Bahasa Lido (Ledo) - Alkitab (download)

PerjanjianBaru TUHAN kita Yesus Kristus

i Matius 1

1:1 Iveimo sunju nu muli ntotua i Yesus Kristus, muli Magau *Daud, muli i Abraham: 1:2 i Abraham nomulika i Ishak, i Ishak nomulika i Yakub, i Yakub nomulika i Yehuda ntali sampesuvu, 1:3 i Yehuda nomulika i Peres bo i Zerah (tinara i Tamar), i Peres nomulika i Hezron, i Hezron nomulika i Ram, 1:4 i Ram nomulika i Aminadab, i Aminadab nomulika i Nahason, i Nahason nomulika i Salmon, 1:5 i Salmon nomulika i Boas (tinana i Rahab), i Boas nomulika i Obed (tinana i Rut), i Obed nomulika i Isai, 1:6 i Isai nomulika Magau Daud, Magau Daud nomulika i Salomo (tinana timbala i Uria), 1:7 i Salomo nomulika i Rehabeam, i Rehabeam nomulika i Abia, i Abia nomulika i Asa, 1:8 i Asa nomulika i Yosafat, i Yosafat nomulika i Yoram, i Yoram nomulika i Uzia, 1:9 i Uzia nomulika i Yotam, i Yotam nomulika i Ahas, i Ahas nomulika i Hizkia, 1:10 i Hizkia nomulika i Manasye, i Manasye nomulika i Amon, i Amon nomulika i Yosia, 1:11 i Yosia nomulika i Yekhonya ntali sampesuvuna napara tempona *toYahudi nidagi bo nikeni mpalai hau ri tana *Babel. 1:12 Nakava ri tana Babel, i Yekhonya nomulika i Sealtiel, i Sealtiel nomulika i Zerubabel, 1:13 i Zerubabel nomulika i Abihud, i Abihud nomulika i Elyakim, i Elyakim nomulika i Azur, 1:14 i Azur nomulika i Zadok, i Zadok nomulika i Akhim, i Akhim nomulika i Eliud, 1:15 i Eliud nomulika i Eleazar, i Eleazar nomulika i Matan, i Matan nomulika i Yakub, 1:16 i Yakub nomulika i Yusuf berei i Maria, bo i Maria noanaka i Yesus anu niuli i Kristus, haitumo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. 1:17 Jadi lako nte i Abraham sampe Magau Daud naria sapulu pata-ntapi mulina. Bo lako ri Daud sampe ri tempo toYahudi nikeni mpalai hau ri tana Babel naria sapulu pata-ntapi muni. Bo lako ri tempo toYahudi nikeni hau ri tana Babel sampe pompoanaka i Kristus naria sapulu pata-ntapi muni. 1:18 Iveimo tesa pompoanaka i Yesus Kristus. TinaNa i Maria anu nijanji moberei ante langgai nosanga i Yusuf. Tapi dopame ira noberei, natianamo i Maria lako ri kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM. 1:19 I Yusuf, tengeana, tona natutu nangoseaka atura agama. Haitu sampe ia nonia mombabole tengeana i Maria. Tapi ledo nadota ia mompakaeya i Maria ri ngayo ntodea. Jadi patujuna mombabole i Maria nggalino-lino. 1:20 Tempo i Yusuf da nompekiri patujuna haitu, *malaeka nTupu nakava riara pangipina bo nanguli ka ia, "Yusuf, muli i Daud, nee makini raramu mompoberei i Maria, sabana ngana nikatianakana najadi lako ri kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM. 1:21 I Maria mompoanaka saito ngana langgai, bo ngana haitu kana mupoposanga Yesus *1:21 Yesus: batuana "ELOHIM Nompakasalama".* sabana Iamo mompakasalama todeaNa lako ri dosara." 1:22 Haitu pura-pura najadi ala madupa tesa nTupu anu nipasimbayu *nabiNa nggaulu ivei: 1:23 "Saito randaa *1:23 randaa: batuana, randaa anu dopa nosampaturu nte langgai.* matiana bo mompoanaka saito ngana langgai. Bo ngana haitu rapoposanga i Imanuel." (1:23 Yesaya 7:14)*(Imanuel riara basa *Ibrani batuana: "ELOHIM mosanggani ante kita".) 1:24 Jadi nembangupa i Yusuf, nipovianamo anu niuli nu malaeka ka ia. Nipobereinamo i Maria, 1:25 tapi ira dopa nosampaturu dopame i Maria moanaka anana langgai haitu. Bo i Yusuf nompoposanga ngana haitu i Yesus.

i Matius 2

2:1 I Yesus nipoanaka ri ngata Betlehem ri bagia *Yudea. Tempo haitu Magau *Herodes noparenta. Naupu pompoanaka i Yesus, nakavamo topande nanggita betue. Ira nakava lako ri mpandakena hau ri ngata Yerusalem, 2:2 bo nekutanamo ira, "Ri umba Ia, anu majadi Magau ntoYahudi, anu dako nipoanaka? Nikita kami betueNa nebonda ri mpandakena bo kami nakava mombasomba Ia." 2:3 Nangepe tesa haitu natekajamo bo nasesa rara Magau Herodes, bo ivesia muni pura-pura tupu ngata Yerusalem. 2:4 Jadi nipasiromu Magau Herodes puramo balenggabalengga ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama bo nipekutanana, "Ri umba ngata rapompoanaka *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM?" 2:5 Nesana ira, "Ri ngata Betlehem ri bagia Yudea, sabana naria tesa nTupu nitulisi nu *nabi nggaulu ivei: 2:6 'Iko, ngata Betlehem ri bagia Yudea, Nau ngata kodi, iko ngata nelabi nopoko ri panggita nu pakeni ntoYudea. Sabana lako nte iko kana meumba saito pakeni anu moevu todeaKu *toIsrael.' " (2:6 Mikha 5:2) 2:7 Naupu haitu Magau Herodes nompokio tona lako ri mpandakena haitu mosintomu nggalino ante ia, bo nipekutanana pakabelo-belo tempo peonga betue nipeintara haitu. 2:8 Naupu haitu nitudunamo ira hau ri ngata Betlehem. Niulikana ira, "Koimo komiu hau ri ngata haitu bo elo pakabelo-belo ngana haitu. Bo ane rakavamiu ia, uli ka yaku, ala yaku muni hau mombasomba Ia." 2:9 Naupupa nangepe tesa magau haitu, nalaimo ira. Bo betue nipeintara ri mpandakena nokolu ka ira sampe nenonto ri toto nu banua niponturo nu ngana kodi haitu. 2:10 Tempo nikitara betue haitu, nadamba mpuumo rarara. 2:11 Bo nesuamo ira riara nu banua bo nikitara ngana kodi haitu ante tinana i Maria. Bo nantaputumo ira nombasomba Ia. Naupu haitu nibukaramo peti pomboli kakalumanara, bo nidekeira ka Ia pedekeipedekeira, haitumo bulava, bo rongaya lana dupa nasuli mpuu alina, haitumo *kemenyan bo *mur. 2:12 Naupu haitu, ELOHIM nompopainga ira riara pangipira, ala nee manjili hau nte Magau Herodes. Jadi nalaimo ira hau manjili ri ngatara mboto nangoseaka dala ntanina. 2:13 Nalaipa tona lako ri mpandakena, nakavamo saito malaeka nTupu riara pangipi i Yusuf bo nanguli, "Pembangumo, kenimo ngana ntali tina haitu masalisa hau ri tana *Mesir, sabana Magau Herodes mangelo ngana haitu rapatesina. Ponturomo hamai sampe yaku makava vai nte iko." 2:14 Jadi nembangumo i Yusuf bo bongi haitu nikenina ngana ntali tina nalai hau ri tana Mesir. 2:15 Bo ira nonturo hamai sampe namate Magau Herodes. Ivesiamo kadupana tesa nTupu nipasimbayu nu *nabi nggaulu ivei: "Yaku nompokio anaKu mesuvu lako ri tana Mesir." *2:15 Hosea 11:1* 2:16 Nisani Magau Herodespa ia niakalani ntopande nanggita betue haitu, nagigi mpuumo rarana. Bo nituduna tantarana hau mompatesi pura-pura ngana langgai noumuru rompae bo anu dopa nagana rompae ri ngata Betlehem bo ri ngata-ngata ri sinjorina. Umuru nu ngana nipatesi nangoseaka kasaena peonga betue nipeinta ntopande nanggita betue pangane. 2:17 Ante kajadia haitu nadupamo tesa nTupu nipasimbayu Nabi Yeremia nggaulu ivei: 2:18 "Ri ngata Rama *2:18 Ngata Rama napara ngata Betlehem.* niepe suara ntopotumangi nabuku mpuu rarana. Haitumo i Rahel nantangisi ana-anana. Ledo nadota ia rapakavoe rarana sabana anana domo naria." (2:18 Yeremia 31:15) 2:19 Naliu Magau Herodes namate, i Yusuf da nonturo ri Mesir. Nakavamo saito malaeka nTupu riara pangipina 2:20 nanguli, "Pembangumo! Kenimo ngana ntali tina haitu hau manjili ri tana Israel, sabana namatemo tona madota mompatesi Ia." 2:21 Jadi nembangumo i Yusuf bo nikeninamo i Maria ntali ana manjili hau ri tana Israel. 2:22 Tapi niepenapa i Arkelaus, ana Magau Herodes nanjambei tuamana nomparenta bagia Yudea, naekamo rarana mapola. ELOHIM notesa vai ka ia riara pangipina, jadipa napolamo ira hau ri bagia Galilea. 2:23 Bo nonturomo ira ri ngata nosanga Nazaret. Ivesiamo kadupana tesa nTupu nipasimbayu nabi-nabi nggaulu ivei: "Ia rauli ntona toNazaret."

i Matius 3

3:1 Bara sakuya mpae kaliuna haitu, nompamulamo i Yohanes Topediu nompatuduki ri karava bai ri bagia *Yudea. 3:2 Niulina, "Kajeamo lako ri dosamiu sabana naparamo tempona ELOHIM mompamula momparenta mpo Magau!" 3:3 I Yohanes hitumo niuli Nabi Yesaya riara Buku Gasa ivei: "Naria tona nongare-ngare ri karava bai ivei: Pakasadiamo dala ka Tupu! Pakanoa dala raoseNa!" (3:3 Yesaya 40:3) 3:4 I Yohanes haitu nopakea baju nitanu lako ri bulu *unta. Ia nosulepe kulimba bo kandeana nggaboro bo manisa. 3:5 Nadeamo tona nakava nte ia lako ri ngata Yerusalem bo njumangu bagia Yudea bo pura-pura bagia napara Binangga Yordan. 3:6 Ira nompangaku dosara bo ira nidiuna ri Binangga Yordan tanda najeamo lako ri dosara. 3:7 Nadea *toFarisi bo *toSaduki nakava mekidiu nte i Yohanes. Tapi tempo i Yohanes nanggita ira, nanguli ia, "Komiu noakala nasimbayu eva ule! Nisarumakamiu ane komiu radiu, komiu ledo rapambela pehuku nu ELOHIM bara maipia! Tapi ledo nakana! 3:8 Ane mpuu-mpuu komiu najea lako ri dosamiu, popakitamo ante pokainggu nabelo. 3:9 Nee rapekirimiu, 'Kami hii muli i Abraham. Pehuku nu ELOHIM ledo rapambela ka kami.' Haitu ledo muni nakana! Kuuli ka komiu, ane ELOHIM madota, nau vatu-vatu hitu mamala rapajadiNa muli i Abraham. 3:10 Pehuku nu ELOHIM nasimbayu eva baliu, nasadiamo rapotovo kayu sampe ri kalena ane ledo naria vuana nabelo. Kayu ledo nabelo vuana ratovosi bo ratedaka ri mata nu apu. 3:11 Yaku mombadiu komiu ante uve, tandana najeamo komiu lako ri dosamiu. Tapi da nariapa saito ngena tona meonga nelabipa kakuasaNa pade yaku. Naogepa Ia pade yaku sampe nau manggeni sapatuNa ledo masipato yaku. *3:11 Bago nu batua mombavole sapatu madikana.* Ia mombadiu komiu ante Nosa Gasa nu ELOHIM bo apu. *3:11 Mombadiu ante apu: apu haitu nirapaka apu pehuku nu ELOHIM, atau kuasa Nosa Gasa anu nompegasa kita ala domo movia dosa. * 3:12 Ia nasimbayu eva tona novaro pae. Nasadiamo Ia ante tapi ri paleNa bo ravarona paeNa sampe magasa. Pae naisi raboliNa riara gampiriNa, tapi meena rapalabusiNa riara apu anu ledo mapaya-paya." 3:13 Tempo haitu nakavamo i Yesus lako ri bagia Galilea hau ri Binangga Yordan ala radiu i Yohanes. 3:14 Tapi i Yohanes madota mompoara perapiNa haitu. Niulina, "Kakanana yakumo anu masipato radiuMiu. Berimba sampe Komiu makava mekidiu nte yaku?" 3:15 Tapi nangulimo i Yesus ka ia, "Diumo Yaku, sabana ivesiamo kita mompakadupa pura-pura anu nipodota nu ELOHIM." Nangepe pesanaNa haitu, nadota mpuumo i Yohanes nombadiu i Yesus. 3:16 Naupu nidiu, nesoremo i Yesus lako ri uve. Bo eva nisuka tempona haitu muni langi natebuka bo nikitaNa Nosa Gasa nu ELOHIM nolenje mpo tonji banggebodo nanau bo netuu nte Ia. 3:17 Bo naria suara lako ri suruga nanguli, "Hitumo AnaKu nipotoveKu. Iamo nompakadamba raraKu."

i Matius 4

4:1 Naupu haitu i Yesus nikeni Nosa Gasa nu ELOHIM hau nantende ri karava bai ala rapesori *Magau nu Seta. 4:2 Hamai patapulu eo bo patapulu mbongi i Yesus nopuasa. Naupu haitu naara mpuumo taiNa. 4:3 Bo nakavamo Magau nu Seta nanggaparai Ia bo nanguli, "Ane Komiu *Ana nu ELOHIM, tudumo vatu-vatu hitu majadi kandea!" 4:4 Tapi nesana i Yesus, "Naria nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Ledo aga kandea mompakatuvu manusia. Tapi pangoseakara pura-pura tesa nisovadaka nu ELOHIM, haitumo nompakatuvu manusia.' *4:4 Ulangan 8:3* " 4:5 Naupu haitu i Yesus nikeni nu Magau Setamo hau ri ngata Yerusalem, ngata nagasa *4:5 Yerusalem, ngata nagasa . Niuli nagasa apa ri sia naria Banua nu ELOHIM.* , bo nituuna ri vumbu *Banua nu ELOHIM. 4:6 Bo niulina ka i Yesus, "Ane Komiu mpuu Ana nu ELOHIM, potingganavumo Komiu lako rahitu hau ri tana. Ledo makuya Komiu sabana riara Buku Gasa nitulisi ivei: 'ELOHIM mombatudu *malaekaNa mombasaliku Komiu. Ratandera mpale Komiu ala nau kadaMiu ledo mambela vatu.' " (4:6 Mazmur 91:11-12) 4:7 Nesana i Yesus, "Naria muni nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Nee mupesori ELOHIM, Tupumu!' *4:7 Ulangan 6:16* " 4:8 Naupu haitu, Magau nu Seta nanggeni i Yesus hau ri tutu nu bulu nelabi kalangana. Bo nipopakitana ka Ia pura-pura kamagaua bo poparenta naria riara dunia hitu ante mpengaya-ngaya kagayana bo kakalumanana. 4:9 Bo niulina ka Ia, "Pura-pura haitu kudekei ka Komiu ane Komiu mantaputu mombasomba yaku." 4:10 Tapi nesanamo i Yesus ka ia, "He, Magau nu Seta! Palaimo iko lako ri sii. Sabana nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Komiu kana mombasomba ELOHIM, Tupumiu. Aga Iamo masipato rapetupumiu.' *4:10 Ulangan 6:13* " 4:11 Naliu haitu, nalaimo Magau nu Seta lako nte i Yesus, bo nakavamo malaeka-malaeka nTupu mompatala Ia. 4:12 Naupu sia i Yohanes Topediu nitarunggu. Niepe i Yesuspa karebana, nanjilimo Ia hau ri bagia Galilea. 4:13 Nakava ri bagia Galilea nolinjamo Ia lako ri ngata Nazaret hau nonturo ri ngata Kapernaum ri bivi Rano Galilea ri tana muli i Zebulon bo i Naftali. 4:14 NipoviaNa ivesia ala madupamo tesa nTupu nipasimbayu Nabi Yesaya nggaulu ivei: 4:15 "Komiu toponturo ri tana muli i Zebulon bo i Naftali, ri dala hau ri rano ri sambote Binangga Yordan! Komiu toponturo ri bagia Galilea *4:15-16 I Yesus nompamula pokarajaaNa ri bagia Galilea. Bagia Galilea haitumo tana nibagi ka muli i Zebulon bo i Naftali nggaulu. Ri tempo katuvu i Pue Yesus nadea tona ledo toYahudi nonturo hamai muni.* , ngata ntona ledo *toYahudi! 4:16 Bara ipia komiu nonturo ri kalandana bo dosa, tapi sii-sii nikitamiumo reme nu ELOHIM. Bara ipia komiu natuvu naeka ka kamatea, tapi sii-sii komiu nivanta nu rememo." (4:15-16 Yesaya 9:1-2) 4:17 Lako ri tempo haitu nompamulamo i Yesus nompatolele ka tona ivei: "Kajeamo lako ri dosamiu, sabana naparamo tempona ELOHIM moparenta mpo Magau." 4:18 Naria sanggani i Yesus nolipa ri tinggi Rano Galilea. NikitaNa hamai randua tona ntali sampesuvu, haitumo i Simon, anu nidae i Petrus, ante tueina i Andreas. Tempo haitu ira nantendeaka jala mompemala bau ri rano haitu sabana ira topebau mami. 4:19 Nanguli i Yesus ka ira, "Kamaimo, oseakamo Yaku, bo Kupatuduki komiu mangelo tona ntanina majadi topangoseaka Yaku." 4:20 Nangepe haitu, kaliu-liu nipalaisiramo jalara ri sia bo hau nioseakaramo i Yesus. 4:21 Lako ri situ napolamo i Yesus sampe nikitaNa randuapa tona ntali sampesuvu, haitumo i Yakobus bo i Yohanes, ana-ana i Zebedeus. Tempo haitu ira nompakabelo jalara riara sakaya nosanggani ante tuamara i Zebedeus. I Yesus nompokio ira randua mangoseaka Ia. 4:22 Nangepe haitu, kaliu-liu nipalaisiramo sakayara ante tuamara bo hau nioseakaramo i Yesus. 4:23 I Yesus hau nompebutu ngata ri bagia Galilea. Ri ngata-ngata haitu Ia nompatuduki tona ri *banua-banua petupu ntoYahudi bo nipatoleleNa Kareba Belo, anu notesaki *Poparenta nu ELOHIM. Bo nipakabeloNa tona nadua mpengaya-ngaya. 4:24 Kareba povia i Yesus haitu natolele ri umba-umba bagia Siria, sampe tona nanggeni ka Ia pura-pura roara nambela dua mpengaya, tona nipesua nu *seta, torompate bo tona nakoyo. Bo i Yesus nompakabelo ira pura-pura bo nipopalaiNa puramo seta. 4:25 Nadea mpuu tona nantuntuni Ia. Naria tona lako ri bagia Galilea, bagia Sapulu Ngata *4:25 Sapulu Ngata riara basa Yunani "Dekapolis".* , ngata Yerusalem, bagia Yudea bo naria muni tona lako ri sambote Binangga Yordan.

i Matius 5

5:1 Tempo i Yesus nanggita todea haitu, nantendemo Ia hau ri bulu. Nonturopa Ia ri sia, nakavamo topangoseaka Ia. 5:2 Pade nompamulamo Ia nompatuduki ira ivei: 5:3 "Nabelo mpuumo tona nisanina ledo rapakulena mompakasalama karona mboto bo aga nanjarumaka Tupu, sabana iamo najadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM. 5:4 Nabelo mpuumo tona nabuku rarana, sabana ELOHIM mompakavoe rarana. 5:5 Nabelo mpuumo tona naede rarana, sabana ia mantarima pura-pura anu nijanji nu ELOHIM ka todeaNa. 5:6 Nabelo mpuumo tona naino rarana matuvu manoa ri panggita nu ELOHIM, sabana ELOHIM mbotomo mompopapakule ia matuvu manoa. 5:7 Nabelo mpuumo tona naasi matana nanggita roana, sabana iamo rapoasi nu ELOHIM. 5:8 Nabelo mpuumo tona nagasa bo naliangu rarana, sabana iamo manggita ELOHIM. 5:9 Nabelo mpuumo tona nompoposinggabelo roa, sabana iamo rauli nu ELOHIM anaNa. 5:10 Nabelo mpuumo tona nipandasa sabana novia anu nanoa ri panggita nu ELOHIM. Iamo majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM. 5:11 Nabelo mpuumo ane komiu rasalai atau rapandasa atau rarai ntona sabana komiu topangoseaka Yaku. 5:12 Ivesia muni nipoviara ka *nabi-nabi nggaulu. Jadi kadambadambamo raramiu ane tutu majadi nte komiu sabana naoge mpuu belo nipakasadia ka komiu ri suruga." 5:13 "Komiu nasimbayu eva gara ri dunia. Tapi ane gara mamolimo, domo mapaga mpanjili! Natantu gara haitu domo ria gunana, bo aga ratedaka bo rajeje-jeje ntona. 5:14 Komiu nasimbayu eva reme nombavanta dunia. Ngata ri bavo bulu ledo namala ratabuniaka. 5:15 Ivesia muni ante poindo. Ledo ria tona nombatunju poindo bo niloduna ntonda! Natantu poindo haitu rabolina ri kalangana, ala pura-pura tona riara banua ravanta nu remena. 5:16 Ivesia muni reme anu naria riara ntaimiu, nee ratabuniaka! Komiu kana matuvu ante pokainggu nabelo ala tona ntanina mamala manggita pokainggumiu haitu bo mantoiya Tuamamiu ri suruga." 5:17 "Nee rapekirimiu Yaku hii nakava mompakaropu Atura-atura agama nitulisi i Musa bo pepatuduki nu nabi-nabi. Yaku ledo nakava mompakaropuna tapi ala mompopakita kadupana. *5:17 Yaku ledo nakava mompakaropuna tapi ala mompopakita kadupana ATAU: Yaku nakava ala mompatuduki ka komiu batuana kakanana anu nitulisi bara ipia.* 5:18 Pariaramo tesaKu hitu! Ane da maria langi bo tana, ledo ria malipo sambelaa lako ri Atura-atura haitu, nau sangu hurupu atau santiti ledo ntoto. Kana madupa puramo. 5:19 Jadi, isema-sema nombaliunaka nau aga sambela lako ri parenta riara Atura-atura haitu, nau parenta anu nakodi ntoto, bo mompatuduki tona ntanina mombaliunaka muni, ia rareke tona nelabipa kakodina riara Poparenta nu ELOHIM. Tapi isema-sema nangoseaka Atura-atura haitu bo nipatudukina ka tona ntanina mangoseakana muni, iamo rareke tona nelabi kaogena riara Poparenta nu ELOHIM. 5:20 Pariaramo tesaKu hitu! Komiu kana matutupa nangoseaka dota nTupu pade *guru-guru agama bo *toFarisi. Ane ledo, komiu ledo ntoto mamala majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM." 5:21 "Natantu niepemiumo pepatuduki ntotuata nggaulu ivei: 'Nee mepatesi! Isema-sema mepatesi masipato ratangara.' *5:21 Pesuvu 20:13; Ulangan 5:17* 5:22 Tapi Kuuli ka komiu, isema-sema narau rarana nte sampesuvuna masipato ratangara. Bo isema-sema nanjalai sampesuvuna masipato raposintingayo ri *Polibu Mbaso Agama. Tapi isema-sema manguli ka sampesuvuna, 'Kanavumo ri *narakaa iko!' ia haitumo masipato ratedaka riara apu narakaa. 5:23 Sabana haitu, ane rapana komiu hau ri *lanta pesomba manggeni pesombamiu ka ELOHIM, bo ratoramiu naria sampesuvumiu nadua rarana nte komiu, 5:24 boli ntanimo ruru pesombamiu haitu ri ngayo lanta pesomba, bo koimo mosinggabelo ante sampesuvumiu. Maupu haitu pade manjili komiu mombadekei pesombamiu ka ELOHIM. 5:25 Ane maria tona mompangadu komiu, masalisa mosinggabelo mpanjili ante ia dopame komiu makava ri ngayo ntopotangara. Sabana, ane komiu ledo mosinggabelo ante ia, natantumo ia mompangadu komiu nte topotangara, bo topotangara haitu mombadekei komiu ka polisi, bo polisi mombasuaraka komiu riara ntarunggu. 5:26 Pariaramo tesaKu hitu! Natantumo komiu ledo rasuvuraka lako riara ntarunggu haitu ane dopa nibayarimiu pura vayamiu." 5:27 "Natantu niepemiu pepatuduki ntotuata nggaulu ivei: 'Nee mobualo.' *5:27 Pesuvu 20:14; Ulangan 5:18* 5:28 Tapi Kuuli ka komiu, isema-sema mombalele mata manggita mombine bo madota mompogau ia, natantu tona haitu nireke nombabualoni mombine haitu riara pekirina. 5:29 Ane mata ngganamu manggeni iko movia dosa, suimo bo tedakamo matamu haitu. Aginapa sangu sipa nu karomu malipo pade njumangu karomu ranavusaka riara narakaa. 5:30 Bo ane pale ngganamu manggeni iko movia dosa, tampasimo bo tedeakamo palemu haitu. Aginapa sangu sipa nu karomu malipo pade njumangu karomu ranavusaka riara narakaa." 5:31 "Naria muni pepatuduki nggaulu nanguli ivei: 'Isema-sema madota mompogaaka bereina mombine, ia kana mombadekei ka bereina sura kaupu poberei.' *5:31 Ulangan 24:1-4* 5:32 Tapi Kuuli ka komiu, ane komiu mompogaaka bereimiu mombine, tano ledo ria ia nosipogau nte langgai ntanina, batuana komiu nompopobualo ia. Bo isema-sema mompoberei mombine nipogaaka haitu, ia muni nobualo." 5:33 "Niepemiu pepatuduki ntotuata nggaulu ivei: 'Nee mombaleva janjimiu. Anu nijanjimiu nte *nosumpa ri ngayo nu ELOHIM, kana rapoviamiu.' *5:33 Imamat 19:12; Bilangan 30:2* 5:34 Tapi Kuuli ka komiu, nemo ntoto mosumpa ante manguli langi, sabana langi gadera nu ELOHIM. 5:35 Nee mosumpa ante manguli dunia, sabana dunia hitu polampi kada nu ELOHIM. Nee mosumpa ante manguli Yerusalem, sabana Yerusalem ngata nu Magau anu nambaso kuasaNa. 5:36 Bo nee mosumpa ante manguli vuvumiu mboto, sabana ledo rapakulemiu mombabaliki nau sambesa buluamiu majadi mabula bara mavuri. 5:37 Tapi ane patujumiu iyo, ulimo iyo, bo ane patujumiu ledo, ulimo ledo. Ledo nabelo mompakaroso tesa ante mosumpa sabana pokainggu eva haitu nopuna lako ri Magau nu Seta." 5:38 "Niepemiu pepatuduki ntotuata nggaulu ivei: 'Mata rasambei mata, ngisi rasambei ngisi.' *5:38 Pesuvu 21:24; Imamat 24:20; Ulangan 19:21* 5:39 Tapi Kuuli ka komiu, nee rapesavamiu. Ane maria tona mombasapa kalimpi ngganamiu, dekei muni sabingga kalimpi njidimiu rasapana. 5:40 Bo ane maria tona manggeni komiu ri ngayo ntopotangara sabana madota mangala buyamiu, dekei ka ia muni bajumiu. 5:41 Ane maria tona mompasuu komiu manggala mbara-mbarana sangu kilo kakavaona, kalamo mbara-mbara haitu rokilo kakavaona. 5:42 Dekeimo ka tona nerapi nte komiu, bo nee mompoara tona makava manginda anumiu." 5:43 "Niepemiu pepatuduki nggaulu nanguli ivei: 'Potovemo roamiu bo povuu matamo balimiu.' *5:43 Imamat 19:18* 5:44 Tapi Kuuli ka komiu, potovemo balimiu bo posambayaka tona nompandasa komiu. 5:45 Ane komiu mokainggu ivehaitu, komiu majadi ana-ana nu ELOHIM, Tuamamiu ri suruga. Apa nipotoveNa pura-pura tona bo nipopebondaNa mata nu eo ka tona nadaa bo ka tona nabelo. Bo nidekeiNa uda ka tona nanoa bo ka tona natenggo muni. 5:46 Ane komiu aga mompotove tona nompotove komiu, natantumo komiu ledo masipato ratoiya nu ELOHIM. Apa nau topesingara balasitee nadaa ingguna, nompotove tona anu nompotove ira. 5:47 Bo ane komiu aga nabelo nte roamiu mboto, natantumo pokainggumiu haitu ledo mbeki ratoiya. Nau tona ledo nosisani nte ELOHIM nabelo nte roara mboto! 5:48 Jadi komiu kana mokainggu mabelo ante mpuu-mpuu raramiu, nasimbayu eva pokainggu nu ELOHIM, Tuamata ri suruga."

i Matius 6

6:1 "Toramo, ane komiu movia ada-ada nu agama, nemo rapopakita ri ngayo ntodea. Apa ane ivesia pokainggumiu, komiu ledo ntoto manggava belo lako nte ELOHIM, Tuamamiu ri suruga. 6:2 Rapana ane komiu mombadekei petulungi ka tona napakasi, nee rapatolele poviamiu haitu eva povia ntona anu aga nabelo ri sumba. Ira nombadekei ka tona napakasi ri ngayo ntodea riara banua-banua petupu bo ri dala riara ngata ala rakita bo ratoiya ntona. Pariaramo tesaKu hitu! Petoiya ntona haitumo tambo nitarimara. Domo ria ntanina. 6:3-4 Tapi ane komiu mombadekei petulungi ka tona napakasi, dekei nggalinomo, nee rapatolele poviamiu haitu. Bo ELOHIM, Tuamamiu ri suruga, manggita poviamiu nggalino haitu bo Ia mombadekei tambo ka komiu." 6:5 "Ane komiu mosambaya, nee moinggu eva tona aga nabelo ri sumba. Nipokonora neangga mosambaya riara *banua-banua petupu bo ri tatanga nu dala ala rakita ntodea. Pariaramo tesaKu hitu! Nitarimaramo petoiya ntona bo haitumo tambo nu posambayara. Domo ria ntanina. 6:6 Tapi ane komiu mosambaya, pesuamo riara ntombimiu, upimo vamba, bo posambayamo ka ELOHIM, Tuamamiu anu ledo nikita. Bo ELOHIM anu nanggita poviamiu nggalino haitu, mombadekei tambo ka komiu. 6:7 Bo ane komiu mosambaya, nee mompakandoe posambayamiu bo mombasili-sili tesa eva kabiasa ntona ledo nosisani nte ELOHIM. Nisarumakara ane posambayara mandoe, ELOHIM kana mompetalingai ira. 6:8 Nee mompasiala pokainggura haitu! Apa nisani nu ELOHIM mamimo nuapa niparaluumiu dopame komiu merapi lako nte Ia. 6:9 Jadi posambaya ivei: ELOHIM, Tuama kami ri suruga, Aga Komiu masipato rapetupu bo rapakaoge. Komiumo Magau kami. 6:10 Perapi Komiu momparenta ri dunia hitu, bo dotaMiu majadi raturusi ntona ri dunia nasimbayu eva ri suruga. 6:11 Dekei ka kami kandea niparaluu kami eo hitu. 6:12 Bo ampungi sala kami, nasimbayu eva kami muni nombaampungi tona novia sala nte kami. 6:13 Nee rapalamba kami rapesori bo kabasakamo kami lako ri kuasa *Magau nu Seta. Sabana Komiumo Magau nakuasa bo nipokumaaka sampe ri kasae-saena. *Amin. 6:14 Ane komiu mombaampungi tona novia sala nte komiu, ELOHIM Tuamamiu ri suruga, muni mombaampungi komiu. 6:15 Tapi ane komiu ledo mombaampungi tona novia sala nte komiu, ELOHIM Tuamamiu ri suruga, ledo muni mombaampungi salamiu." 6:16 "Ane komiu mopuasa nee molenje naburu eva kabiasa ntona aga nabelo ri sumba. Nitunggaira nompakaburu lenjera ala rasani ntodea ira nopuasa. Pariaramo tesaKu hitu! Nikavaramo pura-pura tambo nu puasara haitu. Domo ria ntanina. 6:17 Tapi ane komiu mopuasa, pendoumo bo salagamo buluamiu 6:18 ala ledo rasani ntona ntanina komiu nopuasa. Aga ELOHIM, TuamaMiu ri suruga, anu ledo nikita, mangisanina. RakitaNa poviamiu anu ledo nisani ntona ntanina haitu bo radekeiNa tambo ka komiu." 6:19 "Nee mompasiromu kakalumana dunia ka karomiu mboto. Apa kakalumana dunia namala rakande nu ane atau tagara, bo rapangangga ntona. 6:20 Agina mompasiromu kakalumana ri suruga apa hamai kakalumana ledo rakande nu ane atau tagara, bo ledo rapangangga ntona. 6:21 Nee mompasiromu kakalumana ri dunia, apa ri umba kakalumanamiu, ri sia muni pekirimiu. 6:22 Mata nirapaka poindo nu karo. Ane matata nabelo, tantu nalanto pekitata. 6:23 Tapi ane navurau matata, ledo nalanto nikitata nuapa-nuapa. Ivesia muni pekiri rara ntaita. ELOHIM nompakareme rara ntaita, jadi ane reme nidekei nu ELOHIM ka kita majadi malanda, malanda mpuumo kalandana haitu! *6:22-23 Basa Yunani: Mata poindo nu karo. Ane mata mabelo, mareme njumanggaro. Tapi ane ledo nabelo mata, malanda njumangu karo. Jadi ane reme anu naria rara ntaimiu malanda, nalanda mpuumo kalandana haitu!* 6:24 Ledo rapakule ntona saito matundu nte madika randua. Apa saito rapotovena bo saitopa ledo rapeilina. Saito raoseakana parentana bo saitopa rapoarana. Ivesia muni ante komiu. Ane komiu mompotove mbara-mbara ri dunia hitu, ledo rapakulemiu mpuu-mpuu mangoseaka dota nu ELOHIM." 6:25 "Haitu sampe Kuuli ka komiu, nee makini raramiu mompekirika katuvumiu, bara nuapa rakandemiu atau rainumiu. Nee makini mompekirika baju nuapa rapasuamiu. Apa katuvuta nopokopa pade kandea bo karota nopokopa pade pakea. 6:26 Peintamo tonji-tonji ri laerava! Ira ledo notuda pae, ledo nokato bo ledo muni nomboli pae riara gampiri. Tapi naupa ivesia, ELOHIM, Tuamamiu ri suruga, nombadekei kandea ka ira. Nemopa komiu! NipotoveNapa komiu pade tonji-tonji. 6:27 Nuapa gunana makini raramiu? Nau damo makini njuu raramiu, ledo ria saitoa komiu mompakule mantambai umurumiu, nau aga sambongi. 6:28 Bo nuapa gunana makini raramiu mompekirika baju? Pekirimo sese nu bunga ranggavoko. Bunga haitu natuvu nau ledo nokarajaa atau nantanu. 6:29 Tapi naupa ivesia, Kuuli ka komiu, Magau *Salomo anu nakalumana mpuu ledo ria pakeana nagaya eva sese nu bunga haitu! 6:30 Jadi ane ELOHIM nompakagaya bunga-bunga ranggavoko anu aga natuvu sampalai bo maile rapalabusi, nemopa komiu! Natantu Ia mombadekei ka komiu pakea niparaluumiu. Nakura mpuu pomparasayamiu! 6:31 Nee makini raramiu bo manguli, 'Nuapa rakandeta, nuapa rainuta, bara pakea nuapa rapaketa?' 6:32 Haitu puramo nielo ntona anu ledo nosisani ante ELOHIM. Tapi ledo paraluu makini raramiu sabana pura-pura anu niparaluumiu haitu nisani nu ELOHIM, Tuamamiu ri suruga. 6:33 Jadi pasimbuku ntanimo ruru ala ELOHIM momparenta riara katuvumiu bo oseakamo dotaNa, bo pura-pura ntanina haitu radekeiNa muni ka komiu. 6:34 Jadi nee masesa raramiu nompekirika bara nuapa majadi maile, sabana maile maria kasusana mboto. Naganamo kasusa eo hitu rapekirita nee ratambai anu majadi maile! "

i Matius 7

7:1 "Nee mompakasala tona ntanina ala komiu ledo rapakasala nu ELOHIM. 7:2 Apa komiu ratangara nu ELOHIM nangoseaka kabiasamiu mboto mombatangara tona ntanina. Posuka nipakemiu mosuka ka tona ntanina, haitu muni rapake nu ELOHIM mosuka ka komiu. 7:3 Nakuya komiu namala manggita dosa roamiu nakodi eva garupu ri matana, tapi dosamiu mboto nambaso eva baloti ri matamiu mboto ledo nikitamiu? 7:4 Berimba komiu manguli ka roamiu, 'Mai, kulelaka garupu ri matamiu,' iyapa ri matamiu mboto naria baloti! 7:5 Komiu aga tobelo ri sumba! Lelaka ntani ruru baloti lako ri matamiu mboto ala matamiu malanto mekita bo komiu mamala mombalelaka garupu ri mata nu roa." 7:6 Naupu haitu, nanguli i Yesus, "Nee radekei ka asu anu nagasa mbelaka asu aga megoli mombalopo komiu! Bo nee radekei mutiara ka bavu, apa bavu aga mombajeje bayangi mutiara haitu." 7:7 "Perapimo nte ELOHIM bo radekeiNa ka komiu. Elomo bo rakavamiu. Tanedemo vamba bo vamba raunggeNa ka komiu. 7:8 Apa isema-sema merapi, kana radekei ka ia. Isema-sema mompaelo kana rakavana. Bo isema-sema mantanede vamba, kana raungge ka ia. 7:9 Natantu ledo ria saitoa komiu mombadekei vatu ka anamiu ane roti raperapina! 7:10 Bara ane anamiu merapi bau ntasi, natantu ledo ule radekeimiu. 7:11 Nau komiu tona nadosa, nisanimiu nombadekei anu nabelo ka anamiu. Nemopa ELOHIM, Tuamamiu ri suruga! Natantu Ia muni mombadekei anu nabelo ka isema-sema merapi nte Ia." 7:12 "Jadi nuapa-nuapa rapodotamiu rapovia ntona ka komiu, ivesia muni rapoviamiu ka tona. Sabana parenta haitumo isi nu Atura agama bo pepatuduki nu *nabi-nabi nggaulu. 7:13 Pesuamo ri bobaa napii, sabana naluo bobaa bo nabelo dala hau ri *narakaa, bo nadea muni tona nangosena. 7:14 Tapi napiimo vamba bo nakaja dala manggava katuvua nabelo bo ledo nadea tona nangosena." 7:15 "Komiu kana mainga nte tona nanguli karora nabi tano aga nodava. Ira nakava nte komiu netibelo rara eva bimba nanondo, tano rara ntaira nadaa mpuu eva asulaku nasoa. 7:16 Rasanimiu ira lako ri pokainggura. Vua *anggur ledo nipupu lako ri lemo ntasi bo vua *ara ledo nipupu lako ri kavoko nggarui. 7:17 Ivesia muni kayu naboya novua nabelo, tapi kayu nangguru ledo novua nabelo. 7:18 Ledo ria kayu nabelo novua nadaa. Bo ledo muni naria kayu nangguru novua nabelo. 7:19 Pura-pura kayu ledo nabelo vuana kana ratovo bo ratedeaka riara apu. 7:20 Jadi ivesia muni ante nabi-nabi mpodava. Lako ri pokainggura rasanimiumo isema ira. 7:21 Ledo pura-pura tona nanguli Yaku Tupura majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM. Aga tona anu novia dota nu ELOHIM, TuamaKu ri suruga, masipato mesua riarana. 7:22 Ri Eo Potangara bara maipia madea tona manguli ka Yaku, 'Pue, Pue! Kami nompasimbayu tesaMiu ka tona ntanina ante kuasaMiu bo ante kuasaMiu muni kami nompopalai *seta-seta lako nte tona. Bo nadeamo kabaraka nipovia kami nte kuasaMiu!' 7:23 Tapi Kupesanaka ira, 'Ledo nisaniKu komiu! Palaimo lako ri sii, komiu topokainggu nadaa!' " 7:24 "Jadi isema-sema mangepe tesaKu bo mangoseakana, ia nasimbayu ante topande novia banuana ri bavo vatu. 7:25 Nauda romba bo nakava lono ante poiri nombaburu banua haitu, tapi banua haitu ledo nagero sabana nipovia ri bavo vatu. 7:26 Tapi isema-sema mangepe tesaKu bo ledo nioseakana, ia nadoyo nasimbayu eva tona novia banuana ri bavo bone. 7:27 Naromba uda, bo nalono, bo poiri narimboso nombaburu banua haitu sampe banua haitu naombo bo narupusaka." 7:28 Naupu i Yesus nompatuduki haitu pura-pura ka todea, nokumaa mpuumo ira nangepena. 7:29 Apa Ia ledo nompaguru eva *guru-guru agama. Ia nompatuduki eva tona mpuu-mpuu nakuasa.

i Matius 8

8:1 Notuamo i Yesus lako ri bulu, nadea mpuu tona nantuntuni Ia. 8:2 Tempo haitu nakavamo saito tona nadua oge nantaputu ri ngayo i Yesus, bo nanguli, "Pue, ane madota Komiu, Komiu nompakule mompakabelo yaku." 8:3 Nangepe haitu, i Yesus nombadika paleNa ri karo ntona haitu bo nanguli, "Madota Yaku. Mabelomo iko!" Kaliu-liu nabelomo tona haitu. 8:4 Bo nanguli i Yesus ka ia, "Nee mutesa ka tona anu najadi ri karomu. Tapi koimo hau nte *topanggeni pesomba bo popakitamo karomu ka ia ala rakitana nabelomo karomu. Bo dekeimo pesombamu ka ELOHIM, nangoseaka parenta Nabi *Musa ala mompopakita ka todea iko mpuu-mpuu nabelomo." 8:5 Tempo i Yesus nesua ri ngata Kapernaum nakavamo saito balengga ntantara nte Ia. Ia nerapi mpuu-mpuu nte i Yesus, 8:6 "Tua, batuaku nadua ntamo ria ri banuaku. Ia aga naturu ria, ledo nipakulena nembangu, bo nandasa mpuu nirasaina." 8:7 Nanguli i Yesus ka ia, "Tuou Yaku mompakabelo ia." 8:8 Tapi nesana balengga ntantara haitu, "Tua, yaku hii ledo masipato mantarima Komiu riara banuaku. Nau aga rauliMiu sambela rombela, mabelomo batuaku. 8:9 Nisaniku ia mabelo sabana yaku muni natundu ri parenta nu tuaku. Bo naria muni tantara-tantara natundu nte parentaku. Ane kuuli ka saito tantara, 'Koimo!' ia kana hau. Bo ane kuuli ka tantara ntanina, 'Katumai!' ia kana tumai. Bo ane kuuli ka batuaku, 'Povia haitu', kana rapoviana haitu." 8:10 Nangepe tesana haitu, nokumaamo i Yesus, bo niuliNa ka todea anu nantuntuni Ia, "Natantu mpuu pomparasaya ntona hitu! Nau todea *toYahudi, muli *Israel, dopa ria nikavaKu pomparasaya ntona naroso eva pomparasaya ntona hitu! 8:11 Pariaramo! Tempo bara maipia madea tona ledo toYahudi majadi todea nu ELOHIM. Ira makava lako ri mpandakena bo mpanauna mosusa madamba-damba ri *Poparenta nu ELOHIM singgani-nggani ante i *Abraham, i Ishak bo i Yakub. 8:12 Tapi toYahudi mboto anu masipato majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM ledo mamala. Ira aga ratedaka ri kalandana makavao lako nte ELOHIM, bo hamai ira aga motumangi-mangi bo masinggiki baga ante kasusa rara." 8:13 Bo i Yesus nanguli ka balengga ntantara haitu, "Panjilimo. Mabelomo batuamu eva anu niparasayamu majadi." Bo eva nisuka, nabelomo batuana. 8:14 Naupu sia i Yesus hau ri banua i Petrus. Hamai nikitaNa matua i Petrus mombine aga naturu sabana nakokora. 8:15 Jadi i Yesus nanggangisi pale nu mombine haitu bo kaliu-liu nabelomo ia. Naupu haitu nembangumo mombine haitu mombakadambanaka ira. 8:16 Nanggoviapa, nakavamo tona nte i Yesus, nanggeni roara anu nipesua *seta. I Yesus nompopalai seta-seta haitu ante sambela tesa. Bo nipakabeloNa muni pura-pura tona nadua. 8:17 Haitu najadi ala madupa tesa nu ELOHIM anu nipasimbayu Nabi Yesaya nggaulu ivei: "Iamo nomparikaro kasusata bo nompakabelo kita nadua." (8:17 Yesaya 53:4) 8:18 Naria saeo nadea gaga tona nantagui i Yesus. Nanggita tona dea haitu, nanguli i Yesus ka anaguruNa, "Hau kita ri sambote rano." 8:19 Tempo haitu naria saito guru agama nakava nte i Yesus bo nanguli, "Guru, yaku madota mantuntuni Komiu. Nau damo ri umba rakalauMiu kuoseaka Komiu." 8:20 Nesana i Yesus, "Asulaku naria bolona rapaturuna bo tonji naria jumuna, tapi Yaku, *Ana nu Manusia, ledo ria ponturoKu natantu Kupaturu." 8:21 Naupu haitu nanguli saitopa topangoseaka Ia, "Pue, paloga ntanimo ruru yaku manjili nte tuamaku. Mamate tuamaku pade tumai yaku mangoseaka Komiu." 8:22 Tapi nanguli i Yesus ka ia, "Oseakamo Yaku! Palambakamo tona namate mombatana tona namate. *8:22 Palambamo tona namate mombatana tona namate Batuana: Palambamo tona ledo nomparasaya mombatana roara ledo nomparasaya.* " 8:23 Naliu haitu nesavi sakayamo i Yesus nosanggani-nggani ante anaguruNa, bo haumo ira. 8:24 Tempo ira nosakaya sampesani nakavamo poiri narimboso nompakambaso balumba ri rano. Sakidepa natala sakayara nitompe balumba mbaso. Tempo haitu i Yesus naluru namonjo. 8:25 Hau anaguruNa nombalike Ia bo nanguli, "Pue, tulungimo! Mamatemo kita!" 8:26 Nangulimo i Yesus ka ira, "Nakuya komiu naeka? Nakura mpuu pomparasayamiu!" Naupu haitu neangga Ia nombatudu poiri bo balumba mbaso metaa. Bo kaliu-liu netaa mpuumo poiri bo nalinomo uve. 8:27 Nanggita kajadia haitu nokumaa puramo anaguruNa. Niulira, "Tonuapa hitu tano sampe nau poiri bo balumba nangoseaka parentaNa?" 8:28 Naupu haitu nakavamo ira ri sambote rano ri bagia ntoGadara. Nakavapa ira hamai, nesuvumo randua tona lako ri podayo mosintomu ante i Yesus. Ira randua haitu nipesua seta-seta sampe nagila mpuu ira bo ledo ria tona nabia noliu ri sia. 8:29 Nongare-ngaremo ira nanguli, "He, *Ana nu ELOHIM! Nakuya tano Komiu tumai? RakuyaMiu kami? RapandasaMiumo kami nau dopa tempona?" 8:30 Napara ri sia nadea bavu nangelo kandeara. 8:31 Jadi seta-seta nesua nte tona randua haitu nerapi nte i Yesus, "Ane Komiu mompopalai kami lako ri tona hitu, palambakamo kami mesua nte bavu-bavu gahaitu!" 8:32 Nangulimo i Yesus ka seta-seta gahaitu, "Koimo!" Jadi nesuvumo seta-seta lako ri tona randua bo nolinja nesua nte bavu. Eva nisuka, nipesua seta-seta, nangova puramo bavu haitu notingganavu lako ri tinggi bingge hau riara rano sampe namate nalodo riara nu uve. 8:33 Sampanggita kajadia haitu, nangova nalaimo topojaga bavu hau riara ngata. Bo nitesara pura anu najadi nte bavura bo nte tona randua anu nipesua nu seta pangane. 8:34 Nangepe haitu, hau puramo tupu ngata mosintomu nte i Yesus. Nakava nte i Yesus niperapira ante mpuu-mpuu rara ala Ia mompalaisi ngatara haitu.

i Matius 9

9:1 Naupu haitu nesavi sakayamo i Yesus ante anaguruNa nanjili hau ri sambote rano, sampe nakava ri ngata niponturora. 9:2 Hamai naria bara sako-ndua tona nombakova roara hau nte i Yesus. Roara haitu napunggu bo naturu ri ompa paturuna. Nanggita karoso nu pomparasayara, nangulimo i Yesus ka topunggu haitu, "AnaKu, pakaroso raramu. Dosamu niampungimo." 9:3 Bara sako-ndua guru agama hamai nompekiri riara ntaira, "Nadaa mpuu tona hitu! Ia nompakasimbayu karoNa ante ELOHIM, apa aga ELOHIM namala nombaampungi dosa !" 9:4 Tapi nisani i Yesusmo pekirira. Haitu sampe niuliNa ka ira, "Nakuya rara ntaimiu nompekiri nadaa? 9:5 Natantumo ledo nakaja manguli 'Dosamu niampungimo.' Nakajapa manguli 'Peanggamo bo polipamo!' *9:5 Namura nanguli 'dosamu niampungi' apa ledo rakita ntona bara majadi bara ledo. Tapi ane rauli 'Peanggamo bo polipamo!' rakita ntonamo bara majadi bara ledo.* 9:6 Tapi Kupopakita ka komiu Yaku, *Ana nu Manusia, nakuasa ri dunia hitu nombaampungi dosa nu manusia." Jadi nituduNa topunggu haitu, "Peanggamo! Anggataka ompa paturumu bo panjilimo!" 9:7 Nangepe haitu neangga mpuumo topunggu haitu, bo nanjilimo ia ri banuana mboto. 9:8 Nanggita kajadia haitu naekamo rara ntodea ri sia. Bo nitoiyara ELOHIM sabana nidekeiNa kuasa nambaso eva haitu ka manusia. 9:9 Naupu haitu nalaimo i Yesus lako ri sia. Nolipa-lipamo Ia, nikitaNa saito *topesingara balasitee nonturo riara kantoro ntopesingara balasitee. Sangana i Matius. Nanguli i Yesus ka ia, "Kaimo! Oseakamo Yaku!" Nangepe haitu neanggamo i Matius bo hau nangoseaka i Yesus. 9:10 Naupu haitu i Yesus ante anaguruNa hau nangande ri banua i Matius. Bo nadea topesingara balasitee bo tona ntanina anu nireke *ntoYahudi tona nadosa *9:10 tona nadosa: tona ledo nangoseaka Atura-atura agama Yahudi niuli ntoYahudi tona nadosa.* , nakava nangande nosangganinggani ante ira. 9:11 Sampanggita haitu, nangulimo bara sako-ndua *toFarisi ka anaguru i Yesus, "Nakuya gurumiu nangande nosangganinggani ante topesingara balasitee bo tona nadosa?" 9:12 Niepe i Yesus tesara haitu. Jadi niulikaNa, "Tona ledo nadua ledo nomparaluu pakuli nu dokutoro. Aga tona nadua paraluu rapakulisi. 9:13 Koi pegurumo batuana tesa nu ELOHIM anu nanguli ivei: 'NipokonoKupa maasi matamiu manggita roamiu pade manggeni binata-binata rapesomba ka Yaku.' (9:13 Hosea 6:6)*Yaku nakava ri dunia ledo mompokio tona anu nanguli karora nanoa, *9:13 tona nanoa: nantuntuni panggava ntodea toYahudi, tona nanoa haitumo tona anu nangoseaka atura-atura agama Yahudi.* tapi mompokio tona nadosa majea lako ri dosara." 9:14 Naupu sia, bara sako-ndua topangoseaka i Yohanes Topediu nakava nte i Yesus. Nekutanamo ira, "Kami bo toFarisi nasaro nopuasa nangoseaka ada-ada agamata . Nuapa sabana anaguruMiu ledo nopuasa?" 9:15 Nesanamo i Yesus ka ira, "Ledo masipato torata ri posusa poboti masusa rara bo mopuasa tempo boti langgai da mosanggani ante ira. Tapi kana makava tempona boti langgai raala lako nte ira. Tempo haitumo pade mopuasa ira. Ivesia muni anaguruKu masusa rara bo mopuasa ane Yaku raala lako nte ira. " 9:16 Nanguli munimo i Yesus, "Ledo ria tona notampala baju naranta ante kae nabaru. Sabana kae baru haitu mekonjo bo mombabitesi baju ranta sampe mantambai kabitena baju haitu. 9:17 Ivesia muni ante uve *anggur. Ledo ria tona nombaisi uve anggur nabaru riara kuli njae anu domo nagini. *9:17 Pomboli uve anggur nipake tempo haitu nipovia lako ri kuli binata, eva kulimba ntovau. Ane natuamo, nakaa kuli, domo nagini.* Sabana ane radika ri pomboli njae, uve anggur baruna morende bo mevoya mompakapasa pombolina haitu sampe mabubu uve anggur, bo marugi pombolina. Uve anggur nabaru kana raisi riara pomboli baruna muni. Ane ivesia mabelo puramo uve anggur bo pombolina." 9:18 Da notesa i Yesus, nakavamo saito pakeni ri *banua petupu ntoYahudi. Nantaputumo ia ri ngayo i Yesus bo nerapi tulungi ante mpuu-mpuu rara. Niulina, "Dako namate anaku mombine. Kamai, kita hau ri banuaku. Tuu paleMiu ri karona ala matuvu mpanjili ia." 9:19 Nangepe haitu, neanggamo i Yesus hau mantuntuni tuama nu ngana haitu. Bo anaguruNa muni hau nosanggani nte Ia. 9:20 Ri tatanga dala naria saito mombine anu sapulu rompaemo nasimbunga njuu. Ia nanggaparai puri i Yesus bo nikabena doe baju i Yesus, 9:21 apa nipekirina, "Nau aga doe nu bajuNa kukabe, tantu mabelomo duaku hitu." 9:22 Neilimo i Yesus nompeinta mombine haitu. Bo niuliNa ka ia, "Anaku, pakaroso raramu! Mabelomo iko sabana iko nomparasaya." Bo eva nisuka, nabelo mpuumo mombine haitu. 9:23 Naupu sia napolamo i Yesus hau ri banua nu pakeni ri banua petupu pangane. Nakava hamai nikitaNa nadea tona nantavusi suli bo notumangi ka tomate ante suara namangga. 9:24 Nanguli i Yesus ka ira, "Palaimo komiu pura-pura. Ngana haitu ledo namate. Ia aga namonjo." Nangepe tesa haitu, aga nipongirikara i Yesus. 9:25 Naupu ira nipopalai, nesuamo i Yesus riara tombi nu ngana mombine. NikangisiNa pale nu ngana bo kaliu-liu nembangumo ia. 9:26 Naupu haitu, kajadia haitu natolele sampe ri pura-pura ngata ri njumangu bagia haitu. 9:27 Tempo i Yesus nompapola polipaNa, naria randua toburo nantuntuni Ia bo nongare-ngare, "Muli Magau *Daud! Poasimo kami!" 9:28 I Yesus nesua riara banua, bo nesua munimo toburo randua haitu bo nanggaparai Ia. Nekutanamo Ia "Niparasayamiu Yaku nakuasa mompakabelo matamiu?" Nesana ira, "Iyo, Pue. Niparasaya kami." 9:29 Jadi i Yesus nombatui matara bo nanguli, "Mabelomo matamiu, eva niparasayamiu majadi!" 9:30 Kaliu-liu nabelomo matara randua. Bo i Yesus nantagi ira ante mpuu-mpuu. NiuliNa, "Nee ntoto ratesa ka tona ntanina anu najadi nte komiu hitu." 9:31 Tapi nalaimo ira bo nompatolele kareba i Yesus ri pura-pura ngata ri njumangu bagia haitu. 9:32 Dako nalai toburo randua pangane, naria saito tobobo nikeni ntona hau nte i Yesus. Tona haitu nabobo sabana nipesua nu *seta. 9:33 Jadi tempo seta haitu nipopalai i Yesus lako nte ia, namalamo ia notesa. Nanggita kajadia haitu nokumaa mpuumo todea. Nanguli ira, "Dopa sanggania nikita kami kajadia eva hitu ri tana *Israel!" 9:34 Tapi nanguli toFarisi hamai, "Bai! Tona hitu aga nompopalai seta ante kuasa lako nte *Magau nu Seta mboto!" 9:35 I Yesus hau nompesayoki ngata dea. Ia nompatuduki ri banua-banua petupu bo nompatolele kareba *Poparenta nu ELOHIM. Bo nipakabeloNa tona nadua mpengaya-ngaya. 9:36 Nanggita todea, naasi mpuumo mataNa, sabana nasesamo ira bo ledo ria tona nantulungi ira, nasimbayu eva bimba ledo ria topoevuna. 9:37 Bo nanguli i Yesus ka anaguruNa, "Nadeamo tona nasadia mantarima Kareba Belo. Ira nasimbayu eva pae natasamo, nasadiamo rakato. Nadea mpuu pae nasadiamo rakato, tapi topokato ledo nadea. 9:38 Jadi perapimo nte ELOHIM tupu ntalua, ala ratuduNa tona hau mokato ri taluaNa."

