamoto anna sae diong penaangki la male mati’, iamote aku Paulus pissan penduampa, apa naampangikan deata bulituk. 19 Belanna mindara tu kiporannu ba’tu kiposende ba’tu kipomakota passattuan? Tang kamu dukaraka dio oloNa Puangta Yesu ke attu kasaeanNai? 20 Tonganna inang kamumo tu kamala’biranki sia kasendeanki.
1 Iamoto iake tang kitananmi, kitangnga’mi, kumua la’bi’ ditampena’ misa-misa dio Atena. 2 Angki sua Timotius siulu’ta, iamo misa’ to ma’kamayanNa ELOHIM lan kadipalolanganna Kareba-kaparannuanNa Kristus, la umpakananna’ sia umpakilalakomi diona kapatonganammi, 3 da anna den misa’ tau diparope tu penaanna lan mintu’ kamaparrisan iate. Belanna kamu kalena unnissanni kumua diona te mangkamiki’ dipaka’panni. 4 Belanna iatonta sisolapa, inang mangkamokomi kipokadan dolo, kumua la umperasaiki’ kamaparrisan, susitu dadinnamo sia miissanna duka. 5 Iamo bannangnato, natae’ tonganmo kutananni tu mamali’ku, kusuami mati’, kumua angku issanni tu kapatonganammi, belanna magiangna’, kumua mangkamokomi manii naroso to paroso, anna lao salamo tu kamara’tasangki. 6 Apa totemo mane mangka sule tu Timotius umbangkan kareba melo diona kapatonganammi sia pa’kaboro’mi sia iatu katontongammi ungkilalai melokan sia mamali’ la ussitiroangkan, susi duka kami lako kalemi. 7 Iamoto, e sangsiulurangki, napomatanamo penaangki tu diona kamu belanna kapatonganammi, moi anna kabu’kan kamaparrisangki sia kama- sussangki. 8 Belanna totemo tuomokan, ke bantangkomi lan Puang. 9 Apa pa’kurre sumanga’ umbamora tu la kipole paraan ELOHIM diona kamu, tu belanna mintu’na kaparannuan, kiposende bannang dio kamu dio oloNa Kapenombanta? 10 Keallo kebongi massambayang tongan-tongankan, dikua angki ma’din untiro rupammi sia urrangnganni tu kurangnapa lan kapatonganammi. 11 Dennoupa’ anNa Iamora, tu ELOHIM Ambe’ta sia Puangta Yesu umpalumati’i kalemi tu lalanki. 12 Sia anNa Puangmora umpasake- rangngan-rangnganna kasiala-maseammi sia umpalempan kasiala-masean lako mintu’ tau susi kami unnala mase- komi. 13 AnNa pabatta’i tu penaammi, anna tae’ attangammi lan kamasalloran dio oloNa ELOHIM, Iamotu Ambe’ta, to ke attu kasaeanNa Puangta Yesu sola mintu’ to masallo’Na.
1 Sia indepa, e sangsiulurangku, kipalaku lako kalemi sia kipakilalakomi lan Puang Yesu, susitu mangkanna mitarima dio mai kaleki, kumua umba la mipakuanni tu gau’mi anNa poraikomi ELOHIM, – susitu mipogau’ sia –, susi dukamoto la samipakendek-kendekna tu pengkaolammi. 2 Belanna miissan tu parenta mangka kibenkomi tete dio kuasanNa Puang Yesu. 3 Apa iamo pa’poraianNa ELOHIM tu diona kamangkammi dipamasero, iamoto toyanganni tu kalemi dio mai pa’pangngan buni, 4 ammi pantan unnissanni untonno’i tu la mendadi sangkurimmi situru’ kamaseroan sia mala’bi’na, 5 tang unturu’ kamoraian pa’kalean, susi gau’na to kapere’ tu tang untandai ELOHIM; 6 sia da miden misa’ umpogau’ kadake sia untampan saki inaa siulu’na lan tu iannato, belanna ELOHIM umpapakkanni tu mintu’nato, susitu inang mangkamo kipokada dolo sia kikatottongi lako kalemi. 7 Belanna ia sia Natambaimiki’ ELOHIM tae’ kumua anta pogau’ maruttakna sangadinna diona kadipamaseroan. 8 Iamoto, iatu to untumpui, tangia kumua tolino natumpu, sangadinna ELOHIM, tu umpa’kamasean Penaa Masallo’Na lako kalemi. 9 Iatu diona kasiala-masean to sangsiuluran, tae’mo namanggi’ kusurasangkomi, belanna inang mangkamokomi Naada’i ELOHIM sialamase. 10 Belanna tonganna mipogau’mo susito lako mintu’ sangsiuluran dio lili’na Makedonia. Apa kipakilalakomi, e kamu sangsiulurangku, dikua anna sakendek-kendekna kasiala- maseammi. 11 Sia mipomala’bi’ tu tuo rapa’ penaa, ammi parinaai tu pengkarangammi, sia unnosok rangka’mi, susitu mangka kipasanangkomi; 12 anna pato’ tu gau’mi lako to salian, sia ammi tang urrannuan tau. 13 Tae’ kiporai, e sangsiulurangku, ke tae’i miissanni tu diona tu to sisarakmo angin dipudukna, da mimasussa susito senga’ tu tae’na rannunna. 14 Belanna iake tapatonganni kumua mangkamo mate tu Yesu sia malimbangunmo sule, ten dukamoto tu to si sarak angin dipudukna la Nakaloli’ ELOHIM tete dio Yesu. 15 Apa inde sia kipokadangkomi situru’ kadanNa Puang, kumua iate kitanna tuonapa, tu torropa sae lako kasaeanNa Puang, tae’ tala undoloi tu to sisarak angin dipudukna. 16 Belanna Puang kalena la songlo’ dao mai suruga situru’ petamba sia gamaranna pangulu malaeka’ sia oni tarompe’ puaNa ELOHIM; na mintu’na tu to mate lanmo Kristus la malimbangun dolo; 17 na undinna iatu kita tuonapa, te torronapa, la simpolo diangka’ tama gaun sisola tu tau iato untammui Puang lan masuanggana, na susimoto la tontongki’ sisola Puang. 18 Iamoto la sipakatanakomi unnoong kada iate.
1 Apa diona mintu’ attu sia allona, e sangsiulurangku, tae’mo mimanggi’ disurasan. 2 Belanna inang miissan melomo, kumua iatu alloNa Puang la susito boko sae ke mabongii. 3 Ianna kua tau: Marampa’ sia salama’, pakalan to ke saemi kasanggangan urrampoi, susito baine ma’tambuk mangurria’; anna tae’ nabelai la urrampanan kalena. 4 Apa iatu kamu, e sangsiulurangku, tae’ ammi lan kamalillinan, sae lako narampoimmi tu allo iato susi misa’ to boko. 5 Belanna kamu te sola nasang anak kamaseroangkomi sia kamasiangan, tae’ naalaki’ bilangan lako bongi ba’tu malillinna. 6 Iamoto dadi da tamamma’ susitu mai to senga’, sangadinna la mareaki’ sia mangingaran. 7 Belanna iatu to mamma’, bonginna nanii mamma’, sia iatu to tarru’ pangiru’, bonginna duka nanii malango. 8 Apa iate kita to naala bilangan lako masiangna, melo ke mangingarangki’ sia umpokararran kapatonganan sia pa’kaboro’ sia umposongko’ bassi kapa’rannuanan lako kamakarimmanan. 9 Belanna tae’ Nalampakki’ ELOHIM la narampoi kasengkean, sangadinna la ungkabu’tui kamakarimmanan tete dio Puangta Yesu Kristus. 10 Tu mangka mate belanna kita, naurunganni la pasa’dingki’, la mamma’ki’,la tontongki’ tuo sisola. 11 Iamoto dadi sipakilalakomi sia sipabatta’komi lan kapatonganammi, susitu mipogau’na siamo. 12 E sangsiulurangku, kipalaku ammi bilangi tu mai to umposara’komi, sia umpanguluikomi tete dio Puang sia umpakilalakomi, 13 sia kasiri’ tongan-tonganni sitondon pa’kaboro’ tu belanna pengkaranganna. La sikarampasangkomi. 14 E sangsiulurangku, kipalaku ammi pakilalai tu mai to tang unturu’ parenta, pabatta’i tu mai to ranggang penaanna, tundui tu mai to malamma’, pama’tananni penaa tu mintu’ tau. 15 Pengkilalai tonganni, da naden misa’ duka tau umpasipakkanan kakadakean, sangadinna tontongkomi sipaularan kameloan sia unnula’ melo, lako mintu’ tau. 16 La tontong bang parannu penaammi; 17 sia tang tore massambayang; 18 sia ma’kurre’ sumanga’ diona mintu’na, belanna iamoto tu pa’poraianNa ELOHIM lako kalemi tete dio Kristus Yesu; 19 Da ammi pa’dei tu Penaa; 20 sia da mitunai tu pa’nubua’. 21 Sangadinna sudi tu mintu’na, na iatu melona la mitoe. 22 Toyangangkomi kalemi dio mai mintu’ sanda kadake. 23 Anna ELOHIMmora tu oto’na kamarampasan, umpamasero tangkarauangkomi; anna makalima’na penaammi sia deatammi sia batang kalemi la makarimman, naurunganni tae’ attanganna ke attu kasaeannami Puangta Yesu Kristus. 24 Iatu ELOHIM untambaikomi maruru’, na Ia dukamo la umpogau’i tu iannato. 25 E sangsiulurangku, passambayangankanni. 26 Parampoangkan salama’ki situru’ pangudung masero lako mintu’ sangsiuluranta. 27 Kupalaku tongan lako kalemi tete dio sanganNa Puang, anna dibasan mintu’ sangsiuluranta te sura’, iate. 28 Anna pa’kamaseannamora Puangta Yesu Kristus urrondongkomi.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus sia Silwanus anna Timotius diparampo lako kombongan to Tesalonika, tu lanna ELOHIM, Iamotu Ambe’ta sia Puang Yesu Kristus. 2 Narampoimorokomi pa’kamasean sia kamarampasan dio mai ELOHIM, Ambe’, sia dio mai Puang Yesu Kristus. 3 E sangsiulurangku, sipatukanni tontong ma’kurre sumanga’ langngan ELOHIM diona kamu, susitu sielle’na siamo, belanna sakendek-kendekna tu kapatonganammi sia iatu kasialamaseammi tang dikemba’mo lako kamu simisa’-misa’mi sola nasang, 4 naurunganni kami duka te massattuan diona kamu dio lu mintu’ kombonganNa ELOHIM, belanna kabantangammi sia kapatonganammi lan mintu’ kadipakario-rioan sia kamaparrisan miperasai. 5 Iamo misa’ tanda pangra’ta’ malambu’Na ELOHIM to, kumua disanga sielle’komi tama ParentaNa ELOHIM, ia dukamo bannangna to ammi perasai kamaparrisan: 6 Apa Nasanga ELOHIM malambu’ ke dipabala’i kadipakario-rioan lako tu to umpakario-riokomi, 7 anna iatu kamu dipakario-riona diben kamanamanan sisola kami, to ke dipasomboi tu Puang Yesu dao mai suruga sola mintu’ malaeka’ matoto’Na, 8 situang api ma’lana-lana, anNa pabala’i tu to untumpu ELOHIM sia iatu to manoka umpengkaolai Kareba-kaparannuanNa Puangta Yesu. 9 Tau iato la dipakario-rio kasanggangan sae lakona, dipatoyang dio mai oloNa Puang sia dio mai kamala’biran kuasanNa, 10 ke attu kasaeanNa Puang Yesu la dipakala’bi’ lan mintu’ to masallo’Na, sia la dipudi mangnga lan mintu’ to ma’patongan ke allo iato; belanna iatu kikatottongi lako kalemi, dipatongan. 11 Iamoto angki tontong umpassambayangankomi, dikua anNa sangakomi Kapenombanta sielle’ ditambai sia Napasundunni tu mintu’ pa’poraiammi lako melona sia pengkarangan kapatonganan situru’ kuasanNa, 12 anna dipakala’bi’ tu sanganNa Puangta Yesu lan kalemi sia kamu duka lan Kalena, situru’ pa’kamaseanNa Kapenombanta sia Puang Yesu Kristus.
1 Iatu diona kasaeanNa Puangta Yesu Kristus, sia iatu diona kasipulunganta sola, kipalaku lako kalemi, e sang siulurangku, 2 da anna madomi’ tu penaammi saling sia tigiang, la tete dio pa’paombo’na penaa, la tete dio kada, ba’tu tete dio sura’, tu disanga lu dio mai kaleki, butung to saemo tu alloNa Puang. 3 Da naden misa’ tau umpapusakomi moi umba nakua, belanna tae’pa nala dadi, ke tae’pi nasorong boko’ dolo tu to buda dio mai kapatonganan, anna dipasombo tu to umparri-parri kasalan, iamo anak ranaka, 4 to pabali-bali sia ussanga madao kalena na iatu mintu’na disanganna kapenomban sia dipenombainna, naurunganni unnesung lan banuanNa ELOHIM sia ungganti kalena kumua iamo deata. 5 Tae’raka mikilalai kumua iatonta sisolapa inang mangkamokomi kupokadan tu mintu’nato? 6 Dadi totemo miissan tu apa unnampangipi, kumua anna dipasombo ke attu dipamanassa lako kalena. 7 Belanna lalomo tu rasia kakelokan; iamira tu to unnampangi sae lako totemo la dipa’dei dolo. 8 Attu iapito namane dipasombo tu to umparri-parri kasalan, anna sanggangi penaa sun dio pudukNa Puang (Yesu) sia nasabu’i arrang kasaeanNa. 9 Iatu kasaeanna tu to umparri-parri kasalan iato unturu’ pengkaranganna deata bulituk sitonda mintu’ kamatotoran sia tanda kalle-kallean sia tanda mangnga tang tongan, 10 sia sitonda tangnga’ kakadakean lako tu mai to la sanggang, belanna natumpu tu pa’kaboro’ sanda tonganna, kumua anna kabu’tui kamakarimmanan. 11 Iamo bannangnato anNa pasaeanni ELOHIM tu kuasa ma’papusa, naurunganmi umpatonganni tu kamo’rangan, 12 kumua anna mintu’ to tang umpatonganni tu kamanapparan sia to umporai kakadakean, diukung. 13 Apa iate kami te sipatukanni tontong ma’kurre sumanga’ langngan ELOHIM diona kamu, e sangsiulurangku to Napakaboro’ Puang, tu belanna tempon diopa mai mulanna Natonno’komi ELOHIM la ungkabu’tui kamakarimmanan diona kaNapamasallorammi Penaa sia kaumpatonganammi kamanapparan. 14 Mangkamokomi Natambai Puang lako tu iannato tete dio Kareba-kaparannuan, la ungkabu’tui tu kamala’biranNa Puangta Yesu Kristus. 15 Iamoto, e sangsiulurangku, bantangkomi bendan sia toei tu mintu’ pangadaran mangka dipa’pangadaran lako kalemi, la sunna dio pudukki, la iatu kisura’na. 16 Na iamora tu Puangta Yesu Kristus, sia ELOHIM, Ambe’ta, tu mangkamo ungkamaseiki’ sia umpa’kamasean pa’pakatana matontongan sia kapa’rannuanan maelo tete dio kamaturu-turuanNa, 17 umpakatana penaammi sia umpabatta’komi lan mintu’ penggauran sia kada maelo.
1 Ma’katampakanna, e sang siulurangku, lamipassambayangankan, anna kalelean tu kadanNa Puang sia dipakala’bi’, susitu lalonamo lako kamu, 2 sia angki dirampanan dio mai mintu’ to toro sia to kadake, belanna tae’ na ia nasang tau umpotaa kamarurusan. 3 Apa maruru’ sia tu Puang, Ia dukamo la umpabatta’komi sia urrinding pala’komi dio mai tu to kadake. 4 Kirannuan tete dio Puang, kumua ammi pogau’i, sia la mipogau’ tu apa kipasan lako kalemi. 5 Anna Puangmora umpalulakoi pa’kaboro’Na ELOHIM sia kama’tanan penaanNa Kristus tu penaammi. 6 E sangsiulurangku, kipasan lako kalemi tete dio sanganNa Puang Yesu Kristus, ammi toyangan kalemi dio mai mintu’ siulu’ tang ma’rundunan gau’na, sia tang unturu’ atoran mangka natarima dio mai kaleki. 7 Belanna miisan kalena, kumua umba tu sipatunna la mikua unturu’ sangka’ki, belanna iatu gau’ki dio lu kamu tae’ natang ma’rundunan; 8 sia tae’ duka kikande punalai tu mai kandena tau, sangadinna keallo kebongi mara’ta’kanni sia boyo’kanni mengkarang dikua da ammi den misa’ kipamatana’. 9 Tangia kumua belanna tae’ kipato’, sangadinna angki padadi kaleki misa’ sangka’ sipatu la mituru’. 10 Belanna iatonta sisolapa, mangkamo kipasan lako kalemi te ianna te, kumua: iake den tau manoka mengkarang, da nakumande. 11 Belanna den kareba kirangi kumua denkomi ba’tu pira-pira tu tang ma’rundunan gau’na, tu tang mengkarang sangadinna umpatangma’rundunan tau. 12 Lako tau susito kipasan sia kipakilala tete dio Puang Yesu Kristus, namukkun mengkarang sia ungkande kandena. 13 Apa iatu kamu te, e sangsiuluran, da mimasorro umpogau’ melo. 14 Iake den tau tang unturu’i susite kadangki lan te sura’ tandai to tau iato, sia da misikadamak len, anna masiri’. 15 Da mitiro ualii, sangadinna pakilala susii misa’ siulu’. 16 Anna Iamora tu Puang, oto’na mintu’ kamarampasan, tontong ungkamaseangkomi kamarampasan lan mintu’-mintu’na. Anna rondongmorokomi Puang sola nasang. 17 Salama’ dio mai aku Paulus, tu kuoki’ kalena, napotanda mintu’ sura’ku, susimote tu pangoki’ku. 18 Narondongmorokomi pa’kamaseanNa Puangta Yesu Kristus sola nasang.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, rasulu’Na Yesu Kristus tete dio pepasanNa ELOHIM, To pakarimmananta, sia dio mai Yesu Kristus kapa’rannuananta, 2 diparampo lako Timotius, anak tongan-tonganku diona kapatonganan. Narampoimoroko kamaturu-turuan sia kamamasean dio mai ELOHIM Ambe’, sia dio mai Kristus Yesu, Puangta. 3 Melo ke torropoko dio Efesus susitu kupalakunna lako kalemu, tongku male lako Makedonia, ammu pa’parentanni lako ba’tu pira-pira tau, da napa’pangadaran pangadaran senga’, 4 ba’tu umbudanan ulelean tang tongan sia pangosso’ tae’ upu’na tu umpabu’tu penunnung tang kebattuan losong na iatu ungkaritutui kombongan lan kapatonganan, Napa’pepasanan ELOHIM. 5 Na iatu patunna pangadaran, iamotu pa’kaboro’ bu’tu diong mai penaa tang kera sia sukaran inaa melo sia kapatonganan lantuk. 6 Na den ba’tu pira-pira tu sepang dio mai te ianna te, anna ma’palulako ulelean tang kebattuan. 7 La morai pandita Sukaran aluk, moi anna tae’ naissanni tu apa napokada sia iatu namanassainna. 8 Apa taissan kumua iatu Sukaran aluk melo, ke napalalo meloi tau susitu sipatunna siamo, 9 sia ke nakanassai kumua iatu Sukaran aluk, tangia dipadenan to malambu’, sangadinna to battuk sia to matoro, to tang mekaaluk, to ponno kasalan, to tang ungkasiri’ kamaindanan sia tang massipa’, to umpatei ambe’na sia indo’na sia mintu’ to papatean, 10 to ma’pangngan buni sia to sigau’ sala padanna muane, sia to umboko tau, to buttokan sia to menggata tang tongan, sia apa-apa tu sisalanna pangadaran mepamanaman, 11 situru’ Kareba-kaparannuan umpa’peissanan kamala’biranNa ELOHIM, tang dilambi’ karongkosanNa, iamo dipakambiranna’ to. 12 Ma’kurre sumanga’na’ lako Kalena tu umpamatoto’na’, Iamotu Kristus Yesu Puangta, belanna Nakatappa’imo’, anNa patamana’ lan te pentoean iate, 13 moi angku to pa’kada solangan sia to palolan sia to pa’pakario-rioan tonna dolona; apa dikamaseimo’, belanna mintu’na tu iannato kupogau’ diona kabagangku tete katangma’patonganangku. 14 Apa iatu kamaturu-turuanNa Puangta tarru’ lempan tonganmo sisola kapatonganan sia pa’kaboro’ tete lan Kristus Yesu. 15 Manappa’ te kada iate sia sipatu tongan ditarima, tu nakua: saemo tu Kristus Yesu tama te lino ungkarimmanni to kasalan; na iatu mintu’na tau iato, akumo tu losongna kasalan. 16 Apa inde sia tu bannangna angku mangkamo dikamasei, tu kumua iatu aku losongna kasalan Nanii umpa’pekitanan nasangi Yesu Kristus tu kama’tanan penaanNa, angku dadi misa’ sangka’ lako mintu’ to ma’patongan tete dio Kalena undinna, umpangudui katuoan sae lakona. 17 Mintu’na kadipangkeran sia kamala’biran lu lako Datu umparenta attu siosso’ Iamo ELOHIM tu tae’ kasangganganNa sia tang dikita, sia Puang Misa’ri, tontong sae lakona. Amin. 18 Inde sia tu pepasan kupabarakkanangko, e, anakku Timotius, situru’ tu mintu’ pa’nubua’ dipokada dolo diona a’gammu, kumua anna pa’nubua’ iato mupomatoto’ lan kapararian melo. 19 Ammu manda’ untoe kapatonganan sia lako penaa ma’pakilala, tu ba’tu pira-piramo tau ussuale pala’i, anna sabu’ kapatongananna. 20 Susimo Himeneus sola Aleksander to, tu mangka kusorong lako deata bulituk, kumua anna diada’ da anna ma’kada solang.
1 Iannamoto bunga’na pa’pakilalangku, la mipangandoan sia mipassambayangan sia mipalakuan sia la mipa’kurre sumangasan tu mintu’ tau; 2 tu mai mintu’ datu sia mintu’ to kapua, anta tuo manaman sia marampa’ situru’ mintu’ kamenomban sia sipa’ melo. 3 Iamo melona susinna to sia naala penaanNa ELOHIM, Topakarimma- nanta, 4 tu umporai ke mintu’i tau unnappa’ kamakarimmanan sia ullambi’ kapaissanan diona kamanapparan. 5 Belanna iatu ELOHIM Misa’ri, na iatu ToparitangngaNa ELOHIM na tolino Misa’ri, tolino duka sia, iamotu Kristus Yesu, 6 tu mangka ussorong Kalena napopela’bak mintu’ tau, nadipa’pekanassan lan attu mangka dipamanassa. 7 Iamotu iannato dinii umpamanassana’ dadi to ma’palolang sia rasulu’ – tonganna te kupokada, tae’ angku mo’rang –, napoguru to kapere’ diona kapatonganan sia kamanapparan. 8 Iamoto, iatu diongna penaangku, umba-umba inan nanii tu mai muane massambayang, umpatado pala’ mabusanna ma’uai ma’tan. 9 Susi dukato tu mai baine la umpakei kalena pakean sitinaya sia naturu’ sipa’ sia siri’; tae’ kumua la ma’beluak diampinni’i sia umpake bulaan sia mattiara ba’tu pakean masuli’; 10 sangadinna sitondon penggauran melo, susitu sipato’na lako baine ussanga kalena menomba lako ELOHIM. 11 Iatu baine la kappa bang melada’ sia umpamadiongan tongan penaanna lan mintu’na. 12 Apa tae’ kueloranni tu baine mangada’i ba’tu untaloi muane, sangadinna la ma’loko-loko. 13 Belanna Adam dipadadi dolo, namane Hawa. 14 Na tangia Adam tu ditua’ ba’tang, sangadinna baineri tu ditua’ ba’tang tarru’, naurunganni untengkai parenta. 15 Apa la maupa’, belanna ma’dadian tau, ke tontongi batta’ lan kapatonganan sia pa’kaboro’ sia kadipamasalloran sia kamassiparan.
1 Indemo tu kada sielle’ dikatappa’i: iake den tau umpapatui penaa tu toean to ma’panundu’, iatu patu penaanna to, misa’ toean melo tongan. 2 Iamoto sipatu la tae’ sayuanna tu to ma’panundu’ sia la misa’ dukari bainena, to umpama’tan penaanna, kinaa, massipa’, ungkarimmanni to lendu’, naissan unnadai’ tau, 3 tang pa’anggoro’, ba’tu passiboboran, sangadinna to sallo’ penaanna, tangia to passite’geran sia tangia to ungkaduangi doi’; 4 sangadinna to umparenta mana’pa to lan banuanna sia unnada’ kinaa anakna anna mengkaola lako kalena. 5 Apa iake tang naissanni tu tau umparenta to lan banuanna, umba la nakua ungkambi’i tu kombonganNa ELOHIM? 6 Da na ia tu to mane tama pekaalukan, napomatampoi manii, anna ruai ukungan susi deata bulituk. 7 Sia sipatu duka napokada melo to salian tu sanganna da anna sayuan sia naala poyana deata bulituk. 8 Susi dukato tu mai pa’kamaya, la massipa’, da anna popa’pangka lilana, da anna pa’anggoro’ da anna mesaro bu’tu kadake; 9 la unnampui kapatonganan tang paan lan sukaran inaa masallo’na. 10 Sia la ditiro dolo tu tau iato, namane tama untoei tu pentoean pa’kamaya, ke tae’i sayuanna. 11 Susi dukato tu mai baine (na) la massipa’, da nama’palele beko, sangadinna la umpama’tan penaanna sia dikatappa’i lan mintu’na. 12 Iatu pa’kamaya la misa’ri bainena, sia la umparenta mana’pa anakna sia to lan banuanna. 13 Belanna iatu to mangkamo untoe meloi tu pentoean pa’kamaya, dipangka’ tongan sia malona’ penggirikanna umpalolang pentoeanna tete dio kapatonganan lako Kristus Yesu. 14 Kusura’ mati’ te, moi angku sangai la madomi’ tonganna’ male mati’. 15 Apa iake marempana’ male mati’, muissanmo to, kumua umba nakua sipato’na tu gau’na tau lan banuanNa ELOHIM, iamotu kombonganNa ELOHIM matontongan, napopatongkon sia napoparandangan katonganan. 16 Sia natongannimo tau tumba kapuana tu apa katangpaanna pengkaolanta kumua: Iamotu dipasombo lan batang kale tolino, Natonganni Penaa, payan lako malaeka’, dipa’peissanan lako mintu’ to kapere’, dikatappa’i lan lino, diangka’ tama kamala’biran.
1 Apa maleso tongan tu kadanNa Penaa, kumua undinna, la sorong boko’ tu tau pira dio mai kapatonganan, belanna menturu’ lako penaa ma’papusa sia lako ba’tu pira-pira pangadaranna deata masussuk, 2 tu belanna kabelo-pudukanna mintu’ to mo’rang, tu butung to disarrang bassi sukaran inaanna. 3 Tu umpa’gagai ma’rampanan kapa’, sia umpemalii ma’rupa-rupa kande tu Napadadi ELOHIM, kumua nakandei situang kurre sumanga’ to ma’patongan, unnissan kamanapparan. 4 Belanna mintu’na tu Napadadinna ELOHIM melo sia moi misa’ tae’ nasipatu ditibe, ke ditimangi kurre sumanga’, 5 belanna iatu iannato napamasero kadanNa ELOHIM sia passambayang. 6 Iake mupa’pakilalanni te mintu’na te lako sangsiuluranta, manassa ikomo tu to masokanNa Kristus Yesu, to ungkaritutuiko kalemu diona kada pa’patongan sia mintu’ tu pangadaran melo tu mupengkaolainnamo. 7 Apa tumpui tu mintu’ ulelean tang kebattuan sangrupa uleleanna to matua baine. Sangadinna popa’biasako kalemu lan kamengkaolan. 8 Belanna iatu umpopa’biasa kale sidi’ri patunna, apa iatu kamengkaolan den patunna lan mintu’na, belanna den pangallu’ katuoan dio, la totemona la iatu la saena. 9 Iamote tu kada sielle’ dikatappa’i sia sipatu tongan ditarima. 10 Belanna ia dukamo napobannang te angki tang ussa’ding ta’ka’ sia mengkulle-kulle, belanna umporannumokan ELOHIM matontongan, Iamo ungkatirinnai mintu’ tolino, ma’iringanna mintu’ to ma’patongan. 11 Mintu’nate iannate la mupa’pepasanan sia la mupa’pangadaran. 12 Da naden tau untunaiko belanna mangurako, sangadinna la dadiko misa’ sangka’ to ma’patongan, la diona buangan kada, la diona gau’, la diona pa’kaboro’, la diona kapatonganan ba’tu kamaseroan. 13 Karitutuiko kapa’basan sia kapa’pakilalan sia kapa’pangadaran sae lako saeku mati’. 14 Da mukasalioi tu pa’kamasean lan kalemu, tu dipa’kamasean lako kalemu tete dio pa’nubua’ tonna remme’iko limanna mintu’ penatua. 15 La mupalan ara’ tu iannato, sia la mupangu’gui, anna payan lako mintu’ tau tu sakakendek-kendekammu. 16 Kanandai tu kalemu sia pangadarammu; la tontongko batta’ lan iannate, belanna la mupomakarimman umpogau’i te iannate, la iko, la iatu mintu’ to umperangiiko.
1 Da musaraba-rabai to matua-tua, sangadinna pakilala susii misa’ ambe’; sia iatu mai to mangura pasusii siulu’; 2 sia iatu mai to matua baine pasusii indo’, sia iatu mai manguranna pasusii siulu’ situru’ kamaseroan lan mintu’na. 3 Kasiri’i tu mintu’ baine balu tu balunna tongan. 4 Apa iake den to balu den anakna ba’tu ampona, la umpogau’ kapengkaolan lako to lan banuanna dolo, sia umpakkanni kameloan to matuanna, belanna iamote tu melo dio oloNa ELOHIM. 5 Iatu baine balu tongan, tu misa-misamora, iamo marannu lako ELOHIM, sia tontong batta’ lan palakunna sia passambayangan allo bongi. 6 Apa iatu unturu’na bang kamoraian penaanna, tonganna tuo apa samanna mate. 7 Iamote tu la mupasananni, da naden sayuanna. 8 Apa iake den tau tang ungkaritutui sangdadianna, ontongrika to lan banuanna, iamo umpeongannimo kapatonganan to, sia ondong ia kadakena, na to tang ma’patongan. 9 Da nadipatama sura’ tu baine balu ke tae’pi naganna’ annan pulona taunna dadinna, sia ke tae’i namisa’ bangri tu muanena, 10 sia iatu kaleleanna diona penggauran melo, belanna ungkaritutui anakna, sia ungkarimmanni to lendu’, sia umbasei lentekna to massallo’, sia untundui to narua sussa, sia umpengkullei mintu’ penggauran melo. 11 Apa da mupatamai sura’ tu mai baine balu mangura, belanna ianna saemo kamoraianna tu sisalanna Kristus, la moraimi kemuane, 12 sia narua ukungan, belanna ullendai pangallu’ dolona. 13 Sia randuk pole’pa umpopa’biasa kalena tukkunan sia ullelei banua; apa tangia kumua tukkunan manna, sangadinna pa’uleleanan duka sia umpatangma’rundunan tau sia unnulelean apa tang pato’ dipokada. 14 Iamoto, iatu diongna penaangku, la kemuane nasang tu mai baine balu mangura, sia la ma’dadian tau sia ungkaritutui tu lanna banuanna, sia da anna benni lalan pa’posangan tu uali la nanii umpalele bekoki’. 15 Belanna inang den ba’tu pira-pira tau sepangmo unturu’ deata bulituk. 16 Iake susinna misa’ baine ma’patongan den baine balu dio rapunna, ia la natundui, da napamatana’i tu kombongan, anna belai kombongan untundui tu mai baine balu tongan. 17 Iatu mai penatua-penatua manglopian melo, sipato’ dikasiri’ manglokkon penduan, ontong pole’ tu to umposara’ kadanNa ELOHIM sia ma’pangada’. 18 Belanna susite tu kada lan Sura’ Madatu: Da mukambui tu sapi marassan manglullu’ sia nakuapa: Iatu to mengkarang, manassa den sarona. 19 Da muperangii tu pa’parapa’na tau diona penatua, sangadi ke denni to sa’bi da’dua ba’tu tallu tau. 20 Iatu to umpogau’ kasalan, la mulo’bo dio tingayona sola nasangi, anna mataku’ tu senga’na. 21 Kupa’pepasanan tongan lako kalemu dio oloNa ELOHIM sia Kristus Yesu sola mintu’ malaeka’ ditonno’, la mukaritutui tongan tu mintu’nate situru’ tang la pakayun bimbang, sia da mipogau’ apa-apa umpalosongan misa’ tau anna iatu mai senga’na. 22 Da ammu sa’ka’ bang urremme’i lima moi misa’ tau, sia da mutamai kasalanna to senga’. Karitutui maindanko kalemu. 23 Damo napaka uai manna muiru’, sangadinna iru’i tu uai anggoro’ sisidi’, belanna pa’di’ tambukmu sia iatu saki untu’bai nenne’ko. 24 Iatu kasalanna tau pira payan bang, naurunganni undoloi lako ukunganna; apa iatu kasalanna tau pira undipi namane payan. 25 Susi dukamoto tu mintu’ kameloan, den tu payan bang, sia iatu senga’na na iato, tae’ duka nala tontong bang kabunian.