i Matius 10

10:1 I Yesus nompasiromu ana-anaguruNa, bo nidekeiNa ka ira kuasa mompopalai *seta-seta bo mompakabelo tona nadua mpengaya-ngaya. 10:2-4 Sanga sapulu randua anaguru anu nisuroNa haitumo, Pamulana i Simon anu nosanga muni i Petrus; bo i Andreas, tuei i Petrus; i Yakobus bo i Yohanes ana-ana i Zebedeus; i Filipus; bo i Bartolomeus; i Tomas; bo i Matius *10:2-4 i Matius notulisi buku hitu.* *topesingara balasitee; i Yakobus ana i Alfeus; i Tadeus; i Simon, saito lako ri partai *Zelot, haitumo partai maradeka *ntoYahudi; bo i Yudas Iskariot anu nompobalu i Yesus ka baliNa. 10:5 Ira sapulu randua nisuro i Yesus hau manggeni Kareba Belo bo nitevaiNa ivei: "Nee hau ri ngata-ngata ntona ledo toYahudi bara ngata-ngata *ntoSamaria. 10:6 Koimo ruru nte toYahudi muli i *Israel anu nasimbayu eva bimba-bimba nalipo. 10:7 Koimo bo patolele ka ira ivei: 'Naparamo tempona ELOHIM momparenta mpo Magau.' 10:8 Pakabelo tona nadua, pakatuvu mpanjili tona namatemo, pakabelo tona nadua oge, popalai seta-seta anu nesua ri karo ntona. Kuasa haitu nidekei bayangi ka komiu, ledo nialimiu. Jadi dekeimiu bayangi muni ka tona ntanina. 10:9 Nee rakenimiu doi bulava bara doi salaka bara doi tambaga riara karepemiu. 10:10 Nee rakenimiu batutu rapomboli baku. Nee rakenimiu rontonga baju, sapatu atau toko polipa, sabana topokarajaa masipato ratande ntona nitulungina. 10:11 Ane komiu mesua riara ngata, elomo saito tona nabelo rarana mantarima komiu riara banuana. Bo ponturomo hamai nte ira sampe komiu mompalaisi ngata haitu. 10:12 Tempo komiu mesua riara banua ntona, ulika tupu banua, 'Perapi ELOHIM mombadekei belo ka komiu!' 10:13 Ane mabelo rara ntupu banua haitu bo ratarimara komiu, belo niperapimiu lako nte ELOHIM kana mambela nte ira. Tapi ane ledo mabelo rarara bo ledo ratarimara mabelo komiu, belo niperapimiu ka ira haitu ledo mambela nte ira. 10:14 Ane tupu banua bara tupu ngata ledo madota mantarima komiu atau ledo madota mangepe tesamiu, palaimo komiu lako nte ira bo tapaimiu sovu lako ri kadamiu. *10:14 Ane toYahudi nanjili lako ri ngata ntona ledo toYahudi, nipegasa bajura bo sapatura, apa niulira tona ledo toYahudi nte ngatara naruto. I Yesus nombatudu anaguruNa motapai sovu lako ri kadara ka toYahudi anu nompoara Poparenta nu ELOHIM rapopakita ka ira, iramo naruto ri panggita nu ELOHIM.* 10:15 Pariaramo tesaKu hitu! Ri Eo Potangara ri kaupu nu dunia melabipa kadaana pehuku nu ELOHIM ka ira pade pehuku rapambela ka tupu ngata *Sodom bo Gomora anu nadaa mpuu pokainggura!" 10:16 "Pariaramo tesaKu hitu! Komiu Kusuro hau ri tatanga ntona nadaa nasimbayu eva bimba ri tatanga asulaku. Jadi komiu kana matau eva ule bo malusu rara eva tonji togou. 10:17 Komiu kana mainga apa komiu rasaka ntona bo rakeni rapangadu ri ngayo ntopotangara. Bo komiu raboba riara *banua-banua petupu. 10:18 Komiu rakeni ri ngayo gubernur-gubernur bo magau-magau sabana komiu nomparasaya Yaku. Haitumo loga nabelo ka komiu motesa pomparasayamiu Yaku ka ira bo ka tona ntanina anu ledo toYahudi. 10:19 Ane komiu rakeni ri ngayora, nee makini raramiu mompekirika nuapa raulimiu bara berimba komiu mesana ka ira. Apa ri tempo haitu radekei ka komiu tesa-tesa masipato raulimiu ka ira. 10:20 Bo tesa-tesa raulimiu ledo tesa lako ri pekirimiu mboto, tapi tesa lako nte Nosa Gasa nTuamamiu ELOHIM. Iamo mokarajaa riara ntaimiu mompakalanto tesa nuapa masipato ratesamiu. 10:21 Makava tempona maria tona mombadekei sampesuvuna mboto rapatesi sabana sampesuvuna nomparasaya Yaku. Bo maria muni totua mombadekei anana mboto rapatesi. Bo ngana-ngana mangeva tina tuamara mboto bo mombadekei ira rapatesi. 10:22 Komiu rapovuu mata ntodea sabana komiu nangoseaka Yaku. Tapi isema-sema maroo momparasaya sampe ri kaupuna rapakasalama nu ELOHIM. 10:23 Ane komiu rapandasa ntona ri sangu ngata, palaimo hau ri ngata ntanina. Pariaramo tesaKu hitu. Yaku, *Ana nu Manusia kana makava mpanjili dopame maupu rakenimiu Kareba Belo ka pura-pura ngata ri tana Israel. 10:24 Anaguru ledo naogepa pade guruna. Batua ledo naogepa pade madikana. 10:25 Kana maosa rara anaguru ane ia manjava guruna bo kana maosa rara batua manjava madikana. Iyapa Yaku Gurumiu, niuli ntona i *Beelzebul, Magau nu Seta, nemopa komiu anu najadi ana-ana riara banuaKu. Komiu muni kana rasalaira." 10:26 "Tapi nau rasalai ntona komiu, nee maeka nte tona mangeva komiu. Apa pura-pura anu nakana, anu nitabuniaka sii-sii kana malanto rakita ngena. Pura-pura rahasia sii-sii kana rasani ntonamo bara maipia. 10:27 Pura-pura anu nitesaKu nggalino ka komiu, kana ratesamiu ri ngayo ntodea, bo anu nipanggalivayaKu ri talingamiu kana rapatolelemiu ka todea! 10:28 Nee maeka nte tona madota mompatesi komiu. Ira mamala mompatesi karomiu tapi ledo ria kuasara mombanavusaka komiu ri *narakaa. Aginapa komiu maeka nte ELOHIM sabana Iamo nakuasa mompatesi karomiu bo Ia muni nakuasa mombahuku komiu riara narakaa. 10:29 Natantu nisanimiu tonji rone rombaa nipobalu sampeka doi kodi. Tapi nau ledo noali ri panggita manusia, ledo ria sambaa tonji rone mamate ane ledo dota nTuamamiu ELOHIM. 10:30 Tapi komiu nelabipa noali ri panggita nu ELOHIM. Nau buluamiu nirekeNa bo nisaniNa puramo. 10:31 Jadi nee maeka, apa nipotove nu ELOHIMpa komiu pade tonji rone nadea. 10:32 Isema-sema manguli ri ngayo ntona ntanina, ia topangoseaka Yaku, Yaku muni manguli ri ngayo nTuamaKu ELOHIM ri suruga, ia topangoseaka Yaku. 10:33 Tapi isema-sema manguli ri ngayo ntona ntanina, ledo nisanina Yaku, Yaku muni manguli ri ngayo nTuamaKu ri suruga, ledo nisaniKu ia." 10:34 "Nee rapekirimiu kakavaKu hii manggeni posinggabelo ri dunia. Ledo nakana! Tapi kakavaKu hii nanggeni posieva. 10:35 Lako ri kakavaKu, ngana langgai mangeva tuamana mboto, bo ngana mombine mangeva tinana, bo mania mombine mangeva matuana mombine. 10:36 Tona nangoseaka Yaku raeva nu roara sambanua mboto. (10:35-36 Mikha 7:6) 10:37 Isema-sema nipotovenapa tina-tuamana pade Yaku, ledo masipato rauli topangoseaka Yaku. Bo tona nipotovenapa anana pade Yaku, ledo muni masipato rauli topangoseaka Yaku. 10:38 Bo tona ledo nanjimbuaka *kayu salibna bo nangoseaka Yaku, ia ledo masipato rauli topangoseaka Yaku. *10:38 ATAU: Bo ia kana masadia majadi nasimbayu eva topanjimbuaka kayu salib anu nasadia rapandasa atau rapatesi sabana ia nangoseaka Yaku. Ane ledo, ia ledo masipato rauli topangoseaka Yaku.* 10:39 Isema-sema batena nangoseaka dota rarana mboto, ledo manggava katuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema nombakabasaka pura-pura dota rarana mboto sabana nioseakana Yaku, iamo manggava katuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 10:40 Isema-sema nantarima komiu, nitarimana muni Yaku. Bo isema-sema nantarima Yaku, nitarimana ELOHIM anu nombasuro Yaku. 10:41 Isema-sema nantarima saito suro nu ELOHIM sabana ia mpuu-mpuu suro nu ELOHIM, tona haitu manggava tambo nasimbayu eva anu radekeika suro haitu. Bo isema-sema nantarima saito tonoa sabana ia mpuu-mpuu nanoa, tona haitu manggava tambo nasimbayu eva tambo radekei ka tona nanoa haitu. 10:42 Bo isema-sema nombatulungi topangoseaka Yaku sabana ia mpuu-mpuu nangoseaka Yaku, tona haitu manggava tambona bara maipia.

i Matius 11

11:1 Pariaramo tesaKu hitu, nau aga mombadekei uve ranindi ka saito topangoseaka Yaku anu ledo ria nturona, ia kana manggava tambona." 11:2 Tempo haitu i Yohanes Topediu nitarunggu. Ri tarunggu niepena lelena mpengaya-ngaya anu nipovia i Kristus. Jadi nituduna bara sako-ndua anaguruna hau mompekutana nte i Yesus ivei: 11:3 "Tua, Komiumo hii *Magau Topepakasalama anu makava nangoseaka pojanji nu ELOHIM? Atau bara da mariapa tona ntanina rapopea kami?" 11:4 Nesana i Yesus, "Panjilimo komiu hau nte i Yohanes bo ulika ia pura-pura anu niepemiu bo nikitamiu ri sii: 11:5 tona naburo nekita, tona napunggu nolipamo, tona nadua oge nipakabelomo, tona nabongo neepemo, tona namate natuvu mpanjilimo, bo Kareba Belo lako nte ELOHIM nipatolele munimo ka tona napakasi. 11:6 Nabelo mpuu tona ledo noura nomparasaya Yaku." 11:7 Nalaipa tona nitudu i Yohanes haitu, nitesaNamo katuvu i Yohanes ka todea. NiuliNa, "Nuapa patujumiu hau ranggarava bai nompeinta i Yohanes bara ipia? Hau manggita tona nonggai rarana eva kavoko niburu mpoiri hau tumai? Natantu ledo ivesia. 11:8 Jadi nuapa patujumiu hau? Hau manggita tona nopakea nagaya? Natantu ledo muni, apa tona nopakea ivesia aga nonturo ri banua magau. 11:9 Jadi nuapa patujumiu hamai? Tantumo hau manggita *nabi. Tapi pariaramo! I Yohanes naogepa pade nabi ntanina, 11:10 sabana iamo suro nitesaki nu ELOHIM riara Buku Gasa ivei: 'Pariaramo! Kutudu suroKu mokolu ka Iko, ala ia mompakasadia dala ka Iko.' " (11:10 Maleakhi 3:1) 11:11 Nanguli munimo i Yesus, "Pariaramo, lako ri pura-pura tona nipoanaka ri dunia hitu ledo naria saitoa naogepa pade i Yohanes Topediu. Tapi nau tona ledo ria nturona ri *Poparenta nu ELOHIM, naogepa ia pade i Yohanes. 11:12 Lako ri pamula nu pokarajaa i Yohanes Topediu sampe sii-sii, Poparenta nu ELOHIM nieva ntona nadaa bo nasese anu madota mombadagina. *11:12 Naria pompaha santanina ivei: Lako ri pamula nu pokarajaa i Yohanes Topediu, nadea mpuu tona nompasimbuku majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM, tapi tona nadaa bo nasese nompasimbuku mombadagina.* 11:13 Nompamula lako ri nabi-nabi nggaulu sampe i Yohanes sii-sii, pura-pura nabi bo Buku Atura Agama nombaboto tempo hitu haitumo Poparenta nu ELOHIM . 11:14 Bo ane raparasayamiu anu nipopaisanira, rasanimiu i Yohanes hitu nasimbayu ante Nabi *Elia, anu nibotora makava mpanjili. *11:14 Maleakhi 4:5* 11:15 Isema-sema naria talingana, pariaramo tesaKu hitu! 11:16 Yaku motesa mompakalanto ka komiu inggu ntona nadaa anu natuvu sii-sii. Ira nasimbayu nte ngana-ngana nonturo ri potomu sangayasangaya niulika ledo niosera. Ira nipongare roara ntanina ivei: 11:17 'Kami nosuli bo nodade mompakadamba raramiu, tapi komiu ledo nadamba. Kami nodade nasusa eva ri tempo kamate tapi ledo notumangi komiu.' 11:18 Ivesia muni najadi nte kami bo i Yohanes. I Yohanes nakava, nopuasa bo ledo nanginu uve *anggur, bo niuli ntona ia nipesua nu *seta! 11:19 Yaku, *Ana nu Manusia nakava nangande bo nanginu uve anggur eva tona biasa, tapi niuli ntona, 'Peintamo tona haitu! Nadoko, nalangu, vega *ntopesingara balasitee bo vega ntodosa!' Tapi nau ivesia, nisanita kanoto nia nu ELOHIM sabana aselena nikita ri pokainggu ntopangoseaka Ia." 11:20 Naupu haitu i Yesus nangonteaka tupu ngata ledo najea lako ri dosara naupa nadeapa kabaraka nipoviaNa ri ngatara haitu. 11:21 NiuliNa, "Mandasa mpuumo komiu, toponturo ri ngata Korazim! Bo mandasa mpuumo komiu toponturo ri ngata Betsaida, sabana komiu ledo najea. Ane rapana kabaraka-kabaraka nipoviaKu ri ngatamiu Kupovia ri ngata Tirus bo Sidon, natantu nasaemo kajeara, nau ira ledo toYahudi. Bo natantu nasae munimo popakeara karu bo podikara sovu ri balenggara, *11:21 ToYahudi nggaulu nobaju kae karu bo nombadika sovu ri balenggara tempo nabuku mpuu rarara, mompopakita kabuku rarara.* tandana nabuku rarara bo nanjosomo nokainggu nadaa. Komiu *toYahudi nanggita kabaraka-kabaraka haitu, tapi komiu ledo ntoto najea! 11:22 Pariaramo! Tempo ELOHIM mombatangara manusia bara maipia, pehuku ka komiu melabipa kantamona pade pehuku ka toponturo ri ngata Tirus bo Sidon. 11:23 Heh, komiu toponturo ri ngata Kapernaum! Nisarumakamiu komiu raore hau ri suruga! Tapi ledo ntoto nakana! Komiu aga ranavusaka ri narakaa! Apa ane rapana kabaraka-kabaraka nipoviaKu ri ngatamiu Kupovia ri ngata *Sodom anu nadaa mpuu, natantu ngata haitu ledo rapakaropu nu ELOHIM bo ngata haitu batena maria sampe sii-sii. 11:24 Jadi pariaramo! Ri Eo Potangara bara maipia mandasapa pehuku rapambela ka komiu pade pehuku rapambela ka tupu ngata Sodom!" 11:25 Tempo haitu nosambayamo i Yesus. NiuliNa, "Tata, Komiumo Tupu nu langi bo tana. Yaku nosukuru nte Komiu sabana nipopaisaniMiu pura-pura anu pangane ka tona ledo natau. Tapi nitabuniakaMiu ka tona nangisani bo tona napande, 11:26 apa ivesiamo dotaMiu." 11:27 Naupu haitu, i Yesus notesa ka tona ri sia, "Pura-pura nidekei nTuamaKu ka Yaku. Ledo ria tona mpuu-mpuu nosisani ante Yaku, *Ana nu ELOHIM, aga TuamaKu ELOHIM. Bo ledo ria tona mpuu-mpuu nosisani ante TuamaKu aga Yaku, AnaNa, bo isema-sema Kupodota, Kupopaisanika TuamaKu ka ia. 11:28 Isema-sema nalenge bo nantamo panggenina, kamaimo nte Yaku! Yaku mompakangaa ia. 11:29 Paritundu pasanga Kudika ka komiu bo pegurumo nte Yaku, apa Yaku nalusu bo naede raraKu bo Kupakatinonto raramiu. 11:30 Nakana suka pasanga Kudika, bo panggeni Kudekei nangaa rasimbuakamiu."

i Matius 12

12:1 Naria saeo, i Yesus ante anaguruNa noliu ri talua *gando ri *eo penonto. Tempo ira noliu ri sia, anaguru i Yesus nokaleti gando sakide bo niontara sabana naaramo taira. 12:2 Naria bara sako-ndua *toFarisi nanggita poviara haitu. Nanguli ira ka i Yesus, "Peinta vei! AnaguruMu nombaliunaka atura agamata! Nitagi nu agama mokarajaa ri eo penonto!" 12:3 Tapi nesana i Yesus ka ira, "Dopa nibacamiu anu nipovia Magau *Daud nggaulu? Tempo ia ante roa-roana naara taira, 12:4 ia nesua riara Banua nu ELOHIM bo nikandena roti nipesomba ka ELOHIM. Kakanana nangoseaka Atura-atura agamata, ledo masipato i Daud ante roana mangande roti haitu, aga topanggeni pesomba masipato mangandena. Tapi naupa ivesia, i Daud ledo nisalai. *12:3-4 Haitu najadi dopame i Daud najadi magau. Peinta 1 Samuel 21:1-6.* 12:5 Bara dopa muni nibacamiu anu nitulisi riara Buku Atura Agama. Ri eo penonto topanggeni pesomba nokarajaa ri Banua nu ELOHIM tapi ira ledo nireke nasala. 12:6 Pariaramo anu Kuuli ka komiu hitu: Ri sii naria saito naogepa pade Banua nu ELOHIM. 12:7-8 Apa Yaku, *Ana nu Manusia, anu nakuasa manguli nuapa masipato rapovia ri eo penonto. Nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'NipokonoKupa maasi matamiu manggita roamiu pade manggeni binata-binata rapesomba ka Yaku.' (12:7 Hosea 6:6)*Ane nisanimiu mpuu-mpuu batuana tesa haitu, natantu ledo rapakasalamiu tona ledo nasala." 12:9 Naupu haitu, i Yesus nompalaisi ponturo haitu bo nesuamo Ia riara *banua petupu ntoYahudi. 12:10 Ri sia naria saito tona nakoyo sabingga palena. Naria toFarisi hamai madota mangelo sala i Yesus ala rapangadura. Haitu sampe nipekutanara Ia, "Nangoseaka atura-atura agamata, mamala kita mompakabelo tona nadua ri eo penonto atau ledo?" 12:11 Nesana i Yesus, "Ane rapana maria bimbamiu manavu ralovu ri eo penonto, nuapa rapoviamiu? Natantu rasoreakamiu ri eo haitu muni! 12:12 Tapi manusia nelabi noali pade bimba. Jadi namala kita mombatulungi tona ri eo penonto!" 12:13 Naupu haitu nanguli Yesus ka tona nakoyo palena haitu, "Odomo palemu!" Tona haitu nangodo palena, bo kaliu-liu nabelomo, nasimbayu eva palena sabinggapa. 12:14 Tapi toFarisi pangane nompalaisi banua petupu bo nolibu mangelo dala mompatesi i Yesus. 12:15 Nisani i Yesusmo patuju ntoFarisi nadaa haitu nte Ia. Jadi nalaimo Ia lako ri ponturo haitu hau ri ponturo ntanina. Nadea mpuu tona nantuntuni Ia bo isema-sema nadua, nipakabeloNamo. 12:16 Bo niulikaNa ira, "Nee ntoto ratesamiu ka tona ntanina anu nipoviaKu ka komiu. 12:17 Ivesiamo kadupana Tesa nu ELOHIM anu nipasimbayu Nabi Yesaya nggaulu ivei: 12:18 'Siimo BatuaKu nipelisiKu. Iamo anu nipotoveKu bo nipodamba raraKu. Nosa Gasa Kudekei ka Ia Bo Ia mompatolele poparentaKu nanoa ka pura-pura tona. 12:19 Ia ledo mesanai, bo ledo muni mongare-ngare, Bo Ia muni ledo motesa mompakalanga rara ri ngayo ntodea. 12:20 Tava natetilu ledo rapakakotoNa, batuana, Ia nabelo nte tona nalente pomparasayana bo sumbu poindo aga nompida-mpida vayana ledo rapepayaNa; batuana, nalusu raraNa nte tona nau pomparasayana ledo naroo . Ia bate-batena mompasimbuku sampe kanoa nu poparenta nu ELOHIM majadi ri dunia, 12:21 Bo pura-pura manusia manjarumaka Ia.' " (12:18-21 Yesaya 42:1-4) 12:22 Naupu haitu naria saito tona nikeni hau nte i Yesus. Tona haitu naburo bo nabobo sabana ia nipesua nu seta. I Yesus nompopalai seta lako ri tona haitu sampe ia namalamo notesa bo nekita. 12:23 Nanggita kajadia haitu, nokumaa mpuumo todea hamai sampe nosimpekutana ira, "Bara tona hitumo Muli Magau Daud anu nijanji nu ELOHIM nggaulu !" 12:24 Tapi tempo toFarisi nangepe tesa ntodea haitu, nesana ira, "Bai! Kuasa ntona haitu lako nte i *Beelzebul, Magau nu Seta. Haitu sampe Ia nakuasa nompopalai seta-seta." 12:25 Tapi nisani i Yesus pompekirira. Jadi niuliNa ka ira, "Ane maria saito magau bo todeana bate-batena mosipobali, natantu kamagauana haitu magero. Bo ane tona sangata bara sambanua bate-batena mosipobali, natantu ira aga masimpotare. 12:26 Ivesia muni ante Magau nu Seta. Ane Magau nu Seta mompopalai seta-seta ntanina, batuana seta mosimpobali ante seta ntanina. Ane ivesia, natantu poparenta Magau nu Seta haitu ledo maroso, aga magero nggoomo. 12:27 Pangulimiu Yaku nompopalai seta ante kuasa i Beelzebul, Magau nu Seta. Tapi naria muni ana-anagurumiu mboto nompopalai seta-seta. Uli ka Yaku, ante kuasa isema nipopalaira seta-seta? Natantu ante kuasa nu ELOHIM! Jadi povia nu anagurumiu mboto nompakalanto peraimiu tutu nasala! 12:28 Yaku nompopalai seta-seta ante kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM. Bo haitu nompopakita ka komiu ELOHIM nompamulamo nomparenta ri tatangamiu! 12:29 Berimba tona namala mombasuaki banua ntona naroso mangagosi mbara-mbarana? Natantumo kana ratipungguna ntani ruru tupu nu banua haitu pade mamala mangagosi mbara-mbarana. Ivesia muni Yaku namala nompopalai seta sabana Yaku nokolu nombadagi Magau nu Seta. 12:30 Isema-sema ledo nosabingga ante Yaku, iamo nangeva Yaku. Isema-sema ledo nantulungi riara pokarajaaKu, iamo nompakagero pokarajaaKu. 12:31 Jadi Kuuli ka komiu, pura-pura dosa bo tesa nesalai mamala raampungi. Tapi isema-sema nombasalai Nosa Gasa nu ELOHIM ledo ntoto raampungi. 12:32 Isema-sema nombasalai Yaku, Ana nu Manusia mamala raampungi. Tapi isema-sema mombasalai Nosa Gasa nu ELOHIM, ledo ntoto raampungi, lako ri eo hitu sampe ri kasae-saena. 12:33 Ane kayu nabelo, nabelo muni vuana. Ane kayu ledo nabelo, ledo muni nabelo vuana. Kabelo nu kayu nikita ri vuana. 12:34 Komiu tano tona nadaa mpuu eva ule! Ledo ntoto nipakulemiu notesa anu nabelo, sabana nadaa mpuu raramiu! Apa tesa nisovadakata aga nangoseaka anu naria riara ntaita. 12:35 Tona nabelo rarana nombatesa anu nabelo, sabana anu niboli riara ntaina nabelo. Bo tona nadaa rarana nombatesa anu nadaa sabana anu niboli riara ntaina aga anu nadaa. 12:36 Jadi pariaramo! Ri Eo Potangara bara maipiapa, pura-pura tona kana ratangguna mboto pura-pura tesana ledo noguna niulira. 12:37 Apa tesamiu mboto rapake nu ELOHIM mombatangara komiu bara nasala bara ledo." 12:38 Naupu haitu bara sako-ndua guru agama bo toFarisi nanguli ka i Yesus, "Guru, kami madota manggita Komiu movia tanda nabaraka, ala rasani kami Komiu mpuu-mpuu niposumba nu ELOHIM." 12:39 Tapi nesana i Yesus, "Nadaa mpuu komiu natuvu sii-sii! Komiu ledo natutu nangoseaka ELOHIM! Komiu nerapi Kupovia tanda nabaraka. Tapi ledo maria tanda ntanina rapopakita ka komiu, aga tanda eva anu najadi nte Nabi *Yunus nggaulu. 12:40 Talu-mbongi bo talu-eo kasaena Nabi Yunus riara ntai bau mbaso. *12:40 Yunus 1:17* Ivesia muni Yaku, Ana nu Manusia, kana riara dayo talu-mbongi talu-eo kasaena. 12:41 Ri Eo Potangara bara maipia, tupu ngata *Niniwe rapakatuvu mpanjili mosanggani-nggani ante komiu anu natuvu sii-sii. Bo ira mombasalai pokainggumiu sabana ira najeamo nangepe tesa Nabi Yunus. Sii-sii naria saito ri tatangamiu naogepa pade Nabi Yunus tapi ledo nadota komiu momparasaya tesaNa. 12:42 Ivesia muni ri Eo Potangara, magau mombine tana Syeba ri sabingga puluna rapakatuvu mpanjili mosangganinggani ante komiu anu natuvu sii-sii. Bo ia muni mombasalai pokainggumiu, sabana ia nakava lako ri ngata nakavao ala mangepe pepatuduki Magau *Salomo anu nanoto mpuu. Tapi sii-sii naria ri tatangamiu saito anu naogepa bo nanotopa pade Magau Salomo tapi ledo nadota komiu momparasaya tesaNa." 12:43 I Yesus nompapola tesaNa ante porapa ivei: "Ane seta nesuvu nompalaisi saito manusia, ia nolilive hau tumai ri ponturo nangau mangelo ponturo rapangosanakana, tapi ledo nikavana. 12:44 Pade niulina, 'Aginapa yaku manjili hau ri tona nipalaisiku ria.' Makava ia ri sia, rakavana tona haitu eva banua boa, ledo ria toponturona, bo banua haitu naupu nipegasa bo nipakasiayu. 12:45 Jadi seta haitu hau nompokio papitu seta ntanina anu nadaapa pade ia mboto. Bo nakavamo ira nesua nte tona haitu bo nonturo ri sia. Kaupuna katuvu ntona haitu tantu melabipa kadaana pade ri pamulana bara ipia. Ivesia muni anu majadi nte tona nadaa anu natuvu sii-sii sabana ira ledo nadota nomparasaya tesaKu ." 12:46 Tempo i Yesus da notesa-tesa ka todea haitu, nakavamo tinaNa bo sampesuvuNa. Ira neangga ri savalikuna madota motesa ante Ia. 12:47 Bo hau tona nanguli ka i Yesus, "Peinta! Naria tinaMiu bo sampesuvu-sampesuvuMiu ri savalikuna. Ira madota motesa nte Komiu." 12:48 Nesana i Yesus, "Isema kakanana tinaKu bo sampesuvuKu?" 12:49 NituduakaNa ana-anaguruNa bo niuliNa, "Tona hitumo tinaKu bo sampesuvuKu. 12:50 Apa, isema-sema novia dota nTuamaKu ri suruga, ia haitumo nireke sampesuvuKu bo tinaKu."

i Matius 13

13:1 Ri eo haitu muni i Yesus nesuvu lako ri banua hau ri tinggi Rano Galilea bo nonturo ri sia. 13:2 Mpalunu-lunu tona nakava nantagui Ia sampe Ia hau nesavi sakaya bo nonturo riarana, bo todea neangga ri talinti. 13:3 Bo nadea ngayana anu nipepatudukikaNa ante nompake porapa. NiuliNa, "Naria saito toposavu. 13:4 Tempo ia nosavu, naria savua nanavu ri dala. Bo nakavamo tonji-tonji nanteosi savua haitu sampe naupu. 13:5 Naria muni sanu savua nanavu ri tana navatu. Savua haitu nasalisa natuvu sabana tanana ledo nakumba. 13:6 Tapi napanepa eo, nalelemo bo nangaumo savua haitu sabana ledo nandala kalena. 13:7 Naria muni savua nanavu ranggarui. Karui natuvu sanggani-nggani nte savua. Nasae-sae, karui nangupisi savua haitu sampe namate. 13:8 Bo naria muni savua nanavu ri tana naboya. Savua haitu natuvu sampe novua. Naria saatunggani kadeana, naria onopulu-nggani, bo naria muni talupulu-nggani kadeana. 13:9 Isema-sema naria talingana, pariaramo porapa hitu." 13:10 Naupu sia, ana-anaguru i Yesus nanggaparai Ia bo nompekutana, "Guru, nuapa sabana Komiu nompake porapa ane nompatuduki todea?" 13:11 Nesana i Yesus, "Bara ipia dopa nisani nu manusia berimba *Poparenta nu ELOHIM. Sii-sii ELOHIM nompopaisanina ka komiu, tapi ledo nipopaisaniNa ka todea. 13:12 Apa isema-sema mantarima bo mangoseaka Tesa nu ELOHIM, kana ratambaika pangisanina sampe rasanina mpuu patuju nu ELOHIM. Tapi tona ledo nadota mantarima bo mangoseaka Tesa nu ELOHIM, masae-sae anu sakide nisanina haitu ralelakasi lako nte ia. 13:13 Haitumo sampe nipakeKu porapa ane notesa nte todea, apa nau niepera ledo nipariarara. Nau nikitara ledo nisanira batuana anu nikitara. 13:14 Jadi, pokainggura nompakadupa Tesa nu ELOHIM anu nipasimbayu Nabi Yesaya nggaulu ivei: 'Tona gahaitu batena mangepe tapi ledo ntoto rasanira batuana. Ira batena manggita tapi ledo ntoto rasanira nuapa najadi. 13:15 Sabana tona gahaitu nakaa bagara, bo ira aga netibongo, bo matara nipiriramo. Ane ledo nipoviara ivehaitu rakita nu matara anu najadi, raepe ntalingara bo rasanira batuana, rapahara anu nakana bo manjili nte Yaku, ala Kupakabelo ira.' " (13:14 Yesaya 6:9-10) 13:16 Bo napolamo tesa i Yesus ka anaguruNa, "Tapi ane komiu, ELOHIM mpuu-mpuu nombadekei belo ka komiu, sabana matamiu nanggita anu nipoviaKu, bo talingamiu nangepe tesaKu. 13:17 Pariaramo tesaKu hitu, nadea *nabi bo tona nanoa ntanina anu natuvu nggaulu madota manggita anu nikitamiu, tapi ledo nikitara. Ira mpuu-mpuu madota mangepe anu niepemiu, tapi ledo niepera." 13:18 "Jadi, epemo batuana porapa toposavu nitesaKu pangane: 13:19 Savua nanavu ri dala nirapaka tona nangepe tesa Poparenta nu ELOHIM tapi ledo nisanira batuana. Bo nakavamo *Magau nu Seta mangagosi tesa haitu lako riara ntaira. 13:20 Savua nanavu ri tana navatu nirapaka tona anu nangepe Tesa nu ELOHIM bo kaliu-liu nadamba nantarima tesa haitu. 13:21 Tapi ledo naroso pomparasayara, nasimbayu eva tuda-tuda ledo naroso pokalena. Tempo ira nipandasa bo nipakasusa sabana nomparasaya Tesa haitu, kaliu-liu nouramo pomparasayara. 13:22 Savua nanavu ranggarui nirapaka tona nangepe Tesa nu ELOHIM bo niparasayara. Tapi ira aga nasesa nompekirika katuvura mboto riara dunia hitu, bo ira aga naino ka doi. Haitu pura-pura nangupi Tesa nu ELOHIM sampe ledo ria aselena riara nggatuvura. 13:23 Tapi savua nanavu ri tana naboya nirapaka tona nangepe Tesa nu ELOHIM bo nipariarara sampe naria mpuu-mpuu asele riara nggatuvura. Naria sanu aselena saatu-nggani kadeana, naria onopulu-nggani kadeana bo naria talupulu-nggani kadeana." 13:24 Naria porapa ntanina nitesa i Yesus ka todea haitu ivei: "Poparenta nu ELOHIM nirapaka tona hau nosavu savua tobelona ri taluana. 13:25 Tapi naria sambongi tempo pura-pura tona naturumo, nakavamo balina nombakamburaka vua jono ri talua haitu pade nalaimo ia. 13:26 Natuvumo pae haitu sampe nesuvumo vulina, bo nikita muni jono natuvu ri tatanga mpae haitu. 13:27 Jadi tona nigaji ntupu ntalua haitu hau nompekutana tupu ntalua, 'Tua, savua tobelona nitudamiu ri talua hitu. Lako ri umba tano kavoko haitu?' 13:28 Nesanamo tupu ntalua, 'Haitu pokarajaa nu baliku.' Naupu haitu nanguli vaimo topokarajaa, 'Tua, ane rapokonomiu, kami hau mombarebu jono haitu.' 13:29 Tapi nanguli tupu ntalua, 'Nee! Ane rarebumiu jono haitu, bara maria muni pae materebu sanggani nte jono. 13:30 Palambamo jono matuvu mosanggani ante pae sampe makava tempona mokato. Damo kuuli ka topokato ngena, pasiromu ntani ruru jono-jonona, pade rapou bo rapalabusi. Naupu sia, pade rapasiromu pae bo raboli riara gampiriku.' " 13:31 Pade naria porapa ntanina nitesa i Yesus ka todea ivei: "Poparenta nu ELOHIM namala nirapaka batu mandoe *13:31-32 Mandoe nitesara ri sii sangaya mandoe nambaso, sampe talu-metere kalangana.* anu niala ntona bo nitudana ri taluana. 13:32 Nau batu mandoe haitu nakodi ntoto, tapi ane natuvumo, najadi sampuu kayu nambasopa pade uta-uta ntanina, sampe tonji-tonji nakava novia jumuna ri tingguna." 13:33 Naupu sia nitesa i Yesus vaimo sangu porapa ntanina. NiuliNa, "Poparenta nu ELOHIM nasimbayu eva ragi niala nu mombine bo niposigalona ante talu-njuka labu nu *gando. Naupu nipasigalona, nenggamba puramo labu gando haitu." 13:34 Pura-pura pepatuduki pangane nitesa i Yesus ka todea ante nompake porapa. Ledo ria Ia nompatuduki ledo nompake porapa. 13:35 Ivesiamo kadupana tesa nu ELOHIM nipasimbayu *nabi nggaulu ivei: "Yaku mompake porapa ane motesa ka ira. Ivesiamo Kutesa anu nitabuniaka lako ri pompajadi dunia." (13:35 Mazmur 78:2) 13:36 Naupu haitu i Yesus nompalaisi todea haitu bo nanjili hau ri banua. Pade nakava anaguruNa nanguli ka Ia, "Guru, tulungi tesa pakalanto ka kami batuana porapa pangane, jono natuvu ri talua pae." 13:37 Nesana i Yesus, "Yaku, *Ana nu Manusia, nirapaka toposavu pae tobelona. 13:38 Dunia nirapaka talua haitu. Tona anu najadi todea riara Poparenta nu ELOHIM nirapaka savua tobelona. Bo topangoseaka Magau nu Seta nirapaka jono. 13:39 Magau nu Seta nirapaka bali anu nokamburaka vua jono. Kaupu nu Dunia nirapaka tempo nokato bo *malaeka-malaeka nu ELOHIM nirapaka topokato. 13:40 Eva jono nipasiromu bo nipalabu riara apu, ivesia muni anu majadi ri Kaupu nu Dunia. 13:41 Yaku, Ana nu Manusia mombatudu malaeka-malaekaKu hau nte todea ri PoparentaKu mompasiromu pura-pura tona anu nompakanavu roa riara dosa bo pura-pura tona ntanina anu novia nadaa. 13:42 Ira pura-pura ratedeaka riara apu *narakaa anu navaya-vaya. Ri situmo ira aga motumangi-mangi bo masinggiki baga ante kasusa rara. 13:43 Tapi tona nanoa pokaingguna kana mareme eva mata eo riara Poparenta nTuamara ELOHIM. Isema-sema naria talinga, pariaramo tesaKu hitu!" 13:44 Nanguli i Yesus, "Kabelona majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM nasimbayu eva bulava nitabuniaka ri tana. Naria tona nanggava bulava haitu bo nadamba mpuu rarana. Jadi niivuna mpanjili bo hau nipobaluna pura-pura mbara-mbarana. Bo ali mbara-mbarana haitu nipakena nangali tana nipanggavana bulava haitu." 13:45 "Ivesia muni kabelona majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM nasimbayu ante mutiara nagaya mpuu ri porapa hitu: Naria topopagoli mutiara anu nangelo-ngelo mutiara anu nasuli alina. 13:46 Nikavanapa sangu mutiara anu nagaya mpuu bo nelabi kasuli nu alina, haumo ia nompobalu pura-pura mbara-mbarana bo ali mbara-mbarana haitu nipakena mangali sangu mutiara pangane." 13:47 "Poparenta nu ELOHIM nirapaka jala ri porapa hitu: Sangu jala bau nitendeaka ntopebau riara ntasi, bo nompengaya lenje bau nesua riarana. 13:48 Naponupa jala, nianggataka ntopompemala baumo bo nitajara hau ri kabatana, pade nonturomo ira nompelisi bau haitu. Bau tobelona nidika riara tonda, tapi bau ledo nabelo nitedeakara. 13:49 Ivesia muni majadi ri Kaupu nu Dunia. Malaeka-malaeka nTupu kana hau mombataniaka tona nadaa lako ri tona nanoa. 13:50 Tona nadaa ratedeaka riara apu narakaa anu navaya-vaya, bo ri situmo ira motumangi-mangi bo masinggiki baga ante kasusa rara." 13:51 Naupu haitu nekutana i Yesus, "Nisanimiu puramo batuana porapa-porapa pangane?" Nesanamo ira, "Iyo, nisani kami puramo." 13:52 Jadi nanguli i Yesus ka ira, "Ane guru agama Yahudi majadi topangoseaka Yaku riara Poparenta nu ELOHIM, nisanina pepatuduki nu Atura nu ELOHIM nasae bo nisanina muni pepatuduki nabaru . Ia nasimbayu eva tupu banua anu nombasuvuraka lako ri kakalumana mbara-mbara nabaru bo mbara-mbara nasae." 13:53 Naupu i Yesus nombatesa porapa-porapa haitu, nipalaisiNamo ponturo haitu bo 13:54 hau ri ngataNa mboto. Ri sia Ia nompaguru tona ri banua petupura. Natekaja ira nangepe tesaNa, sampe ira nosimpekutana, "Lako ri umba tano nikavaNa noto eva haitu? Bo lako ri umba muni nikavaNa kuasa novia kabaraka-kabaraka? 13:55 Apa ledo Ia haitu ana i Yusuf pande kayu? Apa ledo i Maria tinana? Bo sampesuvuNa langgai i Yakobus, i Yusuf *13:55 Yusuf: Riara bara sakuya naskah njae nitulisi Yoses . Sanga "Yusuf" riara basa Ibrani, niuli "Yoses" riara basa Yunani. Peinta munimo Matius 27:56; Markus 6:3; 15:40, 47.* , i Simon bo i Yudas? 13:56 Bo sampesuvuNa mombine nonturo muni ri ngatata hitu! Lako ri umba pura nikavaNa noto bo kuasa haitu?" 13:57 Bo naduamo rarara nanggita Ia bo nipoarara pepatudukiNa. Tapi nanguli i Yesus ka ira, "Saito nabi nibila ntona ri umba-umba ngata rakalauna, tapi ri ngatana mboto bara ri banuaNa mboto ia ledo nibila." 13:58 Bo sia sampe ledo nadea kabaraka nipovia i Yesus ri sia, apa ledo niparasayara.

i Matius 14

14:1 Tempo haitu topoparenta ri bagia Galilea, Magau *Herodes Antipas. Niepena kareba i Yesus 14:2 bo niulina ka pangga-pangga mbaso anu nantulungi ia, "Natantumo Ia haitu i Yohanes Topediu! Natuvu mpanjilimo lako ri kamatena! Sia sampe Ia nakuasa novia kabaraka-kabaraka!" 14:3-4 Iveimo tesa kamate i Yohanes Topediu: Bara sakuya kasaena dopame haitu, Magau Herodes nangagosi berei sampesuvuna mboto, haitumo i *Herodias, berei i Filipus. I Yohanes Topediu nasaro nangonteaka Magau Herodes nanguli, "Ledo masipato komiu mompoberei eramiu mboto! Pokainggumiu haitu nombaliunaka Atura nu ELOHIM." Jadi i Herodes nantudu tona mombasaka i Yohanes bo mombatipunggu ia bo mombasuaraka ia riara ntarunggu. 14:5 Kakanana Magau Herodes madota mompatesi i Yohanes, tapi naeka ia ante todea, sabana i Yohanes nirekera *nabi. 14:6 Naria saeo nipoviara posusa eo jadi i Herodes. Kamanana, haitumo ngana randaa i Herodias, nolodi ri ngayo ntoposusa haitu. Nadamba mpuumo rara i Herodes nanggita ia nolodi 14:7 sampe ia nojanji bo *nosumpa ka kamanana haitu. Niulina, "Nuapa-nuapa muperapi kudekei ka iko!" 14:8 Nangepe tesa i Herodes haitu, i Herodias nantudu anana merapi ivei: "Keni ka yaku ri sii balengga i Yohanes Topediu nituu ri dula." 14:9 Nangepe perapi haitu, nasusa mpuumo rara i Herodes. Tapi naupa ivesia, nituduna tona novia anu niperapi nu randaa pangane, sabana ia nojanji bo *nosumpa ri ngayo ntoposusa. 14:10 Nitudunamo tantarana hau ri tarunggu mombatampa balengga i Yohanes. 14:11 Balengga haitu nituura ri bavo dula nikeni bo nidekei ka randaa haitu. Naliutaka sia, randaa pangane nanggeni balengga haitu ka tinana. 14:12 Nangepe kajadia haitu, nakavamo ana-anaguru i Yohanes mangala karobata i Yohanes, bo nitanara ri dayo. Naupu sia, hau ira nopakilu ka i Yesus namatemo i Yohanes. 14:13 Tempo i Yesus nangepe kareba i Herodes nangelo Ia, nipalaisiNa ponturo haitu. NipesaviNa sakaya bo hau saitoNa ri ponturo kalinona. Tapi niepe ntodea nalaimo i Yesus, ira muni nompalaisi ngatangatara bo hau nolipa ri kabatana mantuntuni Ia. 14:14 Tempo i Yesus nanau lako ri sakaya, nikitaNa nadea mpuu tona nompopea Ia. Naasi mpuumo mataNa nanggita ira, bo nipakabeloNamo tona nadua. 14:15 Nanggoviamo, domo masae mabongimo, anaguru i Yesus nanggaparai Ia bo nanguli, "Guru, mabongimo, bo ponturo hitu nakalinoa. Agina ratuduMiu todea haitu hau ri ngata-ngata napara ri sii ala ira mamala mangali kandea." 14:16 Tapi nanguli i Yesus ka ira, "Ledo paraluu ira malai. Komiumo mombadekei kandea ka ira." 14:17 Nesana ana-anaguruNa, "Anu naria nte kami hitu aga lima-angu roti bo rombaa bau." 14:18 Nanguli i Yesus, "Keni tumai kandea tutu." 14:19 Naupu haitu nituduNa todea monturo ri kavoko. Bo nialaNamo lima-angu roti bo rombaa bau haitu bo nitingoaNamo langi bo nosambaya nanguli tarima kasi ka ELOHIM. Naupu nosambaya, nitubi-tubiNa roti pangane bo nidekeiNa ka ana-anaguruNa ala rabagi-bagira ka todea. 14:20 Nangande puramo ira sampe nabosu. Naupu haitu anaguruNa nompasiromu mpanjili labi kandea naboli, sapulu rotonda ponupa kadeana. 14:21 Kadea ntopangande hamai nitasere lima-njobu langgai, ledo nibila mombine ante ngana-ngana. 14:22 Naupu haitu nitudu i Yesusmo ana-anaguruNa mesavi sakaya mokolu ka Ia hau ri sambote rano. Apa Ia da mompopanjili todea manjili hau ri ngatara mboto. 14:23 Naupu Ia nompopanjili todea, nantendemo Ia saitoNa mosambaya ri bulu. Nabongimo, da ri bulu Ia saitoNa. 14:24 Tapi tempo haitu, sakaya anu nipesavi nu ana-anaguruNa nakavaomo lako ri kabatana, ri tatanga ranomo. Sakaya haitu ntompentompena nikeni balumba mbaso sabana poiri mbaso nantomu sakayara haitu. 14:25 Nitasere tinti tatalu bobaya haitu, i Yesus nakava nte ira nolipa ri bavo nu uve. 14:26 Tempo ana-anaguruNa nanggita Ia nolipa ri bavo nu uve naekamo rarara. Nanguli ira, "Mboa tutu, le!" Bo nongarengaremo ira, navanggaa puramo ira. 14:27 Tapi kaliu-liu nanguli i Yesus ka ira, "Nee maeka! Pakaroso raramiu! Yaku hii!" 14:28 Bo nanguli i Petrus, "Pue, ane Komiu mpuu tu, rondemo yaku tou nte Komiu molipa ri bavo nu uve." 14:29 Nesanamo i Yesus, "Kamaimo!" Jadi nanaumo i Petrus lako riara sakaya, bo nolipamo ia ri bavo nu uve manggaparai i Yesus. 14:30 Tapi nikitanapa karimboso nu poiri mbaso, naekamo rarana. Nompamulamo ia malodo riara uve rano haitu. Bo nongare ia, "Pue, tulungi yaku!" 14:31 Jadi kaliu-liu niodo i Yesus paleNa mombasaka i Petrus. Bo niuliNa ka i Petrus, "Nakura mpuu pomparasayamu! Nakuya iko nolengga-lengga?" 14:32 Tempo ira randua nompene riara sakaya, kaliu-liu nenontomo poiri mbaso pangane. 14:33 Bo ana-anaguruNa riara sakaya haitu nantaputu nombasomba Ia. Nanguli ira, "Nakana mpuumo! Komiumo *Ana nu ELOHIM!" 14:34 Nakava ri sambote rano nesampomo ira ri bagia *Genesaret. 14:35 Tempo nisani ntupu ngata hamai tona nakava haitu i Yesus, nipatolelera kareba haitu hau ri umba-umba ngata ri bagia haitu sampe pura-pura tona nadua hamai nikeni hau nte i Yesus. 14:36 Niperapira nte i Yesus ala ira rapaloga nau aga mombakabe doe bajuNa. Bo pura-pura tona nanggabe bajuNa, kaliu-liu nabelo.

i Matius 15

15:1 Naliutaka haitu bara sako-ndua *toFarisi bo *guru-guru agama Yahudi lako ri ngata Yerusalem nakava nte i Yesus, bo nekutana, 15:2 "Nakuya anaguruMiu nombaliunaka ada-ada ntotuata nggaulu? Tempo nangande, ira ledo nemanjo ntani ruru nangoseaka ada-adata!" 15:3 Nesana i Yesus, "Nakuya komiu mboto nombaliunaka parenta-parenta nu ELOHIM bo aga nangoseaka ada-ada ntotuamiu nggaulu? 15:4 ELOHIM nanguli, 'Bilamo tina-tuamamu', *15:4 Pesuvu 20:12; Ulangan 5:16* bo niuliNa muni, 'isema-sema nanjalai tuamana bara tinana, ia kana rahuku mate.' *15:4 Pesuvu 21:17 * 15:5-6 Tapi komiu nompatuduki, kita domo paraluu mombabila bo mombatulungi tina tuamata asaa raulita ka ira ivei: 'Anu masipato kudekei ka komiu totua, naupumo nipesombaku ka ELOHIM!' Jadi ante momparibavo ada-adamiu ivesia, komiu nompandaente tesa nu ELOHIM! 15:7 Komiu tano aga tona nabelo ri sumba! Nakana ntotomo Tesa nu ELOHIM anu nipasimbayu Nabi Yesaya nggaulu ivei: 15:8 'Tona hitu nombasomba Yaku aga ri sumba tapi riara ntaira ledo nipeilira Yaku. 15:9 Ledo ntoto ria gunana ira mombasomba Yaku sabana pepatuduki anu nipepatudukikara niulira Atura-aturaKu, tano aga ada-ada nu manusia.' " ( 15:8-9 Yesaya 29:13) 15:10 Naupu haitu, i Yesus nompokio todea bo nanguli ka ira, "Epemo ala rasanimiu. 15:11 Anu nesua ri sumba ledo mompakaruto manusia ri panggita nu ELOHIM. Tapi anu nesuvu lako ri sumba, haitumo anu nompakaruto manusia ri panggita nu ELOHIM!" 15:12 Naupu haitu nakavamo ana-anaguruNa nanggaparai Ia bo nanguli, "Pue, nisaniMiu toFarisi nakodi rarara nangepe tesaMiu pangane?" 15:13 Nesana i Yesus, "Pura-pura tuda-tuda anu ledo nituda nTuamaKu anu naria ri suruga, kana rarebu ante kalena. 15:14 Jadi palambakamo toFarisi haitu. Ira eva pakeni naburo. Ane tona naburo mombanini toburo ntanina, natantu ira randua manavu mpasanggani riara lovu." 15:15 Bo i Petrus nanguli ka i Yesus, "Guru, tulungi pakalanto ka kami batuana porapa pangane." 15:16 Nesana i Yesus, "Heh! Dopa muni tano nipahamiu? 15:17 Dopa nisanimiu kandea anu nesua ri sumba napola hau ri tai likota bo naupu haitu aga nesuvu bayangimo? 15:18 Tapi tesa nadaa anu neumba lako riara ntai bo lako ri sumba, haitumo anu nompakaruto manusia ri panggita nu ELOHIM. 15:19 Apa lako riara ntai neumba mpengaya pekiri nadaa, anu nanggeni tona nepatesi, nobualo, nogau nabuga, nangangga, nosabi dava, bo nesalai. 15:20 Pokainggu haitumo nompakaruto manusia ri panggita nu ELOHIM. Tapi nangande ante ledo memanjo ntani ruru, haitu ledo nompakaruto tona ri panggita nu ELOHIM." 15:21 Naliu haitu, i Yesus nompalaisi ponturo haitu bo hau ri bagia napara ngata Tirus bo ngata Sidon. 15:22 Naria saito mombine *toKanaan, tona ledo toYahudi, nonturo ri bagia haitu. Ia nakava nte i Yesus bo nongare-ngare ivei: "Pue, Muli Magau *Daud! Poasimo yaku hii! Anaku mombine nipesua *seta sampe nandasa mpuumo ia!" 15:23 Tapi i Yesus ledo notingo. Bo ana-anaguruNa nanggaparai Ia bo nerapi nte Ia, "Guru, agina popalai haumo mombine haitu! Ia ledo naupu-upu nongare-ngare bo nantuntuni purita." 15:24 Nesana i Yesus, "Yaku hii aga nitudu mantulungi muli *Israel, anu nasimbayu eva bimba nalipo." 15:25 Naupu sia, nakavamo mombine haitu nantaputu ri ngayo i Yesus, bo nanguli, "Pue, tulungimo yaku!" 15:26 Nesana i Yesus, " Kana Kutulungi ntani ruru *toYahudi. Ledo masipato kandea nu ngana bo ratedaka ka asu." 15:27 Nanguli mombine haitu, "Nakana niuliMiu, Pue. Tapi asu muni nabiasa nangande labi-labi kandea anu nanavu lako ri meja ntupuna." 15:28 Naupu haitu nanguli i Yesus, "Ina, naroso mpuu pomparasayamu! Jadi, kajadimo anu niperapimu tutu!" Bo eva nisuka, tempo haitu muni nabelo mpanjilimo anana mombine haitu. 15:29 Naupu haitu nalaimo i Yesus lako ri ponturo haitu, bo hau noliu ri tinggi Rano Galilea. Bo nantendemo Ia hau ri bulu bo nonturo ri sia. 15:30 Nakavamo todea nte Ia nanggeni roara napunggu, tona naburo, nakejo bo nakoyo, tona nabobo bo nadea tona ntanina anu nadua. Ira nikeni ri ngayo i Yesus bo nipakabeloNa pura. 15:31 Nanggita haitu nokumaa mpuumo todea sabana tona nabobo namala notesa, tona nakejo bo nakoyo nipakabelo, tona napunggu namala nolipa bo tona naburo namala nekita. Jadi todea nombabila bo nantoiya ELOHIM anu nisomba ntoYahudi. 15:32 Naliutaka haitu i Yesus nompokio ana-anaguruNa bo nanguli ka ira, "Naasi mpuumo mataKu nanggita todea hitu, apa talu-eomo kasaena ira nosanggani-nggani ante Yaku bo sii-sii domo naria kandeara. Ledo madota Yaku mantudu ira manjili ante ara ntai. Nee-nee ira maleto ri dala." 15:33 Nesana anaguruNa, "Lako ri umba rapanggavata kandea magana radekeita ka tona damo nadea eva hitu? Bo ponturo hitu muni nakalinoa." 15:34 Nekutana i Yesus, "Sako-angu roti naria nte komiu?" Nesana ira, "Pitu-angu, bo naria bara sako-mbaa bau kodi." 15:35 Jadi i Yesus nombatudu todea monturo ri tana puramo. 15:36 Bo nialaNa roti bo bau-bau kodi haitu bo nitingoaNa ri laerava, niuliNa tarima kasi ka ELOHIM. Naupu haitu nitubi-tubiNa roti bo bau haitu bo nidekeikaNa ka anaguruNa. Bo ira nombatibo-tibo kandea haitu ka todea. 15:37 Pura-pura tona haitu nangande sampe nabosu. Naupu ira nangande, anaguru i Yesus nompasiromu labina nikande ntodea pangane, pitu-tonda ponupa kadeana. 15:38 Langgai nangande tempo haitu pata-njobu kadeana, ledo nibila mombine bo ngana-ngana. 15:39 Naupu haitu, i Yesus nombatudu todea manjili. Bo Ia mboto nesavi sakaya lako ri sia hau ri bagia Magadan.

i Matius 16

16:1 Naria bara sako-ndua *toFarisi bo *toSaduki nakava nte i Yesus madota mombaopa tesaNa. Jadi niperapira i Yesus movia tanda nipokumaaka, haitumo tandana Ia mpuu-mpuu niposumba nu ELOHIM. 16:2 Nesana i Yesus, "Ane nasolo eo bo nalei langi komiu nanguli, 'Marava luona bo mapane eo maile.' 16:3 Bo ane kabobayana langi nalei bo ravana nakulimu, komiu nanguli 'Maudamo ngena.' Natau komiu nombatasere ravana tapi ledo natau komiu nombatasere tanda-tanda nipokumaaka anu nipovia nu ELOHIM sii-sii. 16:4 Nadaa mpuu komiu natuvu sii-sii! Komiu ledo natutu nangoseaka ELOHIM. Komiu nerapi ala Kupovia tanda rapokumaaka ntona. Tapi ledo ria sangua tanda rapopakita ka komiu, aga tanda eva anu najadi nte Nabi *Yunus nggaulu. *16:4 tanda eva anu najadi nte Nabi Yunus nggaulu . Peinta Matius 12:39.* " Naupu haitu, nipalaisiNamo ira. 16:5 Tempo ana-anaguruNa hau ri sambote rano, nalinga rarara manggeni baku. 16:6 I Yesus nanguli ka ira, "Pakabelo-belo. Komiu kana mainga nte ragi ntoFarisi bo toSaduki." 16:7 Nangepe haitu nosimpotesa anaguruNa, "NiuliNa ivesia sabana kita ledo nanggeni roti bara." 16:8 Tapi nisani i Yesus anu nitesara. Haitu sampe niuliNa ka ira, "Nakuya komiu aga notesa roti ledo naria? Nakura mpuu pomparasayamiu! 16:9 Dopa nipahamiu? Ledo nitoramiu lima-njobu tona nipakande ante lima-angu roti? Ledo nitoramiu sako-tondapa labina nipasiromumiu? 16:10 Ledo nitoramiu pata-njobu tona nipakande ante pitu-angu roti? Ledo nitoramiu sako-tondapa labina nipasiromumiu? 16:11 Tempo Yaku nanguli ka komiu mainga nte ragi ntoFarisi bo toSaduki, ledo nipatujuKu roti mpuu! Nakuya bo ledo nipahamiu?" 16:12 Lako rahaitu pade nanoto rarara i Yesus ledo nompopainga ira ka ragi nu roti tapi nipopaingaNa ka pepatuduki ntoFarisi bo toSaduki. 16:13 I Yesus bo anaguruNa hau ri bagia napara ngata Kaisarea Filipi. Nakava hamai, i Yesus nompekutana anaguruNa, "Nangoseaka panggava ntodea, isema Yaku, *Ana nu Manusia?" 16:14 Nesana ira, "Naria tona nanguli Komiumo i Yohanes Topediu. Naria muni sanu nanguli Komiu Nabi *Elia, bo naria muni tona nanguli Komiu Nabi Yeremia atau nabi ntanina." 16:15 Nekutana vai i Yesus, "Jadi, ane komiu, berimba panggavamiu? Isema Yaku hii?" 16:16 Nesana i Simon Petrus, "Komiu *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. Komiu *Ana nu ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena." 16:17 Nanguli i Yesus, "Mabelo mpuu iko, *Simon, ana i Yunus! Sabana, ledo manusia nompopaisani haitu ka komiu. TuamaKu ri suruga nompopaisani ka iko isema Yaku. 16:18 Pomparasayamu tutu tuu sampe sangamu i Petrus --batuana 'vatu'. Bo Yaku mompakajadi iko pakeni ntodea anu nomparasaya Yaku, ala iko mompakaroso rarara, masimbayu eva pandasi vatu nompakaroso banua. Bo ledo maria nuapa-nuapa mamala mombadagi todeaKu, nau kuasa kamatea. 16:19 Yaku mombadekei ka iko gunji *Poparenta nu ELOHIM, haitumo, kuasa manggeniaka todea anu nomparasaya Yaku. Nuapa-nuapa mutagi ri dunia, haitu muni anu nitagi nu ELOHIM ri suruga. Bo nuapa-nuapa mudekei rapovia ntona ri dunia, haitu muni anu nidekei nu ELOHIM ri suruga." 16:20 Naupu haitu, niuliNa ka anaguruNa, "Nee ratesamiu ka tona Yaku hii Magau Topepakasalama." 16:21 Nompamula lako rahaitu, i Yesus nompakalanto ka ana-anaguruNa Ia kana hau ri ngata Yerusalem, bo hamai Ia rapandasa ntotua *ntoYahudi, *balengga-balengga ntopanggeni pesomba, bo *guru-guru agama Yahudi. Bo Ia rapatesi, bo ri eo katataluna Ia rapakatuvu mpanjili lako ri kamateNa. 16:22 Nangepe tesa haitu, i Petrus nompakeni i Yesus notesa ri sabinggana. Pade nionteakana i Yesus bo nanguli, "Nee! Nee, Pue! Nee sampe anu haitu majadi nte Komiu!" 16:23 Tapi i Yesus neili bo nanguli ka ia, "Palaimo lako ri sii, Magau Seta! Iko, Petrus, aga nombabonto Yaku ala ledo Kuoseaka dota nTuamaKu! Pekirimu tutu pekiri nu manusia, ledo pekiri lako nte ELOHIM!" 16:24 Naupu sia pade niulikaNa ana-anaguruNa, "Isema-sema madota mangoseaka Yaku, ia kana mombakabasaka dotana mboto bo mpuu-mpuu mangoseaka Yaku. Ia kana majadi nasimbayu eva tona nanjimbuaka *kayu salibna, haitumo, ia kana masadia rapandasa nau ia rapatesi sabana nangoseaka Yaku. 16:25 Isema-sema mantaamaka dota rarana mboto bo matuvu ka karona mboto, ia ledo manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema mombakabasaka dota rarana mboto bo mamate sabana ia nangoseaka Yaku, ia matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 16:26 Nuapa gunana rakavamiu pura-pura anu naria ri dunia tapi ledo manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena? Ledo ria nuapa-nuapa namala rasulamiu ka katuvua nabelo haitu. 16:27 Jadi, oseakamo Yaku nau sampe mamate. Apa domo masae Yaku, *Ana nu Manusia makava lako ri suruga ante kuasa bo reme lako nte TuamaKu, mosanggani-nggani ante *malaeka-malaekaNa. Bo tempo haitu Kubalasi pura-pura tona nangoseaka pokaingguna. 16:28 Pariaramo tesaKu hitu! Naria bara sako-ndua komiu ri sii ledo mamate ane dopa rakitara Yaku, Ana nu Manusia, makava ri dunia hitu eva Magau."