1 Samami to naluang samban kakaunanan, la nasanga sipato’ tu puangna napangke’ lan mintu’na, kumua da anna ditelle tu sanganNa ELOHIM sia pangadaranNa. 2 Iato to umpopuang to ma’patongan, da natunai tu belanna siulu’mo, sangadinna la samengkaola-olanna lako puangna, belanna ma’patongan tu puangna sia dipakaboro’, tu birisan umpogau’ kameloan. Susimo la muadaranni to sia la mupakilalanni. 3 Iake den tau umpa’pangadaran pangadaran senga’, tang unturu’ kada tongan, iamotu kadanNa Puangta Yesu Kristus, sia pangadaran situru’ kamengkaolan lako ELOHIM, 4 tau iato matampo, natae’ apa naissan, sangadinna bomboan massita’gen sia massitamben kada, tu naninna bu’tu kamagallian, kasigagan, ma’rupa-rupa pa’palele beko sia pa’kapang-kapang kadake, 5 iamo kasisakkan napabu’tu tu to tang ma’runduanan tangnga’na sia disabakkimo tu kamanapparan, tu ussangai kumua iatu kamengkaolan misa’ tangnga’ la dinii mesaro. 6 Iatu kamengkaolan tonganna kapua sarona, ke narondongi penaa manaman. 7 Belanna moi misa’ apa tae’ tabaa tama te lino, iamoto dadi tae’ duka misa’ apa la tabaa tassu’ lan mai. 8 Iake denni kande sia pakean dio kaleta, taposilasan bangmi. 9 Apa iatu to ungkamorai la sugi’, tobang tama peroso sia poya sia buda kamaduangan baga sia umpabu’tu kamaparrisan tu umpatallan tolino tama kasanggangan sia kamasolangan. 10 Belanna iatu kabasisi-inaan lako doi’, iamo garonto’na mintu’ kakadakean; na iatu to undaka’nai tu iannato, pusamo diona kapatonganan sia umpatamai bungin lassu kalena. 11 Apa iatu iko, taunNa ELOHIM, pallaiangko kalemu dio mai tu mintu’nato, sia tuntunni tu kamaloloan, kamengkaolan, kapatonganan, pa’kaboro’ kabattaran sia sorong inaa. 12 Pembela-belai lan rari melona kapatonganan, pellambi’i tu katuoan matontongan, tu ditambammoko, sia mangkamoko unnaku pangakuan tongan dio tingayona buda sa’bi. 13 Kupasan lako kalemu dio oloNa ELOHIM, tu umpatuo angge maritik sia dio oloNa Kristus Yesu tu ungkatottongi tu pangakuan tongan dio olona Pontius Pilatus. 14 Ammu karitutui tu parenta tang la mupaattangan sia tang la mupasayuan sae lako kakitananNa tu Puangta Yesu Kristus. 15 Iatu iannato ke attunnamo la Napa’pekitanan Puang ma’kada misa sia tang dilambi’ karongkosanNa. Datunna mintu’ datu sia Puangna mintu’ pekapuangan. 16 Tu Ia manna unnampui tu tang mate, sia unnesungi arrang tang dirandan, tu tae’ lenpa tau untiroi ba’tu ma’din untiroi, na mintu’na kamala’biran sia kapaan matontongan lu lako nasang Kalena! Amin. 17 Pakainga’i mintu’ to sugi’ lan te lino, kumua da anna pamadao penaanna, sia da narannuanni tu kasugiran tae’ natontong, sangadinna langnganri ELOHIM, tu umpalempan mintu’ apa Napa’kamasean lako kaleta, taangkaran parannui. 18 Anna ma’gau melo sia umposugi’ penggauran melo, sia masokan, sia naporai mantaa-taa, 19 anna rampunanni kalena tu pong la napoparandangan, ke attu la sae, anna appa’i tu katuoan tongan. 20 E Timotius, karitutui tu pangingko’ dipa’pekambiran lako kalemu, sia boko’i tu ulelean punala bang sia tae’ gai’na sia kasita’genan ussita’genni kapaissanan tang pato’ disanga kapaissanan; 21 denmo tau pira unnakui, anna pusa dio mai kapatonganan. Narondongmorokomi pa’kamaseanNa ELOHIM.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, rasulu’Na Yesu Kristus tete dio pa’poraianNa ELOHIM, situru’ pangallu’ katuoan, tu menggaronto’ lan Kristus Yesu, 2 diparampo lako Timotius, anak pa’kaboro’ku. Narampoimoroko kamaturu-turuan sia kamamasean sia kamarampasan dio mai ELOHIM, Ambe’ sia Kristus Yesu, Puangta. 3 Ma’kurre sumanga’na’ langngan ELOHIM, tu kupenombai susi nene’ to doloku situru’ sukaran inaa masero, kumua tae’ ka’tungku ungkilalaiko lan mintu’ passambayangku keallo kebongi. 4 Belanna ungkilalai uai matammu, kupourungi mamali’ la ussitiroangko, kumua anna ponnoina’ kaparannuan; 5 Situndu kukilalai tu kapatonganan lantuk lan kalemu, tu randuk diopa mai natuo lan penaanna nene’mu baine Lois sia indo’mu Eunike, apa kukatappa’i kumua den dukamo lan kalemu. 6 Iamo bannangna to angku pakilalako, kumua ammu tundanni tu pa’kamaseanNa ELOHIM lan kalemu diona tu kamangkammu kuremme’i limangku. 7 Belanna tangia kumua Penaa kamatakuran mangka Napa’kamasean ELOHIM lako kaleta, sangadinna Penaa kamatotoran sia pa’kaboro’ sia kauntaloian kale. 8 Iamoto da mumasiri’ umpa’peissananni tu diona Puangta, sia da mupomasiri’i tu diona aku te dirante bassi, sangadinna la pada-padako umperasai kamaparrisan tu belanna Kareba-kaparannuan situru’ kamatotoran dio mai ELOHIM. 9 Tu mangka ungkarimmanniki’ sia mangka untambaiki’ petamba masero, tangia sitinaya penggauranta, sangadinna situru’ tanan penaanNa Kalena sia pa’kamasean, inang dolo dikamaseangki’ tete dio Kristus Yesu na iatu tipamulanna attu, 10 apa totemo napasombomo kasaeanNa Topakarimmananta Kristus Yesu, tu mangka unno’ton kamatean, anNa pabu’tui tu katuoan sia a’gan katangsanggangan tete dio Kareba-kaparannuan. 11 Iamora tu Kareba-kaparannuan dinii unnangka’na’ mendadi to pebaa kareba sia rasulu’ sia guru. 12 Iamo bannangnato, angku perasai dukai te mintu’nate. Apa tae’ duka kupomasiri’i, belanna kuissan kumua minda tu kupatonganmo sia kukatappa’i, kumua Iamo kuasa la ungkarimmanni tu apa kupa’peannan landa’ lako tu Allo iato. 13 Alai passangkaran dio mai mintu’ kada tongan, tu mangka murangi dio mai kaleku naturu’ kapatonganan sia pa’kaboro’ tete dio Kristus Yesu. 14 Karitutui tu pangingko’ melo, tu dipa’pekambiran lako kalemu tete dio Penaa Masallo’ tu torro lan kaleta. 15 Muissan sia te iannate kumua mintu’nato dio tana Asia memboko’mo dio mai kaleku; iatu tau iato, Figelus misa’ anna Hermogenes. 16 Anna Puangmora umpa’kamasean kamamasean lako to lan banuanna Onesiforus, belanna ba’tu pempiran-pirammo umpakatana penaangku, sia tae’ napomasiri’i tu rante bassingku, 17 sangadinna tonna rampomo dio Roma, natonganni tongan undaka’na’, sanaappa’ku. 18 – Sangapaoi upa’ anNa benni Puang kamauparan anna appa’ kamamasean dio mai Puang, ke Allo iato, – ba’tu apa siapa tu nanii umposara’na’ dio Efesus, iko sia mandu unnissanni.
1 Iamoto, e anakku, mananna’ko lan pa’kamasean tete dio Kristus Yesu. 2 Sia iatu muranginna dio mai kaleku, tu nasa’bii buda tau, pakambiranni to dikatappa’i, tu la sielle’ unnada’i pole’to senga’. 3 La pada-padaki’ umperasai kamaparrisan, butung misa’ surodadu mapatoNa Kristus Yesu. 4 Tae’ misa’ tu surodadu marassan parari, umposara’ kalena kinallona, ia manna ria la naposara’ tu la naposendena tu to umpangului. 5 Sia iake sitoro’-bukui tu tau lan kapaningoan, tae’ nadipaluangi makota, sangadinna ke naturu’i susitu atoranna. 6 Iatu to mara’ta’ ma’pa’lak, sipato’ ia dolo untammui tu burana. 7 Palan ara’i tu kadangku, belanna lan mintu’ apa Puang la umbenko kamanarangan. 8 Pengkilalai tu Yesu Kristus tarukna Daud, mangkamo malimbangun dio mai to’ to mate, susitu lanna Kareba-kaparannuan kupa’peissanan. 9 Belanna iamira tu iannato angku perasai kamaparrisan, kuurunganni dirante bassi butung to sala’ kedo, apa iatu kadanNa ELOHIM tae’ nabelai dirante bassi. 10 Iamo patunna to angku batta’ umpatananni tu mintu’na, belanna mintu’ to ditonno’, kumua anna kabu’tui tu kamakarimmanan, lan Kristus Yesu sola kamala’biran tontong sae lakona. 11 Inde sia tu kada la dikatappa’i: Iake mangkamiki’ mate Sola, la tuo dukaki’ Sola; 12 sia iake batta’ki’ umpatananni, la ma’parentaki’ Sola; iake tapeonganni, la Napeonganni dukaki’; 13 iake tang maruru’ki, tontong Ia maruru’, belanna tae’ nama’din la Napeonganni tu Kalena. 14 Pa’pakilalanni te mintu’na te lako tau, sia pa’pakare’nan tonganni dio oloNa ELOHIM, kumua da nasita’genni tu kada tae’ bang patunna, sangadi la ussanggangi manna to urrangii. 15 Pengkulle-kullei umpopennolo kalemu lako ELOHIM susito tongan, butung to tae’ namasiri’, belanna umpalolang malolo kada diona kamanapparan. 16 Apa boko’i tu mintu’ ulelean punala bang sia tae’ gai’na, belanna iatu to susito napasakendek-kendekna bang tu katang-mekaalukanna. 17 Sia iatu kadanna tu tau iato mandalan kandena susi bari’bo’; iatu tau iato Himeneusmo misa’ na Filetus, 18 tu sepangmo dio mai kamanapparan, sia nakua kumua iatu kamalimbangunanna to mate dadimo, na ba’tu pira-pira tu tau napatibalik tu kapatongananna. 19 Apa moi susito tae’ namatumba len, belanna iatu parandangan matoto’Na ELOHIM bintin, na iatu pearra’na, kumua: Natandai Ia ELOHIM tu taunNa; sia nakuapa: Minda-minda tu ussa’bu’ sanganNa Puang, la umboko’i kakelokan. 20 Lan misa’ banua kapua tangia oongan bulaan manna sia salaka, sangadinna oongan kayu sia litak duka; den pira diangkaran lako mala’bi’na den lako tang mala’bi’na. 21 Iamoto, iake den tau umpamasero kalena dio mai tu tang maserona, iamoto tu dadi oongan diangkaran lako mala’bi’na, tu mangka dipamaindan, sipato’ napake puangna, sia sakka’ la diangkaran lako mintu’ pentoean maelo. 22 Apa randanangko kalemu dio mai mintu’ pa’poraian to mangura, ammu tuntun kamaloloan, kamarurusan, pa’kaboro’ sia sikaelo mintu’ tau, tu to masero penaanna metamba langngan Puang. 23 Tumpui tu mintu’ kasita’genan baga sia tae’ patunna, apa muissan kumua iatu iannato umpabu’tu kasigagan. 24 Tae’ napato’ tu taunNa Puang massigaga, sangadinna mabalele lako mintu’ tau, manarang mangada’i sia umpama’tanan penaa kakadakean; 25 sorong inaa unnada’i tu mintu’ to umbalii, kumua sangapaoi Napa’kamaseanni ELOHIM lako tau iato tu kamengkatobaran, naurunganni ullambi’i tu kapaissanan diona tu kamanapparan, 26 anna mengkilala sia tilendok sule dio mai poyana deata bulituk, tu ungkurungi, la umpogau’ pa’poraianna.
1 Sipatu la muissan, kumua iake attu ma’katampakanna la sae tu attu maparri’ tongan. 2 Belanna buda tau la tuo misa sia ungkailui doi’, untendeng kalena, madao penaa, umpalele beko tau, umbali-bali indo’-ambe’na, tang ma’kurre sumanga’ sia tang mekaaluk; 3 tang unnampui pa’kaboro’, tae’ namorai massikaelo, umpangrosoan tau, tang untaloi kalena, arasan, ungkagi’gi melona, 4 patangnga’, masa’ga’, matampo, umpalosong kasendean anna iatu ungkamasei ELOHIM. 5 Ma’matottong-tottong butung to ungkaritutui aluk, apa napeongannimo tu kamatotoran ungkaritutui aluk; toyangan dukako kalemu dio mai tu to susito. 6 Belanna den tu tau iato umboko lalan tama banuanna tau anna patana’i tu mai ma’kada baine, tu nao’tonni kasalanna, narenden ma’rupa-rupa kamailuanna, 7 tu tontong bang melada’, apa tae’ nabelai palambi’ untandai tu kamanapparan. 8 Susi Yanes sola Yambres umbali Musa, susi dukamo tu tau iato mai umbali tu kamanapparan, iamoto tang ma’rundunan tangnga’na sia tang diangga’ tu kapatongananna. 9 Apa tau iato tae’mo nalolo’, belanna la payan tu kabaganna lako mata malele susi kabaganna tu tau da’dua. 10 Apa iatu iko unturu’moko pangadarangku sia gau’ku, sia lalan inaangku sia kapatonganangku sia kama’tanan penaangku sia pa’kaboro’ku sia kama’patariangku. 11 Sia mintu’ kadipakario-rioan sia kamaparrisan urrampoina’ dio Antiokhia sia dio Ikonium sia dio Listra. Apa ELOHIM urrampananna’ dio mai kadipakario-rioan, susinna tu mangka kuperasai. 12 Ondongpi, mintu’ tu to la morai tuo mengkaola lako ELOHIM lan Kristus Yesu, la narampoi kadipakario-rioan. 13 Apa iatu to kadake sia to patangnga’ la samasarrang-sarrangna kakadakeanna ma’papusa sia ia kalena duka pusa. 14 Apa iko te la manda’ko lan tu mintu’na apa mangkamo mupelada’i, sia iatu mukatappa’inamo, belanna muissan minda tu munii mangka umpelada’i; 15 sia tempon dio mai bitti’mu mutandaimi tu mintu’ Sura’ MadatunNa ELOHIM, tu ma’din umpakinaako la umpabu’tu kamakarimmanan tete dio kapatonganan lako Kristus Yesu. 16 Mintu’na tu Sura’ Napa’patudu-tuduan ELOHIM sia den gai’na lako kapangadaran, lako kapa’pakilalan, la umpakalolo kelokna sia la ma’patudu diona kamaloloan, 17 anna palambi’ tu taunNa ELOHIM, sia sakka’ lako mintu’ penggauran melo.
1 Kupa’pepasanan tongan lako kalemu dio oloNa ELOHIM sia Kristus Yesu, tu la umpaolai salunna mintu’ to tuo sia to mate, sia tete dio duka kasaeanNa sia kadatuanNa, kumua. 2 Palolangi tu kada iato, matoto’ko umparampoi, la iake nakamorai la iake nakanokai tau, pakanassanni tu salana tau, ta’tanni, pakilalai situru’ kama’tanan penaa sia situru’ pangadaran. 3 Belanna undinna la sae tu attu nanii tau tang untananni tu pangadaran tongan; belanna kamakattikanna talinganna anna rampunni lako kalena tu mai guru situru’ lalan pa’poraianna, 4 napasalai talinganna tu tonganna, anna patanan lu lakoi ulelean tang tongan. 5 Apa iatu iko mangingarangko lan mintu’na, pengkabatta’i tu kamaparrisan, pogau’i tu passanan tengko umpalolang Kareba-kaparannuan sia pasundunni tu pentoeammu. 6 Belanna sakka’mo’ la dipemalaran dipopemala’ pantedok, sia attu kaussalaiangku te lino mandappi’mo. 7 Kupembela-belai tonganmo lan rari melo diona kapatonganan, kusundunnimo tu tage’ku, kukaritutuimo tu kapatonganan. 8 Na undinna sakka’mo makota kamalamburan, tu la Napa’kamasean Puang lako kaleku ke Allo iato, tu Tomangra’ta’ malambu’, sia tangia lako manna kaleku, sangadinna lako duka mintu’ to ungkamali’mi tu kasaeanNa. 9 Pengkullei mumadomi’ male mai. 10 Apa natampemo’ Demas, belanna napalosongmo te lino sia malemo ia lako Tesalonika; na iatu Kreskes male lako Galatia, na Titus male lako Dalmatia; 11 Lukas mannamo kusolan. Tambai tu Markusus musolanni, belanna kapua patunna lako kaleku lan pentoean iate. 12 Na iatu Tikhikus kusuamo lako Efesus. 13 Iammu male mai, banna’ tu bayu landoku, tu kutampe dio Troas dio banuanna Karpus, sia iatu mintu’ sura’, ma’ondonganna tu sura’ balulang. 14 Iatu Aleksander, pande tambaga, lendu’mo kakadakean napogau’ lako kaleku; Puang la umpapakkanni lako kalena tu sitinayanna penggauranna. 15 Kanandaiko kalemu dio mai, belanna naea tonganmo tu kadangki. 16 Iatonna bunga’ pebalingku tae’ bang tau misa’ tundu dio kaleku, sangadinna natampe nasangna’; kenna da siamo nadipamatana’ lako kalena tu iannato. 17 Apa Puang urrondongna’ sia umpabatta’na’, kumua anna sundun kalelean tu kadipalolanganna Kareba-kaparannuan belanna aku sia anna rangii mintu’ bangsa; sia lessu’mo’ dio mai sadang singa. 18 Puang la ullendokanna’ dio mai mintu’ penggauran kadake sia ungkarimmannina’ landa’ sae tama Parenta lanNa suruga; anna lu lako Puang tu kamala’biran tontong sae lakona. Amin. 19 Salama’ku lako Priska sola Akwila, sia lako to lan banuanna Onesiforus. 20 Iatu Erastus torro diomo Korintus; na iatu Trofimus kutampe lan kamasakianna dio Miletus. 21 Pengkullei male mai su’ding tae’pi anna attu kamadinginan. Iatu Ebulus na Pudes na Linus na Klaudia sola mintu’ sangsiuluran umparampo salama’na mati’. 22 AnNa Puangmora urrondong penaammu sia pa’kamaseanNamora ELOHIM urrondongkomi sola nasang.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, taunNa ELOHIM sia rasulu’Na Yesu Kristus belanna kapatongananna mintu’ to Natonno’ ELOHIM, sia belanna kapaissanan diona kamanapparan, tu situru’ kamengkaolan lako ELOHIM, 2 tete dio kapa’rannuanan lako katuoan sae lakona, tu mangka Naallu’ dolomo ELOHIM tang balle na iatu tipamulanna attu, 3 anna iatu bisaranNa mangkamo dipasombo tonna attunna lan tu kada dipa’peissanan tu dipatageranna’ situru’ pepasanNa ELOHIM, To pakarimmananta. 4 Diparampo lako Titus tu anak tongan-tonganku tete dio kasiduluan kapatonganan. Narampoimoroko pa’kamasean sia kamarampasan dio mai ELOHIM, Ambe’, sia dio mai Kristus Yesu, To pakarimmananta. 5 Inde sia bannangna angku tampeko dio lebukan Kreta, kumua ammu pasirundunanni tu tang sirundunannapa, sia kumua ammu angka’ penatua lan simisa’-misa’ tondok, susitu mangka kupa’pepasanan lako kalemu, 6 tu kumua minda-minda tu tae’ sayuanna, sia misa’ri bainena, sia ma’patongan tu anakna sia tae’ naditanda’ umpogau’ tang penggauran sia tangia to tang diada’. 7 Belanna iatu to ma’panundu’ la susito makatirinnanNa ELOHIM tae’ len sayuanna, da nato umpakapua penaanna, da nato madoi’ sengke, da nato pa’anggoro’, ba’tu to passiboboran, ba’tu to mesaro bu’tu kadake; 8 sangadinna to ungkarimmanni to lempang, umporai kameloan, kinaa, malambu’, masallo’, untaloi kalena, 9 to manda’ untoe kada manappa’, susitu dipa’pangadaranna, anna issanni umpakilala tau diona pangadaran mepamanaman sia untarru’i to pabali-bali. 10 Belanna buda tu to toro, to umpasun kada tang kebattuan, sia ma’patudu beko, ondong pissan tu to untoe sunna’. 11 Tu sipatu dikamummu’ sadangna, tu umbalittua’ tau lan lu tananan dapo’na, diona umpa’pangadaran tang sipato’na, belanna mesaro bu’tu kadake. 12 Den misa’i tu tau iato, iamo nabinna, mangka ma’kada nakua: Iatu to Kreta, tae’ mosona mo’rang, olo’-olo’ masuru, to barak tukkunan. 13 Tonganna tu kada iato. Iamoto, tarru’i tonganni tu tau iato mai, anna mapato lan kapatonganan, 14 sia da naperangii ulelean tang kebattuanna to Yahudi sia pepasanna to umboko’imo tonganna. 15 Iatu to masallo’, mintu’na apa masero lako kalena; apa iatu to masareppak sia tang ma’patongan, moi misa’ tae’ masero lako kalena, sangadinna la tangnga’na, la sukaran inaanna, masareppak duka. 16 Tau iato ussanga kalena untandai ELOHIM, apa penggauranna tang ussangai, belanna pagi’giran, sia pabali-bali sia tae’ bang patunna lako mintu’ penggauran melo.
1 Apa iko te, la umpokadako situru’na pangadaran tongan, iamotu: 2 Mintu’ to matua-tua la mangingaran melo, masipa’, kinaa, sia mapato lan kapatonganan sia pa’kaboro’ sia kabattaran. 3 Susi dukato tu mintu’ to matua baine, sipatu la ma’gau susito sikambi’ maserona, da nama’palele beko, da napa’anggoro’, sangadinna la umpa’guruan kameloan, 4 anna ada’i kinaa tu mai baine mangura, umpakaboro’ muanena, sia ungkamasei anakna, 5 sia kinaa, sia masero, sia birisan ungkaritutui tananan dapo’, sia melo penaanna, sia tunduk lako muanena, da anna dipokada kadake tu kadanNa ELOHIM. 6 Susi dukato la muada’i tu mai muane mangura anna kinaa; 7 iko kalena la umpa’pekitanan sangka’ penggauran melo lan mintu’na; sia la mupapayan tu kamalamburan sia kamasiparan lan pangadarammu, 8 sia pa’peissananni tu kada tongan tu tang la disayunna, anna kasirisan tu balinta, belanna tae’ tu la nanii umpokada kadakeki’. 9 Sia pakilalai tu mintu’ kaunan namengkaola lako puangna lan mintu’na, sia anna pasende puangna sia da anna bali-balii tu kadanna, 10 sia da anna kadi’pu’-di’pu, sangadinna la napa’pekitanan tu kamarurusanna lan mintu’ melona, anna lan mintu’na nanii umpobeloi pangadaranNa ELOHIM, To pakarimmananta. 11 Belanna iatu pa’kamaseanNa ELOHIM, tu umpasaena kamakarimmanan lako mintu’ tolino, bu’tumo, 12 sia unnada’iki’ anta tumpui tu mintu’ katang-mekaalukan sia mintu’ kamailuanna te lino, anta lolangan kaleta lan te lino situru’ kakinaan sia kamalamburan sia kamengkaolan. 13 Anta tayanni tu kapa’rannuanan diporongko’ sia kapayananna kamala’biranNa Kapenomban patodoranta sia To pakarimmananta, Kristus Yesu, 14 tu mangka ussorong Kalena belanna kita, kumua anna la’bakki’ dio mai mintu’ kakadakeanta, sia kumua anna pamaseroanni Kalena tu sangrapu tau la Napotau misa, tu birisanna umpogau’ kameloan. 15 Pamati’tinni mupokada tu mintu’ kada sia pakilalai sia tarru’i sia da naden tau misa’ untapa’ko.
1 Pakilalai tu mai tau, anna tunduk lako mintu’ to paa sia to ma’parenta sia anna mengkaola sia ma’parandan lako mintu’ penggauran melo. 2 Da napalele beko tau, da anna passigagan, sangadinna la masokan, sia umpa’pekitanan tongan sorong inaanna lako mintu’ tau. 3 Belanna kita duka bagaki’ pirambongi’ sia pabali-bali sia pusa sia unturu’ ma’rupa-rupa kamailuan sia pa’poraian lino, tuo lan kakadakean sia kamagallian sia tumbuan biri’ sia sikabiri’. 4 Apa iatonna sombomo tu kamasokananNa ELOHIM, To pakarimmananta, sia pa’kaboro’Na lako tolino, 5 Nakarimmannimiki’, tangia kumua tete dio penggauran melo tapogau’ lan kamaloloan, sangadinna situru’ kamamaseanNa tete dio kamendioran kadidadian pole sia kadiba’ruan Nakarang Penaa Masallo’, 6 tu Napalempanmo Natuarangki’ tete dio Yesu Kristus, To pakarimmananta, 7 kumua anna kita, tu mangka dibilang malolo tete dio pa’kamaseanNa, dipadadi to umpomana’ katuoan sae lakona, susitu tarannuanna. 8 La dikatappa’i tu kada iato; na iatu diongna penaangku: la mupakatua tu mintu’nato, anna iatu to ungkatappa’imo ELOHIM, napengkullei umpogau’ mintu’ penggauran melo. Mintu’na tu iannato melo sia den bua’na lako tolino. 9 Apa randanangko kalemu dio mai kasita’genan baga sia pangosso’ nene’ sia kasisakkan sia kasigagan diona atoran Sukaran aluk, belanna mintu’nato tae’ gai’na sia tae’ patunna. 10 Iatu to unturu’mo pangadaran sala, iammu mangkamo umpakilalai pissan ba’tu penduan, pasalian rindingmi. 11 Belanna muissan kumua iatu to susito tibalikmo tangnga’na sia kasalan, na ia kalenamo umpasala kalena. 12 Iake kusuami mati’ tu Artemas ba’tu Tikhikus, pengkullei mupellambi’ina’ lako Nikopolis belanna diongmo penaangku la torro dio ke attu kamadinginan. 13 Iatu Zenas, tu pandita Sukaran aluk sola Apolos la mupengkullean kinallo, da naden apa kurang dio kalena. 14 Sia melo ke napelada’i nasangi tu solata umpengkullei umpogau’ penggauran melo, la umpaganna’ kurangnapa, da anna tae’ buanna tu kapatongananna tau iato mai. 15 Mintu’na tu to kusolan umparampo salama’na mati’. Salama’ lako tu mintu’ to umpakaboro’ki’ lan kapatonganan. Narodongmorokomi pa’kamaseanNa ELOHIM sola nasang.
1 Iate sura’ lu dio mai Paulus, misa’ to ditarungku belanna Kristus Yesu, sia lu dio mai Timotius, siulu’ta, diparampo lako Filemon, tu kipakaboro’, sia sangayokaki lan pengkarangan, 2 sia lako siulu’ki Apfia, sia lako Arkhipus, sangayokaki lan kapararian mempenaa, sia lako kombongan lan banuammu. 3 Narampoimoroko pa’kamasean sia kamarampasan dio mai ELOHIM, Ambe’ta, sia dio mai Puang Yesu Kristus. 4 Tontong bangna’ ma’kurre sumanga’ langngan Puangku, angku sa’bu’ko lan mintu’ passambayangku, 5 belanna kurangi tu diona pa’kaboro’mu sia diona kapatonganammu lako Puang Yesu sia lako mintu’ to masallo’. 6 Massambayangna’ sangapaoi upa’ tu kasiduluanta lan kapatonganan naumpamatoto’ kapaissanan diona mintu’ apa melo, tu lanna kaleta diona Kristus. 7 Belanna lendu’ parannungku sia masannang penaangku tu diona pa’kaboro’mu, belanna mupakatana tu penaanna to masallo’, e siulu’. 8 Iamoto, moi angku barani tongan tete lan Kristus ussuako umpogau’i tu sipato’na, 9 apa diona pa’kaboro’ kupola’biranni malaku lako kalemu, te aku Paulus, to matua, tu ditarungku totemo belanna Kristus Yesu, 10 kupalakuan lako kalemu tu anakku, tu butung kudadian lan te kaditarungkuangku, iamotu Onesimus, 11 tu tae’ patunna lako kalemu pirambongi’, apa totemo kapua tongan gai’na lako kalemu sia lako duka kaleku. 12 Iamo kusua sule mati’, tu pa’kamoyaku. 13 Kusangari la kupatorro kusisolan, anna sondako umparakaina’ lan te kaditarungkuangku belanna Kareba-kaparannuan. 14 Apa tae’ kumorai umpogau’ apa-apa, ke tae’i mueloranni, da anna butung diparuku tu penggauran melomu, sangadinna kamasorokammu. 15 Belanna umbai ia dukamo patunna te anna disarakki dio mai kalemu lan te sattu’, kumua ammu posolai tontong sae lakona, 16 totemo tae’mo nasusi kaunan, sangadinna mala’bi’mo ia na kaunan, susimo siulu’ dipakaboro’, ma’ondonganna lako kaleku, tang dipokada pissanmo tu ikona, la lanna a’gan tolino, la diona kasiturusan lan Puang. 17 Iamoto, iake musanga siulu’na’, tarimai susi kaleku. 18 Iake mangkami umparugiko ba’tu kaindananni lako kalemu, bilang lakoi kaleku. 19 Akumo Paulus, limangku kalena ussura’i te, na akumora umbaya’i; da’omo kupokadai te iannate tu kumua: bilang lako bangmi kalemu, belanna kalemu mupoindan lako kaleku. 20 Melo, e siulu’, ke muparongko’na’ tete dio Puang; pakatanai tu penaangku lan Kristus. 21 Tu belanna kukatappa’i tu kamengkaolammu, angku surasangko, sia kuissan kumua la ondongpa tu mupogau’na na iatu kupokadanna. 22 Sipoduanna to, la mupasakkaranna’ inan kunii ma’bongi, belanna kurannuan diona passambayangmi angku dipa’kamasean sule lako kalemi. 23 Iatu Epafras, padangku ditarungku belanna Kristus Yesu, umparampo salama’na lako kalemu, 24 sia Markusus, Aristarkhus, Demas na Lukas, tu kusisangayokan lan pengkarangan. 25 Narondongmira pa’kamaseanNa Puang Yesu Kristus tu penaammi.
1 Iatonna mangkamo ma’kada tu ELOHIM tonna dolo-dolona lako nene’ to dolota tu ba’tu pempiran-piran nalaoan nabi-nabi sia ma’rupa-rupa lalan Napake dio randan pudukna nabi-nabi, 2 nama’katampakanna attu iate, ma’kadaMi lako kaleta Nalopian AnakNa tu Napamanassa umpomana’ mintu’na, tete dio dukari anNa padadii tu angge maritik. 3 Iamo arrang kamala’biranNa ELOHIM sia bate rupanna A’ganNa sia Naria tu mintu’na tete dio kada kuasanNa; iatonna mangkamo umpogau’ kadiseroianna mintu’ kasalan, unno’ko’mi dio kananNa To patodoranna dao masuanggana. 4 Mandu paa Ia anna mintu’ malaeka’, sitondon tu sanga Napomana’ mandu mala’bi’ na sanganna malaeka’. 5 Mindannamora tu mintu’ malaeka’ denmo Nanii ma’kada ELOHIM lako kumua: Kamumo tu AnakKu, Allo ia bangsiamote angKu dadiangKomi; Nakuapa: Aku la mendadi Ambe’Na, na Ia mendadi AnakKu. 6 Tu diona attu, ke la Napatama polei lino tu Anak pa’bunga’ iato, nakua kadanNa: Mintu’ malaeka’Na ELOHIM la umpenombai 7 Na diona mintu’ malaeka’ susite tu kadanNa: Ia umpopennangin mintu’ malaeka’Na sia kambutu’ maringnganNa Napopendukku api; 8 Apa diona tu Anak nakua kadanNa: IsungamMi, o Kapenomban, tontong sae lakona; sia tekken kamalamburan iamo tekken kapayunganNa. 9 Mikamali’ tu kamaloloan amMi sayu kakelokan: iamoto, o Kapenomban, anna bolloiKomi minna’ KapenombamMi tanda kasendean. NapalosongKomi na iatu mai solaMi. 10 Nakuapa: Kamumo, o Puang, tonna tipamulanna umparandanganni te lino sia iatu langi’ panggaraga limamMi; 11 Na mintu’nato la sanggang, apa iatu Kamu tontong sae lakona; mintu’nato la buruk susi tamangkale, 12 sia susi sambu’ la Milu’pi’, sia mintu’nato la bali’ susi tamangkale; apa Kamu tang la bali’, sia tae’ upu’na tu taun bilangamMi. 13 Mindannamora tu malaeka’ mangka Nakuan kumua: Unno’ko’Komi dio kananKu, sae lako Kupopengkanorongna nasang tu ealimMi mendadi pelilli’ lentekMi? 14 Tangiaraka kumua mintu’na tu malaeka’ iamo penaa mengkaola lako ELOHIM, tu disua ungkamayai tolino, la umpomana’ kasalamaran?
1 Iamoto la losong tapalan ara’ tu mintu’na apa mangka tarangi, dikua da anta tipero’ senga’. 2 Belanna iake iatu kadanNa ELOHIM tu naparampo malaeka’ payanmo tang tileluk sia mintu’ kasalan sia kapabali-balian dipakkanni sipatunna, 3 umbara la takua tilendok, ke tae’i takatappa’i tu kasalamaran pada kapuanato, tu tipamulanna Napa’peissanan Puang, anna pakanassai mintu’ to mangka urrangii lako kita; 4 mangka dukamo Nakatottongi ELOHIM tu iannato tete dio tanda kalle-kallean sia tanda mangnga sia ma’rupa-rupa kuasa sia diona kaumpa’kamaseanNa Penaa Masallo’ unturu’ pa’poraianNa. 5 Belanna tangia Nasorong lu lako malaeka’ anNa popengkanorongi tu lino undi, tu tapokadanna. 6 Apa den misa’ tau ussa’bu’i lan Sura’ Madatu, nakua: Apa toda ia tu tolino amMi kilalairi, ba’tu iatu bati’ tolino amMi sailei? 7 Mangkamo Mipopengkadiongan sattu’ na malaeka’; mangkamo Mimakotai kamala’biran sia kadipangkeran, 8 iatu mintu’na Mipopengkanorongmo diong to’ lentekNa. Iatu mintu’na tu Napopengkanorong lako Kalena, moi misa’ tae’ Nasangadi len, tu tang mengkanorong lako Kalena. Apa te totemo tae’ dukapa anta tiroi tu mintu’na mengkanorong lako Kalena. 9 Apa iatu Ia tu mangka dipopengkadiongan sattu’ na malaeka’, iamotu Yesu, tatiro dimakotai kamala’biran sia kadipangkeran, diona parri’ kamatean; kumua anna tete dio pa’kamaseanNa ELOHIM anNa perasai kamatean belanna mintu’ tolino. 10 Belanna ELOHIM, tu bannang Dio sia tete Dio duka napodenNi angge maritik, anNa solan ba’tu sangapa budanna anak lako kamala’biran, pato’ umpasundun Panglalan kasalamaranna tau iato, tete dio buda kamaparrisan. 11 Belanna iatu To ma’pamasallo’ sia to di pamasallo’, misa’ri garonto’na: iamoto Natae’ Ia anNa masiri’ unnaku siulu’i tu tau iato mai, 12 Nakua: La Kupa’peissanan tu sangamMi lako mintu’ siulu’Ku, sia la KupenaniangKomi pa’pudian lan lu kombongan. 13 Sia Nakuapa: Aku te la marannu lakoNa’ Kalena. Nakua siapa: Tiroi, Aku te sisolana’ mintu’ anak Napa’kamasean ELOHIM lako Kaleku. 14 Iamoto belanna iatu mintu’ anak pada ma’rara ma’duku’, Ia duka unnala a’gan susito, kumua anNa bannang dio kamatean Nanii umputtai tu to untoe kuasa umpabu’tu kamatean, iamotu deata bulituk. 15 Sia kumua anNa rampananni tu mintu’ to naluang kakaunanan angge tuona belanna ungkataku’ kamatean. 16 Belanna manassa tangia malaeka’ tu Natiroan, sangadinna bati’na Abraham Natiroan. 17 Iamoto anNa Ia dipapada mintu’ siulu’Na lan mintu’na, dikua anNa lan kamenomban langngan ELOHIM Ia mendadi Tominaa Kapua tu mamase sia maruru’, la usseroi mintu’ kasalanna taunNa. 18 Belanna mangkamo Ia umperasai parri’ tonna ruaI peroso, iamoto anNa belai untundui tu to diroso.
1 Iamoto e sangsiuluran masallo’ku, tu pada unnappa’ petamba dao mai suruga, pemantangkomi Rasulu’ na Tominaa Kapua tu mangkamo taaku, iamotu Yesu; 2 tu maruru’ lako To unturo ta’bai susi Musa lako (makalima’na) apa lan banuanNa ELOHIM. 3 Belanna dibilang pato’mo Ia untarima kamala’biran losong anna Musa, susito umbangun banua losong dipakala’bi’ na banua. 4 Belanna mintu’ banua tau umbangunni, apa iatu umbangun angge maritik, Iamo ELOHIM. 5 Iatu Musa maruru’ lako makalima’na apa lan banuanNa ELOHIM susi to ruranan, la umpa’peissananni tu mintu’ apa la dipokada undinna, 6 apa Kristus susi Anak ungkuasai makalima’na apa lan banuanNa ELOHIM; kitamorate tu apa lan banuanNa, podo ke tang tilelukki tu penaa batta’ta sia kapa’rannuananta, tu taposattuan (sae lako katampakanna). 7 Iamoto susitu kadanNa Penaa Masallo’: Iate allo, ke mirangii tu gamaranNa, 8 da mipabattukki tu penaammi susi tommi pasaki-arasan, sia tonna allo kapassandakan dio padang pangallaran, 9 tu nanii nene’ to dolomi usandakNa’ nasudi, moi anna tiromi tu mintu’ penggaurangKu lan patangpulo taunna. 10 Iamo bannangnato angKu sengke lako bangsa iate, Kuma’kada kumua: Nenne’ bang pusa tu penaanna tau iato, tae’ siapa naissanni tau iato tu lalanKu; 11 iamoto angku palenduranni kada kumua: Inang tae’ nala tama inan kapelayoangKu tu tau iato. 12 Kanandai meloi, e sangsiulurangku, da miden misa’ ma’penaa kadake, tu tang ma’patongan, naurunganni balik dio mai ELOHIM matontongan; 13 sangadinna pada sipakilala-lalakomi kiallo-kiallo su’ding nasa’bu’pi tau tu allo iate, da miden misa’ battuk penaa natumang tangnga’na kasalan. 14 Belanna umpoba’gimiki’ Kristus, podo ke manda’ki’ untoei tu randukna kamatapparan sae lako katam- pakanna. 15 Diona tu kada mangka disura’ kumua: Iate allo, ke mirangii tu gamaranNa, da mipabattukki tu penaammi susi tommi pasaki-arasan, 16 dipekutanan kumua: mindara tu mangka manna ma’perangi, anna saki ara’i ELOHIM? Tang mintu’raka to sun lan mai Mesir nasolan Musa? 17 Mindara tu mangka Nasengkei lan patangpulo taunna? Tangiaraka tu mai to mangka umpogau’ kasalan naurungan siapanan tu batang rabukna dio padang pangallaran iato? 18 Sia mindara tu Napalenduran kada kumua inang tae’ nala tama inan kapelayoanNa? tang mintu’naraka tu to battuk? 19 Iamoto payan lako kaleta kumua tae’ nama’din tau iato tama, belanna tae’ nama’patongan.