i Matius 17

17:1 Ono-mbongi kaliuna haitu, i Yesus nanggeni i Petrus, i Yakobus ante tueina i Yohanes hau nantende bulu nalanga. Aga i Yesus ante ira tatalu naria hamai. 17:2 Tempo ira hamai, nabalimo lenje i Yesus ri ngayora. LenjeNa nareme mpuu eva kareme nu mata eo, bo bajuNa nabula damo nenggila. 17:3 Sampesanika nikita nu anaguru i Yesus haitu randua *nabi nggaulu notesa nte i Yesus. Nabi randua haitu i *Musa bo i *Elia. 17:4 Nanggita haitu, i Petrus nanguli ka i Yesus, "Pue, nabelo mpuu kita naria ri sii. Ane madota Komiu, kupovia tatalu sou ri sii, sangu ka Komiu, sangu ka i Musa bo sangu ka i Elia." 17:5 Da notesa i Petrus, nakavamo kulimu nareme nombabungu ira, bo lako riara kulimu haitu niepera suara nanguli, "Hitumo AnaKu nipotoveKu. Iamo nompakadamba raraKu. Pariaramo tesaNa"! 17:6 Nangepe suara haitu naeka mpuumo rara nu anaguru i Yesus, sampe notungga narapa ri tana. 17:7 Tapi i Yesus nanggaparai ira bo nikingisiNa bo niulikaNa, "Pembangumo. Nee maeka!" 17:8 Nitingoara, nikitara aga i Yesus saitoNa. Ledo ria tona ntanina. 17:9 Notua lako ri buluna haitu, i Yesus nombatagi ira, "Ane Yaku, *Ana nu Manusia dopa rapakatuvu mpanjili lako ri kamateKu, nepa ratesamiu ruru ka tona anu dako nikitamiu pangane." 17:10 AnaguruNa nompekutana nte Ia, "Nuapa sabana *guru-guru agama nanguli Nabi *Elia kana makava ntani mokolu ka *Magau Topepakasalama?" 17:11 Nesana i Yesus, "Nakana tesara haitu. Nabi Elia kana mokolu makava apa iamo mompakasadia pura-pura. 17:12 Tapi Kuuli ka komiu, nakavamo Nabi Elia, aga ledo nisanira isema ia. Ira aga nangeva bo nompakadaa ia. Bo ivesia muni rapandasara Yaku, Ana nu Manusia." 17:13 Lako rahaitu pade nisani anaguruNa Ia nombatesaki i Yohanes Topediu. 17:14 Tempo i Yesus ante tatalu anaguruNa nanjili bo nosinggava ante todea, nakavamo saito langgai nantaputu ri ngayo i Yesus bo nanguli, 17:15 "Pue, poasimo anaku! Ia natorompate, nandasa mpuu ia. Ia nasaro nadungga ri apu atau ri uve. 17:16 Nikeniku ia nte anaguruMiu tapi ledo nipakulera mompakabelo ia." 17:17 Nanguli i Yesus ka pura-pura tona hamai, "Natantu mpuu komiu natuvu sii-sii! Komiu nesapuaka mpuu bo ledo nomparasaya! Sakuyapa kasaena Yaku kana mosanggani-nggani ante komiu bo mosabara nte komiu pade raparasayamiu! Kenimo tumai ngana tutu!" 17:18 Bo i Yesus nompopalai *seta anu nompakadua ngana haitu, bo nalai mpuumo seta haitu. Bo kaliu-liu nabelomo ngana. 17:19 Naliu haitu, ana-anaguru nanggaparai i Yesus tempo ira domo ri tatanga ntodea, bo nekutana, "Guru, nuapa sabana ledo nipakule kami nompopalai seta pangane?" 17:20 Nesana i Yesus, "Sabana nakura pomparasayamiu. Pariaramo tesaKu hitu. Nau pomparasayamiu aga nakodi eva batu mandoe, mamala komiu mangulika bulu moitu, 'Polinja haumo!' bo bulu moitu molinja mpuu. Ledo ria sangaya anu ledo mamala rapoviamiu. 17:21 Tapi seta eva haitu pangane aga namala rapopalai ane komiu nosambaya bo nopuasa." 17:22 Tempo i Yesus bo anaguruNa nosanggani-nggani ri bagia Galilea, nanguli Ia ka ira, "Domo masae, Yaku, *Ana nu Manusia, radekei riara kuasa manusia nadaa, 17:23 bo rapatesira. Tapi ri eo katataluna Yaku rapakatuvu mpanjili." Nangepe tesaNa haitu, nasusa mpuumo rara anaguruNa pura-pura. 17:24 Nakavapa i Yesus bo anaguruNa ri ngata Kapernaum, naria saito *topesingara balasitee ka *Banua nu ELOHIM. Ia nanggaparai i Petrus bo nekutana, "Gurumu nombabayari balasitee ka Banua nu ELOHIM atau ledo?" 17:25 Nesana i Petrus, "Iyo, nibayariNa." Naupu haitu nanjilimo i Petrus hau ri banua niponturora. Nakava hamai, dopame ia notesa nuapa-nuapa nekutanamo i Yesus, "*Simon, berimba panggavamu? Isema kakanana masipato mombabayari balasitee ka magau-magau ri dunia hitu? Todeana mboto atau tupu ngata ntanina anu nidagina? *17:25 Magau-magau nggaulu ledo nangala balasitee lako ri todeara mboto, tapi lako ri tupu ngata-ngata nidagira atau nijajara.* " 17:26 Nesana i Petrus, "Tantu tupu ngata anu nidagina masipato mombabayari." Nanguli i Yesus, "Ane ivesia, todeana mboto ledo paraluu mombabayari balasitee haitu. Ivesia muni kita anu najadi todea nu ELOHIM ledo paraluu mombabayari balasitee ka Banua nu ELOHIM. 17:27 Tapi nau ivesia, nee kita mompakakodi rara ntona haitu. Agina komiu hau momeka ri rano. Alamo bau pamulana ramekamiu. Riara ngangana mukava sampeka doi anu magana rapombayari balasiteeta randua. Kenimo doi haitu bo bayarimo balasiteeta ka Banua nu ELOHIM."

i Matius 18

18:1 Ri tempo haitu, anaguru i Yesus nakava nte Ia nompekutana, "Pue, isema naogepa riara *Poparenta nu ELOHIM?" 18:2 Nangepe haitu, i Yesus nompokio saito ngana kodi bo nipopeanggaNa ri tatanga nu anaguruNa, 18:3 bo nanguli, "Pariaramo tesaKu hitu! Ane komiu ledo mombabali inggumiu bo majadi nasimbayu eva ngana kodi hitu, komiu ledo majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM. 18:4 Jadi tona anu mompakaede rarana bo majadi eva ngana kodi hitu, iamo naogepa riara Poparenta nu ELOHIM. 18:5 Bo isema-sema nantarima saito ngana kodi eva hitu sabana pomparasayana Yaku, nitarimana muni Yaku. 18:6 Tapi isema-sema mompakanavu saito ngana kodi anu nomparasaya Yaku sampe ia domo momparasaya, nabelopa ane sangu vatu mbaso rapantoesi ri tambolona bo ia rapakalodo rantasi nandala. 18:7 Mandasamo tona ri dunia sabana mpengaya-ngaya anu nompakanavu ira riara dosa. Kana maria tona manavu, tapi mandasa mpuumo topompakanavuna! 18:8 Ane rapana palemiu atau kadamiu manggeni komiu movia dosa, agina pale atau kadamiu haitu ratampasi bo ratedeaka. Aginapa komiu mapudu pale atau mapudu kada asaa komiu matuvu mabelo nte ELOHIM ri suruga. Aginapa ivehaitu pade maria robingga pale bo robingga kada tapi kaupuna aga ratedaka riara apu anu navaya sampe ri kasae-saena. 18:9 Bo ane rapana matamiu manggeni komiu movia dosa, agina rasuisi bo ratedeaka. Aginapa komiu matuvu ante ELOHIM ri suruga ante matamiu sabingga. Aginapa ivehaitu pade komiu ratedeaka riara apu *narakaa ante matamu robingga. 18:10 Jadi pakabelo-belo, nee mompandaente ngana kodi eva ngana hitu. Sabana Kuuli ka komiu, *malaeka-malaeka anu nombajagai ira, bate-batena naria ri ngayo nTuamaKu ri suruga. 18:11 Bo Yaku, *Ana nu Manusia, nakava ri dunia ala mompakasalama tona nasalandala lako ri dala nTupu." 18:12 "Berimba panggavamiu? Rapana naria tona nompiara bimbana saatu anguna bo naria sangu nasalandala sampe nalipo. Nuapa rapoviana? Natantumo rapalaisina bimbana siopulu bo sasio ri bulu bo hau raelona sangu bimbana nalipo haitu. 18:13 Pariaramo tesaKu hitu! Ane rakavana mpanjili bimbana haitu, madambapa ia manggita sangu bimbana haitu pade manggita siopulu bo sasio bimbana anu ledo nalipo. 18:14 Ivesia muni Tuamamiu ri suruga. Ia ledo madota saitoa lako ri ngana kodi hitu malipo pomparasayana." 18:15 "Ane sampesuvumiu sampomparasaya movia dosa nte komiu, koi hau nte ia bo uli ka ia salana. Tapi potesa nggalinomo ruru komiu randua. Ane ratarimana tesamiu, mabelo mpanjili posampesuvumiu. 18:16 Tapi ane ledo madota ia mantarima tesamiu, keni saito atau randua tona ntanina majadi sabi ntesamiu ante ia. Povia ivesia sabana riara Buku Gasa nitulisi ivei: 'Ane maria tona rapangadu, kana maria randua atau tatalu sabi ala malanto ia mpuu-mpuu nasala.' ( Ulangan 19:15) 18:17 Ane ia ledo madota mantarima tesara, popaisanimo ka todea topomparasaya. Bo ane ledo madota ia mantarima tesa belo lako nte todea haitu, ia kana rarekemiu nasimbayu eva tona ledo nosisani ante ELOHIM bo eva *topesingara balasitee nadaa. 18:18 Pariaramo tesaKu hitu! Nuapa-nuapa nitagimiu ri dunia hitu, haitu anu nitagi muni ri suruga. Bo nuapa-nuapa radekeimiu rapovia ntona ri dunia hitu, haitu muni nidekei nu ELOHIM ri suruga. 18:19 Pariara munimo tesaKu hitu! Nau aga nte randua komiu, ane mosangu raramiu mosambaya merapi sangaya, anu niperapimiu haitu tantu radekei nTuamaKu ri suruga ka komiu. 18:20 Apa ri umba-umba tona nasiromu sabana Yaku, nau aga randua atau tatalu, Yaku mboto naria hamai nosanggani-nggani ante ira." 18:21 Naupu haitu nakava i Petrus nompekutana nte i Yesus, "Pue, ane maria sampesuvuku sampomparasaya ledo naupu-upu madaa nte yaku, sampe sako-nggani ntoto yaku kana mombaampungi ia? Bara sampe pitu-nggani?" 18:22 Nesana i Yesus, "Ledo aga pitu-nggani, tapi sampe moatu-atu nggani! *18:22 Basa Yunani: 70 kali 7 nggani.* 18:23 NiuliKu ivesia, sabana Poparenta nu ELOHIM namala rarapaka ivei: Naria saito magau anu madota momparesa doi nipake nu tomaoge. 18:24 Tempo ia nompamula nomparesa doira, naria saito tomaoge nikeni mantingayo ia. Tomaoge haitu nadea ntoto indana *18:24 10.000 talenta, haitumo gaji ntona nokarajaa nelabi 15 mpae!* nte magau haitu. 18:25 Tapi ledo nipakule ntomaoge mombabayari indana haitu. Jadi magau nomparenta ala tomaoge haitu rapobalu mosanggani ante bereina, ana-anana, bo pura-pura mbarambarana rabayarika indana haitu. 18:26 Nangepe haitu, nantaputumo tomaoge ri ngayo nu magau nerapi ante mpuu-mpuu rarana, 'Tua, posabara ntanimo ruru nte yaku. Pura-pura indaku haitu kubayari pakaupu!' 18:27 Nangepe haitu, naasimo mata magau nanggita tomaoge haitu. Jadi nikabasakana tomaoge bo indana nipakalalinamo. 18:28 Tempo tomaoge haitu nesuvu ri savalikuna, ia nosintomu ante roana anu noinda sakide nte ia. *18:28 100 dinar, gaji saatu eo pokarajaa atau gaji pata-mbula.* Nikojenamo tambolo roana haitu bo nanguli, 'Bayari puramo indamu nte yaku!' 18:29 Bo nantaputumo roana ri ngayona nerapi ante mpuu-mpuu rarana, 'Posabara ntanimo ruru, le. Indaku pura-pura kubayari pakaupu.' 18:30 Tapi ledo nadota tomaoge mangepe perapi roana. Ia aga nombasuaraka roana riara ntarunggu sampe pura-pura indana haitu rabayarina. 18:31 Nasusa mpuumo rara ntomaoge ntanina nanggita anu nipovia ntomaoge pangane ka roana. Jadi hau ira nte magau motesa ka ia pokainggu ntomaoge pangane. 18:32 Nangepe pangadu haitu, magau nompokio tomaoge anu nadaa poviana bo nanguli, 'Iko nadaa mpuu! Pura-pura indamu nadea ntoto haitu nilalisikumo sabana iko nerapi nte yaku. 18:33 Nakuya iko ledo naasi matamu nanggita roamu nasimbayu eva yaku naasi mataku nanggita iko?' 18:34 Jadi nagigi mpuu rara magau nanggita tomaoge anu nadaa poviana haitu. Nidekeina tomaoge haitu riara kuasa nu topojaga tarunggu rapandasa, sampe rabayarina pakaupu pura-pura indana." 18:35 I Yesus nompakaupu porapaNa bo nanguli, "Ivesia muni TuamaKu ri suruga movia ka komiu ane ledo raampungimiu sampesuvumiu ante mpuu-mpuu raramiu!"

i Matius 19

19:1 Naupu i Yesus nanguli pura-pura anu pangane, nalaimo Ia lako bagia Galilea hau ri bagia Yudea ri sambote Binangga Yordan. 19:2 Nadea mpuu tona nantuntuni Ia bo ri sia Ia nompakabelo tona nadua. 19:3 Bara sako-ndua *toFarisi nakava nte i Yesus mangelo saba nte Ia. Nekutana ira, "Berimba panggavaMiu? Nangoseaka Atura-atura agamata, mamala langgai mogaaka bereina mombine ante sambara tanje?" 19:4 Nesana i Yesus, "Apa ledo nibacamiu anu nitulisi riara Buku Gasa? Ri lamba pamulana ELOHIM nompajadi manusia langgai bo mombine. 19:5 Naupu haitu niuliNa, 'Langgai kana mompalaisi tina tuamana bo matuvu mosanggani nte bereina bo ira randua kana majadi saito.' *19:5 Kajadia 2:24* 19:6 Jadi ri panggita nu ELOHIM topoberei domo randua tapi saito. Sabana haitu, anu nipakasangu nu ELOHIM, nee rapopogaa nu manusia." 19:7 Bo nekutana vaimo toFarisi nte Ia, "Ane ivehaitu tano, nuapa sabana i *Musa nompaloga langgai mombadekei sura pogaa ka bereina mombine nipogaakana?" *19:7 Ulangan 24:1* 19:8 Nesana i Yesus, "I Musa nompaloga komiu mogaaka bereimiu sabana komiu nakaja nipangajari. Tapi ri lamba pamulana ledo ivesia. 19:9 Jadi epemo tesaKu hitu. Isema mogaaka bereina mombine anu ledo ria nosipogau nte langgai ntanina, bo mompoberei mombine ntanina, ia nobualo." 19:10 Naupu haitu ana-anaguru i Yesus nanguli ka Ia, "Ane ivesia kasusana atura poberei, aginapa ledo moberei!" 19:11 Nesana i Yesus, "Ledo pura-pura tona mompakule ledo moberei, aga ira anu nipakatantu nu ELOHIM. 19:12 Apa naria tona ledo noberei sabana ivesia mamimo pantuu ka ia lako ri pompoanaka. Naria muni tona ledo noberei sabana anu nipovia ntona ka ia. Bo naria muni tona ledo noberei sabana dotana mboto, ala ia malogapa mantui pokarajaa nTupu. Isema mompakule matuvu maloa, domo moberei." 19:13 Naria sanggani tona nanggeni ana-anara hau nte i Yesus ala radikaNa paleNa ri karora bo mosambaya ka ira. Tapi ana-anaguru i Yesus nompokarau tona gahaitu. 19:14 Nanguli i Yesus ka ana-anaguruNa, "Palambakamo ngana-ngana gahitu makava nte Yaku. Nee ratagi ira. Apa aga tona nasimbayu ingguna eva ngana-ngana gahitu masipato majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM." 19:15 Bo nidikaNa paleNa ri balengga ngana-ngana gahaitu merapi belo ka ira. Naupu haitu nalaimo Ia lako ri sia. 19:16 Naria saeo saito kabilasa nakava nte i Yesus bo nekutana, "Guru, pokainggu belo mbana kupovia ala kukava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena?" 19:17 Nesana i Yesus, "Nakuya tano iko nompekutana pokainggu tobelona nte Yaku? Aga ELOHIM nabelo, ledo ria ntanina. Ane iko madota manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena, oseakamo parenta-parenta nu ELOHIM." 19:18 Bo nekutana vaimo tona haitu, "Parenta-parenta umbana?" Nesana i Yesus, "Nee mepatesi, nee mobualo, nee mangangga, nee mosabi dava, 19:19 bilamo tina tuamamu, bo potovemo singgamanusiamu nasimbayu eva pompotovemu karomu mboto." *19:18-19 Pesuvu 20:12-16; Ulangan 5:16-20; Imamat 19:18* 19:20 Nanguli kabilasa haitu ka i Yesus, "Parenta-parenta tutu nioseakaku puramo. Nuapapa masipato kupovia?" 19:21 Nesana i Yesus, "Ane iko mpuu-mpuu madota majadi mabelo bo masipato manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena, koimo pobalu puramo kakalumanamu bo dekei alina haitu ka tona napakasi ala mukava kakalumana ri suruga. Maupu haitu oseakamo Yaku!" 19:22 Nangepe tesa i Yesus, nalaimo kabilasa haitu ante nasusa rarana, sabana nadea mpuu kakalumanana. 19:23 Bo nanguli i Yesus ka ana-anaguruNa, "Pariaramo tesaKu hitu! Nakaja mpuu tona nakalumana matundu nte ELOHIM bo majadi todeaNa. 19:24 Bo Kuuli muni ka komiu, namurapa *unta mesua ri puki jaru pade tona nakalumana matundu nte ELOHIM bo majadi todeaNa." 19:25 Nangepe tesa i Yesus haitu, natekaja mpuumo anaguruNa sampe niulira, "Ane ivesia, isema tano mamala rapakasalama?" 19:26 I Yesus nangganoto ira bo nanguli, "Ane aga lako ri pompakule manusia, natantu ledo ntoto maria saitoa rapakasalama. Tapi ane lako ri pompakule nu ELOHIM pura-pura mamala majadi." 19:27 Bo nanguli i Petrus, "Peintamo, Pue! Kami nompalaisi pura-pura anu kami bo nangoseaka Komiu. Nuapa rakava kami bara maipia?" 19:28 Nesana i Yesus ka ira, "Pariaramo tesaKu hitu. Yaku, Ana nu Manusia momparenta ante kuasa bara maipia tempo ELOHIM mompakabaru mpengaya-ngaya. Bo komiu topangoseaka Yaku momparenta mosanggani-nggani nte Yaku bo monturo ri sapulu randua gadera magau bo mombatangara todea *Israel, haitumo muli nu sapulu randua ana i Israel. 19:29 Isema-sema nompalaisi banuana bara sampesuvuna bara tina tuamana, bara ana-anana, bara taluana sabana ia nangoseaka Yaku, tona haitu radekei saatu-nggani kadeana. Bo ia muni radekei katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. 19:30 Tapi nadea tona narikolu sii-sii, majadi maripuri bara maipia. Bo nadea muni tona anu naripuri sii-sii, majadi marikolu bara maipia."

i Matius 20

20:1 I Yesus nanguli, "Tempo ELOHIM momparenta mpo Magau bo mombabalasi pokainggu ntodeaNa bara maipia masimbayu eva porapa hitu: Naria saito tona notalua *anggur. Nasadondo mpuu ia nesuvu lako ri banuana hau mangelo tona ragajina mokarajaa ri taluana. 20:2 Nikavana bara sako-ndua topokarajaa bo nasitujumo ira simbo sampeka doi salaka gajira saeo. Naupu sia nituduna ira hau mokarajaa ri taluana. 20:3 Tinti sasio mpadondona, hau vaimo tupu ntalua mangelo topokarajaa hanupa. Nikitana bara sako-ndua tona ri potomu aga nonturo-nturo bayangi. 20:4 Niulina ka ira, 'Koimo komiu mokarajaa ri taluaku ria, damo kubayari gaji masipato ka komiu.' Jadi hau mpuumo ira nokarajaa. 20:5 Tinti sapulu randua hau vai tupu ntalua haitu mangelo topokarajaa hanupa. Niulina ka ira nasimbayu eva niulina ka tona pangane. Bo ivesia muni nipoviana tinti tatalu nggoviana. 20:6 Nitasere tinti alima nggoviana, hau vaimo tupu ntalua haitu mangelo topokarajaa hanupa. Niposinggavakana bara sako-ndua tona aga nonturo-nturo ledo ria pokarajaana. Nipekutanana, 'Nokuya komiu njumaeo aga nonturo, ledo nokarajaa?' 20:7 Nesana ira, 'Ledo naria tona nombagaji kami.' Bo nanguli tupu ntalua haitu, 'Ane ivesia, koimo pokarajaa ri taluaku.' Bo hau mpuumo ira. 20:8 Nasolopa eo, nanguli tupu ntalua haitu ka mandorona, 'Pokio puramo topokarajaa bo bayari puramo gajira mompamula nte tona dako nompamula nokarajaa tinti alima sampe ira anu nokarajaa lako ri mpadondoname.' 20:9 Nakavamo topokarajaa anu nompamula tinti alima nggoviana, bo ira nidekei simbo sampeka doi salaka. 20:10 Ivesiamo sampe nakava nte topokarajaa anu nokarajaa lako ri mpadondona. Nisarumakara ira rabayari melabipa pade tona dako nesua nokarajaa nggoviana, tano gaji nidekei ka ira nasimbayu ante tona ntanina haitu, aga simbo sampeka doi salaka. 20:11 Naupu ira nantarima gajira, nongaumo ira ka tupu ntalua iwei: 20:12 'Topokarajaa anu nakava nggoviana aga sajaa nokarajaa. Kami hii nokarajaa ntamo njumaeo ri kapane nu eo, tapi komiu nombadekei ka ira gaji nasimbayu ante kami!' 20:13 Nanguli tupu ntalua ka topotesa haitu, 'Sampesuvu, yaku ledo nasala nte komiu. Botuta gajimiu sampeka doi salaka saeo. 20:14 Jadi alamo gajimiu bo palaimo. Dotaku mombadekei gaji ka tona anu nakava ri puri nasimbayu eva nidekeiku ka komiu. 20:15 Ledo mamala yaku movia anu nipodotaku ante doiku mboto? Bara nasiriati komiu nanggita yaku movia nabelo ka tona ntanina?' " 20:16 Bo i Yesus nompakaupu porapa haitu ante nanguli, "Ivesia muni bara maipiapa, tona naede panggana sii-sii majadi tona malanga panggana. Bo nadea muni tona nalanga panggana sii-sii majadi tona maede panggana." 20:17 Tempo haitu i Yesus bo anaguruNa hau ri ngata Yerusalem. Riara polipara nipokioNa sapulu randua anaguruNa masiromu nompatani lako ri todea bo niuliNa ka ira, 20:18 "Epemo pakabelo-belo! Sii-sii kita mantende hau ri ngata Yerusalem. Hamai ngena Yaku, *Ana nu Manusia, radekeika balengga-balengga *ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama, bo Yaku rahukura mate. 20:19 Maupu haitu Yaku radekeira ka tona ledo toYahudi. Bo Yaku rapongei-ngeikara bo racambu pakandasa, bo kaupuna Yaku rapaku ri *kayu salib sampe mamate. Tapi ri eo katataluna Yaku rapakatuvu mpanjili." 20:20 Naliu haitu berei i Zebedeus nakava nte i Yesus niporoa anana randua haitumo i Yakobus bo i Yohanes . Nantaputumo mombine haitu ri ngayo i Yesus sabana naria anu raperapina. 20:21 Nekutana i Yesus, "Ina, nuapa nipodotamu?" Nesana totua mombine haitu, "Yaku madota ala anaku randua hitu monturo ri sinjoriMiu tempo Komiu momparenta eva Magau, saito ri sabingga njidiMiu bo saito ri sabingga ngganaMiu." 20:22 Tapi nanguli i Yesus ka anana, "Ledo nisanimiu nuapa niperapimiu. Rapakulemiu mombarasai pepandasa anu Kurasai?" Nesana ira, "Rapakule kami!" 20:23 Bo nanguli i Yesus ka ira, "Nakana mami komiu mombarasai pepandasa eva pepandasa Kurasai. Tapi ledo Yaku nakuasa mompakatantu isema masipato monturo ri sabingga ngganaKu bara ri sabingga njidiKu. Ponturo haitu aga bagia ntona anu nipakatantu nTuamaKu." 20:24 Tempo sapulu anaguru i Yesus ntanina nangepe perapi roara randua, naraumo rarara. 20:25 Tapi i Yesus nombaronde ira pura-pura bo niuliNa ka ira, "Nisanimiu mbotomo ane todea-todea anu ledo nosisani nte ELOHIM, topoparentara nompandasa todeara, bo pakeni-pakenira nompatundu todeara. 20:26 Tapi ledo mamala ivesia ante komiu. Isema-sema komiu madota majadi pakenimiu, ia kana majadi topotulungimiu. 20:27 Bo isema-sema madota majadi marikolu, ia kana majadi batuamiu 20:28 masimbayu eva Yaku, Ana nu Manusia. Yaku ledo nakava ri dunia hitu ala ratande ntona, tapi ala mombatulungi tona, bo mombadekei karoKu rapatesi mantolo dosa ntona dea." 20:29 Tempo i Yesus ante ana-anaguruNa nompalaisi ngata Yerikho, nadea mpuu tona nantuntuni Ia. 20:30 Ri sia naria randua tona naburo nonturo ri soso dala. Nangepe kareba i Yesus noliu ri dala haitu, nongare-ngaremo ira, "Muli Magau *Daud! Poasimo kami!" 20:31 Tapi todea ri sia narau ka ira randua bo nangonteaka ira, "Nee makanano! Kalinomo!" Tapi toburo haitu aga nantambai nongare ante suara namangga, "Muli Magau Daud! Poasimo kami!" 20:32 Bo netaamo i Yesus bo nombaronde ira. Nekutana Ia, "Nuapa rapokonomiu Kupovia ka komiu?" 20:33 Nesana ira randua, "Pue, kami madota mekita!" 20:34 Naasi mpuu mata i Yesus nanggita ira, jadi nituiNa matara bo kaliu-liu namalamo nekita. Bo hau ira randua nantuntuni i Yesus.

i Matius 21

21:1 Tempo naparamo ngata Yerusalem, ira nakava ri ngata Betfage ri kente nu Bulu *Zaitun. Ri sia i Yesus nantudu randua anaguruNa mokolu. 21:2 NiulikaNa ira, "Koimo pokolu rangata moitu. Makava hamai, kaliu-liu rakavamiu sangu *keledai besina nitataka nosanggani-nggani ante anana. Volemo kaloro nu keledai ntali ana bo umbu tumai. 21:3 Ane maria tona mompekutana komiu, ulika ira, 'I Pue madota mompake keledai hitu sampalai bo rapopanjiliNa vai ngena.' *21:3 Tafsiran ntanina: 'I Pue madota mompake keledai hitu.' Bo kaliu-liu radekeina komiu manggeni binata haitu tumai.* " 21:4 Haitu najadi ala madupa tesa nu ELOHIM anu niboto nu *nabi nggaulu ivei: 21:5 Ulimo ka tupu ngata Sion *21:5 Sion sanga nu bulu ri ngata Yerusalem. Jadi ngata Sion nasimbayu nte ngata Yerusalem.* , "Peinta! Ritumo magaumiu makava nte komiu! Ia naede rarana, Ia nesavi keledai, *21:5 Ia nesavi keledai: Tempo haitu, ane magau nakava nesavi jara, batuana ia nakava meeva. Tapi ane magau nakava nesavi keledai, batuana ia nakava mosinggabelo. * ana nu keledai." (21:5 Yesaya 62:11; Zakharia 9:9) 21:6 Jadi hau randua anaguru i Yesus novia anu nitevaiNa ka ira. 21:7 Niumburamo keledai ntali ana hau nte i Yesus. Nakava hamai nidikara baju-baju ndoera ri bengo nu keledai haitu bo nesavimo i Yesus. 21:8 Tempo i Yesus noliu ri dala jama, nadea mpuu tona nombavoke baju ndoera ri dala, bo naria sanu nangala tava-tava kayu nitalera ri dala mombabila i Yesus . 21:9 Bo todea ri kolu i Yesus ante topetuntuni ri puri nongare-ngare, "*Hosana! Ratoiyamo Muli Magau Daud! Maoge belo ka Magau anu nakava niposumba nu ELOHIM! Ratoiyamo ELOHIM ri suruga!" (21:9 Mazmur 118:25-26) 21:10 Tempo i Yesus nesua ri ngata Yerusalem, nagado puramo tona ri sia. Ira nosimpekutana-tanamo, "Isema tano tona hitu?" 21:11 Nesana todea nantuntuni Ia, "Iamo i Yesus, nabi lako ri ngata Nazaret ri bagia Galilea!" 21:12 Hau i Yesus nesua ri doyata *Banua nu ELOHIM bo nipopalaiNa pura-pura tona nobalu-balu ri sia. NisumbolinakaNa meja-meja ntoposula doi *21:12 Toposula doi tona anu nanjula doi lako ri ngata ntanina ala tona mamala mombayari balasitee Banua nu ELOHIM bo mangali binata rapesomba.* bo bangku-bangku ntopobalu tonji banggebodo. 21:13 NiulikaNa ira, "Riara Buku Gasa nitulisi ivei: 'BanuaKu kana rauli banua posambaya.' *21:13 Yesaya 56:7* Tapi komiu ri sii nompajadi Banua nu ELOHIM hitu petabuni ntopeago!" 21:14 Naliu haitu tona naburo bo tona nakejo bo nakoyo nakava nte i Yesus ri Banua nu ELOHIM. Bo nipakabeloNamo ira. 21:15 Tapi *balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama naraumo rarara nanggita kabarakakabaraka nipovia i Yesus. Bo nagigimo rarara nangepe ngana-ngana ri Banua nu ELOHIM nongare-ngare, "Hosana! Ratoiyamo Muli Magau Daud!" 21:16 Niulikara i Yesus, "Ledo niepeMiu anu niuli ngana-ngana hitu? Nakuya bo ledo nitagiMiu?" Nesana i Yesus, "NiepeKumo. Nakuya tano? Ledo nibacamiu anu nitulisi riara Buku Gasa ivei: Ngana-ngana bo ngana da netomi nipatudukiMiu mantoiya Komiu." (21:16 Mazmur 8:3) 21:17 Naupu haitu i Yesus nompalaisi ira, pade nesuvu Ia lako ri ngata Yerusalem hau ri ngata Betania. Bo naturumo Ia sambongi hamai. 21:18 Naeo mpadondo i Yesus ante anaguruNa nanjili hau ri ngata Yerusalem. Naaramo taiNa. 21:19 Ri soso dala nikitaNa sanggayu kayu *ara. Jadi hau Ia nanggaparai kayu haitu, tapi nau aga sangu vuana ledo ria nikavaNa, aga tavana bayangi. Jadi niuliNa ka kayu haitu, "Mompamula eo hitu, domo movua iko!" Bo kaliu-liu nalelemo kayu haitu. 21:20 Nokumaamo rara nu ana-anaguruNa. Nipekutanara nte Ia, "Berimba sampe kayu ara haitu kaliu-liu namate ivehaitu?" 21:21 Nesana i Yesus, "Pariaramo tesaKu hitu. Ane komiu momparasaya, bo ledo molengga-lengga raramiu, komiu muni mamala movia anu nipoviaKu ka kayu haitu. Bo ledo aga ivesia, komiu mamala mangulika bulu hitu, 'Kateunggatakamo! Katedaka rantasi!', bo majadi mpuu. 21:22 Ane komiu momparasaya ELOHIM, nuapa-nuapa raperapimiu riara mposambayamiu majadi mpuu." 21:23 I Yesus nesua riara doyata Banua nu ELOHIM bo nompaguru. Da ranja nompaguru Ia, nakavamo balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua *ntoYahudi. Ira madota mangelo saba, jadi nipekutanara nte i Yesus, "Ante kuasa nuapa nipoviaMiu pura-pura haitu ri Banua nu ELOHIM? Isema nombadekei kuasa haitu ka Komiu?" 21:24 Nesana i Yesus, "Kupekutana muni nte komiu. Ane rapesanakamiu, Kuuli isema nombadekei kuasa ka Yaku movia anu haitu. 21:25 Uli ka Yaku, isema nombadekei kuasa ka i Yohanes mombadiu tona? ELOHIM atau manusia?" Jadi nosiulikamo pakeni ntoYahudi, "Berimba kita mesana ka Ia? Ane raulita i Yohanes nombadiu ante kuasa lako nte ELOHIM, rauliNa vai ka kita, 'Ane ivesia, nakuya ledo niparasayamiu i Yohanes?' 21:26 Tapi ane raulita kuasana lako nte manusia, naeka kita nte todea, sabana ira pura-pura nomparasaya i Yohanes mpuu-mpuu *nabi nTupu." 21:27 Jadi nesana ira ka i Yesus, "Ledo nisani kami lako ri umba kuasana." Jadi i Yesus nanguli ka ira, "Ane ivesia, ledo muni Kuuli ka komiu isema nombadekei kuasa ka Yaku movia mpengaya-ngaya hitu." 21:28 I Yesus nompekutana pakeni ntoYahudi, "Berimba panggavamiu? Naria saito tuama, randua anana langgai. Nanguli ia ka anana lumbua, 'Anaku, koimo iko mokarajaa ri talua.' 21:29 Bo nesana ana lumbua, 'Ledo yaku hau!' Tapi naliu haitu nanjoso raramo ia bo kana hau mpuumo ia nokarajaa ri talua. 21:30 Hau vai tuamana nte anana karanduana bo niulikana, 'Anaku, koimo iko mokarajaa ri talua.' Tapi nesana ngana haitu, 'Iyo, Tata. Hau yaku.' Tano mai, ledo hau ia." 21:31 Nanguli i Yesus ka pakeni ntoYahudi haitu, "Jadi lako ri ngana randua haitu, isemana nangoseaka dota ntuamana?" Nesana ira, "Ngana paratamana." Nanguli i Yesus ka ira, "Nakana pesanamiu. Tapi pariaramo tesaKu hitu, tona nadaa eva *topesingara balasitee bo bajinga-bajinga mokolu majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM, ledo komiu. 21:32 Sabana, i Yohanes Topediu neonga nompatuduki dala nanoa ka komiu, tapi ledo niparasayamiu ia. Tapi topesingara balasitee bo bajinga nomparasaya ia. Bo nau nikitamiu pura-pura anu nikitara, ledo najea komiu, bo ledo ntoto niparasayamiu." 21:33 I Yesus nompapola tesaNa ka pakeni-pakeni ntoYahudi. NiuliNa, "Epe porapa ntanina. Naria saito tupu ntalua nombatuda *anggur ri taluana. Nivalana ntiku talua haitu bo nikaena lovu ri vatu rapompea vua anggur. Bo nipoviana sou pojaga ri talua haitu. Naupu haitu nibolina talua haitu nte bara sako-ndua topokarajaa mojampangina, damo rabagi aselena, bo hau ia ri ngata nakavao. 21:34 Nakavapa tempona mompupu vua anggur, nitudunamo bara sakuya-ndua batuana hau nte topokarajaa talua ala mantarima bagiana lako ri vua anggur. 21:35 Tapi topokarajaa talua haitu nombasaka batua nituduna, saito nibobara, saito nipatesira, bo saito nirempera ante vatu. 21:36 Jadi tupu ntalua nombatudu batua ntanina hau nte topokarajaa taluana. Nadeapa ira haitu pade ira pamulana, tapi ira muni nipovia ntopokarajaa talua nasimbayu mpo batua-batua pamulana. 21:37 Kaupuna nituduna anana mboto apa nipekirina, 'Natantumo kana rabilara anaku!' 21:38 Tapi tempo topokarajaa talua haitu nanggita ana ntupu ntalua tumai, nosiulikamo ira, 'Eh! Tumaimo ana ntupu ntalua anu rakaboli mbara-mbara ntotuana. Anumo! Rapatesitamo ia ala talua hitu raalata majadi bagiata.' 21:39 Jadi nisakaramo ana ntupu ntalua haitu bo nikenira hau ri savaliku ntalua bo nipatesira." 21:40 I Yesus nompekutana pakeni ntoYahudi haitu, "Berimba panggavamiu? Ane tupu ntalua haitu manjili ngena, nuapa rapoviana ka topokarajaa haitu?" 21:41 Nesana ira, "Natantumo rapatesina ira nadaa haitu bo rabolina taluana ka tona ntanina anu madota mombadekei ka ia bagiana lako ri asele ntalua ri tempona." 21:42 Nanguli i Yesus ka ira, "Natantu nibacamiumo tesa riara Buku Gasa anu nombatesa *Magau Topepakasalama ivei: Vatu nitedeaka ntopovia banua vatu haitumo anu nopokopa ka banua haitu. Haitu nipovia nTupu, bo nabelo mpuu ri panggitata!" (21:42 Mazmur 118:22-23) 21:43 Nanguli muni i Yesus ka ira, " Ivesia muni sanu komiu nompoara Yaku. Jadi Kuuli ka komiu, bagiamiu riara Poparenta nu ELOHIM raala lako nte komiu bo radekei ka tona ntanina anu mangoseaka dota nu ELOHIM. 21:44 Bo isema-sema manavu ri vatu haitu marupusaka, bo isema-sema rarumpi nu vatu haitu maoya mpeje." 21:45 Tempo balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *toFarisi nangepe porapa i Yesus haitu, nisanira porapaporapa gahaitu nipambela ka ira. 21:46 Jadi nipasimbukura mombasaka i Yesus. Tapi naeka ira magado todea apa nangoseaka panggava ntodea i Yesus haitu nabi.

i Matius 22

22:1 I Yesus nombatesa porapa ntanina ka pakeni *ntoYahudi. NiuliNa, 22:2 "*Poparenta nu ELOHIM nasimbayu nte porapa hitu. Naria saito magau novia posusa poboti ka anana langgai. 22:3 Nituduna batua-batuana hau mompokio pura-pura tona anu nigagana makava ri posusa haitu Tapi ira nigaga haitu, ledo ria saitoa nadota hau. 22:4 Jadi magau nombatudu batua-batua ntanina ante tevai ivei: 'Koi ulika ira nigagaku, nasadia puramo. Japi bo ana-ana japi toboyana naupumo nisambale, bo nasadia puramo. Kamaimo tumai ri posusa!' 22:5 Tapi tona nigaga ledo ntoto nipeilira pegaga haitu. Ira aga hau nantui bagora mboto. Naria hau ri taluana bo naria hau nombaurusi pogadena, 22:6 roara ntanina aga nosaka batua-batua nitudu nu magau haitu pade nibobara bo nipatesira. 22:7 Nangepe anu najadi haitu, nagigi mpuumo rara magau. Nituduna tantaratantarana hau mompatesi topepatesi haitu bo mombatunju ngatara. 22:8 Naliutaka haitu nipokiona vai batua-batuana bo nanguli ka ira, 'Nasadiamo posusa poboti, tapi tona nigagaku ledo masipato makava. 22:9 Jadi koimo hau ri dala-dala jama bo isema-sema raposinggavakamiu, gagamo ira tumai ri posusata hitu.' 22:10 Jadi haumo batua-batuana mompasiromu pura-pura tona raposinggavakara ri dala-dala jama, tona nabelo, bo tona nadaa sampe naponu pura banua posusa haitu ante torata. 22:11 Bo nesuamo magau manggita torata-torata. Ri tatanga ntorata hamai nikitana saito tona ledo nompake pakea posusa. 22:12 Nipekutana nu magaumo tona haitu, 'Vega, nakuya tano komiu nesua ri sii ledo nopakea anu masipato rapake niposusa?' Tapi tona haitu ledo notingo. 22:13 Bo nanguli magau ka batuana, 'Soomo palena bo kadana bo tedeakamo ia hau ri savalikuna ri ponturo nalanda. Hamai ia motumangi bo masinggiki ante kasusa.' " 22:14 Bo i Yesus nompakaupu porapaNa ivei: "Nadea tona nipokio, tapi aga sakide nipelisi." 22:15 Naupu haitu bara sako-ndua *toFarisi nasiromu notesaki anu rapoviara ala mamala raopara i Yesus motesa. 22:16 Nitudura bara sako-ndua ana-anagurura bo bara sako-ndua tona nosabingga nte Magau *Herodes *22:16 ToFarisi nanguli nasala nombayari balasitee ka Magau Mbaso Kaisar. Tapi tona nosabingga ante Magau Herodes nanguli balasitee haitu masipato rabayari.* hau nte i Yesus bo manguli ivei: "Guru, nisani kamimo Komiu tona nanoa. Komiu nompatuduki pakalanto dota nu ELOHIM ka manusia. Komiu ledo naeka ante isema-sema sabana Komiu ledo nompelenje. 22:17 Jadi uli ka kami panggavaMiu. Nangoseaka Atura-atura agamata, masipato kita mombabayari balasitee ka Magau Mbaso *Kaisar atau ledo?" 22:18 Tapi nisani i Yesusmo patujura nadaa. Haitu sampe niuliNa, "Komiu tobelo ri sumba! Nakuya komiu nompasimbuku mombaopa tesaKu? 22:19 Popakita ka Yaku sampeka doi salaka anu nipakemiu mombayari balasitee." Jadi nipopakitara ka Ia sampeka doi haitu. 22:20 Nekutana i Yesus, "Lenje bo sanga isema nigambara ri doi hitu?" 22:21 Nesana ira, "Lenje bo sanga Magau Mbaso Kaisar." Jadi nanguli i Yesus ka ira, "Ane ivesia, dekei ka Magau Mbaso anu masipato radekei ka Magau Mbaso, bo dekei ka ELOHIM anu masipato radekei ka ELOHIM!" 22:22 Nangepe pesana i Yesus haitu, nokumaa mpuumo ira. Jadi kaupuna nalaimo ira. 22:23 Eo haitu muni naria bara sako-ndua *toSaduki nakava netingu nte i Yesus. ToSaduki nomparasaya tona namate ledo matuvu mpanjili bara maipia. 22:24 Nipekutanara nte i Yesus, "Guru, Nabi *Musa nompatuduki ivei: Ane maria langgai namate ledo noana, sampesuvuna langgai kana mompoberei timbalana haitu ala moana bo ana haitu rareke muli nu sampesuvuna anu namate. *22:24 Ulangan 25:5* 22:25 Naria nte kami tona nosampesuvu papitu langgai bayangi. Lumbuana noberei tapi dopame ira njamboko noana, namatemo ia. Naupu haitu timbala haitu nipoberei ntuei nu langgai. 22:26 Dopame noana, namate munimo tueina haitu. Bo ivesia muni najadi ante tuei katataluna sampe ri tuei kapapituna. 22:27 Kaupuna namate munimo mombine haitu. 22:28 Jadi tempo bara maipiapa, ane tona namate matuvu mpanjili, mombine haitu majadi berei isema, apa ia nipobereira pura-pura?" 22:29 Nesana i Yesus, "Nasala mpuu komiu sabana ledo nisanimiu isi Buku Gasa, bo ledo muni nisanimiu kuasa nu ELOHIM. 22:30 Tempo tona namate matuvu mpanjili bara maipia, katuvura masimbayu eva *malaeka-malaeka ri suruga, ira domo moberei. 22:31 Berimbamo? Natantu nibacamiu anu nitesa nu ELOHIM riara Buku Gasa, haitumo tona namate matuvu mpanjili. 22:32 Nau nasaemo kamate i *Abraham, i Ishak bo i Yakub, ELOHIM nanguli, 'Yakumo ELOHIM nisomba i Abraham, i Ishak bo i Yakub.' *22:32 Pesuvu 3:6,15* Batuana, ira da natuvu bo nombasomba ELOHIM. Apa nisanita ELOHIM ledo nisomba ntona namate tapi Ia nisomba ntona natuvu." 22:33 Nangepe pesana i Yesus haitu, nokumaamo todea ka pepatudukiNa. 22:34 Tempo toFarisi nangepe kareba toSaduki domo nokanano sabana nidagi i Yesus, nasiromumo ira. 22:35 Bo saito ira guru agama nompasimbuku mombaopa tesa i Yesus. Nipekutanana ivei: 22:36 "Guru, lako ri pura-pura parenta ri Atura agama, umbana nopoko ntoto?" 22:37 Nesana i Yesus, "Potovemo ELOHIM Tupumiu ante mpuu-mpuu raramiu, ante pura-pura noto mpekirimiu, bo ante pura-pura pokainggumiu. *22:37 Ulangan 6:5* 22:38 Haitumo parenta pamulana anu nopoko ntoto. 22:39 Bo parenta karanduana nasimbayu ante parenta pamulana ivei: Potovemo singgamanusiamiu nasimbayu eva komiu nompotove karomiu mboto. *22:39 Imamat 19:18* 22:40 Pura-pura Atura agama bo pepatuduki nu *nabi-nabi nggaulu nopuna lako ri randua parenta haitu." 22:41 Tempo toFarisi da nasiromu hamai, i Yesus nompekutana ira, 22:42 "Berimba panggavamiu? Muli isema *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM nggaulu?" Nesana ira, "Muli Magau Daud nggaulu." 22:43 Nanguli i Yesus, "Ane ivesia, nuapa sabana Magau *Daud nanguli *Topepakasalama haitu Puena? Apa ante pekeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM, i Daud nanguli ivei: 22:44 Tupu nanguli ka Pueku, *22:44 ELOHIM notesa ka Magau Topepakasalama anu nijanjiNa makava bara ipia.* 'Kaimo, ponturomo ri sabingga ngganaKu sampe pura-pura baliMu Kupopekou nte Iko.' (22:44 Mazmur 110:1) 22:45 Jadi ane i Daud mboto nanguli Magau Topepakasalama haitu Puena, berimba sampe rauli Ia muli Magau Daud?" 22:46 Ledo ria saitoa tona namala nompesanaka i Yesus. *22:46 Batuana tesa i Yesus, Iamo Topepakasalama bo naogepa Ia pade Magau Daud. Nisani ntoFarisi batuana haitu tapi ledo niparasayara Ia. Sia sampe ledo nipesanakara Ia.* Bo nompamula lako ri eo haitu, domo naria tona nabia nombaopa tesaNa.

i Matius 23

23:1 Naupu haitu i Yesus nanguli ka todea bo ana-anaguruNa ivei: 23:2 "*Guru-guru agama bo *toFarisi nipakakuasa mompatuduki Atura-atura agama nipapola Nabi Musa. 23:3 Haitu sampe komiu masipato mangoseaka bo matundu ri pura-pura anu nipatudukira ka komiu. Tapi nee rapasiala pokainggura, sabana ira mboto ledo nangoseaka pepatuduki nipatudukira ka komiu. 23:4 Ira aga nompakadea atura-atura bo ada-ada nakaja raoseaka bo ira nompasuu tona mangoseakana. Tapi ira mboto ledo nadota nombatulungi tona mangoseaka atura bo ada haitu. 23:5 Pura-pura poviara aga nipovia ala rakita ntona. Peinta pomboli Tesa Gasa anu nipou ri kirera! *23:5 Pomboli Tesa Gasa: pomboli ayat-ayat lako ri Buku Gasa. Biasa nipou *ntoYahudi ri kire atau ri kabosu mompopatora ira kana mangoseaka Atura agama. Peinta Ulangan 6:6-9.* Bo peinta, nandoe vera ri bivi bajura *23:5 Nandoe vera ri bivi bajura: ToYahudi nombavera bivi pata-mbivi baju ndoera mompopakita pangoseakara ELOHIM bo mompopatora ira kana matundu nte parentaNa. ToFarisi bo guru agama nompake vera nandoe mpuu ala rasarumaka ntodea ira tona nabelo mpuu. Peinta Bilangan 15:38-40. * mompopakita katutura nangoseaka parenta nTupu ! 23:6 Nipokonora nonturo ri ponturo tobelona ri posusa bo ponturo nibila ri *banua petupu. 23:7 Nipokonora rabila ntona ri potomu bo nadamba rarara ane tona nanggasangai ira 'Guru'. 23:8 Tapi komiu, aga saito Gurumiu bo komiu pura-pura nosampesuvu. Jadi nee radekei tona mombabila komiu bo manggasangai komiu 'guru'. 23:9 Bo nee mompakalanga tona ri dunia hitu ante manggasangai ia 'Tuama', sabana aga saito masipato rakasangai 'Tuama', Iamo ELOHIM, Tuamamiu ri suruga. 23:10 Bo nee radekei tona manggasangai komiu 'tua' sabana aga saito masipato rakasangai 'Tua', Iamo Yaku, Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. 23:11 Isema-sema majadi tomaoge ri tatangamiu, ia kana majadi potuduamiu. 23:12 Isema-sema mompakaoge karona mboto, kana rapakaede nu ELOHIM, bo isema-sema mompakaede rarana mboto, kana rapakaoge nu ELOHIM. 23:13 Tapi mandasa mpuumo komiu *guru-guru agama bo toFarisi! Komiu aga nabelo ri sumba tapi nadaa riara. Komiu nombalava tona ntanina majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM. Komiu mboto ledo madota raparenta nu ELOHIM bo ledo nidekeimiu tona ntanina anu madota raparentaNa. 23:14 Mandasa mpuu komiu guru-guru agama bo toFarisi! Komiu aga nabelo ri lenje tapi nadaa riara! Komiu nombabagiu timbala-timbala ala raalasimiu banuara. Bo nitabuniakamiu pokainggumiu nadaa haitu ante nosambaya pakandoe. Haitu sampe mantamo mpuu pehuku rapambela ka komiu bara maipia! 23:15 Mandasa mpuu komiu guru-guru agama bo toFarisi! Komiu aga nabelo ri lenje tapi nadaa riara! Nakadiki mpuu komiu mompatuduki tona ntanina mangoseaka pepatudukimiu. Komiu hau nevote tasi bo nolipa nakavao mangelo nau aga saito tona mesua agamamiu. Bo nesuapa ia, komiu nanggeni ia majadi rongganipa kadaana pade komiu mboto! 23:16 Mandasa mpuu komiu pakeni-pakeni anu naburo! Komiu nompatuduki ivei: 'Ane tona *mosumpa ante manggasangai *Banua nu ELOHIM, ia ledo rapou sumpana haitu. Tapi ane ia mosumpa ante manggasangai bulava riara Banua nu ELOHIM, ia rapou nu sumpana haitu.' 23:17 Nadoyo mpuu komiu! Komiu eva tona naburo! Nisumboliakamiumo! Umbana naogepa, bulava atau Banua nu ELOHIM anu nompakagasa bulava anu naria riarana? Natantumo Banua nu ELOHIM naogepa! 23:18 Komiu muni nompatuduki tona ivei: 'Isema-sema mosumpa ante manggasangai *lanta pesomba ri Banua nu ELOHIM, ia ledo rapou sumpana haitu. Tapi ane ia mosumpa ante manggasangai pesomba nipesomba ri bavo lanta pesomba haitu, ia rapou sumpana haitu.' 23:19 Komiu mpuu-mpuu eva toburo! Umbana naogepa, pesomba ka ELOHIM atau lanta pesomba? Natantumo lanta pesomba ri Banua nu ELOHIM haitumo naogepa apa lanta haitu nompakagasa pesomba nipesomba ri bavona. 23:20 Sabana haitu, ane tona mosumpa ante manggasangai lanta pesomba, batuana ia nosumpa ante nanggasangai lanta pesomba haitu bo muni ante pura-pura anu nipesomba ri bavona. 23:21 Bo ane tona nosumpa ante manggasangai Banua nu ELOHIM, haitu nasimbayu mpo ia nojanji ante manggasangai Banua nu ELOHIM bo muni ELOHIM anu nonturo ri banua haitu! 23:22 Bo ane tona nosumpa ante manggasangai suruga, haitu nasimbayu mpo ia nosumpa ante manggasangai gadera nu ELOHIM ri suruga bo muni ELOHIM anu nonturo ri bavona! 23:23 Mandasa mpuu komiu guru-guru agama bo toFarisi! Komiu aga nabelo ri lenje tapi nadaa riara! Komiu nombadekei ka ELOHIM *sabagia lako ri sapulu bagia pura-pura aselemiu, nau sampe rampa-rampa. Tapi parenta Atura-atura agama anu nambaso, evamo pokainggu nanoa, mompoasi roa, bo mompakadupa pojanji, haitu ledo nipoviamiu. Kakanana parenta mbasona haitu anu nopoko raoseakamiu, nee muni rakalingasi atura-atura ntanina. 23:24 Komiu nasimbayu mpo toburo nombanini tona ntanina! Komiu nasimbayu mpo tona nombasaringa kanjio lako ri panginuna, tapi *unta niomena! 23:25 Mandasa mpuu komiu guru-guru agama bo toFarisi! Komiu aga nabelo ri lenje tapi nadaa riara. Komiu nasimbayu eva tona notoposi boda bo tubu ri savalikuna tapi riarana batena natagara. Komiu nangoseaka ada-ada agama anu nikita ntona, tapi riara ntaimiu komiu aga nasese bo ledo ria kabasamiu naino ka mbara-mbara ntona. 23:26 Komiu mpuu-mpuu eva tona naburo! Pegasa ntanimo ruru rara nu boda ala bagia savalikuna muni majadi magasa! 23:27 Mandasa mpuu komiu guru-guru agama bo toFarisi! Komiu aga nabelo ri lenje tapi nadaa riara! Komiu nasimbayu mpo dayo nicee naputi. Ri savalikuna nagaya mpuu, tapi riarana aga buku ntomate bo matepudu anu navau. 23:28 Ivesia muni komiu. Ri panggita ntona komiu nireke tonoa. Tapi kakanana komiu aga nabelo ri lenje tapi riara ntaimiu nadaa! 23:29 Mandasa mpuu komiu guru-guru agama bo toFarisi! Komiu aga nabelo ri sumba! Komiu nompakabelo dayo *nabi-nabi nu ELOHIM bo nombavera pakagaya dayo ntonoa. 23:30 Bo niulimiu, 'Ane kamimo natuvu tempo totuata nggaulu, kami ledo ntoto masituju mompatesi nabi-nabi!' 23:31 Tapi ante tesamiu haitu, komiu mboto nompangaku komiu muli ntopopatesi nabi-nabi, bo komiu mpuu-mpuu nanjava totuamiu! 23:32 Jadi povia-viamo dosa nasimbayu ante dosa ntotuamiu nggaulu haitu! 23:33 Komiu tona nadaa bo muli ntona nadaa! Nisarumakamiu komiu ledo rapambela pehuku riara *narakaa? 23:34 Pariaramo! Kutudu nabi-nabi bo tona nanoto bo guru-guru tou mompatuduki tesaKu ka komiu. Sanu rapatesimiu, sanu rapakumiu ri *kayu salib, bo sanupa racambumiu riara banua-banua petupumiu. Bo sanupa raraga-ragamiu lako ri sangu ngata hau ri ngata ntanina. 23:35 Haitumo sampe komiu natuvu sii-sii mombatanggu pura-pura raa ntonoa nipatesi, nompamula lako ri pompatesi i Habel anu ledo nasala, sampe pompatesi i Zakharia, ana i Berekia. Ia nipatesi ntotuamiu ri olo Banua nu ELOHIM bo lanta pesomba. 23:36 Pariaramo tesaKu hitu! Komiu natuvu sii-sii rahuku sabana pura-pura anu nadaa nipovia ntotuamiu nggaulu!" 23:37 "Heh, komiu toYerusalem! Komiu nompatesi nabi-nabi bo tona nisuro nu ELOHIM nirempemiu vatu sampe namate! Nadea ngganimo Yaku madota mombasaliku komiu pura-pura, nasimbayu mpo manu tina nombarumutasi anana, tapi ledo nadota komiu. 23:38 Epemo! *Banua nu ELOHIM rapalaikaNa bo domo Ia momporoa komiu. 23:39 Kuuli ka komiu, domo rakitamiu Yaku sampe makava tempona komiu manguli, 'Maoge belo ka Ia anu nakava niposumba nu ELOHIM!' *23:39 Mazmur 118:26* "

i Matius 24

24:1 Naupu haitu i Yesus nompalaisi *Banua nu ELOHIM. Tempo Ia nalai, nekaparaimo anaguruNa nombatuduaka ka Ia kagaya nu Banua nu ELOHIM bo tombi-tombi ri doyatana. 24:2 Nanguli i Yesus ka ira, "Iyo, peintamo kagayana! Tapi pariaramo tesaKu hitu! Makava tempona bara maipia, magero puramo. Domo maria sangua vatu potembona mosisunju ri bavo vatu ntanina, sabana pura-pura vatu haitu radurasi." 24:3 Naupu haitu hau ri Bulu *Zaitunmo i Yesus. Tempo Ia da nonturo hamai, ana-anaguruNa nakava motesa nggalino nte Ia. Niulira, "Guru, uli ka kami, maipia majadi pura-pura anu nitesaMiu pangane, bo berimba tandana kakavaMiu bo kaupu nu dunia hitu?" 24:4 Nesana i Yesus, "Pakabelo-belo! Nee sampe komiu rabagiu! 24:5 Apa madea tona makava mompobalu sangaKu. Raulira, iramo Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM! Bo madea tona rabagiura. 24:6 Raepemiu kareba posieva napara nte komiu, bo raepemiu muni kareba posieva ri ngata nakavao. Nee maeka raramiu, sabana haitu pura-pura kana majadi, tapi dopa nakava mpuu kaupu nu dunia. 24:7 Apa tempo haitu tona sangata mosieva nte tosangatana, bo magau simbo magau mosieva muni. Ri umba-umba ri dunia maria kamate ara bo lingu-lingu. 24:8 Tapi kajadia haitu pura-pura aga kasusa pamulana, eva dua kole nirasai mombine tempo moana. 24:9 Tempo haitu komiu rasaka bo radekei ka tona anu mompandasa komiu bo mompatesi komiu. Komiu rapovuu mata ntona lako ri umba-umba ngata sabana komiu topangoseaka Yaku. 24:10 Bo madea topangoseaka Yaku moura pomparasayara, bo mosipobalu ntali roara sampomparasaya, bo mosipovuu matamo ira. 24:11 Bo madea *nabi mpodava meumba bo madea tona rabagiura. 24:12 Tempo haitu kadaa ntona mantambai, sampe madea tona domo mosimpotove. 24:13 Tapi tona maroo mangoseaka Yaku sampe ri kaupuna, iramo rapakasalama. 24:14 Bo Kareba Belo nu *Poparenta nu ELOHIM kana rapatolele ri njumangu dunia ala pura-pura manusia mamala mangepena. Maupu haitu, pade makava kaupu nu dunia." 24:15 I Yesus nompapola pepatudukiNa ka anaguruNa ivei: "Nabi Daniel nggaulu nombaboto 'Toperopu anu Nompakarunggu rara nu ELOHIM.' *24:15 Tesa Nabi Daniel ri Daniel 9:27; 11:31; 12:11. Nitasere 168 mpae dopame nipoanaka i Yesus, naria lanta pesomba nipovia ka i Zeus, *viata ntoYunani. Lanta haitu nipovia ri Banua nu ELOHIM bo narunggu mpuu rara ELOHIM nanggitana. Sanu tona nanguli haitumo nompakadupa poboto Nabi Daniel. Jadi, batuana tesa i Yesus ri sii: Banua nu ELOHIM rapakaruto vai nasimbayu mpo anu najadi bara ipia.* (Topombaca tesa hitu kana pariaramo batuana!) *Ane rakitamiu anu niboto Nabi Daniel haitu neangga ri Banua nu ELOHIM, 24:16 haitumo tandana tona ri bagia Yudea kana mangova malai hau ri bulu ala masalama. 24:17 Isema-sema nangosanaka ri savaliku nu banuana, *24:17 Basa Yunani: Isema-sema ri ata nu banuana--- Ata banua ntoYahudi tempo haitu nalumbu mpo tambale. Nasaro ira nangosanaka ri sia.* tumo mesua rabanua mangala bara nuapanuapa. Palaimo masalisa! 24:18 Isema-sema nokarajaa ri talua, nee manjili ri banua mangala pakeana. Palaimo masalisa! 24:19 Ri eo haitu mandasa mpuu mombine natiana bo mombine da nompatomi anana apa makaja mpuu malai. 24:20 Perapi nte ELOHIM ala tempo komiu mangova malai haitu ledo mambela tempo naranindi bara *eo penonto. 24:21 NiuliKu ivesia sabana ri eo haitu madaa mpuu pepandasa rapambela ka manusia. Dopa sanggani najadi pepandasa eva haitu, nompamula lako ri lamba pamulana sampe sii-sii, bo domo majadi hanupa ri tempo makava. 24:22 Rapana tempo pepandasa haitu ledo rapakambuku, natantu nau saitoa tona ledo maria matuvu. Tapi lako ri tove nu ELOHIM ka todea topomparasaya anu nipelisiNa, tempo pepandasa haitu kana rapakambukuNa. 24:23 Ri tempo haitu, ane maria tona manguli ka komiu, 'Peintamo! Siimo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM!' Bara maria tona manguli, 'Hamaimo Ia!' Nee raparasayamiu tesara. 24:24 Apa kana meumba topodava manguli iramo Magau Topepakasalama, bo meumba muni nabi-nabi mpodava anu movia tanda-tanda nipokumaaka bo kabarakakabaraka mombabagiu tona. Ane mamala, nau tona nipelisi nu ELOHIM rabagiura muni! 24:25 Toramo! Lave nipopaisaniKu mamimo ka komiu dopame majadi haitu pura-pura, jadi nee rabagiu! 24:26 Jadi ane maria tona manguli ka komiu, 'Peintamo! Magau Topepakasalama naria hamai ri karava bai,' *24:26 ToYahudi nanjarumaka Magau Topepakasalama meonga lako ri karava bai, nasimbayu eva i Musa anu nombajagai bimba 40 mpae dopame ia hau ri tana Mesir manggeniaka todea.* nee hau! Ane raulira, 'Peintamo! Ritu rabanuamo Ia,' nee raparasayamiu tesara! 24:27 Sabana tempo Yaku, *Ana nu Manusia, makava mpanjili, kakavaKu malanto rakita ri umba-umba ri dunia, nasimbayu mpo kila novende ri mpandakena bo nevanta sampe ri kasolona. 24:28 Ane rakitamiu tonji kalikoa masiromu, tantu naria matepudu ri sia. *24:28 Batuana, ivesia muni kakavaNa. Ia ledo makava nggalino-lino, tapi natantu rasani ntona.* " 24:29 "Maupu tempo pepandasa nadaa haitu, 'mata eo majadi malanda bo bula domo ntoto mareme. Betue-betue manavu lako ri langi bo mpengaya-ngaya anu nakuasa ri langi ragoya.' (24:29 Yesaya 13:10; 34:4) 24:30 Ri tempo haitu meumba tanda ri langi mompakalanto kakavaKu, Ana nu Manusia. Bo pura-pura manusia ri dunia motumangi ante eka nu rara, ane rakitara Yaku, Ana nu Manusia, manau riara kulimu ante kuasaKu bo kaogeKu nipokumaaka. *24:30 Daniel 7:13* 24:31 *Tabue nambaso rapopomoni bo Kutudu *malaeka-malaekaKu hau mompasiromu tona nipelisiKu lako ri umba-umba ri dunia." 24:32 "Pariaramo pepatuduki lako ri kayu *ara. Ane rakitamiu tinggu-tingguna naramata bo tavana nompamula noroya, nisanimiu naparamo tempo mapane. 24:33 Ivesia muni ane rakitamiu pura-pura kajadia nitesaKu pangane, rasanimiu domo mpuu masae makavamo Yaku. 24:34 Pariaramo tesaKu hitu! Dopame mamate pura-pura tona natuvu sii-sii, kajadia-kajadia nitesaKu pangane majadimo. *24:34 Anu nipatuju ri sii bara tempo ngata Yerusalem nigerosi ntoRoma 70 mpae naliu pompoanaka i Yesus.* 24:35 Langi bo tana malipo, tapi tesaKu bate-batena sampe ri kasae-saena." 24:36 "Ane eo bo jaa kakavaKu ngena, aga TuamaKu ri suruga, nangisanina. Ledo ria saitoa nangisanina, ledo nisani nu malaeka ri suruga bo Yaku mboto, *Ana nu ELOHIM, ledo nisaniKu. 24:37 Tempo Yaku, Ana nu Manusia, makava bara maipia pokainggu nu manusia masimbayu mpo pokainggu ntona tempo Nabi *Nuh nggaulu. 24:38 Dopame uve oge nanggabuntu ri njumangu dunia, manusia aga natuvu ivesia-siamo. Ira aga nangande nanginu bo noberei eva biasa, sampe Nabi Nuh nesua riara kapala. 24:39 Ledo nisani ntodea nuapa rapambela ka ira sampe uve oge nanggabuntu sanggani bo ira naonga puramo. Ivesia muni tempo Yaku, Ana nu Manusia, makava. 24:40 Jonjona, ane maria randua langgai mokarajaa mosanggani ri talua, saito raala, bo saito maboli. 24:41 Bo ane maria randua mombine mogili mosanggani-nggani, saito raala bo saito maboli. 24:42 Haitu sampe Kuuli, komiu kana mainga, apa ledo nisanimiu maipia makava Tupumiu." i Yesus. 24:43 "Pariaramo! Ane rasani ntupu banua tinti sakuya bongina topangangga makava, natantumo mainga-inga ia bo ledo rapalambana topangangga mesua rara banuana. 24:44 Ivesia muni komiu kana mainga mompopea kakavaKu, apa ledo nisanimiu tempona Yaku, Ana nu Manusia, makava." 24:45 "Rapana naria batua anu nanoto bo natutu neoseaka, iamo raanggataka nu madikana majadi topompasiayu pura-pura batua ntanina riara nu banua. Iamo mompasiayu kandea ka batua-batua ntanina eo-eo. 24:46 Mabelo mpuu batua haitu ane tempo madikana manjili lako ri polipana, nipovianamo bago niparasaya ka ia. 24:47 Pariaramo tesaKu hitu. Madika haitu manganggataka ia majadi topompasiayu pura-pura mbara-mbarana. 24:48 Tapi mandasa mpuu ane batua haitu madaa pokaingguna bo nipekirina riara ntaina ivei: 'Wee! Da masaepa pade manjili madikaku.' 24:49 Bo ia aga nombaboba batua-batua ntanina bo aga nangande nanginu mpasanggani-nggani ante tona nalangu. 24:50 Tapi tempo batua haitu movia madaa ivesia, sampesanika madikana manjili ri eo bo jaa ledo nisanina. 24:51 Bo batua haitu rapatesi. Ia ratedeaka riara *narakaa, ponturo ntona aga nabelo ri sumba. Hamai ira motumangi-mangi bo masinggiki baga ante masusa mpuu rara."

i Matius 25

25:1 "Tempo Yaku makava mpo Magau, maria tona mainga bo maria tona ntanina malinga nasimbayu nte porapa hitu: Naria sapulu randaa hau mantomunaka boti langgai, simbo nanggeni poindona. 25:2 Alima ira nadoyo, bo alima nanoto. 25:3 Randaa nadoyo nanggeni poindo tapi ledo nipakasadiara lana raisi ri poindora ane maotimo lanana. 25:4 Tapi randaa nanoto, nanggeni poindo bo nipakasadiara munimo lana raisi ri poindora ane maoti ngena lanana. 25:5 Nasae mpuu nipopeara, dopa-dopa nakava boti langgai sampe naroyo matara bo namonjo puramo. 25:6 Natanga bongi naria tona nongare, 'Ritumo boti langgai! Kamaimo kadambanaka ia!' 25:7 Nangepe haitu, kaliu-liu nembangumo sapulu randaa haitu bo simbo nompakasadia poindona. 25:8 Bo nanguli randaa-randaa anu nadoyo ka roara nanoto, 'Lea, dekei ka kami sakide lanamiu. Mapayamo poindo kami!' 25:9 Nesana randaa nanoto, 'Ledo magana ngena lana raisi ri poindo kami ane radekei ka komiu sanu. Aginapa komiu mangali lana nte topobalu lana.' 25:10 Jadi haumo randaa-randaa nadoyo mangali lana. Tapi tempo ira da ri tatanga dala hau mangelo lana, nakavamo boti langgai. Bo randaa-randaa anu nasadia poindona, nesua rabanua posusa nosangganinggani ante boti langgai. Naupu haitu niupimo vamba. 25:11 Naupu sia nakava munimo alima randaa nadoyo pangane. Bo nongaremo ira lako ri savalikuna, 'Tua! Tulungi, buka ka kami vamba!' 25:12 Tapi nesana boti langgai, 'Ledo nisaniku komiu!' " 25:13 I Yesus nompakaupu porapaNa ivei: "Haitu sampe komiu kana mainga-inga, apa ledo nisanimiu eona atau jaana Yaku makava." 25:14 "Tempo Yaku makava mpanjili masimbayu nte porapa hitu: Saito madika nopatuju hau ri ngata nakavao. Dopame ia hau, nirondena batua-batuana bo niparasayana ka ira kakalumanana. 25:15 Saito niparasayana ka lima-njobu mpeka doi bulava, *25:15 5.000 doi bulava = 5 talenta = gaji 75 mpae* saitopa niparasayana ka ronjobu mpeka doi bulava, *25:15 2.000 doi bulava = 2 talenta = gaji 30 mpae * bo saitopa niparasayana ka sanjobu mpeka doi bulava. *25:18 1.000 doi bulava = 1 talenta = gaji 15 mpae * Ira niparasaya ka doina nangoseaka pompakulera mompopogoli doi. Naupu haitu hau ia ri polipana. 25:16 Tona niparasayaka lima-njobu mpeka doi bulava kaliu-liu hau nompagoli doi haitu sampe nikavana anana lima-njobu mpeka muni. 25:17 Ivesia muni tona anu niparasayaka ronjobu mpeka doi bulava hau nipagolina doina haitu sampe nikavana anana ronjobu mpeka muni. 25:18 Tapi tona niparasayaka sanjobu mpeka doi bulava haitu, hau nikaena lovu bo nitabuniakana doi nu madikana. 25:19 Naliu haitu nasae mpuu pade nanjili madika. Nanjilipa ia, nirondenamo batuana ala rakitana berimba ira nombaurusi doina. 25:20 Nakavamo batua niparasayaka lima-njobu mpeka doi bulava haitu nanggeni doi bo anana lima-njobu mpekapa anu nikavana. Bo niulina, 'Pua, komiu nomparasaya ka yaku lima-njobu mpeka doi bulava bara ipia. Peintamo! Nipagoliku doi haitu sampe nanggava anana lima-njobu mpeka muni.' 25:21 Nanguli madika, 'Nabelomo! Komiu batua nabelo, natutu nantui bago anu niparasayaka komiu. Komiu namala niparasaya ante mbara-mbara sakide. Sabana haitu, mbara-mbara nadea kuparasayaka komiu. Kamaimo madamba mosanggani ante yaku.' 25:22 Bo nakava munimo batua anu niparasayaka ronjobu mpeka doi bulava. Nanguli ia, 'Pua, komiu nomparasaya ka yaku ronjobu mpeka doi bulava bara ipia. Peinta vei. Nipagoliku doi haitu sampe nanggava anana ronjobu mpeka.' 25:23 Nanguli madika, 'Nabelomo! Komiu batua nabelo, bo natutu nantui bago niparasayaka komiu. Komiu namala niparasaya ante mbara-mbara sakide. Sabana haitu, madea kuparasayaka komiu. Kamaimo madamba mosanggani ante yaku.' 25:24 Naupu haitu nakavamo batua niparasayaka sanjobu mpeka doi bulava. Nanguli ia, 'Pua, nisaniku komiu tona nasoa. Komiu nangala asele ntalua anu ledo potudamiu bo komiu nosombe anu ledo posavumiu. 25:25 Naeka raraku, jadi nitabuniakaku ralovu doimiu. Peintamo! Hitumo doimiu, Pua.' 25:26 Bo nanguli madika, 'Iko batua nadaa bo nasanda! Nisanimu yaku nangala asele ntalua anu ledo potudaku, bo nosombe anu ledo posavuku. 25:27 Ane ivesia, nakuya tano ledo nidekeimu doiku ka tona mompopoana doi ala tempo yaku makava, mamala kuala mpanjili doiku ante anana?' 25:28 Bo niuli madika ka batuana ntanina, 'Alamo doi bulava sanjobu mpeka haitu lako nte ia, bo dekei ka batua pangane, anu naria sapulu-njobu mpeka! 25:29 Apa isema naria madea, kana ratambai ka ia sampe madea mpuu nte ia. Tapi isema naria aga sakide, raalasi puramo lako nte ia. 25:30 Bo tedeakamo batua anu ledo ria gunana haitu hau ri savalikuna ri kalandana. Hamai ia bate-batena motumangi bo masinggiki ante susa rara.' " 25:31 "Tempo Yaku, *Ana nu Manusia makava mpanjili ri dunia ante reme bo kuasaKu, nosanggani-nggani ante *malaeka-malaekaKu, Yaku monturo ri Gadera PoparentaKu mombatangara mpo Magau. 25:32 Bo pura-pura manusia rapasiromu ri ngayoKu bo Yaku mogaaraka ira majadi rolunu, nasimbayu mpo topoevu nogaaraka bimbana bo tovauna. 25:33 Bimba, haitumo tona novia dota nu ELOHIM rapatani ri sabingga ngganaKu, bo tovau, haitumo tona nadaa rapatani ri sabingga njidiKu. 25:34 Bo Kuuli ka ira ri sabingga ngganaKu ivei: 'Kamaimo komiu nipobelo nTuamaKu. Pesuamo riara KamagauaKu, naria ponturo ri sii nipakasadia ka komiu lako ri lamba pamulana. 25:35 Sabana tempo naara taiKu, nipakandemiu. Tempo nabai tamboloKu, nipainumiu. Nau Yaku tosangatana, nitarimamiu ri banuamiu. 25:36 Tempo Yaku ledo ria pakeaKu, nidekeimiu ka Yaku pakea. Tempo Yaku nadua komiu nompelioda Yaku. Tempo Yaku nitarunggu komiu nakava nanggita Yaku.' 25:37 Bo ira ri sabingga ngganaKu maingu rarara bo manguli, 'Pue, ipia nikita kami naara taiMiu bo nipakande kami? Ipia nikita kami Komiu nabai tambolo bo nipainu kami? 25:38 Ipia Komiu tosangatana bo kami nantarima Komiu ri banua kami? Ipia nikita kami Komiu ledo nopakea bo nidekei kami pakea ka Komiu? 25:39 Ipia nikita kami Komiu nadua? Ipia Komiu nitarunggu bo kami hau nompelioda Komiu?' 25:40 Bo Yaku, Magau, mesana, 'Pariaramo tesaKu hitu! Belo nipoviamiu ka sampesuvu-sampesuvuKu hitu, nau tona naede panggana, haitu nasimbayu mpo belo nipoviamiu ka Yaku.' 25:41 Maupu haitu Kuuli ka ira ri sabingga njidiKu, 'Palaimo lako nte Yaku, komiu anu nihuku nTuamaKu! Koi hau riara apu anu navaya sampe ri kasae-saena nipakasadia ka *Magau nu Seta ante malaeka-malaeka anu nangoseaka ia. 25:42 Apa tempo naara taiKu, ledo nipakandemiu. Tempo nabai tamboloKu ledo nipainumiu. 25:43 Yaku tosangatana tapi ledo nitarimamiu Yaku ri banuamiu. Yaku ledo nopakea tapi ledo nidekeimiu pakea ka Yaku. Yaku nadua bo nitarunggu, tapi komiu ledo nakava nompelioda Yaku.' 25:44 Bo ira manguli ka Yaku, 'Pue, ipia nikita kami naara taiMiu, atau nabai tamboloMiu, atau Komiu tosangatana atau ledo nopakea, atau nadua, atau nitarunggu bo kami ledo nantulungi Komiu?' 25:45 Bo Yaku mesana ka ira, 'Pariaramo tesaKu hitu! Tempo komiu ledo nadota nantulungi sampesuvu-sampesuvuKu hitu anu naede panggana, batuana komiu ledo nadota nantulungi Yaku.' " 25:46 Bo i Yesus nompakaupu tesaNa ante nanguli, "Pura-pura tona nadaa haitu rahuku sampe ri kasae-saena. Tapi tona nanoa, matuvu mabelo sampe ri kasaesaena."

i Matius 26

26:1 Naupu i Yesus nompatuduki pura-pura haitu, niulikaNa ana-anaguruNa, 26:2 "Nisanimiumo roeopa *Eo Mbaso Paskahmo. Bo Yaku, Ana nu Manusia, radekei ka baliKu bo rapakura ri *kayu salib." 26:3 Tempo haitu *balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua *ntoYahudi nasiromu ri banua nu Pakeni nTopanggeni Pesomba anu nosanga i Kayafas. 26:4 Ira nonia mombasaka i Yesus nggalino ala mamala Ia rapatesi. 26:5 Tapi nosiulika ira, "Nee kita movia haitu tempo Eo Mbaso Paskah ala todea ledo magado." 26:6 Tempo i Yesus ante ana-anaguruNa naria ri ngata Betania ira nesai ri banua ntona nosanga i Simon anu nadua oge bara ipia. 26:7 Da nangande ira hamai, nakavamo saito mombine nanggeni sangu botolo nipovia lako ri vatu *pualam anu noisi lana dupa nasuli mpuu alina. Mombine haitu nombatoli lana dupa ri balengga i Yesus, tandana pebilana ka Ia. 26:8 Tapi nanggita anu nipovia mombine haitu, naraumo rara ana-anaguru i Yesus bo nanguli, "Nakuya lana dupa haitu aga nipakarugi bayangi? 26:9 Lana dupa nasuli haitu masipato rapobalu bo alina radekei ka tona napakasi!" 26:10 Nisani i Yesusmo pekirira, jadi niulikaNa ira, "Nakuya komiu nompakasusa mombine hitu? Anu nipoviana ka Yaku nabelo. 26:11 Apa tona napakasi bate-batena maria ri tatangamiu, tapi Yaku ledo. 26:12 Ante nombatoli lana hitu nte Yaku, ia nompakasadia karoKu ratana bara maipia. 26:13 Pariaramo tesaKu hitu! Ri umba-umba ri dunia Kareba Belo rapatolele, povia nu mombine hitu ratesa muni ala ratora ia." 26:14 Naupu haitu, i Yudas, saito lako ri sapulu randua anaguru i Yesus, hau nte balenggabalengga ntopanggeni pesomba 26:15 bo nanguli, "Ane kupobalu i Yesus ka komiu, nuapa radekeimiu ka yaku?" Jadi nibilaramo talupulu mpeka doi salaka bo nidekeira ka i Yudas. 26:16 Nompamula lako ri eo haitu i Yudas nangelo loga nabelo mombadekei i Yesus ka baliNa. 26:17 Ri eo pamulana *Posusa Roti Ledo Noragi, nakavamo ana-anaguru i Yesus nompekutana Ia, "Pue, ri umba rapodotaMiu rapompakasadia kami kandea Paskah ka kita?" 26:18 Nesana Ia, "Koimo hau ri ngata Yerusalem nte i Yanu, bo uli ka ia ivei: 'I Guru nanguli, naparamo gantana makava nte Ia. Ia madota mangoseaka Eo Mbaso Paskah ri banuamu mosangganinggani ante ana-anaguruNa.' " 26:19 Bo haumo ana-anaguruNa novia anu nitudu i Yesus ka ira, bo nipakasadiaramo kandea *Posusa Paskah. 26:20 Nabongipa, nonturomo i Yesus nangande nosanggani-nggani ante ana-anaguruNa. 26:21 Da nangande ira, nangulimo i Yesus, "Pariaramo tesaKu hitu. Saito komiu mompobalu Yaku ka baliKu." 26:22 Nangepe haitu, nasusa mpuumo rarara, bo saito-saito nanguli ka Ia, "Pue, tantu ledo yaku niuliMiu." 26:23 Nesana i Yesus, "Tona notula roti ri uta nosangganinggani ante Yaku, iamo mompobalu Yaku. 26:24 Yaku, *Ana nu Manusia, kana mamate nangoseaka anu nitulisi riara Buku Gasa. Tapi mandasa mpuu tona mompobalu Yaku! Aginapa tona haitu ledo nipoanaka ntinana." 26:25 Naupu haitu nanguli i Yudas, anu mompobalu i Yesus ngena, "Guru, tantu ledo yaku niuliMiu." Nesana i Yesus, "Tesamu mboto tu!" 26:26 Tempo ira da nangande, i Yesus nangala roti bo nosambaya nanguli tarima kasi ka ELOHIM. Naupu haitu nitubiNa roti haitu bo nibagiNa ka ana-anaguruNa bo nanguli, "Alamo roti hitu, bo kandemo. Hitumo karoKu." 26:27 Naupu haitu nialaNa muni saboda uve *anggur. NiuliNa tarima kasi ka ELOHIM pade nidekeiNa ka ira bo nanguli, "Panginu puramo komiu 26:28 sabana hitumo raaKu rapatiti ka todea ngena ala mompakaasa Pojanji nu ELOHIM nabaru. RaaKu hitu rapatiti ka todea ala dosa-dosara raampungi. 26:29 Toramo tesaKu hitu. Domo Kuinu sanupa uve anggur sampe makava tempona bara maipia ELOHIM, TuamaKu, momparenta mpo Magau. Ri Poparenta haitumo pade Kuinu uve anggur nabaru mosanggani-nggani ante komiu." 26:30 Naupu haitu ira nodade sanggayu dade mombatoiya ELOHIM, pade nalai hau ri Bulu *Zaitunmo ira. 26:31 Bo i Yesus nanguli ka ana-anaguruNa, "Bongi hitu komiu pura-pura moleju pomparasayamiu bo rapalaisimiu Yaku, sabana nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Kupatesi topoevu bo bimba-bimbana masimpotare.' (26:31 Zakharia 13:7) 26:32 Tapi tempo Yaku matuvu mpanjili, Yaku mokolu ka komiu hau ri bagia Galilea." 26:33 Nanguli i Petrus, "Nau ira pura-pura moura mompalaisi Komiu, yaku ledo ntoto moura!" 26:34 Nanguli i Yesus, "Petrus, pariaramo tesaKu hitu. Bongi hitu dopame manu mototoroko, talu-ngganimo iko mombasapu Yaku." 26:35 Nesana i Petrus, "Nau yaku mamate mosanggani ante Komiu, ledo ntoto kusapu Komiu!" Bo ivesia muni niuli nu ana-anaguruNa pura-pura ntanina. 26:36 Naupu sia i Yesus ante ana-anaguruNa hau ri sangu pampa niuli Getsemani. *26:36 Getsemani: batuana, pompea lana *zaitun. Jadi Getsemani haitu bara pampa kayu zaitun ri Bulu Zaitun napara Yerusalem.* Nanguli Ia, "Ponturomo ri sii. Haunapa Yaku mosambaya." 26:37 NikeniNa i Petrus bo randua ana i Zebedeus *26:37 Ana-ana i Zebedeus haitumo i Yakobus bo i Yohanes.* nosanggani nte Ia. Hamai nompamulamo i Yesus nasusa bo napari raraNa. 26:38 Bo niulikaNa gi Petrus, "Nasusa mpuumo raraKu. NirasaiKu eva mamate Yaku! Popea ri sii ruru. Mainga-ingamo bo posambayakamo Yaku!" 26:39 Naupu haitu, i Yesus napola haunapa sakide lako nte ira tatalu bo notungga sampe ri tana nosambaya. NiuliNa, "Tata, ane mamala, Kuperapi ala peparajea anu rapambela ka Yaku, nee rapambela ka Yaku. Tapi nee dotaKu majadi, damo aga dotaMiu majadi!" 26:40 Naupu haitu Ia nanjili hau nte anaguruNa tatalu haitu. NikavaNa namonjo puramo ira. NiulikaNa i Petrus, "Ha! Ledo nipakulemu mainga bo mosambaya ka Yaku nau aga sajaa? 26:41 Komiu kana mainga pura bo mosambaya ala komiu ledo mambela pesori! Komiu madota movia anu mabelo, tapi ledo nipakulemiu sabana komiu manusia nalente." 26:42 Naupu haitu, hau vaimo i Yesus saitoNa nosambaya. NiuliNa, "Tata, ane peparajea hitu ledo mamala raala lako nte Yaku, palambamo, damo dotaMiu majadi." 26:43 Naupu haitu nanjili vaimo Ia nte anaguruNa. Namonjo vaimo ira sabana naroyo gagamo matara. 26:44 Bo sangganipa vai Ia nompalaisi ira bo hau nosambaya katalu-ngganina. PosambayaNa nasimbayu ante posambayaNa pangane. 26:45 Naupu nosambaya, nanjili vai Ia hau nte anaguruNa bo nanguli, "Berimba komiu? Da namonjo bo da nangosanakapa komiu? Epemo! Nakavamo gantana Yaku, *Ana nu Manusia, rapobalu ka tona nadosa. 26:46 Pembangumo! Peinta, nakavamo topompobalu Yaku! Haumo kita mosintomuka ia." 26:47 Da notesa i Yesus, nakavamo i Yudas, saito lako ri sapulu randua anaguruNa. Ia nakava nosanggani nte todea nantipale guma bo pato, tona nitudu nu balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua ntoYahudi. 26:48 Lave niuli i Yudas mamimo ka ira tandana ala rasanira umbana i Yesus. Niulina, "Tona kueki, iamo i Yesus. Sakamo Ia!" 26:49 Jadi nakava hamai, i Yudas nanggaparai i Yesus bo nanguli, "Tabe, Guru!" Bo niekina i Yesus. 26:50 Nanguli i Yesus, "Tutu sampe tumai iko?" *26:50 Tutu sampe tumai iko? ATAU: Poviamo masalisa anu nipatujumu!* Bo kaliu-liu todea haitu nanggaparai i Yesus bo nisakara Ia. 26:51 Nanggita haitu, saito lako ri anaguru anu nosanggani ante i Yesus, nangosu gumana bo nitimbena batua nu Pakeni nTopanggeni Pesomba sampe napudu talingana. 26:52 Nanguli i Yesus ka anaguruNa haitu, "Pasuamo gumamu! Apa isema-sema metimbe ante guma, ia muni rapatesi nu guma. 26:53 Nisarumakamiu ledo mamala Yaku merapi tulungi nte TuamaKu ELOHIM? Ane mekitulungi Yaku, masalisa ratuduNa melabi sapulu randua lunu *26:53 Salunu tantara Magau Roma biasana nte 6.000 tona. Jadi ane 12 lunu nitasere 72.000 malaeka.* malaekaNa mantulungi Yaku! 26:54 Tapi ane ivesia, ledo madupa tesa riara Buku Gasa anu nanguli pura-pura hitu kana majadi nte Yaku." 26:55 Pade nanguli i Yesus ka todea ri sia, "Berimbamo? Yaku hii topeago sampe komiu kana tumai ante guma bo pato mombasaka Yaku? Eo-eo Yaku nonturo nompaguru ri doyata *Banua nu ELOHIM, tapi ledo nisakamiu Yaku! 26:56 Tapi domo. Kana majadi ivesia mamimo ala madupa tesa nitulisi *nabi-nabi nggaulu ri Buku Gasa." Naupu haitu nipalaika nu anaguruNa puramo Ia. 26:57 Bo toposaka i Yesus nanggeni Ia hau ri banua i Kayafas, Pakeni nTopanggeni Pesomba. Tempo haitu, *guru-guru agama bo totua-totua ntoYahudi lave nasiromu hamai mamimo. 26:58 I Petrus netuntuni nggavao lako ri puri, sampe nakava ri doyata nu banua Pakeni nTopanggeni Pesomba. Nakava hamai, nesuamo ia rara doyata bo nonturo nosanggani-nggani ante topojaga-topojaga ala rasanina nuapa majadi ante i Yesus. 26:59 Tempo haitu balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo pura-pura topolibu ntanina ri *Polibu Mbaso Agama Yahudi nompasimbuku mangelo tona nasadia mosabi dava ala i Yesus mamala rahuku mate. 26:60 Nadea tona nakava nosabi dava tapi ledo nikavara salaNa sampe Ia masipato rahuku mate. Kaupuna naria randua sabi nantingayo Polibu Mbaso haitu 26:61 bo nanguli, "Naria sanggani tona hitu nanguli ivei: Yaku nompakule mombagerosi Banua nu ELOHIM bo mombabanguna mpanjili riara talu-eo." 26:62 Naupu haitu neanggamo Pakeni nTopanggeni Pesomba bo nanguli ka i Yesus, "Berimba? Ledo Nupesanaka pangadura haitu?" 26:63 Tapi nau ledo nasala, i Yesus ledo notingo. Bo sangganipa Pakeni nanguli ka Ia, "Ulimo ri ngayo nu ELOHIM anu Natuvu, uli ka kami ane Iko mpuu-mpuu *Magau Topepakasalama, *Ana nu ELOHIM!" 26:64 Nesana i Yesus, "Nakana niulimiu tu. Pariaramo! Kana makava tempona bara maipia rakitamiu Yaku, Ana nu Manusia, monturo ri sabingga nggana nu ELOHIM toNeliu KakuasaNa, bo rakitamiu Yaku manau lako ri suruga riara kulimu." *26:64 Mazmur 110:1; Daniel 7:13* 26:65 Nangepe haitu nagigimo rara nu Pakeni nTopanggeni Pesomba sampe nibitesina mboto bajuna. Niulina, "Ia mboto nompakasimbayu karoNa ante ELOHIM! Niepemiu mboto tesaNa nanjalai ELOHIM! Domo paraluu sabi-sabi ntanina! 26:66 Berimba pantaseremiu?" Nesana ira, "Ia masipato rahuku mamate!" 26:67 Naupu haitu naria sanu nantaveulusi lenje i Yesus bo nombaboba Ia. Naria sanupa nosapa Ia 26:68 bo nanguli, "He, Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM! Boto vei, isema nombasapa Iko?" 26:69 Tempo haitu i Petrus da nonturo ri savalikuna ri doyata banua haitu. Saito batua mombine anu nokarajaa ri banua Pakeni nTopanggeni Pesomba nanggaparai ia bo nanguli, "Iko muni roa i Yesus toGalilea haitu!" 26:70 Tapi i Petrus nesapu ri ngayora pura-pura, "Ledo nakana! Ledo nisaniku nuapa niulimu!" 26:71 Naupu haitu i Petrus hau ri bobaa nu doyata. Ri sia saito batua mombine ntanina nanggita ia bo nanguli ka tona hamai, "Tona hitu muni nosanggani-nggani ante i Yesus, toNazaret haitu." 26:72 Tapi i Petrus nesapu vaimo ante nopinda bo nanguli, "Ledo nisaniku tona haitu!" 26:73 Dopa nasae, tona neangga hamai nanggaparai i Petrus bo nanguli, "Natantumo iko muni topangoseaka i Yesus, apa nalanto lako ri enggo ntesamu iko toGalilea!" 26:74 Bo nopinda vaimo i Petrus bo nanguli, "Ledo ntoto nisaniku tona haitu!" Bo eva nisuka, nototorokomo manu. 26:75 Bo nitora i Petrusmo tesa i Yesus pangane nanguli, "Dopame manu mototoroko ngena, talu-ngganimo iko mombasapu Yaku." Bo nesuvumo i Petrus notumangi nonjodu-njodu ante nasusa mpuu rarana.

i Matius 27

27:1 Naeo mpadondo, nasadondo mpuu, balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua ntoYahudi nasiromu nompakatantu i Yesus kana rapatesi. 27:2 Nitipunggura Ia bo nikenira hau nte Gubernur Pilatus. 27:3 Naupu i Yudas nompobalu i Yesus ka baliNa, niepena i Yesus nihuku mate, nanjoso raramo ia. Hau ia nte balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo nipopanjilina ka ira talupulu mpeka doi salaka nitarimana. 27:4 Niulikana ira, "Nadosamo yaku! Yaku nompobalu tona ledo nasala bo Ia nihuku mate!" Nesana ira, "Haitu ledo urusa kami! Urusamu mboto!" 27:5 Nangepe haitu, nitedaka i Yudas doi salaka haitu hau riara Banua nu ELOHIM bo nalaimo ia noloe sampe namate. 27:6 Balengga-balengga ntopanggeni pesomba nantidurunaka doi haitu bo nanguli, "Doi hitu doi nisulaka raa. Nantuntuni atura agamata, doi eva hitu ledo namala rapake ri *Banua nu ELOHIM." 27:7 Jadi nasintuvu ira doi haitu rapake mangali salimpu tana anu niuli "Tana Ntopomandu Kura" majadi tana rapodayo ntona ledo toYahudi anu mamate ri ngata Yerusalem. 27:8 Haitu sampe tana haitu niuli "Tana Raa" sampe sii-sii. 27:9-10 Ivesiamo kadupana tesa nu ELOHIM nipapola Nabi Yeremia nggaulu anu nanguli ivei: "Ali katuvumu nipakatantu *ntoIsrael aga talupulu mpeka doi salaka. Doi haitu nipakera mangali tana ntopomandu kura. nangoseaka anu niparenta nTupu ka yaku." ( Zakharia 11:12-13) 27:11 Tempo i Yesus nantingayo Gubernur Pilatus nekutana Gubernur nte Ia, "Mpuu-mpuu Iko Magau *ntoYahudi?" Nesana i Yesus, "Nakana niulimiu." 27:12 Tapi tempo balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua ntoYahudi nompangadu Ia, nau ledo nasala ledo notingo Ia. 27:13 Haitu sampe Gubernur Pilatus nekutana nte Ia, "Ledo niepeMu pura-pura pangadu ntona ka karoMu?" 27:14 Tapi i Yesus ledo notingo nau sambela, sampe nokumaa mpuu rara Gubernur. 27:15 Mpae-mpae ri *Eo Mbaso Paskah, biasana Gubernur nombakabasaka saito tona nitarunggu nangoseaka pompelisi ntodea. 27:16 Mpae haitu naria saito tona nitarunggu nisani ntodea nadaa mpuu, sangana i Yesus Barabas. 27:17 Tempo i Pilatus nombatangara i Yesus, todea nasiromu. Jadi i Pilatus nekutana nte ira, "Isema rapodotamiu kukabasaka ka komiu mpae hitu? I Yesus Barabas atau i Yesus anu niuli Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM?" 27:18 I Pilatus nanguli ivesia apa nisaninamo pakeni ntoYahudi nombadekei i Yesus ka ia sabana nasiriati. 27:19 I Pilatus da nonturo ri Ponturo Potangara haitu, nakavamo saito tona nanggeni petevai nu berei i Pilatus, nanguli ivei: "Nee ratangara parakara ntona ledo nasala haitu! Iamo sampe pangipiku nadaa ibongi." 27:20 Tapi balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua ntoYahudi nompakapane rara ntodea ala raperapira i Pilatus mombakabasaka i Barabas ka ira, bo i Yesus rahuku mate. 27:21 Nekutana i Pilatus nte todea, "Lako ri ira randua, isema rapodotamiu kukabasaka ka komiu?" Nesana ira, "Barabas!" 27:22 Bo nekutana vaimo i Pilatus, "Ane ivesia, nuapa kupovia ante i Yesus, anu niuli *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM?" Nesana ira, "Pakumo Ia ri *kayu salib!" 27:23 Nekutana vai i Pilatus, "Nakuya? Nuapa salaNa?" Tapi ira aga nongare ante suara neliu kamanggana, "Paku Ia ri kayu salib!" 27:24 Kaupuna nalantomo ka i Pilatus ledo ria gunana mompapola motesa ka ira, sabana ira aga nantambai nongare-ngare, sakidepa majadi kagado. Jadi nialana uve, nitoposina palena ri ngayo ntodea, bo niulina ka ira, "Yaku ledo manjimbuaka sala lako ri kamate ntona nanoa hitu. Komiumo manjimbuakana." 27:25 Nesana todea, "Ivesia mamimo! Damo kami bo muli-muli kami manjimbuaka kamateNa!" 27:26 Naupu haitu i Pilatus nombakabasaka i Barabas ka ira. Bo nituduna tantarana mombacambu i Yesus bo mombapaku Ia ri kayu salib. 27:27 Naupu sia tantara nu Gubernur nanggeni i Yesus hau ri tombi potangara riara Banua Gubernur bo nirondera pura-pura roara nasiromu nantagui i Yesus. 27:28 Nivonjuramo pakea i Yesus bo nipasuaraka Ia baju ndoe nalei-lei mpo baju magau. 27:29 Nipoviara *songgo nu magau lako ri valaa nggarui bo nidikara ri balenggaNa. Nidekeira ka Ia sangu toko ri pale ngganaNa mpo toko nitipale nu magau-magau. Bo nantaputumo ira ri ngayoNa nompongei-ngeika Ia ante nanguli, "Tabe, Magau ntoYahudi!" 27:30 Nitaveulusira Ia bo toko ri paleNa nialara bo nibobakara balenggaNa. 27:31 Naupupa nipongei-ngeikara ivesia, nivonjuramo baju magau haitu bo nipopasuakara mpanjilimo pakeaNa mboto. Naliu haitu nikenira hau ri savaliku ngata rapaku ri kayu salib. 27:32 Ri tatanga dala tantara-tantara nosintomuka saito langgai lako ri ngata Kirene anu nosanga i Simon. Ia nibarusura manjimbuaka kayu salib i Yesus. 27:33 Ledo nasae, nakavamo ira ri ponturo nosanga Golgota, batuana "Bulu Banga Balengga." 27:34 Nakava hamai, nipainura uve *anggur nigalo pakuli napai ka i Yesus. Tapi nipetamiNa sakide, ledomo nadota Ia nanginu hanupa. 27:35 Ri siamo ira nombapaku i Yesus ri kayu salib. Naupu haitu, nibagira pakeaNa ante notende lamoro. Isema nambela lamoro, ia manggava pakea haitu. 27:36 Naupu haitu nonturomo ira ri sia nombajagai Ia. 27:37 Ri toto balenggaNa ri kayu salib haitu nipatakara dopi nitulisi pangadura ivei: HITUMO I YESUS, MAGAU NTOYAHUD 27:38 Tempo haitu naria muni randua topeago nipaku ri kayu salib ntanina, saito ri sabingga nggana i Yesus, bo saitopa ri sabingga njidiNa. 27:39 Tona noliu ri sia nolito-lito balenggara *27:39 nolito-lito balengga ivesiamo toYahudi nombadee-dee tona* bo nombadee Ia. 27:40 Nanguli ira, "NiuliMu Iko mamala mombagerosi *Banua nu ELOHIM bo mombabanguna mpanjili riara talu-eo! Ane Iko mpuu-mpuu *Ana nu ELOHIM, pakasalama karoMu mboto! Panaumo lako ri kayu salib tutu!" 27:41 Ivesia muni balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo guru-guru agama bo totua-totua ntoYahudi nombadee-dee Ia. Niulira, 27:42 "Tona ntanina nipakasalamaNa. Tapi peinta vei! KaroNa mboto ledo namala nipakasalamaNa! Ane Ia mpuu-mpuu Magau ntoYahudi, agina Ia manau lako ri kayu salib bo kami momparasaya Ia! 27:43 Ia nanjarumaka ELOHIM bo niuliNa Iamo Ana nu ELOHIM! Jadi hitupa rapeintakata ane ELOHIM madota mompakasalama Ia!" 27:44 Bo ivesia muni i Yesus nidee ntopeago-topeago anu nipaku ri kayu salib ri sinjoriNa. 27:45 Natongo eo, sampesanika nalandamo njumangata haitu sampe tinti tatalu nggoviana. 27:46 Nitasere tinti tatalu nggoviana i Yesus nongare ante suara namangga, "Eli, Eli, lama sabakhtani?" Batuana "ELOHIM TupuKu, nakuya nipalaisikaMiu Yaku?" *27:46 Mazmur 22:1* 27:47 Bara sako-ndua tona anu neangga ri sia nangepe Ia bo nanguli, "Ia nompokio Nabi *Elia!" 27:48 Saito ira haitu nasalisa hau nangala sangaya eva lomo bo nibanggana riara uve anggur napoi. Naupu haitu nitatakana ri vuntu kayu bo nijujubakana ri sumba i Yesus. 27:49 Tapi tona ntanina nanguli, "Nepa! Popea ntani ruru. Rakitata ane Nabi Elia mpuu-mpuu makava mantulungi Ia!" 27:50 Naupu haitu i Yesus nongare vai ante suara namangga, bo naponjimo nosaNa. 27:51 Ri tempo haitu muni kae povombo ri Banua nu ELOHIM nabite *27:51 Kae povombo ri Banua nu ELOHIM nombagi Tombi Nagasa bo Tombi Nelabi Kagasana. Tombi Nelabi Kagasana nireke ponturo nu ELOHIM. Dopame i Yesus namate nombatolosi dosa manusia aga Pakeni nTopanggeni Pesomba namala nesua Tombi Nelabi Kagasana sanggani sampae bo nanggeni pesomba todea ka ELOHIM. Kabite kae povombo haitu, tandana kita namalamo mosinggava nte ELOHIM riara posambayata bo domo paraluu tona ntanina mombatarioloki.* rombite lako ri bavona sampe ri tambena. Bo naria muni lingu mbaso bo vatu-vatu mbaso natebingga. 27:52 Nadea dayo natebuka bo nadea tona nanoa anu namatemo natuvu mpanjili 27:53 bo nesuvu lako riara dayo-dayo haitu. Bo naupu i Yesus natuvu mpanjili nesuamo ira ri ngata Yerusalem *27:53 Yerusalem: basa Yunani "ngata nipatani ka ELOHIM".* , bo nadea tona ntanina nanggita ira. 27:54 Tempo balengga *ntantara nu Magau Mbaso bo tantara-tantarana anu nombajagai i Yesus ri sia, nombarasai lingu mbaso haitu bo nanggita mpengaya-ngaya anu najadi, naeka mpuumo rarara. Niulira, "Tona hitu mpuu-mpuu Ana nu ELOHIM!" 27:55 Nadea mombine neangga nakavao sakide nantara kajadia-kajadia haitu. Iramo mombine-mombine anu nangoseaka i Yesus bo nantulungi Ia nompamula lako ri pokarajaaNa ri bagia Galilea. 27:56 Saito nosanga i Maria Magdalena. Saitopa nosanga i Maria, tina i Yakobus bo i Yusuf. Saitopa berei i Zebedeus. 27:57 Nasolopa eo, nakavamo saito tona nakalumana nosanga i Yusuf. I Yusuf mai lako ri ngata Arimatea bo ia muni topangoseaka i Yesus. 27:58 Hau ia nte Gubernur Pilatus nerapi karobata i Yesus. Nangepe perapina haitu, i Pilatus nantudu tantarana nombadekei karobata i Yesus ka i Yusuf. 27:59 Bo i Yusuf nangala karobata i Yesus haitu, nisompuna ante kae gandisi nalusu anu da nabaru, 27:60 bo nidikana riara dayo nipoviana ka karona mboto anu dako nipaa ri vatu nobunti. Naupu haitu nidulina vatu mbaso mombaupi vamba dayo haitu, bo nalaimo ia. 27:61 Tapi i Maria Magdalena ante i Maria ntanina, nonturo ri sia nantingayo dayo haitu. 27:62 Naeo mpadondona ri *eo penonto, balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *toFarisi hau nosinggava nte Gubernur Pilatus. 27:63 Nakava hamai, nanguli ira, "Pua, nitora kami tesa ntopebagiu haitu tempo Ia da natuvu. NiuliNa, 'Maliu talu-mbongi Yaku matuvu mpanjili.' 27:64 Jadi haitu sampe kami merapi ala komiu mombatudu tantara-tantara hau mombajaga dayoNa ria sampe eo katataluna ala ledo maria loga anaguruNa hau mangala karobataNa bo manguli ka todea, 'Natuvu mpanjili Ia!' Ane majadi ivesia, pebagiu kaupuna madaapa pade pebagiuNa pamulana." 27:65 Nesana i Pilatus, "Siimo tantara-tantara. Kenimo ira bo jagaimo dayo pakabelo-belo." 27:66 Jadi hau ira nombamere vatu poupi dayo ala ledo rabuka ntona. Bo nitudura tantara-tantara mombajagai dayo ala ledo maria tona mombabuka dayo haitu.

i Matius 28

28:1 Naliu *eo penonto, dopame nebonda eo, ri eo Aka hau i Maria Magdalena bo i Maria ntanina manggita dayo i Yesus. 28:2 Sampesani naria lingu mbaso sabana *malaeka nTupu nanau lako ri suruga nombaduliaka vatu poupi dayo. Naupu haitu nonturomo ia ri bavona. 28:3 Lenjena nenggila mpo kila, pakeana naputi mpuu. 28:4 Tantara-tantara anu nojaga ri sia naeka mpuu sampe nolete-lete njumanggaro. Nadunggamo ira najadi eva tomate. 28:5 Bo nanguli malaeka haitu ka mombine-mombine, "Nee maeka. Nisaniku komiu nangelo i Yesus anu namate nipaku ri *kayu salib. 28:6 Ia domo ria ri sii. Natuvu mpanjilimo Ia nangoseaka anu niuliNa bara ipia. Kamaimo peinta ponturo nipomboli karobataNa. 28:7 Bo koimo masalisa ulika ana-anaguruNa natuvu mpanjilimo Ia. Ia mokolu ka komiu hau ri bagia Galilea. Hamai rakitamiu Ia. Toramo anu nitesaku ka komiu!" 28:8 Jadi nalaimo ira nasalisa lako ri dayo. Naeka ira tapi nadamba muni rarara. Nangovamo ira hau manguli anu najadi ka ana-anaguru i Yesus. 28:9 Sampesani nariamo i Yesus nosintomuka ira bo nanguli, "Tabe." Ira nanggaparai Ia bo nanggapui kadaNa mombasomba Ia. 28:10 Nanguli i Yesus ka ira, "Nee maeka. Koi ulika sampesuvu-sampesuvuKu hau ri Galilea. Hamai rakitara Yaku." 28:11 Nalaipa mombine-mombine pangane, bara sako-ndua tantara topojaga dayo haitu hau ri ngata nombatesaki ka balengga-balengga ntopanggeni pesomba anu najadi ri dayo pangane. 28:12 *Balengga-balengga ntopanggeni pesomba nasiromu nolibu ante totua-totua *ntoYahudi. Bo ira nasituju mombapepe doi dea ka tantara-tantara haitu. 28:13 Niulira ka tantara haitu, "Ulimiu ivei: 'Tanga bongi pangane nakavamo topangoseaka i Yesus nangangga karobataNa tempo kami namonjo.' 28:14 Ane Gubernur mangepe tesa haitu, damo kami motesa ka ia komiu ledo nasala, ala ledo makuya-kuya komiu." 28:15 Jadi tantara-tantara nangala doi haitu bo nitesa-tesara anu nitudu ka ira. Bo tesa tantara-tantara haitu batena nipatolele ri tatanga ntoYahudi sampe sii-sii. 28:16 Bo haumo sapulu saito anaguru i Yesus ri sangu bulu ri bagia Galilea anu nipakatantu i Yesus ka ira. 28:17 Hamai nikitara mpuu Ia bo nantaputu ira mombasomba Ia. Tapi naria sanu nonggai rarara. 28:18 I Yesus nanggaparai ira bo nanguli, "Pura-pura kuasa ri suruga bo ri dunia nidekei ka Yaku. 28:19 Jadi koimo komiu, hau ri umba-umba ri dunia, mompatuduki tona lako ri umba-umba ngata majadi topangoseaka Yaku. Diumo ira ante kuasa nTuamata ELOHIM, Yaku AnaNa, bo Nosa Gasa. 28:20 Patudukimo ira ala raoseakara pura-pura anu niparentaKu ka komiu. Bo toramo! Yaku bate-batena mosanggani-nggani ante komiu sampe ri kaupu dunia."

i Markus 1

1:1 Hitumo tesa Kareba Belo, tesa i Yesus Kristus, *Ana nu ELOHIM. 1:2 Tesa hitu nompamula ante kakava i Yohanes Topediu nangoseaka anu nitulisi ri buku Nabi Yesaya nggaulu. Ante sumba nu *nabi, ELOHIM nanguli ka AnaNa ivei: "Pariaramo! Kutudu batuaKu mokolu ka Iko ala ia mompakasadia dala ka Iko." (1:2 Maleakhi 3:1) 1:3 "Naria saito tona nongare-ngare ri karava bai ivei: 'Pakasadiamo dala ka Tupu! Pakanoa dala raoseNa!' " (1:3 Yesaya 40:3 ) 1:4 Evamo anu nitulisi pangane, ivesiamo i Yohanes Topediu neumba ri karava bai. I Yohanes nompatolele kareba lako nte ELOHIM ivei: "Kajeamo lako ri dosamiu bo radiu, ala komiu raampungi nu ELOHIM." 1:5 Bo nakavamo tona lako ri njumangu bagia Yudea bo lako ri ngata Yerusalem mangepe ia. Ira nompangaku dosa-dosara bo i Yohanes nombadiu ira ri Binangga Yordan, tandana najeamo ira lako ri dosara. 1:6 I Yohanes nompake pakea nitanu lako ri bulu *unta. Ia nosulepe kulimba *1:6 Pakea i Yohanes Topediu nasimbayu mpo pakea Nabi Elia nggaulu. Peinta 2 Raja 1:8.* bo kandeana nggaboro bo manisa. 1:7 Ia nompatolele tesa hitu ka todea ivei: "Ri puriku ngena kana meonga saito anu nelabipa kakuasaNa pade yaku. Nau aga motungga mombavole lui sapatuNa, ledo masipato yaku. 1:8 Yaku nombadiu komiu ante uve. Tapi Ia *mombadiu komiu ante Nosa Gasa nu ELOHIM." 1:9 Tempo haitu nakavamo i Yesus lako ri ngata Nazaret ri bagia Galilea, bo i Yohanes nombadiu Ia ri Binangga Yordan. 1:10 Tempo i Yesus neumba lako ri uve, kaliu-liu nikitaNa langi natebuka bo Nosa Gasa nu ELOHIM, nolenje mpo tonji banggebodo, nanau bo netuu nte Ia. 1:11 Bo naria suara lako ri suruga nanguli, "Ikomo AnaKu nipotoveKu. Ikomo nompakadamba raraKu." 1:12 Naupu haitu, Nosa Gasa nu ELOHIM kaliu-liu nompakeni i Yesus hau ri karava bai. 1:13 Ia nonturo hamai patapulu mbongi kasaena nipesori nu Magau Seta ala Ia domo matundu nte ELOHIM tapi matundu nte Magau nu Seta . Ia nosanggani-nggani ante binata-binata vura hamai, bo *malaeka-malaeka nTupu nakava nompatala Ia. 1:14 Naliu i Yohanes Topediu nisuaraka riara ntarunggu, haumo i Yesus ri bagia Galilea mompatolele Kareba Belo lako nte ELOHIM. 1:15 NiuliNa, "Nakavamo tempo nipakatantu nu ELOHIM. Naparamo tempona ELOHIM moparenta mpo Magau. Kajeamo komiu bo parasayamo Kareba Belo lako nte ELOHIM!" 1:16 Tempo i Yesus noliu ri tinggi Rano Galilea, nikitaNa i *Simon ante tueina i Andreas nombatendeaka jala mompemala bau ri rano haitu, apa ira topebau mami. 1:17 Nanguli i Yesus ka ira, "Kamaimo, oseakamo Yaku, bo Kupatuduki komiu mangelo tona ntanina majadi topangoseaka Yaku." 1:18 Nangepe tesa haitu, kaliu-liu nipalaisiramo jalara ri sia bo hau nioseakaramo i Yesus. 1:19 Napolamo i Yesus sakidepa, bo nikitaNa i Yakobus, ana i Zebedeus, ante tueina i Yohanes riara sakayara nompakabelo jalara. 1:20 Nanggita ira, nanguli i Yesus, "Kamaimo! Oseakamo Yaku." Nangepe haitu, nipalaisiramo tuamara ranjakaya nosanggani-nggani ante topokarajaana bo hau nioseakaramo i Yesus. 1:21 I Yesus ante topangoseaka-topangoseaka Ia hau ri ngata Kapernaum. Ri *eo penonto nesuamo Ia ri *banua petupu *ntoYahudi bo nompamulamo nompaguru. 1:22 Nokumaa mpuu tona nangepe pepatudukiNa, apa Ia ledo nompaguru mpo *guru-guru agama. Ia nompaguru mpo tona nakuasa mpuu. 1:23 Riara banua petupu tempona haitu, naria langgai nipesua nu *seta. Sampesanika nongaremo ia ante suara namangga, 1:24 "He, Yesus toNazaret! RakuyaMiu kami? Komiu nakava mompakaropu kami? Nisaniku Komiu. Komiumo toGasa nitudu nu ELOHIM!" 1:25 I Yesus nanguli ka seta haitu, "Kalinomo! Palaimo lako ri karo ntona tutu!" 1:26 Jadi nasinggikimo tona haitu, bo nongaremo seta pakamangga bo nalaimo. 1:27 Nanggita haitu, nokumaa puramo todea ri sia sampe ira nosimpekutana, "Hama! Nuapa tano hitu? Sangaya pepatuduki nabaru! Ante kuasaNa nituduNa seta malai bo nalai mpuumo!" 1:28 Naliu haitu, natolelemo nasalisa kareba i Yesus ri njumangu bagia Galilea. 1:29 I Yesus ante topangoseaka-topangoseaka Ia nompalaisi banua petupu haitu bo kaliu-liu hau ri banua i *Simon bo Andreas. I Yakobus bo i Yohanes muni hau nosanggani nte ira. 1:30 Tempo haitu matua i *Simon mombine naturu ri paturuna sabana nakokora, bo niulirakamo i Yesus. 1:31 Jadi haumo i Yesus nanggaparai totua mombine haitu. NikingisiNa pale nu mombine bo nitulungiNa ia membangu. Kaliu-liu nabelomo ia, bo hau nombakadambanaka ira. 1:32 Nasolopa eo, nakavamo tona dea nanggeni roa-roara nadua bo tona nipesua seta. 1:33 Pura-pura tupu ngata haitu nasiromu ri ngayo banua niponturo i Yesus. 1:34 Bo i Yesus nompakabelo nadea tona anu nadua mpengaya-ngaya, bo nadea seta nipopalaiNa muni. Ledo nidekeiNa seta-seta haitu motesa sabana nisanira Iamo toGasa lako nte ELOHIM. 1:35 Nasadondo mpuu, da naruyona, nembangumo i Yesus bo nompalaisi banua. Ia hau ri ponturo nakalinoa bo nosambaya hamai. 1:36 Tapi i *Simon ante roa-roana nangelo Ia. 1:37 Niposinggavakarapa i Yesus, niuliramo ka Ia, "Guru, nadea tona nangelo Komiu." 1:38 Nesana i Yesus ka ira, "Anumo, kita mompapola polipata hau ri ngata-ngata ntanina ala mamala Kupatuduki muni tona hamai, sabana haitumo patuju kakavaKu ri dunia." 1:39 Jadi i Yesus hau nompatolele Kareba Belo ri banua-banua petupu ri njumangu ngata ri bagia Galilea. Bo Ia muni nompopalai seta-seta lako nte tona nipesua seta. 1:40 Naria saito tona nadua oge nakava nte i Yesus. Ia nantaputu bo nerapi nte rarana mpuu-mpuu nangulika i Yesus, "Pue, ane madota Komiu, Komiu nompakule mompakabelo yaku." 1:41 Naasi mpuu mata i Yesus nanggita tona haitu. Jadi nidikaNa paleNa ri karo ntona nadua haitu, bo niulikaNa, "Madota Yaku. Mabelomo komiu!" 1:42 Kaliu-liu nalipo dua ntona haitu bo nabelomo karona. 1:43 Naliu haitu, i Yesus nombatudu ia malai bo nipopaingaNa ivei: 1:44 "Nee mutesa ka tona anu najadi ri karomu. Tapi koimo hau nte *topanggeni pesomba bo popakitamo karomu ka ia ala rakitana nabelomo karomu. Bo dekeimo pesombamu ka ELOHIM nangoseaka anu nipakatantu ri atura Nabi Musa, ala mompopakita ka todea iko mpuu-mpuu nabelomo." 1:45 Tapi nau nitagi, kana hau nipatolelena kajadia pangane. Nitesana ka tona ri umba-umba sampe i Yesus domo namala nesua rangata. Ia nonturo ri savaliku ngata ri kalinona. Tapi naupa ivesia, todea lako ri umba-umba nakava njuu nte Ia.