1 Iamoto su’ding denpi tu pangallu’ diona kataman kapelayoanNa, sipatu takaselangan kumua denkomi manii misa’ payan tinampe. 2 Belanna dipa’peissanan dukamo lako kaleta tu Kareba kaparannuan, susi bangsia lako tu mai tau iato, apa iatu kada narangi tae’ bua’na lako kalena, belanna tae’ nasiindo’ kapatonganan lan penaanna tu to urrangii. 3 Belanna kita te mentamaki’ kapelayoan iato, ke ma’patonganki’, susitu Napokadannamo kumua: Susitu mangka Kupalenduran kada kumua: Inang tae’ nala tama kapelayoangKu tu tau iato; moi anna sakka’mo tu mintu’ pengkaranganna tempon dio mai dikombongna tu lino. 4 Den lan Sura’ Madatu nanii mangka ma’kada diona allo ma’pempitu susite: Natorroimi ELOHIM tonna allo ma’pempitu tu mintu’ pengkaranganNa. 5 Nakua polepa inde te kumua: Inang tae’ nala tama kapelayoangKu tu mai tau iato. 6 Iamoto belanna tongtongpa tu kalamentamanna ba’tu pira-pira tau tama kapelayoan iato, sia iatu to dipokadan dolomo Kareba kaparannuan tae’ natama, belanna battuk. 7 Napamanassa polei pissan tu misa’ allo, iamotu: Allo iate, tu Napokada lan sura’na Daud undinna tonna ba’tu sangapamo lendu’na susitu mangka disa’bu’ ina’ kumua: Iate allo, ke mirangii tu gamaranNa, da mipabattukki tu penaammi. 8 Belanna iake nasolammi Yosua tu tau iato mai mentama kapelayoan, manassa tae’mo Napokadai ELOHIM tu allo senga’ undinna. 9 Iake susito tontong ia tu misa’ kapelayoan allo katorroan lako taunNa ELOHIM. 10 Belanna iatu to tamamo kapelayoanNa ELOHIM, natorroi kalenamo tu pengkaranganna, susi ELOHIM untorroi pengkaranganNa. 11 Iamoto tapengkullei tama kapelayoan iato, da taden misa’ tobang, susi to a’gan kabattukanna. 12 Belanna iatu kadanNa ELOHIM tuo sia maatang sia mandu mataran anna pa’dang kemata patomali, sia mandalan pa’kandeanna, naurunganni umpasisarak sumanga’ anna penaa, sia lesokan anna utak buku lampa, sia naissan umpelalan tangnga’ sia lalan penaa. 13 Tae’ misa’ panampa karerungan lako Kalena, sangadinna payan sia tiballa’ mintu’ apa dio oloNa ELOHIM, tu la tapebalii lako Kalena. 14 Tu belanna den Tominaa Kapua ma’iringanta, tu umpasitarru’mo mintu’ langi’, Iamo Yesu, AnakNa ELOHIM, sipatu tatoe tu kapangakuan iato. 15 Belanna tae’ taampui tu Tominaa Kapua tang ungkaturu-turui kamalammaranta, sangadinna Iamotu mangka narampoi peroso lan mintu’na susi kita, apa tae’ Ia Nakasalan. 16 Iamoto tapabatta’i tu penaanta urreke’ isungan pa’kamaseanNa ELOHIM anta appa’ kamamasean sia ungkabu’tui kamaturu-turuan la patunduan ke attunnai.
1 Belanna mintu’na tominaa kapua iamo diangka’ umbendanan tolino diona kamenomban langngan ELOHIM, kumua anna ia umpennoloan pemala’ sia suru’ belanna mintu’ kasalanna tau; 2 sia tu ma’dinna umpama’tanan penaa to tang paissan sia to pusa, belanna ia duka nakapu’ kamalammaran; 3 iannamoto pato’ ia umpennoloan pesuru’ belanna kasalan, tangia kumua belanna to nabendanan manna, sangadinna kalena duka. 4 Moi misa’ tae’ anna alan kalenai kalena tu pangka’ mala’bi’ iato, sangadinna to Natambaipi ELOHIM susitu Harun. 5 Susi duka Kristus tae’ na Ia umpamala’bi’ Kalena kumua la mendadi Tominaa Kapua, sangadinna ELOHIM Ia tu mangka ma’kada lako Kalena kumua: Kamumo AnakKu; allo iate KudadiangKomi, 6 susi duka tu Napokada lan pa’pudian senga’ kumua: Kamumo Tominaa tontong sae lakona, unturu’ lalanna Melkisedek. 7 Anna Ia, tonna lan a’gan tolino, Napennoloammo tu passambayangNa sia pa’palakunNa sia Napemandui metamba umpato’do uai matanNa lako Puang tu kuasa ullendokanNi dio mai kamatean, nadipalalo tu pa’palakunNa, belanna ungkasiri’ ELOHIM; 8 moi tonganna Ia Anak apa melada’ dukamo mengkaola, belanna diona kamparrisan Naperasai. 9 Tonna mangkamo dipasundun maneri Ia mendadi oto’ kamakarimmanan matontonganna mintu’ to mengkaola lako Kalena, 10 anNa gantii ELOHIM Tominaa Kapua unturu’ lalanna Melkisedek. 11 Iatu diona to, budapa tu la tapokada, apa masussa la urrundunanni, belanna matukkunkomi ma’perangi. 12 Iake ditangnga’i tu masainna, pato’komi dadi guru, apa sipatukomi naada’i pole tau tu pamulanna pangadaran diona kadanNa ELOHIM; susimokomi to sipatupa dipairu’ bumbungan, tangiapa kande makarra’. 13 Minda-minda tu unniru’pa bumbungan, tae’pa anna tandai kada tongan, belanna piapa. 14 Apa iatu kande makarra’, iamo taana to matakko, tu to biasa umpatumbang tangnga’na anna belai umpasisengaran melo na kadake.
1 Iamoto melo ke tatorroi urrundunanni tu tipamulanna pangadaran diona Kristus, anta patarru’mi lako kasundunan: da taparandanganni polei, iamotu pangadaran kamengkatobaran dio mai penggauran mate, sia kapatonganan lako ELOHIM, 2 sia pangadaran diona to mai pa’dioran, sia diona urremme’i lima tau, sia diona kamalimbangunanna to mate sia ukungan matontongan. 3 Susimoto la tapogau’, ke Naeloranni ELOHIM. 4 Belanna mintu’i tu to paissanmo dipamasiang tu penaanna, sia ussa’ding-sa’dingmo pa’kamase lu dao mai suruga sia umpoba’gimo Penaa Masallo’, 5 sia ussa’ding kada meloNa ELOHIM sisola kamatotoranna attu la sae, 6 anna sorong boko’, umbapa la dikua umba’rui sule tu pengkatobaranna tau iato, belanna naa’ta’ poleomo tu AnakNa ELOHIM tu la nanii bu’tu kasangganganna, sia napadio lindo bang. 7 Belanna iatu padang, unnamma’ uai uran tu unta’pai nenne’i, anna pabu’tu burana tu den gai’na lako tau, tu napobannangna umposara’i, Napassakke duka ELOHIM. 8 Apa iake umpatuoi duri sia a’da’, ditampemi sia sikandappi’mo tampak ropu, katampakanna diballa. 9 Moi angki ma’kada susito, apa iatu diona kamu, e pa’kaboro’ku, kikanassai tu apa mandu melo, sia ma’palulakona kamakarimmanan. 10 Belanna tangia kumua tang unnola salunna tu ELOHIM Naurunganni tang ungkilalai tu penggaurammi sia pa’kaboro’mi lako sanganNa, tu mangka mipa’pekitanan tete dio kamangkammi ungkamayai mintu’ to masallo’ sia sae lako totemo mikamayai siapa. 11 Inde sia tu diongna penaangki, to kumua pantan umpa’pekitanangkomi kamasarasan susi dukato, miurunganni unnappa’ kapa’rannuanan sundun sae lako katampakanna, 12 dikua da ammi matukkun, sangadinna la unturu’komi sangka’na tu mai to umpomana’ mintu’ tu Naallu’na ELOHIM belanna kapatongananna sia kama’tanan penaanna. 13 Belanna tonna mangallu’ tu ELOHIM lako Abraham, apa tae’mo ia daoanna tu Kalena, umposumpa Kalenami Kalena, 14 Nama’kada kumua: Tonganna tongan la Kupamaupa’ko upa’ ma’iringanna sia la Kupamabatiran tonganko. 15 Nasusito tonna mangka umpeagi ma’tan penaai, naappa’mi tu pangallu’ iato. 16 Belanna iatu tolino umposumpa madoanna anna kalena, na sumpa iato untonganan kadanna, naurunganni umparampo randannai tu mintu’ kasisalan. 17 Iannamorato, belanna morai tongan tu ELOHIM umpapayan katanglelukanNa lalan penaanNa lako mintu’ to umpomana’ pangallu’, Naarra’imi sumpa, 18 kumua anna bannang dio te da’dua passalan tang tileluk tu Nanii ELOHIM tang balle, nadipabatta’ tu penaanta te kita mallainnamo mentilindung lako Kalena la untoe kapa’rannuanan tu diomo tingayota, 19 tu susi sau penaanta bantang sia matoto’, tu mentama tarru’ dio boko’ kulambu sapa’, 20 dio inan Naniimo Yesu mentama mendadi Panglalan belanna kita, tu mendadi Tominaa Kapua sae lakona unturu’ lalanna Melkisedek.
1 Iatu Melkisedek iamo datu dio Salem sia tominaanNa ELOHIM patodoranna, tu mangkamo untammui Abraham tonna sule tu Abraham untalo mintu’ datu, napassakkemi tu Abraham. 2 Lako dukamo nanii Abraham umpa’ben taa sangpulona dio mai mintu’na. Iatu Melkisedek, ke dibattuananni bunga’na, datu malolo, disanga polepa datu Salem, iamo datu marampa’. 3 Tu tang keambe’ sia tang keindo’ sia tang keossoran, sia tae’ pamulanna ba’tu katampakan katuoanna, sangadinna dipasangtinti ia AnakNa ELOHIM, tontongmi ia Tominaa sae lakona. 4 Tangnga’i tumba kapuana tau iato, tu naben Abraham nene’ to dolota taa sangpulona tu mintu’ pangrampa ma’iringanna. 5 Mintu’na bati’na Lewi tu sikambi’ pentoean tominaa unnappa’ pepasan unnala bura padang taa sangpulona dio mai bangsa iato situru’ atoran Sukaran aluk, iamotu dio mai sangsiuluranna, moi anna tau iato sun dio mai Abraham; 6 apa iatu Melkisedek tu tang sangnene’ tau iato, unnalamo taa sangpulona dio mai Abraham sia napassakke tu to unnappa’ mintu’ pangallu’ iato. 7 Tae’mo nama’din dite’ge’i kumua to bitti’ anna passakkei to madaoan. 8 Inde te iatu to untarima taa sangpulona iamo to tang la marendeng, apa inde to dio den misa’ to dikanassai kumua tuo marendeng ia. 9 Ma’din dipokada kumua lalan dio Abraham, iatu Lewi tu untarima taa sangpulona, mangka dukamo mamaya’ taa pessangpulona, 10 belanna lanpa kalena ambe’na tonna tammui Melkisedek tu Abraham. 11 Iamoto iake iatu kasundunan napabu’tu katominaanna ma’suku Lewi, – belanna bannang iamorato anna tarima Sukaran aluk naapaopa gai’na bu’tu pole tu tominaa senga’ unturu’ lalanna Melkisedek, tu disanga tang situru’ lalanna Harun? 12 Belanna iake disondai tu katominaan, tae’ duka nasalai tang la disondai tu atoran Sukaran aluk. 13 Belanna iatu To dipokada tu a’ganNa to, dibilang lako suku senga’, na suku iato tae’ bangpa misa’ umpogau’ pengkarangan dio to’ inan pemalaran. 14 Belanna payanmo kumua iatu Puangta sun dio mai suku Yehuda, na diona suku iato moi misa’ tae’ napokada lenni Musa diona katominaan. 15 Mandu pissan payan tu susinna to, ke bendanni misa’ tominaa senga’ susi a’ganna Melkisedek, 16 tu mangka dadi susito tangia unturu’ lalan atoran rara buku, sangadinna situru’ kuasa katuoan tu tang sitiro kasanggangan. 17 Belanna iatu a’ganNa dikanassaimo kumua: Ikomo Tominaa tontong sae lakona unturu’ lalanna Melkisedek. 18 Susinnamorato na iatu atoran dolo dipa’dei, belanna malamma’ sia tae’ gai’na, 19 – belanna moi misa’ tae’ napasundun Sukaran aluk – apa dipabu’tu tu kapa’rannuanan mandu melo, tapobannang umpentireke’i ELOHIM. 20 Sia tumbai tu Yesu tangia mendadi Tominaa Kapua tang undudung sumpa belanna tau iato mai dadimo Tominaa Kapua tang undudung sumpa, 21 apa iatu Ia Napadudungi sumpa ELOHIM tu ma’kada lako Kalena, Nakua: Umpalaomo sumpa tu Puang sia tang la menassan, Kamumo Tominaa tontong sae lakona. 22 Susi dukamo Ia mendadi bassean ulangna basse mandu melo. 23 Sia buda tu tau iato mai sisonda-sonda mangka diangka’ tominaa, belanna tang napatontong kamatean; 24 apa iatu Ia, belanna tontong bang sae lakona, tae’mi natilele len lako to senga’ tu ka TominaanNa. 25 Iamo bannangna to anNa belai ungkarimmanni sundun mintu’ to umpentireke’i ELOHIM tete dio Kalena, belanna tontong bang Ia tuo umpalakuanni pa’tunduan tu tau iato mai. 26 Belanna pato’ lako kita misa’ Tominaa Kapua susito, iamotu masallo’, tae’ Nakasalan, tae’ attanganNa, dipamarimbangan dio mai mintu’ to kasalan sia dipamatande anna mintu’ langi’, 27 tae’ Namanggi’ susi tominaa kapua senga’, kiallo-kiallo umpennoloan ba’tu sangapa suru’, bunga’na belanna mintu’ kasalanna siamo, namane belanna mintu’ kasalanna to buda. Belanna iatu ianna te mangkamo Ia Napissanni Napogau’ tonna pemalaran Kalena. 28 Belanna iatu Sukaran aluk unturo ta’ba to malamma’ mendadi Tominaa Kapua, apa iatu lise’ sumpa tu undinna, na Sukaran aluk, unturo ta’ba Anak mendadi Tominaa Kapua tu sundun tontong sae lakona.
1 Lan mintu’na apa kipokada susito iamo ma’iringanna te, to kumua: Den misa’ Tominaa Kapuata tu susinnato, tu unno’ko’ dio sa’de kanan isunganNa Topatodoranna dao suruga. 2 Iamo to mentoe dio inan maindan sia lan batang kema tongan, tu Napabendan Puang, tangia tolino. 3 Belanna mintu’ tominaa kapua dituro ta’ba la umpennoloan pemala’ sia pesuru’, iamo bannangnato anna pato’ den apa dio Kalena tu Tominaa iate la Napemalaran. 4 Moronganna kenna la torro lan te lino, inang tae’ Ia anNa mendadi Tominaa Kapua, belanna denmo tu to umpennoloan pemala’ situru’ Sukaran aluk. 5 Tu umpogau’ pentoean kamenomban lan rapang-rapang sia bayo-bayona mintu’ apa dao suruga, susi Musa mangka narampoi kadanNa ELOHIM, tonna marassan unggaraga kema iato Nakua: Tiro meloi, ammu garagai tu mintu’nato, unturu’ rapang-rapang dipakitangko dao buntu. 6 Apa totemo te Naappa’mo Yesu tu misa’ pentoean mandu mala’bi’ sitinaya kamendadianNa Toparitangngana basse mandu melo, tu diarra’i lan mintu’ pangallu’ mandu melo. 7 Belanna iake tongannai tae’ sayuanna tu basse bunga’na, manassa tae’ anna didakaran lalan tu ma’penduanna. 8 Belanna Nasayu tu mai tau iato Nama’kada Nakua: Kilalai, la sae tu allona dako’ kadanNa Puang, la umpadenNa’ basse ba’ru lako mintu’ to lan banuanna Israel sia mintu’ to lan banuanna Yehuda. 9 Tae’ nasusi tu basse mangka Kutanan sola nene’ to dolona, tongKu toei tu limanna, angKu rendenni tassu’ lan mai tondok Mesir. Belanna tae’ nakaritutui tu basseKu, anna tae’ Kupoinaai, kadanNa Puang. 10 Belanna iamote tu basse la Kutananan mintu’ to lan banuanna Israel, undinna dio mai attu iato, kadanNa Puang: la Kupatama tangnga’na tu mintu’ parentaKu, sia la Kusura’ duka lan penaanna, sia Aku la napoKapenomban, sia ia la Kupotau. 11 Sia tae’mo anna pada unnada’i sangtondokna, sia sangsiuluranna, kumua: La mitandai tu Puang! Belanna la na tandai nasangNa’, la to baitti’, la to kapua. 12 Belanna la Kukaturu-turui tu kakelokanna, sia mintu’ tu kasalanna tae’mo angKu palan penaai. 13 Diona ussa’bu’ basse ba’ru Nasangamo malusa tu bunga’na; iatu apa malusamo sia matuamo sattu’mora napa’de.
1 Iatu bunga’ basse den atoran kamenombanna sia inan maindanna diona a’gan lino. 2 Belanna mangkamo tu tenda, tu sapa’ dio tingayona nanii tongkonan palita sia meda nanii roti dipennoloan, iamoto tu disanga inan maindan. 3 Sia iatu sangsapa’ dio boko’ kulambu ma’penduanna iamo disanga inan tarru’ maindan; 4 Nalan to den bulaan pantunuan dupa sia patti basse disapu’ mintu’ bulaan mengguririk, nanii gori-gori bulaan nanii manna lan sia tekken mentarukna Harun, sia da’dua papan batu basse; 5 na daona lu to den da’dua karubion kamala’biran unnonganni tu tutu’ pebase kasalan; apa totemo iatu mintu’nato tae’mo palambi’ umpokada simisa’-misa’i. 6 Tonna mangkamo dipopa’rundunan nasang tu mai susinnato, tama nenne’mi sapa’ tingayo tu mintu’ to minaa la umpogau’ nasangi tu kamenomban; 7 Apa sapa’ ma’penduan, Tominaa Kapua manna tu mentama sipissan sangtaun, tangia kumua tang umbaa rara, tu napennoloan diona batang kalena sia salana to buda. 8 Susimo a’gannato Nanii umpapayanni Penaa Masallo’, kumua tae’pa anna tibungka’ tu lalan lako to’ inan tarru’ maindan, ke bendan siapi tu tenda dolo, 9 tu misa’ rapanganna attu totemo, situru’ susi lan rapangan iato dipemalaran ba’tu pira-pira pemala’ sia pesuru’, tu tang nakulle umpasundun to umpogau’i, susitu nasa’dingna lan penaanna, 10 na iatu apa iato tu ma’rupa kande sia diiru’na sia ma’rupa-rupa pebase, pangalukan a’gan tolino bangri to, tu dipatageran tau sae lako nalambi’na atoran ma’rundunan melo. 11 Apa saemo tu Kristus mendadi Tominaa Kapua, tu oto’na mintu’ kameloan la bu’tu, unnolai tenda la’bi kapua sia la’bi sundun, tangia panggaraga lima, battuananna tangia lu dio mai te lino, 12 sia tang umbaa rara bembe’ laki sia anak tedong, sangadinna raraNa Kalena, anNa pissanri tama inan maindan, umpabu’tu misa’ pangla’bakan matontongan. 13 Belanna iake rara bembe’ laki sia tedong laki sia au anak tedong birang dipi’pikan to maruttak umpamaseroi, naurunganni umbasei batang kale a’gan salianna, 14 ontong polepa tu raraNa Kristus, tu mangkamo umpemalaran Kalena tang sayuan lako ELOHIM tete dio Penaa matontongan, usseroi tu batu ba’tangta dio mai penggauran mate, kumua anta mengkaola lako ELOHIM matontongan. 15 Iamora bannangnato anna Ia mendadi Toparitangngana basse ba’ru, kumua anna iatu to ditambai ma’din unnappa’ mana’ matontongan tu mangka dialluranni, tonna rampoi kamatean Napangla’bakan kasalan tu napogau’ to naluang basse dolo. 16 Belanna iake denni pantaa dolo, sipatu dipemanassa tu kamateanna to mantaa dolo. 17 Belanna iatu pantaa dolo, tiserek, ke matemi tu puangna; apa iake tuopi tu to mantaa dolo, inang tae’pa nama’din lalo. 18 Iamoto anna dibassei rara tu basse bunga’na. 19 Belanna iatonna mangkamo tu Musa umpokada nasangi tu pepasan iato lako mintu’ tau iato situru’ tu lanna Sukaran aluk, naalami tu rara anak tedong sia rara bembe’ laki, sola uai sia bannang bulu domba mararang, sia supa, anna pi’pikki tu sura’ sia to buda; 20 anna ma’kada nakua: Iamote tu rara lan basse Napasanangkomi ELOHIM. 21 Sia ia duka tu kema sola mintu’ oongan penomban napasusi dukato napi’pikki rara. 22 Iatu biasanna atoran Sukaran aluk, kamma namintu’ apa dibasei rara, sia iake tae’i anna dipato’do tu rara, tae’ kadipa’deian kasalan. 23 Iamoto pato’ tu mintu’na rapang-rapang apa dao suruga diseroi susito, apa mintu’ tu apa daona siamo suruga diseroi pesuru’ mandu melo anna iatu mintu’nato. 24 Belanna iatu Kristus tangia tamamo inan maindan panggaraga lima, tu rapang-rapang batangna inan maindan, sangadinna tama batang suruga, la mennolo totemo dio oloNa ELOHIM belanna kita. 25 Tangia kumua Natole-tolei umpemalaran Kalena susitu Tominaa Kapua rundun taun mentama inan maindan umbaa rara tangia rarana kalena. 26 Belanna iake susito, tae’ anna salai tang la ma’tole-tole umperasai parri’ tempon dio mai dikombongna tu lino. Apa totemo te tonna ganna’mo tu attu, pissan dukari mangka dipasombo diona kaumpassurusanna batang kaleNa la umpa’dei kasalan. 27 Susitu tolino manassamo den pissan nala mate, namangkato namane dipaolai salunna, 28 susi dukamo Kristus, tonna mangkamo pissan dipemalaran la ullendokan kasalanna to buda, anna iake ma’penduannami, tang untanggungmo kasalanna tau, anNa tiroi mintu’ to untayanNi la napomakarimman.
1 Belanna iatu Sukaran aluk bayo-bayona bangri mintu’ rongko’ la sae, tangia kumua batangna tonganno mintu’ apa iato, anna tete dio pesuru’ susi duka bangsiato, tu nenne’ dipemalaran rundun taun, inang tae’ nabelai umpasundun mintu’ to umpennoloi. 2 Iake nakullei, tang tae’moraka napemalaranni tau tu pesuru’ iato? Belanna iatu to umpogau’ kamenomban, iake dipamaseromi pissan, tae’mo kasalan nasa’ding lan penaanna. 3 Apa diona mintu’ pesuru’ iato, ke taunoi napakilalaoki’ tu diona kasalan. 4 Belanna inang tae’ nakullei tu rara tedong laki sia bembe’ laki la umpa’dei kasalan. 5 Iamo bannangnato tonna mentama te lino tu Kristus, Nakuami kumua: Iatu pesuru’ sola pemala’ tae’ Mianga’i, – apa mangkaMo’ Mipatepuan misa’ batang kale –. 6 Iatu pesuru’ ditunu pu’pu’ sia suru’ pengkalossoran, tae’ anna alai penaamMi. 7 Kukuami: Tiromi, rampoMo’, nalan tu sura’ tilulun mangkamo disura’ tu diona a’gangKu la umpogau’ pa’poraiamMi, o ELOHIM. 8 Iatonna mangkamo umpokadai te daona, iamotu: Pesuru’ sia pemala’ sia pesuru’ ditunu pu’pu sia suru’ pengkalossoran tae’ amMi anga’i sia tae’ anna alai penaamMi – tu dipemalaran unturu’ Sukaran aluk –. 9 Undinna Nakua polemi kumua: Tiromi, rampoMo’ la umpogau’ pa’poraiamMi. Iatu bunga’nato Napa’dei, kumua anNa pantokki tu ma’penduanna. 10 Pa’poraian iannamorato anta pissan bangri mangka diseroi pesuru’ batang kaleNa Yesu Kristus. 11 Mintu’ tominaa bendan kiallo-kiallo umpogau’ kamenomban, sia madada’ umpennoloan pesuru’ susi duka bangsiato, tu inang tang nakulle umpa’dei kasalan. 12 Apa Tominaa Kapua iate, tonna mangkamo umpemalaran misa’ suru’ belanna mintu’ kasalan, unno’komi dio kananNa ELOHIM tontong sae lakona. 13 Randuk attu iato anNa tayanni tu mintu’na ualinNa la Napopelilli’ lentek. 14 Belanna diona misa’ pemala’ anNa mangkamo Ia umpasundun sae lakonai tu mintu’ to Naseroi. 15 Nakatottongi duka Penaa Masallo’ lako kaleta tu dionato, belanna iatonna mangkamo ma’kada, Nakua: 16 Iamote tu basse la Kutananan tau iato mai, undinna dio mai attu iato, nakua kadanNa Puang; la Kupatama penaanna tu mintu’ parentaKu, sia la Kusura’ duka lan tangnga’na; 17 sia mintu’ tu kasalanna sia kakelokanna tae’mo angKu palan penaai. 18 Apa umba tu nanii kadipa’deian kasalan, manassa tae’omo nasipatu tu pesuru’ belanna kasalan. 19 Iamoto, e sangsiulurangku, belanna baranimo tu penaanta, la mentama inan maindan belanna diona raraNa Yesu, 20 unnola lalan ba’ru sia tuo tu Nabungkarangki’ untarru’ kulambu, iamotu batang kaleNa; 21 sia belanna den kita misa’ Tominaa mala’bi’ta, tu umpoissan apa lan banuanNa ELOHIM. 22 Melo ke tapengkareke’i naturu’ penaa lambu’ sia kapatonganan kalebu, anna dipi’pikki tu penaanta, naurungan masero pindanmo dio mai pa’inaan kadake, sia iatu batang kaleta dibasei uai malino. 23 Melo ke manda’ki’ umpentoei pangakuan umpabu’tu kapa’rannuanan naturu’ katangbata-batan, belanna iatu Tomangallu’ maruru’. 24 Sia melo ke sipokarianganangki’ la untundan pa’kaboro’ sia penggauran melo. 25 Da anta salai tu kasirampunan kombonganta siamo, susitu biasa napogau’ tau pira, sangadinna la sipakilala-lalaki’, ondong pole’pi na iato belanna mitiro tu allo iato mengkareke’mo. 26 Belanna iake taangga’i umpogau’ kasalan, ke mangkamoki’ unnappa’ kapaissanan diona kamanapparan, tae’mo suru’ pengkalossoran, 27 sangadinna ukungan masang la ditayan sia palla api la unnimbakanni tu mintu’ to unnea. 28 Iatu to untapa’ sukaran alukna Musa, mate dipatei tang dikaturu-turui, ke nasa’bii da’dua ba’tu tallu tau. 29 Tangnga’mi, tumba polepi magasanna tu ukungan sipatu dipakannanni tu to ullullu’ Anakna ELOHIM, sia to ussangai maruttak tu rara basse tu dinii usseroi sia iatu to untelle-telle Penaa oto’na pa’kamasean. 30 Belanna tatandai tu To mangkamo ma’kada kumua: Akumo untoe pepakkan; Aku duka tu ma’papakkanni, sia Nakua siapa: Puang tu la umpaolai salu tu taunNa. 31 Masang, ke tobangi tu tau tama limanNa ELOHIM matontongan. 32 Apa kilalai tonna dolona, tonna dipemasiangimo tu penaammi, mipengkullei tonganni umpatanan penaammi lan parri’ paria; 33 denkomi pira tu ditelle-telle sia dipakario-rio mendadi pengkitanna tau, sia den pira tu manda’ sisola tu to dia’ga susito. 34 Belanna mipa’petiroammo tu mamasemi lako to ditarungku, sia mikasorokan duka tu mai apammi dirampa, tu miissan kumua, den dio kalemi tu apa mandu melo sia matontongan. 35 Iamoto, da ammi pa’dei tu kabattaran penaammi tu umpabu’tu polean kapua. 36 Belanna sipato’komi unnampui kabantangan penaa, dikua anna iake mangkamokomi umpogau’i tu pa’poraianNa ELOHIM, ammi appa’i tu apa diallu’. 37 Belanna sattukmora, na iatu Puang la sae iato, tang marempamo karampoanNa. 38 Apa iatu to maloloKu la umpotuo kapatonganan; pa iake sorong boko’i, tae’ naalai PenaangKu. 39 Apa kita te tangiaki’ to tama bilangan to sorong boko’, taurunganni sanggang, sangadinna to ma’patongan, naurunganni makarimman tu deatanta.
1 Iatu kapatonganan iamo tanda tasikna kumua taampui tu mintu’ apa dirannuan, sia tanda sa’binna apa tang kakitanan. 2 Belanna tete dio kapatonganan anna dipokada melo tu sanganna nene’ to dolo-dolo. 3 Bannang dio kapatonganan taissanni, kumua iatu mintu’ angge maritik Napadadi kadanNa ELOHIM, naurunganni iatu apa nata’pai mata, tae’ nadadi dio mai apa mempaan. 4 Bannang dio dukamora kapatonganan anna pemalaranni Habel lako ELOHIM tu misa’ pesuru’ mandu melo na iatu pemala’na Kain; tete dio kapatongananna to, anna dikanassai, kumua iato malolo, belanna Natonganni ELOHIM tu pemala’na; sia tete dio kapatongananna anna ma’kada-kada siapa, moi anna matemo. 5 Bannang dio dukamora kapatonganan anna dipopellindung tu Henokh, kumua da naperasai kamatean; sia tae’mo anna kabu’tui tau, belanna Naalamo ia ELOHIM, belanna iatonna tae’pa nadipopellindung dikanassaimo kumua Naala ia penaanNa ELOHIM. 6 Iake tang ma’patonganni inang tae’ naalai penaanNa ELOHIM; belanna iatu to umpengkareke’i ELOHIM sipatu la nakatappa’i kumua den tu ELOHIM, sia kumua Ia umparongko’ mintu’ to undaka’ tonganNi. 7 Bannang dio dukamora kapatonganan na iatu Nuh, tonna mangkamo ELOHIM umpokadanni tu diona apa tang dikitapa, ungkasiri’mi ELOHIM napasakka’i tu lembang iato la umpamakarimman mintu’ to lan banuanna; tete dio kapatongananna napasalai tu mintu’ issinna lino, anna pomana’ kamaloloan tu situru’ kapatonganan iato. 8 Bannang dio dukamora kapatonganan, anna turu’i Abraham tonna ditambai, naurunganni tassu’ male lako misa’ inan tu la napoba’gi nasiosso’i bati’na; tassu’mi tae’ natandai umba tu naola. 9 Bannang dio dukamora kapatonganan, ma’tondokmi dio padang dialluranni butung dio padangna tau, anna torro lan tenda, susi duka Ishak sola Yakub, tu pada umpomana’ pangallu’ ia dukato. 10 Belanna urrannuan tondok diparandanganni, tu Nabangun sia Napabendan ELOHIM. 11 Bannang dio dukamora kapatonganan anna appa’i Sara tu kamatotoran la ma’tambuk, moi anna lendu’ tonganmo kakianakanna, belanna nakanassai kumua matappa’ tu To-mangkamo unnallu’i. 12 Ia dukamoto, anna dio mai misa’ tau, ontongpi samannamo to mate, nanii bu’tu ba’tu pira budanna tau tu susi bintoen dao langi’ sia susi karangan dio biring tasik tang dikemba’ dibilang. 13 Lan duka kapatonganan naniimo mate sola nasangi tonna tae’pa naappa’i tu apa dialluranni, apa lan kapatongananna natiro mambelamo sia natammui marampa’, anna akui tu kalena kumua to sae sia to mentiruran lan te lino. 14 Belanna iatu to ma’kada susito, napapayan kumua undaka’ tondok kadadian. 15 Sia iake tongannai tau iato mai ungkilalaimo tondok kadadianna tu naboko’imo, den dukamo pakalanna la sule. 16 Apa iatu manassana tau iato mai ungkaduangi misa’ tondok mandu melo, iamotu dao suruga; iamoto anna tae’ Nakasirisanni ELOHIM nasa’bu’ Puangna, belanna Naparandanammo misa’ tondok. 17 Bannang dio dukamora kapatonganan anna pemalaranni Abraham tu Ishak, tonna disudi, sia tae’ anna tipodo’ tinde to mangka untarima mintu’ pangallu’ umpemalaran anak tungga’na, 18 moi anna dipokadammo susite, kumua: Iatu tarukna Ishak iamo la disa’bu’ tarukmu. 19 Belanna natangnga’ kumua ELOHIM kuasa umpamalimbangunni tu tau, moi anna mate; nabutung dio mai kamatean nanii unnappa’i sule. 20 Bannang dio dukamora kapatonganan anna mangka tu Ishak umpassakke Yakub, sola Esau diona tu apa la sae undinna. 21 Bannang dio dukamora kapatonganan tonna la matemo tu Yakub anna passakke simisa’-misa’ tu anakna Yusuf, massambayangmi anna ma’patu’tun lako to’ ulu tekkenna. 22 Bannang dio dukamora kapatonganan tu Yusuf tonna mandappi’ mo sunga’na, napokadami tu diona katassuranna to Israel, sia napepasanan tu diona batang rabukna. 23 Bannang dio dukamora kapatonganan anna iatu Musa tonna dadimo, nabunimi indo’ ambe’na tallung bulan, belanna natiro kumua iatu pia’-pia’ me’lok rupanna, tae’mi anna kataku’i tu parentana datu. 24 Bannang dio dukamora kapatonganan anna noka tu Musa disanga anakna Lai’na Firaun, tonna kapuamo; 25 napola’biran ia dipakario-rio sola taunNa ELOHIM, ke la umposende sangattu’mira kasolleranna kasalan; 26 belanna iatu kaditelleanNa Kristus nasanga la’bi kapua ia angga’na na iatu mintu’ ianan dio Mesir, belanna mentiro lu lako ia rongko’. 27 Bannang dio dukamora kapatonganan anna tampei tu tondok Mesir tang ungkataku’ kasengkeanna datu, belanna bantang ia butung ungkita To tang kakitanan. 28 Bannang dio dukamora kapatonganan anna pogau’i tu Pa’pasa sia aluk ma’pi’pik rara, kumua da anna rumbui malaeka’ umbaa kasanggangan tu mai anak pa’bunga’na to Israel. 29 Bannang dio dukamora kapatonganan anna lambanni tau iato mai tu tasik Kolsum, butung to unnola karangkean; na iatu to Mesir nasandak umparundu’i susito, nasabu’. 30 Bannang dio dukamora kapatonganan anna tuan tu bentengna Yerikho, tonna mangkamo dililingi pitung allo. 31 Bannang dio dukamora kapatonganan, anna tae’ naruai kasanggangan tu Rahab baine kadake gau’, sola mintu’ to battuk, belanna untarima marampa’ to ullio-lio tondok. 32 Na apa siapara tu la kupokada? Belanna tae’mo pakalangku ke la kuuleleanni tu diona Gideon, Barak, Simson, Yefta, Daud sia Samuel, sia mintu’na tu nabi. 33 Bannang dio dukamora kapatonganan anna untalo ba’tu pira-pira parenta, umpogau’ kamaloloan, unnappa’i tu apa diallu’, ungkamummu’ sadang singa, 34 umpapa’de kamasarrangan api, ullendokan kalena dio mai mata pa’dang, malamma’ anna memmawatang, sia lalong lan kapararian, sia untalo russun mintu’ to pararinna uali naurunganni mallai. 35 Anna den pira-pira tu baine ungkabu’tui sule tu solana dipamalimbangun dio mai to’ to mate, iatu senga’na dipakitai pa’di’, anna tae’ namorai untarima kadirampananna, kumua anna appa’i tu kamalimbangunan mandu polepa melo. 36 Na iatu to senga’ umpatanan peroso, petelle-telle, sia diongkan-ongkan, sia rante bassi sola pa’tarungkuan. 37 Sia ditumbui batu, sia digare’ge’, sia diroso, sia mate dipongko pa’dang, sia salamba-salao ma’tamangkale balulang domba sia balulang bembe’, nakapu’duran sia dipakario-rio sia dipakitai pa’di’. 38 Tonganna iatu issinna te lino tae’ nasielle’ lako tau iato mai; tau iato mai salamba salao dio lu padang aak sia dao lu mintu’ buntu sia lo’ko’ sia pamombong. 39 Na mintu’ tau iato, moi anna dipokada melo tu sanganna belanna kapatongananna, apa iatu apa dialluranni tae’pa anna appa’i. 40 Belanna Naparandanammiki’ ELOHIM tu apa la’bi’ melo, kumua da anna lambi’i tu kasundunan ke tae’i nakitai.
1 Iamoto belanna napatama limbuki’ pada budanna to titanan sa’bi makamban susi gaun, dadi la talendokan tu mintu’ magasanna, sia kasalan tu maraa ussalembe’ki’ sia la taparri-parri ma’dondo lan kapassilomban dipapatuangki’, 2 anta mentiro lu lako Yesu, tu panglalan sia umpasundun kapatonganan. Belanna sondana kaparannuan dipaoloanNi, anNa mangka untanggung kayu pea’ta’ tang Nakuamo siri’, unno’ko’mi dio kanan isungan kapayunganNa ELOHIM. 3 Iamoto, timbangmi tu Yesu, tu umma’tanan penaa mintu’ kada layukna to kasalan unneai, kumua da ammi masorro, belanna ranggang penaammi. 4 Tae’pa ammi unnea sae lako kerarammi urrarii kasalan. 5 Sia tang mikilalaimo diona tu pa’pakilala umpakilalakomi susito umpakilala pia, nakua: E anakku, da mupamaringnganni tu peada’Na Puang, sia da muranggang penaa, ke narampoiko pa’di’; 6 belanna iatu to Napakaboro’ Puang, Naada’ sia mintu’ tu pia Nasanga anak, Nabamba. 7 Pama’tananni penaa tu iannato, anna mendadi peada’ lako kalemi; iatu Napogau’ ELOHIM lako kalemi, susimo Napogau’ lako tu mai anakNa; belanna anak umbara tu tang naada’ ambe’na? 8 Apa iake tae’i midiada’, anna mintu’mo ia anak unnappa’ kataananna, kamumo tu anak bule’, tangia anak tongan. 9 Sia denmo tu ambe’ta diona rara buku unnada’ki’, sia takasiri’mo; tang mandu pato’riki’ka umpopengkaola kaleta lako Ambe’na mintu’ ma’rupa penaa iato, taurunganni tuo? 10 Belanna tonganna kumua naada’miki’ lan sangattu’, umba tu nasanganna melo; apa Puang unnada’ki la tapomelona, anta appa’ kamaseroanNa. 11 Iatu mintu’na peada’ lan sangattu’ to, tae’pa napabu’tu kaparannuan, sangadinna karossoan, apa iake undinna umpobua kamarampasan sia kamaloloan lako tu to ungkaluteimi tu peada’. 12 Iamoto angka’mi tu lima loe sia guntu’ matteng; 13 sia ranteanni lalan tu lentekmi, dikua da anna tiparedok tu to keppang, sangadinna dikua kenna malolo. 14 Ula’i tu kasikaeloan lako mintu’ tau na kadipamaseroan, na iake tae’i tu kadipamaseroan, tae’ duka misa’ tau untiro lindo Puang. 15 Kanandai tonganni, dikua da anna den misa’ tau untoyangan kalena dio mai pa’kamaseanNa ELOHIM, sia da anna den misa’ uaka’ mapai’ tuo anna pabu’tu kamasussan, naurunganni buda tongan tau natumang; 16 sia da anna den tau ma’pangngan buni ba’tu tang mekaaluk susi Esau, napasituka’ kande sangkandean tu katonganan anak pa’bunga’. 17 Belanna miissanmo kumua undinnato tonna la moraimo umpomana’i tu rongko’ iato, ditumpumi, apa tae’ anna pakala menassan, moi anna daka’ tonganni tu iannato umparra uai matanna. 18 Belanna tangia kumua rampo lu lakomokomi api ma’din dirumbu sia dukku, sia lako kamapittukan sia kamalillinan, sia angin bara’, 19 sia lako oni tarompe’ pua sia gumalugunna kada, naurunganni meta’damo tu to urrangii, kumua damo nadipalanda’ tu kada. 20 Belanna tang natanan tu parenta iato kumua: Moi ia olo’-olo’, ke narumbui tu buntu iato, la dituranni batu. 21 Lendu’ ia masangna tu patiro iato, naurunganni ma’kada tu Musa nakua: Ma’parondona’ mataku’. 22 Apa rampo lu lakomokomi buntu Sion sia tondokNa ELOHIM matontongan, iamotu Yerusalem dao suruga, sia lako kasipulunganna massa’bu-sa’bu malaeka’, 23 sia lako pa’maruasanna sia kombonganna mintu’ anak pa’bunga’, tu mangka disura’ sanganna lan suruga sia Tomangra’ta’, iamo Kapenombanna mintu’ tau, sia lako bombona mintu’ to malolo dipasundunmo, 24 sia lako Yesu, To paritangngana basse ba’ru, sia lako rara dipa’pi’pikan, tu umpokada apa mandu melo na iatu napokadanna rarana Habel. 25 Kanandai tongan-tonganni, da ammi tumpui tu To ma’kada iato. Belanna iatu to untumpumi tu To umpokada kadanna lan te lino, tae’ anna kullei ullendokan kalena, apa polepi tu kita te, ke memboko’ki’ dio mai Kalena, tu To ma’kada dao mai suruga. 26 Attu iato Napationdo gamaranNa te lino, apa totemo Naallu’mo, Nakua: Pissanpa la Kupatiseno tangia ia manna te lino, sangadinna langi’ duka. 27 Iatu kada pissanpa umpatu kadipopembalianna mintu’ apa tibendon, iamotu apa dipadadi, kumua anna tontong tu tang tibendonna. 28 Iamoto, belanna untarimaki’ parenta tang tibendon, sipatuki’ ma’kurre sumanga’, anna tete inde to anta kullei menomba susitu Naporainna ELOHIM, naturu’ pa’pakaraya sia kamatakuran. 29 Belanna iatu Kapenombanta api ma’pamampu’.
1 Melo ke tontongi tu pa’kaboro’mi lako sangsiuluran. 2 Da ammi masorro umpatoratu to sae, belanna dionamora penggauran susito, anna denmo tau umpatoratumo malaeka’, apa tae’ naissanni. 3 Kilalai tu to ditarungku, butung pada ditarungkukomi, sia iatu to dipakario-rio butung batang kalemi dipakario-rio. 4 La mikasiri’ tu rampanan kapa’ sola nasang sia da mipolulluranni tu kasibalian; belanna iatu to ma’pangngan buni sia to pasandak salu lako rampanan kapa’ la Naukung ELOHIM. 5 Toyangangkomi kalemi dio mai umpa’budai doi’, sia posilasanni tu apa denmo dio kalemi; belanna Puang Kalenamo tu mangka ma’kada, kumua: Inang tae’ angKu la ussa’biangangko, sia inang tae’ angKu la untampeko. 6 Naurungan batta’ki’ ma’kada, kumua: Puangmo tu To patunduangku, tae’ kula mataku’ len. Apara la nagauranna’ telino? 7 Kilalai tu mai panglalanmi tu to mangkamo umpokadangkomi kadanNa ELOHIM, palan ara’i tu tampak katuoanna, ammi alai sangka’ tu kapatongananna. 8 Iatu Yesu Kristus tae’ anna membali, la iongi’, la totemo sia sae lakona. 9 Da napapusakomi ma’rupa-rupa pangadaran makalaen-laen, belanna iatu tonganna, melo ke napabatta’i pa’kamaseanNa ELOHIM tu penaanta, tangia ma’rupa-rupa kande, tu tae’ gai’na lako to umpogau’mi tu iannato. 10 Den tu inan kapemalaranta, na iatu mintu’ to umpogau’ kamenomban dio kema iato, tae’ anna pato’ ungkandei tu kande dio mai inan kapemalaran iato. 11 Belanna iatu patuoan nabaa Tominaa Kapua rarana tama inan maindan belanna diona kasalan, ditunu pu’pu’ dio salian lili’na to’ tenda’. 12 Susi duka Yesu to, kumua anna raraNa Kalena Napamaseroanni tu tau buda, anNa perasaimi tu kamaparrisan dio salian babangan. 13 Iamoto tatassu’ lako umpellambi’i dio salian lili’na to’ tenda iato sia anta tanggungi tu kaditelleanNa. 14 Belanna inde te tae’ tondok matontonganta, sangadinna undaka’ki’ pa’tondokan undi. 15 Iamorato anna tete dio Yesu, tala tontong umpemalaranni langngan ELOHIM tu pemala’ pa’pudi-pudian, tu bua tassu’ dio puduk unnaku sanganNa. 16 Sia da mimalilu umpa’pekitanan kamasokanan sia kamamasean belanna iatu pemala’ susito iamo Naporainna ELOHIM. 17 Mengkaolakomi lako panglalanmi sia turu’i; belanna tau iato mai ungkaritutui deatammi, apa iamo la umpebalii, kumua anna parannu ungkarangi tu pentoean, tangia la sumarroi; belanna iatu susinnato tae’ bua’na lako kalemi. 18 Passambayangangkan, belanna kikatappa’i kumua bannang pute tu sukaran inaangki morai la umpalolang kaleki lan mintu’ apa susitu sipato’na. 19 Ondong pissanpi kupalaku ammi pogau’i susito, angku dipasule madomi’ lako kalemi. 20 ELOHIM, oto’na kamarampasan, tu mangka umbaai sule dio mai to’ to mate Pangkambi’ domba, tu umpomala’bi’ rara basse matontongan iamo Puangta Yesu, 21 anna Iamora umpasakka’komi lan mintu’ melona, ammi pogau’i tu pa’poraianNa; sia Ia dukamora umpadenni lan kaleta tu Naporainna tete dio Yesu Kristus. Lu lako Kalena tu kamala’biran tontong sae lakona! Amin. 22 Apa kupalaku lako kamu, e sangsiulurangku, da misa’dinganni te kada pa’pakilalangku, belanna mangkamo kusura’ kondi’ lako kalemi. 23 La miissan kumua iatu Timotius, siulu’ta dirampananmo; iake madoi’ sae, la malena’ mati’ sola ussitiroangkomi. 24 Salama’ lako mintu’ panglalanmi sia lako mintu’ to masallo’. Na iatu to dio mai tana Italia umparampo salama’na mati’ kalemi. 25 Narondongmorokomi pa’kamaseanNa ELOHIM sola nasang.
1 Salama’ dio mai aku, Yakobus, taunNa ELOHIM sia taunNa Puang Yesu Kristus, diparampo lako sangpulo dua sukunna bangsa to naala bilanganna to tisambo’. 2 E sangsiulurangku, iammi tobang tama ma’rupa-rupa peroso, sanga bangmi kaparannuan kapua tu iannato; 3 belanna mitandai, kumua iatu kadisudianna kapatonganammi umpabu’tu kabantangan. 4 Sipatu tu kabantangan la landa’ lako ma’kalolokanna, dikua ammi sundun sia tang attangan, nalan mintu’nato tae’mo sayuammi. 5 Anna iake denkomi tu tang kinaa, sipatu la napalaku lako ELOHIM, tu umpa’kamasean bangi lako mintu’ tau sia tang Napopeko’to’, manassa la Napa’kamasean lako kalena. 6 Apa sipatu la napalaku situru’ kapatonganan sia tae’ nala bata, belanna iatu to bata butung bombang, nairi’ angin tikalulun-lulun lu lako lu dio mai. 7 Belanna iatu tau susito da nasangai, kumua la den apa naappa’ dio mai Puang; 8 iamotu to ma’ranga’-ranga’ penaanna, sia tang ma’rundunan mintu’ lalanna. 9 Apa sipatu tu siulu’ tu lan a’gan kamadiongan la massattuan diona kadipamadaoanna; 10 apa to sugi’ diona kadipamadionganna, belanna la pa’de ia undinna butung ta’bi riu. 11 Belanna la bu’tu tu allo situru’ kamapannanganna anna pamalayui tu riu sia rondon tu ta’binna sia la pa’de tu kameloan rupanna, susi dukamoto tu to sugi’ la malayu lan mintu’ kalingkanna. 12 Maupa’ tu to batta’ untanggung peroso, belanna ke mangkami disudi, la unnappa’ katuoan dadi makotana, tu Naallu’ ELOHIM lako mintu’ to ungkamali’I. 13 Moi misa’ tau da nama’kada, ke naruai peroso, kumua: Narosona’ ELOHIM, belanna inang tae’ Ia narosoi kakadakean, sia tae’ duka Ia Naurroso tau moi misa’; 14 sangadinna mintu’ tau narua peroso, iake nabintii sia napakenai kamailuanna kalena. 15 Undinna, iake ma’tambukmi tu kamailuan, undadiammi kasalan, na iatu kasalan, ke kapua melomi, undadiammi kamatean. 16 Da ammi pusa, e sangsiuluran pa’kaboro’ku. 17 Iatu mintu’na pamengan sia mintu’na pa’kamase lu dao mai, songlo’ dao mai Ambe’, oto’na mintu’ parrangna dao langi’, Iamotu tang membali sia tae’ natimbayo len katileleanNa. 18 Situru’ lalan penaanNa anNa mangkamo undadiangki’ tete dio kada kamanapparan kumua anta dadi butung bunga’ bua dio tu mintu’ pa’padadinNa. 19 Kanassai te iannate, e sangsiuluran pa’kaboro’ku. Melo ke mintu’ tau matira’ ma’perangi, napela’i ma’kada-kada sia sengke. 20 Belanna iatu kasengkeanna tolino tae’ naumpabu’tu kamaloloan Natuntun ELOHIM. 21 Iamoto la mitibe tu mintu’ kamaruttakan sia kakadakean manglianmo, ammi tarimai tu kada titananmo lan penaammi naturu’ sorong inaa, tu kuasa umpamakarimman deatammi. 22 Sipatu tongankomi la unturu’i tu kada iato, tangia to ma’perangi umpakena kalena kalena. 23 Belanna iake denni tau urrangii tu kada iato, apa tae’ naturu’i, iamo susito umpemaranga lindo tonganna lan sammin. 24 Iatonna mangkamo untiroi tu kalena, malemi, apa ta’pa tang nakilalai tumba rupanna. 25 Apa iatu to unnannung atoran Sukaran aluk sundun, tu umpopentorro to makakaki’, tae’ namendadi to ma’perangi tang mengkilala, sangadinna to menturu’ tongan, maupa’ ia tau iato lan kamenturusanna. 26 Iake denni misa’ tau ussanga kalena mengkaola lako ELOHIM, apa tae’ nabelai untorei tu puduk makattikna, sangadinna umpakena penaanna, manassa kapengkaolanna tau iato lao sala. 27 Iatu kapengkaolan masero sia tae’ sayuanna dio oloNa ELOHIM, Ambe’, iamote: unto’longi pia biung pu’pu’ sia baine balu lan kamasussanna, sia ungkaritutui kale dio mai kamaruttakanna te lino iate.
1 E sangsiulurangku, tu ma’patongan lako Puang Mala’bi’ta Yesu Kristus, da mipalaloi tu kapatonganammi umpelindo tau. 2 Belanna iake tamai banua pa’kombongammi misa’ to ma’sissin bulaan ma’pake melo na inde dukato nanii tama misa’ to bongko ma’tamangkale kadake; 3 ammi kasiri’i tu to ma’pakean melo sia mikua lako: Unno’ko’komi inde te inan melo, nalako tu to bongko mikua ungkuanni: Bendanko inde te, ba’tu unno’ko’ko diong to’ pelleseangku; 4 misangaraka tang mangkaopokomi ma’pasisengaran lan penaammi, sia dadi to mangra’ta’ pakayun bimbang? 5 Perangii, e sangsiuluran pa’kaboro’ku, tang Napileiraka ELOHIM tu to bongko lan te lino mendadi sugi’ kapatonganan sia umpomana’ Parenta tu mangka dialluran mintu’ to ungkamaseI? 6 Apa kamu te mangkamokomi unne’sek to bongko. Tang to sugi’raka umpakario-riokomi sia urrendenkomi lako olona to mangra’ta’ kara-kara? 7 Tangiaraka tau iato tu umpa’kada solangi sanga mala’bi’, tu disa’burangkomi? 8 Apa iake mituru’i tu parenta ma’iringanna, susitu lan Sura’ Madatu nakua: La mukamasei tu padammu tolino susi batang kalemu, melo dukamo tu penggaurammi. 9 Apa iake mipelindoi tu tau, umpogau’komi kasalan, belanna napasalakomi Sukaran aluk butung to ullendai parenta. 10 Belanna minda-minda untoe nasangi tu mintu’ atoran sukaran aluk, apa nalendai misa’, salamo ia lako mintu’na. 11 Belanna Iamo ia tu Tomangka ma’kada kumua: Da’ mupasandak salu lako rampanan kapa’, Ia dukamo ma’kada kumua: Da’ mupapatean. Na iake tae’i mupasandak salu lako rampanan kapa’, apa papateangko, manassa dadimoko to ullendai atoran Sukaran aluk. 12 Pokadami sia pogau’mi susi sipato’na lako to la napaolai salu Sukaran aluk ma’popentorro to makaka. 13 Belanna kama’paolaian salu tae’ nakamasei tu to tang umpogau’ kamamasean. Anna iatu kamamasean undaoanni kama’paolaian salu. 14 E sangsiulurangku, apa gai’na ke ussangai kalena tu tau den kapatongananna, apa tae’ nasituang penggauran. Ma’dinraka tu kapatonganan susito la umpamakarimmanni? 15 Iake denni siulu’ muane ba’tu siulu’ baine tang ma’tamangkale sia tang sidundu rokkoan barokona allo-allo, 16 ammi den misa’ ma’kada lako kumua: Paela’-ela’mokomi lalan, lassui tu kalemi, sia ma’pedia’komi, apa tae’ mibenni tu sipatunna lako batang kalena, apara gai’na to? 17 Susi duka kapatonganan, ke tae’i nasituang penggauran, mate bang- siami. 18 Apa umbai den tau ma’kada nakua: iko den kapatonganammu, na aku den penggaurangku, apa pakitammo’ kapatonganammu tang situang penggauran, angku pakitangko tu kapatonganan tete dio penggauran. 19 Anna iko te mupatongan kumua iatu ELOHIM, misa’ri. Melo duka. Na mintu’ deata bulituk umpatongan dukai, apa ma’parondo. 20 La morairokoka untandai, e to tae’ gai’na, kumua iatu kapatonganan tae’ nasituang penggauran, tae’ patunna? 21 Tang bannang dioraka penggauranna anna dibilang malolo tu Ambe’ta Abraham tonna umpandan Ishak, anakna, la napemalaran dao inan pemala’? 22 Manassamo lako kalemu kumua kapatongananna situnduan penggauranna naurunganni tete dio penggauran anna disundunni tu kapatonganan. 23 Na susito nalambi’mo tu kada lan Sura’ Madatu, nakua: Napatonganmo Abraham tu ELOHIM, na iamorato tu dibilang kamaloloan lako kalena; iamo disangai sangmaneNa ELOHIM. 24 Manassamo lako kalemi kumua tangia tete dio manna kapatonganan anna dibilang malolo tu tau, sangadinna tete dio duka penggauran. 25 Tang susi dukaraka tu Rahab, baine kadake gau’, dibilang malolo, belanna penggauranna tonna tarimai sia tonna patassu’i tu to dipolentek maringan unnola lalan senga’? 26 Belanna susi kale mate, ke tae’i penaa lan, susi dukamo kapatonganan to, mate, ke tae’i nasituang penggauran.
1 E sangsiulurangku, da mibuda morai la mendadi guru, belanna miissan kumua la nakannaki’ kadiparessan mandu magasa; 2 belanna kita sola nasang buda apa tanii sala. Iake denni misa’ tau tae’ nasala lan buangan kadanna, iamoto sundun, sia ma’din duka umparenta mintu’ kalena. 3 Iake ussanga’ki’ darang dikua anna turu’i tu pa’poraianta, anta balikki mintu’ kalena lu lako dipapatuanni. 4 Tiro dukai tu mintu’ kappala’ moi sangtumba kapuanna, sia nadudang angin bara’, napasepang kamudi bittik duru mudi lako tu naporainna. 5 Susi dukamoto tu lila misa’ lesoan kale bitti’, apa lendu’ ia umpakapuanna kalena. Tiromi tumbai kapuana tu pangala’ nanennek api bitti’. 6 Iatu lila susi misa’ api; anna mintu’na lesoan kaleta lilamo tu misa’ lino pa’rampunanna mintu’ kakadakean, urruttakki mintu’ batang kale sia umballa mintu’ lalan katuoanta, anna ia kalena naballa api naraka. 7 Belanna mintu’ rupa olo’-olo’ lampung sia manuk-manuk sia olo’-olo’ mendonglo’ sia iatu lanna tasik ma’din dipamanaran sia mangka dukamo napamanaran kamalutean to lino; 8 apa iatu lila tae’ tau ungkullei umpamanaranni; iamo misa’ kakadakean tang mari’pi, ponno ipo papatean. 9 Iamotu lila taoong umpudi Puang, Ambe’ta, sia lila dukamo taoong untampakki ropu tolino tu dikombong susi rupanNa ELOHIM. 10 Na misa’ dukari puduk nanii tassu’ pa’tendeng sia pa’tampak ropu. E sangsiulurangku, tae’ napato’ tu iannate. 11 Denraka kalimbuang umpatassu’ uai malino sia uai mapai’ diong mai misa’ mata kalimbuang? 12 E sangsiulurangku ma’dinraka tu garonto’ ara la membua saitun, ba’tu garonto’ anggoro’ la membua ara? Ten dukamoto tae’ nama’din nanii sun uai malino tu naninna sun uai ma’sin. 13 Mindammiraka tu kinaa sia paissan? Sipatu ia napa’pekitanan mintu’ penggauranna tu lu dio mai gau’ melo, situang sorong inaa diona kakinaan. 14 Apa ia ke denkomi untambuk kamagi’giran sia te’geran penaa, da misattuan kalemi sia da mimorang unnea tonganna. 15 Iatu kakinaan iato tae’ nakakinaan lu dao mai sangadinna kakinaan lu dio mai lino, tu umbudanan mentolinona, sia menggaronto’ dio mai pa’poraianna deata bulituk. 16 Belanna umba tu nanii kamagi’giran sia kasite’geran, indemoto tu katangma’rundunan, sia mintu’ penggauran kadake. 17 Apa iatu kakinaan songlo’ lu dao mai tipamulanna masallo’, ungkabarii kamarampasan, mabalele, matinuru’, ponno kamamasean sia bua-bua maelo, tae’ nabata, sia tae’ nabelo puduk. 18 Anna buanna, iamotu kamaloloan, diambo’ situang kamarampasan lako mintu’ to ma’pasikaelo.
1 Bu’tu umbara nii sae tu kasigagan, sia bu’tu umbara nii sae tu kasiboboran lan kombongammi? Tang bu’tu lu dioraka mai mintu’ kamoraiammi tu male mangea unnoong mintu’ lesoan kalemi? 2 Den kamailuammi, apa tae’ dio kalemi; papateangkomi sia mangimburukomi, apa tae’ miappa’i; sibobo’ sia sigagakomi, apa tae’ dio kalemi, belanna tae’ mimassambayang; 3 sia massambayangkomi, apa tae’ miappa’i, belanna sala passambayangmi, tu belanna la misa’sakan unturu’ kamoraiammi. 4 E kamu tu dipasitinti to ma’gau’ sala, tae’raka mitandai kumua kasiporaian lino iate, iamo kasiualian ELOHIM? Iamoto minda-minda morai la siporai lino iate, iamo mendadi ualinNa ELOHIM. 5 Ba’tu misangaraka tae’ patunna tu dipokada lan Sura’ kamua: iatu penaa Napalan kaleta Nakamali’ ELOHIM, Naurunganni mangimburu? 6 Apa Napa’bengan tu pa’kamasean mandu kapua. Iamo bannangna to anna kua lan Sura’ Madatu: ELOHIM umbali to matampo, apa Napa’kamasean tu pa’kamasean lako to madiongan penaanna. 7 Sorongkomi kalemi lako ELOHIM, ammi eai tu deata bulituk, nasorong boko’ dio mai kalemi. 8 Perreke’i tu Puang anNa reke’ dukakomi. Basei tu limammi, e to kasalan, sia pemasallo’i tu penaammi, e to ma’ranga’-ranga’ penaanna. 9 Pesa’dingimi tu sussa ammi mario sia tumangi’; sipato’ tu penaammi membali kamarioan, sia kasendeammi membali kamasussan. 10 Sipatukomi la umpamadiong kalemi dio oloNa Puang, na Ia la umpamalangka’komi. 11 E sangsiulurangku, da misipalele beko sangsiulurammi. Iatu to umpokada boko’ ba’tu umpasala siulu’na, iamo umpalele beko sia umpasala sukaran aluk. Apa iake mupasalai tu Sukaran aluk, tangiako to unturu’ Sukaran aluk, sangadinna to mangra’ta’na. 12 Sangadinna Misa’ri tu Umpatassu’ parenta sia To mangra’ta’. Iamo kuasa pakarimmanan sia pasanggangan, apa to matumbaroko iko te umpasala padammu tolino? 13 E kamu to ma’kadanna kumua: Allo iate ba’tu masiang tamale lako tondok anu anta torro sangtaun dio, ma’balili sia undaka’ saro; 14 apa tae’ miissanni tu apa la dadi masiangna to. Umbara nakua tu katuoammi? Belanna susi bangrokomi to rambu, sattu’ri ditiro, anna pa’demo. 15 Sangadinna sipatukomi ma’kada kumua: Ke Napoelo’i ELOHIM, anta tuo sia umpogau’i te ba’tu iato. 16 Apa totemo massattuangkomi diona kamatampoammi ma’kada; mintu’na passattuan susito kadake. 17 Iamoto, iake to unnissan umpogau’ melo, apa tae’ napogau’i napokasalan.
1 E kamu to sugi’, tumangi’komi sia unnorronkomi, belanna mintu’na kasanggangan la urrampoikomi. 2 Sanggangmo tu kasugirammi sia nakandemo busung tu tamangkalemi. 3 Ta’garammo tu bulaan sia salakami na iatu ta’ga’na la kendek titanan sa’bi umbalikomi, sia ungkande duku’mi susi api. Mangkamokomi urrampun eanan tonna ma’katampakanna attu. 4 Tiromi, iatu sarona to umpeparei bela’mi, tu milando pa’dui mipatadang, metamba sia iatu sarona to mepare tamamo talinganNa Puang Zebaot. 5 Mangkamokomi tuo ma’pemammi’ lan te lino, sia masua’ kumande; umpelompoi bangpokomi kalemi, naallo pa’reresammo. 6 Mangkamo mira’ta’ kumua la diukung sia mipatei tu to malambu’; natae’ naeakomi. 7 Iamoto, e sangiulurangku, ma’tan penaakomi sae lako allo kasaeanNa Puang. Tiromi, tu to ma’pa’lak untayan bua malapu’ diong mai padang; napama’tanan penaa sae lako nata’painna uran masonak sia uran ma’pangalla’. 8 Ma’tan penaa dukakomi ammi pabatta’ penaammi, belanna mareke’mo tu kasaeanNa Puang. 9 E sangsiulurangku, da misisarroan, da naruakomi pangra’ta’ kadiukungan. Kilalai kumua bendanmo dio to’ ba’ba tu To mangra’ta’. 10 E sangsiulurangku, alami sangka’ tu kauntanggunganna kamasussan sia kama’tanan penaanna mintu’ nabi tu mangka ma’kada tete dio sanganNa Puang. 11 Kilalai kumua iatu to bantang, tabilang maupa’; mangkamo mirangi tu kabantanganna Ayub, sia mangkamo mitiro tu katampakanna penggauranNa Puang, kumua sumpu mamase sia liu kaboro’. 12 Apa iatu ma’iringanna tongan, e sangsiulurangku, da ammi menggata, la umpopenggata langi’ ba’tu lino, ba’tu penggata senga’, sangadinna la mikua tonganna, ke tonganni, sia tae’, ke tae’i, da naruakomi pangra’ta kadiukungan. 13 Denrokomika tu masussa? sipatu la massambayang. Denkomiraka parannu? sipatu la umpopenani pa’pudian. 14 Denrokomika tu masaki? sipatu la untambai tu mai penatua kombongan, anna passambayanganni, sia anna bolloi minnak tete dio sanganNa Puang. 15 Anna passambayang narondong kapatonganan umpamakarimmanni tu to masaki, anna Puang la umpamalekei, sia iake mangkai umpogau’ kasalan, la dipa’dei tu kasalanna. 16 Iamoto sipatukomi la sipangakuan kasalammi sia la sipassambayangankomi, ammi maleke. Iatu passambayangna to malambu’, tu napalantuk penaa, kapua kamatotoranna. 17 Iatu Elia pada bangsia a’ganta, apa lantuk tu passambayangna kumua da nasae uran, tae’mi nasae tu uran dio padang iato tallung taun annan bulanna. 18 Massambayang pole’omi, nasae tu uran dao mai langi’, anna pakendek burana tu padang. 19 E sangsiulurangku, iake denkomi pusa diona tonganna, anna misa’ tau umpopengkatoba’i, 20 la miissan kumua iatu to umpopengkatoba’ misa’ to kasalan dio mai lalan pusana, iamo umpamakarimman deatanna tau iato dio mai kamatean, sia la ussamboi kasalan buda.
1 Iate sura’ lu dio mai Petrus, rasulu’Na Yesu Kristus, diparampo lako mintu’ to ditonno’, iamoto naala bilanganna to tisambo’ mekaletteran utan dio lu Pontus sia Galatia sia Kapadokia sia Asia sia Bitinia, 2 tu ditonno’ situru’ paissan temponNa ELOHIM, Ambe’, Napamasallo’ Penaa lu lako kaumpengkaolaian Yesu Kristus sia pa’pi’pikan raraNa: denno upa’ anna sakerangngan-rangnganna tu pa’kamasean sia kamarampasan lako kalemi. 3 Mintu’na kadipudian lu langngan nasang ELOHIM Ambe’Na Puangta Yesu Kristus, tu tete dio kakapuanna mamaseNa anna dadian poleki’, taurunganni unnappa’ kapa’rannuanan tuo belanna kamalimbangunanNa Yesu Kristus dio mai to’ to mate, 4 la ungkabu’tui mana’ tang la sanggang sia tang attangan sia tang la malayu, tu diannangkomi lan suruga, 5 tu Narinding pala’ kuasanNa ELOHIM tete dio kapatonganan lu lako kamakarimmanan tu diparandan la dipasombo, ke attu ma’katampakanna. 6 Lan ianna te minii parannu, moi anna attu sangattu’ bangri, iake inang pato’i, la naparosso inaakomi ma’rupa-rupa peroso, 7 kumua anna kalantukan kapatonganammi tu disudi – tu mandu keangga’ na iatu bulaan la sanggang moi anna disudi api – la payan kumua umpabu’tu kapudian sia kamala’biran anna kadipangkeran, ke attunnamo sombo tu Yesu Kristus, 8 tu tae’ bangpa mikitaI, apa mikamaseimo; moi anna tae’ mitiroI totemo, apa mipatongan sia Ia mipobannang sende paiman sitonda kaparannuan tang dilambi’ dipokada sia dipakala’bi’na, 9 belanna milambi’ tu patunna kapatonganammi, iamora tu kamakarimmananna deatammi. 10 Iatu diona kamakarimmanan naparri-parrimo nadaka’ sia napelalan mintu’ nabi; tu ma’nubua’ diona pa’kamasean tu la rampo lako kalemi, 11 sia napelalan attu umbara nakua a’ganna tu attu Napa’patuduan PenaanNa Kristus lan kalena tau iato mai, tonna pamanassa dolomi Penaa tu mintu’ kamaparrisanNa Kristus sia iatu mai kamala’biran sidanu’-danu’ undinna. 12 Mangkamo dipapayanan tau iato mai, kumua tae’ anna kalena napatu, sangadinna kamuri anna mangka masara’ lan mintu’ passalan, tu totemo te napokadangkomi tu to umpa’peissanan Kareba-kaparannuan lako kalemi tete dio Penaa Masallo’, tu disua dao mai suruga; passalan iamorato napetimbayo malaeka’ la morai naissan. 13 Iamoto pamataranni tu tangnga’mi sia maingarangkomi sia rannuan tongan-tonganni tu pa’kamasean la diparampo lako kalemi, ke attunnami sombo tu Yesu Kristus. 14 Susikomi pia’-pia’ mengkaola sia da ammi parundu’i tu sangka’ menturu’ lako kamailuan dolo, susi tommi lanpa kabagammi, 15 sangadinna susi Puang masero tu mangka untambaikomi, la susi dukakomi masero lan mintu’ gau’mi; 16 belanna mangkamo disura’ kumua: La maserokomi, belanna maseroNa’. 17 Iake misa’bu’i Ambe’, tu mangra’ta’ tang pakayun bimbang sitinaya penggauranna simisa’-misa’ tau, dadi la lolang mataku’komi, angge mempuemipa lan te lino, 18 belanna miissan kumua dila’bakmokomi dio mai gau’ tang kebattuammi, tu misiosso’i dio mai nene’ to dolomi, tangia apa la sanggang dila’bakangkomi, susinna salaka ba’tu bulaan, 19 sangadinna rara mala’bi’Na Kristus, tu butung rara anak domba tae’ sayuanna sia tae’ attanganna. 20 Mangkamo Ia dipamanassa tonna tang dikombongpa te lino, apa mane dipapayanri te attu ma’katampakanna belanna kamu; 21 bannang diomora Kristus, ammi patongan ELOHIM, tu umpamalimbangunNi dio mai to’ to mate sia Naba’gi kamala’biran, naurunganni lu lako ELOHIM tu kapatonganammi sitonda kapa’rannuanammi. 22 Tu mangkamokomi usseroi deatammi diona kamengkaolammi lako kamanapparan miurunganni ungkarampa’i tonganni tu mintu’ siulu’, iamoto sipatu la lantuk penaa tongankomi siala mase, 23 belanna mangkamokomi didadian pole tangia kumua dio mai taruk la sanggang, sangadinna tang la sanggang, tete dio kada marendengNa sia matontonganNa ELOHIM. 24 Belanna: Mintu’ to lino butung riu, sia mintu’ kamala’biranna butung ta’bi riu; anna malayu tu riu sia rondon tu ta’binna; 25 apa iatu kadanNa ELOHIM tontong sae lakona. Iamora te tu kada di pa’peissanan lako kalemi.