i Markus 2

2:1 Bara sako-eo kaliuna haitu, nesua vaimo i Yesus ri ngata Kapernaum. Bo natolele karebana Ia naria ri banuaNa. 2:2 Nangepe haitu, nadeamo tona nakava nasiromu ri banua haitu sampe domo nasuka, nau ri ngayo vamba domo ria ponturo. Ri sia i Yesus nompatolele Tesa nu ELOHIM ka ira. 2:3 Tempo haitu nakavamo ampa tona nombakova roara napunggu. 2:4 Ledo namala ira nanggaparai i Yesus sabana tona ri sia nadea nosimpii gaga. Jadi hau ira nompene ri bavo ata banua haitu *2:4 Ata ntona hamai nalumbu sampe namala nipompene.* , bo nitonggara ata ri toto i Yesus. Naliu haitu, niuluramo topunggu nte ompana. 2:5 Tempo i Yesus nanggita karoso pomparasayara haitu, niulikaNamo topunggu haitu, "AnaKu, dosamu niampungimo." 2:6 Bara sako-ndua guru agama nonturo hamai nompekiri, 2:7 "Berimba bo nabia Ia notesa ivesia? Ia nanjalai ELOHIM apa nipakasimbayuNa kuasaNa ante kuasa nu ELOHIM ! Ledo ria saitoa manusia namala mombaampungi dosa, aga ELOHIM!" 2:8 Kaliu-liu nisani i Yesusmo anu nipekirira. Jadi niulikaNa ira, "Nakuya komiu nompekiri ivesia riara ntaimiu? 2:9 Ledo nakaja manguli ka topunggu, 'Dosamu niampungimo'. Nakajapa manguli 'Peanggamo, alamo ompamu bo polipamo'! *2:9 Namura nanguli 'dosamu niampungi' apa ledo rakita ntona bara majadi mpuu bara ledo. Tapi ane rauli 'Peanggamo bo polipamo' rakita ntona bara majadi mpuu bara ledo!* 2:10 Tapi Kupopakita ka komiu, Yaku, *Ana nu Manusia, nakuasa mombaampungi dosa manusia ri dunia." Bo nituduNamo topunggu haitu, 2:11 "Peanggamo! Alamo ompamu bo panjilimo!" 2:12 Bo kaliu-liu neangga mpuumo topunggu haitu ri ngayora pura-pura. Nialanamo ompana bo nanjilimo ia. Nanggita haitu, nokumaa puramo tona ri sia, bo ira nombatoiya ELOHIM. Niulira, "Dopa naria nikitata kajadia ivehaitu!" 2:13 Naliu haitu, hau vai sangganipa i Yesus ri tinggi rano. Nadea mpuu tona nakava nte Ia, bo Ia nompatuduki ira. 2:14 Naupu haitu, tempo i Yesus noliu ri ngata haitu, nikitaNa saito *topesingara balasitee nosanga i *Lewi, ana i Alfeus, nonturo ri kantoro ntopesingara balasitee. Nanguli i Yesus ka i Lewi, "Kamaimo, oseakamo Yaku." Kaliu-liu neangga i Lewi bo hau nangoseaka i Yesus. 2:15 Naliu haitu, haumo i Yesus nangande ri banua i Lewi nosanggani-nggani ante anaguruNa. Nadea topesingara balasitee bo tona niuli ntona nadea dosara nangande nosanggani-nggani ante ira, apa nadeamo tona ivehaitu nantuntuni i Yesus. 2:16 Tempo *guru-guru agama anu nangoseaka pepatuduki *ntoFarisi nanggita i Yesus nangande nosanggani-nggani ante topesingara balasitee bo tona nadosa, niulikara anaguru i Yesus, "Nakuya gurumiu nangande nosanggani-nggani ante topesingara balasitee bo tona nadosa?" 2:17 Nangepe pepekutanara haitu, i Yesus norapa ka ira ivei: "Tona ledo nadua ledo paraluu rapakulisi nu dokutoro, aga tona nadua. Patuju kakavaKu hitu mompokio tona nadosa mangoseaka Yaku, ledo mompokio tona nanoa." 2:18 Naria sanggani topangoseaka i Yohanes Topediu bo toFarisi nopuasa. Tempo haitu naria tona nakava nte i Yesus bo nekutana nte Ia, "Nakuya ana-anaguru i Yohanes bo topangoseaka toFarisi nopuasa, tapi topangoseaka Komiu ledo nopuasa?" 2:19 Nesana i Yesus ante porapa. NiuliNa ivei: "Ledo masipato torata mopuasa tempo ponika ane boti langgai da nosanggani ante ira. 2:20 Tapi makava tempona boti langgai raala lako nte ira. Tempo haitumo pade mopuasa ira." 2:21 I Yesus nompapola tesaNa, "Ledo ria tona notampala baju rantana ante kae nabaru. Apa kae nabaru mekonjo mombabitesi baju ranta haitu. Kaupuna mantambai kaluona bite nu baju. 2:22 Ivesia muni ante uve *anggur. Ledo ria tona nombaisi uve anggur nabaru ri pomboli *2:22 Pomboli uve anggur tempo haitu nipovia lako ri kulimba binata.* njae anu domo nagini. Sabana, uve anggur da nabaru morende bo mevoya mompakapasa pomboli njae haitu. Kaupuna uve anggur mabubu puramo. Jadi uve anggur nabaru kana raboli ri pomboli nabaru muni." 2:23 Tempo *eo penonto ntoYahudi, i Yesus ante anaguruNa noliu ri talua *gando. Ana-anaguruNa nombakaleti gando sakide pade nitiera bo niontara . 2:24 Jadi nanguli toFarisi, "Peinta vei! Nakuya anaguruMu nombaliunaka atura agamata? Apa nitagi nu agama nokarajaa ri eo penonto." 2:25-26 Nesana i Yesus, "Dopa nibacamiu anu nipovia Magau *Daud nggaulu? Tempo i Abyatar najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba, i Daud ante roa-roana naara taira bo ledo ria kandeara. Jadi i Daud nesua riara Banua nu ELOHIM bo nikandena roti nipesomba ka ELOHIM. Bo nidekeina muni ka roa-roana, naupa nangoseaka atura-atura agama aga *topanggeni pesomba namala mangande roti haitu. Tapi naupa ivesia, i Daud ledo nisalai. " *2:25-26 Haitu najadi dopame i Daud najadi magau. Peinta 1 Samuel 21:1-6.* 2:27 Pade i Yesus nompakaupu tesaNa ivei: "Eo penonto nipakatantu nu ELOHIM ala mantulungi manusia. Manusia nipajadi nu ELOHIM ledo ala rapandasa mangoseaka ada-ada eo penonto. 2:28 Jadi Yaku, Ana nu Manusia, nakuasa manguli nuapa masipato rapovia ri eo penonto."

i Markus 3

3:1 Naupu sia i Yesus nesua vai ri *banua petupu. Ri sia naria saito langgai nakoyo palena sabingga. 3:2 Bara sako-ndua *toFarisi ri sia nompariara pakabelo-belo ala rakitara i Yesus mompakabelo tona haitu ri *eo penonto, ala mamala rapangadura. 3:3 Nanguli i Yesus ka tona nakoyo palena haitu, "Kaimo!" 3:4 Pade i nipekutanaNa toFarisi naria ri sia, "Nangoseaka atura-atura agama nuapa nipaloga ka kita ri eo penonto, movia mabelo atau madaa? Mompakasalama tona atau mompatesi?" Tapi ira ledo nadota nesana. 3:5 Jadi i Yesus neili nangganoto tona ri sia. Narau mpuu raraNa tapi nabuku muni raraNa nanggita ira nakaa gaga bagara. Ledo ntoto naasi matara nanggita tona nakoyo palena. Bo nanguli Ia ka tona haitu, "Odomo palemu!" Niodo ntona haitu mpuumo palena, bo nabelomo. 3:6 Naupu haitu nesuvumo toFarisi lako ri banua petupu haitu bo hau nosimpotesa ante tona nosabingga ka Magau *Herodes, mangelo dala mompatesi i Yesus. 3:7 I Yesus ante anaguruNa hau ri Rano Galilea. Nadea mpuu tona lako ri bagia Galilea nantuntuni ira. Nadea muni tona nakava lako ri bagia Yudea, 3:8 lako ri Yerusalem, lako ri bagia Idumea, lako ri bagia sambote Binangga Yordan, bo lako ri ngata Tirus bo Sidon. Ira nakava nte i Yesus sabana niepera i Yesus novia kabaraka-kabaraka. 3:9 Nadea mpuu tona nasiromu ri sia sampe i Yesus nombatudu ana-anaguruNa mompakasadia sangu sakaya ka Ia ala nee sampe Ia raposiupisira. 3:10 Nadea mpuu tona nipakabeloNa bara ipia sampe pura-pura tona nadua nosimpago nompasimbuku mompakapara nte Ia ala ira mamala manggabe Ia. 3:11 Tona nipesua nu *seta, nggani-nggani nanggita i Yesus, kana nantaputu ira ri ngayoNa bo nongare-ngare, "Komiumo *Ana nu ELOHIM!" 3:12 Tapi i Yesus nombatagi ira, "Nee mpuu ratesamiu isema Yaku!" 3:13 Naupu haitu nantendemo i Yesus hau ri bulu, pade nipokioNa isema-sema nipodotaNa mangoseaka Ia, bo hau mpuumo ira. 3:14 Nakavapa ira, nipelisiNamo sapulu randua majadi suroNa ala ira momporoa Ia bo ratuduNa hau mompatolele Kareba Belo. 3:15 Bo nidekeiNa kuasa ka ira mompopalai seta-seta." 3:16 Hitumo sangara sapulu randua haitu: i Simon anu nipoposangaNa i Petrus, 3:17 i Yakobus bo tueina i Yohanes, ana-ana i Zebedeus. Ira randua nidaeNa Boanerges, batuana "Ana-ana nu guru kede". 3:18 Naria muni i Andreas, i Filipus, i Bartolomeus, i Matius, i Tomas, i Yakobus ana i Alfeus, i Tadeus, i Simon lako ri partei *Zelot, 3:19 bo i Yudas Iskariot anu mompobalu i Yesus. 3:20 Naupu sia i Yesus nanjili hau ri banua. Tapi nakava vai sanupa tona dea nasiromu, sampe Ia ante anaguruNa ledo nakapo nangande. 3:21 Sampesuvu i Yesus nangepe anu nipoviaNa haitu bo nisarumakara nabayamo Ia. Jadi nakavamo ira mangala Ia. 3:22 Nangulimo *guru-guru agama nakava lako ri ngata Yerusalem ivei: "Ia nipesua i *Beelzebul, Magau nu Seta. Magau nu Seta haitumo nombadekei kuasa ka Ia nompopalai seta!" 3:23 Jadi i Yesus nombaronde todea haitu bo notesa porapa ka ira ivei: "Berimba *Magau nu Seta mompopalai setana mboto? 3:24 Ane maria saito magau bo todeana bate-batena nosipobali, ledo masae mageromo kamagaua haitu. 3:25 Bo ane tona sambanua ledo maria posintuvura bo aga mosipobali, ira sambanua haitu aga masimpotare. 3:26 Ivesia muni ante Magau nu Seta. Ane Magau nu Seta mompopalai roana bo seta-setana mosipobali, natantumo kamagauana ledo ntoto maroso, aga magero. 3:27 Ledo ria saitoa tona mamala mesua riara banua ntona naroso bo mangago mbara-mbarana ane tona naroso haitu ledo ratipungguna ntani ruru. Maliu haitu pade mamalamo isi banua raalasina. Ivesia muni Yaku namala nompopalai seta, sabana Yaku nokolu nombadagi Magau nu Seta. 3:28 Pariaramo tesaKu hitu! Pura-pura dosa manusia bo tesa-tesa nesalai, mamala raampungi. 3:29 Tapi isema-isema nombasalai Nosa Gasa, ledo raampungi. Sabana, pesalaina haitu mai dosa sampe ri kasae-saena." 3:30 I Yesus nanguli ivesia sabana naria tona nanguli Ia nipesua nu seta tano mai, kuasaNa lako ri Nosa Gasa . 3:31 Naupu haitu nakavamo tina i Yesus bo sampesuvu-sampesuvuNa. Ira nepopea ri savalikuna bo nitudura tona hau mombaronde i Yesus. 3:32 Tempo haitu tona dea nonturo nantagui i Yesus. Niulikara Ia, "Guru, naria tinaMiu bo sampesuvuMiu ri savalikuna. Nielora Komiu." 3:33 Nesanamo i Yesus, "Isema kakanana tinaKu bo sampesuvuKu?" 3:34 Pade nikanotoNa pura-pura toponturo ri sinjoriNa bo niuliNa, "Komiumo hii tinaKu bo sampesuvu-sampesuvuKu! 3:35 Apa isema-sema nangoseaka dota nu ELOHIM, iamo sampesuvuKu bo tinaKu."

i Markus 4

4:1 Naria saeo i Yesus nompaguru ri tinggi rano Galilea. Nadea mpuu tona nombatagui Ia. Jadi Ia nesavi bo nonturo riara sakaya bo todea neangga ri kabatana ri tinggi rano. 4:2 Nadea ngayana nipepatudukikaNa ante nompake porapa ivei: 4:3 "Epemo! Naria saito toposavu. 4:4 Tempo ia nosavu, sanu savua nanavu ri dala. Bo tonji-tonji nakava nanteosi savua haitu sampe naupu. 4:5 Naria muni sanu savua nanavu ri tana navatu. Savua haitu nasalisa natuvu sabana tanana ledo nakumba. 4:6 Tapi napanepa eo, nalelemo bo nangaumo sabana ledo nandala kalena. 4:7 Bo naria muni sanu savua nanavu ranggarui. Karui haitu natuvu bo nangupisi savua sampe ledo nabelo katuvuna bo ledo novua. 4:8 Bo naria muni sanu savua nanavu ri tana naboya. Savua haitu natuvu sampe nambaso bo novua nabelo. Savua haitu novua talupulu-nggani kadeana, naria sanu onopulunggani bo naria muni sanu saatu-nggani kadeana vuana." 4:9 Bo nanguli munimo i Yesus ka ira, "Isema-sema naria talingana, pariaramo porapa hitu." 4:10 Tempo i Yesus damo saitoNa, nakavamo ana-anaguruNa sapulu randua nosanggani-nggani ante tona ntanina anu nangepe porapa niuliNa pangane bo nipekutanara batuana porapa haitu. 4:11 Nangulimo i Yesus ka ira, "Bara ipia dopa nisani nu manusia berimba *Poparenta nu ELOHIM. ELOHIM nompopaisanina ka komiu, tapi tona ledo najadi todea riara Poparenta nu ELOHIM kana rapatuduki ante porapa-porapa, 4:12 ala madupa tesa ri Buku Gasa ivei: 'Tona gahaitu masaro manggita tapi ledo rasanira batuana. Raepera tapi ledo rasanira batuana. Mbelaka ira majea bo raampungi nu ELOHIM.' " (4:12 Yesaya 6:9-10) 4:13 Naupu sia nangulimo i Yesus ka ira, "Ane ledo nisanimiu batuana porapa pangane, berimbamo rasanimiu porapa-porapa ntanina? 4:14 Toposavu haitu nirapaka tona nompatolele Tesa nu ELOHIM. 4:15 Savua nanavu ri bivi dala, nirapaka tona anu nangepe Tesa nu ELOHIM, tapi Magau nu Seta nakava nangala tesa dako nesua riara ntaira. 4:16 Savua nanavu ri tana navatu nirapaka tona anu nangepe Tesa nu ELOHIM bo kaliu-liu nadamba nantarima tesa haitu. 4:17 Tapi ledo naroso pomparasayara, nasimbayu mpo tuda-tuda ledo naroso pokalena. Tempo ira nipandasa bara nipakasusa sabana nomparasaya Tesa haitu, kaliu-liu nouramo rarara. 4:18 Savua nanavu ranggarui nirapaka tona anu nangepe Tesa nu ELOHIM, 4:19 tapi nabago gaga rarana nompekirika katuvura mboto. Ira aga naino ka doi bo nadidi ka mbara-mbara mpengaya-ngaya ri dunia. Haitu pura-pura nangupi Tesa nu ELOHIM sampe ledo ria aselena riara nggatuvura. 4:20 Savua nanavu ri tana naboya nirapaka tona anu nangepe Tesa nu ELOHIM bo nantarima Tesa haitu. Kaupuna naria asele lako ri Tesa haitu riara nggatuvura, naria sanu talupulu-nggani kadeana, naria onopulu-nggani kadeana bo naria sanupa saatu-nggani kadeana." 4:21 Bo nanguli munimo i Yesus ka ira, "Natantumo ane kita motunju poindo, ledo rataloduta ntonda atau radikata ri tambe mpaturu! Tantu poindo haitu radikata ri kalangana. 4:22 Haitu nogambara ka kita, pura-pura anu nitabuniaka sii-sii kana rapakalanto ngena, bo pura-pura anu dopa nisani ntona sii-sii kana rasani ntona pura bara maipia. 4:23 Isema-sema naria talingana kana rapariarana TesaKu hitu!" 4:24 Pade i Yesus nompapola tesaNa ivei: "Pariaramo tesaKu hitu! Posuka nipakemiu nosuka ka tona ntanina, haitu muni rapake nu ELOHIM mosuka ka komiu, bo ratambaikiNa melabipa vai. 4:25 Isema-sema mantarima bo mangoseaka Tesa nu ELOHIM, kana ratambaika pangisanina Tesa haitu. Tapi isema-sema ledo mantarima bo mangoseaka Tesa nu ELOHIM, pangisani anu naria nte ia ralelakasi lako nte ia." 4:26 Bo nangulimo i Yesus, "Ane ELOHIM momparenta mpo Magau, kajadina nasimbayu mpo anu najadi nte toposavu ri taluana. 4:27 Bongina toposavu haitu namonjo, eona ia nemata. Savua haitu bate-batena natuvu sampe nambaso. Ledo nisani ntupu ntalua berimba sampe savua haitu natuvu. 4:28 Tana mbotomo mompakatuvu pae haitu. Pamulana nesuvu kadana. Naupu haitu novua pae, bo kaupuna naisimo pae. 4:29 Ane natasamo pae, haumo tona mokato apa nakavamo tempona mokato." 4:30 Nanguli muni Yesus, "Nuapa mamala rapasimbayuka Poparenta nu ELOHIM? Porapa nuapa rapaketa? 4:31 Poparenta nu ELOHIM namala nirapaka batu mandoe *4:31-32 Mandoe nitesara ri sii sangaya mandoe nambaso, sampe talu-metere kalangana.* , anu nakodi ntoto. 4:32 Tapi ane rasavu mandoe haitu, matuvu, mambasopa pade uta-uta ntanina bo motinggu mbaso, sampe tonji-tonji ri laerava namala mojumu bo mekanaluu ri sia." 4:33 Ivesiamo i Yesus nompaguru todea ante nompake mpengaya-ngaya porapa, nangoseaka pompakulera mombapaha. 4:34 Ia bate-batena nompake porapa ane notesa ka todea. Tapi ane nosanggani-nggani ante ana-anaguruNa, ledo nipakeNa, bo pura-pura tesaNa nitenteiNa pakalanto ka ira. 4:35 Nggoviana haitu muni, i Yesus nangunaka ana-anaguruNa, "Anumo! Hau kita mosakaya mevote rano." 4:36 I Yesus da nonturo riara sakaya, jadi ana-anaguruNa nompalaisi todea bo hau nesavi sakaya nte i Yesus bo nalaimo ira. Naria muni tona ri bara sako-angu sakaya ntanina nantuntuni sakayara. 4:37 Dopa nasae ntoto polipara, sampesanika nakavamo poiri narimboso nompakambaso balumba nu rano. Balumbabalumba haitu nombarumpa sakayara sampe uve rano nesua riara sakayara, bo sakidepa natala. 4:38 Tempo haitu i Yesus namonjo ri luna ri puri nu sakaya. Jadi hau ana-anaguruNa mombalike Ia bo nanguli, "Guru, ledo napari raraMiu kita malodo nte sakaya?" 4:39 Jadi nembangumo i Yesus bo nompopetaa poiri bo nanguli ka balumba-balumba mbaso, "Penontomo! Kalinomo!" Bo poiri nenonto mpuumo bo nalino munimo uve rano haitu. 4:40 Nangulimo i Yesus ka anaguruNa, "Nakuya komiu naeka? Nakuya bo dopa niparasayamiu Yaku?" 4:41 Jadi naeka bo nokumaa mpuumo ana-anaguruNa. Nosimpekutanamo ira, "Isema tano tona hitu sampe nau poiri bo balumba natundu nanturusi parentaNa?"

i Markus 5

5:1 Naupu haitu i Yesus ante ana-anaguruNa nakava ri sambote Rano Galilea ri bagia Gerasa. 5:2 Tempo i Yesus nanau lako ri sakaya nakavamo saito langgai nesuvu lako ri podayo. Tona haitu nipesua nu *seta. 5:3 Ia nonturo ri tatanga nu podayo, bo domo naria saitoa tona nompakule mantipunggu ia, naupa ante rante. 5:4 Nadea ngganimo kadana bo palena nirante ntona, tapi rante haitu nipudusina bo ase nitipungguka kadana namala nikotosakana. Ledo ria saitoa nompakule nombataamaka ia. 5:5 Eo bongi ia aga nanjayo hau-tumai ri podayo bo ri bunti-buntina, nongare-ngare bo nombabakasi karona mboto ante vatu. 5:6 Da nggavaona nikitanamo i Yesus. Jadi nangovamo ia hau mosinggavaka i Yesus bo nantaputu ri ngayoNa. 5:7 Namangga mpuu ia nongare, "He! Yesus, *Ana nu ELOHIM anu Neliu KalangaNa! RakuyaMiu yaku? Ri panggita nu ELOHIM kuperapi nee rapandasaMiu yaku!" 5:8 Niulina ivesia sabana lave nitudu i Yesus mamimo seta haitu ivei: "He, Seta! Palaimo lako ri tona hitu!" 5:9 Pade nipekutana i Yesusmo tona haitu, "Isema sangamu?" Nesanamo seta haitu, "Sangaku Njobu-njobu, sabana nadea mpuu kami." 5:10 Seta-seta haitu nerapi njuu nte i Yesus, nee mpuu rapopalai ira lako ri bagia haitu. 5:11 Napara ri sia, nadea mpuu bavu nangelo kandeara ri kente nu bulu. 5:12 Jadi seta-seta nesua nte tona haitu nerapi nte i Yesus, "Palogamo kami mesua riara bavu-bavu gahaitu!" 5:13 Jadi i Yesus nombadekei seta-seta gahaitu hau nte bavu dea. Jadi seta-seta gahaitu nesuvu mpuumo bo nesua riara bavu dea. Bavu gahaitu nte ronjobu kadeana, nipesua nu setapa, notingganavu puramo lako ri dapala hau rarano bo nalodo puramo. 5:14 Jadi nangovamo topojaga bavu haitu bo nombatesa kajadia haitu ka tona riara ngata bo ri buluna napara ngata haitu. Pade nesuvumo tona nompeintaka anu najadi. 5:15 Nakavapa ira nte i Yesus, nikitara tona nipesua nu seta pangane nonturomo. Ia nobajumo bo nanotomo pekirina. Jadi naeka puramo ira nanggita ia. 5:16 Tona nanggita kajadia haitu notesa anu najadi nte tona nipesua nu seta, bo nitesara muni anu najadi nte bavu dea. 5:17 Naupu haitu todea nombasaravi i Yesus malai lako ri bagia haitu. 5:18 Tempo i Yesus nesavi sakaya vaimo, tona nipesua nu seta pangane nerapi nte mpuu-mpuu ala ia rapaloga mantuntuni i Yesus. 5:19 Tapi i Yesus nombatagi ia ivei: "Nee. Panjilimo iko hau nte sampesuvumu bo uli ka ira anu nipovia nu ELOHIM ka iko bo pompoasiNa iko." 5:20 Jadi haumo tona haitu bo nompamulamo ia nompatolele anu nipovia i Yesus ka ia ri bagia Sapulu Ngata. Nangepe tesana haitu, nokumaa puramo tona. 5:21 Naupu sia, i Yesus nesavi sakaya hau ri sambote rano. Nakava hamai, nadea mpuu tona nasiromu nte Ia. 5:22 Da ri tinggi rano Ia, nakavamo saito pakeni ri banua petupu ntoYahudi nosanga i Yairus. Tempo nikitana i Yesus, nantaputumo ia ri kadaNa 5:23 bo nerapi ante rarana mpuu-mpuu, "Guru, anaku mombine nadua ntamo, damo kamatena. Tulungi! Hau kita ri banuaku bo dika paleMiu ri karona ala mabelo mpanjili bo nepa mamate!" 5:24 Jadi haumo i Yesus nosanggani-nggani ante i Yairus. Nadea mpuu tona nantuntuni ira bo nomposimpii i Yesus. 5:25 Ri sia naria saito mombine sapulu rompaemo naraa njuu. *5:25 naraa njuu . Haitumo, nasimbunga.* 5:26 Mpendua ngganimo ia nipakulisi ante mpengaya-ngaya pakuli nu dokutoro, sampe naupumo doina nipombayarina, ledo nabelo duana aga nantambai kadaana. 5:27 Mombine haitu nangepe kareba i Yesus, jadi hau ia ri tatanga ntodea, nanggaparai puri i Yesus bo nombakabe bajuNa, 5:28 sabana nipekirina, "Nau aga bajuNa kukabe mabelomo yaku." 5:29 Sanggaupu nikabena, nenontomo raana bo nirasaina nabelomo. 5:30 Tempo mombine haitu nanggabe bajuNa, i Yesus kaliu-liu nombarasai kuasaNa nesuvu lako ri karoNa. Jadi neilimo Ia ri tatanga ntodea haitu bo nanguli, "Isema nanggabe bajuKu pangane?" 5:31 Nesanamo ana-anaguruNa, "NikitaMiu mbotomo tona dea damo nosimpii. Bo Komiu nekutana isema nanggabe Komiu?" 5:32 Tapi i Yesus nombalele mata nangelo topanggabe bajuNa. 5:33 Nisani nu mombine haitu anu najadi ri karona. Jadi noletemo ia naeka, bo nantaputu ri ngayo i Yesus bo nenoa iamo nanggabe baju i Yesus pangane. 5:34 Nangepe haitu, nangulimo i Yesus, "AnaKu, nabelomo iko sabana iko nomparasaya Yaku. Panjilimo. Damo ELOHIM mompakatinonto raramu. Nabelomo iko! Domo murasai dua haitu hanupa." 5:35 Da notesa i Yesus, nakavamo bara sako-ndua tona lako ri banua i Yairus, pakeni ri *banua petupu pangane. Nangulimo ira ka i Yairus, "Tua, namatemo anamiu. Tumo mompakalenge i guru hau ri banuamiu." 5:36 Tapi i Yesus ledo nompariara tesara haitu. NiulikaNa i Yairus, "Nee maeka. Parasayamo Yaku!" 5:37 Bo ledo nidekei i Yesus tona dea mantuntuni Ia hau ri banua i Yairus. Aga i Petrus, i Yakobus bo i Yohanes nidekeiNa hau mosanggani nte Ia. 5:38 Tempo ira nakava ri banua i Yairus, nikita i Yesusmo tona nakanano mpuu. Naria tona notumangi mpojea ante suara namangga. 5:39 Nesuamo i Yesus hau riara banua bo nanguli ka ira, "Nakuya komiu nakanano bo notumangi-mangi mpojea ivehitu? Ngana haitu ledo namate aga namonjo!" 5:40 Nangepe i Yesus nanguli ngana haitu aga namonjo, nipongirikaramo. Jadi i Yesus nompopalai pura-pura ira haitu, pade nikeniNa tina tuama ngana nadua haitu bo anaguruNa hau nosangganinggani nte Ia riara tombi nu ngana. 5:41 Naupu sia, nikingisiNa pale ngana haitu bo niuliNa, "Talita kum," batuana: "Ana, Kuuli ka iko, pembangumo!" 5:42 Kaliu-liu nembangu mpuumo ngana mombine haitu bo nolipamo. Umuru nu ngana haitu sapulu rompaemo. Pura-pura tona nanggita kajadia haitu nokumaa mpuu. 5:43 I Yesus nombatagi ira, "Nee mpuu ratesa ka tona ntanina anu najadi ri sii!" Bo nituduNa ira mompakande ngana haitu.

i Markus 6

6:1 Naupu haitu, i Yesus nompalaisi ngata haitu bo nanjili hau ri ngataNa mboto nosanggani-nggani ante ana-anaguruNa. 6:2 Ri *eo penonto, Ia nompaguru ri *banua petupu. Todea hamai nokumaa mpuu nangepe pepatudukiNa. Nanguli ira, "Lako ri umba nipangisaniNa pura-pura haitu? Noto nuapa nidekei ka Ia? Berimba sampe nipakuleNa novia kabarakakabaraka? 6:3 Apa ledo Ia aga pande kayu, ana i Maria bo tuaka i Yakobus, Yoses, Yudas bo i Simon? Bo tueiNa mombine naria muni ri tatangata ri sii!" Jadi naduamo rarara bo nipoarara pepatudukiNa. 6:4 Pade nangulimo i Yesus ka ira, "Saito *nabi nibila ntona ri umba-umba. Tapi ri ngatana mboto bo ri tatanga nu sampesuvu-sampesuvu bo tina tuamaNa, Ia ledo nibila." 6:5 Ri ngata haitu ledo nadea kabaraka nipovia i Yesus, aga nompakabelo bara sako-ndua tona nadua ante nombadika paleNa ri karora. 6:6 Bo nahera mpuu i Yesus nanggita ira ledo nomparasaya. Naupu haitu haumo i Yesus nompesayoki ngata-ngata ntanina ri bagia haitu, bo nompatolele Tesa nu ELOHIM. 6:7 NirondeNa sapulu randua anaguruNa bo nituduNa ira randua-randua hau mompatolele Kareba Belo. NidekeiNa kuasa ka ira mompopalai *seta-seta. 6:8 I Yesus nompatotosi ka ira ivei: "Nee madea anu rakenimiu riara mpolipamiu. Nee manggeni baku atau batutu, atau doi. Aga toko polipa namala rakenimiu. 6:9 Komiu mamala mosandale, tapi nee manggeni rontonga baju." 6:10 Bo niuliNa muni, "Ane komiu ratarima ntona riara banuara, ponturomo ri sia sampe makava gantana komiu mompalaisi ngata haitu. 6:11 Tapi ane maria tupu ngata ledo madota mantarima komiu ri ngatara bo ledo rapokonora mangepe pepatudukimiu, tapaimo sovu lako ri kadamiu *6:11 tapaimo sovu lako ri kadamiu: batuana, nipoara. Tupu ngata haitu nompoara Tesa nu ELOHIM. Jadi ELOHIM muni mompoara ira bo mombahuku ira.* tempo komiu mompalaisi ngata haitu, tandana ELOHIM mompoara ira ." 6:12 Naupu haitu, haumo ira sapulu randua mompatolele ka todea kana majea lako ri dosara. 6:13 Bo nadea seta nipopalaira lako ri karo ntona nipesua nu seta, bo nigesera lana tona nadua bo nipakabelora. 6:14 Magau *Herodes muni nangepe kareba i Yesus, sabana sanga i Yesus natolelemo ri umba-umba. Naria sanu tona nanguli, "Ia haitu i Yohanes Topediu natuvu mpanjili! Haitu sampe Ia nakuasa novia kabarakakabaraka ivesia!" 6:15 Naria sanu tona ntanina nanguli, "Iamo mai, Nabi *Elia natuvu mpanjili." Bo naria muni nanguli, "Ia haitu nabi nasimbayu nte nabi-nabi nggaulu." 6:16 Tapi tempo Magau Herodes nangepe tesa-tesa haitu niulina, "Natantumo Ia haitu i Yohanes Topediu. Bara ipia nituduku tona nombatampa balenggana. Tapi sii-sii ia natuvu mpanjili!" 6:17-18 Magau Herodes nanguli ivesia sabana anu najadi bara ipia nte i *Herodias. Magau Herodes nompoberei i Herodias, nau kakanana i Herodias berei i Filipus, tuaka Magau Herodes mboto. Mpendua nggani i Yohanes Topediu nangonteaka Magau Herodes ivei: "Nangoseaka Atura-atura nu ELOHIM, ledo masipato komiu mompoberei eramiu mboto!" Jadi Magau Herodes nombatudu tona nombasaka i Yohanes, bo nirantera ia bo nisuarakara riara ntarunggu. 6:19 Bo nadua mpuumo rara i Herodias nanggita i Yohanes. Ia madota i Yohanes rapatesi tapi ledo najadi, 6:20 sabana Magau Herodes naeka rarana nte i Yohanes. Nisanina i Yohanes tona nanoa bo nagasa rarana. Jadi nisalikuna i Yohanes bo ledo nidekeina rapatesi. Ane niepena tesa i Yohanes, domo nasilonga pekirina, tapi nasana muni rarana nangepe tesana. 6:21 Kaupuna i Herodias nanggava loga nabelo ala i Yohanes mamala rapatesi. Ri eo pombatoraki Magau Herodes, nipoviana posusa bo nigagana pura-pura tomaoge, tadulako-tadulako bo totua-totua lako ri njumangu bagia Galilea. 6:22 Ri posusa haitu ana i Herodias randaa nesua nolodi nabelo ri ngayora pura-pura. Randaa haitu mpuu-mpuu nompakadamba rara Magau Herodes bo toratana haitu. Jadi nangulimo i Herodes ka randaa haitu, "Ulimo nuapa-nuapa mupodota, kana kudekei ka iko." 6:23 Magau nojanji bo *nosumpa ka randaa haitu, "Nuapa-nuapa muperapi kana kudekei ka iko, nau sampe santanga lako ri pura-pura bagia Poparentaku!" 6:24 Nangepe haitu, nesuvumo randaa hau nekutana nte tinana, "Ina, nuapa masipato kuperapi nte Magau?" Nesanamo tinana, i Herodias, "Perapimo balengga i Yohanes Topediu!" 6:25 Jadi nasalisalisamo randaa haitu nanjili hau nte Magau bo nerapi, "Yaku merapi balengga i Yohanes Topediu ratuu ri dula bo rakeni ka yaku hitu-hitu!" 6:26 Nangepe perapi randaa haitu, nasusa mpuumo rara i Herodes. Tapi ledo nabia ia mompoara perapi haitu sabana ia nojanji bo nosumpa ri ngayo ntoratana. 6:27 Jadi nitudunamo nasalisa saito topojaga hau mompatesi i Yohanes. Hau mpuumo tona haitu mombatampa balengga i Yohanes ri tarunggu. 6:28 Pade nikeninamo balengga i Yohanes nituu ri dula bo nidekeina ka randaa haitu, pade randaa haitu nombadekei ka tinana. 6:29 Sampangepe kajadia haitu, nakavamo anaguru i Yohanes mangala karobatana ri tarunggu bo nitanara ri dayo. 6:30 Anaguru i Yesus nanjili lako nompatolele Kareba Belo, bo nasiromu mpanjili nte i Yesus bo notesa pura-pura anu nipoviara bo nipatudukikara. 6:31 Pade nangulimo i Yesus ka ira, "Anumo, kita hau ri kalinona mangosanaka!" NiuliNa ivesia sabana nadea mpuu tona damo nosinjambeiki nakava sampe nau nangande ledo nakapo. 6:32 Jadi nosakayamo ira hau ri ponturo kalinona. 6:33 Tapi nadea tona nanggita ira bo nisani ntodea patujura. Jadi, nadea tona lako ri pura-pura ngata ri bagia haitu, nompari-mpari hau nangose dala ri kabatana mompasintou i Yesus ante anaguruNa ri ponturo rakalaura. 6:34 Tempo i Yesus nanau lako ri sakaya, nikitaNa nadea mpuu tona nompopea Ia. Naasi mpuu mataNa nanggita ira apa ira nasimbayu mpo bimba-bimba ledo ria topoevuna. Jadi Ia nompatuduki mpengaya-ngaya pepatuduki ka ira. 6:35 Nauru nggoviapa, nangulimomo anaguruNa, "Guru, domo masae mabongimo bo ponturo hitu nakalinoa. 6:36 Agina rapopanjiliMiumo todea gahaitu ala ira mamala mangali kandea ri ngata-ngata napara ri sii." 6:37 Tapi nesana i Yesus, "Komiumo mombadekei kandea ka ira." Nanguli vai anaguruNa, "Hai, berimbamo? Hau raalika? Ane raalika roti rakande ntona ivehaitu gaga kadeana, bara aga gaji ntona valu-mbula pade magana!" *6:37 Basa Yunani: alina roatu dinar. Sangu dinar gaji ntopokarajaa saeo. Jadi ane tona mokarajaa roatu eo, gajina roatu dinar.* 6:38 Nekutanamo i Yesus, "Sakuya kadeana roti naria nte komiu? Paresa ntani ruru!" Naupu niparesara niuliramo ka i Yesus, "Lima-angupa roti bo rombaapa bau." 6:39 Pade nitudu i Yesusmo ira mompasiayu todea ala ira motagu-tagu monturo ri kavoko naramata. 6:40 Jadi nonturomo ira notagu-tagu, naria saatu santagu, naria limapulu santagu. 6:41 I Yesus nangala lima-angu roti bo rombaa bau haitu, pade nitingoaNa langi bo nosambaya, nanguli tarima kasi ka ELOHIM. Naupu haitu, nitubi-tubiNa roti bo nidekeiNa ka ana-anaguruNa mompalele ka todea gahaitu. Ivesia muni nipoviaNa ante bau rombaa. 6:42 Ira pura-pura nangande sampe nabosu. 6:43 Naupupa todea nangande, haumo anaguruNa nompasiromu roti bo bau labina nikande ntodea. Sapulu rotondapa tubi-tubi roti bo bau naboli. 6:44 Kadea langgai nangande, nitasere lima-njobu. 6:45 Naupu haitu, kaliu-liu nitudu i Yesusmo anaguruNa mesavi sakaya, mokolu hau ri ngata Betsaida ri sambote rano. Apa Ia da mompopanjili todea hau ri ngatara mboto. 6:46 Nogaapa nte todea, haumo Ia mosambaya ri bulu. 6:47 Nabongipa, ri tatanga ntasimo sakayara, tapi i Yesus da naboli ri kabatana. 6:48 NikitaNa nandasamo anaguruNa nombavose sakayara sabana poiri narimboso nantomunaka ira. Nitasere tinti tatalu bobayana, nakavamo i Yesus nolipa ri bavo nu uve bo Ia madota mombaliunaka ira. 6:49 Nikitarapa Ia nolipa ri bavo nu uve, nisarumakara bara mboa, 6:50 jadi nongare-ngare ira sabana navanggaa puramo. Tapi i Yesus kaliu-liu nanguli ka ira, "Nee maeka! Pakaroso raramiu! Yaku hii." 6:51 Pade nesavimo Ia riara sakaya nosinggani nte ira, bo nenontomo poiri mbaso. Nokumaa bo naingu mpuu rarara. 6:52 Naupa nikitaramo kajadia ante roti pangane, ledo nisanira isema kakanana i Yesus, sabana da nakumba pompahara. 6:53 Sanggavote i Yesus bo anaguruNa ri tinggi rano napara bagia *Genesaret, nesampomo sakayara. 6:54 Dako nesuvu lako ri sakaya, kaliu-liu nisani ntonamo i Yesus. 6:55 Jadi nangova ira hau ri ngata-ngata napara ri sia bo nikovara tona nadua ante ompa paturuna hau ri ngata nikakava i Yesus. 6:56 Ri umba-umba ngata nikalau i Yesus, kana naria tona nanggeni tona nadua hau ri potomu. Bo niperapira nte i Yesus ante mpuu-mpuu ala tona nadua haitu mamala manggabe bajuNa, nau aga doena. Bo isema-sema nanggabe doe nu bajuNa, kana nabelo.

i Markus 7

7:1 Naria saeo, salunu *toFarisi bo bara sako-ndua *guru agama lako ri ngata Yerusalem nakava mosinggava nte i Yesus. 7:2 Nikitara bara sako-ndua anaguru i Yesus nangande mpale, bo palera nireke naruto apa ledo nemanjo nantuntuni ada ntoFarisi. 7:3 ToFarisi bo nadea *toYahudi ntanina natutu mpuu nangoseaka ada haitu, ira ledo nangande ane dopa nemanjo nantuntuni ada-ada ntotuara. 7:4 Ivesia muni ane ira manjili lako ri potomu. Dopame ira nangande, kana nipegasara ntani karora pade mamala mangande. Bo nadea muni ada-ada ntanina nioseakara. Evamo, cara motoposi boda, jolo, kura, bo paturu. 7:5 Haitu sabana toFarisi bo *guru-guru agama haitu nekutana nte i Yesus, "Nakuya ana-anaguruMiu ledo nangoseaka ada-ada ntotuata? Nakuya ira nangande bo ledo nemanjo ntani ruru?" 7:6 Nangulimo i Yesus ka ira, "Komiu aga tona nabelo ri sumba! Nakana mpuu tesa nu ELOHIM niboto Nabi Yesaya nggaulu, notesa komiu! 'Tona hitu nombasomba Yaku aga ri sumba, tapi riara ntaira ledo nipeilira Yaku. 7:7 Ledo ntoto ria gunana ira mombasomba Yaku sabana pepatuduki nipepatudukikara niulira atura-aturaKu tano aga ada-ada nu manusia.' (7:6-7 Yesaya 29:13) 7:8 Parenta nu ELOHIM nipoaramiu bo ada-ada nu manusia nikangisimiu pakaroso." 7:9 Bo nanguli munimo i Yesus ka ira, "Natau mpuu komiu nompoara parenta nu ELOHIM ala komiu mompakasisi ada-adamiu mboto. 7:10 Jonjona, Nabi Musa nanguli ivei: 'Bilamo tina tuamamu!' *7:10 Pesuvu 20:12; Ulangan 5:16* Bo niulina muni, 'Isema-sema mombapindasi tuamana atau tinana, kana rapatesi.' *7:10 Pesuvu 21:17; Imamat 20:9 * 7:11 Tapi komiu nompatuduki ivei: Domo paraluu kita mombabila tina tuamata asaa raulita ivei: 'Nuapa masipato kudekei ka komiu totua, naupumo nisombaku ka ELOHIM.' 7:12 Jadi domo nipalogamiu ia mantulungi tina tuamana. 7:13 Ante pepatuduki ivehaitu, domo niparibavomiu Tesa nu ELOHIM, damo aga ada-adamiu nioseakamiu. Bo da nadeapa muni anu ntanina ivehaitu nipoviamiu." 7:14 Naupu sia, i Yesus nombaronde todea vai bo niulikaNa, "Epemo, ala rasanimiu! 7:15 Ledo ria sangaya nuapa-nuapa lako ri savalikuna mesua riara ntai manusia mamala mompakaruto ira. Tapi pokainggu nadaa anu nopuna lako riara ntai nu manusia, haitumo nompakaruto ira. 7:16 Isema-sema naria talingana kana rapariarana pakabelo-belo tesaKu hitu." 7:17 Naupu haitu, i Yesus nompalaisi todea bo nesua hau rabanua. Pade nekutanamo anaguruNa nuapa batuana porapa nitesaNa pangane. 7:18 Nangulimo i Yesus ka ira, "Hai! Dopa muni nipahamiu? Ledo ria sangaya kandea nikande nu manusia mamala mompakaruto ia. 7:19 Sabana kandea haitu ledo nesua riara pekirina, tapi aga nesua riara ntai likona, bo lako ri tai likona aga nesuvu mpanjili." Ante nanguli tesa haitu, i Yesus nompakatantu mpengaya-ngaya kandea mamala rakande, bo ledo ria nipopali. 7:20 Pade nanguli vai i Yesus, "Anu nesuvu lako ri pekiri nu manusia, haitumo nompakaruto ia. 7:21 Apa lako riarana haitumo neumba pekiri-pekiri nadaa, anu nanggeni ia mogau nabuga, mangangga, mepatesi, 7:22 mobualo, madoko ka mbara-mbara, movia anu nadaa, mebagiu, majampa, masiriati, mesalai, malanga rara, bo metidoyo. 7:23 Pokainggu nadaa ivehaitu neumba lako riara ntai manusia bo haitumo nompakaruto ira." 7:24 Naupu haitu i Yesus hau ri bagia napara ngata Tirus. Nakava hamai nesuamo Ia rabanua. PatujuNa ala ledo rasani ntodea, tapi kakavaNa haitu ledo namala nitabuniaka. 7:25-26 Ri sia naria saito mombine ledo toYahudi lako ri bagia Fenisia. Anana mombine nipesua nu *seta. Jadi niepenapa kareba i Yesus naria ri ngata haitu, nakavamo ia nantaputu ri ngayo i Yesus bo nerapi ante rarana mpuu, "Tulungimo yaku, popalaimo seta lako nte anaku!" 7:27 Tapi nanguli i Yesus ka ia, "Yaku kana mantulungi toYahudi ntani ruru. Apa ledo masipato roti nipasadia ka ngana aga radekeika asu." *7:27 Ane toYahudi mompandaente tona ledo toYahudi, biasa niulira "asu".* 7:28 Nangulimo mombine haitu, "Nakana, Pue. Tapi asu-asu ri tambe meja muni nangande vero-vero nu roti nanavu lako nte ngana-ngana." 7:29 Bo nangulimo i Yesus ka mombine haitu, "Nakana tesamu. Jadi, panjilimo! Lako ri pomparasayamu tutu nalaimo seta lako nte anamu." 7:30 Jadi nanjilimo mombine haitu hau ri banuana. Nikavana anana naturu bo nabelomo, bo nalai mpuumo seta. 7:31 Naupu haitu nalaimo i Yesus lako ri bagia Tirus, bo nipapolaNamo polipaNa noliu ngata Sidon hau ri Rano Galilea pade noliu ri bagia Sapulu Ngata. 7:32 Nakava hamai naria bara sako-ndua tona nanggeni ka Ia saito tobongo ledo nasova notesa. Bo ante mpuu-mpuu rarara, niperapira ala i Yesus mombadika paleNa bo mompakabelo talinga ntobongo haitu. 7:33 I Yesus nombataniaka tobongo haitu hau santanina, bo nidikaNa koya mpaleNa ri bolo ntalinga ntona haitu ntimali-mali. Pade niveulusiNa bo nituiNa dila ntona haitu. 7:34 Naupu haitu nitingoaNamo langi bo nosuu nosaNa bo nanguli, "Efata!" Batuana, "katebukamo". 7:35 Eva nisuka, nabelo mpuumo talinga ntona haitu bo nasovamo notesa. 7:36 I Yesus nombatagi tona gahaitu, nee rapatolele kajadia haitu ka tona ntanina. Tapi nggosena nitagi, nggosenamo nipatolelera. 7:37 Bo pura-pura tona nokumaa ntoto nangepe kajadia haitu. Bo niulira, "Pura-pura anu nipoviaNa nabelo! Tona nabongo najadi neepe bo tona nabobo najadi notesa!"

i Markus 8

8:1 Naria vai saeo nadea mpuu tona nasiromu. Ledo ria anu rakandera jadi nironde i Yesusmo anaguruNa bo niulikaNa, 8:2 "Naasi mpuumo mataKu nanggita todea gahitu apa talu-eomo kasaena ira nosanggani nte Yaku, bo domo ria kandeara. 8:3 Ane Kutudu ira manjili nte ara, natantu maleto ri dala. Apa sanu ira nakava lako ri ngata nakavao." 8:4 Nesanamo anaguruNa, "Kita ri kataolosana ivehitu, ri umba rapangalata kandea rapakandeka tona damo nadea ivehitu sampe mabosu?" 8:5 Nekutanamo i Yesus, "Sako-angu roti nte komiu?" Nesana ira, "Pitu-angu." 8:6 Nangepe haitu i Yesus nantudu todea monturo ri tana puramo. Nonturopa todea, nialaNa roti pitu-angu haitu bo niuliNa tarima kasi ka ELOHIM. Pade nitubitubiNa roti haitu bo nidekeiNa ka ana-anaguruNa mompalele ka todea. Jadi anaguruNa nangala roti haitu bo nibagi-bagira ka todea. 8:7 Naria muni bau kodi bara sako-mbaa nte ira. Bo naupu i Yesus nosambaya nanguli tarima kasi, nituduNamo anaguruNa mombabagi bau haitu muni ka todea. 8:8 Pura-pura tona nangande sampe nabosu. Naupu haitu anaguru i Yesus nompasiromu labi-labi nu roti bo bau nikandera haitu, pitu-tonda ponupa kadeana. 8:9 Topangande haitu naria pata-njobu kadeana. Naupupa ira nangande nituduNa nanjilimo. 8:10 Nalaipa todea haitu, nesavi sakayamo i Yesus ante anaguruNa hau ri bagia Dalmanuta. 8:11 Naria bara sako-ndua *toFarisi nakava nosinjanai nte i Yesus ala mombaopa tesaNa. Niperapira Ia movia tanda nabaraka, haitumo tandana Ia mpuu-mpuu niposumba nu ELOHIM. 8:12 Nasau rara i Yesus nangepe perapira, jadi nosuu nosaNa bo nanguli, "Nakuya komiu natuvu sii-sii nangelo tanda nabaraka? Pariaramo tesaKu hitu! Ledo ntoto maria tanda Kupopakita ka komiu!" 8:13 Naupu haitu nalaimo i Yesus lako nte todea gahaitu bo nesavi sakaya hau ri sambote rano. 8:14 Tempo nesavi sakaya, ledo nitora nu anaguru i Yesus manggeni baku. Aga sangu roti naria riara sakaya haitu. 8:15 Nangulimo i Yesus ka ira, "Pakabelo-belo! Komiu kana mainga nte ragi ntoFarisi bo ragi Magau *Herodes." *8:15-21 ragi ntoFarisi bo ragi Magau Herodes batuana pepatudukira atau pokainggura nadaa. Peinta Matius 16:12.* 8:16 Nangepe i Yesus notesa ivehaitu, ledo nisanira ledo roti mpuu nitesaNa . Jadi nosiulikamo ira, "NiulikaNa ivesia sabana ledo ria roti nte kita bara." 8:17 Tapi nisani i Yesus anu nitesara haitu. Jadi niulikaNa ira, "Nakuya komiu aga notesa roti ledo naria? Dopa nanoto raramiu? Dopa nisanimiu batuana? Nakumba mpuu pompahamiu! *8:17 Nakumba mpuu pompahamiu Batuana, ledo paraluu makini rarara ka kandea apa i Yesus nompakule mompajadi roti. Tapi ira paraluu mombajagai ala ledo mangoseaka pokainggu ntoFarisi.* 8:18 Komiu nomata tapi nakuya komiu ledo nekita? Komiu notalinga, tapi nakuya komiu ledo neepe? Ledo nitoramiu anu nipoviaKu pangane? 8:19 Tempo Yaku nombatubi-tubi lima-angu roti ka lima-njobu tona, sako-tondapa labina nipasiromumiu?" Nesana ira, "Sapulu rotondapa." 8:20 Bo nanguli Ia, "Tempo pitu-angu roti nitubiKu ka pata-njobu tona, sako-ntondapa labina nipasiromumiu?" Nesana ira, "Pitu-tondapa." 8:21 Bo nanguli i Yesus, "Jadi dopa nipahamiu?" 8:22 Naupu sia, hau ira sampe nakava ri ngata Betsaida. Hamai naria tona nanggeni saito langgai naburo ka i Yesus. Ira nerapi mpuu ala i Yesus mantui mata ntoburo haitu bo mompakabelo matana. 8:23 I Yesus nanggingisi pale ntoburo haitu bo nombanini ia hau ri savaliku ngata. Pade nitoveulusiNa mata ntona haitu bo niramuNa ante paleNa bo nanguli, "Nikitamumo luona?" 8:24 Tona haitu nompeintaka luona bo nanguli, "Iyo, nikitakumo tona, tapi aga mpo kayu-kayu nolipa hau tumai." 8:25 Nidika i Yesus vai paleNa sangganipa ri mata ntoburo haitu. Bo mata ntoburo nabelomo. Jadi nekitamo ia, bo nalanto ntotomo nikanotona luona. 8:26 Naupu haitu nangulimo i Yesus ka ia, "Koimo panjili ri banuamu, nee mesua rangata." 8:27 Naupu haitu i Yesus ante anaguruNa hau ri ngata-ngata napara ngata Kaisarea Filipi. Da ranja mpolipara nekutanamo i Yesus, "Ane panguli ntona, isema kakanana Yaku hii?" 8:28 Nesana ira, "Naria tona nanguli Komiu i Yohanes Topediu, bo naria sanupa nanguli Komiu Nabi Elia. Bo naria muni tona nanguli Komiu *nabi nggaulu." 8:29 Bo nekutana vai i Yesus, "Tapi ane pangulimiu, isema Yaku hii?" Nesana i Petrus, "Komiu *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM!" 8:30 Nangepe pesana haitu, nangulimo i Yesus, "Nee ratesa ka tona ntanina isema Yaku." 8:31 Naliu haitu, nompamulamo i Yesus nompatuduki anaguruNa. "Yaku, *Ana nu Manusia, kana mombarasai mpengaya kasusa, Yaku kana rapoara ntotua *ntoYahudi bo *balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama. Yaku kana rapatesi bo ri eo katataluna, Yaku kana matuvu mpanjili." 8:32 Haitu pura-pura nitesaNa pakalanto ka ira. Nangepe haitu, i Petrus nompakeni i Yesus hau ri sabinggana bo niulikana, "Guru, nee motesa ivesia!" 8:33 Tapi i Yesus neili nangganoto anaguruNa pura-pura, bo nituduNa i Petrus, "Palai haumo, *Magau nu Seta! Pekirimu tu pekiri nu manusia, ledo pekiri nu ELOHIM!" 8:34 Naliu haitu, nirondeNamo todea bo anaguruNa bo niulikaNa, "Isema-sema madota mangoseaka Yaku, kana rakabasakana dotana mboto bo manjimbuaka *kayu salibna bo mpuu-mpuu mangoseaka Yaku. Haitumo, ia kana masadia rapandasa nau sampe rapatesi sabana ia nangoseaka parentaKu. 8:35 Apa isema-sema aga nangoseaka dota rarana mboto bo natuvu ka karona mboto, kana mamate bo ledo manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema mombakabasaka dota rarana mboto sabana ia nangoseaka Yaku bo nanggeni Kareba Belo, nau ia rapatesi, iamo matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 8:36 Nuapa gunana ane rakavamiu pura-pura anu naria ri dunia hitu tapi ledo manggava katuvua nabelo sampe ri kasaesaena? 8:37 Ledo ria nuapa-nuapa anu namala rasulamiu ka katuvua nabelo haitu. 8:38 Isema-sema maeya matana manguli ia topangoseaka Yaku bo maeya matana nte pepatudukiKu ri tatanga ntodea anu nadosa bo ledo natutu nangoseaka ELOHIM, Yaku muni maeya mataKu manguli ia topangoseaka Yaku tempo Yaku makava mpanjili. Apa Yaku, Ana nu Manusia, makava mpanjili ri dunia hitu ante reme bo kuasa nTuamaKu, mosanggani-nggani ante *malaeka-malaeka nagasa!"

i Markus 9

9:1 I Yesus nanguli ka ira, "Pariaramo tesaKu hitu! Naria bara sako-ndua komiu ri sii, dopa mamate ane dopa rakitara ELOHIM momparenta ante kuasaNa." 9:2 Ono-mbongi kaliuna haitu, i Yesus nanggeni i Petrus, i Yakobus bo i Yohanes nosanggani-nggani nantende hau ri bulu nalanga. Aga i Yesus ante ira tatalu hamai. Tempo ira hamai, nikitara nabalimo lenje i Yesus ri ngayora. 9:3 PakeaNa naramputi bo nenggila. Ledo ria saitoa tona ri dunia mamala mompakaputi mpo kaputi bajuNa haitu. 9:4 Nikitara muni Nabi *Elia bo Nabi *Musa notesa-tesa nte i Yesus. 9:5 Jadi nangulimo i Petrus ka i Yesus, "Guru, nasana mpuu kita ri sii. Nabelopa kami mompovia tatalu sou ri sii. Sangu ka Komiu, sangu ka Nabi Musa bo sangu ka Nabi Elia." 9:6 I Petrus nanguli ivesia, sabana naeka mpuu rarara tatalu bo domo nisanina nuapa masipato rauli. 9:7 Naupu sia, nakavamo kulimu nombabungu ira bo niepera suara lako ri kulimu haitu nanguli, "Hitumo AnaKu nipotoveKu. Epemo tesaNa!" 9:8 Sampesanika nilele matara bo nipeintara domo naria tona randua pangane, damo i Yesus saitoNa naria. 9:9 Tempo ira notua lako ri bulu haitu, i Yesus nompainga ira, "Nepa ratesamiu ka tona anu nikitamiu hitu dopame Yaku, Ana nu Manusia, matuvu mpanjili lako ri kamateKu." 9:10 Niturusira pepaingaNa haitu, tapi ira mboto nosimpekutana nuapa patuju i Yesus nanguli matuvu mpanjili lako ri kamateNa. 9:11 Bo nipekutanara ka i Yesus, "Nuapa sabana *guru-guru agama nanguli Nabi *Elia kana makava mokolu ka *Magau Topepakasalama?" 9:12 Nesana i Yesus, "Nabi Elia kana mokolu mami ala mompakasadia mpengaya-ngaya. Tapi berimba Yaku, Ana nu Manusia? Ri Buku Gasa niuli muni *Ana nu Manusia kana mombarasai madea kasusa bo rapoara ntona. 9:13 Tapi Kuuli ka komiu, kakanana nakavamo Nabi Elia, bo tona nompovia ia nangoseaka dotara mboto, evamo nitulisi riara Buku Gasa. *9:13 I Yesus notesa i Yohanes Topediu. Peinta Matius 17:12-13.* " 9:14 Tempo i Yesus, ante i Petrus, i Yakobus bo i Yohanes nanjili hau mosinggava nte anaguruNa ntanina, nikitara nadea tona nantagui anaguruNa. Bo naria bara sako-ndua guru agama nosinjanai ante ira. 9:15 Tempo todea nanggita i Yesus, nokangaa ira bo nomparimparimo nanggadambanaka Ia. 9:16 Nekutanamo i Yesus, "Nuapa niposinjanaikamiu pangane?" 9:17 Nesanamo saito lako ri tatanga ntodea, "Guru, nikeniku ka Komiu anaku nabobo apa nipesua nu *seta. 9:18 Nggani-nggani ia nipesua nu seta, kana nadungga ri tana, ngangana nobura, nasinggamu bo nakoyo karona. Niulikumo ka anaguruMiu mompopalai seta haitu, tapi ledo nipakulera." 9:19 Jadi nanguli i Yesus ka ira, "Komiu natuvu sii-sii ledo mpuu nomparasaya! Sakuyapa kasaena Yaku kana mosanggani-nggani nte komiu pade raparasayamiu? Keni tumaimo ngana tutu!" 9:20 Jadi nikenira mpuumo ngana haitu ka i Yesus. Tempo seta riara ngana haitu nanggita i Yesus, kaliu-liu nasinggamu ngana haitu sampe ia nadungga bo nokaduli-duli ante ngangana nobura. 9:21 Pade nekutanamo i Yesus nte tuama nu ngana haitu, "Sakuyamo kasaena anamu nombarasai dua hitu?" Nesana tuamana, "Lako ri kakodiname. 9:22 Nadea ngganimo ia nipakadungga nu seta haitu riara apu atau ri uve ala ia mamate. Ane rapakuleMiu mompakabelo duana, poasimo kami! Tulungimo kami!" 9:23 Nangulimo i Yesus ka ia, "Nuapa sabana niulimu ane Kupakule? Tantu mami Kupakule! Pura-pura namala majadi ka tona nomparasaya!" 9:24 Kaliu-liu nongaremo tuama nu ngana haitu, "Pue, niparasayaku Komiu! Tapi pomparasayaku da nakura, tulungimo ala maroso pomparasayaku!" 9:25 I Yesus nanggita kasae-sae nantambaimo kadea ntona netagui, jadi nisalarakaNamo seta ante suara namangga ivei: "Heh, iko seta nompakabobo bo nompakabongo ngana hitu! Palaimo lako ri karona bo tumo mesua nte ia." 9:26 Seta haitu nongare nompakasinggiki pakaroo ngana haitu bo nesuvu mpuumo. Ngana haitu eva namatemo nikita, sampe nadeamo tona nanguli, "Namatemo ia." 9:27 Tapi i Yesus nanggingisi pale nu ngana haitu bo nombatulungi ia nembangu bo neangga mbotomo ngana haitu. 9:28 Tempo i Yesus nesua rabanua ante anaguruNa, nekutanamo ira, "Pue, nakuya sampe ledo nipakule kami nompopalai seta pangane?" 9:29 Nesanamo i Yesus, "Aga posambaya mompakule mompopalai seta ivehaitu." *9:29 mosambaya . Riara naskah kuno sanu nitulisi "mosambaya bo mopuasa". Peinta Matius 17:21.* 9:30 I Yesus ante anaguruNa nompalaisi ponturo haitu noliu ri bagia Galilea. Patuju i Yesus ala ledo rasani ntona ri umba Ia, 9:31 sabana Ia da nompatuduki anaguruNa. NipatudukiNa ira ivei: "Yaku, *Ana nu Manusia, kana radekei riara kuasa nu manusia bo rapatesira. Tapi ri eo katataluna Yaku matuvu mpanjili." 9:32 Tapi ledo nisanira batua ntesaNa haitu, bo naeka rarara mompekutana batuana nte Ia. 9:33 I Yesus bo anaguruNa nakava ri ngata Kapernaum. Sampesua Ia riara banua, nipekutanaNamo anaguruNa, "Nuapa niposimpekutanakamiu ri dala pangane?" 9:34 Tapi ira ledo notingo, apa ira nosimpekutanaka isema ira nalangapa panggana. 9:35 Naliu haitu, nonturomo i Yesus bo nirondeNamo anaguruNa sapulu randua haitu, bo nanguli, "Isema-sema madota malanga panggana, ia kana majadi batua bo potudua nu roana." 9:36 Naliu i Yesus notesa ivesia, nialaNamo saito ngana kodi bo nidikaNa ri tatangara pade nikapuiNa bo niulikaNa ira, 9:37 "Isema-sema nantarima ngana kodi eva hitu sabana pomparasayana Yaku, nitarimana muni Yaku. Bo isema-sema nantarima Yaku, ledo aga Yaku nitarimana, tapi nitarimana muni TuamaKu anu nantudu Yaku tumai." 9:38 Nangulimo i Yohanes ka Yesus, "Guru, nikita kami tona nompopalai seta ante kuasa lako ri sangaMiu. Tona haitu nitagi kami sabana ia ledo nosamporoa ante kita." 9:39 Tapi nangulimo Yesus, "Nee ratagimiu ia! Apa ane tona novia kabaraka ante kuasa lako ri sangaKu, ledo rapakulena kaliu-liu manjalai Yaku. 9:40 Apa isema-sema ledo nangeva kita, ia nosabingga ka kita. 9:41 Pariaramo tesaKu hitu! Isema-sema mombadekei uve inu ka komiu sabana komiu topangoseaka Yaku, ia kana manggava tambona bara maipia." 9:42 "Isema-sema mompakanavu saito ngana kodi sampe ngana haitu domo nomparasaya Yaku, agina rapantoesi vatu mbaso ri tambolona bo ratedeaka rantasi. *9:42 Agina rapantoesi vatu mbaso ri tambolona bo ratedaka rantasi sabana pehuku nu ELOHIM ka tona haitu mantamo mpuu.* 9:43 Ane rapana palemiu manggeni komiu movia dosa, tampasimo palemiu haitu! Aginapa komiu matuvu nte ELOHIM ri suruga ante palemiu sabingga, pade komiu ratedaka ante pale robingga hau ri *narakaa, riara apu anu ledo mapaya-paya. 9:44 Hamai tona bate-batena rakande nggaule bo rapandasa nu apu. 9:45 Bo ane rapana kadamiu manggeni komiu movia dosa, tampasimo kadamiu haitu! Aginapa komiu matuvu nte ELOHIM ri suruga ante kada sanggada pade ratedeaka riara narakaa ante kadamiu ronggada. 9:46 Hamai tona bate-batena rakande nggaule bo rapandasa nu apu. 9:47 Bo ane rapana matamiu manggeni komiu movia dosa, suimo matamiu haitu! Aginapa komiu majadi todea nu ELOHIM riara PoparentaNa ante mata sabingga, pade ratedaka riara narakaa ante matamiu robingga. 9:48 Hamai tona bate-batena rakande nggaule bo rapandasa nu apu. 9:49 Nantuntuni atura i Musa, pura-pura pesomba ka ELOHIM kana ragarai. *9:49 Nantuntuni atura Nabi Musa, pura-pura kandea nipesomba ka ELOHIM kana nigarai. Peinta Imamat 2:13. Kalimat hitu ledo nikava ri pura-pura naskah nggaulu.* Ivesia muni pura-pura tona kana rapegasa ante kasusa bo kapari. *9:49 Ivesia muni pura-pura tona kana rapegasa ante kasusa bo kapari. Basa Yunani: Pura-pura manusia kana ragarai ante apu. 9:50 Gara nabelo mami, tapi ane gara mamolimo, berimba mapaga mpanjili? Ivesia muni komiu, topangoseaka Yaku. Komiu kana masimbayu mpo gara bo nee rapalamba pomparasayamiu malente. Komiu kana matuvu mosinggabelo nte roa ntanina."