1 Iamoto rampananmi tu mintu’ kalando-pa’duan sia mintu’ sanda pakena sia kabelo-pudukan sia kamagallian sia mintu’ pa’palele beko; 2 susi pia’-pia’ mane dadi, la susi dukakomi to ungkaduangi bumbungan massang, dikua anna ia mipolobo’ landa’ lako kasalamaran, 3 iake misa’dingmi kumua masokan tu Puang. 4 Iamo mipentireke’i, iamotu batu tuo, tonganna natibei tolino, apa passanganNa ELOHIM ditonno’ sia keangga’; 5 la susi dukakomi batu tuo dibangun mendadi misa’ banua mempenaa sia kombongan masallo’na tominaa, dikua ammi pemalaran pesuru’ mempenaa, tu Naporai ELOHIM belanna Yesu Kristus. 6 Belanna den disura’ lan Sura’ Madatu kumua: Kutanan lan Sion tu batu petau, ditonno’ sia keangga’; na iatu to umparandan Dio kapatongananna, tae’ anna la dipakasiri’. 7 Iamoto iatu kamu ma’patonganna mipakeangga’, apa iatu tang ma’patonganna napatu te kada iate: iatu batu natibe pande, ia bangsiamo mendadi batu petau, 8 sia: Misa’ batu katitodoan sia buntu batu ma’pamatana’, tu nanii titodo tau iato, belanna tae’ anna turu’i tu kadanNa ELOHIM; dilampakmo tu tau iato mai lako apa iato. 9 Apa kamu te misa’ rapu ditonno’, misa’ kombongan tominaa ma’parenta, misa’ bangsa masallo’, sangrapu tau misanNa ELOHIM, kumua ammi pakaleleanni tu penggauran kapuanNa Puang, tu untambaimokomi tassu’ lan mai kamalillinan mentama kamaseroan kalle-kalleanNa; 10 iamotu kamu dolona tangia taunNa, apa totemo taunNamo ELOHIM; tu dolona tang unnappa’ kamamasean, apa totemo te dikamaseimo. 11 E pa’kaboro’ku, kupakilalakomi susito mentiruran sia to lumio’ lan te lino, la mitoyangan tu kalemi dio mai mintu’na kamailuan pa’kalean tu sirari deatammi; 12 iatu gau’mi la melo dio lu to kapere’, dikua anna iatu napobannang umpalele bekokomi tau butung to umpogau’ kadake, tu belanna natiro tu penggauran melomi, anna pakala’bi’i tu ELOHIM ke alloNami Puang sae umpakilalai. 13 La turu’komi lako mintu’ parenta napondok tolino belanna Puang, la lako datu kapua, belanna iamo ma’iringanna kuasanna; 14 la lako mintu’ to maraya, belanna iamo nasua datu kapua umpakkanni tu mintu’ to umpogau’ kadake, sia la umpakkanni melo tu to umpogau’ kameloan. 15 Belanna susimoto tu pa’poraianNa ELOHIM, kumua anna diona penggauran melo minii ungkamummu’i tu puduk katangpaissananna to baga. 16 Susito torro to makaka; tang susito unnangkaran katorro-tomakakanna la ussamboi kakadakean, sangadinna susito taunNa ELOHIM. 17 Kasiri’i tu mintu’ tau. Pakaboro’i tu mintu’ sangsiuluran. Kataku’i tu ELOHIM. Pangke’i tu datu kapua. 18 E mintu’ ruranan, tundukkomi lako puangmi sia kasiri’ tongan-tonganni, tangia lako manna manamanna sia masokanna, sangadinna lako duka tu masa’ga’na. 19 Belanna iamo Naporai ELOHIM, ke manda’i tu tanan penaanna tau lako ELOHIM, nabelai umpatananni tu kamasussan, moi umperasai kamaparrisan tang sirua-rua. 20 Belanna apara kadipudianna, ke ma’tan penaakomi ma’patanan dikambei, belanna umpogau’komi kasalan? Apa ke ma’tan penaakomi umpatanan kamaparrisan belanna umpogau’komi kameloan, iamo ia Naporai ELOHIM to. 21 Belanna iamora patunna to ammi ditambaimo, apa umperasai dukamo kamaparrisan tu Kristus belanna kamu, Natampeangkomi misa’ sangka’, kumua ammi rundu’i bate lalanNa. 22 Iamo Ia, tu tang umpogau’ kasalan, tae’ duka naombo’ dio mai randan pudukNa tu kada patua’ ba’tang; 23 iatonna disere kadai, tae’ anNa papakkanni sere kada, sia iatonna rampoi kamaparrisan, tae’ anNa ma’pakarrang, sangadinna Nasorong lako Puang tu iannato, tu tang pakayun bimbang umpaolai salunna. 24 Ia Kalenamo umpassanni lan batang kaleNa tu mintu’ kasalanta Napemalaranni dao kayu pea’ta’, kumua iatonna tiro matemoki’ kasalan, la natiro tuoki’ kamaloloan; belanna iatu kamassendang-sendanganNa mipomondo. 25 Belanna dolona pusakomi susi domba, apa totemo mengkara’pa lu lakomokomi To mangkambi’ sia To ungkatirinnai deatammi.
1 Susi duka kamu, e mintu’ baine, la tundukkomi lako muanemi siamo, dikua iake denni umbali-balii tu kada iato, ma’din natalo kedona bainena, moi tae’ nama’kada, 2 ke natiroi tu kedo maseromi sia sibaa pa’pakaraya. 3 Da ammi pakei kalemi pakean merrupa, iamotu beluak diampinni’ sia umpake bulaan, ba’tu ma’rupa-rupa pakean maballo, 4 sangadinna sipa’ malammak diong ba’teng, tu umpake pakean tang la sanggang, iamotu kedo sorong inaa sia kappa, tu kapua angga’na dio oloNa ELOHIM. 5 Belanna susi dukato tonna dolo-dolona mintu’ baine masallo’, tu urrannuan ELOHIM, umpakei duka kalena, anna tunduk lako muanena siamo, 6 susi Sara sanda katuru’ lako Abraham napekapuangi. Na iatu kamu te dadimokomi anakna, iake umpogau’komi melo, ammi tang ungkataku’i tu apa ma’patiramban. 7 Susi duka kamu to, e mintu’ muane la kinaakomi siruran bainemi, belanna ma’kada baine, ammi kasiri’i, apa pada umpomana’komi pa’kamaseanNa ELOHIM, iamotu katuoan: dikua anna tang tikadang-kadang tu passambayangmi. 8 Ma’katampakanna sipatukomi sola nasang sanginaa, sia maturu-turu, sia unnala mase mintu’ siulu’, sia madulu’, sia umpamadiongan penaa; 9 da ammi papakkanni kakadakean tu kakadakean, ba’tu sere kada dipakkanni sere kada, sangadinna palakuanni karongkosan, belanna iannamorato tu ditambangkomi, kumua ammi pomana’ karongkosan. 10 Belanna: Iatu to morai la tuo sia unnappa’ attu melo, la napakari’pi tu lilana umpokada kadakena, sia pudukna, tang la narandan kalandopa’duan; 11 sia sipatu la ullempangan kakadakean, anna pogau’ kameloan; sipatu la undaka’ kamarampasan anna ula’i; 12 belanna iatu matanNa Puang umpemantang to malambu’ sia Natananni talinga tu pa’palakunna, apa Natiro sengke tu to umpogau’ kakadakean. 13 Mindara tu la umpogau’ kadake lako kalemi ke birisankomi untuntun kameloan? 14 Apa iake naruakomi kamaparrisan tu belanna kamaloloan, rongko’komi; sia da mikataku’i tu pa’pakarrangna to mai tau sia da ammi potirambanni. 15 Pamaindanni lan penaammi tu Kristus kumua iamo Puang, sia la tontongkomi marea umpebalii tu mintu’ to ungkutanaikomi diona kapa’rannuanan dio kalemi, apa la naturu’ sorong inaa sia sipa’, 16 sia bannang putekomi, dikua anna diona kanasangammi tau kadake, iamo napomasiri’ to ussayu torro ke’de’ melomi lan Kristus. 17 Apa mandu melo ke miperasai tu kamaparrisan, – ke Napoelo’i ELOHIM –, belanna umpogau’ melo na iatu umperasai parri’ belanna umpogau’ kadake. 18 Belanna pissan dukari tu Kristus mate diona mintu’ kasalanna tau, Iamo To malolo belanna to tang malolo, kumua anNa solangki’ lako ELOHIM; tonganna anNa dipatei diona batang kale, apa dipatuo diona penaa. 19 Nalan penaa iato Nanii umpa’peissananni lako mintu’ bombo lan pa’pattangan, 20 tu dolona battuk tonna pamalambe’pi ELOHIM tu kama’tanan penaanNa, tonna attunna Nuh, namarassan dipasakka’ tu lembang, tu nanii sidi’ri tau lan – karuari tau – dirinding pala’ tete dio uai. 21 Iatu uai rapangan umpamakarimmankomi totemo, iamotu pa’dioran, tu battuananna tangia ullossokki mariganna dio batang kalemi, sangadinna mepalakuan sukaran inaa maelo ELOHIM, tete dio kamalimbangunanNa Yesu Kristus, 22 tu mangkamo kendek langngan suruga, anNa unno’ko’ dio kananNa ELOHIM, na mintu’ malaeka’ sia to paa sia kakuasan mengkanorong lako Kalena.
1 Belanna mangkamo umperasai kamaparrisan tu Kristus unnala a’gan tolino, la sipatukomi umpoparea lalan inaa ia dukato, kumua minda-minda umperasai kamaparrisan diona a’gan batang kale, dilendokammo dio mai kasalan, 2 dikua anna lan mintu’ angge tuomipa, da mituru’ mintu’ kamailuan a’gan tolino, sangadinna pa’poraianNa ELOHIM. 3 Belanna silasamo tu attu lendu’ minii mangka umpogau’i tu pa’poraian to kapere’, umpogau’ passulo bongi, kamailuan, malango, ma’dadu tambuk, tang ussanda mangiru’, menomba sanda kadake lako deata. 4 Lan tu iannato mangnga untangnga’komi, kumua tae’ ammi turu’ sisola tau iato mai rokko liku tang penggauran ia dukato, naurunganni umpalele bekokomi; 5 apa inang la napebalii lako Puang undinna, tu tumaya la umpaolai salunna la to tuo la to mate. 6 Belanna iamora patunna to anna dipa’peissanan duka lako to matemo tu Kareba-kaparannuan, dikua anna dipaolai salunna tu tau iato mai situru’ a’gan tolino lan batang kalena, apa tuo lu lako ELOHIM unturu’ a’gan mempenaa. 7 Apa iatu ma’katampakanna mintu’ apa mandappi’mo, iamoto la matangkinkomi sia mainga’ lan passambayangmi. 8 Iatu ma’iringanna tongan la siala masekomi, belanna iatu kasiala-masean ussamboi kasalan makamban. 9 Sipatukomi sikendek-kendekan tang naturu’ ma’nuku-nuku. 10 La sikamayangkomi sitinayanna pa’kamase dio kale simisa’-misa’mi, susito mangringki mapato tu dipaingko’i ma’rupa-rupa pa’kamaseanNa ELOHIM. 11 Iake den tau ma’ulelean, sipatu ma’ulelean susito umpokada kadanNa ELOHIM; iake den tau ungkamayai solana, sipatu naturu’ tu kamatotoran Nakamaseanni ELOHIM; anna dipakala’bi’ tu ELOHIM lan mintu’na tete dio Yesu Kristus; lu lako Kalena tu kamala’biran sia kapaan tontong sae lakona. Amin. 12 E pa’kaboro’ku, da mikamangngai tu kadipakario-rioan maparrang tu rampo ussudikomi, butung misa’ apa makalaen-laen urruakomi, 13 sangadinna la parannukomi sitinaya kataanammi lan kamaparrisanNa Kristus; dikua ke attunnami sombo tu kamala’biranNa la parannukomi sia sende paiman. 14 Iake ditellekomi belanna sanganNa Kristus, maupa’komi, apa Natorroikomi tu Penaa kamala’biran, iamotu PenaanNa ELOHIM untorroikomi. 15 Iamoto, da miden misa’ umperasai kamaparrisan butung to papatean ba’tu to boko ba’tu misa’ to kadake, ba’tu to umpentamai sara’na to senga’; 16 apa iake denni misa’ narua kamaparrisan belanna Sarani, da anna masiri’, sangadinna iatu sanga iato la napakala’biran ELOHIM. 17 Belanna nalambi’mo attunna tu to lan banuanNa ELOHIM randuk dipaolai salunna, apa iake kita te tu nanii randuk, apara katampakanna tu mintu’ to tang unturu’ Kareba-kaparannuanNa ELOHIM? 18 Sia iake maparri’i tu to malambu’ unnappa’ kamakarimmanan, naumbara la nanii mennolo tu to tang mekaaluk sia to kadake? 19 Iamoto sipatu tu mintu’ to umperasai kamaparrisan situru’ pa’poraianNa ELOHIM ussorong penaanna lako To tumampa maruru’, anna pogau’ kamalamburan.
1 Inde sia tu pa’pakilalangku lako mintu’ penatuammi – belanna pada penatua dukana’ sia to umpemanassa diona mintu’ kamaparrisanNa Kristus, sia umpotaa kamala’biran la dipasombo undinna: – 2 kambi’i tu mintu’ dombaNa ELOHIM tu mitage’na, da anna susito diparuku sangadinna la sanning penaa situru’ pa’poraianNa ELOHIM; sia da anna butung la morai mesaro bu’tu kadake, sangadinna naturu’ penaa kalebu; 3 da mia’ga to ma’parenta kalemi lako mintu’ to dipatagerangkomi, sangadinna umpa’petiroangkomi kalemi la dadi sangka’lako mintu’ domba iato. 4 Sia iake bu’tumi undinna tu Pangulu to mangkambi’ iato, la miappa’ tu makota kamala’biran tang la malayu len. 5 Susi duka kamu, e to mangura, la tundukkomi lako mintu’ penatua sia la situndu-tunduangkomi sola nasang umpotambeke’ kaumpamadiongan penaa; belanna Nabali ELOHIM tu to matampo, apa Napa’kamasean tu pa’kamasean lako to madiongan penaanna. 6 Iamoto la mipamadiongan tu kalemi diong to’ lima matoto’Na ELOHIM umpoissan angge maritik, anNa pamalangka’komi ke attunNami. 7 Sorongi tu mintu’ kamasussammi lako Kalena, belanna Ia ungkaritutuikomi. 8 La mainga’komi sia matangkinkomi; iatu deata bulituk, balimmi susito singa umburrung-burrung lumiling, undaka’i minda tu la naamma’ kalebu. 9 Eai kapatonganan batta’, belanna miissan, kumua mintu’ kamaparrisan susito, naupu’ naperasai mintu’ sangsiulurammi lan lili’na lino. 10 ELOHIM oto’na mintu’ pa’kamasean tu mangka untambaikomi tete dio Kristus mentama kamala’biran matontonganNa, ke mangkamokomi umperasai kamaparrisan lan attu sangattu’, Ia duka la umpasundunkomi sia umpabantangkomi sia umpamatoto’komi sia umparandangannikomi. 11 Lu lako Kalena tu kapaan tontong sae lakona! Amin. 12 Iate sura’ naoki’ Silwanus tu kusanga siulu’ maruru’ lako kalemi, kunii ussauran kondi’komi, la ma’pakilala sia ungkatottongi, kumua iamote tu pa’kamasean tonganNa ELOHIM. Bantangkomi lan. 13 Iatu kombongan dio Babel, tu ditonno’ susi kamu, umparampo salama’na lako kalemi, susi duka anakku Markusus. 14 La sisalama’-lama’ pangudung pa’koboro’komi. Ammi marampa’mora sola nasang tu lanna Kristus.
1 Iate sura’ lu dio mai Simon Petrus, taunNa sia rasulu’Na Kristus, diparampo lako mintu’ to unnappa’mo kapatonganan, tu pada mala’bi’na kapatonganangki tete dio kamaloloanNa Kapenombanta sia Yesu Kristus, To pakarimmanan: 2 dennoupa’ anna sakerangngan-rangnganna tu pa’kamasean sia kamarampasan lako kalemi, diona kauntandaiammi ELOHIM sia Yesu, Puangta. 3 Belanna kamatotoran kamendeatanNa nakamaseammoki’ tu mintu’na apa mebaa lako katuoan sia kapengkaolan, bannang dio kauntandaiannai tu To untambaiki’ tete dio kamala’biranNa sia kasundunan kameloanNa. 4 Tete indemorato anta dikamaseimo mintu’ pangallu’ mala’bi’ sia mandu kapua, kumua anna pangallu’ iato minii umpotaa pasirua mendeata, ke ullendokammokomi kalemi dio mai kasanggangan bu’tu lan te lino belanna kamailuan. 5 Iamo bannangnato ammi la umpengkullei tonganni umpasombo kameloan lan kapatonganammi; na kameloammi umpasombo kapaissanan; 6 na kapaissanammi umpasombo kauntaloian kale; na kauntaloiammi kale umpasombo kabantangan; na kabantangammi umpasombo kapengkaolan; 7 na kapengkaolammi umpasombo pa’kaboro’ lako sangsiuluran, na pa’kaboro’mi lako sangsiuluran umpasombo kasiala-masean. 8 Belanna iake dio nasangi kalemi tu iannate, sia sakerangngan-rangnganna, iamora tang untangga’komi tukkunan sia tang membua diona kapaissanan untandai Puangta Yesu Kristus. 9 Belanna iatu to tae’ nadio nasang kalena tu iannate, tau iato buta sia maraun, apa tang nakilalaimo tu kadiseroianna dio mai kasalan masainna. 10 Iamoto e sangsiulurangku, la mandu mipengkullei umpamatoto’i tu kaditambaiammi sia kaditonnorammi; belanna iake mipogau’i susito, inang tae’ mila tilende’ len. 11 Belanna susimoto ammi dibungkaran sea-sea lalan tama Parenta matontonganNa Yesu Kristus, Puangta sia To pakarimmananta. 12 Iamoto tang la maliluna’ umpakilala nenne’komi tu diona mintu’na te, moi miissan nasangmi, sia dipabantangkomi lan pangadaran tongan, susitu mangkanna mitarima. 13 Iatu kusanganna pato’, ke lan siapa’ tenda iate la kupamabalisakomi, ke kupakilalakomi; 14 belanna kuissan kumua iate tendaku la kutampe madoi’, susi tu Napasomboammo’ Puangta Yesu Kristus, 15 dikua anna lan duka mintu’na attu, ke matemo’ la mibela umpengkilalai tu mintu’nato. 16 Belanna tae’ angki turu’i tu ulelean pare digaraga kamalutean, tongki pokadangkomi tu kuasa sia kasaeanNa Puangta Yesu Kristus, sangadinna kitiro kalenamo tu kamatandeanNa. 17 Belanna mangkamo unnappa’ kadipangkeran sia kamala’biran dio mai ELOHIM Ambe’, tonna diparampoI gamara dao mai kamala’biran matande, susite: Iamote tu Anak pa’kaboro’Ku, Ia dukamo Nanii kasendeangKu. 18 Kami kalenamo mangka urrangii te gamara lu dao mai langi’, tongki sisola dao buntu maindan. 19 Mandu polepa matoto’ tu kada nubua’ dio kaleta; ke mipemaranga susii palita parrang lan inan malillin, naurunganni tibangka’ masiang, sia bu’tu lan penaammi tu bintoen sulo bai. 20 Apa iatu ma’iringanna la mikilalai tu iannate, kumua tae’ misa’ pa’nubua’ lan Sura’ Madatu ma’din nabattuananni tangnga’ misanna tolino, 21 belanna tae’ bangpa pa’nubua’ napabu’tu pa’poraian tolino, sangadinna Natamaipi Penaa Masallo’ tu tau, anna sa’bu’i tu kada lu dio mai ELOHIM.
1 Apa den dukamo dolona ba’tu pira nabi mo’rang dio lu to Israel, susi duka tu kamunna la bu’tu ba’tu pira guru ma’papusa, la umbaa buni pangadaran sala, tu untumang tau, sia napeonganni tu Puang mangka ulla’bakki’, sia umpasae kasanggangan madoi’ lako kalena. 2 Sia buda tau la unturu’i tu to tang penggauran napogau’; iamora tu tau iato napobannang anna sayui tau tu lalan pangadaran tongan. 3 Belanna kabasisi-inaanna nala undaka’ saro dio mai kalemi umpokada kada passede. Masaimo tumaya tu ukungan la urrampoi sia ia duka tu kasangganganna ma’kampa bangmo. 4 Belanna iake tae’i anNa dampangi ELOHIM tu malaeka’ tonna pogau’ kasalan, sangadinna Napembuangan tama naraka sia Napatama lo’ko’ kamalillinan sia Napattang sae lako diukungna, 5 sia iake tae’i Nadampang lino dolo-dolo, sangadinna Nuh manna, to umpa’peissanan kamaloloan, karuai sibaa tu Narinding pala’, tonna pasabu’i uai saba’ tu lino to tang mekaaluk; 6 sia iake Napopennaumi tu tondok Sodom na Gomora sia Naukung naurungan mangsan, Nanii umpadenanni sangka’ tu mintu’ to umpalolang tang mekaaluk kalena, 7 sia Narampanan tu Lot to malambu’, tu umpomasussa gau’ tang penggauran napogau’ to kadake, 8 – apa iatu to malambu’ iato tonna sisola tau iato mai, belanna natiro sia narangi tu penggauran ma’liu aluk, allo-allomi masussa tu penaa malambu’na – 9 iake susito, payanmo kumua Naissan Puang urrampanan mintu’ to mengkaola lan mai kadirosoan, sia umpattang mintu’ to kelok penaanna sae lako allo pangukungan, anNa pakario-rioi, 10 ondong polepi tu to umpalolang kalena unturu’ kamoraian pa’kalean lan kamailuan masarepa, sia tang umbilang mintu’ kapaan. Barani sia umpattuan penaanna sia tang magiang ullangdo mintu’ tu mai disanganna mala’bi’, 11 na mintu’ ia malaeka’ moi anna mandu kapua kamatotoranna sia kuasanna tae’ anna pa’peukungan tampak ropui tu tau iato lako ELOHIM. 12 Apa mintu’ tau iate, susi olo’-olo’ tae’ tangnga’na, dipadadi turu’ lalan biasanna la napotingkanan sia dipatei, untelle apa nakabagai; tae’ anna salai tang la sanggang natumang penggauran pasangganganna, 13 naurunganni unnappa’ pakkan kasalanna. Tau iato mai nasanga misa’ kasendean tu pa’pemammi’na keallo, anna attangan sia sayuan tu tau iato mai, ma’pemammi’ lan pa’pakenanna, ke kumandekomi sola. 14 Mentia’-tia’ bang tu matanna ma’gau’ sala sia tang natorei umpogau’ kakadakean, nadaai tu to tang bantang penaanna, umpopa’biasa basisi penaanna, anak-anak ditampakki ropu; 15 iatu tau iato mai untampe lalan malolo anna pusa narundu’i tu lalanna anakna Beor, iamotu Bileam, tu umporai saro bu’tu dio mai kakelokan, 16 apa narua pelo’bo belanna diona kakelokanna; misa’ keledai tang ma’kada, ma’kada tolino undampa kabaganna nabi iato. 17 Tau iate mai susi kalimbuang marangke sia salebu’ nairi’ talimpuru’, tiparandanmo tu kapi’tukan lako kalena. 18 Belanna umpokada matampo kada tang kebattuan, anna daai pa’poraian pa’kalean sia tang penggauran tu to mane tilendok dio mai to unnolai lalan pusa. 19 Naalluran katilendokan tu tau iato mai, na ia kalena napokaunan kasanggangan; belanna iatu tau mengkaunan lako pasau’na. 20 Belanna iake tilendokmi tu tau iato mai dio mai kamaruttakanna lino tete dio kauntandaiannamo Puang To pakarimmananta, Yesu Kristus, naundinna tibalik poleomi naala poya lan mintu’nato anna talo, mandu kadake ia te undinna na iatu pamulanna. 21 Belanna mandu melo, iake tae’pi natandai tu lalan kamaloloan na iake natandaimi, namemboko’ dio mai atoran masallo’ disoronganni. 22 Nalambi’mo te parumbasan tongan tu tau iato mai, tu nakua: Asu ungkande luana sia bai mangka didio’ mentombang sule.
1 E pa’kaboro’ku, iamote tu sura’ ma’penduanna kupakatuangkomi; lan to sura’ da’dua kunii umpamabalisa inaa malambu’mi tete dio kakupakilalammi, 2 dikua mikilalai tu kada mangka napokada mintu’ nabi masallo’ dolona sia atoranNa Puang To pakarimmananta, napokadangkomi mintu’ rasulu’mi. 3 Ma’iringanna la mikilalai te iannate, kumua iake ma’katampakanna attu la sae ba’tu pira-pira to patelle sibaa petellena, tu umpalolang kalena unturu’ kamailuanna, 4 anna ma’kada nakua: Umbara nakua tu kasaeanNa tu diallu’? belanna temponna pa’de nene’ta, iatu mintu’ angge maritik susi bang sia to dio mai tipamulanna kadadianna langi’ na lino. 5 Belanna naangga’i tau iato mai tang umpalan ara’i te iannate mai, kumua tete dio kadanNa ELOHIM inang denmo tempon dio mai tu langi’ sia lino duka dikombong dio mai uai tonna dipopa’misa tu kauaianna. 6 Tete dio duka uai anna sabu’ tu lino to attu iato nakabu’ uai saba’. 7 Apa iate langi’ sola lino te denna totemo, susi ianan dianna rara’, diparandanan api, tete dio duka kada iato sae lako allo kadiukungan sia kasangganganna mintu’ to battuk. 8 Apa iate misa’na te da mitang umpalan ara’i, e mintu’ pa’kaboro’ku, kumua sangallo Nasanga Puang pada bangsia sangsa’bu taunna sia sangsa’bu taunna pada bangsia sangallo. 9 Tae’ Namarempa tu Puang umpalanda’ pangallu’Na, susitu nasanga tau pira kumua marempa tu iannato, sangadinna Nasuka’ kalandokomi, tae’ Naporai, ke denni misa’ tau sanggang, sangadinna kumua anna mengkatoba’ nasang. 10 Apa iatu alloNa Puang la sae butung to boko; allo iato mintu’ langi’ la sappi anna mongngo’, sia mintu’na anasi’ la nakande api nasisarak-sarak, sia iatu lino sola mintu’ penggauran lan, la dimampu’i. 11 Belanna susinna la kasangganganna to tu mintu’ apa, naumbara la mipakuanni tu kalemi unturu’ gau’ masallo’ sia kamengkaolan? 12 Sia mamali’ untayan kasaeanna alloNa ELOHIM, tu napobannang langi’ la nakande api nasisarak-sarak sia mintu’ anasi’ lolong lan api ma’lana-lana. 13 Apa iatu Naallu’na Puang, untayanki’ langi’ ba’ru sia lino ba’ru, tu nanii kamaloloan. 14 Iamoto, e pa’kaboro’ku, tayanni tu mintu’nato sia pengkullei, ammi diapparan torro marampa’ tang attangan sia tang sayuan dio oloNa Puang, miurunganni marampa’. 15 Sia sipatu la mibilang, kumua iatu pesuka’ kalandoNa Puangta umpabu’tu kamakarimmanan, susi duka tu mangka nasurasangkomi Paulus, siulu’ pa’kaboro’ta, sitinaya kapaissanan dikamaseanni. 16 Susimo lan mintu’ sura’na to, ke nasa’bu’i te iannate. Den duka lan ba’tu pira passalan tu masussa dibattuananni; iatu to tang mandalan paissanna sia tang bantang nabulang leko’ susitu mai sura’ senga’, naurunganni umpabu’tu kasanggangan lako kalena. 17 Na kamu te, e pa’kaboro’ku, belanna inang miissan dolomo tu mintu’na passalan iato, dadi la matangkinkomi, da nabaakomi pangadaran ma’papusanna mintu’ to kadake iato, ammi tilendok dio mai kabantangammi; 18 sangadinna sakendek-kendekmi lan pa’kamasean sia kauntandaian diona Puangta sia To pakarimmananta, Yesu Kristus. Lu lako Kalena tu kamala’biran, la totemo te, la attu tontong sae lakona. Amin.
1 Iatu apa denmo tempon dio mai, tu kirangimo, tu nata’paimo matangki, tu mangkamo kitiro sia mangkamo nakaka’ limangki iamotu diona Bisara katuoan, 2 – na iatu katuoan mangkamo dipasombo sia kitiromo, angki katottongi sia kipa’peissanan lako kalemi tu katuoan matontongan, tu inang denmo siayoka Ambe’, anna dipasombo lako kaleta; – 3 iatu apa kitiromo sia kirangimo, ia dukamo kipa’peissanan pole lako kalemi, anna kamu duka tama kasiulangan lan kasiturusan sisola kami; iatu kasiturusangki iamo kasiturusan kisiulangi Ambe’ sia Yesu Kristus, AnakNa. 4 Iatu iannate kisura’, dikua anna sundun tu kaparannuanta. 5 Iamote tu kadanNa tu mangka kirangi dio mai Kalena, angki pa’peissananni lako kalemi, kumua iatu ELOHIM Iamo kamasiangan, sia inang tae’ kamalillinan lan Kalena. 6 Iake ma’kadaki’ kumua den kasiturusanta sola, apa lolang lanki’ malillinna, manassa mo’rangki’ sia tae’ tapogau’i tu situru’na kamanapparan. 7 Apa iake lolangki’ lan kamaseroan, susi Ia torro lan kamasiangan, manassa denmo kasiturusanta sola nasang, sia raraNa Yesu, AnakNa, usseroiki’ dio mai mintu’ kasalan. 8 Iake ma’kadaki’ kumua tae’ kasalan dio kaleta, umpakena kalenaki’ kaleta sia tae’ kamanapparan dio kaleta. 9 Apa iake taakui tu mintu’ kasalanta, maruru’ sia malambu’ Ia tu ELOHIM, la umpa’dei mintu’ kasalanta, sia usseroiki’ dio mai mintu’ kakadakeanta. 10 Iake ma’kadaki’ kumua tae’pa tapogau’ len kasalan, untanda to mo’rangki’ ELOHIM, sia tae’ dio kaleta tu kadanNa.
1 E anakku, ia sia kusurasangkomi te, dikua da mipogau’ kasalan. Na iake denni misa’ tau umpogau’ kasalan, den kita tu Pa’bisaranta lako Ambe’, iamo Yesu Kristus, To malambu’, 2 sia Iamo dadi pemala’ usseroi mintu’ kasalanta, sia tangia kasalanta manna, sangadinna kasalanna duka mintu’ issinna lino. 3 Dionamote taissanni kumua tatandaimo, iake takaritutui tu parentaNa. 4 Iatu to ma’kada kumua: Kutandaimo, apa tae’ nakaritutui tu parentaNa, iamoto mo’rang, sia tae’ kamanapparan dio kalena. 5 Apa minda-minda ungkaritutui tonganni tu kadanNa, tonganna kumua lanmo kalena nanii tepu pa’kaboro’Na ELOHIM. Dionamoto taissanni kumua iatu kita lanki’ Kalena. 6 Iatu to ussanga kalena torro lan Puang sipato’ ia la umpalolang kalena susi Kristus mangkamo umpalolang Kalena. 7 E mintu’ pa’kaboro’ku, tangia parenta ba’ru kusurasangkomi, sangadinna parenta masaimo, tu inang diomo kalemi tempon dio mai. Iatu parenta masai, iamotu kada mangka mirangi. 8 Apa kusurasan dukakomi parenta ba’ru, iamotu apa tongan diona Kristus sia diona kamu, belanna iatu malillin lendu’mo sia iatu manassana masiang parrangmo. 9 Minda-minda tu ussanga kalena lan masiangna, apa ungkabiri’ siulu’na, iamo tontong lan malillinna sae lako totemo. 10 Apa iatu to umpakaboro’ siulu’na, tonang lan ia masiangna, nalan tau iato tae’ dipotitumbunna. 11 Apa iatu to ungkabiri’ siulu’na, iamo lan malillinna, sia lolang lan malillinna sia tae’ natandai tu napatunna, belanna napabutamo malillinna tu matanna. 12 E anakku, massura’na’ lako kalemi, belanna mintu’ kasalammi dipa’deimo tete dio sanganNa Kristus. 13 E mintu’ ambe’, massura’na’ lako kalemi, belanna mitandaimo tu Puang tu inang denmo tempon dio mai. E mintu’ to mangura, massura’na’ lako kalemi, belanna mangkamo mitalo tu deata bulituk. 14 E pia, mangkamo’ massura’ mati’, belanna mitandaimo tu Ambe’. E mintu’ ambe’, mangkamo’ massura’ mati’, belanna mitandaimo tu Puang tu inang denmo tempon dio mai. E mintu’ to mangura, mangkamo’ massura’ mati’, belanna batta’komi sia naniikomi torro kadanNa ELOHIM, sia mangkamo mitalo tu deata bulituk. 15 Da mikamali’i tu lino ba’tu apa lan lino. Iake denni misa’ tau ungkamali’i te lino, manassa tae’ pa’kaboro’Na ELOHIM lan tau iato. 16 Belanna mintu’na tu lan lino, iamotu kamailuan pa’kalean, kamailuan mata, sia kasolleran, tae’ nalu dio mai Ambe’, sangadinna lu dio mai lino. 17 Lino iate la lanna’ sola mintu’ kamaballoanna, apa iatu to umpogau’ pa’poraianNa ELOHIM tontong sae lakona. 18 E pia, nalambi’mo tu ma’katampakanna attu; sia susitu mangkamo mirangi kumua la sae undinna tu uali Kristus, na totemo te budamo; iamo tanii untandai to kumua ma’katampakannamo attu te. 19 Messarakmo dio mai kaleta tu tau iato mai, apa inang tangia solata, belanna iake solatai tae’ nasalai tang mari’pi ussisolangki’; apa messarak ia anna payan kumua tae’ na ia nasang solata. 20 Na kamu te unnappa’mokomi pa’kamasean, iamotu mangkamokomi Napassakke To maindan sia paissankomi sola nasang. 21 Tae’ra kusurasangkomi, belanna tae’ mitandai tu kamanapparan, sangadinna belanna mitandaimo sia belanna tae’ apa tang tongan lu dio mai kamanapparan. 22 Mindara tu to mo’rang, ke tang to umpeonganni Yesu, kumua tangia Kristus? Na iatu to umpeonganni Ambe’ sia Anak, iamoto tu uali Kristus. 23 Minda-minda umpeonganni Anak, tae’ duka anna poAmbe’i tu ELOHIM, apa iatu to unnaku Anak, napoAmbe’ tu ELOHIM. 24 Iate kamu te, sipatu manda’ lan penaammi tu apa mangka mirangi dio mai pamulanna. Iake manda’i lan penaammi tu apa mangka mirangi dio mai pamulanna, manassa la manda’ dukakomi lan Anak sia lan Ambe’. 25 Iamote tu pangallu’ mangka Naallu’ lako kaleta, iamotu katuoan matontongan. 26 Mintu’na apa iate mangkamokomi kusurasan tu diona to la umpapusakomi. 27 Iatu kamu te, manda’mo lan kalemi tu pa’kamasean Napassakkeangkomi Puang, tae’omo mimanggi’ naada’i pole’ misa’ tau: sangadinna susi Naadarangkomi pa’kamaseanNa diona mintu’ apa sia tongan sia tae’ namo’rang, sia susitu mangkakomi Naada’i, la manda’komi lan Kalena. 28 Totemo te, e anakku, manda’komi lan Kalena, kumua iake dipasombomi, la unnappa’ki’ kabattaran sia tae’ tala kasirisan dio oloNa, ke attu kasaeanNa. 29 Na iake miissanni kumua malambu’ tu Puang, manassa miissan duka kumua minda-minda umpogau’ kamalamburan, iamo lu dio mai Kalena.