i Markus 10

10:1 Naupu haitu i Yesus ante anaguruNa nompalaisi ponturo haitu bo hau ri bagia Yudea bo nombavote Binangga Yordan. Hamai nadea vai tona nakava nte Ia bo nipatudukiNa vai ira, nangoseaka kabiasaNa. 10:2 Tempo Ia nompatuduki, naria bara sako-ndua *toFarisi nanggaparai Ia mombaopa tesaNa bo nekutana, "Berimba panggavaMiu? Nangoseaka Atura-atura agamata, mamala langgai mogaaka bereina?" 10:3 Nesanamo i Yesus, "Berimba parenta niuli Nabi Musa ka komiu?" 10:4 Nesana ira, "I *Musa nompaloga langgai movia sura posompo upu poberei bo mogaa nte bereina mombine." *10:4 Ulangan 24:1,3* 10:5 Nanguli vai i Yesus ka ira, "Atura haitu nitulisi i Musa ka komiu sabana komiu nakaja nipangajari. 10:6 Tapi ri lamba pamulana tempo ELOHIM nompajadi dunia, Ia nompajadi manusia langgai bo mombine. 10:7 Haitu sampe langgai kana mompalaisi tina tuamana bo matuvu mosanggani nte bereina, 10:8 bo ira randua kana majadi saito. Jadi domo rareke randua, tapi saito. *10:7-8 Kajadia 2:24* 10:9 Sabana haitu, anu nipakasangu nu ELOHIM, ledo namala rapopogaa nu manusia!" 10:10 Tempo i Yesus ante anaguruNa nesua riara banua, nekutana vaimo anaguruNa, nuapa niuliNa pangane. 10:11 Nesana i Yesus, "Isema-sema mompogaaka bereina mombine bo mompoberei mombine ntanina, ia nobualoni bereina paratama. 10:12 Bo ane bereina mombine mompogaaka bereina langgai bo mompoberei langgai ntanina, ia muni nobualo." 10:13 Naria saeo, tona nanggeni ana-anara hau nte i Yesus ala radikaNa paleNa ri karora bo merapi ELOHIM mombadekei belo ka ira. Tapi anaguruNa nompokarau tona gahaitu. 10:14 Nanggita haitu naraumo rara i Yesus sampe niulikaNa anaguruNa, "Dekeikamo ngana-ngana gahitu makava nte Yaku! Nee ratagi ira, apa aga tona noinggu mpo ngana gahitu majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM. 10:15 Pariaramo tesaKu hitu! Isema-sema ledo natundu nte ELOHIM nasimbayu mpo ngana kodi natundu nte totuana, ia ledo mamala majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM." 10:16 Naliu nanguli ivehaitu, nikapuiNamo ngana-ngana gahaitu bo nidikaNa paleNa nte ngana gahaitu saito-saito bo niperapiNa belo ka ira. 10:17 Tempo i Yesus mompapola polipaNa, naria saito tona nangova mosinggavaka Ia. Tona haitu nantaputu ri ngayo i Yesus bo nanguli, "Guru belo, nuapa masipato kupovia ala kukava katuvua mabelo sampe ri kasaesaena?" 10:18 Nesanamo i Yesus, "Nakuya niulimuka Yaku nabelo? Ledo ria saitoa tona nabelo, aga ELOHIM. 10:19 Tantu nisanimu parenta-parenta nu ELOHIM anu nanguli, nee mepatesi, nee mobualo, nee mangangga, nee mosabi dava, nee mebagiu, bo bilamo tina tuamamu." *10:19 Pesuvu 20:12-16; Ulangan 5:16-20* 10:20 Nesana tona haitu, "Guru, pura-pura parenta haitu nioseakakumo lako ri kakodiku." 10:21 Naasi mata i Yesus nangganoto tona haitu bo niuliNa, "Sangupa vai paraluu mupovia. Koimo pobalu pura-pura kakalumanamu bo dekei alina haitu ka tona napakasi, ala mukava kakalumana ri suruga. Maupu haitu, oseakamo Yaku." 10:22 Nangepe tesa i Yesus, nakurumo kire ntona haitu bo nalaimo ia ante susa rara, sabana nadea mpuu kakalumanana. 10:23 Naupu haitu i Yesus neili nompeinta anaguruNa, bo nanguli ka ira, "Nakaja mpuu tona nakalumana matundu nte ELOHIM bo majadi todeaNa!" 10:24 Nahera mpuu anaguruNa nangepe tesaNa haitu. Tapi Ia nompapola tesaNa ka ira, "Ana-anaKu, nakaja mpuu majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM. 10:25 Namurapa *unta mesua ri puki jaru pade tona nakalumana matundu nte ELOHIM bo majadi todeaNa." 10:26 Nangepe tesaNa haitu nantambai kahera nu anaguruNa sampe ira nosimpekutana, "Ane ivesia, isema tano mamala rapakasalama?" 10:27 I Yesus nangganoto ira bo nanguli, "Ane aga pompakule nu manusia, ledo majadi. Tapi ane pompakule nu ELOHIM, pura-pura mamala majadi." 10:28 Jadi nangulimo i Petrus, "Peintamo, Pue! Kami nompalaisi pura-pura anu kami bo nangoseaka Komiu." 10:29 Nangulimo i Yesus, "Pariaramo! Tona nompalaisi banuana bo sampesuvuna, bara tina tuamana, bara anana, bara taluana sabana ia nangoseaka Yaku, bo nompatolele Kareba Belo, 10:30 ia kana mantarima melabi kadeana sii-sii. Ia manggava saatu nggani kadeana banua, sampesuvu, tina, ana, bo talua. Bo rakavana muni pepandasa. Bo ri tempo makava, ia matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 10:31 Tapi nadea tona narikolu sii-sii kana majadi tona maripuri. Bo tona naripuri sii-sii kana majadi tona marikolu." *10:31 Batuana, panggita nTupu ledo nasimbayu nte panggita nu manusia.* 10:32 I Yesus ante anaguruNa da ranja mpolipa hau ri ngata Yerusalem. I Yesus nokolumo. Jadi nahera mpuu rara anaguruNa nompekirika anu majadi hamai ngena. Tona ntanina anu netuntuni ri purira naeka. I Yesus nombaronde sangganipa vai anaguruNa sapulu randua bo notesa ka ira anu majadi ri karoNa ngena. 10:33 NiuliNa, "Epemo! Sii-sii kita mantende hau ri ngata Yerusalem. Hamai Yaku, *Ana nu Manusia, radekei ka balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama, bo rahukura mate. Bo Yaku radekeira ka tona ledo toYahudi. 10:34 Yaku kana rapongei-ngeikara bo ratoveulusira. Bo Yaku racambura bo rapatesira. Tapi ri eo katataluna Yaku matuvu mpanjili." 10:35 Naupu haitu i Yakobus bo i Yohanes, ana-ana i Zebedeus, nanggaparai i Yesus bo nanguli, "Guru, kami madota ala rapoiyoMiu anu raperapi kami hitu." 10:36 I Yesus nanguli, "Nuapa nipokonomiu Kupovia ka komiu?" 10:37 Nesanamo ira, "Ane temponamo Komiu momparenta ante kuasa mpo Magau, palogamo saito kami monturo ri sabingga ngganaMiu bo saitopa ri sabingga njidiMiu." 10:38 Nanguli i Yesus ka ira, "Ledo nisanimiu anu niperapimiu. Rapakulemiu mombarasai pepandasa anu Kurasai, bo masadia komiu mamate mpo Yaku? *10:38 Basa Yunani: rapakulemiu manginu panginu napai anu kana Kuinu bo mantarima pediu anu kana Kutarima?"* 10:39 Nesana ira, "Rapakule kami!" Nangulimo Yesus ka ira, "Natantu mamimo komiu kana mombarasai pepandasa bo kamate anu Kurasai. 10:40 Tapi ledo Yaku nakuasa mompakatantu isema masipato monturo ri sabingga ngganaKu bo ri sabingga njidiKu. Aga ELOHIM nompakatantu isema masipato monturoka ponturo haitu." 10:41 Nangepe perapira haitu, naraumo ira sapulu ka i Yakobus bo i Yohanes. 10:42 Jadi i Yesus nombaronde ira bo nanguli, "Nisanimiu todea-todea anu ledo nosisani nte ELOHIM, topoparentara nompandasa todeara, bo pakenipakenira nompatundu todeara. 10:43 Tapi ledo mamala ivesia nte komiu! Isema-sema komiu madota majadi pakenimiu, ia kana majadi topotulungimiu. 10:44 Bo isema-sema komiu madota majadi marikolu, ia kana majadi batua ntodea. 10:45 Sabana nau Yaku, Ana nu Manusia, ledo nakava ratande ntona tapi ala mantulungi tona bo mombadekei karoKu rapatesi mantolo dosa ntodea." 10:46 I Yesus ante anaguruNa nakava ri ngata Yerikho. Tempo i Yesus ante anaguruNa nalai lako ri Yerikho, nadea mpuu tona ntanina nosanggani nte ira. Naria saito toburo nosanga i Bartimeus, ana i Timeus, nonturo ri soso dala bo nerapi-rapi. 10:47 Niepena kareba i Yesus toNazaret noliu ri sia, nongaremo ia, "He Yesus, Muli Magau *Daud, poasimo yaku!" 10:48 Nadea tona nombasalaraka ia ala malino. Tapi aga nitambainapa kamanggana nongare, "He, Muli Magau Daud, poasimo yaku!" 10:49 Nangepe pepongare haitu netaamo i Yesus, bo nanguli ka tona hamai, "Rondemo ia tumai!" Jadi nironderamo toburo haitu bo niulira, "Pakaroo raramu! Peanggamo! NirondeNa iko." 10:50 Nangepe haitu, nitedakana ntalikumo baju ndoena bo neangga nasalisa bo nompari-mpari hau nte i Yesus. 10:51 Nekutanamo i Yesus, "Nuapa mupodota Kupovia ka iko?" Nesana toburo haitu, "Guru, yaku madota mekita!" 10:52 Pade nangulimo i Yesus, "Panjilimo, nabelomo matamu sabana iko nomparasaya Yaku!" Kaliu-liu nekitamo mata ntona haitu, bo nituntuninamo i Yesus riara mpolipaNa.

i Markus 11

11:1 Tempo i Yesus ante anaguruNa naparamo ngata Yerusalem, ira nakava ri ngata Betfage bo ngata Betania ri kente nu Bulu *Zaitun. I Yesus nombatudu randua anaguruNa mokolu. 11:2 NiuliNa, "Koimo, pokolu hau ri ngata napara moitu. Tempo komiu mesua rangata, rakavamiu sangu ana *keledai nitataka anu dopa sanggani nipesavi ntona. Volemo ana keledai haitu bo umbumo tumai. 11:3 Bo ane maria tona mompekutana nuapa sabana nivolekamiu keledai tutu, uli ka ia, 'I Pue madota mompake keledai hitu sampalai bo rapopanjiliNa ri sii ngena.' " 11:4 Jadi haumo ira randua bo nikavara mpuu sangu ana keledai nitataka ri soso dala ri bobaa nu banua. Nivoleramo kaloro nu ana keledai haitu. 11:5 Bara sako-ndua tona neangga ri sia nompekutana, "Nakuya nivolekamiu keledai tutu?" 11:6 Anaguru haitu nesana ante pesana niuli i Yesus ka ira. Jadi nidekei ntonamo keledai haitu rakenira. 11:7 Niumburamo ana keledai haitu hau nte i Yesus. Nakava hamai, nilampira ante baju ndoera bengo nu keledai pade nipesavi i Yesus. 11:8 Nadea tona hamai nombavoke baju ndoera ri dala mombabila Ia bo naria muni tona nombatale tava-tava nialara ri talua. 11:9 Tona ri kolu bo ri puri, nongare-ngare puramo, "*Hosana! Ratoiyamo ELOHIM! Maoge belo ka Ia anu nakava niposumba nu ELOHIM! 11:10 Perapi Tupu mompakaroso poparenta nu Magau anu nakava hitu, poparenta muli ntotuata Magau *Daud. Ratoiyamo ELOHIM ri suruga!" (11:9-10 Mazmur 118:25-26) 11:11 Nakava ri ngata Yerusalem, nesuamo i Yesus ri *Banua nu ELOHIM. Naupu nipeintaNa pura anu naria hamai, nalaimo Ia ante anaguruNa sapulu randua haitu manjili hau ri ngata Betania, apa nanggoviamo. 11:12 Naeo mpadondo, tempo ira nalai lako ri ngata Betania, naaramo tai i Yesus. 11:13 Da nggavaona nikitaNamo sanggayu kayu *ara nagumbu tavana. Jadi haumo Ia nanggaparai kayu haitu mompeintaka bara maria vuana. Nakava hamai, aga tavana bayangi nikitaNa. Nau sangu vuana ledo ria nikavaNa apa dopa tempo mpovuana. 11:14 Pade niuliNa ka kayu ara haitu, "Nompamula eo hitu domo maria tona mangande vuamu hanupa!" AnaguruNa nangepe Ia nombapindasi kayu ara haitu. 11:15 Pade napolamo ira ri ngata Yerusalem. Nakava hamai i Yesus nesua ri doyata nu Banua nu ELOHIM. Bo nipopalaiNa tona nobalu-balu hamai. NisumbolinakaNa meja-meja ntoposula doi bo bangkubangku ntopobalu-balu tonji banggebodo. 11:16 Bo ledo nidekeiNa tona manggeni gade nuapa-nuapa moliu ri doyata Banua nu ELOHIM. 11:17 I Yesus nompatuduki todea ri sia. Nanguli Ia, "Riara Buku Gasa nitulisi ivei: 'BanuaKu rauli banua posambaya ka tona njumangata. *Tapi komiu nompajadi Banua nu ELOHIM hitu petabuni ntopeago!' " (11:17 Yesaya 56:7; Yeremia 7:11) 11:18 *Balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama nangepe anu najadi haitu. Jadi nieloramo dala mompatesi i Yesus. Naeka rarara nanggita Ia, sabana pura-pura tona nokumaa nangepe pepatudukiNa. 11:19 Nggoviana i Yesus ante anaguruNa nesuvu hau ri savaliku kota haitu. 11:20 Naeo mpadondo sanggaeo mpisina, noliumo ira ri kayu ara anu nipindasi i Yesus. Nikitara kayu haitu namate sampe ri kalenamo. 11:21 Jadi nitora i Petrusmo kajadia riavi. Niulina ka Yesus, "Guru, peinta vei! Kayu ara nipindasiMiu riavi namatemo!" 11:22 Nangulimo i Yesus, "Parasayamo ELOHIM! 11:23 Pariaramo tesaKu hitu: mamala komiu manguli ka bulu hitu, 'Kateunggatakamo bo katedaka hau rantasimo!' Bo anu haitu mpuu-mpuu rapovia ka komiu, asaa raparasayamiu anu niulimiu haitu majadi mpuu bo ledo morompenga pekirimiu. 11:24 Jadi Kuuli ka komiu, nuapa-nuapa raperapimiu riara posambayamiu, parasayamo pomperapimiu haitu nipoiyo nu ELOHIMmo, bo ratarimamiu mpuu. 11:25 Bo ane komiu mosambaya, ampungi ntani tona novia sala nte komiu, ala komiu muni raampungi nTuamamiu ri suruga. 11:26 Tapi ane komiu ledo mombaampungi tona novia sala nte komiu, natantumo Tuamamiu ri suruga ledo muni raampungiNa kasalamiu." 11:27 I Yesus ante anaguruNa nanjili vai hau ri ngata Yerusalem. Tempo i Yesus nolipa-lipa ri doyata Banua nu ELOHIM, nakavamo balengga-balengga ntopanggeni pesomba, guru-guru agama bo totua-totua *ntoYahudi. 11:28 Nekutanamo ira nte i Yesus, "Ante kuasa lako ri umba nipoviaMiu pura-pura hitu ri Banua nu ELOHIM? Isema nombadekei kuasa haitu ka Komiu?" 11:29 Nesana i Yesus, "Kupekutana muni nte komiu. Ane rapesanakamiu, Kuuli isema nombadekei kuasa ka Yaku novia anu haitu. 11:30 Uli ka Yaku, isema nombadekei kuasa ka i Yohanes nombadiu tona? ELOHIM atau manusia?" 11:31 Jadi nosiulikamo ira, "Ane raulita i Yohanes nombadiu ante kuasa nu ELOHIM, tantu i Yesus mompekutana nuapa sabana ledo niparasayata i Yohanes. 11:32 Tapi nakaja muni ane raulita i Yohanes aga nombadiu ante kuasa nu manusia." Niulikara ivesia sabana ira naeka ka todea apa nadea tona nomparasaya i Yohanes mpuu-mpuu *nabi nu ELOHIM. 11:33 Jadi nesanamo ira, "Ledo nisani kami." Jadi nangulimo i Yesus ka ira, "Ane ivesia, ledo muni Kuuli ka komiu isema nombadekei kuasa ka Yaku novia mpengaya-ngaya hitu."

i Markus 12

12:1 I Yesus notesa ka ira ante nompake porapa ivei: "Naria saito langgai notuda *anggur ri taluana. Talua haitu nivalana ntiku-ntiku bo nikaena lovu rapompea uve anggur bo nipoviana sou pojaga. Naupu haitu, nibolinamo taluana haitu nte bara sako-ndua topokarajaa mojampangina damo rabagi aselena, bo nalaimo ia hau ri ngata nakavao. 12:2 Nakavapa tempona mompupu vuana, nitudunamo saito batua hau nte topojampangi talua mombatarima bagiana lako ri asele ntalua haitu. 12:3 Nakavapa batua haitu, ledo nidekeikara asele ntalua aga nisakara bo nibobara. Naupu haitu nipopalaira boamo. 12:4 Naliu haitu, nitudu ntupu ntalua vai saitopa batua ntanina hau nte topojampangi talua. Tapi tona haitu muni aga nibobara sampe nabere balenggana, bo nipakaeyara. 12:5 Pade nitudu ntupu ntalua vai saito batua ntanina. Tapi batua haitu nipatesira. Bo ivesia muni nipoviara ante batua-batua ntanina. Naria aga nibobara, bo naria ntanina nipatesira. 12:6 Kaupuna damo saito naboli nte tupu ntalua, haitumo anana nipotovena. Nituduna muni anana haitu hau nte topojampangi talua apa nipekirina, 'Natantumo rabilara anaku.' 12:7 Tapi nikitarapa ana ntupu ntalua nakava, nosiulikamo ira, 'Tumaimo anana anu rakaboli mbara-mbara ntotuana. Anumo, rapatesita ia ala taluana hitu majadi bagiata.' 12:8 Jadi ana ntupu ntalua haitu nisakara bo nipatesira, bo karobatana nitedeakara ri savaliku ntalua anggur haitu." 12:9 Bo nekutanamo i Yesus ka pakeni *ntoYahudi haitu, "Jadi nuapa rapovia ntupu ntalua anggur haitu? Natantumo ia kana makava mompatesi topokarajaa talua haitu bo mombadekei taluana ka tona ntanina. 12:10 Natantu nibacamiumo tesa riara Buku Gasa anu nanguli ivei: 'Vatu anu nitedeaka ntopovia banua vatu haitumo nopokopa ka banua haitu. 12:11 Haitu nipovia nTupu, bo nabelo mpuu ri panggitata!' " (12:10-11 Mazmur 118:22-23) 12:12 Naupu haitu, pakeni ntoYahudi nompasimbuku mombasaka i Yesus, sabana nisanira iramo nipambela ri porapaNa pangane. Tapi naeka ira ka todea. Jadi nalaimo ira. 12:13 Naupu haitu pakeni-pakeni ntoYahudi haitu nantudu bara sako-ndua *toFarisi ante tona nosabingga ka Magau *Herodes hau mombaopa tesa i Yesus. 12:14 Nakava nte i Yesus, niuliramo, "Guru, nisani kami Komiu tona nanoa. Komiu ledo naeka nte isema-sema sabana Komiu ledo nompelenje. Komiu mpuu-mpuu nanoa nompatuduki pakalanto dota nu ELOHIM ka manusia. Jadi berimbamo? Nangoseaka Atura-atura agamata, mamala kita mombabayari balasitee ka Magau Mbaso *Kaisar atau ledo? 12:15 Paraluu kita mombayari atau ledo?" Tapi nisani i Yesus patujura nombaopa tesaNa. Jadi nanguli Ia, "Nakuya komiu nompasimbuku mombatoliani Yaku? Keni tumai sampeka doi salaka Kupeinta." 12:16 Jadi nikenira mpuumo. Bo nekutanamo Ia, "Lenje bo sanga isema ri doi hitu?" Nesanamo ira, "Lenje bo sanga Magau Mbaso Kaisar." 12:17 Pade nanguli i Yesus ka ira, "Ane ivesia, dekei ka Magau Mbaso anu masipato radekei ka Magau Mbaso, bo dekeimo ka ELOHIM anu masipato radekei ka ELOHIM!" Nokumaa mpuumo ira nangepe pesanaNa. 12:18 Naliu haitu nakavamo bara sako-ndua *toSaduki netingu nte i Yesus. Ira toYahudi anu nomparasaya tona namate ledo matuvu mpanjili bara maipia. Jadi nekutanamo ira nte i Yesus, 12:19 "Guru, Nabi Musa notulisi atura hitu ka kita: Ane maria langgai noberei bo dopame ira noana namatemo ia, sampesuvuna mboto kana mompoberei timbalana haitu ala momuli bo ana haitu rareke muli nu langgai anu namatemo pangane. *12:19 Ulangan 25:5* 12:20 Jadi papitu ira nosampesuvu aga langgai bayangi. Lumbuana nobereimo tapi dopame noana ira, namatemo ia. 12:21 Bo tueina karanduana nompoberei timbalana haitu, tapi dopame noana, namate munimo ia. Bo ivesia muni najadi ante sampesuvuna katataluna 12:22 sampe sampesuvuna kapapituna. Ledo ria saitoa ira nomuli. Kaupuna, mombine haitu namate munimo. 12:23 Tempo tona namatemo matuvu mpanjili bara maipia, isema kakanana berei nu mombine haitu? Apa ia nipobereira papitu." 12:24 Nesanamo i Yesus, "Nasala mpuu komiu, sabana ledo nisanimiu isi nu Buku Gasa bo ledo muni nisanimiu kuasa nu ELOHIM. 12:25 Tempo tona namate matuvu mpanjili bara maipia, katuvura masimbayu mpo *malaeka-malaeka ri suruga. Ira domo moberei. 12:26 Berimbamo? Tantu nibacamiu anu nitulisi riara Buku Nabi Musa, tona namatemo matuvu mpanjili. Tora ngena tesa kajadia santungu gumbu navaya tapi ledo napapu. Nau nasaemo kamate i *Abraham, i Ishak bo i Yakub , tempo haitu ELOHIM nanguli ka i *Musa, 'Yakumo ELOHIM nisomba i Abraham, i Ishak, bo i Yakub.' *12:26 Pesuvu 3:6,15* 12:27 Batuana, ira da natuvu bo nombasomba ELOHIM. Apa nisanita ledo tomate nombasomba ELOHIM, tapi tona natuvu. Komiu mpuu-mpuu nasala!" 12:28 Tempo haitu nakavamo saito guru agama nantalingai i Yesus ante toSaduki haitu. Niepena pesana i Yesus nabelo, jadi nipekutananamo i Yesus, "Parenta umbana nopoko ntoto lako ri pura-pura parenta naria?" 12:29 Nesana i Yesus, "Parenta anu nopoko ntoto iamo ivei: 'Epemo *toIsrael! ELOHIM Tupu nisombata, bo Ia aga saito-itoNa. 12:30 Potovemo Tupu ante mpuu-mpuu raramiu, bo ante pura-pura noto mpekirimiu, bo pura-pura pokainggumiu bo pura-pura pompakulemiu.' *12:29-30 Ulangan 6:4-5* 12:31 Bo Parenta karanduana, 'Potovemo singgamanusiamiu nasimbayu mpo pompotovemiu karomiu mboto.' *12:31 Ulangan 19:18* Ledo naria parenta ntanina nopokopa pade parenta randua hitu." 12:32 Nangulimo guru agama haitu, "Nakana mpuu niuliMiu, Guru. Ledo ria ELOHIM ntanina, aga Ia saito-itoNa. *12:32 Ulangan 4:35; 6:4* 12:33 Kita manusia kana mompotove ELOHIM ante mpuu-mpuu rarata bo ante pura-pura pompahata bo ante pura-pura pompakuleta. Bo kita muni kana mompotove singgamanusiata nasimbayu mpo pompotoveta karota mboto. Haitu nelabipa nopoko pade nombadekei mpengaya-ngaya *pesomba nipalabu atau pesomba-pesomba ntanina ka ELOHIM." 12:34 I Yesus nompeinta guru agama haitu nabelo pesanana. Jadi nangulimo i Yesus, "Iko naparamo majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM." Naliu haitu, domo naria sanupa tona nabia nekutana nte i Yesus. 12:35 Tempo i Yesus nompaguru ri doyata *Banua nu ELOHIM, nipekutanaNa nte todea, "Berimba sampe *guru-guru agama nanguli *Magau Topepakasalama muli Magau *Daud? 12:36 Magau Daud mboto notesaki Magau Topepakasalama ante pekeniaka Nosa Gasa, ivei: Tupu nanguli ka Pueku, 'Kamaimo, ponturomo ri sabingga ngganaKu Sampe Kupopekou pura-pura baliMu nte Iko.' ( Mazmur 110:1) 12:37 Magau Daud mboto nanguli Magau Topepakasalama haitu Puena, jadi berimba sampe rauli Ia muli Magau Daud?" Nadamba mpuu todea nangepe i Yesus nompaguru ira. 12:38 Tempo i Yesus da nompaguru, niulikaNa todea, "Komiu kana mainga ante guru-guru agama. Nipokonora nolipa-lipa ante baju nandoe bo nipokonora rabila ntona ri potomu. 12:39 Nipokonora nonturo ri ponturo anu nibila riara banua-banua petupu bo ri ponturo nabelo ri posusa. 12:40 Nibagiura timbala-timbala ala mangalasi banuara. Bo nitabuniakara pokainggura nadaa haitu ante nosambaya pakandoe. Mantamo mpuu pehuku ka ira ngena!" 12:41 I Yesus hau nonturo nantingayo peti pomboli doi pedekei ri doyata *Banua nu ELOHIM. NipariaraNa tona nombasuaraka doira riara peti haitu. Nadea tokalumana nombasuaraka doi dea riara mpeti haitu. 12:42 Bo nakava muni saito timbala napakasi mpuu bo ia nombasuaraka rompeka doi kodi. *12:42 Basa Yunani: rompeka doi tambaga. Doi tambaga haitumo doi ledo nadea alina.* 12:43 Pade nironde i Yesusmo anaguruNa, bo niulikaNa, "Pariaramo! Nadeapa pedekei ntimbala napakasi haitu pade pedekei ntona ntanina. 12:44 Ira nombadekei lako ri labi nu kakalumanara, tapi nau timbala haitu napakasi mpuu, nidekeina pura-pura doi naria nte ia, anu niparaluuna ka katuvuna mboto."

i Markus 13

13:1 Tempo i Yesus nesuvu lako ri doyata *Banua nu ELOHIM, naria saito anaguruNa nanguli ka Ia, "Guru, peinta kagayana Banua nu ELOHIM bo tombi-tombi ri doyata hitu! Nagaya mpuu, vatuna singga mbaso bo naroso!" 13:2 Nesana i Yesus, "Iyo, peintamo banua-banua nagaya haitu. Tapi nggapurinapa, domo maria sangua vatu potembona mosisunju ri bavo vatu ntanina, sabana pura-pura vatu haitu radurasi." 13:3 I Yesus nonturo ri Bulu *Zaitun nosintingayoka Banua nu ELOHIM. Tempo haitu i Petrus, i Yakobus, i Yohanes bo i Andreas nekutana nte Ia nggalino-lino, 13:4 "Guru, uli ka kami maipia majadi anu niuliMiu pangane? Nuapa tandana mompakatantu naparamo kajadia nitesaMiu pangane?" 13:5 Nesana i Yesus, "Pakabelo-belo, nee sampe komiu rabagiu. 13:6 Madea tona makava mompobalu sangaKu. Raulira iramo *Magau Topepakasalama! Bo madea tona rabagiura. 13:7 Ane raepemiu kareba posieva napara nte komiu bara nakavao nte komiu, nee maeka! Pura-pura haitu kana majadi ntani ruru, tapi haitu dopa nakava mpuu kaupu nu dunia. 13:8 Tempo haitu tona sangata mosieva nte tosangatana, bo magau simbo magau mosieva muni. Bo ri umba-umba ri dunia kana maria lingu bo maria muni kamate ara. Pura-pura haitu da kasusa pamulana, eva dua kole nirasai mombine tempo noana. 13:9 Komiu kana mainga-inga sabana komiu rasaka bo rakeni rapangadu ri ngayo ntopotangara. Komiu raboba riara banua-banua petupu bo rakeni rapoposintingayoka gubernur-gubernur bo magau-magau sabana komiu nomparasaya Yaku. Bo haitumo loga ka komiu motesa pomparasayamiu Yaku ka ira. 13:10 Bo Kareba Belo kana rapotolele ka pura-pura manusia ri dunia dopame makava kaupu nu dunia. 13:11 Ane komiu rasaka bo rakeni ratangara, nee makini raramiu mompekirika anu raulimiu. Ane makavamo gantana motesa, ulimo anu radekei ka komiu raulimiu. Sabana tesa-tesa raulimiu haitu ledo mopuna lako nte komiu mboto, tapi lako ri Nosa Gasa nu ELOHIM. 13:12 Bo tempona haitu muni maria tona mombadekei sampesuvuna mboto rapatesi sabana sampesuvuna nomparasaya Yaku. Bo maria totua mombadekei anana mboto rapatesi. Ngana-ngana mangeva tina tuamara mboto bo mombadekei ira rapatesi. 13:13 Komiu rapovuu mata ntodea sabana komiu nangoseaka Yaku. Tapi isema-sema naroo pomparasayana sampe ri kaupuna, ia kana rapakasalama nu ELOHIM." 13:14 "Nabi Daniel nggaulu nombaboto kakava 'Toperopu anu nompakarunggu rara nu ELOHIM '. (Isema-sema mombabaca tesa hitu kana rapariana batuana.) *13:14 Peinta Matius 24:15.* Jadi ane rakitamiu anu niboto Nabi Daniel neangga ri ponturo anu ledo masipato rapeanggana, haitumo tandana tona nonturo ri bagia Yudea kana mangova malai hau ri bulu ala masalama. 13:15 Isema-sema nangosanaka ri savaliku nu banuana, tumo mesua rabanua mangala nuapa-nuapa. Palaimo masalisa! 13:16 Isema-sema nokarajaa ri talua, tumo manjili ri banua mangala pakeana. Palaimo masalisa! 13:17 Ri eo haitu mandasa mpuu mombine natiana bo mombine da nompatomi anana apa makaja malai! 13:18 Posambayamo ala pepandasa haitu ledo majadi ri tempo ranindi. 13:19 Apa ri tempo haitu maria pepandasa anu nadaa mpuu, anu dopa naria nirasai manusia lako ri pamulana dunia nipajadi nu ELOHIM. Bo domo majadi hanupa ri tempo makava. 13:20 Rapana tempo pepandasa haitu ledo rapakambuku nTupu, natantu nau saitoa tona ledo ria matuvu. Tapi lako ri tove nu ELOHIM ka todea topomparasaya anu nipelisiNa, tempo pepandasa haitu kana rapakambukuNa. 13:21 Ri tempona haitu ane maria tona manguli ka komiu, 'Peintamo! Siimo *Magau Topepakasalama!' bara raulira 'Hamaimo Ia!' nee raparasayamiu tesara haitu. 13:22 Sabana meumba topodava manguli iramo Magau Topepakasalama, bo meumba muni nabi-nabi mpodava. Ira pura-pura movia tanda-tanda nipokumaaka bo kabaraka-kabaraka mombabagiu tona. Ane mamala, nau damo tona nipelisi nu ELOHIM rabagiura muni. 13:23 Tapi komiu kana mainga sabana dopame majadi, lave nipopaisaniKu mamimo pura-pura hitu ka komiu." 13:24-25 "Maupu tempo pepandasa nadaa haitu, kuasa-kuasa ri langi ragoya pura, mata nu eo majadi malanda, bula domo mareme, bo betue-betue manavu lako ri langi. 13:26 Bo ri tempo haitu pura-pura manusia ri dunia manggita Yaku, *Ana nu Manusia, manau riara kulimu. *13:26 Daniel 7:13* Bo rakitara kaogeKu bo kuasaKu nipokumaaka. 13:27 Maupu haitu, Kutudu *malaeka-malaekaKu hau mompasiromu tona nipelisiKu lako ri umba-umba ri dunia." 13:28 "Pariaramo pakabelo pepatuduki lako ri kayu *ara. Ane nikitamiu tinggu-tingguna naramata bo tavana noroyamo, nisanimiumo naparamo tempo mapane. 13:29 Ivesia muni ane rakitamiu pura-pura kajadia pangane, rasanimiumo domo mpuu masae makavamo Yaku. *13:29 Basa Yunani: 'domo mpuu masae anu haitu majadi'. Sanu nanguli batuana 'anu haitu' kakava i Yesus. Sanu nanguli tempo kagero nu Banua nu ELOHIM nitesaNa ri ayat 13:1.* 13:30 Pariaramo tesaKu hitu! Dopame mamate pura-pura tona natuvu tempo haitu, pura-pura kajadia nitesaKu pangane majadimo. 13:31 Langi bo tana malipo, tapi tesaKu bate-batena sampe ri kasae-saena." 13:32 "Ane eo bo jaa kakavaKu ngena, aga TuamaKu ri suruga nangisanina. Ledo ria saitoa tona ntanina nangisanina. Ledo nisani nu malaeka ri suruga bo Yaku mboto, *Ana nu ELOHIM, ledo nisaniKu. 13:33 Jadi mainga-ingamo bo jagaimo, apa ledo nisanimiu maipia Yaku makava. 13:34 Haitu nasimbayu nte porapa hitu: Naria saito tona hau ri ngata nakavao. Dopame ia hau, nidekeina mami kuasa ka batua-batuana mombaurusi banuana. Saito-saito nipakatantuna pokarajaa ka ira. Bo topojagai vamba nitevaina mainga-inga ante kakavana. 13:35 Jadi, ivesia muni komiu kana mainga mompopea kakavaKu, apa ledo nisanimiu maipia Yaku, tupu banua, manjili, bara nggoviana, bara tanga bongi, bara bobayana, atau bara mebonda eo. 13:36 Ane sampesanika Yaku makavamo, nee sampe Kukava komiu da namonjo. 13:37 Anu nitesaKu hitu ka komiu, Kutesa muni ka pura-pura tona. Komiu kana mainga mompopea kakavaKu!"

i Markus 14

14:1 Tempo haitu da rombongipa pade *Eo Mbaso Paskah bo *Posusa Roti Ledo Noragi. *Balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo guru-guru agama nangelo dala mombasaka i Yesus nggalino bo mompatesi Ia. 14:2 Tapi niulira, "Nee rasakata Ia tempo eo posusa haitu, ala nee magado todea." 14:3 Tempo i Yesus naria ri ngata Betania, Ia hau ri banua i Simon anu nadua oge bara ipia. Da nonturo nangande ri sia, nakavamo saito mombine nanggeni sangu botolo nipovia lako ri vatu *pualam. Botolo haitu noisi lana dupa nasuli mpuu alina anu nipovia lako ri kale navangi. Mombine haitu nombakotosaka tambolo botolo haitu bo nitolina lana dupa ri balengga i Yesus, tandana pebilana ka Ia. 14:4 Nanggita haitu, naria bara sako-ndua tona hamai narau bo nosiulika, "Nakuya nipakarugika lana nasuli? 14:5 Lana haitu mamala rapobalu ante alina melabi taluatu doi salaka *14:5 taluatu doi salaka , haitumo gaji ntona saito sampae kasaena.* bo doi haitu namala radekei ka tona napakasi." Jadi nipokarauramo mombine haitu. 14:6 Tapi nanguli Yesus ka ira, "Palambamo ia! Nakuya komiu nompakasusa ia? Ia novia anu nabelo ka Yaku. 14:7 Tona napakasi nasaro naria ri tatangamiu bo komiu mamala mantulungi ira maipia tempo rapodotamiu. Tapi Yaku hii, ledo bate-batena mosanggani ante komiu. 14:8 Mombine hitu novia anu nipakulena. Ia nombatoli lana dupa ka Yaku mompakasadia karoKu ratana. 14:9 Pariaramo tesaKu hitu. Ri umba-umba ri dunia Kareba Belo rapatolele, povia nu mombine hitu kana ratesa muni ala ratora ia." 14:10 Naupu sia, i Yudas, saito lako ri sapulu randua anaguru i Yesus, hau nte balenggabalengga ntopanggeni pesomba. Patujuna mompobalu i Yesus ka ira. 14:11 Tempo niepera tesa i Yudas haitu, nadamba mpuumo rarara bo nojanji mombadekei doi ka ia. Naupu haitu nompamulamo i Yudas mangelo loga nabelo mombadekei i Yesus ka baliNa. 14:12 Nakavamo eo matana Posusa Roti Ledo Noragi, haitumo tempo *toYahudi nosambale *ana bimba rakande ri *posusa Paskah. Eo haitu nakavamo anaguru i Yesus mompekutana, "Pue, ri umba ponturo rakalau kami mompakasadia kandea posusa Paskah ka Komiu?" 14:13 Jadi nitudu i Yesusmo randua anaguruNa, "Koimo komiu randua hau ri ngata Yerusalem. Hamai raposintomukamiu saito langgai nanggeni gumba noisi uve. Tuntunimo ia 14:14 hau ri banua rapesuana bo ulimo ka tupu nu banua hamai, 'I Guru nanguli ivei: ri umba tombi Kupangande kandea Paskah mosangganinggani ante ana-anaguruKu?' 14:15 Bo tupu banua haitu mombatuduaka ka komiu sangu tombi mbaso ri kalangana. Tombi haitu nasiayumo, naria puramo gana. Pasadiamo kandea Paskah hamai ka kita." 14:16 Jadi haumo randua anaguruNa ri kota. Bo nikavara nasimbayu mpuu mpo anu niuli i Yesus ka ira pangane. Nakava hamai, nipasadiaramo kandea Posusa Paskah. 14:17 Nabongipa, nakavamo i Yesus nosanggani-nggani ante anaguruNa sapulu randua bo hau nesua riara tombi nipompasadia kandea haitu. 14:18 Tempo ira da nangande, nangulimo i Yesus ka ira, "Pariaramo! Saito komiu anu nosanggani-nggani nangande nte Yaku hitu, mompobalu Yaku ka baliKu." 14:19 Nangepe haitu nasusa mpuumo rarara, bo nekutanamo ira saito-saito nte i Yesus, "Pue, tantu ledo yaku niuliMiu." 14:20 Nesana i Yesus, "Iamo mai saito lako ri komiu sapulu randua hitu, anu nombatula roti ri uta nosanggani-nggani nte Yaku. 14:21 Yaku, *Ana nu Manusia, kana mamate, nangoseaka anu nitulisi riara Buku Gasa. Tapi mandasa mpuu tona mompobalu Yaku! Aginapa ia ledo nipoanaka ntinana." 14:22 Tempo ira da nangande, i Yesus nangala roti bo nosambaya nanguli tarima kasi ka ELOHIM. Naupu haitu nitubiNamo roti haitu pade nidekeiNa ka anaguruNa bo niuliNa, "Alamo roti hitu bo kandemo, hitumo karoKu." 14:23 Naupupa haitu nialaNa munimo saboda uve *anggur bo niuliNamo tarima kasi ka ELOHIM, pade nidekeiNa ka anaguruNa. Bo niinura pura-pura. 14:24 Naupu haitu niuliNamo, "Hitumo raaKu ngena anu mompakaasa Pojanji nu ELOHIM nabaru. RaaKu hitu rapatiti ala madea tona rapakasalama. 14:25 Pariaramo! Domo Kuinu uve anggur hanupa sampe makava tempona bara maipia ELOHIM moparenta mpo Magau. Ri Poparenta haitumo pade Kuinu uve anggur nabaru." 14:26 Naupu ira nodade sanggayu dade nombatoiya ELOHIM, nalaimo ira lako ri ngata haitu hau ri Bulu *Zaitun. 14:27 Nangulimo i Yesus ka ana-anaguruNa, "NisaniKu, moleju pura-pura pomparasayamiu ngena. Apa tesa nu ELOHIM nitulisi ri Buku Gasa nanguli ivei: 'Kupatesi topoevu bo bimba-bimbana masimpotare.' ( Zakharia 13:7) 14:28 Tapi tempo Yaku matuvu mpanjili, Yaku mokolu ka komiu hau ri bagia Galilea." 14:29 Nangulimo i Petrus, "Naupa ira pura-pura mompalaisi Komiu, yaku ledo moura!" 14:30 Pade nangulimo i Yesus ka ia, "Pariaramo tesaKu hitu! Dopame rombati manu mototoroko bongi hitu, talu-ngganimo iko mombasapu Yaku." 14:31 Tapi nangasabia vai i Petrus nanguli, "Ledo! Nau yaku mamate mosanggani ante Komiu, ledo ntoto kusapu Komiu!" Bo ivesia muni niuli nu anaguruNa pura-pura ntanina. 14:32 Nakavamo ira ri pampa nosanga Getsemani. *14:32 Getsemani: batuana "pompea lana zaitun". Peinta Matius 26:36.* Nanguli i Yesus ka anaguruNa, "Ponturomo ri sii. Yaku da hau mosambaya." 14:33 NikeniNa i Petrus, i Yakobus bo i Yohanes hau mosanggani nte Ia. Nasusa bo napari mpuu raraNa. 14:34 Jadi niulikaNamo ira, "Nabuku mpuu raraKu, nirasaiKu eva mamatemo. Popea ri siimo bo mainga-inga!" 14:35 I Yesus napola haunapa sakide lako nte ira tatalu, pade notungga Ia ri tana bo nosambaya. NiperapiNa ante TuamaNa, ane mamala rakabasaka Ia lako ri peparajea haitu. 14:36 NiuliNa, "Tata! Ledo ria anu ledo rapakuleMiu movia. Ane mamala, peparajea anu rapambela ka Yaku hitu nee rapambela ka Yaku! Tapi nee dotaKu majadi, damo aga dotaMiu majadi." 14:37 Naupu haitu nanjilimo i Yesus nte anaguruNa. NikavaNa namonjo puramo ira tatalu. Bo niulikaNa i Simon Petrus, "Simon! Namonjomo iko? Ledo nipakulemu mainga-inga nau aga sajaa? 14:38 Komiu kana mainga pura bo mosambaya ala komiu ledo mambela pesori! Komiu madota movia anu nabelo, tapi ledo nipakulemiu sabana komiu manusia nalente." 14:39 Naliu haitu, hau vai Ia nosambaya sangganipa mpo posambayaNa pangane. 14:40 Naupu nosambaya, nanjilimo Ia hau nte anaguruNa. NikavaNa namonjo vaimo ira sabana naroyo gagamo matara. Bo domo nisanira nuapa raulira ka i Yesus. 14:41 Tempo i Yesus nanjili katalu-ngganina, nipekutanaNa vaimo ira, "Da namonjo bo da nangosanakapa komiu? Naganamo! Nakavamo gantana Yaku, Ana nu Manusia, radekei riara kuasa ntona nadosa. 14:42 Pembangumo! Haumo kita. Peinta! Nakavamo tona mompobalu Yaku!" 14:43 Da notesa i Yesus, nakavamo saito anaguruNa nosanga i Yudas, nituntuni ntodea nanggeni guma bo pato. Ira nitudu nu balengga-balengga ntopanggeni pesomba, *guru-guru agama, bo totua-totua ntoYahudi. 14:44 Dopame ira hau, lave nipakatantu i Yudas mamimo tandana ka ira ala rasanira umbana i Yesus. Niulina, "Tona kueki ngena, Iamo i Yesus. Sakamo bo kenimo Ia bo jagai pakabelo." 14:45 I Yudas kaliu-liu nanggaparai i Yesus bo nombatabe Ia nanguli, "Guru!" pade niekina. 14:46 Bo todea nikenina nekaparai munimo bo nisakara i Yesus. 14:47 Tapi saito anaguruNa anu napara ri sia, nobitu gumana bo nitimbena batua nu Pakeni nTopanggeni Pesomba, napudu talingana sabingga. 14:48 Nangulimo i Yesus ka todea haitu, "Nisarumakamiu Yaku topeago sampe komiu kana tumai ante guma bo pato mombasaka Yaku? 14:49 Eo-eo Yaku nompaguru ri doyata Banua nu ELOHIM bo komiu naria ri sia muni, tapi ledo nisakamiu Yaku! Tapi ivesia mamimo kana majadi ala madupa tesa nitulisi riara Buku Gasa." 14:50 Naupu haitu nipalaika nu anaguruNa puramo Ia. 14:51 Naria saito kabilasa aga nompake kae linen sabala, nolipa ri puri i Yesus. Todea nombasaka ia, 14:52 tapi nivonjusina kae haitu, bo nangova novuloa. 14:53 I Yesus nikenira hau ri banua Pakeni nTopanggeni Pesomba. Pura-pura balengga-balengga ntopanggeni pesomba, guru-guru agama, bo totua-totua ntoYahudi lave nasiromu mamimo hamai. 14:54 I Petrus netuntuni nggavao ri puri i Yesus bo todea sampe nesua riara doyata nu banua nu Pakeni nTopanggeni Pesomba. Nakava hamai, nonturomo ia nanderu nosanggani-nggani ante topojaga. 14:55 Tempo haitu balengga-balengga ntopanggeni pesomba ante pura-pura topolibu ntanina ri *Polibu Mbaso Agama Yahudi nompasimbuku mangelo tona mosabi dava ala i Yesus mamala rahuku mate. Tapi ledo ntoto nikavara salaNa. 14:56 Nadea tona nipokiora nosabi dava ka i Yesus, tapi pangadura ledo nasimbayu, saitona sangayana. 14:57 Neanggamo bara sako-ndua tona ntanina nompangadu Ia ivei: 14:58 "Niepe kami tona hitu nanguli, 'Kugerosi Banua nu ELOHIM hitu anu nipovia mpale manusia, bo riara tempo talu-eo Kubangu banua ntanina anu ledo rapovia mpale nu manusia.' " 14:59 Tapi pangadura haitu muni ledo nasimbayu, aga nosisala ante tesa nu roara. 14:60 Jadi Pakeni nTopanggeni Pesomba neangga ri ngayora pura-pura nompekutana i Yesus ivei: "Ledo Mupesanaka pangadura? " 14:61 Tapi i Yesus ledo notingo. Nau ledo nasala, Ia ledo ntoto nesana. Jadi nekutana vai Pakeni nTopanggeni Pesomba, "Ikomo *Magau Topepakasalama, *Ana nu ELOHIM Nitoiya?" 14:62 Nesanamo i Yesus, "Yakumo hia. Bo rakitamiu pura-pura Yaku, *Ana nu Manusia, monturo ri panggana nu ELOHIM toNeliu KakuasaNa, bo rakitamiu Yaku manau riara kulimu lako ri suruga." *14:62 Mazmur 110:1; Daniel 7:13* 14:63 Nangepe haitu, nagigimo rara nu Pakeni nTopanggeni Pesomba sampe nibitesina mboto bajuna bo nanguli, "Domo kita paraluu sabi hanupa! 14:64 Niepeta mbotomo tesaNa nanjalai ELOHIM! Berimba pantaseremiu?" Nesana puramo ira, "Ia masipato rahuku mate!" 14:65 Bo naria bara sako-ndua ira nompamula nantoveulusi i Yesus. Ira nombabonggo mataNa bo nombajaguru Ia ante nanguli, "Heh *nabi! Boto vei, isema nombajaguru Iko!" Bo topojaga muni nangala Ia bo nibobara. 14:66 Tempo i Petrus da naria ri doyata nu banua haitu, nakavamo saito mombine. Mombine haitu batua Pakeni nTopanggeni Pesomba. 14:67 Nikitana i Petrus nonturo nanderu ri sia. Nikanotosina pakabelo lenje i Petrus bo niulina, "Iko muni saito tona nomporoa i Yesus toNazaret haitu!" 14:68 Tapi i Petrus nesapu. Niulina, "Ledo! Ledo nisaniku nuapa niulimu bo ledo muni nisaniku batua ntesamu!" Naupu haitu nalaimo i Petrus hau ri bobaa banua. Eva nisuka tempona haitu, nototorokomo manu. 14:69 Tempo i Petrus da naria ri sia, nikita nu batua mombine pangane vai ia. Jadi niulinamo ka tona neangga ri sia, "Langgai haitu muni saito roaNa." 14:70 Tapi nesapu vai i Petrus. Ledo nasae kaliuna haitu, nangulimo tona neangga ri sia ka i Petrus, "Natantumo iko muni saito roaNa, apa iko muni toGalilea!" 14:71 Tapi nopinda-pindamo i Petrus. Ia *nosumpa bo nanguli, "Ledo ntoto nisaniku tona niulimu tutu!" 14:72 Bo eva nisuka, nototorokomo manu karongganina. Bo nitora i Petrusmo tesa i Yesus pangane ka ia nanguli, "Dopame rombati manu mototoroko, talu-ngganimo iko mombasapu Yaku." Jadi nonjodu-njodumo i Petrus notumangi.

i Markus 15

15:1 Sanggaeo mpisina, pura-pura *balengga-balengga ntopanggeni pesomba ante *guru-guru agama, totua-totua, bo topolibu ntanina lako ri *Polibu Mbaso Agama, nasintuvu bo nosangu patujumo. Nitipungguramo i Yesus pade nikenira hau nte Gubernur Pilatus. 15:2 Nekutanamo i Pilatus nte i Yesus, "Nakana mpuu Iko Magau *ntoYahudi?" Nesana i Yesus, "Nakana niulimiu." 15:3 Balengga-balengga ntopanggeni pesomba nompangadu i Yesus ante mpengaya-ngaya pangadua. 15:4 Bo i Pilatus nekutana vai hanupa nte i Yesus, "Ledo madota Iko mesana ka tesara? Epemo nadea mpuu peraira ka Iko." 15:5 Tapi i Yesus ledo nesana nau aga sambela sampe nokumaa mpuu rara i Pilatus. 15:6 Mpae-mpae ri *Eo Mbaso Paskah, kabiasa nu Gubernur nombakabasaka saito tona nitarunggu, nangoseaka pomperapi ntodea. 15:7 Tempona haitu naria bara sako-ndua tona nitarunggu sabana nompatesi tona tempo nangeva pomarenta. Saito ira nosanga i Barabas. 15:8 Jadi nakavamo todea nte i Pilatus nerapi ala rakabasakana ka ira saito tona nitarunggu nangoseaka kabiasana. 15:9 Jadi nesana i Pilatus, "Madota komiu ane kukabasaka Magau ntoYahudi ka komiu?" 15:10 Niulina ivesia sabana nisaninamo balengga-balengga ntopanggeni pesomba nanggeni i Yesus ka ia sabana nasiriati. 15:11 Tapi balengga-balengga ntopanggeni pesomba nompakapane rara ntodea ala i Barabasmo rakabasaka ka ira. 15:12 Nekutana vaimo i Pilatus nte ira, "Ane ivesia, nuapa kupovia nte tona hitu anu niulimiu Magau ntoYahudi?" 15:13 Nongaremo ira, "Pakumo Ia ri *kayu salib!" 15:14 Nekutana vai i Pilatus nte ira, "Sala nuapa nipoviaNa?" Tapi ira aga nantambai nongare ante suara namangga mpuu, "Pakumo Ia ri kayu salib!" 15:15 I Pilatus madota mompakasana rara ntodea. Jadi nikabasakanamo i Barabas ka ira, bo nitudunamo tantarana mombacambu i Yesus, pade nidekeinamo i Yesus rapatesi rapaku ri kayu salib. 15:16 Tantara-tantara nanggeni i Yesus hau ri tombi potangara riara banua Gubernur Pilatus. Bo nirondera pura-pura roara masiromu. 15:17 Nipasuakara baju magau nakamao ka i Yesus, bo nipoviara muni *songgo nu magau lako ri karui bo nipoposonggokara. 15:18 Naupu haitu, nipongei-ngeikaramo Ia bo nitabera, "Tabe, Magau ntoYahudi!" 15:19 Naupu haitu nibobara ntokomo balenggaNa bo nitoveulusiramo. Pade nantaputumo ira ri ngayoNa bo nongei-ngei nombasomba Ia. 15:20 Naupupa nipongei-ngeikara ivesia, nivonjuramo baju nakamao haitu bo nipopasuakara mpanjili pakeaNa mboto. Pade nikenira hau ri savaliku ngata rapaku ri kayu salib. 15:21 Ri tatanga dala, nibarusuramo saito tona nosanga i Simon mombasimbuaka kayu salib i Yesus. I Simon haitu tuama i Aleksander bo i Rufus lako ri ngata Kirene, bo tempo haitu ia da ri polipana hau ri ngata Yerusalem. 15:22 Napolamo ira sampe nakava ri ponturo anu niuli "Golgota," batuana "Bulu Banga Balengga". 15:23 Ira nombadekei uve *anggur anu nigalo ante pakuli *mur ka i Yesus, tapi ledo nadota Ia manginuna. 15:24 Pade nipakuramo Ia ri kayu salib. Naupu haitu niposibagi-bagiramo pakeaNa ante notende lamoro ala matantu isema rakamalakana. 15:25 Tempo i Yesus nipakura ri kayu salib, nitasere tinti sasio mpadondona. 15:26 Ri kayu salibNa naria dopi nitulisi anu nipangadu ka Ia ivei: MAGAU NTOYAHUD 15:27 Naria muni randua topeago nipaku ri kayu salib ntanina nosanggani-nggani ante i Yesus, saito ri pangganaNa bo saitopa ri panggaiNa. 15:28 Ivesiamo kadupa tesa nitulisi ri Buku Gasa nanguli, "Ia nireke tona nadaa." *15:28 Peinta Yesaya 53:12.* 15:29 Tona noliu ri sia noundu-undumo balenggara nombadee Ia. Niulira, "He! Iko madota mombagerosi *Banua nu ELOHIM bo mombabanguna mpanjili riara talu-eo! 15:30 Anumo, panaumo lako ri kayu salib tutu bo pakasalama karoMu mboto!" 15:31 Ivesia muni balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo guru-guru agama nombadee Ia. Nosiulikamo ira saito-saito, "Tona ntanina nipakasalamaNa. Tapi karoNa mboto ledo namala nipakasalamaNa! 15:32 Ane Ia mpuu-mpuu Magau *ntoIsrael, *Magau Topepakasalama, agina Ia manau lako ri kayu salib ala rakitata bo raparasayata Ia!" Bo tona nipaku ri kayu salib ri sinjori i Yesus muni nombadee Ia. 15:33 Natongo eo, njumangu bagia haitu nitaulandana talu-jaa kasaena, nompamula lako ri tinti sapulu randua sampe tinti tatalu nggoviana. 15:34 Tinti tatalu nggoviana, nongaremo i Yesus ante suara namangga, "Eloi, Eloi, lama sabakhtani?" batuana, "ELOHIM, TupuKu! Nakuya nipalaisikaMiu Yaku?" *15:34 Mazmur 22:2* 15:35 Nangepe Ia nongare, nangulimo bara sako-ndua tona ri sia, "Epe! Ia nompokio Nabi *Elia!" 15:36 Bo nangovamo saito tona nangala sangaya eva lomo bo nitomena ri uve anggur napoi bo nidikana ri vuntu kayu pade nijujubakana ri sumba i Yesus ante nanguli, "Rapopeata bo rapeintata bara makava mpuu Nabi Elia mantoraka Ia lako ri kayu salib!" 15:37 Naupu haitu nongare vaimo i Yesus sangganipa ante suara namangga ntoto bo naponjimo nosaNa. 15:38 Bo tempo haitu muni, nabitemo kae povombo riara Banua nu ELOHIM. Kae haitu nabite rombite lako ri bavona sampe ri tambena. 15:39 Naria balengga ntantara neangga ri ngayo kayu salib i Yesus. Tempo niepena pongare i Yesus bo nikitana kamateNa ivehaitu, nangulimo ia, "Tona hitu mpuu-mpuu *Ana nu ELOHIM!" 15:40 Naria muni bara sako-ndua mombine neangga nompeintaka nggavao. Ri tatangara muni naria i Maria Magdalena, i Maria tina i Yoses bo i Yakobus muda. Bo naria muni i Salome. 15:41 Iramo mai mombine anu nangoseaka bo nantulungi i Yesus tempo Ia ri bagia Galilea. Bo ri sia nadea muni mombine ntanina anu nosinggani nte Ia hau ri ngata Yerusalem. 15:42 Eo haitu nambela eo pompasadia ka *eo penonto, apa mailena eo penontomo. Uru nggovia haitu, 15:43 nakavamo saito toArimatea nosanga i Yusuf. Ia saito lako ri Polibu Mbaso Agama Yahudi bo nibila ntodea. Ia muni nantongoraka tempona ELOHIM moparenta mpo Magau. Ia nompebia hau mantingayo i Pilatus merapi karobata i Yesus. 15:44 Nahera mpuu i Pilatus nangepe i Yesus nasalisa namate. Jadi nirondena balengga ntantara bo nipekutanana, "Nakana mpuu i Yesus namatemo?" 15:45 Niepenapa tesa nu balengga ntantara nanguli namate mpuumo i Yesus, nipaloganamo i Yusuf mangala karobata i Yesus. 15:46 Jadi niali i Yusufmo kae gandisi nalusu raposompu, bo nitaurakana karobata i Yesus lako ri kayu salib pade nisompuna ante kae nialina haitu. Bo nidikana karobata i Yesus haitu ri bolo vatu anu nipaa rapodayo. Naupu haitu niduliakanamo sangu vatu mbaso rapombatutui vamba dayo haitu. 15:47 Tempo haitu i Maria Magdalena bo i Maria tina Yoses nanggita ponturo nipombaboli karobata i Yesus.