1 Tiromi, tumbai kapuana tu pa’kaboro’ mangka Napa’kamasean Ambe’ lako kaleta, tapourungi disa’bu’ anakNa ELOHIM; susimoto tu diona kita. Iamo bannangna te, natae’ natandaiki’ te lino, belanna tae’ natandai tu Puang. 2 E mintu’ pa’kaboro’ku, totemo te anakNaki’ ELOHIM, apa tae’pa nasombo la matumbai dadinta undinna. Apa takanassai, kumua iake dipasomboMi undinna, la susi dukamo tu a’ganta, belanna la tatiro susitu a’ganNa siamo. 3 Na minda-minda tu den kapa’rannuanan iate lako Kalena, iamo umpemaseroi kalena, susi Kristus masero. 4 Minda-minda umpogau’ kasalan, iamo ullullu’ Sukaran aluk, belanna kasalan iamo gau’ ullullu’ Sukaran aluk. 5 Miissan kumua dipasombo tu Kristus anNa lendokanni tu mintu’ kasalan; lan Kalena tae’ kasalan. 6 Minda-minda tu manda’ lan Kalena, tae’ napogau’ kasalan; anna minda-minda umpogau’ kasalan, tae’pa natiroI sia tae’pa natandai tu Puang. 7 E anakku, da naden misa’ tau umpapusakomi: iatu to umpogau’ kamalamburan, iamo malambu’, susi Kristus malambu’; 8 Iatu to umpogau’ kasalan, iamoto lu dio mai deata bulituk, belanna iatu deata bulituk inang umpogau’ kasalan dio mai mulanna. Iamo bannangnate, Nadipasombo tu AnakNa ELOHIM, kumua anNa Ia ussanggangi tu mintu’ pengkaranganna deata bulituk. 9 Minda-minda tu lu dio mai ELOHIM, tae’ napogau’ kasalan, belanna iatu amboran malapu’Na Puang manda’ lan kalena; tae’ nakullei umpogau’ kasalan, belanna lu dio mai ELOHIM. 10 Dionamora te naniimo sombo umbanna tu anakNa ELOHIM na umbanna tu anakna deata bulituk; minda-minda tang umpogau’ kamalamburan, tae’ nalu dio mai ELOHIM, susi dukato tu to tang umpakaboro’ siulu’na. 11 Belanna iamote tu pangadaran mangka mirangi dio mai mulanna, kumua sipatuki’ siala mase. 12 Tae’ nasusi Kain, tu lu dio mai deata bulituk, umpongko siulu’na. Apa bannangna anna pongkoi? Belanna mintu’ penggauranna kadake, apa penggauranna siulu’na malambu’ ia. 13 E sangsiulurangku, da mikamangngai, ke nakabiri’komi te lino. 14 Kita te taissan, kumua tilelemoki’ dio mai kamatean lako katuoan, belanna tapakaboro’ tu sangsiuluran. Iatu to tang ma’pakaboro’, tontong lan kamatean. 15 Minda-minda ungkabiri’ siulu’na, iamoto papatean, sia miissan kumua iatu to papatean, tae’ katuoan tontong sae lakona dio kalena. 16 Nasusite tatandaimo tu pa’kaboro’, belanna mangkamo Kristus ussorong sunga’Na, diona kita; sipato’ dukamoki’ ussorong sunga’ta belanna sangsiuluran. 17 Apa minda-minda unnampui ianan lino, anna tiroi tu siulu’na kapu’duran, naka’pananni ma’mata to buta tu siulu’ iato, maka umbamo la nakua tu pa’kaboro’Na ELOHIM torro lan kalena? 18 E anakku, da tama’pakaboro’ kada ba’tu puduk bangri, sangadinna la situang penggauran sia kalantukan tongan. 19 Nasusito taissan, kumua lu dioki’ mai kamanapparan, anta pabatta’ penaanta dio oloNa Puang; 20 belanna moi napasalaki’ penaanta, apa mambela kapuanNa tu ELOHIM na penaannta, sia unnissan mintu’na apa. 21 E mintu’ pa’kaboro’ku, iake tae’ siai napasalaki’ penaanta, manassa barani penaanta mennolo lako ELOHIM; 22 sia apa tapalaku, la taappa’ dio mai Kalena, belanna takaritutui tu mintu’ parentaNa sia tapogau’ tu apa Naporai. 23 Iamote tu parentaNa, kumua sipatu tapatongan tu sanganNa AnakNa, Iamo Yesu Kristus, anta siala mase, situru’ tu parenta mangka Nakamaseangki’. 24 Minda-minda ungkaritutui tu mintu’ parentaNa, iamo manda’ lan Puang, anNa Puang lan kalena. Iamote tanii unnissanni kumua manda’ tu Puang lan kaleta, diona tu Penaa mangka Nakamaseangki’.
1 E mintu’ pa’kaboro’ku, da mipatongan bangi tu anggenna penaa, sangadinna sudi dolo tu mintu’na penaa iato, ba’tu la lu dio siai mai ELOHIM; belanna budamo nabi tang tongan bu’tu lan lili’na lino. 2 Susinna te minii untandai tu PenaanNa ELOHIM; umba-umba tu penaa unnaku Yesu Kristus kumua saemo lan a’gan tolino, iamoto tu lu dio mai ELOHIM; 3 na umba-umba tu penaa, tae’ naakui tu Yesu, iamoto tu tang lu dio mai ELOHIM, sangadinna iamote tu penaanna uali Kristus tu mangka mirangi la bu’tu sia totemo te denmo lan lino. 4 E anakku, kamu te lu diokomi mai ELOHIM sia mangka untaloi tau iato mai, belanna mandu kapua tu To lan kalemi na iatu to lan lino. 5 Tau iato lu dio mai lino, iamoto nama’kada tolino, sia naperangii lino. 6 Kita te lu dioki’ mai ELOHIM; sia iatu to untandai ELOHIM, iamo umperangiiki’; apa iatu to tae’ nalu dio mai ELOHIM, tae’ ia naperangiiki’. Susinnamoto tanii untandai tu penaa tongan sia penaa pusa. 7 E mintu’ pa’kaboro’ku, sipatu la siala maseki’, belanna iatu pa’kaboro’ lu dio mai ELOHIM, sia minda-minda tu ma’pakaboro’, iamo lu dio mai ELOHIM sia untandai ELOHIM. 8 Iatu to tae’ nama’pakaboro’, tang untandai ELOHIM; belanna iatu ELOHIM a’gan ma’pakaboro’. 9 Iamote nadipasombo tu pa’kaboro’Na ELOHIM lako kaleta, kumua mangkamo Nasua tu Anak tungga’Na tama te lino, anna tete dio Kalena anta tuo. 10 Iamote a’ganna pa’kaboro’, kumua tae’ nakita mangka ungkamasei ELOHIM, sangadinna Ia tu mangka ungkamaseiki’, sia mangka ussua AnakNa mendadi suru’ usseroi mintu’ kasalanta. 11 E mintu’ pa’kaboro’ku, iake mangkamoki’ Nakamasei ELOHIM susito, sipatu dukaki’ la siala mase. 12 Moi misa’ tau tae’pa untiro len ELOHIM; iake pada sipakaboro’ki’, torro tu ELOHIM lan kaleta, sia tepu tu pa’kaboro’Na lan kaleta. 13 Iamote tanii unnissanni kumua torroki’ lan Kalena, anna Ia lan kaleta, belanna mangkamoki’ Nakamasean tu PenaanNa pira. 14 Sia kami te untiromi angki katottongi, kumua mangkamo Nasua Ambe’ tu Anak mendadi To pakarimmananna te lino. 15 Minda-minda unnakui kumua Yesumo tu AnakNa ELOHIM, la torro tu ELOHIM lan kalena anna ia duka torro lan ELOHIM. 16 Kita te taissanmo sia takatappa’imo tu pa’kaboro’Na ELOHIM lako kaleta. ELOHIM a’gan ma’pakaboro’, na iatu to torro lan pa’kaboro’ torro lan ELOHIM, sia ELOHIM duka torro lan kalena. 17 Dionamoto anna tepu tu pa’kaboro’ lan kaleta, kumua anna barani penaanta, ke allo kapangra’tasan, belanna tumbai tu Kristus, la susi dukamoki’ to lan te lino. 18 Lan pa’kaboro’ tae’ kamatakuran, apa pa’kaboro’ tepu umpa’dei kamatakuran, belanna iatu kamatakuran situang kadiukungan, sia iatu to mataku’ tae’ natepu tu pa’kaboro’na. 19 Ma’pakaboro’ki’, belanna Napakaboro’ki’ Puang dolo. 20 Iake den tau ma’kada nakua: Kukamasei tu ELOHIM, apa ungkabiri’ siulu’na, tau iato mo’rang, belanna iatu to tae’ napakaboro’ siulu’na tu natiromo lako, tae’ nakullei nakamasei tu ELOHIM, tu tang natiro lako. 21 Parenta iate mangkamo tatarima dio mai Puang, kumua iatu to ungkamasei ELOHIM, sipatu umpakaboro’ duka siulu’na.
1 Minda-minda umpatonganni kumua Yesu tu Kristus, tau iato lu dio mai ELOHIM; sia minda-minda tu ungkamasei ELOHIM, tu mangka undadian pole’i, iamo umpakaboro’ to lu dio mai Kalena. 2 Dionamote tanii unnissanni, kumua tapakaboro’ tu mintu’ anakNa ELOHIM, iamo ke takamasei tu ELOHIM sia tapogau’ tu mintu’ parentaNa. 3 Belanna iamo kamamaliran lako ELOHIM, ke dikaritutui tu mintu’ parentaNa; iatu mintu’ parentaNa tae’ namagasa. 4 Belanna iatu mintu’ apa lu dio mai ELOHIM untaloi lino; iamote tu kapataloan tu untaloimo lino, iamotu kapatongananta. 5 Mindara tu untaloi te lino, sangadinna ia manna tu to umpatonganni kumua Yesumo tu AnakNa ELOHIM? 6 Iamo iate tu mangkamo sae unnolai uai sia rara, Iamotu Yesu Kristus, sia tangia lan manna uai, sangadinna lan uai sia lan rara. Penaa iamoto ma’pamanassa, belanna Penaa iamo kamanapparan. 7 Belanna den tallu ma’pamanassa (lan suruga, Iamo Ambe’, sia Bisara sia Penaa Masallo’, apa iato tallu misa’ri a’ganNa; 8 na den tallu tu ma’pamanassa lan te lino), iamotu Penaa sia uai sia rara, apa iato tallui misa’ri napatu. 9 Iake tatarimai tu pa’katottonginna tolino, mandu kapua polepa pa’katottonginNa ELOHIM, belanna inde sia tu pa’katottonginNa ELOHIM, kumua mangkamo Ia ungkatottongi tu diona AnakNa. 10 Iatu to umpatongan AnakNa ELOHIM den kamanassan lan kalena; iatu to tae’ napatongan ELOHIM, natanda to mo’rang tu Puang, belanna tae’ napatonganni tau iato tu pa’katottonginNa ELOHIM diona AnakNa. 11 Inde sia tu pa’katottonginNa: mangkamoki’ Nakamasean ELOHIM tu katuoan matontongan, na katuoan iato lan AnakNa. 12 Iatu to unnampui Anak iato, unnampui katuoan, na iatu to tang unnampui tu AnakNa ELOHIM, tae’ naampui katuoan iato. 13 Mintu’na apa iate mangkamokomi kusurasan dikua ammi issanni, kumua unnampuikomi katuoan matontongan, tu kamunna umpatongan sanganNa AnakNa ELOHIM. 14 Indemo tu kabattaranna penaanta lako Puang, ke umpalakuki’ apa situru’ pa’poraianNa, Natarima tu pa’palakunta. 15 Na iake taissanni kumua Natarima tu apa tapalaku, takanassaimo kumua taappa’ tu mintu’ palaku mangka tapalaku dio mai Kalena. 16 Iake denni misa’ tau untiro siulu’na umpogau’ kasalan tu tang umpabu’tunna kamatean, la napassambayangan, na Puang ungkamasei katuoan, iamotu mintu’ to umpogau’ kasalan tu tang umpabu’tunna kamatean. Den tu kasalan umpabu’tu kamatean, tae’ nadiona to tu kukuan pato’ napassambayangan. 17 Iatu mintu’na kakelokan kasalan to, apa den tu kasalan tae’ napabu’tu kamatean. 18 Taissan kumua minda-minda tu lu dio mai ELOHIM tae’ napogau’ kasalan, sangadinna iatu To lu dio mai ELOHIM ungkaritutui kalena, sia tae’ nadammakki deata bulituk. 19 Taissan kumua lu dioki’ mai ELOHIM, apa mintu’ lino te naluang kuasanna deata bulituk. 20 Sia taissan kumua saemo tu AnakNa ELOHIM sia Nakamaseammoki’ kapaissanan, kumua anta tandai tu To tongan; iatu kita te lanki’ To tongan, iamotu lan AnakNa, – Yesu Kristus –. Ia tonganmo ELOHIM te sia katuoan matontongan. 21 E anakku, kanandaikomi kalemi dio mai mintu’ deata.
1 Sura’ iate lu dio mai kaleku, misa’ to matua, lako simbolong manik ditonno’ sola mintu’ anakna tu tonganna kupakaboro’; sia tae’ naaku manna te, sangadinna mintu’ duka tu to untandaimi tu kamanapparan. 2 Tu belanna kamanapparan tonang lan kaleta, sia la urrondongki’ tontong sae lakona. 3 Kamaturu-turuan sia kamamasean sia kamarampasan la urrondongki’ lu dio mai ELOHIM, Ambe’, sia lu dio mai Yesu Kristus, tu AnakNa Ambe’, lan kamanapparan sia pa’kaboro’. 4 Lendu’ tongan parannungku, belanna kuappa’mo ba’tu pira-pira anakmi tu umpalolang kalena lan kamanapparan, susitu parenta mangka tatarima dio mai Ambe’. 5 E simbolong manik, tangia butung parenta ba’ru kusurasangkomi, sangadinna parenta inang denmo dio kaleta randuk tipamulanna, na totemo kupalaku lako kalemi anta pada siala mase. 6 Iamo pa’kaboro’ te, ke umpalolangki’ kaleta unturu’ parentaNa. Iamote tu parenta iato susitu mangka mirangi dio mai tipamulanna, la sipatukomi umpalolang kalemi lan. 7 Belanna buda tu to ma’papusa sumalongmo lan lino, tu tae’ naakui kumua iatu Yesu Kristus sae lan a’gan tolino. Iamora te tu pa’papusa sia uali Kristus. 8 Kanandai tu kalemi, anna da mikapa’dean tu apa mangkamo takarang, sangadinna kumua nasundun miappa’ tu saro ra’ta’mi. 9 Minda-minda palenduran natae’ anna bantang lan pangadaranNa Kristus, tae’ naampui Kapenomban. Apa iatu to bantang lan pangadaran iato, tau iamora to unnampui la Ambe’ iato, la Anak iato. 10 Iake saei misa’ tau lako kalemi natae’ napangadaran iato nabaa, da mitarimai tama banuammi sia da mibenni passalama’. 11 Belanna minda-minda umbenni passalama’, manassa natamai tu penggauran kadakena. 12 Tonganna tongan budapa apa la kusurasangkomi, apa tae’ nalan penaangku la ussura’i tinta, sangadinna kurannuan la malena’ mati’ anta sipuduk sipa’kada, dikua anna sundun tu kaparannuanta. 13 Mintu’ anakna siulu’mi baine tu ditonno’ umparampo salama’na mati’.
1 Sura’ iate lu dio mai kaleku, misa’ to matua, lako Gayus tu dipakaboro’ sia aku te umpakaboro’ tonganni. 2 E pa’kaboro’ku, massambayangna’ kumua ammu maupa’ lan mintu’na sia malaga’-laga’, susi duka deatammu maupa’. 3 Belanna lendu’ tongan parannungku, tonna rampo ba’tu pira-pira tau ungkatottongi gau’mu situru’ kamanapparan, umba mukua lolang lan kamanapparan. 4 Tae’ dio kaleku tu kaparannuan mandu kapua na iate, urrangii tu mai anakku lolang lan kamanapparan. 5 E pa’kaboro’ku, mangkamoko umpalolang maruru’ kalemu lan mintu’ penggaurammu lako sangsiuluran, moi anna tau iato mai to sae. 6 Tu mangkamo ungkatottongi pa’kaboro’mu dio olona kombongan; melo dukamo penggaurammu ke mukinalloi tu tau iato mai, susi sipato’na dio oloNa ELOHIM. 7 Belanna tete dio sanganNa Puang ke’de’mo tu tau iato mai, tang ungkabudai barang apa dio mai to kapere’ iato. 8 Iamoto kita te pato’ki’ untundui tu tau susito, kumua tama’din sangayoka mengkarang umpalolang kamanapparan. 9 Ba’tu pira-piramo apa mangka kusura’ lako kombongan, apa iatu Diotrefes tu la morai dadi pangulu lako tau iato mai, manoka unnakukan. 10 Iamoto iake saena’ la kupakilala tu mintu’ penggauran napogau’, belanna mangkamokan natelle kada mabiri’; apa tae’pa nasangai silasa to, belanna tangia manna kumua manoka untarimai mintu’ to mai siulu’, sangadinna nagagai duka tu tau la morai untarima tau iato mai, sia natassu’i lan mai kombongan. 11 E pa’kaboro’ku da muturu’i tu sangka’ kadake, sangadinna melona. Iatu to umpogau’ melo, lu dio mai ELOHIM; apa iatu to umpogau’ kadake, tae’pa anna tiro ELOHIM. 12 Diona a’ganna Demetrius nakatonganni melo mintu’ tau sia dio duka mai kamanapparan iato; na kami duka te ungkatonganni meloi, sia mutandai kumua iatu pa’tonganningki tonganna. 13 Budapa tu apa la kusurasangko, apa tae’ kuporai ussura’i tinta sia peoki’. 14 Apa kurannuan la sitiroki’ madomi’ anta sipuduk sipa’kada. 15 Narampoimoroko kamarampasan. Mintu’ sangmuane umparampoangko salama’na. Parampoan simisa’-misa’i salama’ku tu mintu’ sangmuaneta.
1 Sura’ iate lu dio mai Yudas, taunNa Yesu Kristus sia siulu’na Yakobus, diparampo lako mintu’ to ditambai tu naluang pa’kaboro’Na ELOHIM Ambe’ sia kadikarimmanan dio mai Yesu Kristus. 2 Dennoupa’ anna sakerangngan-rangnganna tu kamamasean sia kamarampasan na pa’kaboro’ lako kalemi. 3 E mintu’ pa’kaboro’ku, iatongku pengkullei tongan-tonganni massura’ lako kalemi diona kamakarimmananta sola, nasangami lan penaangku la massura’na’ umpakilalakomi, ammi pengkullei umpangeai tu kapatonganan dipissanni disorong lako mintu’ to masallo’. 4 Belanna den ba’tu pira-pira tau tama buni, iamotu to tisura’ dolomo lako ukungan iate; to tang mekaaluk, tu ussondai tang penggauran tu pa’kamaseanNa Kapenombanta, anna peonganni tu pangulu misa’ta sia Puangta, Yesu Kristus. 5 Apa kuporai la umpakilalakomi, moi ammi tappuimi miissan nasang, tonna mangka Puang ungkarimmanni tu misa’ bangsa tassu’ lan mai tondok Mesir, undinnato Nasabu’imi tu mai to tang ma’patongan. 6 Sia mintu’ malaeka’ tang undampang pangka’na, sangadinna ussalai kao’koranna, Napattang rante bassi matontongan Puang naonganni kamalillinan sae lako pangukungan allo kapua iato. 7 Susi Sodom na Gomora sia mintu’ tondok nasikandappiran, susi bangsiamo tau iato mai mangka ussorong kalena lako gau’ tang nakande asu anna male sigau’ sala tangia bali lalan biasanna, mendadi misa’ rapangan nakande api tang pa’de-pa’de tonna perasai kamaparrisanna. 8 Moi susito iatu mai to katindo-tindo ia dukamoto urruttakki kalena, sia untumpu mintu’ pekapuangan sia nakagi’gi’ tu mintu’ mala’bi’na. 9 Apa Mikhael pangulu malaeka’, tonna site’ge’ deata bulituk ussialai batang rabukna Musa, tae’ ia nabarani ungkada layukki, sangadinna nakua bangri: Na Puangmora unnada’ko. 10 Apa mintu’ tau iate ungkagi’gi’ apa tae’ natandai, sia apa natandai tu belanna inang a’gannamo susito panampa tang keinaa, na dionamora apa iato nanii sanggang tau iato mai. 11 Upu’ allona tau iato mai, belanna unturu’mo lalanna Kain, sia mentu’mu’mo tama peroso sarona Bileam, anna sanggang diona pabali-balinna susi Korah. 12 Tau iamote mai tu umpaattangan mintu’ kakumandean umpotete pa’kaboro’mi, ke kumandekomi sola tau iato mai tae’ naissanni tu siri’, ungkilalai misa bang kalena; butung to gaun tang untambuk uai, nairi’ angin male lao, sia susi garonto’ kayu tang membua ke tampak pealloanni, penduan mate sia tibuak sae lako aka’na; 13 susi bombang kapua lan tasik umpemburrusan kalena siri’na; susi bintoen tilele-lele; tau iato mai tiparandanmo kamapattangan lako kalena tontong sae lakona. 14 Diona dukamo tau iato mai namangka ma’nubua’ tu Henokh, bati’ ma’pempitunna Adam, nakua: Tiromi, saemo tu Puang sola to masallo’Na ma’pulo-pulo sa’bu, 15 la umpaolai salunna lako mintu’na tau, sia la unnukung mintu’ to tang mekaaluk diona mintu’ penggauran tang mekaalukna, tu mangka napogau’ tang mekaaluk, sia diona mintu’ kada makarra’ nasa’bu’ to kasalan tang mekaaluk unnea Puang. 16 Tau iamorato mai tu pa’nuku-nukuan sia suma’rok sia unturu’ bang kamoraianna, ma’kada matampo, anna ussede tau belanna untiroan misa kalena. 17 Apa kamu te, e pa’kaboro’ku, la mikilalai tu apa napokada dolomo mintu’ rasulu’Na Puangta Yesu Kristus; 18 susitu mangkamokomi napokadan, kumua iake attu undinna la sae ba’tu pira-pira to patelle tu unturu’ kamailuan masuangna. 19 Tau iato mai tu umpaden kasisarakan, iamotu to umbudanan mentolinona sia tae’ Nanii Penaa. 20 Apa kamu te, e pa’kaboro’ku, pabantangi tu kalemi umpoparandangan kapatonganan masallo’mi tongan, ammi massambayang Narondong Penaa Masallo’. 21 Nasusito karitutui tu kalemi lan pa’kaboro’Na ELOHIM, ammi tayan kamamaseanNa Puangta Yesu Kristus tu mebaa lako katuoan matontongan. 22 Iatu to bata-bata kamasei; 23 sia sintakki tu tau iato mai lan mai to’ api ammi pamakarimmanni; na lako tu senga’na la matangkinkomi ungkamasei, sia la mikagi’gi’ tu tamangkale naruttakki kamoraian pa’kalean. 24 Na lako Puang, tu kuasa ungkarimmannikomi dio mai katitodoan, anNa popennolo tang sayuangkomi dio olo mala’bi’Na, situang kaparannuan kapua, 25 iamo ELOHIM tu Misari, To pakarimmananta, tete dio Yesu Kristus tu Puangta, tu kamala’biran sia kakapuan sia kamatotoran sia kapaan tempon dio mai sia totemo te sia sae lakona. Amin.
1 Iamote tu kada ombo’ dio mai Yesu Kristus, tu NakamaseanNi ELOHIM, dikua anNa pakitanni mintu’ taunNa tu mintu’ apa inang manassa la dadi madoi’: Nasuami tu malaeka’Na umpamanassanni Yohanes, taunNa. 2 Tu ungkatottongi kadanNa ELOHIM sia tu apa napamanassanNi Yesu Kristus, iamotu mintu’ apa natiro. 3 Maupa’ tu mintu’ to umbasai sia mintu’ to urrangii kada nubua’ iate, sia umpalan penaai tu mintu’ apa disura’ lan, belanna mandappi’mo tu attunna. 4 Iate sura’ lu dio mai Yohanes rampo lako pitu kombongan dio Asia: narampoimorokomi pa’kamasean sia kamarampasan lu dio mai Kalena, tu Den, sia inang Den tempon dio mai, sia la saemo, sia lu dio mai pitu penaa tu dio olo isungan kapayunganNa; 5 sia lu dio mai Yesu Kristus, tu dadi sa’bi maruru’, tu pa’bunga’ tuo dio mai mintu’ to mate, sia dadi Pangulunna mintu’ datu lan te lino. Nalako tu To-umpakaboro’ki’, sia mangkamo ulla’bakki’ raraNa, dio mai mintu’ kasalan, 6 sia umpadadiki’ misa’ kadatuan sia tominaa lako oloNa PuangNa sia Ambe’Na; lu lakomo Kalena tu mintu’ kamala’biran sia kapaan tontong sae lakona. Amin. 7 Tiromi la saeMo, natikui gaun anna mintu’ mata untiroI; sia la natiro duka mintu’ to urrokKi; mintu’ suku lan te lino la siorronan untiroI. Tonganna, amin. 8 Akumote tu Alfa sia Omega, kadanNa Puang Kapenomban, tu Den, sia inang Den tempon dio mai, sia la saeMo, Iamotu Umpoissan angge maritik. 9 Akumo Yohanes te, siulu’mi sia sangmuanemi lan kadipakario-rioan sia lan Kadatuan sia lan kabattaran tu lan Yesu, indemo’ lebukan disanga Patmos, belanna kadanNa ELOHIM sia apa Napamanassanna’ Yesu. 10 Iatonna alloNa Puang narampoina’ a’gan Penaa, angku rangii dio boko’ku misa’ gamara kapua, susi oni tarompe’ pua, 11 nakua: Apa-apa tu mutiro, sura’i lan misa’ sura’, ammu pakatui lako pitu kombongan, iamotu lako Efesus, sia Smirna, sia Pergamus, sia Tiatira, sia Sardis, sia Filadelfia na Laodikia. 12 Messailemo’ lu lako tu gamara ma’kada lako kaleku. Iatongku messaile untiromo’ pitu tongkonan palita bulaan. 13 Sia lan tangnga-tangngana tongkonan palita iato den misa’ susi Anak rampan dilino, ma’bayu lamba’, na dadanNa ma’pali’ bulaan. 14 Iatu ulunNa sia beluakNa mabusa, susi bulu domba mabusa, sia susi ambun makko; na matanNa susi dukku api. 15 Sia lentekNa susi tambaga pandila-dila butung dukku api lan dapo’; sia gamaranNa mongngo’ susi uai saba’. 16 Lima kananNa untoe pitu bintoen, nalan mai pudukNa nanii tassu’ misa’ pa’dang mataran patomali, sia lindoNa parrang susi mata allo ke attu mapannang. 17 Iatongku tiromi, songkamo’ rokko to’ lentekNa susito mate. Naremme’mo’ lima kananNa, nama’kada Nakua: Da mumataku’. Akumo tu pamulanna sia ma’katampakanna, 18 sia tuo. MangkaMo’ mate, apa tiromi, totemo tuoMo’ tontong sae lakona, sia untoe gonting kamatean sia lino to mate. 19 Iamoto sura’i tu apa mangkamo mutiro sia tu apa denmo totemo te, sia tu apa la dadi undinna. 20 Iatu rasia diona tu pitu bintoen tu mangka mutiro lan lima kananKu, sia iatu pitu tongkonan palita bulaan battuananna: iatu pitu bintoen iamo malaeka’na to pitu kombongan, na iatu pitu tongkonan palita, iamo pitu kombongan.
1 Surasanni malaeka’ kombongan dio Efesus susite: Kumua iamote tu kada lu dio mai Puang tu untoe pitu bintoen lan lima kananNa, tu sumalong lu lako lu dio mai lan tangngana tu pitu tongkonan palita bulaan. 2 Kuissan tu mintu’ penggaurammu sia kamara’tasammu sia kabattarammu, sia kutandai kumua tae’ mutananni tu mintu’ to kadake, apa mangkamo musudi tu mintu’ to ussanga kalena rasulu’, apa tangngia, sia muappa’ to mo’rang tu tau iato mai; 3 sia batta’ penaammu sia tang mata’ka’ko ma’patanan belanna sangangKu. 4 Apa den misa’ Kusayuangko, iamotu untampemoko pa’kaboro’ dolomu. 5 Iamoto kilalai tobang lu umbako nii, sia mengkatoba’ko sia pogau’i sule tu penggauran dolomu; iake tae’i, la mati’Na’, angKu palelei tu tongkonan palitammu dio mai inanna, sangadi ke mengkatoba’ko. 6 Apa den dio kalemu tu apa iate, iamotu mukabiri’ tu mintu’ penggauranna to Nikolaus, tu Kukabiri’ duka. 7 Minda-minda ketalinga, la naperangii tu apa Napokada Penaa lako mintu’ kombongan. Na lako to patalo, la Kupakande bua katuoan tu lan FirdausNa ELOHIM. 8 Surasanni malaeka’ kombongan Smirna susite: Iamote tu kadanNa Puang tu pamulanna sia ma’katampakanna, tu mangka mate, anna tuo sule: 9 Kuissan tu kadipakario-rioammu sia kabongkoammu – apa sugi’ko – sia Kuissan tu petelle dio mai to ussanga kalena to Yahudi, apa tangngia, sangadinna misa’ banua pa’kombonganna deata bulituk. 10 Da mukataku’i tu mintu’ kadipakario-rioan la muperasai. Tiromi, iatu deata bulituk la napatamakomi pa’tarungkuan pira, anna rosokomi, sia la dipakario-riokomi sangpulo allona. Apa batta’ko sae lako matemu, angKu benko tu makota katuoan iato. 11 Minda-minda ketalinga la naperangii tu apa Napokada Penaa lako mintu’ kombongan na iatu to patalo tae’ nala urrua lenni kasanggangan kamatean ma’penduan. 12 Surasanni malaeka’ kombongan Pergamus susite: Iamote tu kada lu dio mai Puang tu ma’pa’dang mataran patomali. 13 Kuissan umba tu munii torro, iamotu naninna isunganna deata bulituk. Mentoeko lako sangangKu sia tae’ mupeonganni tu kapatonganan lako Kaleku, moi iatonna attunna Antipas, sa’bi maruru’Ku, tu mangka dipatei dio tingayomi, dio inan nanii deata bulituk torro. 14 Apa den sidi’ Kusayuangko, belanna denkomi tu mentoe lako pangadaranna Bileam, tu mangka unnada’i Balak umpaden katitodoan lako to Israel, naurunganni tau iato mai ungkandei tu apa dipemalaran lako deata, sia ma’gau’ sala. 15 Ten dukami to denkomi tu mentoe lako pangadaranna to Nikolaus, tu susi dukato. 16 Iamoto mengkatoba’ko; iake tae’i la saeNa’ mati’ madoi’, angKu rarii pa’dang dio te pudukKu tu tau iato mai. 17 Minda-minda ketalinga la naperangii tu apa Napokada Penaa lako mintu’ kombongan. Na lako tu to patalo, la Kuben manna kabunian, sia la Kuben misa’ batu mabusa na dio batu iato tisura’ misa’ sanga ba’ru, tu tae’ misa’ tau untandai, sangadinna ia manna tu to untarimai. 18 Surasanni malaeka’ kombongan Tiatira susite: Iamote tu kadanNa AnakNa ELOHIM, tu matanNa susi dukku api, sia lentekNa susi tambaga pandila-dila. 19 Kuissan tu mintu’ penggaurammu, sia pa’kaboro’mu, sia kapatonganammu sia pa’kamayamu sia kabattarammu sia mintu’ penggauran ma’katampakammu mandu losong na iatu pamulanna. 20 Apa den apa Kusayuangko, iamotu mupopa’elo’na tu baine disanga Izebel ungganti kalena nabi, sia mangada’ anna umpapusa mintu’ taungKu ma’gau’ sala sia ungkande apa dipemalaran lako deata. 21 Mangkamo Kutempoan kumua anna mengkatoba’, apa tae’ namorai mengkatoba’ dio mai tu gau’ salana. 22 Tiromi, la Kupamasaki dao inan mamma’na, sia iatu to nasolan ma’gau’ sala Kupatama kamasussan kapua, sangadinna ke toba’mi unturu’ mintu’ penggauranna baine iato. 23 Sia mintu’ anakna la Kusabu’i, anna mintu’ kombongan la unnissanni, kumua Akumo tu umparessa ba’tang sia penaanna tau sia Akumo tu la umpapakkannikomi situru’ penggauran simisa’-misa’mi. 24 Apa lako kamu mintu’ to senga’ dio Tiatira samami tu tang unturu’ pangadaran iato, sia tae’ naissanni tu kamandalananna deata bulituk, susi kadanna tau iato mai, – Kukua, kumua: tae’ Kupapassannikomi panglemba senga’. 25 Apa iatu apa den dio kalemi, toe manda’i sae lako saeKu. 26 Na iatu to patalo, sia ungkaritutui mintu’ pengkarangangKu sae lako ma’katampakanna, la Kuben kuasa ungkuasai mintu’ to kapere’; 27 anna parentai unnoong tekken bassi; butung kurin tana la dinisak-nisak, tete dio kuasa, susitu Kutarimanna dio mai Ambe’Ku 28 sia la Kuben bintoen sulo melambi’ iato. 29 Minda-minda ketalinga la naperangii tu apa Napokada Penaa lako mintu’ kombongan.
1 Surasanni malaeka’ kombongan Sardis susite: Iamote tu kada lu dio mai Puang tu unnampui tu pitu PenaanNa ELOHIM, sia iatu pitu bintoen; Kuissan tu mintu’ penggaurammu, kumua disanga tuoko, apa iatu tonganna mateko. 2 Mareako sia pamatoto’i tu mintu’ torrona sia la matena; belanna tae’ bang Kuappa’ tu penggaurammu keissi dio oloNa KapenombangKu. 3 Iamoto, kilalai umba nakua tu mangkanna mutarima sia murangi; karitutui to sia mengkatoba’ko. Iake tae’i mumarea, la saeNa’ butung to boko, sia tae’ mukapangi tu attungKu sae ullaoiko. 4 Apa den dukapakomi dio Sardis sidi’ tu to tae’ siapa naruttakki tu tamangkalena; tau iamo to mai tu la Kusolan lolang ma’tamangkale mabusa, belanna iamoto sielle’ to mai. 5 Iatu to patalo la dipakei pakean busa sia inang tae’ Kula umpa’dei tu sanganna lan mai sura’ katuoan, sia la Kuaku tu sanganna dio oloNa Ambe’Ku sia dio olona mintu’ malaeka’Na. 6 Minda-minda ketalinga, la naperangii tu apa Napokada Penaa lako mintu’ kombongan. 7 Surasanni malaeka’ kombongan Filadelfia susite: Iamote tu kada lu dio mai Puang maindan sia tongan, tu untoe gontingna Daud, tu umbungka’i, nata’e misa’ tau ungkullei untutu’i, sia Ia untutu’i natae’ misa’ tau ungkullei umbungka’i: 8 Kuissan tu mintu’ penggaurammu – tiromi Kupopentingoammoko misa’ ba’ba tibungka’, tu moi misa’ tau tae’ nabelai untutu’i –, belanna moi sidi’ri tu kamatotorammu, apa mukaritutuimo tu kadangKu sia tae’ mupeonganni tu sangangKu. 9 Tiromi, Kusorongi ba’tu pira-pira tau dio mai banua pa’kombonganna deata bulituk, tu ussanga kalena to Yahudi apa tangngia, sangadinna mo’rang, tiromi, la Kupasae tu tau iato mai menomba dio to’ lentekmu, anna akui kumua Kukamaseiko. 10 Belanna mukaritutui tu pangadaran, kumua ammu batta’ untayanNa’, dadi la Kurinding pala’ dukako dio mai attu kaditoban, tu la sae lako mintu’ issinna lino, urroso mintu’ to torro lan lino. 11 Madoi’ tu kasaeangKu, toe manda’i tu apa dio kalemu, da naden misa’ tau umpasayu’ko makotamu. 12 Iatu to patalo, la Kupadadi misa’ lentong lan banuanNa KapenombangKu, sia inang tae’ ia nala tassu’ inde to lan mai; sia la Kusurasan tu sanganNa KapenombangKu sia sanga tondokNa KapenombangKu, iamotu Yerusalem ba’ru tu songlo’ dao mai suruga dao mai KapenombangKu, sia iapa tu sanga ba’rungKu. 13 Minda-minda ketalinga, la naperangii tu apa Napokada Penaa lako mintu’ kombongan. 14 Surasanni malaeka’ kombongan Laodikia susite: Iamote tu kada lu dio mai Puang tu disanga Amin, iamo sa’bi maruru’ sia tongan, pamulanna mintu’ pa’padadinNa ELOHIM. 15 Kuissan mintu’ penggaurammu, iatu iko tang madingin, tang malassu. Kemmu madingin pissanora ba’tu malassu pissan! 16 Belanna makula’ tauko, tang malassu tang madingin, dadi la Kuluako lan mai sadangKu. 17 Belanna mukua: Sugi’na’ sia unnappa’ kasugiran, na moi misa’ tae’mo pu’du’ dio kaleku, apa tae’ mutandai, kumua ikomo mandasana sia tang tiroan tau sia bongko sia buta sia ma’kambelang, 18 iamoto Kupakilalako ammu allii lako Kaleku tu bulaan mangka disudi api, ammu sugi’; sia pakean mabusa, ammu ma’tamangkale, da nasombo tu kamasirisammu ma’kambelang, sia palakoi pedampi minna’ tu matammu, ammu pakita. 19 Samami to Kupakaboro’, Kutarru’i sia Kuada’; iamoto pengkullei sia mengkatoba’ko. 20 Tiromi bendanNa’ dio to’ ba’ba angKu ma’dedek; iake narangii tau tu gamarangKu, anna bungkaranNa’ ba’ba, la tamaNa’ angKu kumande sola. 21 Na iatu to patalo, Kueloran unno’ko’ dio sa’deKu dao isungan kapayungangKu susi duka tu Aku pataloMo’ angKu unno’ko’ sola Ambe’Ku dao isunganNa. 22 Minda-minda ketalinga la naperangii tu apa Napokada Penaa lako mintu’ kombongan.
1 Undinnato kutiromi tu misa’ ba’ba tibungka’ dao suruga, na iatu gamara bunga’-bunga’na susito oni tarompe’ pua ma’kada lako kaleku, Nakua: Kendekko mai, angKu pakitangko tu apa tae’ nasalai tang la dadi undinna. 2 Ta’pa narampoimo’ a’gan Penaa, napayan tu isungan kapayungan tongkonan dao suruga, sia iatu To unno’ko’ dao isungan kapayungan iato. 3 Na iatu To unno’ko’ dao, susi parimata intan sia ake’ tu rupanNa; sia den misa’ tindak sarira ussalungkui tu isungan kapayungan iato, susi samru’ rupanna. 4 Sia tiku lao isungan kapayungan iato den duangpulo nna’pa’ isungan kapayungan sia mintu’ isungan kapayungan iato nanii unno’ko’ duangpulo nna’pa’ penatua ma’tamangkale mabusa sia ma’makota bulaan dao ulunna. 5 Nasun lan mai isungan kapayungan iato tu kila’ sia ba’tu pira-pira gamara sia guntu’; sia den pitu palita dukku dio olo isungan kapayungan iato, iamotu pitu PenaanNa ELOHIM. 6 Sia dio olona isungan kapayungan iato butung to tasik sammin, susi kinang rupanna; lan tangngana sia tiku lao isungan kapayungan iato den a’pa’ a’gan kepenaa, natikui mata tu olona sia boko’na. 7 Iatu a’gan kepenaa bunga’na susi singa tu rupanna, na a’gan kepenaa ma’penduanna susi anak tedong sapi, na a’gan kepenaa ma’pentallunna kelindo susi tolino, na a’gan kepenaa ma’penna’pa’na susi langkan maega mentia’. 8 Iatu a’pa’ a’gan kepenaa pada kepani’ siannan, natikui mata male salian sia lanna lu; tang tore sola a’pa’i allo bongi ma’kada: Maindan, maindan, maindan Puang Kapenomban, tu Umpoissan angge maritik, tu inang Den tempon dio mai, sia Den sia la saemo. 9 Iake napakala’bi’oi sia napangke’oi a’gan kepenaa sia ma’kurre sumanga’ lako tu To unno’ko’ dao isungan, 10 kapayungan iato, sia tu tuo tontong sae lakona, tukkuomi tu duangpulo nna’pa’ penatua dio olona tu To unno’ko’ dao isungan kapayungan iato, anna penombai tu To tuo tontong sae lakona, anna lendokanni tau iato mai tu makotana dio olo isungan kapayungan iato, nakuami: 11 O Puang, Kapenombangki, sipatuKomi untoe kadipakala’biran sia kadipangkeran sia kapaan, belanna Kamumo umpadadii tu mintu’ apa sia pa’poraiamMi duka anna den tu mintu’na sia anna dipadadimo.
1 Kutiromi lan lima kananNa Puang tu unno’ko’ dao isungan kapayungan iato misa’ sura’, tu disura’ lanna lu sia salianna, sia dica’ pitu ca’. 2 Sia kutiro misa’ malaeka’ matoto’ metamba umpekapuai gamaranna, nakua: Mindara sipatu la umbungka’i tu sura’ iato sia usserekki tu ca’na? 3 La dao suruga, la lan te lino, ba’tu diong mangapi’na tana, moi misa’ tau tang tikambe umbungka’i tu sura’ iato ba’tu umpasayoi mata. 4 Lendu’mi tumangi’ku, belanna tae’ bang misa’ tau diappa’ sipatu la umbungka’i ba’tu umpasayoi mata tu sura’ iato. 5 Denmi misa’ dio mai tu mintu’ penatua ma’kada lako kaleku nakua: Da mutumangi’, tiromi, iatu Singa tu lu dio mai sukunna Yehuda, iamo Una’na Daud unnappa’mo kapataloan naurunganni umbungka’i tu sura’ sia iatu pitu ca’na. 6 Kutiromi lan tangnga-tangnga isungan kapayungan sia a’pa’ a’gan kepenaa sia lan tangnga-tangngana mintu’ penatua ke’de’ misa’ Anak domba, butung to mangkamo direre’, pitu tandukna, sia pitu matanna, iamotu pitu PenaanNa ELOHIM, tu mangka disua lako mintu’ lili’na’ lino. 7 Saemi anna alai tu sura’ iato dio mai lima kananNa Puang tu unno’ko’ dao isungan kapayungan. 8 Iatonna alami tu sura’ iato, tukkumi tu a’pa’ a’gan kepenaa sia iatu duangpulo nna’pa’ penatua dio oloNa Anak domba iato, pada untoe katapi sia gori-gori bulaan ponno kemenian, iamo mintu’ pangandona to masallo’. 9 Napopenanimi tau iato mai tu misa’ nanian ba’ru, nakua: Sipatukomi unnalai tu sura’ iato, amMi bungka’i tu ca’na, belanna mangkamoKomi direre’, anna tete dio raraMi Mila’bakanNi ELOHIM tu tau tu lu dio mai mintu’ suku tau sia basa sia to sangpetayanan sia bangsa. 10 Sia mangkamo Mipadadian Kapenombanta tu tau iato mai misa’ kadatuan sia tominaa, anna datui te lino. 11 Kutiromi sia kurangimi tu gamaranna malaeka’ buda ullilingi isungan kapayungan sia mintu’ a’gan kepenaa sia mintu’ penatua; iatu budanna pessanglampa sisanglampa sia massa’bu-sa’bu, 12 tu ma’kada umpekapuai gamaranna: Sipatu tu Anak domba tu direre’ untarima kuasa sia kasugiran sia kakinaan sia kamatotoran sia kadipangkeran sia kamala’biran sia kadipudian. 13 Kurangimi mintu’ panampa lan suruga, sia lan lino, sia diong mangapi’na tana sia lan tasik, sia mintu’na issinna ma’kada, nakua: Lako Puang tu unno’ko’ dao isungan kapayungan sia lako Anak domba nanii tu kadipudian sia kadipangkeran sia kadipakala’biran sia kapaan sae lakona. 14 Iatu a’pa’ a’gan kepenaa ma’kada, nakua: Amin. Sia mintu’ tu penatua tukku menomba.
1 Kutiromi tonna bungka’i Anak domba, misa’ tu pitu ca’, sia kurangi misa’i to a’pa’ a’gan kepenaa ma’kada butung oni guntu’, nakua: Maimoko. 2 Kutiromi den misa’ darang busa’, na iatu to ussakei untoe pana; dikamaseimi misa’ makota, sunmi patalo sia kumua anna patalo tarru’. 3 Iatonna bungka’i Anak domba tu ca’ ma’penduanna, kurangimi tu a’gan kepenaa ma’penduanna ma’kada, nakua: Maimoko. 4 Nasun pole’o misa’ darang senga’, ma’bulu balibi, nadiben to ussakei tu kuasa umputtai kamarampasan lan lino, naurunganni sipate-patean tu tau; sia misa’ pa’dang kapua dikamaseanni. 5 Iatonna bungka’i tu ca’ ma’pentallunna, kurangi tu a’gan kepenaa ma’pentallunna ma’kada, nakua: Maimoko. Sia kutiro den misa’ darang bolong, na iatu to ussakei untoe timbangan. 6 Sia kurangi tu oni susi gamara lan tangnga-tangngana a’pa’ a’gan kepenaa ma’kada, nakua: Sangkararo barra’ misa’ dinar allinna, sia tallung kararo dalle misa’ dinar allinna. Apa iatu minna’ sola uai anggoro’ da misanggangi. 7 Iatonna bungka’mi Anak domba tu ca’ ma’penna’pa’na, kurangi tu gamara a’gan kepenaa ma’penna’pa’na ma’kada, nakua: Maimoko. 8 Kutiromi den misa’ darang bullau, na iatu to ussakei disanga kamatean sia undi narundu’ len lino to mate. Diben kuasa sola duai la umpatei pa’dang tu sangtepona lino sia ra’pak padang sia ra’ba biang sia olo’-olo’ masuru lan lino. 9 Iatonna bungka’mi Anak domba tu ca’ ma’pellimanna, kutiromi diong to’ inan pemalaran tu mintu’ bombo mendeatanna to mangka dipatei belanna kadanNa ELOHIM sia belanna pa’katottongan natoe tau iato mai. 10 Metambami umpekapuai gamaranna nakua: Sangapapi, o Puang maindan sia tongan, Mimane unnukungi sia umpembalaran raraki lako mintu’ to untongkonni kuli’na padang? 11 Dipapantannimi bayu lamba’ mabusa, sia dipokadan kumua la melayopa sattu’, sae lako ganna’na tu bilanganna mintu’ to nasolan Napotau ELOHIM; iamotu sangsiuluranna tu la dipatei duka susi tau iato mai. 12 Kutiro tonna bungka’mi Anak domba tu ca’ ma’pennannanna, dadimi lino’ kapua, sia iatu mata allo malotong butung satti bolong sia iatu bulan susi nasang rara. 13 Sia mintu’ bintoen dao langi’ sitana’takan tama lino, susi garonto’ ara umpasitana’takan bua tang ma’ganna ke nagoyakki angin bara’. 14 Sia iatu langi’ tikaririk butung sura’ dilulun, sia mintu’ buntu sia lebukan tipalengka’ dio mai inanna. 15 Sia mintu’ datu lan lino sia to kapua sia pangulu rari sia to sugi’ sia to paa sia mintu’ tau, la kaunan la to makaka, membuni nasang lan lu lo’ko’ sia lan lu sapak batu. 16 Anna ma’kada lako mintu’ tanete sia buntu batu: Tuannikanni sia rerungkanni dio mai oloNa Puang tu unnisung dao isungan kapayungan iato, sia dio mai kasengkeanNa Anak domba. 17 Belanna allo kapua, iamotu allo kasengkeanNa saemo; mindara la unnattai umpatananni?
1 Undinnato kutiromi tu a’pa’ malaeka’ bendan dio tetuk a’pa’na lino, untampang a’pa’ mata angin, kumua da namangiri’ tu angin lan lino ba’tu lan tasik ba’tu moi dio lu to’ garonto’ kayu. 2 Kutiro pole’omi misa’ malaeka’ senga’ kendek dio mai kadellekan allo untoe peca’Na ELOHIM matontongan; metambami umpekapuai gamaranna lako tu a’pa’ malaeka’ mangka diben kuasa ussanggang lino sia tasik, 3 nakua: Da misanggangi tu lino ba’tu tasik ba’tu iato mai garonto’ kayu sae lako kica’na tu mintu’ taunNa ELOHIM dio kidena. 4 Kurangimi bilanganna tu mintu’ to mangka dica’ saratu’ patangpulo nna’pa’ sa’bunna tu mangka dica’ dio mai mintu’ sukunna to Israel: 5 dio mai sukunna Yehuda tu mangka dica’ sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Ruben sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Gad sangpulo dua sa’bunna; 6 dio mai sukunna Asyer sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Naftali sangpulo dua sa’bunna; 7 dio mai sukunna Manasye sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Simeon sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Lewi sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Isakhar sangpulo dua sa’bunna; 8 dio mai sukunna Zebulon sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Yusuf sangpulo dua sa’bunna; dio mai sukunna Benyamin mangka dica’ sangpulo dua sa’bunna. 9 Undinnato kutiro den misa’ kasirampunan kapua, na moi misa’ tau tae’ nakulle umbilangi, tu lu dio mai mintu’ bangsa sia suku sia mintu’ to sangpetayanan sia mintu’ basa, bendan nasangmi dio olo isungan kapayungan sia dio oloNa Anak domba, ma’bayu lamba’ busa, sia lan limanna den palapa kambuno; 10 metamba-tambami umpekapuai gamaranna nakua: Mintu’na kadipangkeran lu lako ELOHIM tu unno’ko’ dao isungan kapayungan, sia lako Anak domba, oto’na kamakarimmanan. 11 Bendanmi tu mintu’ malaeka’ ullilingi tu isungan kapayungan sia ullilingi mintu’ penatua sia iatu a’pa’ a’gan kepenaa, anna tukku dio olo isungan kapayungan sia umpenombai ELOHIM, 12 nakua: Amin, mintu’na kadipudian sia kamala’biran sia kakinaan sia pa’kurre sumanga’ sia kadipangkeran sia kuasa sia kamatotoran lu lako Puangta tontong sae lakona! Amin. 13 Mekutanami misa’i tu mintu’na penatua lako kaleku nakua: Iate mai to ma’bayu lamba’ busa, mindara sia umbara nanii sae? 14 Kukuami lako kalena: Puangri ia untandai. Nakuami lako kaleku: Iamote tu to tassu’ lan mai kadipakario-rioan sia mangkamo umbasei bayu lamba’na sia nabusai rara Anak domba. 15 Iamo bannangna to anna dio olo isungan kapayunganNa ELOHIM, sia anna menomba lako Kalena allo bongi lan inan kabusunganNa; sia Puang tu unnisung dao isungan kapayunganNa la ungkulambu tarunoi. 16 Tau iato mai tae’mo nala tangdia’ len ba’tu ma’rang sia tae’mo nala’da’i allo ba’tu apa malassu: 17 belanna Anak domba tu lan tangnga isungan kapayunganNa la ungkambi’i sia la urrambai lako mintu’ to’ mata uai katuoan; anNa ELOHIM umpa’dii mintu’ uai matanna tau iato mai.
1 Iatonna bungka’i Anak domba tu ca’ ma’pempitunna, bittukmi lan suruga den agi-agi sangtangnga te’te’. 2 Kutiromi tu pitu malaeka’ bendan dio oloNa ELOHIM, anna diben pitu tarompe’ pua. 3 Saemi misa’ malaeka’ senga’ nabendan dio sa’de inan pemalaran, untoe puaro bulaan, dibenmi buda kemenian lako, kumua napennoloanni sola pangandona mintu’ to masallo’ dao inan pemalaran bulaan dio olo isungan kapayungan iato. 4 Iatu rambu kemenian sola pangandona mintu’ to masallo’ kendek langngan oloNa ELOHIM diong mai limanna malaeka’ iato. 5 Naalami malaeka’ iato tu puaro anna patamai api dio mai inan pemalaran, anna pellebaranni tama lino, dadimi ba’tu pira-pira guntu’ sia ba’tu pira-pira gamara sia kila’ sia lino’. 6 Iatu pitu malaeka’, untoe pitu tarompe’ pua tumayamo la ma’pannoni. 7 Iatu malaeka’ bunga’na umpannoni tarompe’ puana, nasae uran batu sia api, sirau rara; mintu’nato dibolloan tama lino. Mampu’mi sangtaa tallunna tu lino sia mampu’ sangtaa tallunna mintu’ garonto’ kayu sia mampu’ tu mintu riu maluna. 8 Iatu malaeka’ ma’penduanna umpannoni tarompe’ puana, butung to misa’ buntu kapua nakande api dipembuangan tama tasik; iatu tasik sangtaa tallunna mendadi rara; 9 Sia matemi sangtaa tallunna tu mintu’ apa kepenaa lan tasik; sia tallan sangtaa tallunna tu mintu’ kappala’. 10 Iatu malaeka’ ma’pentallunna umpannoni tarompe’ puana, naronno’ dao mai langi’ misa’ bintoen kapua, dukku susi bia’, iatu bintoen iato, nai’pinni tu sangtaa tallunna mintu’ salu sia mintu kalimbuang. 11 Iatu bintoen iato disanga Apsintus, nasangtaa tallunna mintu’ uai mendadi apsantin; budami tau mate napobua’ uai iato, belanna mapai’mo. 12 Iatu malaeka’ ma’penna’pa’na umpannoni tarompe’ puana, anna sanggangi tu sangtaa tallunna mata allo sia sangtaa tallunna bulan sia sangtaa tallunna mintu’ bintoen, kumua anna malillin tu sangtaa tallunna sia da namarorrong sangtaa tallunna masiang, sia bongi susi dukato. 13 Kutiromi sia kurangi misa’ langkan maega mettia’ lan tangngana langi’ ma’kada umpekapuai gamaranna; A’a, a’a, a’a, masolang tu mintu’ to untorroi kuli’na padang tu belanna oni tarompe’ pua senga’na, iamotu lu dio mai tallu malaeka’ tu la umpannonii undinna.
1 Iatu malaeka’ ma’pellimanna umpannoni tarompe’ puana, angku tiroi misa’ bintoen mangka ronno’ dao mai langi’ tama lino; dibenmi gonting garonggong posi’ tana lambe’. 2 Nabungka’mi tu garonggong posi’ tana lambe’, nasun rambu lan mai posi’ tana lambe’ iato, susi rambu dio mai panglallangan, naurunganni tu mata allo sia langi’ malillin napobua’ rambu posi’ tana lambe’ iato. 3 Sunmi lan mai to’ rambu iato tu batik anna tama lino, anna diben kuasa susi kuasa te’tek-buku lan te lino. 4 Dipokadammi kumua tae’ nala ussanggangi tu riu lan lino, ba’tu tananan ba’tu garonto’ kayu, sangadinna tolino manna tu tae’ ca’Na ELOHIM dio kidena. 5 Dielorammi la napa’dikki bang limang bulan, podo da napatei. Iatu pa’di’na susi pa’di’na to nasui’ te’tek-buku. 6 Iake attu iato la undaka’ mate tu tolino, apa tae’ naappa’i; nakamorai la mate, apa iatu kamatean mallai dio mai kalena. 7 Iatu rupa batik butung to darang tumaya parari, nadao ulunna den susi makota takua bulaan, sia lindona susi lindo tau. 8 Sia ma’beluak susi beluak baine na isinna susi isi singa. 9 Sia dadanna susi bayu bassi, na oni pani’na susi oni kareta naturu’ darang ma’baanan sigalunturan la parari. 10 Sia keikko’ susi te’tek-buku, nalan ikko’na den kuasanna la umpakario-rio tau limang bulan. 11 Sia umpodatu malaeka’na garonggong posi’ tana lambe’, lan basa Ibrani disanga Abadon, sia lan basa Grika disanga Apolion. 12 Iatu kamaparrisan bunga’na lendu’mo. Tiromi la sae pole’opa da’dua kamaparrisan undinna. 13 Iatu malaeka’ ma’pennannanna umpannoni tarompe’ puana, angku rangi misa’ gamara sun lan mai tu a’pa’ tanduk inan pemalaran bulaan dio oloNa ELOHIM, 14 ma’kada lako malaeka’ ma’pennannanna tu untoe tarompe’ pua: Rampananni tu a’pa’ malaeka’ dipungo sikandappi’ salu kapua, iamo salu Efrat. 15 Narampanammi tu a’pa’ malaeka’ tu inang tumayamo, ke te’te’ sia allo sia bulan sia taun iato, kumua anna patei tu sangtaa tallunna mintu’ tolino. 16 Iatu budanna mintu’ surodadu ma’darang duanglampa lampana, mangkamo kurangi tu bilanganna. 17 Iatu pentiroku mintu’ darang sia mintu’ to ussakei takua susite: tau iato mai ma’bayu bassi mararang susi api sia masekke’ sia ma’rupa solo’; sia iatu ulu darang susi ulu singa sia lan mai sadangna tassu’ tu api sia rambu sia solo’. 18 Tete dio to tallu kamaparrisan iato, anna sangtaa talluna mintu’ tolino mate: napatei api sia rambu sia solo’ tu sun lan mai sadangna. 19 Belanna iatu kamatotoranna mintu’ darang iato lan sadangna sia dio ikko’na: belanna iatu ikko’na butung ula’ keulu, napasanggangan. 20 Sia mintu’ tolino senga’ tu tae’ napatei te mintu’ kasanggangan iate, tae’ duka namengkatoba’ dio mai penggauranna, kumua da natontong umpenombai mintu’ deata masussu’ sia umpa’deatai bulaan, salaka, tambaga, batu, ba’tu kayu, tu tae’ napakita ba’tu parangi ba’tu lumingka. 21 Tae’ dukapa namengkatoba’ umpatei tau ba’tu umpogau’ pangissanan ba’tu gau’ sala ba’tu kabokoan.
1 Kutiromi misa’ malaeka’ senga’ matoto’ mengkalao dao mai langi’ umpobayu lamba’ gaun, sia tindak sarira dao ulunna, sia lindona butung to allo, sia lette’na susito lentong api. 2 Lan limanna den misa’ sura’ bitti’ tibungka’; iatu lette’ kananna mellese diong tasik, na lette’ kairinna dao karangkean; 3 metambami umpekapuai gamaranna susi gamara singa umburrung-burrung na iatonna metamba, pantan unnonimi tu pitu guntu’. 4 Iatonna unnonimo tu guntu’ pitu, angku la ussura’i, kurangimi misa’ gamara dao mai langi’, nakua: Ca’i to apa mangka napokada pitu guntu’ sia dandi’ sura’i. 5 Iatu malaeka’ mangka kutiro mellese diong tasik sia dao karangkean unnangka’ lima kananna lu langngan langi’, 6 anna menggata ussa’bu’ sanganNa Puang tu tuo matontongan, tu umpadadi langi’ sola mintu’ issinna sia lino sola mintu’ issinna sia tasik sola mintu’ issinna, kumua: tae’mo nala disorong. 7 Apa iake oni gamarannami malaeka’ ma’pempitunna, ke la umpannonimi tarompe’ puana, maneri dipalanda’ tu rasianNa ELOHIM, susitu kareba dipa’peissanan lako mintu’ taunNa, iamo mintu’ nabi. 8 Iatu gamara mangka kurangi dao mai langi’ ma’kada pole’o lako kaleku, nakua: Maleko, alai tu sura’ tibungka’ lan limanna to malaeka’ mellese diong tasik sia dao karangkean. 9 Malemo’ lako malaeka’ iato angku kua lako kalena: Benna’ tu sura’ bitti’ iato. Nakuami lako kaleku: Alami ammu kande nasangi, sia iamo la umpemapai’i tambukmu, apa lan sadangmu la musa’ding matanning susi uai tani’. 10 Kualami tu sura’ bitti’ dio mai limanna tu malaeka’, angku kande nasangi; lan sadangku matanning susi uai tani’, apa iatongku mangka ungkandei, mapai’mi lan tambukku. 11 Dikuammo’: La ma’nubua’ko diona ba’tu pira-pira to sangpetayanan sia ba’tu pira-pira bangsa sia ma’rupa-rupa basa sia ba’tu pira-pira datu.
1 Nabenmo’ bulo sanglolo susito tekken, anna ma’kada, nakua: Bendanko ammu suka’i tu banuanNa ELOHIM sia inan pemalaran sia mintu’ tu to menomba lan. 2 Sia paboko’i tu luba’ba dio salianna banuanNa ELOHIM, da musuka’i, belanna dibenmo to kapere’ sia iatu tondok maindan la dilessa’-lessa’ patangpulo ndua bulanna. 3 La Kuben kuasa tu da’dua to ma’katottongingKu tu ma’tamangkale karoro’, ma’nubua’ sangsa’bu duaratu’ annan pulona allona. 4 Iamo sangrapang da’dua garonto’ saitun sia da’dua tongkonan palita, tu bendan dio oloNa Puangna lino. 5 Iake denni tau la morai ussanggangi to sola duai, sunmi tu api lan mai sadangna ungkandei tu mintu’ ualinna; sia iake denni misa’ tau la ussanggangi sola duai, manassa la mate susi duka iato. 6 Kuasa ia sola duai la untampun langi’, kumua da nasae uran, ke tontongpi sola duai ma’nubua’, sia kuasa sola duai umpopendadi rara uai, sia umparampoi ma’rupa-rupa kasanggangan tu lino pempiran-piran, tu naporainna. 7 Iatonna pasundunmi tu pa’katottonginna sola duai, la narariimi olo’-olo’ masuru tu sun diong mai posi’ tana lambe’, sia nataloi anna patei. 8 Iatu batang rabukna sisumpandanan dio lalan tondok kapua, tu lan rapangan disanga Sodom na Mesir, tu Nanii duka Puangna dia’ta’. 9 Ba’tu pira-pira tau dio mai mintu’ bangsa sia suku sia basa sia to sangpetayanan untiroi tu batang rabuk iato tallung allo sangpolo, sia tae’ naeloranni tau iato mai tu batang rabukna dilamun. 10 Mintu’ tu to untorroi kuli’na padang umpoparannui sia sende-sende sia siben ben apa, belanna iatu nabi sola duai umpakario-rio mintu’ to untorroi kuli’na padang. 11 Undinnato tallung allo ssangpolo natamaimi penaa ma’patuo lu dio mai ELOHIM sola duai, anna malimbangun bendan; saemi kamatakuran kapuana tu mintu’ to untiroi sola duai. 12 Tau iato mai mangka urrangi misa’ gamara kapua dao mai langi’ ungkuanni sola duai: Kendekkomi mai. Kendekmi sola duai langngan langi’ naputu’ gaun, sia mintu’ ualinna untiroi. 13 Iatonna attu ia dukato saemi lino’ kapua, naurunganni mangsan taa sangpulona tu tondok iato; pitungsa’bu tau mate belanna lino’ iato, na iatu torronapa lendu’ mataku’na, anna pakala’bi’i tu ELOHIM dao suruga. 14 Iatu kamaparrisan ma’penduanna lendu’mo; kanandai tu kamaparrisan ma’pentallunna la sae madomi’. 15 Iatu malaeka’ ma’pempitunna umpannoni tarompe’ puana, denmi ba’tu pira-pira gamara kapua dao suruga ma’kada nakua: Iate kadatuan lino natoemo Puangta sia To Natokko, Iamo la ma’parenta tontong sae lakona. 16 Iatu duangpulo nna’pa’ penatua tu unnisung dao isungan kapayunganna dio oloNa ELOHIM tukku umpenombai ELOHIM, 17 anna ma’kada: Ma’kurre sumanga’kanni mati’ oloMi, o Puang Kapenomban, tu Umpoissan angge maritik, tu den, sia inang den tempon dio mai, belanna untoeKomi kuasa kapuaMi sia ma’parentamoKomi. 18 Kendekmo kasengkeanna tu mintu’ bangsana to kapere’, apa saemo tu kasengkeamMi, sia attu umpaolai salunna to mate, sia nalambi’mo attunna kadiseronginna karongkosan tu mintu’ taumMi, iamotu mintu’ nabi sia mintu’ to masallo’ sia to ungkasiri’ sangamMi, la bitti’ la kapua; sia nalambi’mo attunna ussanggangi tu mintu’ to ussanggang lino. 19 Tibungka’mi tu banuanNa ELOHIM dao suruga, kaananmi tu patti pangalluranNa ELOHIM lan tu banua iato; saemi ba’tu pira-pira kila’ sia gamara sia guntu’ sia lino’ sia uran batu kamban.
1 Kaananmi dao langi’ misa’ tanda kapua, iamotu misa’ baine disapu’ allo anna diong to’ lette’na tu bulan, sia ulunna ma’makota bintoen sangpulo dua. 2 Iatu baine iato ma’tambuk anna sumarro, belanna mapa’di’ sia mangurria’ la kianak. 3 Kaanan pole’omi misa’ tanda senga’ dao langi’, iamotu misa’ naga kapua dukku mararang, pitu ulunna sia sangpulo tandukna, sia pitu makota dao ulunna; 4 iatu ikko’na urriu’ sangtaa tallunna mintu’ bintoen dao langi’, anna pentibeanni tama lino. Bendanmi tu naga iato dio tingayona tu baine marassan mangurria’, kumua ianna kianakmo la naamma’ tu Anakna. 5 Undadiammi misa’ pia muane, tu dadi muane, la umparentai tekken bassi mintu’ to kapere’; ta’pa disintakmi tu Anakna nadibaa lako ELOHIM sia lako to’ isungan kapayunganNa. 6 Mallaimi tu baine iato lako padang aak; inde to, den misa’ inan Naparandananni ELOHIM, kumua anna didaranai inde to dio sangsa’bu duaratu’ annan pulona allona. 7 Bu’tumi kasirarian dao suruga, iamotu Mikhael sola mintu’ malaeka’na urrarii naga; na iatu naga sola mintu’ baananna parari dukami; 8 apa iatu naga sola baananna tae’ napatalo, sia tae’mo inanna lan suruga. 9 Dipembuangammi tu naga kapua, iamo ula’ tua, tu disanga deata patua’ ba’tang sia deata masussuk, tu umpapusa mintu’ issinna lino. Dipembuangammo tama lino sia mintu’ baananna dipembuangan dukamo sola. 10 Kurangi pole’omi misa’ gamara kapua dao suruga, ma’kada: Totemo nalambi’mo tu kamakarimmanan sia kamatotoran sia kadatuanna Kapenombanta, sia kuasanNa To Natokko, belanna tipembuangmo rokko tu to umpangrosoan mintu’ siulu’ta, tu umpangrosoanni dio oloNa Kapenombanta allo bongi. 11 Natalomo tau iato mai tu naga tete dio rara Anak domba sia tete dio kada nakatottongi; sia tau iato mai tae’ nadampang sunga’na moi sae lako matena. 12 Iamoto, parannu-rannukomi, e lili’na suruga, sia mintu’komi tu lanna. Mandasa dikka’ tu lino sia tasik, belanna mengkalaomo mati’ tu deata bulituk situang sengke budanna, apa naissan kumua madenge’mo attunna. 13 Iatonna tiromi naga tipembuangmo tu kalena tama lino, naula’ sumpumi to baine undadian pia muane ina’. 14 Dibenmi baine iato tu da’dua pani’ langkan maega kapua, kumua anna kullei mettia’ lako padang aak, lako to’ inanna, tu inan dinii undaranai lan misa’ attu sia lan dua attu sia lan sangsese attu, mambela dio mai pakitanna ula’. 15 Iatu ula’ iato umpemburrusan uai butung to salu lan mai sadangna dio mai boko’na tu baine iato, kumua anna tallananni. 16 Apa natundui lino tu baine iato napopengangai tu sadangna, anna amma’i tu uai salu napemburrusan naga lan mai sadangna. 17 Kendekmi kasengkeanna tu naga lako baine iato, namale urrarii tu bati’na baine tu torronapa, iamotu mintu’ to ungkaritutui parentaNa ELOHIM sia untoe manda’i tu Napamanassanni Yesu. 18 Bendanmi dio biring tasik.
1 Kutiro pole’omi misa’ olo’-olo’ masuru sun lan mai tasik sangpulo tandukna, sia pitu ulunna; na sangpulo makota dao tandukna, sia dao ulunna, disura’ ba’tu pira-pira sanga pa’kada solang. 2 Iatu olo’-olo’ kutiro susi arimau tamarang tu rupanna, sia lette’na susi lette’ beruang, sia kamorona susi kamoro singa. Nabenmi kamatotoranna naga, sia kao’koranna sia kuasa kapua. 3 Kutiro tu ulunna misa’ takua to bangke malua’; apa iatu bangke malua’na to mondomo, namintu’ issinna lino mangnga anna turu’i tu olo’-olo’ iato. 4 Anna penombai tu naga iato, belanna mangka naben kuasa to olo’-olo’ iato; napenombai dukami tu olo’-olo’ iato anna ma’kada: Mindara umpadanni te olo’-olo’ iate sia mindara ma’din unneai? 5 Dibenmi misa’ puduk umpasun kada matampo sia kada solang tu olo’-olo’ iato; diben duka kuasa la umpogau’i to patangpulo ndua bulanna. 6 Umpatiku’bi’mi pudukna umpa’kada solangi ELOHIM, la umpokada solang sanganNa sia tendaNa sia mintu’ tu to untorroi suruga. 7 Sia dieloran sirari mintu’ to masallo’ sia la untaloi, sia diben kuasa ungkuasai mintu’ suku sia to sangpetayanan sia basa sia bangsa. 8 Mintu’na tu to torro lan te lino la umpenombai, iamotu to randuk dio mai diparandanganninna te lino, tang disura’ sanganna lan sura’ katuoanNa Anak domba, tu mangkamo direre’. 9 Minda-minda ketalinga, sipatu la ma’perangi. 10 Minda-minda mangrampa tau, manassa la dirampa; minda-minda la umpatei tau unnoong pa’dang, tae’ nasalai tang dipatei duka pa’dang. Lan mintu’na te sipatu mintu’ to masallo’ umpa’pekitanan kabattaran sia kapatonganan. 11 Kutiromi misa’ olo’-olo’ masuru senga’ sun diong mai padang, da’dua tandukna susi tanduk Anak domba; ma’kada susi naga. 12 Sia napalalo tu mintu’ kuasanna olo’-olo’ bunga’na dio tingayona, sia iate lino sola mintu’ tu to torro lan nalalan umpenombai tu olo’-olo’ bunga’na, tu mondomo bangke malua’na. 13 Sia umpadadi tanda kalle-kallean kapua, naurunganni umpasonglo’ api dao mai langi’ tama lino dio tingayona tolino. 14 Napapusai tu mintu’ to torro lan te lino tete dio ma’rupa-rupa tanda kalle-kallean tu dibenni la napogau’ dio tingayona olo’-olo’ iato. Nasuami tu mintu’ to torro lan te lino unggaraganni rapang-rapang dipodeata tu olo’-olo’ mangka nabangkei pa’dang, apa tuo sia. 15 Diben duka kuasa la umpatamai penaa tu rapang-rapang dipodeata olo’-olo’ iato, kumua anna ma’kada, sia anna palalo gau’, tu napobannang mintu’ tu to tang umpenombai rapang-rapang dipodeata olo’-olo’ iato, dipatei. 16 Sia umpalalo gau’ anna mintu’ tau, bitti’, kapua, sugi’, bongko, to makaka, ba’tu kaunan, diben nasang misa’ tanda dio lima kananna ba’tu dio kidena; 17 sia moi misa’ tau tae’ nama’din ma’baluk sia mangalli, sangadinna iapi tu to den tanda iato dio kalena, iamotu sanga olo’-olo’ iato ba’tu bilangan sanganna. 18 Iamote tu nanii payan tu kakinaan. Sipatu tu to kepenaa umbilangi tu bilangan olo’-olo’ iato; belanna bilangan tolino sia. Iatu bilanganna annanratu’ annan pulona nnannan.
1 Tiramban kutiroi tu Anak domba bendan dao buntu Sion, sia sisola tau saratu’ patangpulo nna’pa’ sa’bunna, tu to disura’ dio kidena tu sanganNa Anak domba sia sanganNa Ambe’Na. 2 Angku rangi misa’ gamara dao mai langi’, takua to uai buda mongngo’, sia susi oni guntu’ kapua. Iatu gamara kurangi susito ma’katapi umpannoni katapinna; 3 iatu tau iato mai umpopenani misa’ nanian ba’ru dio olo isungan kapayungan iato, sia olona a’pa’ a’gan kepenaa, sia mintu’na penatua; sia moi misa’ tau tae’ anna kullei umpelada’i tu nanian iato, sangadinna ia manna tu tau saratu’ patangpulo nna’pa’ sa’bunna tu to dila’bak dio mai lino. 4 Iamote mai tu to tae’pa naparuttakki baine kalena, belanna malolle’pa; sia iamote mai tu to urrundu’ mai lako Anak domba umba-umba Naola. Iate tau iate mai mangka dila’bak tassu’ dio mai tolino Napobunga’ bua ELOHIM sia Anak domba. 5 Sia tae’ ia mo’rang diappa’ dio pudukna sia tae’ sayuanna. 6 Kutiromi misa’ malaeka’ senga’ mentia’ lan tangngana langi’, sia umbaa Kareba-kaparannuan matontongan, la napa’peissanan lako mintu’ to untorroi te kuli’na padang, iamotu mintu’ bangsa sia suku sia basa sia to sangpetayanan, 7 anna metamba nakua: Kataku’i tu ELOHIM sia pangke’I, belanna rampomo tu attu kapa’paolaianNa salu, sia penombai tu Puang umpadadi langi’ sola lino sia tasik na mintu’ kalimbuang. 8 Denno tu senga’na pole, undi urrundu’i, iamotu malaeka’ ma’penduanna anna ma’kada nakua: Mangsanmo, mangsanmo tu Babel, tondok kapua, belanna mangka napairu’ uai anggoro’ kamoraian gau’ salana tu mintu’ bangsa. 9 Den siapa tu senga’na poleo undi urrundu’i sola duai iamotu malaeka’ ma’pentallunna, anna metamba nakua: Iake denni misa’ tau umpenombai olo’-olo’ iato sola rapang-rapang dipodeatanna sia untarima tanda dio kidena ba’tu dio limanna, 10 la nairu’ duka tu uai anggoro’ iamotu kare’dekanNa ELOHIM, tu sakka’mo tang dito’bo’ lan irusan kasengkeanNa; sia la dipakario-rio api sia solo’ dio olona mintu’ malaeka’ masallo’ sia dio oloNa Anak domba, 11 sia iatu rambu kadipakario-rioanna kendek langngan tontong sae lakona: tau iato mai tae’ ka’tunna umperasai parri’ allo bongi, iamotu mintu’ to umpenombai olo’-olo’ iato sola rapang-rapang dipodeatanna sia to untarima tanda sanganna. 12 Lan mintu’na te sipatu mintu’ to masallo’ umpa’pekitanan kabattaran, iamotu to ungkaritutui mintu’ parentaNa ELOHIM, sia kapatonganan lako Yesu. 13 Kurangimi misa’ gamara dao mai langi’ ma’kada nakua: Sura’i susite: Rongko’ tu mintu’ to matemo, iamotu to mate lan Puang randuk totemo. Ondongpi, nakua tu Penaa, iatu tau iato mai la umpelayoan tarru’mo kamasussanna; belanna mintu’ penggauranna undi urrondongi. 14 Tiramban kutiroi den sangkombong salebu’ mabusa, sia den misa’ tau unno’ko’ dao, takua susito Anak rampan dilino, ma’makota bulaan, sia dio limanNa den misa’ rangkapan mataran. 15 Sun pole’omi misa’ malaeka’ senga’ lan mai banuanNa ELOHIM, metamba umpekapuai gamaranna lako tu To unno’ko’ dao salebu’ iato, nakua: Pata’pami tu rangkapanMi, amMi mepare, belanna nalambi’mo attu kapeparean, apa matasak tonganmo tu bura padang. 16 Napopangayomi To unno’ko’ dao salebu’ tu rangkapanNa tama lino, nadipeparei tu lino. 17 Sunmi misa’ malaeka’ senga’ pole’o lan mai banuanNa ELOHIM dao suruga; untoe toda ia misa’ pesae’ mataran. 18 Sunomi dio mai to’ pemalaran misa’ malaeka’ senga’, tu ungkuasai api, anna metamba umpekapuai gamaranna lako malaeka’ untoe pesae’ taran, nakua: Pata’pami tu pesae’ taranmu, ta’takki tu mintu’ bure anggoro’ lino, belanna matasak melomo tu buanna. 19 Napopangayomi malaeka’ iato tu pesae’na tama lino, nalellengi tu anggoro’lino iato, anna pembuanganni tama panglulluran kapua, iamo kasengkeanNa ELOHIM; 20 na bua anggoro’ lan panglulluran iato nalullu’ tau dio salian tondok; nalolong tu rara lan mai panglulluran iato angge passangaran darang, pada mambelanna sangsa’bu annanratu’ setadi.