i Markus 16

16:1 Naliupa *eo penonto, hau i Maria Magdalena, i Maria tina Yakobus, nosanggani ante i Salome nangali rampa-rampa navangi rakenira rapolanaira karobata i Yesus. 16:2 Bo ri eo Aka mpadondo mpisina, eo paratama minggu haitu dako nebonda eo, hau ri dayomo mombine tatalu pangane. 16:3 Ri tatanga mpolipara nosimpekutanamo ira, "Isema mombaduliaka vatu potutui dayo haitu ka kita?" 16:4 Tapi nakavapa ri dayo, nikitara nateduliakamo vatu mbaso haitu. 16:5 Pade nesuamo ira riara bolo vatu nipajadi dayo. Nikitara saito kabilasa nobaju bula nonturo ri sabingga ngganara. Natekaja bo naeka mpuu rarara. 16:6 Tapi nangulimo kabilasa haitu ka ira, "Nee maeka! Nisaniku komiu nangelo i Yesus toNazaret anu namate nipaku ri *kayu salib. Ia natuvu mpanjilimo, domo ria Ia ri sii! Peintamo! Hitu paturu nipombaboli ntona karobataNa. 16:7 Tapi koimo komiu bo uli ka ana-anaguruNa bo ka i Petrus. Ia mokolu ka komiu hau ri bagia Galilea. Hamai rakitamiu Ia nangoseaka anu niuliNa ka komiu bara ipia." 16:8 Jadi nesuvumo ira lako ri dayo bo nangova nalai, sabana natekaja bo naeka mpuumo rarara. Ira ledo notesa nuapa-nuapa ka isema-sema sabana naeka. Mombine gahaitu hau nte i Petrus bo roa-roana, bo kaliu-liu nitesara pura-pura anu niuli nu kabilasa haitu ka ira. Naupu sia i Yesus nantudu anaguruNa hau ri umba-umba ri dunia lako ri mpanauna sampe ri mpandakena mompatolele Kareba lako nte ELOHIM anu notesaki katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. Kareba haitu nagasa bo ledo nabali-bali sampe ri kasae-saena. 16:9 Eo Aka mpadondona, naliu i Yesus natuvu mpanjili lako ri kamateNa, nipopakitaNamo karoNa ka i Maria Magdalena. I Maria haitumo mombine anu nikabasaka i Yesus lako ri kuasa nu *seta papitu bara ipia. 16:10 Nanggitapa i Yesus, haumo i Maria mosinggava nte roa-roa i Yesus anu da notumangi-mangi sabana nabuku rarara. 16:11 Tapi tempo niepera tesana nanguli i Yesus natuvu mpanjili bo nikitanamo Ia, ledo ntoto niparasayara tesa haitu. 16:12 Naliu haitu i Yesus nompopakita karoNa ante lenje ntanina ka randua roaNa tempo ira nolipa hau ri ngata ntanina. 16:13 Naupu sia, nanjilimo ira randua bo notesa kajadia haitu ka roa-roara ntanina. Tapi roara haitu ledo muni nomparasaya tesara. 16:14 Naupu haitu, i Yesus nompopakita karoNa ka sapulu saitopa anaguruNa tempo ira nonturo nangande nosanggani-nggani. NionteakaNa ira sabana nakura pomparasayara bo nakaa bagara sampe ledo nadota nomparasaya tesa nu roara anu nanggita Ia natuvu mpanjili. 16:15 NiulikaNa ira, "Koimo komiu, hau ri njumangu dunia, mompatolele Kareba Belo ka pura-pura tona ri dunia. 16:16 Isema-sema ledo momparasaya Kareba Belo haitu, kana rahuku. Tapi isema-sema momparasaya Yaku bo radiu tandana ia topangoseaka Yaku, ia rapakasalama. 16:17 Tona nomparasaya radekeika kuasa movia kabaraka-kabaraka, evamo mompopalai seta-seta ante kuasaKu. Ira motesa ante basa-basa anu ledo nipegurura. 16:18 Ane ira rateo nu ule atau manginu panginu naracu, ledo makuya-kuya ira. Bo radikara palera ri karo ntona nadua bo tona haitu mabelomo." 16:19 Naupu i Yesus notesa ivesia ka ira, neoremo Ia hau ri suruga bo nonturo ri sabingga nggana nu ELOHIM. 16:20 Naupu haitu, haumo ana-anaguruNa nompatolele Kareba Belo ka tona ri umba-umba, bo Tupu mboto nokarajaa nosanggani-nggani ante ira. Ia nombadekei ka ira kuasa movia kabaraka-kabaraka ala mompakaroso tesa nipatolelera haitu.

i Lukas 1

1:1 Teopilus nibilaku: Nadeamo tona nompasimbuku notulisi nakana sunju pura-pura anu nipovia i Yesus ri tatangata. 1:2 Nitulisira nangoseaka tesa nipatolele ka kita, haitumo tesa ntona nanggita kajadia haitu ante matara mboto lako ri pamulana. 1:3 Jadi naupu yaku nomparesa pura-pura kajadia haitu pakabelo-belo, nompamula lako ri pantepuuna, nipekiriku nabelopa ane yaku muni motulisi makana sunju ka komiu. 1:4 Nitulisiku buku hitu, ala rasanimiu anu nipatuduki ka komiu mpuu-mpuu nakana. 1:5 Tempo Magau *Herodes nomparenta ri bagia Yudea, naria saito *topanggeni pesomba ntoYahudi nosanga i Zakharia. Ia mai saito lako ri lunu ntopanggeni pesomba nipoposanga lunu muli i Abia. Bereina nosanga Elisabet. Ia muni muli ntopanggeni pesomba. 1:6 Katuvura njamboko mpuu-mpuu nompakadamba rara nu ELOHIM, sabana ira njamboko natundu ri pura-pura parenta bo atura nu ELOHIM. 1:7 Ira ledo noana sabana Elisabet nagampa, bo ira njamboko muni natuamo. 1:8 Naria sanggani, tempo lunu muli i Abia nanggava lelena, i Zakharia nobago nanggeni pesomba ri *Banua nu ELOHIM. 1:9 Nipoviara lamoro nangoseaka kabiasara, rapompakatantu isema motunju *dupa ri ngayo nu ELOHIM. Lamoro haitu nambela i Zakharia, jadi iamo nesua motunju dupa riara Banua nu ELOHIM. 1:10 Tempo ia da notunju dupa, todea nosambaya ri savalikuna. 1:11 Tempo haitu saito *malaeka nu ELOHIM neonga nte i Zakharia. Malaeka haitu neangga ri panggana nu *meja potunju dupa. 1:12 Natekaja bo naeka mpuu rara i Zakharia nanggita malaeka. 1:13 Tapi nanguli malaeka, "Nee maeka, Zakharia. Nitarima nu ELOHIMmo posambayamu. Bereimu i Elisabet moana saito ngana langgai, bo mupoposanga Yohanes. 1:14 Madamba mpuu raramiu bo madea tona ntanina madamba muni tempo ngana haitu rapoanaka. 1:15 Ia majadi tomaoge ri panggita nu ELOHIM. Ia ledo manginu anu nepakalangu. Lako ri pompoanakame, ia rakuasai Nosa Gasa nu ELOHIM. 1:16 Madea *toYahudi rakenina mpanjili ka Tupura, ELOHIM. 1:17 Ia majadi suro nu ELOHIM, naroso bo nakuasa mpo Nabi *Elia nggaulu. Ia mompoposinggabelo ana-ana nte tuamara bo tona ledo nangoseaka ELOHIM rakenina mpanjili ri dala nakana. Pura-pura anu pangane rapoviana ala mompakasadia rara ntodea mantarima ELOHIM." 1:18 Nangepe tesa nu malaeka, nekutanamo i Zakharia, "Berimba kusani anu tutu majadi? Yaku natuamo, bo bereiku natua munimo." 1:19 Nesana malaeka, "Yakumo hii *Gabriel. Yaku nasaro nipojoa ri ngayo nu ELOHIM! Yaku niposumbaNa mompasimbayu kareba belo hitu ka iko. 1:20 Anu niuliku pangane majadi mpuu ri tempo nipakatantu nu ELOHIM! Tapi ledo niparasayamu tesaku, jadi domo mamala iko motesa. Iko mabobo sampe rapoanaka anamu!" 1:21 Tempo haitu nadea tona ri savalikuna nompopea i Zakharia. Nahera ira, nakuya nasae gaga ia riara Banua nu ELOHIM? 1:22 Nesuvupa ia, domo namala notesa ka ira. Damo palena niviatakana notesa ka ira, apa ia nabobomo. Nanggita ia nabobomo, nisani ntonamo naria bara nuapa nipeintana riara Banua nu ELOHIM. 1:23 Naupupa bago i Zakharia ri Banua nu ELOHIM, nalaimo ia lako ri Yerusalem bo nanjili hau ri ngatana mboto. 1:24 Ledo sakuya kasaena naliu haitu, natianamo bereina i Elisabet. Lima-mbula kasaena ledo nesuvu-suvu ia lako rabanuana. 1:25 I Elisabet nanguli, "Ivesia tano kabelo i Pue nte yaku. Ia nompakalipo eya nu mataku lako ri kagampaku." 1:26 Tempo i Elisabet ono-mbulamo katianana, ELOHIM nantudu malaekaNa i Gabriel, hau ri ngata Nazaret ri bagia Galilea. 1:27 Malaeka Gabriel nitudu hau mangulika saito randaa, nosanga i Maria. Randaa haitu notengea nte langgai nosanga i Yusuf, muli Magau *Daud. 1:28 Malaeka haitu neonga ri ngayo i Maria bo nanguli, "Heh, Maria. Iko tona nipotove nTupu! Tupu momporoa iko!" 1:29 Natekaja i Maria nangepe tesa nu malaeka, bo nipekirina riara ntaina, "Nuapa batuana tesa haitu?" 1:30 Nanguli malaeka ka i Maria, "Nee maeka, Maria, sabana naoge belo nidekei nu ELOHIM ka iko. 1:31 Iko matiana bo mompoanaka saito ngana langgai bo kana mupoposanga Ia i Yesus. 1:32 Ia rapakaoge nu ELOHIM bo rakasangai *Ana nu ELOHIM, toNeliu Kaogena. ELOHIM mompajadi Ia magau mpo totuaNa nggaulu, Magau Daud. 1:33 Ia momparenta toYahudi mpo Magau sampe ri kasaesaena. Bo poparentaNa haitu ledo maupu-upu." 1:34 Nanguli i Maria ka malaeka Gabriel, "Yaku hii da narandaa. Berimba anu tutu majadi ri karoku?" 1:35 Nesana malaeka, "Nosa Gasa makava nte iko, bo kuasa nu ELOHIM toNeliu KaogeNa, maria nte iko. Haitumo sabana ngana mupoanaka rakasangai Nagasa, Ana nu ELOHIM. 1:36 Tora ngena i Elisabet, sampesuvumu. Ono-mbulamo ia natiana. Tano natuamo ia bo niuli ntona nagampa. 1:37 Pura-pura anu niuliku ka iko kana majadi, apa ledo ria tesa nu ELOHIM ledo madupa." 1:38 Pade nangulimo i Maria, "Yaku hii batua i Pue, radupaiNamo anu niulimiu tutu ri karoku." Naupu sia nalaimo malaeka. 1:39 Ledo nasae kaliuna haitu, haumo i Maria ri sangu ngata ri buluna ri bagia Yudea. 1:40 Ia hau ri banua i Zakharia. Tempo ia nesua rabanua, nitabenamo i Elisabet. 1:41 Nangepe petabe i Maria, nokalelomo ngana riara i Elisabet. Bo i Elisabet nipesua Nosa Gasa nu ELOHIMmo, 1:42 bo notesa ante suara namangga ivei: "Ikomo nipotove nu ELOHIM nelabipa pade pura-pura mombine ntanina, bo ELOHIM mompotove ngana mupoanaka. 1:43 Yaku mpuu-mpuu nibila nu ELOHIM, apa tina nTupuku nakava ri banuaku mboto. 1:44 Niepekupa petabemu, nadamba ngana riaraku, sampe nokalelo ia. 1:45 Nabelo mpuu iko, sabana niparasayamu anu niuli nTupu ka iko mpuu-mpuu majadi." 1:46 Nanguli i Maria, "Ante raraku mpuu kutoiya Tupu, 1:47 bo nadamba mpuu raraku, sabana ELOHIMmo Magau nompakasalama yaku. 1:48 Yaku aga batuaNa napakasi, tapi ledo nalinga raraNa nantora yaku. Mompamula sii-sii, pura-pura manusia manguli yakumo nipotove nu ELOHIM. 1:49 Raulira ivesia sabana ELOHIM toNeliu KakuasaNa, novia anu nabelo ka yaku. Nagasa mpuu Ia! 1:50 ELOHIM nompoasi tona natundu nte parentaNa, sampe ri muli nu mulira. 1:51 NipoviaNa tanda-tanda nipokumaaka ante kuasaNa bo nipakagaroNa tona nasombo sampe niara ledo najadi. 1:52 Magau-magau nakuasa nilelakaNa panggara, bo tona naede rara nipakaogeNa. 1:53 Tona naara, nipakabosuNa sampe nabasa ante mpengaya anu nabelo. Bo tona nakalumana nipopalaiNa ante pale boa. 1:54-55 ELOHIM nantulungi todeaNa *toIsrael, sabana ledo nalinga raraNa pojanjiNa nte Nabi Abraham, totuata nggaulu. Haitumo, Ia nojanji mompoasi i Abraham ante pura-pura mulina sampe ri kasae-saena." 1:56 Nitasere talu-mbula kasaena i Maria nonturo nosanggani ante i Elisabet, pade nanjili hau ri banuana mboto. 1:57 Nakavamo tempona i Elisabet moana, nipoanakana saito ngana langgai. 1:58 Tempo roana bo sampesuvuna nangepe kabelo nu ELOHIM nte i Elisabet, ira pura-pura nadamba sanggani nte ia. 1:59 Nagana valu-eo umuru nu ngana haitu, nakavamo ira *mombasuna bo mompoposanga ngana haitu. Ira madota mompoposanga ia i Zakharia, nantuntuni sanga ntuamana, 1:60 tapi nanguli tinana, "Nemo! Ia kana rapoposanga i Yohanes." 1:61 Tapi nanguli ira, "Ledo ria saitoa lako ri sampesuvumiu nosanga Yohanes!" 1:62 Jadi niviatakaramo palera bo nipekutanara i Zakharia, "Isema kakanana rapoposanga ka ngana hitu?" 1:63 I Zakharia nerapi sampeka vatu tulisi pade nitulisina, "Sangana i Yohanes." Nanggita haitu, nokumaa puramo ira. 1:64 Naupu i Zakharia notulisi haitu, kaliu-liu namalamo ia notesa bo nitoiyana ELOHIM. 1:65 Nanggita kajadia pangane, nokumaa pura-pura tona nonturo ri sia. Bo kareba haitu natolelemo ri njumangata ri bulu ri bagia Yudea. 1:66 Pura-pura tona nangepe anu najadi haitu nompekiri riara ntaira, "Majadi nuapa ngana haitu ngena?" Niulira ivesia sabana nikitara kuasa nu ELOHIM naria ante ngana haitu. 1:67 Tempo haitu i Zakharia, tuama nu ngana haitu, nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM sampe nipasimbayuna tesa nTupu ka ira, haitumo anu rapovia nTupu ngena. 1:68 Niulina, "Ratoiyatamo ELOHIM, Tupu *ntoIsrael! Nakavamo Ia mantulungi kita todea nipelisiNa bo nombakabasaka kita lako ri balita. 1:69 NidekeiNa ka kita saito Magau naroso anu mompakasalama kita. Magau haitu muli Magau Daud, anu natundu nte parenta nu ELOHIM nggaulu. 1:70 ELOHIM notesa ka *nabi-nabi nipelisiNa nggaulu, bo nijanjiNa 1:71 mompakasalama kita lako ri balita, bo lako ri kuasa ntona nompovuu mata kita. 1:72 NijanjiNa muni mompoasi totuata nggaulu, bo mompakadupa pojanjiNa naroso ka ira. 1:73-75 PojanjiNa nggaulu ka totuata i Abraham naroso mpuu. ELOHIM nojanji mombakabasaka kita muli i Abraham lako ri balita, ala kita mamala metupu nte Ia, ante ledo ria ekata. NijanjiNa ka kita ala mamala kita metupu nte Ia, ante rara magasa bo manoa sampe ri kaupu nggatuvuta ri dunia." 1:76 Pade nanguli i Zakharia ka anana, "Iko, anaku, rakasangai nabi nu ELOHIM toNeliu KaogeNa, sabana iko majadi suro nTupu. Iko manguli ka topangoseaka Tupu, ira kana masadia mantarima Ia. 1:77 Iko mompopaisani ka todea nTupu ira rapakasalama ane dosara niampungi nu ELOHIM. 1:78-79 ELOHIM mpuu-mpuu nompoasi kita. Eva mata nu eo nebonda mpadondona mompakareme dunia, ivesia muni peongaNa mompakasalama kita. Apa Ia makava mompakareme pekiri ntona natuvu ri kalandana bo naeka mamate. Ia makava mompakasalama kita bo manggeni kita hau ri dala kabelona." 1:80 Ana i Zakharia haitu, kasae-sae kambaso-mbaso karona bo kanoto-noto rarana. Nambasopa, haumo ia nonturo ranggarava bai, nantongoraka gantana ia mompamula mompatolele tesa nu ELOHIM ka toYahudi.

i Lukas 2

2:1 Tempo haitu Magau Mbaso *Kaisar Agustus nomparenta ala pura-pura sanga ntona riara poparentana ratulisi riara buku sensus ri ngata ntotuara mboto. 2:2 Sensus pamulana haitu nipovia tempona i Kirenius najadi gubernur ri propinsi Siria. 2:3 Pura-pura tona hau ri ngata ntotuara mboto ala sangara ratulisi riara buku sensus. 2:4 Ivesia muni i Yusuf. Ia nalai lako ri ngata Nazaret ri bagia Galilea, hau ri ngata Betlehem ri bagia Yudea, ngata pompoanaka Magau *Daud, sabana i Yusuf muli Magau Daud. 2:5 I Yusuf hau nosanggani-nggani nte tengeana i Maria anu da natiana, ala sangara ratulisi hamai. 2:6 Tempo ira naria ri ngata Betlehem, nakavamo tempona i Maria moana. 2:7 Ia noanaka saito ngana langgai, ana lumbua. Ngana haitu nibunguna ante kae lampi, pade nidulina riara potande kandea binata, sabana ledo ria paturu ka ira ri banua pesaira haitu. 2:8 Bongi pompoanaka i Yesus, naria topoevu nojagai bimbara ranggarava napara ngata haitu. 2:9 Sampesanika neongamo saito *malaeka nu ELOHIM ri sinjorira, bo reme nu ELOHIM nombavanta ira. Nanggita haitu naeka mpuu ira. 2:10 Tapi nanguli malaeka ka ira, "Nee maeka, apa yaku nakava nanggeni kareba belo ka komiu pura-pura, bo kareba haitu mompakadamba pura-pura tona. 2:11 Bongina hitu ri ngata pompoanaka Magau Daud, nipoanakamo saito magau mompakasalama komiu. Iamo i Pue, anu nipelisi nu ELOHIM. 2:12 Hitumo tandana ala rasanimiu nakana tesaku; ngana haitu nibungu ante kae lampi bo nidulina ri potande kandea binata." 2:13 Sampesanika nadeamo roa nu malaeka neonga bo nombatoiya ELOHIM ivei: 2:14 "Ratoiyamo ELOHIM ri suruga! Bo ri dunia, tona nipokonoa nu ELOHIM manggava katuvua nabelo!" 2:15 Naupu haitu malaeka pangane nompalaisi ira bo nanjili hau ri suruga. Nosiunakamo topoevu, "Kaimo, kita hau ri Betlehem manggita anu najadi, anu nitesa i Pue ka kita." 2:16 Ira nompari-mpari hau. Nikavara i Maria bo i Yusuf ante ngana nidulina riara potande kandea binata. 2:17 Nikitarapa ngana haitu, nitesaramo anu niuli nu malaeka ka ira, haitumo, anu majadi nte ngana haitu ngena. 2:18 Pura-pura tona nangepe tesa ntopoevu pangane nokumaa. 2:19 Tapi i Maria nompariara pura-pura anu niepena, bo nitanondoakana. 2:20 Naupu sia topoevu notingguli hau ri karava nipombolira bimbara. Nitoiyara ELOHIM, sabana pura-pura anu niepera bo nikitara nakana mpuu nangoseaka anu nitesa malaeka ka ira. 2:21 Nagana valu-eo umuru nu ngana, nipoviaramo *ada posuna. Pade nipoposangara ngana haitu i Yesus, nangoseaka tesa nu malaeka ka i Maria, dopame i Yesus nikatianaka ntinaNa. 2:22 Nakavamo tempona, i Yusuf bo i Maria hau ri *Banua nu ELOHIM ri ngata Yerusalem movia *ada pompakagasa karo i Maria naupu noana, nangoseaka Atura agama nipapola Nabi Musa. Ngana haitu nikeni muni hau ri ngata Yerusalem ala rapovia ada popatani Ia ka ELOHIM. 2:23 Haitu nipoviara nangoseaka anu nitulisi ri Buku Atura Agama ivei: "Pura-pura ngana langgai lumbua, kana rakeni rapatani ka ELOHIM." *2:23 Pesuvu 13:2,12,15* 2:24 I Yusuf bo i Maria nanggeni pesomba sabana, nangoseaka atura nitulisi ri Buku Atura Agama, ira kana manggeni rombaa tonji togou atau rombaa ana ntonji banggebodo. *2:24 Imamat 12:8* 2:25 Tempo haitu ri ngata Yerusalem naria langgai nosanga i Simeon. Ia tona nanoa, anu natundu nte parenta nu ELOHIM bo nantongoraka tempona ELOHIM mompakasalama todea *toIsrael. Nosa Gasa nu ELOHIM naria nte ia. 2:26 Nosa Gasa haitu nompopaisani ka ia, dopa ia mamate ane dopa rakitana *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. 2:27 I Simeon nipakeni Nosa Gasa nu ELOHIM mesua ri Banua nu ELOHIM. Tempona haitu muni, i Yusuf bo i Maria nanggeni i Yesus ala rapoviaka ada niparenta ri Atura agama nipapola Nabi Musa. 2:28 Jadi niala i Simeon ngana haitu bo nisalungguna pade nitoiyana ELOHIM, ivei: 2:29 "Pue, nadupamo pojanjiMiu. Sii-sii yaku, batuaMiu hitu, mamala mamate masana, 2:30 apa mataku mbotomo nanggita *Topepakasalama lako nte Komiu 2:31 Iamo Magau Topepakasalama nidekeiMiu ka pura-pura manusia. 2:32 Iamo reme nombavanta rara ntai manusia pura-pura anu dopa nosisani nte Komiu, ala raparasayara Komiu. Bo Iamo sabana todeaMiu toIsrael rabila nu manusia pura-pura." 2:33 Nangepe i Simeon nombatesa anu majadi nte Anara haitu, nokumaamo tina tuamaNa. 2:34 I Simeon nosambaya merapi ELOHIM mombadekei belo ka ira. Niulikana i Maria, tina nu Ngana haitu, "Ngana hitu mpuu-mpuu nipelisi nu ELOHIM ala madea toIsrael manavu sabana Ia, tapi madea toIsrael ntanina rapakasalamaNa. Ia majadi tanda lako nte ELOHIM tapi madea tona mangeva Ia. 2:35 Ivesiamo rapakalantoNa pekiri rara ntaira. Bo masusa muni raramiu. Peparajeamiu masimbayu mpo guma mantosu rara ntaimiu." 2:36 Naria muni saito *nabi mombine natua mpuumo. Sangana i Hana, ana i Panuel muli i Asyer. Nagana pitu-mpae ia noberei, 2:37 natimbalamo ia. Nau natimbalamo, ledo nipalaisina Banua nu ELOHIM. Eo bongi ia netupu nte ELOHIM ante nosambaya bo nopuasa. Tempo haitu i Hana noumuru valupulu bo pata-mpaemo. 2:38 Jadi tempo i Yesus nikeni ri Banua nu ELOHIM, eva nisuka, neonga muni i Hana, bo nikitanamo i Yesus. Jadi nitoiyana ELOHIM, bo nitesana Ngana haitu ka pura-pura tona nantongoraka tempona ELOHIM mombakabasaka toYerusalem lako ri balira. 2:39 Naupu pura-pura anu niparenta nu ELOHIM riara AturaNa nipovia i Yusuf bo i Maria, nanjilimo ira hau ri ngata Nazaret ri bagia Galilea. 2:40 Ngana haitu nantambai kambasona, bo nantambai karosona. Napore katauna bo ia nipotove nu ELOHIM. 2:41 Mpae-mpae tina tuama i Yesus hau ri ngata Yerusalem nantuntuni posusa eo mbaso ntoYahudi anu niuli *Posusa Paskah. 2:42 Kasapulu-rompaekana umuru i Yesus, haumo ira ri Yerusalem nangoseaka kabiasara. 2:43 Naliutakapa posusa haitu, notinggulimo tina tuamaNa. I Yesus netiboli ri ngata Yerusalem, tapi ledo nisani ntina tuamaNa. 2:44 Nisarumakara Ia nolipa nosanggani-nggani ante todea. Saeo ntuamo kakavaona polipara haitu, pade nielora i Yesus ri tatanga nu sampesuvura bo vegara. Tapi ledo nikavara i Yesus. 2:45 Jadipa, notingguli vai ira hau ri ngata Yerusalem mompaelo Ia. 2:46 Nagana katalu-mbongina pade nikavara Ia ri Banua nu ELOHIM. Ia nonturo ri sia nangepe guru agama notesa bo nipekutana-tanaNa ira. 2:47 Pura-pura tona nangepe Ia nokumaa, sabana natau mpuu Ia nesanaka guru agama. 2:48 Tina tuamaNa muni nokumaa nanggita ia ri sia. Nanguli tinaNa ka Ia, "Yesus, nakuya Iko nompovia kami ivehitu? Yaku nte tuamaMu nasesa mpuu nompaelo Iko!" 2:49 Nesana Ia, "Nakuya nielokamiu Yaku? Ledo nisanimiu Yaku kana maria ri banua nTuamaKu?" 2:50 Tapi ledo nisani ntina-tuamaNa nuapa batuana pesana i Yesus. 2:51 Naupu haitu, notinggulimo i Yesus nosanggani-nggani nte tina tuamaNa hau ri ngata Nazaret, bo natundu nte totuaNa. Pura-pura anu najadi haitu, niboli ntinaNa riara ntaina. 2:52 Kasae-sae nantambaimo kambaso i Yesus bo nantambaimo katauNa, bo nantambai nipotove nu ELOHIM bo manusia.

i Lukas 3

3:1 Ri kasapulu lima-mpaena poparenta Magau Mbaso *Kaisar Tiberius, i Pontius Pilatus najadi gubernur ri bagia Yudea, bo i *Herodes noparenta ri bagia Galilea. I Filipus, tuaka i Herodes, noparenta ri propinsi Iturea bo propinsi Trakhonitis, bo i Lisanias noparenta ri bagia Abilene. 3:2 I Hanas bo i Kayafas najadi Pakeni *nTopanggeni Pesomba ntoYahudi. Tempo haitu muni i *Yohanes, ana i Zakharia, nonturo ri karava bai. ELOHIM nangulika i Yohanes mompatolele tesaNa ka todea. 3:3 Jadi, haumo i Yohanes ri bagia napara Binangga Yordan, nompatolele tesa nu ELOHIM ka pura-pura tona hamai ivei: "Kajeamo lako ri dosa-dosamiu, bo dekeimo karomiu radiu, ala komiu raampungi nu ELOHIM." 3:4 Pepatuduki i Yohanes haitu nompakadupa anu nitulisi riara buku Nabi Yesaya nggaulu, ivei: "Naria tona nongare-ngare ri karava bai: 'Domo masae makava i Pue. Pakasadiamo dala ka Ia. Pakanoa dala raoseNa. 3:5 Lembana kana raisi, bulu bo bunti-buntina kana rapakarano. Dala noleko-leko kana rapakanoro bo lovu-lovu kana raivu pakarata. 3:6 Pura-pura tona ri njumangu ngata mompeinta ELOHIM mompakasalama manusia.' " (3:4-6 Yesaya 40:3-5) 3:7 Nadea tona neonga mekidiu nte i Yohanes. Niulikana ira, "Komiu noakala nasimbayu mpo ule! Nisarumakamiu ane komiu radiu, komiu ledo rapambela pehuku nu ELOHIM bara maipia! Haitu ledo nakana! 3:8 Ane komiu mpuu-mpuu majea, popakitamo ante pokainggu nabelo. Nee rapekirimiu,'Kita hii muli Nabi Abraham, jadi pehuku nu ELOHIM ledo rapambela ka kita!' Haitu muni ledo nakana! Kuuli ka komiu, ane ELOHIM madota, nau vatu-vatu hitu mamala rapajadiNa muli i Abraham. 3:9 Pehuku nu ELOHIM nasimbayu mpo baliu, nasadiamo rapotovo kayu sampe ri kalena ane ledo naria vuana nabelo. Kayu ledo nabelo vuana haitu ratovosi bo ratedaka ri mata nu apu." 3:10 Pade nekutana todea, "Ane ivesia, nuapa masipato rapovia kami?" 3:11 Nesana i Yohanes, "Tona rontonga bajuna, kana radekeina santonga ka tona ledo ntoto naria bajuna. Tona nokandea kana radekeina sanu ka roana ledo ria kandeana." 3:12 Naria muni *topesingara balasitee nakava mekidiu nte i Yohanes bo nekutana, "Guru, nuapa masipato rapovia kami?" 3:13 Nesana i Yohanes, "Nee raperapimiu melabi lako ri kadea balasitee nipakatantu pomarentamiu." 3:14 Naria muni tantara-tantara nakava nekutana nte i Yohanes, "Berimba nte kami? Nuapa masipato rapovia kami?" Nesana i Yohanes, "Tumo momparangga tona bo nee raagosimiu doina. Nee raelomiu nelabi lako ri gajimiu. Naganamo gajimiu." 3:15 Tempo haitu todea nompekutana-tana bara i Yohanes hitumo *Magau Topepakasalama nijanji nu ELOHIM, anu nipopeara. 3:16 Nisani i Yohanes pompekirira. Jadi niulikana ira pura-pura, "Yaku mombadiu komiu ante uve, tandana najeamo komiu. Tapi da nariapa saito ngena meonga nelabipa kakuasaNa pade yaku. Naogepa Ia pade yaku sampe nau mombavole lui nu sapatuNa, ledo masipato yaku. Ia mombadiu komiu ante Nosa Gasa, bo apu. *3:16 Mombadiu nte apu: apu haitu nirapaka apu pehuku nu ELOHIM, atau kuasa Nosa Gasa anu nompegasa kita ala domo movia dosa.* 3:17 Ia nasimbayu mpo tona novaro pae. Nasadiamo Ia ante tapi ri paleNa mombavaro pura-pura paena sampe magasa. Pae naisi raboliNa riara gampiri, tapi meena rapalabusiNa ri mata nu apu ledo mapaya-paya." 3:18 Ivesiamo i Yohanes nompatuduki tona bo mpengaya-ngaya pepatuduki nipakena tempo nompatolele Kareba Belo. 3:19 Naria sanggani i Yohanes nangonteaka Magau *Herodes anu nomparenta ri bagia Galilea, sabana mpengaya-ngaya anu nadaa nipoviana. Nionteakana apa i Herodes nangala i *Herodias bo nipobereisina. I Herodias erana mboto, berei ntuakana. 3:20 Tapi Magau Herodes ledo najea, ia aga nantambai kadaana bo nitarungguna i Yohanes. 3:21 Dopame i Yohanes nisuaraka riara ntarunggu, naria saeo ia nombadiu todea. Naupu todea nidiuna, i Yesus muni nidiuna. Tempo i Yesus nosambaya, natebukamo langi 3:22 bo Nosa Gasa nolenje mpo tonji banggebodo, netuu nte Ia. Pade naria suara lako ri suruga nanguli, "Ikomo AnaKu nipotoveKu. Ikomo nompakadamba raraKu." 3:23 Tempo i Yesus nompamula pokarajaaNa, umuruNa nitasere talupulu mpaemo. Nangoseaka panggava ntodea, Ia ana i Yusuf, Yusuf ana i Eli; 3:24 Eli ana i Matat; Matat ana i Lewi; Lewi ana i Malkhi; Malkhi ana i Yanai; Yanai ana i Yusuf; 3:25 Yusuf ana i Matica; Matica ana i Amos; Amos ana i Nahum; Nahum ana i Hesli; Hesli ana i Nagai; 3:26 Nagai ana i Maat; Maat ana i Matica; Matica ana i Simei; Simei ana i Yosekh; Yosekh ana i Yoda; 3:27 Yoda ana i Yohanan; Yohanan ana i Resa; Resa ana i Zerubabel; Zerubabel ana i Sealtiel; Sealtiel ana i Neri; 3:28 Neri ana i Malkhi; Malkhi ana i Adi; Adi ana i Kosam; Kosam ana i Elmadam; Elmadam ana i Er; 3:29 Er ana i Yesua; Yesua ana i Eliezer; Eliezer ana i Yorim; Yorim ana i Matat; Matat ana i Lewi; 3:30 Lewi ana i Simeon; Simeon ana i Yehuda; Yehuda ana i Yusuf; Yusuf ana i Yonam; Yonam ana i Elyakim; 3:31 Elyakim ana i Melea; Melea ana i Mina; Mina ana i Matata; Matata ana i Natan; Natan ana i *Daud; 3:32 Daud ana i Isai; Isai ana i Obed; Obed ana i Boas; Boas ana i Salmon; Salmon ana i Nahason; 3:33 Nahason ana i Aminadab; Aminadab ana i Admin; Admin ana i Arni; Arni ana i Hezron; Hesron ana i Peres; Peres ana i Yehuda; 3:34 Yehuda ana i Yakub; Yakub ana i Ishak; Ishak ana i Abraham; Abraham ana i Terah; Terah ana i Nahor; 3:35 Nahor ana i Serug; Serug ana i Rehu; Rehu ana i Peleg; Peleg ana i Eber; Eber ana i Salmon; 3:36 Salmon ana i Kenan; Kenan ana i Arpakhsad; Arpakhsad ana i Sem; Sem ana i Nuh; Nuh ana i Lamekh; 3:37 Lamekh ana i Metusalah; Metusalah ana i Henokh; Henokh ana i Yared; Yared ana i Mahalaleel; Mahalaleel ana i Kenan 3:38 Kenan ana i Enos; Enos ana i Set; Set ana i Adam; Adam ana nu ELOHIM.

i Lukas 4

4:1 Naupu i Yesus nidiu, Ia nikuasai *Nosa Gasa nu ELOHIM. Ia nompalaisi Binangga Yordan, pade nikeni Nosa Gasa hau ranggarava bai. 4:2 Patapulu-mbongi kasaena Ia nonturo sumai bo nipesori *Magau nu Seta. Patapulu-mbongi Ia sumai ledo ria nuapa-nuapa nikandeNa sampe naara mpuu taiNa. 4:3 Nanguli Magau nu Seta ka Ia, "Ane Komiu mpuu-mpuu *Ana nu ELOHIM, tudumo vatu hitu majadi kandea!" 4:4 Nesana i Yesus, "Naria nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Ledo aga kandea mompakatuvu manusia.' *4:4 Ulangan 8:3* " 4:5 Naupu haitu nikenina vai i Yesus hau ri bulu nalanga. Aga sampida mata nipopakita Magau nu Setamo ka i Yesus pura-pura kamagauana ri dunia. 4:6 Pade nanguli Seta ka i Yesus, "Kuasa momparenta pura-pura kamagaua, bo pura-pura kakalumanara kudekei ka Komiu, sabana pura-pura hitu yaku tupuna bo namala kudekei ka isema-sema kupodota. 4:7 Pura-pura majadi bagiaMiu ane rasombaMiu yaku." 4:8 Pade nesana i Yesus, "Riara nu Buku Gasa nitulisi ivei: 'Komiu kana mombasomba ELOHIM, Tupumiu. Aga Iamo masipato rapetupumiu.' *4:8 Ulangan 6:13* " 4:9 Naupu haitu nikeni Magau nu Seta vaimo i Yesus hau ri ngata Yerusalem bo nituuna ri vumbu *Banua nu ELOHIM pade niulina, "Ane Komiu mpuu-mpuu *Ana nu ELOHIM, potingganavumo Komiu lako rahitu. 4:10 Ledo makuya Komiu, sabana riara Buku Gasa nitulisi ivei: 'ELOHIM mombatudu *malaekaNa mombasaliku Komiu. 4:11 Ratandera mpale Komiu ala nau kadaMiu ledo mambela vatu.' *4:10-11 Mazmur 91:11-12* " 4:12 Nesana i Yesus, "Naria Tesa nu ELOHIM nanguli ivei: 'Nee mupesori ELOHIM, Tupumu.' *4:12 Ulangan 6:16* " 4:13 Naupu Magau nu Seta nompesori i Yesus ante mpengaya akala, nipalaisinamo i Yesus bo nantongoraka loga mabelo mompesoriNa mpanjili. 4:14 Naupu sia i Yesus nikuasai Nosa Gasa bo notinggulimo Ia hau ri bagia Galilea. Tona ri umba-umba ngata hamai notesaki anu nipovia i Yesus. 4:15 Ia nompaguru ri *banua petupu ntoYahudi bo pura-pura tona nombatoiya Ia. 4:16 I Yesus hau ri Nazaret, ri ngata pompakambaso Ia. Nangoseaka kabiasaNa ri *eo penonto, Ia nesua ri banua petupu, bo neangga nombabaca isi Buku Gasa. 4:17 Buku Nabi Yesaya nidekei ka Ia. NitimpaNa, nikavaNa bagia hitu pade nibacaNa ivei: 4:18 "Nosa Gasa nu ELOHIM naria nte Yaku, sabana Iamo nompelisi Yaku manggeni Kareba Belo ka tona napakasi. Ia nomposumba Yaku mangulika tona nitavani, rakabasaka. NituduNa Yaku mangulika tona naburo, mamala mekita mpanjili. NituduNa Yaku mombakabasaka tona nipobatua. 4:19 NituduNa muni Yaku mompasimbayu ka komiu kakava nu ELOHIM mompakasalama todeaNa." (4:18-19 Yesaya 61:1-2) 4:20 Naupu nibacaNa, nitutuiNamo bo nipopanjiliNamo ka topojaga ri sia. Naupu haitu nonturomo Ia bo pura-pura tona riara banua petupu haitu nompeintaka Ia, mangepe anu rauliNa. 4:21 I Yesus nompamulamo nompatuduki ira. NiuliNa, "Anu nibacaKu pangane, dako nipakadupa eo hitu ante peongaKu." 4:22 Pura-pura tona ri sia nokumaa nangepe Ia, sabana nabelo mpuu anu niuliNa. Niulira, "Nabelo mpuu anu nitesaNa! Berimba bo mamala Ia motesa ivehaitu? Ia aga ana i Yusuf!" 4:23 Nanguli i Yesus ka ira, "Natantu raulimiu porapa hitu ka Yaku: 'Dokutoro, pakabelo karomu mboto. Ane Komiu mpuu-mpuu *nabi, popakitaMiu muni kabarakaMiu ri ngataMiu mboto mpo anu niepe kami nipoviaMiu ri ngata Kapernaum.' 4:24 Pariaramo tesaKu hitu! Ledo ria saitoa nabi nipakaoge ntona ri ngatana mboto! 4:25 Tora anu najadi tempo Nabi *Elia nggaulu. Talu-mpae santanga kasaena kapane nu eo, ledo ria uda, najadimo kaara mpai neliu gantana ri njumangata. Tempo haitu nadea timbala ri ngata *ntoYahudi. 4:26 Naupa ivesia, Nabi Elia ledo nitudu nu ELOHIM hau mantulungi timbala ntoYahudi. Aga nituduNa hau ri ngata Sarfat napara ngata Sidon mantulungi saito timbala ledo toYahudi. 4:27 Ivesia muni najadi tempo Nabi Elisa natuvu, nadea toYahudi nadua oge. Tapi ledo naria saitoa toYahudi nipakabelo Nabi Elisa. Aga i Naaman toSiria nipakabelona. Sia sampe niuliKu, ledo ria saitoa nabi nipakaoge ntona ri ngatana mboto!" 4:28 Nieperapa tesa i Yesus, narau mpuu rara ntona riara banua petupu haitu. 4:29 Jadi neanggamo ira nompopalai i Yesus mesuvu lako ri ngatara, bo nikenira Ia hau ri tinggi nu bingge nipongatara haitu. Patujura mombajunuaka Ia lako ri tinggi bingge langa haitu. 4:30 Tapi i Yesus noliu ri tatangara, bo kapola-pola nalai. 4:31 I Yesus hau ri ngata Kapernaum ri bagia Galilea. Ri sia Ia nompaguru ri banua petupu ri *eo penonto. 4:32 Nokumaa pura ira ri sia nangepe pepatudukiNa, apa Ia notesa mpo tona nakuasa. 4:33 Riara banua petupu haitu, naria saito langgai nipesua nu *seta. Ia nongare ante suara namangga, 4:34 "He, Yesus, toNazaret! RakuyaMiu kami? Komiu nakava mompakaropu kami? Nisaniku isema Komiu. Komiumo ToGasa nitudu nu ELOHIM!" 4:35 I Yesus nanguli ka seta haitu, "Kalinomo! Palaimo lako ri karo ntona hitu!" Seta haitu nombadungganaka tona haitu ri tatanga ntodea bo nalaimo ia, bo ledo nipakaduana. 4:36 Nanggita kajadia pangane nokumaa puramo tona ri sia, bo notesamo ira, "Natantu mpuu tesa ntona haitu! Ante kuasaNa nipopalaiNa seta, bo nalai mpuumo!" 4:37 Naupu haitu natolelemo kareba i Yesus ri njumangu bagia haitu. 4:38 Nesuvumo i Yesus nompalaisi banua petupu haitu, hau ri banua i *Simon. Matua i Simon mombine nakokora ntamo bo tona hamai nerapi ala i Yesus mantulungi ia. 4:39 Jadi hau i Yesus neangga ri sinjori mombine haitu, pade nipopalaiNa dua kokora haitu. Jadi nabelo mpuumo matua i Simon, bo kaliu-liu nembangu ia hau mombakadambanaka ira. 4:40 Nasolo eo, nadeamo tona nanggeni roara nadua mpengaya ka i Yesus. Jadi i Yesus nombadika paleNa ri karo ntona saito-saito, bo nompakabelo ira. 4:41 NipopalaiNa muni seta lako ri tona nipesua nu seta. Seta-seta haitu nesuvu bo nongare-ngare, "Komiu *Ana nu ELOHIM!" Tapi i Yesus nangulika seta-seta haitu, "Kalino!" Ledo nidekeiNa ira notesa, sabana nisanira Iamo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. 4:42 Sanggaeona nalaimo i Yesus lako ri ngata haitu hau ri kalinona. Todea nangelo Ia sampe nikavara. Nipasimbukura nompatetaa i Yesus ala Ia ledo mompalaisi ngatara. 4:43 Tapi nanguli i Yesus ka ira, "Yaku niposumba nu ELOHIM mompatolele Kareba Belo ka todea. Jadi Yaku kana hau muni ri ngata ntanina mompatolele Kareba Belo anu notesaki *Poparenta nu ELOHIM." 4:44 Jadi haumo Ia nompatolele *Kareba Belo ri banua petupu ri njumangata ri bagia Yudea.

i Lukas 5

5:1 Naria sanggani i Yesus neangga nompaguru ri tinggi Rano *Genesaret. Nadea tona nosiaso madota mangepe tesa nu ELOHIM. 5:2 NikitaNa randua sakaya ri bivi rano. Tempo haitu topompemala bau nanaumo lako ri sakayara bo notoposi jalara. 5:3 I Yesus hau nesavi sakaya, haitumo sakaya i *Simon, bo nituduNa i Simon mombasoro sakaya haitu makavao sakide lako ri bivi rano. I Yesus nonturo riara sakaya, bo lako ranjakaya Ia nompaguru todea. 5:4 Naupu Ia nompaguru todea, niulikaNamo i Simon, "Vose hau ri kandalana sakidepa sakayamiu pade tendeaka jalamiu mosaka bau." 5:5 Nesana i Simon, "Guru, sambongi ntuamo kami nompemala bau tapi nau sambaa ledo ntoto naria nikava kami. Tapi apa Komiu netudu, jadi ratendeaka kami sangganipa jala mompemala bau." 5:6 Jadi naupu nitendeakara jalara pangane, nadea mpuu bau nikavara. Naponu jalara, sampe jalara nompamula mabite. 5:7 Sabana haitu, ira nekitulungi nte roara ri sakaya ntanina, "Kamai ruru, le! Tulungimo kami!" Nakavamo roara bo nosanggani-nggani nombakosini bau riara sakaya randua haitu. Naponu pura sakaya randua nikosinira bau sampe sakaya sakidepa natala. 5:8 Tempo i Simon Petrus nanggita haitu, nantaputumo ia ri ngayo i Yesus bo nanguli, "Nee mapara nte yaku, Pue, apa yaku tona nadosa!" 5:9 Niulina ivesia sabana ia ante roana nokumaa mpuu nanggita kadea nu bau namala nijalara. 5:10 Ivesia muni roa i Simon, haitumo i Yakobus bo i Yohanes, ana i Zebedeus. Nanguli i Yesus ka i Simon, "Nee maeka. Komiu topebau mami, tapi nompamula sii-sii komiu mompaelo tona bo mompatuduki ira mangoseaka Yaku." 5:11 Naupu nangepe tesa i Yesus, nikeniramo sakaya randua haitu hau ri kabatana. Pade nipalaisira pura-puramo anura bo hau nioseakara i Yesus. 5:12 Naria sanggani i Yesus ri sangu ngata. Ri ngata haitu naria saito langgai nadua oge njumanggaro. Nikitanapa i Yesus, notunggamo ia sampe ri tana ri ngayo i Yesus bo mpuu-mpuu nerapi, "Pue, ane madota Komiu, Komiu nompakule mompakabelo yaku." 5:13 Nangepe tesa ntona haitu, i Yesus nombadika paleNa ri karo ntona haitu bo nanguli, "Madota Yaku. Mabelomo iko!" Kaliu-liu nabelo mpuumo tona haitu. 5:14 I Yesus nombatagi tona haitu, "Nee mutesa ka tona anu najadi ri karomu. Koimo hau nte *topanggeni pesomba bo popakitamo karomu ka ia ala rakitana nabelomo karomu. Bo dekeimo pesombamu ka ELOHIM nangoseaka parenta Nabi Musa, ala mompopakita ka todea iko mpuu-mpuu nabelomo." 5:15 Tapi kareba povia i Yesus natolele ri umba-umba sampe nadea mpuu tona neonga mangepe tesaNa bo nekipakabelo. 5:16 Tapi i Yesus nasaro hau ri kalinona nosambaya. 5:17 Naria sanggani i Yesus nompaguru bo naria bara sako-ndua *toFarisi ante *guru agama nonturo ri sia nangepe Ia. Ira lako ri mpengaya-ngaya ngata ri bagia Galilea bo Yudea bo lako ri ngata Yerusalem muni. ELOHIM nombadekei kuasa ka i Yesus mompakabelo tona nadua. 5:18 Tempo haitu bara sako-ndua tona nombakova topunggu naturu ri ompa. Nipasimbukura manggeni topunggu haitu hau mesua rabanua bo ratuu ri ngayo i Yesus. 5:19 Tapi ledo nipakulera nesua, sabana nosimpii gaga tona ri sia. Jadipa nikeniramo topunggu haitu hau nompene ri bavo nu ata ntalumbu. Nibonggara ata haitu pade niulura topunggu ante ompana hau ri ngayo i Yesus ri tatanga ntodea. 5:20 I Yesus nanggita karoso pomparasayara, jadi niuliNamo, "Sampesuvu, dosamu niampungimo." 5:21 Nangepe haitu guru agama bo toFarisi ri sia nompekiri, "Isema ntoto tona hitu sampe nabia nompasimbayu karoNa nte ELOHIM! Ledo ria manusia nompakule mombaampungi dosa manusia, aga ELOHIM!" 5:22 Nisani i Yesus pekiri nu guru agama bo toFarisi haitu. Jadi niulikaNa ira, "Nakuya komiu nompekiri ivesia riara ntaimiu? 5:23 Ledo nakaja manguli 'Dosamu niampungimo.' Nakajapa manguli 'Peanggamo bo polipamo!' *5:23 Ledo nakaja manguli 'dosamu niampungimo' apa ledo rakita ntona bara majadi bara ledo. Tapi ane rauli 'peanggamo bo polipamo' rakita ntona bara majadi mpuu bara ledo.* 5:24 Tapi Kupopakita ka komiu Yaku, *Ana nu Manusia, nakuasa mombaampungi dosa manusia ri dunia." Pade nituduNa topunggu haitu, "Peanggamo, alamo ompa paturumu bo potinggulimo!" 5:25 Nangepe haitu, neangga mpuumo topunggu ri ngayo ntodea. Nialanamo ompa paturuna bo nanjili hau ri banuana nantoiya ELOHIM. 5:26 Nanggita haitu, ira pura-pura nokumaa mpuu bo nitoiyara ELOHIM. Naeka munimo rarara bo niulira, "Nabaraka mpuu kajadia nikitata eo hitu!" 5:27 Naliu haitu, i Yesus nesuvu lako ri banua bo nikitaNa saito *topesingara balasitee nosanga i Lewi, nonturo riara kantoro ntopesingara balasitee. I Yesus nangulika ia, "Oseakamo Yaku!" 5:28 Nangepe haitu neanggamo i Lewi bo nipalaisinamo pura-pura bagona bo hau nioseakana i Yesus. 5:29 Naupu sia, i Lewi novia posusa ka i Yesus ri banuana. Nadea topesingara balasitee ante tona ntanina nangande nosanggani-nggani nte ira ri posusa haitu. 5:30 Naria bara sako-ndua *toFarisi ante *guru agamara. Ledo nadamba rarara nanggita i Yesus hau ri posusa. Niulikara topangoseaka i Yesus, "Nakuya komiu nangande bo nanginu nosangganinggani ante topesingara balasitee bo tona nadosa?" 5:31 Nesana i Yesus, "Tona ledo nadua, ledo paraluu rapakulisi nu dokutoro, aga tona nadua. 5:32 Ivesia muni Yaku. Yaku ledo nakava mompokio tona nanoa, tapi mompokio tona nadosa majea lako ri dosara." 5:33 ToFarisi ante *guru-guru agama pangane nanguli ka i Yesus, "Anaguru i Yohanes nasaro nopuasa *5:33 ToYahudi nopuasa tandana nanjoso rarara bo ala mompakaede rarara ri ngayo nu ELOHIM.* bo nosambaya. Ivesia muni anaguru ntoFarisi. Tapi anaguruMiu aga nangande bo nanginu. Nakuya ira ledo nopuasa?" 5:34 Nanguli i Yesus ka ira, "Ane da naria boti langgai ri posusa ponika, ledo masipato torata mopuasa. 5:35 Tapi makava tempona boti langgai raala lako nte ira. Tempo haitu pade mopuasa ira." 5:36 Naliu haitu naria porapa niuli i Yesus ka ira. NiuliNa, "Ledo ria tona mombabitesi baju nabaru bo raalana sambite ratampalakana baju naranta. Apa ane ivesia, tantu baju nabaru haitu mabite, bo kae nipotampala haitu ledo muni mabelo rakita ri baju ranta. 5:37 Ivesia muni ante uve *anggur. Ledo ria tona mombaisi uve anggur nabaru ri pomboli njae *5:37 Pomboli uve anggur nipake ntoYahudi nggaulu nipovia lako ri kuli binata. Ane nasaemo, kuli haitu najadi nakaa bo domo nagini.* , apa uve anggur nabaru morende mompakapasa pombolina. Ane mapasa pombolina, mabubusaka sanggani uve anggur. Jadi mageromo pombolina bo marugimo uve anggur. 5:38 Kakanana, uve anggur nabaru kana raboli ri pomboli nabaru muni. 5:39 Maupu manginu uve anggur njae ledo rapokono ntona manginu uve anggur nabaru, sabana raulira, 'Narasapa uve anggur njae.' "

i Lukas 6

6:1 Naria saeo, nambela *eo penonto, i Yesus ante ana-anaguruNa noliu ri talua *gando. Ana-anaguruNa nokaleti *gando, nitiera bo niontara. 6:2 Nanggita poviara haitu, bara sako-ndua *toFarisi ri sia nangonteaka ira, "Nakuya komiu nombaliunaka atura agamata? Nitagi nu agama mokarajaa ri eo penonto!" 6:3 Nesana i Yesus, "Dopa nibacamiu anu nipovia Magau *Daud nggaulu? Tempo ia ante roa-roana naara taira, 6:4 ia nesua riara Banua nu ELOHIM bo nialana roti nipesomba ka ELOHIM. Nikandena roti haitu bo nidekeina muni ka roana. Kakanana, nangoseaka atura agamata, aga *topanggeni pesomba masipato mangande roti haitu. Tapi naupa ivesia, i Daud ledo nisalai. *6:3-4 Haitu najadi dopame i Daud najadi magau. Peinta 1 Samuel 21:1-6.* 6:5 Bo ledo muni masipato komiu mombasalai Yaku, *Ana nu Manusia. Yaku nakuasa manguli nuapa masipato rapovia ri eo penonto." 6:6 Ri eo penonto ntanina, i Yesus hau nompaguru ri *banua petupu ntoYahudi. Ri sia naria saito tona nakoyo pale ngganana. 6:7 Bara sako-ndua *guru agama ante *toFarisi nangganotosi i Yesus pakabelo-belo ala rakitara bara mompakabelo tona nadua haitu Ia ri eo penonto. Ira madota mangelo sala i Yesus rapangadura. 6:8 Tapi nisaniNa pekirira. Jadi niulikaNa tona nakoyo palena haitu, "Kaimo, peangga ri sii!" Bo hau mpuumo tona haitu neangga ri sia. 6:9 I Yesus nekutana nte ira pura-pura, "Nangoseaka atura agamata, nuapa nipaloga ka kita rapoviata ri eo penonto? Movia anu nabelo atau movia anu nadaa? Mantulungi tona atau mompatesi?" 6:10 Naupu i Yesus nanguli ivesia, neilimo Ia nangganoto pura-pura tona ri sia, pade niulikaNa tona nakoyo palena, "Odomo palemu!" Niodona palena, nabelo mpuumo. 6:11 Nanggita haitu nagigi mpuu rara nu *guru-guru agama bo toFarisi haitu. Jadi nolibu ira nuapa mamala rapoviara nte i Yesus. 6:12 Tempo haitu, i Yesus ante topangoseaka Ia hau nantende ri bulu. Nakava sumai Ia nosambaya ka ELOHIM njambongi ntua. 6:13 Naeo mpadondo, nipasiromuNa puramo tona nangoseaka Ia, pade nipelisiNa sapulu randua lako nte ira majadi anaguruNa, ala ira mompapola tesa nu ELOHIM ka todea. 6:14-16 Tona nipelisiNa haitu iamo: i Simon nidaeNa i Petrus, i Andreas tuei i Simon, i Yakobus, i Yohanes, i Filipus, i Bartolomeus, i Matius, i Tomas, i Yakobus ana i Alfeus, i Simon lako ri partai Zelot, haitumo partai Maradeka *ntoYahudi , i Yudas ana i Yakobus, ante i Yudas Iskariot, anu nompobalu i Yesus. 6:17 Naupu i Yesus nompelisi anaguruNa, notuamo Ia nosanggani-nggani ante ana-anaguruNa lako ri bulu haitu. Tempo ira natudu ri lembana, nadea mpuu topeoseaka ntanina nompopea ri sia bo nadea muni tona neonga lako ri umba-umba ri bagia Yudea, lako ri ngata Yerusalem, lako ri ngata Tirus bo Sidon ri tinggi ntasi. 6:18 Ira nakava mangepe tesa i Yesus bo rapakabeloNa. Tona nipesua nu *seta nakava muni bo nipakabeloNa. 6:19 Nadea tona nompasimbuku manggabe karo i Yesus sabana naria kuasa nu ELOHIM nesuvu lako nte Ia anu nompakabelo pura-pura ira. 6:20 I Yesus nangganoto ana-anaguruNa bo niulikaNa, "Nabelo mpuu komiu tona napakasi, sabana komiumo majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM. 6:21 Nabelo mpuu komiu anu naara sii-sii, sabana komiu rapakabosu. Nabelo mpuu komiu nasusa rara sii-sii, sabana raramiu rapakasana. 6:22 Nabelo mpuu komiu ane rapovuu mata ntona, rasuko ntona, rasalai ntona bo sangamiu rapakadaa ntona sabana komiu nangoseaka Yaku, *Ana nu Manusia. 6:23 Apa ivesia muni nipovia ntotuara nggaulu ka *nabi-nabi nu ELOHIM. Jadi ane rapoviara ivehaitu muni komiu, kana madamba mpuu raramiu, sabana naoge belo ri suruga nipakasadia nu ELOHIM ka komiu. 6:24 Mandasa mpuu komiu anu nakalumana sii-sii, sabana nikavamiu puramo anu nompakasana raramiu. 6:25 Mandasa mpuu komiu anu nabosu sii-sii, sabana komiu maara ngena. Mandasa mpuu komiu anu nadamba sii-sii, sabana komiu masusa bo motumangi ngena. 6:26 Mandasa mpuu komiu ane pura-pura tona nombatoiya komiu, sabana ivesia muni totuamiu nggaulu nombatoiya nabi mpodava." 6:27 "Tapi Kuuli ka komiu topangepe tesaKu sii-sii: Potovemo balimiu, povia anu nabelo ka tona navuu matana nte komiu. 6:28 Perapi belo ka topompindasi komiu bo posambayaka tona novia nadaa ka komiu. 6:29 Ane rasapa ntona sabingga kalimpimiu, nee rapesava. Taa ka ia vai sabinggapa rasapana. Ane raalasi ntona buyamiu, dekeika muni bajumiu. 6:30 Ane tona merapi nte komiu, dekeimo ka ia. Bo ane mbara-mbaramiu raalasi ntona, nee raperapimiu mpanjili anu nialana. 6:31 Nuapa-nuapa rapodotamiu rapovia ntona ka komiu, ivesia muni rapoviamiu ka tona. 6:32 Ane komiu mompotove tona anu nompotove komiu, nee rasarumakamiu ELOHIM mombatoiya komiu. Nau tona nadosa nipotovera muni tona anu nompotove ira. 6:33 Ane komiu aga mokainggu nabelo nte tona anu nokainggu nabelo nte komiu, nee rasarumakamiu ELOHIM mombatoiya komiu, sabana tona nadosa nokainggu ivesia muni. 6:34 Bo ane komiu mompopainda doimiu ka tona nompakule mompopanjili doimiu, nee rasarumakamiu ELOHIM mantoiya komiu, sabana tona nadosa muni nompopainda doira ka tona nadosa ntanina ane rasanira tona haitu nompakule mompopanjili doira. 6:35 Kakanana ledo ivesia! Komiu kana mompotove balimiu, bo povia anu nabelo ka ira. Ane tona meada nte komiu, dekei ka ia bo nemo rapopea rapopanjilina. Ane ivesia pokainggumiu, naoge mpuu belo radekei ka komiu bo komiu majadi ana-ana nu ELOHIM toNeliu KaogeNa, apa Ia muni novia anu nabelo ka tona nadaa bo tona ledo nisanina notarima kasi. 6:36 Komiu muni kana mepotove nasimbayu eva pepotove nu ELOHIM, Tuamamiu." 6:37 "Nee rapakasalamiu tona ala komiu ledo rapakasala nu ELOHIM. Nee mompakatantu sala ntona kana rahuku, ala komiu ledo rahuku nu ELOHIM. Ampungimo tona ntanina ala komiu muni raampungi nu ELOHIM. 6:38 Dekei ka tona ntanina ala ELOHIM muni mombadekei ka komiu. Bo pedekei nu ELOHIM nabelo mpuu, kadeana nasimbayu mpo posuka naponu niparoo bo nigoya ala namala raisi vai sampe maponu suu. Apa posuka nipakemiu ka tona ntanina, haitu muni raposuka ka komiu." 6:39 I Yesus notesa sangu porapa ka topangoseaka Ia. "Ledo masipato toburo mombanini toburo ntanina. Natantu ira randua aga manavu mpasanggani riara lovu. 6:40 Ledo ria ngana sikola naogepa pade guruna. Tapi ane matamamo posikolana, masimbayumo ia nte guruna. 6:41 Nakuya komiu namala nanggita dosa nu roamiu nakodi mpo garupu ri matana, tapi dosamiu mboto nambaso mpo baloti ri matamiu ledo nikitamiu? 6:42 Berimba komiu mamala manguli ka roa, 'He, sampesuvu, mai kulelaka garupu ri matamu,' iyapa baloti ri matamiu mboto ledo nikitamiu! Komiu aga tobelo ri sumba! Lelaka ntani ruru baloti ri matamiu ala mamala komiu mekita bo mombalelaka garupu ri mata nu sampesuvumiu!" 6:43 "Ledo naria kayu nabelo novua nadaa. Ledo muni naria kayu nadaa novua nabelo. 6:44 Pura-pura kayu nisani lako ri vuana. Vua *ara ledo nipupu lako ri lemo ntasi bo *anggur ledo nipupu lako ri valaa karui. 6:45 Ivesia muni manusia. Tona nabelo, nabelo muni pokaingguna bo potesana, sabana pekiri rara ntaina nabelo. Bo tona nadaa, pokaingguna bo potesana muni nadaa sabana pekiri rara ntaina nadaa. Apa tesa nisovadakana nopuna lako ri pekiri rara ntaina." 6:46 Nangulimo i Yesus, "Nakuya komiu noronde Yaku 'Pue, Pue' tapi ledo nioseakamiu parentaKu? 6:47 Tona nakava nte Yaku nangepe bo nangoseaka tesaKu, 6:48 ia nasimbayu mpo topovia banua. Nikaena pakandala tana bo nipoviana pandasi vatu. Tempo lono bo uve binangga nanggabuntu nodala ri banua, banua haitu ledo nogoya sabana pandasina naroso. 6:49 Tapi isema-isema aga niepena bayangi tesaKu bo ledo nioseakana, ia nasimbayu mpo tona novia banua ledo nipandasi. Tempo lono oge nodala ri banua, banua haitu kaliu-liu naombon bo nagero ntotomo."