1 Kutiro polemi misa’ tanda senga’ dao langi’, kapua sia kalle-kallean, iamotu pitu malaeka’, tu umbaa pitu kamaparrisan ma’katampakanna; belanna iamo naposundun kasengkeanNa ELOHIM. 2 Kutiro polemi takua to tasik sammin sirau api, sia mintu’ tu to untalomo olo’-olo’ iato sia rapang-rapang dipodeatanna sia angka bilangan sanganna, bendan dio randan tasik sammin untoe katapinNa ELOHIM. 3 Anna popenani nanianna Musa taunNa ELOHIM sia nanianNa Anak domba nakua: Kapua sia makalaen-laen mintu’ penggauramMi, o ELOHIM, Puang Umpoissan angge maritik; malambu’ sia tongan tu mintu’ lalanMi, o Datunna mintu’ bangsa. 4 Mindara tu tang mataku’, o Puang, sia tang umpakala’bi’ sangamMi? Belanna kamu manna tu maindan, na mintu’ bangsa la mennolo sia umpenombaiKomi, apa payanmo tu mintu’ pangra’ta’ malambu’Mi. 5 Undinnato kutiromi tibungka’ tu banuanNa ELOHIM lan tenda tananan sa’bi dao suruga; 6 sunmi lan mai tu malaeka’ sola pitui tu sikambi’ kamaparrisan iato ma’tamangkale kasa mase’rok, pandillak sia umpotambeke’ bulaan. 7 Misa’i tu a’pa’ a’gan kepenaa iato untadoan pitu gori-gori bulaan lako pitu malaeka’ iato, nanii ponno kasengkeanNa ELOHIM matontongan sae lakona. 8 Na iatu banuanNa ELOHIM naponnoi rambu kamala’biranNa ELOHIM sia kamatotoranNa; moi misa’ tau tae’ nabelai mentama banuanNa ELOHIM sae lako sundunna tu pitu kamaparrisan nabaa malaeka’ sola pitui.
1 Kurangi poleomi misa’ gamara kapua lan mai banuanNa ELOHIM ma’kada lako malaeka’ sola pitui nakua: Malekomi sia bolloanni tu pitu gori-gori kasengkeanNa ELOHIM tama lino. 2 Malemi tu malaeka’ bunga’na umbolloanni tama lino tu gori-gorinna; mendadimi saki bundang tang dampi-dampian sia malallang lako mintu’ tu to den tanda olo’-olo’ iato dio kalena sia to umpenombai rapang-rapang dipodeatanna. 3 Iatu malaeka’ ma’penduanna umbolloan gori-gorinna tama tasik, na iatu tasik membali rara, susi rara to mate, namintu’ kepenaanna lan tasik mate nasang. 4 Iatu malaeka’ ma’pentallunna umbolloan gori-gorinna rokko mintu’ salu sia kalimbuang; mintu’nato membali rara. 5 Kurangimi tu malaeka’na mintu’ uai iato ma’kada nakua: Tang pakayun bimbangKomi, o Puang, tu inang Den, si inang Denmo dolona sia maindan, belanna Mipaolaimo salunna susito. 6 Belanna mintu’ tau iato mangkamo umpato’do rarana mintu’ to masallo’ sia mintu’ nabi, amMi pairu’i rara tu tau iato mai. Iatu iannato sitondonmo penggauranna. 7 Kurangi dio mai to’ inan pemalaran ma’kada nakua: Tonganna, o ELOHIM, Puang Umpoissan angge maritik, tongan sia malambu’ tu mintu’ ukungamMi. 8 Na iatu malaeka’ ma’penna’pa’na umbolloan gori-gorinna langngan allo, anna diben kuasa tu allo ummampu’i api tu mintu’ tolino. 9 Na mintu’ tolino namampu’i lassu masang tongan, napa’kada solangimi tu sanganNa ELOHIM, tu ungkuasai mintu’ kamaparrisan iato; tae’ duka anna mengkatoba’ tu tau iato mai la umpangke’ Puang. 10 Na iatu malaeka’ ma’pellimanna umbolloan gori-gorinna rokko isunganna olo’-olo’ iato, nakalillinan tu kadatuanna, anna pantan ungkeke’-keke’ lilana, belanna mapa’di’, 11 sia umpa’kada solangi ELOHIM dao suruga belanna kamapa’diranna sia bundangna; anna tae’ duka namengkatoba’ dio mai penggauranna. 12 Na iatu malaeka’ ma’pennannanna umbolloan gori-gorinna rokko salu kapua, iamotu salu Efrat, anna marangke, dikua anna tibungka’ tu lalan naola mintu’ datu dio mai matallo. 13 Kutiro sun lan mai sadang naga sia lan mai sadang olo’-olo’ sia lan mai sadang nabi tang tongan tu tallu penaa bulituk, susi tokko’; 14 belanna sola tallui to, iamo penaa deata masussuk, tu umpabu’tu ba’tu pira-pira tanda kalle-kallean sia male umpellambi’i mintu’ datu lino la umpasipulungi la unnea ke allo kapuai, iamotu alloNa ELOHIM Umpoissan angge maritik. 15 Kilalai, kumua la saeNa’ butung to boko; maupa’ tu to ma’penanda-nanda anna karitutui tu tamangkalena, dikua da anna ma’kambelang sia da napayan tu kasirisanna. 16 Narampunmi penaa deata masussuk tu mintu’ datu lino sirampun dio misa’ inan tu disanga lan basa Ibrani: Harmagedon. 17 Na ia tu malaeka’ ma’pempitunna umbolloan gori-gorinna dao langi’, denmi misa’ gamara kapua tassu’ lan mai banuanNa ELOHIM, dio mai isungan kapayungan iato, ma’kada nakua: Dadi nasangmo. 18 Silalle-lallemi tu kila’, sia den ba’tu pira-pira gamara sia guntu’, sia sae duka tu lino’ lendu’ masangna, tu tae’ bangpa naden tempon natongkonninna tolino te kuli’na padang, tu lino’ susito, sia pada kapuanna to. 19 Na tondok kapua iato piak tipa’tallu, sia ro’pok tu tondokna mintu’ bangsa, sia iatu tondok Babel kapua iato tae’ anna dikalupai dio oloNa ELOHIM, naurungan diben irusan uai anggoro’, iamotu kamaparranganna kasengkeanNa. 20 Na mintu’na lebukan sabu’mo, sia iatu mintu’ buntu tae’mo dikita. 21 Saemi tu uran batu kamban unta’pai tolino, agi-agi sangtalenta magasanna ke misa’i, napa’kada solangimi tolino tu ELOHIM belanna kamaparrisan uran batu, apa lendu’ kapuana tu kamaparrisan iato.
1 Saemi misa’ tu malaeka’ pitu tu umbaa pitu gori-gori iato, umpa’kadaina’ nakua: Maiko la kupakitangko ukungan lako pa’gau’ sala masarrang tu unno’ko’ dio to’ uai buda; 2 iamora nasigau’-salan mintu’ datu lan lino, sia mintu’na issinna lino nalangomo uai anggoro’ gau’ salana. 3 Nabaai tu deatangku lako padang aak, angku tiroi tu misa’ baine messake dao misa’ olo’-olo’ mararang karamisi, nasituru’i sanga kada solang, sia pitu ulunna na sangpulo tandukna. 4 Iatu baine iato ma’tamangkale lango-lango sia mararang karamisi rupanna, sia dipakei bulaan sia parimata, sia ma’rupa-rupa mattiara sia sitoe misa’ irusan bulaan ponno sanda kadake sia kamaruttakanna gau’ salana; 5 sia dio kidena den sanga misa’ disura’, iamo rasia: Tu Babel kapua, indo’na gau’ sala sia sanda kadake lan lino. 6 Kutiromi tu baine iato nalango rara, rarana mintu’ to masallo’ sia rarana mintu’ to ungkatottongI Yesu. Lendu’ mangngaku untiroi. 7 Nakuami tu malaeka’ iato lako kaleku: Ma’apari ammu mangngara? La kupokadangko tu rasia diona te baine, sia diona olo’-olo’ nasakei, tu pitu ulunna sia sangpulo tandukna. 8 Iatu olo’-olo’ mutiro, dolona den apa totemo pa’demo, la kendek diong mai garonggong posi’ tana lambe’, namentama kasanggangan. Mintu’na tau lan lino tu randuk dio mai diparandanganninna te lino tu tang disura’ sanganna lan sura’ katuoan, la mangnga, ke natiroi tu olo’-olo’ tu dolona den, apa totemo pa’demo sia la bu’tu pole. 9 Inde te sipatu diangkaran tu tangnga’ narondong kakinaan; iatu pitu ulu iato, iamo pitu buntu, nanii tu baine iato unno’ko’ sia ia dukamoto tu pitu datu: 10 Limamo tu tibambang, nadenpa tu misa’, sia iatu senga’na tae’pa sae, iake saemi, tae’ nasalai tang torro sangattu’. 11 Iatu olo’-olo’ tu den dolona, na totemo pa’demo, iamo ma’pengkaruanna, sia sangbilangan sola tu pitunna, sia mentama duka kasanggangan. 12 Sia iatu sangpulo tanduk mutiro iamo sangpulo datu tu tang untarimapa kadatuanna, apa kuasa susi datu-datu sisola olo’-olo’ iato sangte’te’ bangri. 13 Samaturu’mi sola nasangi, anna sorongi tu kamawatanganna sia kakuasanna lako olo’-olo’ iato. 14 Mintu’i sola nasang la sirari Anak domba, apa la Natalo Anak domba; belanna Iamo Puangna mintu’ puang sia Datunna mintu’ datu; na mintu’ tu baananna patalo duka, iamotu mintu’ to ditambai sia to ditonno’ sia iatu to maruru’. 15 Nakuami lako kaleku: Iatu mintu’na uai mutiro dio inan nanii unno’ko’ pa’gau’ sala iato, iamora tu ba’tu pira-pira to sangpetayanan sia to tang dipetayanni sia mintu’ bangsa sia basa. 16 Na iatu sangpulo tanduk sia olo’-olo’ tu mutiro, iamo la ungkabiri’ pa’gau’ sala iato anna kalosso’i sia nakambelangi, sia la nakande tu duku’na sia natunu api. 17 Belanna Napatamaimo tanan penaa ELOHIM tu penaanna la umpogau’ pa’poraianNa ELOHIM sia samaturu’ tu tau iato mai sia ussorong kadatuanna lako olo’-olo’ iato sae lako rampo randanna tu kadanNa ELOHIM. 18 Iatu baine mutiro iamo tondok kapua, tu umparenta mintu’ datu lan lino.
1 Undinnato kutiromi misa’ malaeka’ senga’ songlo’ dao mai langi’ tu kapua kuasanna, na iatu lino naarrang kamala’biranna. 2 Melallakmi umpekapuai gamaranna nakua: Ro’pokmo, ro’pokmo tu tondok Babel kapua sia naniimo tonang mintu’ deata bulituk, sia nanii pentirerunganna mintu’ deata masussuk, sia pa’kurunganna manuk-manuk maruttak sia dikagi’gi’na. 3 Belanna mintu’ bangsa unniru’mo uai anggoro’ kamoraian gau’ salana, sia sigau’ salamo mintu’ datu lan lino sia mintu’ pa’baluk-baluk lan te lino sanapasugi’-sugi’na belanna lendu’ tongan malabona. 4 Kurangi polemi misa’ gamara senga’ dao mai langi’ nakua: Mallaikomi dio mai kalena, e taungKu, da ammi perapii tu mintu’ kasalanna, sia da anna pada urruakomi kamaparrisanna; 5 belanna ma’tombon-tombonmo sumpu langngan langi’ tu mintu’ kasalanna, sia Nakilalaimo ELOHIM tu mai kakelokanna. 6 Papakkanni lako kalena susitu napogau’na sia popanglokkon penduanni na iatu mintu’ penggauranna; na iatu lan irusan mangka napasito’bo’, to’boranni manglokkon penduan. 7 Tumba tu kaumpamadoanna kalena sia kasolleranna, pada dukato tu kamaparrisan sia tangi’ la mibenni, belanna nakua lan penaanna: Unnisungna’ susi datu baine; tangiana’ to balu, sia inang tae’ angku la sitiro katumangiran. 8 Iamo bannangna to nalan sangallori nanii la bu’tu tu kamaparrisanna, iamotu kamatean, katumangiran sia ra’pak padang, sia la ditunu api, belanna mawatang tu ELOHIM, tu Puang umpaolai salunna. 9 Mintu’ datu lan lino tu nasigau’ salan sia nasolan solle’, la untangi’i sia la umbatingi, ke natiromi tu rambu api ungkandei, 10 anna bendan mambela belanna ungkataku’ kadipakario-rioanna sia ma’kada nakua: A’a, a’a tondok Babel kapua, sia tondok matoto’! sangte’te’ri anna saemo tu ukungan urrampoiko. 11 Sia mintu’ pa’baluk-baluk lan lino untangi’i sia umbatingi, belanna moi misa’ tau tae’mo unnalli balukanna, 12 iamotu balukan bulaan sia salaka sia parimata, sia ma’rupa-rupa mattiara, sia sampin kasa, sia sampin lango-lango, sia sa’be, sia sampin karamisi, sia mintu’ kayu busarungngu’, sia mintu’ parea digaraga dio mai gading, sia dio mai kayu masuli’ allinna, sia dio mai tambaga sia bassi, sia dio mai batu marmar, 13 sia kayu tanik, sia minna’ pandere’, sia kemenian, sia muru, sia dupa, sia uai anggoro’, sia minna’ saitun, sia ta’pung manisak, sia gandung, sia sapi, sia domba, sia darang, sia kareta, sia kaunan sia sunga’ tolino. 14 Iatu anggenna bua-bua nakaelo’i penaammu lanna’mo dio mai kalemu, sia mintu’na tu mammi’na sia maballona tilendokmo dio mai kalemu tae’mo dikabu’tui len. 15 Mintu’ to ma’balukna balukan iate, tu napasugi’mo, la bendan mambela, belanna ungkataku’ kamaparrisanna, natumangi’ sia umbating, 16 nakua: A’a, a’a tondok kapua, tu umpobelo sampin kasa, sia sampin lango-lango sia sampin karamisi, sia nasapu’ bulaan sia parimata sia mattiara! 17 Sangte’te’ri nanii sanggang tu mintu’na kasugiran susi kapuana to. Mintu’ durukamudi, sia mintu’ to ma’lopi, sia mintu’ to mengkarang lan kappala’ sia mintu’ tu umpopandakaran tasik, bendan mambela. 18 Pakalan melallakmi tonna tiroi tu rambu api ungkandei, nama’kada nakua: Tondok umbara tu pada te tondok kapua iate? 19 Nasamborammi tau iato mai tu barra’-barra’ langngan ulunna sia melallak anna tumangi’ sia umbating nakua: A’a, a’a tondok kapua, nanii to unnampui kappala’ lan tasik, napasugi’mo mintu’ iananna; sangte’te’ri nanii sanggang! 20 E, lanna suruga, sia mintu’ to masallo’ sia mintu’ rasulu’, sia mintu’ nabi arrakki, belanna Napaolaiammokomi salunna ELOHIM. 21 Naangka’mi misa’ malaeka’ mawatang tu misa’ batu susi rupanna batu pangrissoan, napempa’nakanni tama tasik nama’kada nakua: Tete dio pepa’nak susite, na iatu Babel, tondok kapua la tipempa’nak, sia inang tae’mo anna dikita len. 22 Sia oni to ma’katapi sia to menani sia to massuling sia tarompe’ pua tae’mo anna dirangi lan mai, sia iatu to manarang lan misa’ kamanarangan, tae’ dukamo untorroiko, sia oni batu pangrissoan inang tae’mo anna dirangi. 23 Sia arrang palita inang tae’mo anna la parrang lan lili’mu, sia gamara muane diparampo sia baine narampoi tae’mo anna la dirangi lan. Belanna mintu’ to ma’baluk-balukmu to kapua lan lino; belanna balik matammu, pusami tu mintu’ bangsa. 24 Nalan lili’na diappa’ tu rarana mintu’ nabi sia to masallo’ sia rarana mintu’ to dipatei lan te lino.
1 Undinnato kurangimi tu oni susi misa’ gamara kapuana to buda lan suruga ma’kada nakua: Haleluya! Kapenombanta unnampui kamakarimmanan sia kamala’biran sia kapaan, 2 belanna mintu’ tu pa’paolainNa salu tongan sia malambu’; belanna Naukungmo tu pa’gau’ sala masarrang iato, tu ussanggang lino diona gau’ salana, sia Naalammo bala’ tu rarana mintu’ taunNa lako to ma’gau’ sala iato. 3 Sia nakua polepa tu tau iato mai tonna ma’penduanna: Haleluya! Kendek tu rambunna tontong sae lakona. 4 Iatu duangpulo nna’pa’ penatua sia ia duka tu a’pa’ a’gan kepenaa tukku umpenombai ELOHIM tu unno’ko’ dao isungan kapayungan iato, nama’kada nakua: Amin! Haleluya! 5 Denmi gamara dirangi dao mai isungan kapayungan iato nama’kada nakua: Pudi tu Puangta, e kamu mintu’ taunNa tu ungkataku’I, la to bitti’ la to kapua! 6 Den kurangi susi gamara to buda sia susi ongngo’ uai buda, sia guntu’ menanan ma’kada nakua: Haleluya! Belanna ma’parentamo tu Puang Kapenombanta, Puang Umpoissan angge maritik. 7 Sipatuki’ parannu paiman sia sende pakadua, sia sipatu tapangke’ tu Puang, belanna nalambi’mo tu attunNa Anak domba ma’rampanan kapa’ sia sakka’mo tu baine Narampanni kapa’. 8 Nadikamasei, dikua anna umpakei kalena sampin kasa dadi’, pandila-dila sia masero; belanna iatu sampin kasa dadi’ iamo dipasangtinti mintu’ penggauran malolona to mai to masallo’. 9 Nakuami lako kaleku: Sura’i susite: Maupa’ tu mintu’ to ditoratu lako pa’maruasan rampanan kapa’Na Anak domba iato. Ma’kadami lako kaleku, nakua: Iamote tu kadanNa ELOHIM, tu kada tongan. 10 Tukkumo’ umpenombai, apa nakua lako kaleku: Da mususi to! Aku te, padaki’ taunNa ELOHIM, sia susi duka mintu’ sangsiulurammu tu untoena apa Nakatottonginna Yesu; ELOHIM Ia tu la mupenombai! Belanna iatu apa Nakatottonginna Yesu, iamo napopenaa pa’nubua’. 11 Tiramban kutiromi tu langi’ tibungka’, napayan tu misa’ darang busa’, na iatu to ussakei disanga Maruru’ sia Tongan, anNa tang pakayun bimbang ma’paolai salu sia parari. 12 Iatu matanNa susito dukku api sia buda makota dao ulunNa; den misa’ sanga disura’ lako tu moi misa’ tau tae’ duka unnissanni, sangadi Ia manna Ia. 13 Sia ma’bayu lamba’ Ia, tu didamorro’ rara, sia iatu sanganNa disa’bu’: BisaranNa ELOHIM. 14 Mintu’ ma’dandan maritik dao suruga umbaananni Puang ussakei darang busa’, ma’tamangkale kasa bussang sia mase’rok. 15 Sia lan mai pudukNa sun misa’ pa’dang mataran la Naba’tan mintu’ to kapere’. Ia duka la umparentai tekken bassi sia iamo ullullu’ bua anggoro’ lan panglulluran, iamo kamaparranganna kasengkeanNa ELOHIM Umpoissan angge maritik. 16 Dio bayu lamba’Na sia dio pupunNa den misa’ sanga disura’ nakua: Datunna mintu’ datu sia Puangna mintu’ puang. 17 Kutiro polemi misa’ malaeka’ bendan lan allo, nametamba umpekapuai gamaranna ma’kada lako mintu’ manuk-manuk mettia’ dao lu langi’, nakua: Maikomi sirampun lako kakumandean pua Naparandan ELOHIM, 18 dikua ammi kandei tu duku’na mintu’ datu, sia duku’na pangulu sangsa’bu surodadu, sia duku’na to lalong, sia duku’na mintu’ darang na mintu’ tu to ussakei, sia duku’na mintu’ tau, la to makaka, la kaunan, la bitti’ la kapua. 19 Pakalan kutiromi tu olo’-olo’ iato sia mintu’ datu lan lino sola to pararinna sirampun la sirari Puang tu To ussakei darang iato sia sola to pararinNa. 20 Na iatu olo’-olo’ iato ditingkan sola nabi tang tongan tu umpabu’tu ba’tu pira-pira tanda kalle-kallean dio tingayona. Iamora napapusan mintu’ to untarima tanda olo’-olo’ iato sia to umpenombai rapang-rapang dipodeatanna, dipembuangan tuomi sola duai tama limbong api tu umpodukku solo’. 21 Sia mintu’ tu to senga’ mate napongko pa’dangna To-ussakei darang iato, iamotu pa’dang sun lan mai pudukNa. Na mintu’ manuk-manuk iato nadia’imo duku’na tau iato mai.
1 Kutiro polemi misa’ malaeka’ songlo’ dao mai langi’ sitoe gonting posi’ tana lambe’ sia misa’ rante bassi kapua, 2 natoei tu naga, ula’ tua, iamotu deata bulituk sia deata patua’ ba’tang sia narante bassi sangsa’bu taunna, 3 napembuanganni rokko posi’ tana lambe’, anna lapa’i tu posi’ tana lambe’ iato, sia napalakoi ca’, dikua da anna papusa polei tu mintu’ bangsa, sae lako ganna’na tu sangsa’bu taun, undinna pole to tae’ anna tang dirampanan sangattu’. 4 Pakalan kutiromi tu ba’tu pira-pira isungan kapayungan den tau unno’ko’ dao, nadiben kuasa ma’paolai salu; sia kutiropa tu mintu’ bombona to dipoloi ulunna belanna mentoe lako apa Nakatottonginna Yesu sia kadanNa ELOHIM, sia iatu to tang umpenombai olo’-olo’ iato sola rapang-rapang dipodeatanna, sia iatu to tang untarima tandana dio kidena ba’tu dio limanna. Mintu’ tau iato mai tuo sule anna ma’parenta sisola Kristus sangsa’bu taunna. 5 Apa mintu’na tu to mate senga’ tae’ anna tuo sule sae lako ganna’na sangsa’bu taunna; iamote tu kamalimbangunan bunga’na. 6 Maupa’ sia masallo’ tu to naala bilanganna kamalimbangunan bunga’na; tae’mo anna kuasai kamatean ma’penduan tu tau iato mai, sangadinna la dadi tominaanNa ELOHIM sia Kristus, sia la ma’parenta sola Puang sangsa’bu taunna. 7 Iatonna ganna’mo sangsa’bu taunna, la dirampanan polemi tu deata bulituk lan mai pa’pattanganna, 8 nasun la umpapusa mintu’ bangsa lan a’pa’ sulapa’na lino, tu Gog sia Magog, kumua anna rampunni tu tau iato mai la parari, na iatu budanna susi karangan diong biring tasik. 9 Kendekmi ussitutu’i kuli’na padang, anna patama limbui tu inanna to pararinna mintu’ to masallo’ sia tondok Nakamali’na; songlo’mi tu api dao mai langi’ ummampu’i tu tau iato mai. 10 Iatu deata bulituk umpapusa tau iato mai, dipembuangan tama limbong api sia solo’, tu naninna olo’-olo’ sia nabi tang tongan lan, na tau iato mai, la narua parri’ keallo kebongi sae lakona. 11 Pakalan kutiromi misa’ isungan kapayungan kapua mabusa, sia To unnisung dao, na iatu langi’ sola lino lanna’ dio mai oloNa, naurungan tae’mo inan diappa’ la nanii. 12 Kutiromi tu mintu’ to mate, la kapua, la bitti’ bendan dio olo isungan kapayungan iato, sia ba’tu pira-pira sura’ dibungka’, sia dibungka’ pole misa’ sura’ senga’, iamo sura’ katuoan; na mintu’ tu to mate iato, dipaolai salunna unturu’ tu disura’ lan mintu’ sura’ iato sitinaya mintu’ penggauranna. 13 Anna pasun nasangi tasik tu to mate lan, sia iatu kamatean sia lino to mate umpasun dukai tu to mate lan; anna pantan dipaolai salunna sitinaya penggauranna. 14 Nadipembuangan tu kamatean sola lino to mate tama limbong api iato; iamote tu kamatean ma’penduanna: tu limbong api. 15 Sia iake den tau tae’ nadiappa’ tu sanganna disura’ lan sura’ katuoan, dipembuangan duka tama limbong api iato.
1 Pakalan kutiro polemi tu langi’ ba’ru sia lino ba’ru, belanna iatu langi’ sia lino bunga’na lanna’mo, sia iatu tasik tae’ dukamo. 2 Kutiromi tu tondok maindan, Yerusalem ba’ru, songlo’ dao mai suruga, dao mai ELOHIM, sakka’ pakean susi misa’ baine ma’kapa’ umbeloi kalena, anna parannu tu muanena. 3 Kurangimi misa’ gamara kapua dao mai isungan kapayungan iato ma’kada nakua: Kilalai kumua iatu tendaNa ELOHIM nanii sola tolino, sia la torro Ia sisola tau iato mai, na tau iato mai mendadi taunNa, na ELOHIM Kalena la urrondongi. 4 Sia Ia la umpa’dii tu mintu’ uai matanna tau iato mai, tae’mo anna la den kamatean ba’tu pote dibolong, ba’tu katumangiran ba’tu kamaparrisan tae’ dukamo, belanna mintu’ tu apa pamulanna lanna’ nasangmo. 5 Pakalan na iatu To unnisung dao isungan kapayungan iato, ma’kada Nakua: Tiroi, Kupopemba’ru nasang. Sia Nakuapa: Sura’i, belanna kada iate matappa’ sia tonganna. 6 Ma’kadami lako kaleku Nakua: Sundunmo. Akumote tu Alfa sia Omega, iamo pamulanna sia ma’katampakanna. Iatu to ma’rang la Kupairu’ uai kalimbuang katuoan, tu tang dialli. 7 Na iatu to patalo la umpomana’ mintu’ apa iate; Akumo la mendadi Puang Kapenombanna na ia la Kupoanak. 8 Apa iatu to takuran sia to tang ma’patongan sia to megi’giran, sia mintu’ to papatean, sia to ma’gau’ sala, sia to patiro-tiro, sia to umpenombai deata sia mintu’ to morang, iatu dalle’na la tama limbong tu umpodukku api sia solo’, iamo kamatean ma’penduanna. 9 Saemi misa’ tu malaeka’ pitu tu mangka untoe pitu gori-gori nanii ponno pitu kamaparrisan ma’katampakanna, nama’kada lako kaleku nakua: Maiko, la kupatiroangko baine la ma’kapa’, iamotu baineNa Anak domba. 10 Nasolammi tu penaangku langngan misa’ buntu kapua sia malangka’, anna patiroanna’ tu Yerusalem, tondok maindan, songlo’ dao mai suruga lu dao mai ELOHIM. 11 Nakabu’ kamala’biranNa ELOHIM. Iatu arrangna susi parimata masu’lik allinna, susi parimata intan, malinnong susi kinang. 12 Kebenteng kapua sia malangka’, sia sangpulo dua babanganna; anna iatu mintu’ babangan iato nanii sangpulo dua malaeka’, sia mintu’ sanga disura’ lako babangan iato, iamotu sanganna sangpulo dua suku to Israel. 13 Dio rampe matallo tallu babangan, lu rekke tallu babangan, lu sau’ tallu babangan, na lu rokko matampu’ tallu babangan. 14 Benteng tondok iato sangpulo dua parandanganna, nadisura’ dao tu sanganna sangpulo dua rasulu’Na Anak domba. 15 Iatu to umpa’kadaina’ untoe pesuka’, iamo tekken bulaan, ussuka’ tondok iato sia babanganna sia bentengna. 16 Iatu tondok iato pada sappa, pada lambe’na, pada babana. Pesuka’ iato nasukaranni tu tondok iato, sangpulo dua sa’bunna setadi; lambe’na babana na langka’na pada nasang. 17 Sia nasuka’ duka tu benteng tondok iato saratu’ patangpulo nna’pa’ siku sukaran tolino, tu napopesuka’ malaeka’ iato. 18 Iatu bentengna, parimata intan digaraga; sia tondok iato bulaan massang, susi sammin mase’rok. 19 Mintu’ parandanganna tondok iato dibeloi sanda rupanna parimata; iatu parandangan bunga’na parimata intan, ma’penduanna parimata lasuri’, ma’pentallunna ake’ pute, na ma’penna’pa’na samru’, 20 sia iatu ma’pellimanna unan, na ma’pennannanna ake’ rarang, na ma’pempitunna pirusa’, na ma’pengkaruanna arsa’, na ma’pengkaseranna parimata krisoli’, na ma’pessangpulona parimata krisopra’ na ma pessangpulo misanna ake’ maido, na ma’pessangpulo duana parimata katubung. 21 Iatu sangpulo dua babangan iato sangpulo dua mattiara; misa’ mattiara digaraga misa’ babangan. Na iatu batatta lan tondok iato bulaan massang susi sammin mase’rok. 22 Tae’ kutiro tu banua kabusunganNa ELOHIM lan, belanna Puang Kapenomban, Umpoissan angge maritik sia Anak domba tu napobanua kabusungan. 23 Tae’ namanggi’ tu allo sola bulan unnarrangi tu tondok iato, belanna kamala’biranNa ELOHIM umpamasiangi sia Anak domba napopalita. 24 Na mintu’ bangsa la lolang lan arrangna, sia mintu’ datu lan lino la umbaa kamala’biranna tama tondok iato. 25 Iatu babanganna tae’ nala ditutu’ len keallo, belanna tae’ nala urrandan lenni bongi. 26 Iatu kamala’biranna sia napomarayanna mintu’ bangsa la nabaa tau tama. 27 Apa inang tae’ anna la tama len tu apa maruttak, ba’tu to umpogau’ pagi’giranna sia to ma’kada mo’rang, sangadinna ia manna tu to tisura’ tu sanganna lan sura’ katuoanNa Anak domba.
1 Napakitammo’ misa’ salu nanii uai katuoan, malino susi kinang lolong dio mai to’ isungan kapayunganNa ELOHIM sia Anak domba. 2 Lan tangnga lalan lan tondok iato sia patomalinna randanan salu iato den kayu katuoan, membua pessangpulo dua; bulanoi membuaoi, namintu’ daunna napomondo mintu’ bangsa. 3 Tae’ ia tampak ropu dio; na iatu isungan kapayunganNa ELOHIM sia Anak domba la tongkon lan, sia mintu’ taunNa la mengkaola lako Kalena, 4 sia la untiro lindoNa, sia iatu sanganNa den dio kidena tau iato mai. 5 Tae’mo nala bongi len, sia tau iato mai tae’ nala umpiang arrang palita sia arrang matallo, belanna Puang Kapenomban la unnarrangi, sia la ma’parenta tu tau iato mai tontong sae lakona. 6 Nakuami lako kaleku: Mintu’ kada iate matappa’ sia tonganna. Iatu ELOHIM, Puangna mintu’ penaanna nabi, ussuamo malaeka’Na umpakitanni mintu’ taunNa tu apa tae’ anna salai tang la dadi madoi’. 7 Kilalai, la madoi’Na’ sae. Maupa’ tu to ungkaritutui mintu’ kada pa’nubua’ lan sura’ iate. 8 Akumo Yohanes tu urrangii sia untiroi tu mintu’na te. Iatongku rangimi sia kutiromi, tukku dukamo’ umpenombai tu malaeka’ umpakitan nasangna’ tu mintu’ apa iato. 9 Nakuami lako kaleku: Da mususi to. Aku te padaki’ taunNa ELOHIM, sia susi duka mintu’ sangsiulurammu, nabi sia mintu’nato ungkaritutui mintu’ kada lan sura’ iate. ELOHIM Ia mupenombai. 10 Nakuami lako kaleku: Da mumanda’i tu ca’na mintu’ kada pa’nubua’ lan sura’ iate, belanna iatu attunna mandappi’mo. 11 Iatu to kelok, da’ito napatarru’i umpogau’ kakelokanna, sia iatu to maruttak, da’ito anna samaruttak-ruttakna; na iatu to malambu’, dai’to napatarru’i umpogau’ kamalamburan; na iatu to masallo’ da’ito anna sadipamasallo’-sallo’na. 12 Kilalai, la saeNa’ madoi’, na iatu pepakkan dio mai Kaleku Kubaa len, dikua angKu papakkanni simisa’-misa’i tu tau sitinaya penggauranna. 13 Akumote tu Alfa sia Omega. Bunga’-bunga’na sia Undi’-undi’na, Pamulanna sia Ma’katampakanna. 14 Maupa’ tu mintu’ to umbusukki bayu lamba’na, naurunganni den katongananna unnappa’i tu kayu katuoan iato, sia mentama tondok iato unnola babangan. 15 Apa la salian rinding tu mintu’ asu sia to patiro-tiro sia to ma’gau’ sala, sia mintu’ to papatean, sia mintu’ to umpenombai deata, sia minda-minda tu ungkamali’ kamo’rangan sia umparri-parrii. 16 Akumote tu Yesu mangka ussua malaeka’Ku la ungkatottongi lako kalemi tu mintu’ apa iate lan mintu’ kombongan. Akumo tu una’na sia tarukna Daud, sia bintoen sulo melambi’ pandala-dala. 17 Ma’kadami tu penaa sola baine ma’kapa’ nakua: MaiKomi! Sia iatu to urrangii, melo ke nakua dukai: MaiKomi! Na iatu to ma’rang, melo ke saei, sia minda-minda morai, melo ke natimbai tu uai katuoan tang dibaya’. 18 Kusedan sarong lako mintu’ to urrangii tu kada pa’nubua’ lan sura’ iate, kumua iake denni tau urrangnganni tu kada iato, manassa la Narangnganni ELOHIM lako kalena te mintu’ kamaparrisan disura’ lan sura’ iate; 19 sia iake denni tau umpa’deanni pira tu kada lan sura’ pa’nubua’ iate, manassa la Napaputta ELOHIM tu taana dio mai kayu katuoan sia dio mai tondok maindan, susitu disura’ lan sura’ iate. 20 Iatu To umpamanassai te mintu’na apa iate, Nakua ma’kada: Tonganna, la saeNa’ madomi’. Amin, maimoKomi, o Puang Yesu! 21 Anna pa’kamaseanNamora Puang Yesu urrondong mintu’ to masallo’.