i Lukas 7

7:1 Naupu i Yesus notesa ka todea, haumo Ia ri ngata Kapernaum. 7:2 Hamai naria saito balengga *ntantara nu Magau *Roma bo naria muni batua nipotovena. Batua haitu nadua ntamo, damo kamatena. 7:3 Tempo balengga ntantara haitu nangepe kareba i Yesus, nituduna bara sako-ndua totua *ntoYahudi hau merapi tulungi nte i Yesus makava mompakabelo batuana nadua. 7:4 Tempo totua ntoYahudi nakava ri ngayo i Yesus, ira mpuu-mpuu nerapi tulungi nte i Yesus ivei: "Tadulako haitu tona masipato ratulungiMiu, 7:5 sabana nipotovena kita toYahudi bo nidekeina muni doi rapombangu *banua petuputa." 7:6 Jadi hau mpuumo i Yesus nosangganinggani ante ira. Naparapa i Yesus ri banuana, nitudu nu balengga ntantaramo bara sako-ndua roana hau mantomunaka i Yesus bo manguli, "Pue, ledo paraluu Komiu makava ri banuaku, sabana yaku ledo toYahudi. Ledo masipato yaku mantarima Komiu ri banuaku. *Ane toYahudi hau ri banua ntona ledo toYahudi, ira majadi maruto.* 7:7 Ledo masipato yaku mosintomu nte Komiu. Nau aga rauliMiu sambela rombela, mabelomo batuaku. 7:8 Nisaniku ia mabelo sabana yaku muni natundu ri parenta nu tuaku. Bo naria muni tantara-tantara natundu nte parentaku. Ane kuulika saito tantara, 'Koimo', ia kana hau. Ane kuulika tantara ntanina, 'Katumai,' ia kana tumai. Ane kuulika batuaku, 'Povia anu haitu,' kana rapoviana." 7:9 Nokumaa mpuu i Yesus nangepe tesa nu balengga ntantara haitu. Jadi neili Ia bo nangulika todea nangoseaka Ia, "Natantu mpuu pomparasaya ntona hitu! Nau todea toYahudi, muli i *Israel, dopa ria nikavaKu pomparasayana naroso mpo pomparasaya ntona hitu." 7:10 Tempo tona nitudu gahaitu nanjili ri banua, nikavara batua haitu nabelo mpuumo. 7:11 Naliutaka haitu, i Yesus hau ri ngata Nain. AnaguruNa hau nosangganinggani nte Ia bo nadea muni tona ntanina nantuntuni Ia. 7:12 Tempo i Yesus napara ri bobaa mesua rangata, nikitaNamo topokova tomate nesuvu lako riara ngata haitu. Tomate haitu ngana langgai, saito-itona ana ntimbala. Nadea muni tona lako ri ngata haitu nomporoa timbala haitu. 7:13 Tempo i Yesus nanggita ia, naasi mpuumo mataNa. NiulikaNa, "Nee motumangi, Ina." 7:14 Pade hau i Yesus nanggaparai tomate nikova ntona haitu bo nikingginisiNa pokova. Jadi, topokova tomate haitu nenonto. Nanguli i Yesus, "He, kabilasa, Kuuli ka iko, pembangumo!" 7:15 Pade nembangu mpuumo tomate haitu. Ia nonturo bo nompamulamo notesa. Naupu haitu i Yesus nangulika tinana, "Siimo anamu, Ina." 7:16 Tona nanggita kajadia haitu, naeka puramo bo nitoiyara ELOHIM ivei: "Nabi nakuasa neumba ri tatangata! ELOHIM mpuu-mpuu nakavamo mombatulungi todeaNa!" 7:17 Kareba haitu natolelemo ri njumangu bagia Yudea, bo muni ri ngata-ngata napara Yudea. 7:18 Ana-anaguru i *Yohanes Topediu notesa ka i Yohanes pura-pura anu nipovia i Yesus. Nangepe haitu, nirondena randua anaguruna, 7:19 bo nituduna hau mompekutana i Yesus ivei: "Komiumo hii *Magau Topepakasalama anu makava nangoseaka pojanji nu ELOHIM? Atau bara da mariapa tona ntanina rapopea kami?" 7:20 Jadi haumo randua anaguruna mompekutana i Yesus, ivei: "I Yohanes nombatudu kami mekutana nte Komiu ivei: 'Komiumo hii Magau Topepakasalama anu makava nangoseaka pojanji nu ELOHIM, atau bara da mariapa tona ntanina rapopea kami?' " 7:21 Tempo haitu i Yesus nompakabelo todea bo nompopalai *seta lako ri karo ntona, bo nadea muni toburo nipakabeloNa sampe namala ira nekita mpanjili. 7:22 Jadi, nesanamo i Yesus ka tona nitudu i Yohanes, "Panjilimo komiu, bo ulika i Yohanes pura-pura anu nikitamiu bo niepemiu: tona naburo nekitamo, tona napunggu nolipamo, tona nadua oge nabelomo, tona nabongo neepemo, tona namate natuvu mpanjilimo, bo Kareba Belo lako nte ELOHIM nipatolele munimo ka tona napakasi. 7:23 Nabelo mpuu tona ledo noura nomparasaya Yaku." 7:24 Nalaipa tona nitudu i Yohanes pangane, nitesaNamo katuvu i Yohanes ka todea ivei: "Nuapa patujumiu hau ranggarava bai nompeinta i Yohanes bara ipia? Hau nanggita tona nonggai rarana, eva jono niburu mpoiri hau tumai? 7:25 Tantu ledo! Jadi hau manggita nuapa komiu? Bara manggita tona nobaju nagaya? Tantu ledo, apa tona nobaju nagaya bo nagana mpengaya katuvuna, aga nonturo ri banua magau. 7:26 Jadi, hau manggita nuapa komiu? Tantumo hau manggita *nabi. Tapi pariaramo! I Yohanes naogepa pade nabi ntanina. 7:27 Iamo topompakasadia rara ntodea mantarima Yaku, nangoseaka anu nitulisi ri Buku Gasa nggaulu. ELOHIM nanguli ivei: 'Pariaramo! Kutudu suroKu mokolu ka Iko, ala ia mompakasadia dala ka Iko.' " (7:27 Maleakhi 3:1) 7:28 Nanguli i Yesus, "Toramo! Lako ri pura-pura tona nipoanaka ri dunia hitu, ledo ria saitoa tona naogepa pade i Yohanes. Tapi nau tona ledo ria nturona ri *Poparenta nu ELOHIM, naogepa ia pade i Yohanes." 7:29 Tempo todea bo *topesingara balasitee nangepe i Yesus notesaki i Yohanes, nipokonoramo nia nu ELOHIM bo ira madota radiu i Yohanes, tandana ira najea lako ri dosara. 7:30 Tapi *toFarisi ante *guru-guru agama ledo nadota nantarima nia nu ELOHIM ka ira. Ira ledo nadota radiu i Yohanes. 7:31 Pade nanguli i Yesus, "Kuuli pakalanto ka komiu inggu ntona nadaa anu natuvu sii-sii. 7:32 Ira nasimbayu mpo ngana-ngana nonturo ri potomu, sangaya-sangaya niulika, ledo nioseakara. Ira aga nosipongare nte roara, 'Kami nantavusi suli bo nodade-dade mompakadamba raramiu tapi ledo nadamba komiu. Kami nodade nasusa mpo tempo kamate tapi ledo notumangi komiu.' 7:33 Ivesia muni najadi nte kami bo i Yohanes. I Yohanes nakava, nopuasa ledo nangande, bo ledo muni nanginu uve anggur, bo niulimiu ia nipesua nu seta! 7:34 Yaku, *Ana nu Manusia nakava nangande bo nanginu mpo tona biasa, bo niulimiu ivei: 'Peintamo tona haitu! Nadoko, nalangu, vega ntopesingara balasitee bo vega ntodosa!' 7:35 Tapi naupa ivesia, rasanita kanoto nia nu ELOHIM apa aselena rakita ri pokainggu ntopangoseaka Ia." 7:36 Naria saito toFarisi nosanga i Simon. Nigagana i Yesus mangande ri banuana. Jadi haumo i Yesus ri banuana, nonturo bo nangande. 7:37 Ri ngata haitu naria saito mombine nadosa, pokaingguna ledo masipato. Niepena i Yesus ria nangande ri banua ntoFarisi haitu, hau ia nanggeni botolo kodi nipovia lako ri *vatu pualam. Botolo haitu noisi lana vangi. 7:38 Ia nakava nanggaparai kada i Yesus bo notumangi. Uve matana nombabanggasi kada i Yesus jadi nipaisina buluana sampe nabai, bo niekina bo nitolina lana vangi kada i Yesus. 7:39 Nanggita haitu, nompekirimo i Simon, "Tona hitu ledo nabi. Ane rapana Ia nabi, tantu rasaniNa isema mombine nanggangisi Ia haitu, apa mombine haitu nadosa." 7:40 Nanguli i Yesus ka i Simon, "Simon, naria sangaya Kuuli ka iko." Nesana i Simon, "Iyo, ulimo, Guru." 7:41 Pade nanguli i Yesus, "Naria randua tona noinda nte topompopainda doina. Saito noinda limaatu doi salaka bo saito limapulu doi salaka. 7:42 Randua topanginda doi haitu, ledo nipakulera nombabayari pakaupu indara. Nanguli tupu nu doi ka ira randua ivei: 'Doiku niindamiu randua, domo kusingara nte komiu.' " Pade nanguli i Yesus ka i Simon, "Lako nte ira randua haitu, isema nipotovenapa tupu nu doi?" 7:43 Nanguli i Simon, "Panggavaku, tona nadeapa indana haitu nipotovenapa tupu nu doi." Nesana i Yesus, "Nakana panggavamu tutu." 7:44 Pade neili i Yesus nompeinta mombine pangane bo niulikaNa i Simon, "Peintamo mombine hitu! Yaku nakava ri banuamu, ledo nipakasadiamu uve Kupotoposi kadaKu nangoseaka adata ka torata. Tapi mombine hitu notoposi kadaKu ante uve matana bo nipakabaina ante buluana. 7:45 Iko ledo nikadambanakamu nte peeki tempo Yaku dako nakava ri banuamu, tapi mombine hitu ledo ria kabasana nombaeki kadaKu lako ri lamba kakavaKu sampe ri sii. 7:46 Iko ledo nombatoli lana vangi ri balenggaKu, nangoseaka adata ka torata tapi mombine hitu nombatoli lana vangi ri kadaKu. *7:44-46 Notoposi kada, nombaeki, nombatoli lana vangi ri balengga. Biasa torata nidekeika uve rapotoposi kadara apa deanapa tona aga nosandale atau ledo nosapatu jadi kadara nasovu. Biasa muni torata nikadambanaka ante peeki ri kalimpi. Ane torata nibila, nitoli lana vangi ri balenggana.* 7:47 Jadi Kuuli ka iko, Simon, dosana nadea haitu niampungi nu ELOHIMmo, sabana nambaso mpuu pepotovena. Tapi ane tona aga sakide dosana niampungi, aga sakide muni pepotovena." 7:48 Pade nanguli i Yesus ka mombine haitu, "Dosamu niampungi puramo." 7:49 Tona ntanina nonturo nangande nosanggani ante i Yesus nosimpekutana, "Isema ntoto Ia sampe nisarumakaNa Ia namala mombaampungi dosa?" 7:50 Tapi i Yesus nanguli ka mombine haitu, "Iko nipakasalama sabana iko nomparasaya Yaku. Panjilimo, damo ELOHIM mompakatinonto raramu!"

i Lukas 8

8:1 Naupu sia, i Yesus hau nompebutu ngata nompatolele Kareba Belo, anu notesaki *Poparenta nu ELOHIM. AnaguruNa sapulu randua hau nosanggani-nggani ante Ia, 8:2 bo naria muni bara sako-ndua mombine nomporoa ira. Mombine gahaitu nipakabelo i Yesus lako ri duara bo *seta-seta nipopalaiNa lako ri karora. Saito roara nosanga i Maria Magdalena. Naria papitu seta nipopalai i Yesus lako ri karona bara ipia. 8:3 Naria muni i Yohana, berei i Khuza tona nipomboli doi Magau *Herodes. Bo naria muni i Susana bo da nadeapa mombine ntanina. Mombine gahaitu nompake doira mboto nantulungi i Yesus bo ana-anaguruNa. 8:4 Ledo naupu-upu tona lako ri mpengaya-ngaya ngata nakava nte i Yesus. Nadeapa ira nasiromu, nitesaNamo porapa ka ira ivei: 8:5 "Naria tona hau nosavu. Tempo ia nosavu, naria sanu savua nanavu ri bivi dala, sanu nijejesi ntona bo sanu niteosi ntonji sampe naupu. 8:6 Naria muni savua nanavu ri tana navatu. Savua haitu natuvu tapi ledo nasae nalelemo sabana ledo naria uve nombabanggasi kalena. 8:7 Naria muni savua nanavu ranggarui. Savua haitu natuvu singgani ante karui, tapi kaupuna namatemo savua haitu sabana niposiupisi nggarui. 8:8 Bo naria muni savua nanavu ri tana naboya, bo nabelo mpuu katuvuna sampe vuana saatu-nggani kadeana." Naupu notesa ivehaitu, nangulimo i Yesus, "Isema-sema naria talingana, pariaramo porapa hitu!" 8:9 Ana-anaguruNa nekutana nte Ia, "Nuapa batuana porapa pangane?" 8:10 Nesana i Yesus, "Bara ipia dopa nisani nu manusia berimba Poparenta nu ELOHIM. Sii-sii ELOHIM nompopaisanina ka komiu. Tapi tona ntanina aga nipatuduki ante porapa ala 'rapariara, tapi nau rapeintara ledo rasanira nuapa najadi, bo nau raepera ledo rasanira batuana.' *8:10 Yesaya 6:9-10* 8:11 Ivei batuana porapa pangane: savua nirapaka Tesa nu ELOHIM. 8:12 Savua nanavu ri dala, nirapaka tona nangepe Tesa nu ELOHIM tapi nakava *Magau nu Seta nangalasi Tesa haitu lako nte ira ala domo raparasayara bo rapakasalama. 8:13 Savua nanavu ri tana navatu, nirapaka tona nangepe Tesa nu ELOHIM bo nitarimara nte damba rara. Tapi ledo naroso pomparasayara, nasimbayu nte tuda-tuda ledo naroso pokalena. Tempo ira nipesori, nouramo rarara bo domo nomparasaya. 8:14 Savua nanavu ranggarui, nirapaka tona nangepe Tesa nu ELOHIM bo niparasayana. Tapi ira aga nompekirika katuvura ri dunia, ira madota makalumana bo madota matuvu masana ri dunia. Pura-pura haitu nompakabago ira sampe ira ledo napola nangoseaka Tesa nu ELOHIM bo katuvura ledo naria gunana. 8:15 Savua nanavu ri tana naboya, nirapaka tona nanoa bo nabelo rarara. Niepera Tesa nu ELOHIM bo nipariarara. Ira bate-batena nangoseaka Tesa nu ELOHIM sampe noguna mpuu katuvura." 8:16 "Ledo ria tona nombatunju poindo bo nitaungona ntonda bara nidikana ri tambe mpaturu. Tantu rabolina ri kalangana ala pura-pura topesua rabanua manggita karemena. 8:17 Pura-pura anu nitabuniaka sii-sii kana rapopakita ngena, bo anu dopa nisani sii-sii kana rapopaisani ngena. 8:18 Jadi pariara pakabelo-belo Tesa nu ELOHIM niepemiu, sabana isema-sema mantarima bo mangoseaka Tesa haitu kana ratambaika pangisanina Tesa haitu. Tapi isema-sema ledo ratarimana bo ledo raoseakana Tesa nu ELOHIM, pangisani sakide naria nte ia ralelakasi lako nte ia." 8:19 Naria sanggani tina i Yesus ante sampesuvusampesuvuNa nakava madota mosinggavaka Ia. Ledo namala sabana nadea gaga tona nombatagui Ia. 8:20 Naria saito tona nanguli ka i Yesus, "Guru, tinaMiu ante sampesuvu-sampesuvuMiu ria ri savalikuna. Ira madota mosinggava nte Komiu." 8:21 Tapi nanguli i Yesus ka todea, "Isema-sema nangepe bo nangoseaka Tesa nu ELOHIM, tona haitumo nireke tinaKu bo sampesuvuKu." 8:22 Naria sanggani i Yesus ante anaguruNa nesavi sakaya. I Yesus nanguli ka ira, "Hau kita ri sambote rano." Jadi haumo ira. 8:23 Tempo ira da ranja mpopajala sakaya, namonjomo i Yesus. Sampesanika, narimbosomo poiri bo balumba mbaso nombarumpa sakayara. Uve nesua riara sakaya, sakidepa matala. 8:24 Jadipa haumo anaguruNa nombalike i Yesus, "Guru, Guru! Mamatemo kita!" Nangepe topelike, nembangumo i Yesus. NipopetaaNa poiri bo balumba mbaso, netaa mpuumo! Bo rano haitu natinontomo. 8:25 Nangulimo i Yesus ka ana-anaguruNa, "Nakuya komiu ledo nomparasaya Yaku?" Nokumaa bo naeka anaguruNa. Ira nosimpekutana, "Hai! Isema ntoto tano tona hitu? NiparentaNa poiri bo uve bo nioseakara mpuu!" 8:26 Naupu haitu i Yesus ante anaguruNa napola nosakaya sampe nakava ri bagia Gerasa, nosinjambote ante bagia Galilea. 8:27-29 Hamai naria saito langgai lako ri kota nipesua nu seta. Nasaemo ia nabaya, ledo nobaju bo ledo nadota nonturo ri banua. Ia aga nonturo ri podayo. Ia nasaro nipesua nu seta. Nau nirante palena bo kadana, bo nijagai mpuu-mpuu, da namalapa rante haitu nirantasina, bo nipakeni nu seta-seta hau ranggarava bai. Tempo i Yesus nanau ri tana, haumo tona nipesua nu seta haitu mompasintou i Yesus. Nongare ia bo nekadungga ri ngayoNa. I Yesus nantudu seta haitu malai lako ri karo ntona haitu. Jadi nongaremo tona nipesua nu seta haitu ante suara namangga, "Yesus, Ana nu ELOHIM anu Neliu KaogeNa! RakuyaMiu yaku? Kuperapi, nee mpuu rapandasaMiu yaku!" 8:30 Nipekutana i Yesus tona haitu, "Isema sangamu?" Nesana tona haitu, "Sangaku Njobu-njobu." Niulina ivesia sabana nadea mpuu seta nombakuasai ia. 8:31 Seta-seta haitu mpuu-mpuu nerapi nte i Yesus, "Nee ratudu kami hau rapandasa nu ELOHIM ri *lovu ledo rapakule mantuvu kandalana!" 8:32 Ledo nakavao lako ri sia, naria bavu dea nangelo kandeara ri kente-kente nu bulu. Seta-seta haitu mpuu-mpuu nerapi nte i Yesus, "Palogamo kami mesua riara bavu gahaitu." Jadi nipalogaNamo. 8:33 Jadi seta-seta nesuvu mpuu lako ri tona haitu bo nolinja nesua riara nu bavu dea. Naupu sia, nangovamo bavu dea haitu notingganavu lako ri tinggi dapala hau riara rano bo nalodomo. 8:34 Tempo topojaga bavu haitu nanggita bavu nijagaira namate puramo, nangovamo ira hau nombatesa kajadia haitu ka tona rangatara bo ri ngata ntanina napara ri sia. 8:35 Nangepe tesa ntopojaga bavu, hau puramo ira manggita anu najadi. Tempo ira nakava nte i Yesus, nikitara tona nipesua nu seta pangane nakabasakamo lako ri seta-seta bo nonturo ri sinjori i Yesus. Nopakeamo ia bo nanotomo rarana. Nanggita haitu, naeka puramo ira. 8:36 Tona nanggita kajadia haitu notesa ka tona ntanina berimba tona nipesua nu seta nipakabelo i Yesus. 8:37 Pade pura-pura tona ri bagia Gerasa haitu nerapi nte i Yesus ante mpuu-mpuu rarara ala rapalaisiNa ngatara haitu, sabana naeka mpuu ira. Jadi i Yesus nesavi sakaya hau manjilimo. 8:38 Tona nikabasaka lako ri seta haitu nerapi ante mpuu-mpuu rarana ala ia muni mamala mantuntuni i Yesus. Tapi i Yesus nantudu ia, 8:39 "Panjilimo, tesa ka tonamo anu nipovia nu ELOHIM ka iko." Jadi hau mpuumo tona haitu ri njumangu ngatana bo nitesanamo pura-pura anu nipovia i Yesus ka ia. 8:40 Tempo i Yesus nanjili lako ri sambote rano, Ia nitomunaka ntodea ante damba rara, apa ira nompopea kakavaNa. 8:41 Ri sia, naria saito pakeni ri *banua petupu nosanga i Yairus. Nantaputu ia ri kada i Yesus bo nerapi nte rarana mpuu-mpuu ala i Yesus hau ri banuana, 8:42 apa anana saito-itona, ana mombine noumuru sapulu rompae, nadua ntamo, damo kamatena. Nangepe haitu, haumo i Yesus ri banuana. Tempo ira da ranja mpolipa hau ri banua i Yairus, todea nomposimpii i Yesus. 8:43 Ri sia naria saito mombine sapulu rompaemo naraa *8:43 Naraa njuu: batuana, nasimbunga.* njuu. Naupu puramo doina nekipakulisi nte dokutoro tapi ledo nabelo bo ledo ria tona nompakule mompakabelo ia. 8:44 Mombine haitu nanggaparai puri i Yesus bo nikabena doe baju i Yesus. Kaliu-liu netaa raana. 8:45 Nekutanamo i Yesus, "Isema nanggabe Yaku pangane?" Pura-pura tona nesapu, bo i Petrus nanguli, "Guru, ri sii nadea tona nosiaso ri sinjoriMiu bo nomposimpii Komiu." 8:46 Tapi nanguli i Yesus, "Naria mpuu tona nanggabe Yaku pangane. NisaniKu naria kuasa nesuvu lako nte Yaku." 8:47 Mombine haitu nombarasai poviana pangane domo namala ratabuniaka, nisani i Yesusmo. Jadi nakavamo ia nte eka bo nantaputu ri ngayo i Yesus. Bo niulina ri ngayo ntodea ri sia nuapa sabana sampe nikabekana baju i Yesus. Bo niulina muni kaliu-liu nabelomo ia. 8:48 Pade nangulimo i Yesus ka ia, "AnaKu, nabelomo iko sabana iko nomparasaya. Panjilimo iko. Damo ELOHIM mompakatinonto iko." 8:49 I Yesus da notesa ka mombine haitu, nakavamo tona lako ri banua i Yairus. Nanguli ia ka i Yairus, "Tua, namatemo anamu. Tumo mompakalenge i Guru hau ri banuamiu." 8:50 Tapi niepe i Yesus tesa haitu bo niulikaNa i Yairus, "Nee maeka. Parasayamo Yaku, mabelo ngena anamu." 8:51 Nakava ira ri banua i Yairus, ledo nidekei i Yesus sambara tona mesua riarana mosanggani nte Ia. Aga i Petrus, i Yohanes, bo i Yakobus ante tina tuama nu ngana haitu nidekeiNa mesua mosanggani ante Ia. 8:52 Tempo haitu, pura-pura tona nasiromu ri sia nantete notumangi sabana ngana haitu namatemo. Tapi i Yesus nanguli ka ira, "Tumo motumangi! Ngana haitu ledo namate, aga namonjo." 8:53 Nangepe tesa i Yesus, aga nipongirikara apa nisanira ngana mombine haitu namate mpuumo. 8:54 Tapi i Yesus hau nesua riara ntombi bo nikangisiNa pale nu ngana haitu. Pade niuliNa, "Ana, pembangumo!" 8:55 Nyawa nu ngana haitu naria mpanjili. Jadi kaliu-liu nembangu ngana haitu. Pade nitudu i Yesusmo ira mombadekei kandea ka ngana. 8:56 Nanggita kajadia haitu nokumaa mpuu tina tuamana. I Yesus nombatagi ira, "Nee ratesa ka tona ntanina anu najadi ri sii."

i Lukas 9

9:1 I Yesus nompasiromu sapulu randua anaguruNa bo nidekeiNa kuasa ka ira mompopalai seta bo mompakabelo tona nadua mpengaya-ngaya. 9:2 NituduNa ira hau mompakabelo tona nadua bo mompatolele kareba *Poparenta nu ELOHIM. 9:3 Dopame ira nalai, i Yesus nanguli ka ira, "Nee manggeni nuapa-nuapa riara polipamiu. Nee manggeni toko polipa bara batutu, bara baku, bara doi, bara rontonga baju. 9:4 Ane ratarima ntona komiu, ponturomo ri sia sampe komiu malai lako ri ngata haitu. 9:5 Ane ledo ratarima ntona komiu, palaikamo ngata haitu bo tapaimiu sovu lako ri kadamiu *9:5 Tapai sovu lako ri kadamiu batuana, nipoara. Tupu ngata haitu nompoara Tesa nu ELOHIM. Jadi ELOHIM muni mompoara ira bo mombahuku ira.* , tandana ELOHIM mompoara ira ." 9:6 Naupu sia, hau ira nompebutu ngata mompatolele Kareba Belo, bo mompakabelo tona nadua ri umba-umba. 9:7 Magau *Herodes Antipas anu nomparenta ri bagia Galilea, nangepe lelena pura-pura kajadia haitu. Naingu rarana, sabana tona nanguli i Yohanes Topediu natuvu mpanjilimo. 9:8 Naria muni sanu tona nanguli Nabi *Elia nggaulu neumba mpanjili. Bo tona ntanina nanguli bara *nabi ntanina natuvu mpanjili. 9:9 Nanguli i Herodes, "Nitudukumo tona nombatampa balengga i Yohanes bara ipia. Jadi i Yesus hii, isema kakanana Ia? Nadeamo lelena Ia niepeku." Haitu sampe i Herodes nompasimbuku mosinggava nte i Yesus. 9:10 Naupu ana-anaguru i Yesus nompatolele Kareba Belo bo nompakabelo tona nadua, nanjilimo ira. Bo pura-pura anu nipoviara hamai, nitesara ka i Yesus. Naupu haitu, ira niunaka i Yesus hau nompatani ri sangu ngata nosanga Betsaida. 9:11 Tapi nisani ntodea patuju i Yesus, jadi nituntuniramo Ia. I Yesus nantarima ira bo nipatudukiNa ka ira Poparenta nu ELOHIM. Bo nipakabeloNa muni tona nadua. 9:12 Domo masae masolomo eo, anaguru i Yesus sapulu randua nakava nangulika Ia, "Guru, agina ratuduMiu tona gahaitu hau mangelo kandea bo ponturo ri ngata-ngata napara ri sii, apa ponturo hitu nakalinoa." 9:13 Tapi nanguli i Yesus ka ira, "Komiumo mompakande ira." Nesanamo anaguruNa, "Hai! Berimbamo? Aga lima-angu roti bo rombaa bau naria nte kami. Paraluu kami hau mangali roti ka tona damo nadea hii?" 9:14 Kadeana ira ri sia nitasere lima-njobu langgai. Nanguli i Yesus ka anaguruNa, "Ulika ira monturo motagu-tagu, limapulu tona santagu." 9:15 Anaguru i Yesus nanturusi anu niuliNa ka ira. 9:16 Naupu sia i Yesus nangala lima-angu roti bo rombaa bau pangane, pade nitingoaNa langi bo niuliNa tarima kasi ka ELOHIM. Nitubi-tubiNamo roti ante bau haitu pade nidekeiNa ka anaguruNa mombabagi-bagi ka todea. 9:17 Ira pura-pura nangande sampe nabosu. Naupu nangande, anaguruNa nompasiromu labi nu kandea, sapulu rotonda ponupa naboli. 9:18 Naria sanggani, i Yesus da nosambaya saitoNa, nakavamo anaguruNa nte Ia. I Yesus nekutana nte ira, "Nantuntuni tesa ntodea, isema Yaku hii?" 9:19 Nesana ira, "Naria tona nanguli Komiu i Yohanes Topediu. Naria muni nanguli Komiu Nabi Elia nggaulu. Naria muni tona nanguli Komiu bara nabi ntanina natuvu mpanjili." 9:20 I Yesus nekutana vai, "Tapi nantuntuni panggavamiu, isema Yaku?" Nesana i Petrus, "Komiu *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM!" 9:21 Naupu sia, i Yesus nombatagi ira ivei: "Nee mpuu raulimiu ka isema-sema, Yaku Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM! 9:22 Yaku, *Ana nu Manusia, kana rapandasa bo rapoara ntotua *ntoYahudi ante balengga-balengga *ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama. Yaku rapatesi tapi ri eo katataluna Yaku rapakatuvu mpanjili." 9:23 Naupu sia niulikaNa todea ri sia, "Isema-sema madota mangoseaka Yaku, kana rakabasakana dotana mboto. Ia kana manjimbuaka *kayu salibna eo-eo. Haitumo, ia kana masadia rapandasa nau sampe rapatesi bo mpuu-mpuu mangoseaka parentaKu. 9:24 Isema-sema aga nangoseaka dota nu rarana mboto bo natuvu ka karona mboto, ledo manggava katuvu nabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema mombakabasaka dotana mboto sabana nangoseaka Yaku, nau ia rapatesi, iamo matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 9:25 Nuapa gunana rakavamiu pura-pura anu naria ri dunia, tapi ledo rakavamiu katuvua nabelo sampe ri kasae-saena? 9:26 Isema-sema maeya matana manguli ia topangoseaka Yaku bo maeya matana nte pepatudukiKu, Yaku muni maeya mataKu manguli ia topangoseaka Yaku tempo Yaku meonga lako ri suruga. Yaku, Ana nu Manusia, manau ante reme bo kuasaKu bo kuasa nTuamaKu bo *malaekamalaekaNa nagasa. 9:27 Pariaramo! Naria bara sako-ndua komiu ri sii dopa mamate ane dopa rakitara ELOHIM moparenta mpo Magau." 9:28 Nitasere saminggu kaliu i Yesus nombadekei pangajari ka ira, nikeniNa i Petrus, i Yohanes ante i Yakobus hau nantende ri bulu, mosambaya. 9:29 Da nosambaya i Yesus, nabalimo lenjeNa bo bajuNa najadi naramputi bo nenggila. 9:30 Sampesanika, neumbamo tona randua notesa ante Ia, haitumo i *Musa bo i *Elia, nabi nu ELOHIM. 9:31 Ira randua neonga riara reme lako ri suruga. Ira notesa kamate i Yesus anu domo masae rapakadupa ri ngata Yerusalem. 9:32 Tempo haitu, i Petrus bo roana randua naluru namonjo. Nematapa ira, nikitara i Yesus nareme bo randua tona neangga ri sinjoriNa. 9:33 Tempo tona randua haitu mompalaisi i Yesus, nangulimo i Petrus, "Guru, nasana mpuu kita ri sii. Agina kami movia tatalu sou ri sii, sangu ka Komiu, sangu ka Nabi Musa bo sangu ka Nabi Elia." Ledo nisani i Petrus batua nu tesa nisovadakana. 9:34 Da ranja mpotesa i Petrus, nakavamo kulimu nombabungu ira pura-pura, sampe naeka mpuu anaguruNa tatalu haitu. 9:35 Lako riara kulimu naria suara nanguli, "Hitumo AnaKu nipelisiKu. Epemo tesaNa!" 9:36 Nalino suara haitu, nikitara damo i Yesus saitoNa ri sia. Tesa niepera haitu nipariarara bo anu nikitara ledo kaliu-liu nitesara ka tona ntanina. 9:37 Kamailena, i Yesus ante anaguruNa notua lako ri bulu haitu. Nakava ri lembana nadea mpuu tona neonga mosinggava nte i Yesus. 9:38 Naria saito langgai lako ri tatanga ntodea haitu nompongare i Yesus, "Guru! Tulungi peinta ruru anaku, anaku langgai aga saito-itona. 9:39 Ane nesua *seta ri karona, kaliu-liu nongare ia bo karona nanggaradii sampe ngangana nobura. Seta haitu ledo nenonto-nonto nompandasa ia, bo ledo nadota nesuvu lako nte ia. 9:40 Niulikukamo anaguruMiu mompopalai seta haitu, tapi ledo nipakulera." 9:41 Nangepe haitu, nangulimo i Yesus ka ira, "Natantu mpuu komiu natuvu sii-sii! Komiu nesapuaka mpuu bo ledo nomparasaya! Sakuyapa kasaena Yaku kana mosanggani nte komiu bo mosabara nte komiu pade raparasayamiu?" Pade nituduNa tuama nu ngana nadua haitu, "Keni tumai anamu!" 9:42 Tempo ngana haitu nolipa hau ri ngayo i Yesus, nidungganaka nu setamo ia bo karona nanggaradii-dii. Tapi i Yesus nompopalai seta bo nipakabeloNamo ngana haitu. Nabelopa ngana haitu, niuliNa ka tuama nu ngana, "Siimo anamu." 9:43 Nanggita kambaso kabaraka nu ELOHIM haitu, nokumaa mpuu todea ri sia. Todea da nokumaapa nanggita pura-pura anu nipoviaNa. Jadi niulikaNa anaguruNa, 9:44 "Pariaramo tesaKu hitu: Yaku, *Ana nu Manusia nitoiya ntona sii-sii, tapi makava tempona Yaku radekei riara kuasa nu manusia." 9:45 Tapi ledo nisani nu anaguruNa batua ntesaNa. Batua nu tesa haitu nitabuniaka ala ledo rapahara. Bo ledo muni nabia ira nompekutana nuapa batua ntesaNa. 9:46 Anaguru i Yesus nosinggarauka isema ira haitu nalangapa panggana. 9:47 Nisani i Yesus pekirira. Jadi nialaNa saito ngana kodi bo nipopeanggaNa ri sinjoriNa, 9:48 bo niulikaNa ira, "Isema-sema nantarima ngana hitu sabana pomparasayana Yaku, nasimbayu mpo nitarimana muni Yaku. Bo isema-sema nantarima Yaku, nitarimana muni ELOHIM anu nantudu Yaku. Jadi isema-sema naede rarana, iamo nalangapa panggana ri panggita nu ELOHIM." 9:49 Nanguli i Yohanes ka i Yesus, "Guru, nikita kami tona nompopalai seta ante kuasaMiu. Tona haitu nitagi kami, apa ia ledo samporoa nte kita." 9:50 Tapi nanguli i Yesus ka ia, "Nee ratagimiu ia, sabana isema-sema ledo nangeva komiu, ia nosabingga ka komiu." 9:51 Naparamo tempona i Yesus meore hau ri suruga, nipakatantuNamo Ia kana hau ri ngata Yerusalem. 9:52 NituduNa bara sako-ndua topangoseaka Ia mokolu ka Ia ala mompakasadia mpengaya-ngaya ka Ia. Jadi hau ira nesua rangata *ntoSamaria. 9:53 Tapi tona ri ngata haitu ledo nadota nantarima i Yesus sabana nisanira patujuNa hau ri posusa ntoYahudi ri ngata Yerusalem. 9:54 Niepe i Yakobus bo i Yohanespa tona ri ngata haitu ledo nadota mantarima i Yesus, niulira ka i Yesus, "Pue, ane rapodotaMiu, raperapi kami apu lako ri langi manau mompalabu ira." 9:55 Tapi i Yesus nompeili ira randua bo nangonteaka ira. 9:56 Naupu sia, napolamo ira hau ri ngata ntanina. 9:57 I Yesus ante anaguruNa nompapola polipara bo naria tona nanguli ka Ia, "Guru, yaku madota mantuntuni Komiu. Nau damo ri umba rakalauMiu, kuoseaka Komiu!" 9:58 Pade nesana i Yesus, "Asulaku naria bolona bo tonji naria jumuna, tapi Yaku, *Ana nu Manusia ledo ria banuaKu Kupaturu." 9:59 I Yesus nanguli ka tona ntanina, "Kamaimo, oseakamo Yaku!" Tapi nesana tona haitu, "Guru, paloga ntanimo ruru yaku manjili nte tuamaku. Mamate tuamaku pade tumai yaku mangoseaka Komiu." 9:60 Nesana i Yesus, "Palambakamo tona namate mombatana tona namate. Tapi komiu, koimo hau ri umba-umba mompatolele kareba *Poparenta nu ELOHIM." *9:60 Palambakamo tona namate mombatana tona namate. Batuana: dekeikamo tona ledo nomparasaya mombatana tona ledo nomparasaya. 9:61 Naria muni tona ntanina nanguli ka i Yesus, "Guru, yaku muni madota mangoseaka Komiu. Tapi pakaloga ntani ruru yaku hau mopalakana nte kami sambanua." 9:62 Nanguli i Yesus ka ia, "Ledo nabelo ane topopajeko nasaro meili ri puri. Ivesia muni tona nasaro nantora anu nipalaisina, ledo masipato majadi topokarajaa ri Poparenta nu ELOHIM."

i Lukas 10

10:1 Naliutaka haitu, i Pue Yesus nompelisi pitupulu topangoseaka Ia ntanina. Tona pitupulu haitu nituduNa randua-randua samporoa mokolu ka Ia hau ri pura-pura ngata rakalauNa. 10:2 Dopame ira hau, niuliNa ka ira, "Nadea tona nasadia mantarima *Kareba Belo. Ira nasimbayu mpo pae natasa, nasadiamo rakato. Nadea mpuu pae nasadiamo rakato, tapi topokato ledo nadea. Jadi, perapimo nte ELOHIM tupu ntalua, ala ratuduNa tona hau mokato ri taluaNa. 10:3 Jadi, koimo komiu, tapi pakabelo! Apa komiu Kutudu hau ri tatanga ntona nadaa. Komiu masimbayu ante ana nu bimba nipopalai ri tatanga nu asulaku. 10:4 Nee manggeni doi bara batutu rapomboli baku, bara sapatu ropasa. Nee mokalera gaga ri dala motesa-tesa ka tona. 10:5 Ane komiu mesua ri banua ntona uli ntani ruru, 'Kuperapi ELOHIM mombadekei belo ka komiu sambanua!' 10:6 Ane ratarima ntupu banua mabelo, ELOHIM mpuu-mpuu mombadekei belo ka ira. Tapi ane tupu banua ledo madota mantarima komiu, ELOHIM ledo mombadekei belo ka ira. 10:7 Ane ratarima ntupu banua komiu, ponturo ri siamo. Inumo bo kandemo anu radekeina ka komiu, sabana topokarajaa masipato mantarima tambona. Nee molinja-linja hau ri banua ntanina. 10:8 Ane komiu makava ri sangu ngata bo ratarima nu balengga ngata mabelo, kandemo kandea anu radekeina ka komiu. 10:9 Pakabelomo tona nadua ri ngata haitu bo ulika ira, 'Naparamo tempona ELOHIM moparenta mpo Magau ri tatangamiu.' 10:10 Tapi ane komiu makava ri sangu ngata bo ledo ratarima ntona ri ngata haitu, koi hau ri dala mbaso riara ngata haitu bo uli ivei: 10:11 'Komiu nompoara tesa kami, jadi sovu lako ri ngatamiu anu nekantaka ri kada kami ratapai kami ri ngayomiu. Haitu majadi pepatora ka komiu ELOHIM mompoara komiu. Tapi naupa ivesia, pariaramo! Naparamo tempona ELOHIM moparenta mpo Magau.' " 10:12 Pade nanguli i Yesus ka ira pitupulu, "Pariaramo! Ri Eo Potangara ri kaupu dunia, melabipa kadaana pehuku nu ELOHIM ka tona haitu pade pehuku rapambela ka *toSodom nadaa mpuu." 10:13 I Yesus nompapola tesaNa ivei: "Mandasa mpuu komiu toponturo ri ngata Korazim! Bo mandasa mpuumo komiu toponturo ri ngata Betsaida, sabana komiu ledo najea! Ane rapana kabaraka nipoviaKu ri ngatamiu, Kupovia ri ngata Tirus bo ngata Sidon natantu nasaemo kajeara, nau ira ledo toYahudi! Bo tantu nasae munimo popakeara karu bo podikara avu ri balenggara, tandana nabuku rarara bo nanjosomo nokainggu nadaa. Komiu *toYahudi nikitamiu kabaraka-kabaraka haitu, tapi komiu ledo ntoto najea. 10:14 Jadi tempo ELOHIM mombatangara manusia ngena, pehuku ka komiu toYahudi melabipa kantamona pade pehuku ka toponturo ri ngata Tirus bo Sidon. 10:15 Komiu toponturo ri ngata Kapernaum! Nisarumakamiu komiu raore hau ri suruga! Tapi ledo ntoto nakana! Komiu aga ranavusaka ri *narakaa!" 10:16 Pade nanguli i Yesus ka topangoseaka Ia, "Isema-sema nantarima tesamiu, nitarimana muni tesaKu. Isema-sema nompoara komiu, nipoarana muni Yaku. Bo isema-sema nompoara Yaku, nipoarana muni ELOHIM anu nombatudu Yaku." 10:17 Bara sakuya kasaena naliu haitu, pitupulu topangoseaka i Yesus nanjili lako ri ngata-ngata nikalaura pangane. Nadamba mpuu rarara bo niulira, "Pue, nau *seta natundu nte kami bo nalai tempo nipopalai kami nte kuasaMiu!" 10:18 Nanguli i Yesus ka ira, "NikitaKu *Magau nu Seta nanavu lako ri langi eva kila. 10:19 Jadi, pariaramo! Yaku mombadekei kuasa ka komiu ala rapakulemiu mombajeje ule bo *supitole bo mombadagi pura-pura karoso nu balita, bo ledo ria nuapa-nuapa mamala mombakuyasi komiu. 10:20 Naupa ivesia, nee madamba raramiu sabana seta-seta natundu nte komiu. Agina madamba sabana sangamiu nitulisi riara buku nu ELOHIM ri suruga." 10:21 Tempo haitu muni Nosa Gasa nu ELOHIM nombakuasai i Yesus bo Ia nosambaya nte damba raraNa ivei: "Tata, Komiu Tupu nu langi bo tana! Nosukuru mpuu Yaku sabana nipopaisaniMiu pura-pura anu pangane ka tona ledo natau. Tapi nitabuniakaMiu ka tona nangisani bo tona napande, apa ivesiamo dotaMiu." 10:22 Pade nanguli i Yesus ka tona ri sia, "Pura-pura nidekei nTuamaKu ka Yaku. Ledo ria tona mpuu-mpuu nosisani nte Yaku Ana nu ELOHIM, aga TuamaKu ELOHIM. Bo ledo ria tona mpuu-mpuu nosisani ante TuamaKu, aga Yaku, AnaNa mboto bo isema-sema Kupodota, Kupopaisanika TuamaKu ka ia." 10:23 Naupu haitu i Yesus neili nompeintaka anaguruNa bo notesa ala ledo raepe ntona ntanina. NiuliNa ka ira ivei: "Nabelo mpuu komiu sabana komiu nanggita pura-pura anu nipoviaKu. 10:24 Pariaramo! Tempo nggaulu nadea *nabi bo magau madota manggita anu nikitamiu sii-sii, tapi ledo nikitara. Naoge rarara mangepe anu niepemiu sii-sii, tapi ledo niepera." 10:25 Naria saito guru agama ntoYahudi neangga ri sia. Ia madota mombaopa tesa i Yesus. Jadi nekutana ia, "Guru, nuapa masipato kupovia ala yaku mamala matuvu sampe ri kasae-saena?" 10:26 Nesana i Yesus, "Nuapa nitulisi riara Buku *Atura Agama? Nuapa nibacamiu ri sia?" 10:27 Nesana tona haitu, "Anu nitulisi ri sia: Potovemo Tupumu, ELOHIM ante mpuu-mpuu raramu, ante pura-pura pekirimu, pura-pura pokainggumu bo pura-pura pompakulemu. Potovemo singgamanusiamu mpo pompotovemu karomu mboto." *10:27 Ulangan 6:5; Imamat 19:18* 10:28 Nanguli i Yesus ka ia, "Nambelamo pesanamu tutu. Poviamo mpo anu niulimu tutu ala iko matuvu mabelo sampe ri kasae-saena." 10:29 Tapi guru agama haitu ledo nadota radagi, nisarumakana nanoamo pokaingguna. Jadi nekutana vai ia nte i Yesus, "Isema singgamanusiaku kana kupotove?" 10:30 Nesana i Yesus ante porapa hitu; "Naria saito toYahudi notua lako ri ngata Yerusalem hau ri ngata Yerikho. Ri tatanga polipana, ia nosinggavaka topeago, bo pura-pura pakeana ante mbara-mbarana naupu niagora. Ia nibobara sakidepa namate, bo nipalaisira bayangimo. 10:31 Dopa nasae kaliutakana haitu, naria saito *topanggeni pesomba ntoYahudi noliu ri sia. Nikitanapa tona niboba haitu, netalilimo ia bo napolamo. 10:32 Ivesia muni *toLewi anu nokarajaa ri *Banua nu ELOHIM. Ia muni noliu ri sia. Nikitanapa tona niboba ntopeago pangane, aga nipetalilikana muni bo napolamo ia. 10:33 Naupu haitu, naria saito *toSamaria noliu ri sia muni. Nikitanapa tona niboba haitu, naasi mpuu matana. 10:34 Hau ia nombatotoaka tona haitu. Nipegasana uve *anggur belana bo nipakulisina ante lana pade nibonggona kae. Naupu haitu nisavirakana ri *keledai, pade nikenina ri banua ponturo ntorata bo nipiarana ri sia. 10:35 Naeo mpadondo toSamaria haitu nombasuvuraka rompeka doi salaka *10:35 Rompeka doi salaka gaji roeo topokarajaa, magana rabayari ponturo talu-minggu kasaena.* bo nidekeina ka tupu banua nipesaira haitu, pade niulina, 'Jagai ruru tona nadua hitu. Ane ledo magana, damo manjili yaku pade kubayari.' " 10:36 I Yesus nompakaupu tesaNa bo nekutana nte guru agama anu madota mombaopa tesaNa, ivei: "Nantuntuni panggavamiu, lako ri tona tatalu haitu, isema nompotove tona niago pangane?" 10:37 Nesana guru agama, "Tona naasi matana nantulungi tona haitu." Nanguli i Yesus, "Koimo, bo povia ivesia muni!" 10:38 Naupu haitu i Yesus ante anaguruNa nompapola polipara, nesai ri sangu ngata. Ri sia naria saito mombine nosanga i Marta nogaga i Yesus hau ri banuana. 10:39 Naria saito sampesuvuna mombine, nosanga i Maria. I Maria haitu nakava nonturo napara kada i Yesus bo nompetalingai pepatudukiNa. 10:40 Tapi i Marta nasesa katoratana haitu. Jadi hau i Marta nanguli ka i Yesus, "Guru, nabelo tano nipekiriMiu sampesuvuku nompalamba yaku nokarajaa saitoku? Tudumo ia tumai mantulungi yaku." 10:41 Nesana i Yesus, "Heh, Marta, nikitaKu iko nabago bo nasesa raramu nompekirika mpengaya-ngaya. 10:42 Tano mai aga sangaya nopoko, haitumo mangepe tesa nu ELOHIM. I Maria nompelisi tobelona, anu ledo mamala raalasi ntona lako nte ia."

i Lukas 11

11:1 Naria sanggani i Yesus hau nosambaya. Naupu Ia nosambaya, nangulimo saito anaguruNa, "Pue, patuduki muni kami mosambaya mpo i Yohanes Topediu nompatuduki anaguruna nosambaya." 11:2 Nanguli i Yesus ka ira, "Ane komiu mosambaya, ulimiu ivehitu: 'Tata, aga Komiu masipato rapetupu bo rapakaoge. Komiumo Magau kami. Perapi Komiu momparenta ri dunia hitu. 11:3 Dekei ka kami kandea niparaluu kami eo-eo. 11:4 Ampungimo dosa kami mpo kami muni nombaampungi pura-pura tona nasala nte kami. Bo nee rapalamba kami rapesori.' " 11:5 Naliu haitu, i Yesus nanguli ka anaguruNa, "Rapana saito komiu hau ri banua nu roamiu tanga bongi bo manguli ka ia, 'Sampesuvu, mai sakide kandeamiu, 11:6 naria roaku da ri polipana dako nesai ri banuaku. Tapi ledo naria anu kupakande ka ia.' 11:7 Rapana roamiu mesana ivei: 'Nee rabato yaku! Vamba nikapukumo bo kami ntali ana naturumo. Domaku membangu mombadekei ka iko anu niperapimu.' 11:8 Jadi berimbamo? Kuuli ka komiu, Naupa komiu novega rapa, ledo madota roamiu membangu bo mombadekei anu niperapimiu.Tapi, kaupuna ia kana membangu mombadekei ka komiu anu niparaluumiu, sabana komiu ledo naeya matamiu nerapi njuu nte ia. 11:9 Jadi, Kuuli ka komiu, perapimo nte ELOHIM bo radekeiNa ka komiu. Elomo, bo rakavamiu. Tanedemo vamba bo vamba raunggeNa ka komiu. 11:10 Apa isema-sema merapi, kana radekei ka ia. Isema-sema mompaelo, kana rakavana. Bo isema-sema mantanede vamba, kana raungge ka ia. 11:11 Ane anamiu merapi bau ntasi, ule radekeimiu? 11:12 Ane anamiu merapi ntalu, *supitole radekeimiu? Tantu ledo! 11:13 Naupa komiu tona nadosa, nisanimiu nombadekei anu nabelo ka anamiu. Nemopa Tuamata ri suruga. Ia mpuu-mpuu mombadekei Nosa GasaNa ka isema-sema merapi nte Ia." 11:14 Naria sanggani i Yesus nompopalai *seta lako nte tona nipakabobo nu seta. Nalaipa seta, namalamo tobobo haitu notesa. Nanggita haitu nokumaa puramo todea ri sia. 11:15 Tapi naria muni sanu nanguli, "Ia namala nompopalai seta ante kuasa lako nte i *Beelzebul, Magau nu Seta." 11:16 Naria muni tona madota mombaopa tesa i Yesus. Jadi niperapira tanda nabaraka rapopakitaNa ka ira, ala rasanira Ia mpuu-mpuu niposumba nu ELOHIM. 11:17 Tapi nisani i Yesus patujura. Jadi niulikaNa ira, "Ane maria saito magau bo todeana bate-batena mosipobali, natantu kamagauana haitu magero. Bo ane tona sambanua bate-batena mosipobali, tantu magaro pobanuara. 11:18 Ivesia muni Magau nu Seta. Ane seta-setana mosipobali, tantu mageromo kamagauana. NiuliKu ivesia, sabana niulimiu Yaku nompopalai seta ante kuasa lako nte i Beelzebul, Magau nu Seta. Tapi ledo nakana. Natantu Magau nu Seta ledo madota mompopalai seta-setana mboto. 11:19 Naria muni ana-anagurumiu mboto nompopalai seta-seta. Uli ka Yaku, ante kuasa isema nipopalaira seta-seta? Natantu ante kuasa nu ELOHIM! Jadi povia nu anagurumiu mboto nompakalanto peraimiu tutu nasala! 11:20 Yaku nompopalai seta-seta ante kuasa nu ELOHIM. Jadi haitu nompopakita ka komiu, ELOHIM nompamulamo nomparenta ri tatangamiu!" 11:21 "Ane maria tona maroso mombajagai banuana bo magana pura-pura pareva posievana, ledo makuya mbara-mbarana. 11:22 Tapi ane tona narosopa makava mangeva tupu banua haitu, radagina bo raalasina puramo pareva posieva anu nisarumaka ntupu banua haitu. Bo mbara-mbara rabanua haitu rapobagina nte roana. Jadi Yaku nompopalai seta-seta apa Yaku nakuasapa. " 11:23 Nanguli munimo i Yesus, "Isema ledo nosabingga nte Yaku, iamo nangeva Yaku. Bo isema ledo nantulungi riara pokarajaaKu, iamo nompakagero pokarajaaKu." 11:24 I Yesus nompakasimbayu manusia ante banua, niuliNa, "Ane seta nesuvu bo nompalaisi saito manusia, ia nolilive hau tumai ri ponturo nangau mangelo ponturo rapangosanakana. Bo ane ledo rakavana raulina, 'Aginapa yaku manjili hau nte tona nipalaisiku ria.' 11:25 Makava ia ri sia, rakavana tona haitu eva banua boa, ledo ria toponturona bo banua haitu naupu nipegasa bo nipasiayu. 11:26 Jadi ia hau mompokio papitu seta ntanina anu nadaapa pade ia mboto. Bo ira makava mesua bo monturo riara ntona haitu. Kaupuna katuvu ntona haitu melabipa kadaana pade pamulana bara ipia." 11:27 Naupu i Yesus nanguli haitu, naria saito mombine ri olo ntodea nanguli ka Ia nte suara namangga, "Nabelo mpuu mombine anu nompoanaka Komiu bo nompatomi Komiu!" 11:28 Tapi nesana i Yesus, "Nakana, tapi nabelopa tona nangepe tesa nu ELOHIM bo nioseakana." 11:29 Todea da nombatagui i Yesus, jadi nipapolaNamo tesaNa ivei: "Nadaa mpuu tona natuvu sii-sii! Niperapira Yaku movia tanda nabaraka ala rasanira Yaku mpuu-mpuu niposumba nu ELOHIM . Tapi ledo ria tanda rapopakita ka ira. Aga tanda mpo anu najadi nte Nabi *Yunus nggaulu rapopakita ka ira. 11:30 Anu najadi ri karo Nabi Yunus najadi tanda nipokumaaka ntona ri ngata *Niniwe nggaulu. Ivesia muni Yaku, *Ana nu Manusia. Anu majadi ri karoKu ngena majadi tanda rapokumaaka ntona tempo sii-sii. 11:31 Ri Eo Potangara bara maipia, magau mombine tana Syeba rapakatuvu mpanjili mosanggani-nggani ante komiu anu natuvu sii-sii. Bo ia mombasalai pokainggumiu sabana ia nakava lako ri ngata nakavao mangepe pepatuduki Magau *Salomo, anu nanoto mpuu pekirina. Tapi sii-sii naria saito ri tatangamiu naogepa bo nanotopa pade Magau Salomo, tapi ledo nadota komiu nomparasaya tesaNa. 11:32 Ivesia muni ri Eo Potangara tupu ngata Niniwe rapakatuvu mpanjili mosanggani-nggani nte komiu anu natuvu sii-sii. Bo ira mombasalai pokainggumiu sabana ira najeamo nangepe tesa Nabi Yunus. Sii-sii naria saito ri tatangamiu naogepa pade Nabi Yunus, tapi ledo nadota komiu nomparasaya tesaNa." 11:33 "Ledo naria tona mombatunju poindo bo ratabuniakana ranggapeo bara rataungona ntonda. Natantu poindo haitu kana raboli ri kalangana ala pura-pura topesua rabanua manggita karemena. *11:33 I Yesus ledo aga notesa pompake poindo. NitesaNa muni pepatuduki nakana anu nombatesa Ia. Pepatuduki haitu ledo nitabuniaka.* 11:34 Mata nirapaka poindo nu karo. Ane matata nabelo, nalanto pekitata. Tapi ane navurau matata, ledo malanto rakitata nuapanuapa. Ivesia muni pekiri rara ntaita. 11:35 Jadi, pakabelo-belo! Nee sampe pekiri rara ntaita majadi malanda. 11:36 Ane pekiri rara ntaita nareme bo ledo naria nuapa-nuapa nalanda, pura-pura katuvuta mareme mpuu mpo anu nivanta mpoindo." *11:34-36 Batua ntesa i Yesus, kita kana mompariara mpuu pepatuduki nakana nipatoleleNa ala mareme pikiri rara ntaita bo katuvuta bate-batena mabelo.* 11:37 Naupu i Yesus notesa, naria saito *toFarisi nombagaga Ia hau mangande ri banuana, jadi hau mpuumo Ia. 11:38 ToFarisi haitu nahera nanggita i Yesus ledo nantuntuni ada ntoFarisi nemanjo ntani pade nangande. 11:39 Haitu sampe i Yesus nanguli ka ia, "Komiu toFarisi nangoseaka ada-ada agama anu nikita ntona, tapi raramiu nadaa bo nainoka mbara-mbara ntona ntanina. Komiu nasimbayu mpo tona notoposi boda bo suraya ri savalikuna tapi riarana bate-batena natagara! 11:40 Nadoyo mpuu komiu! ELOHIM ledo aga nompajadi karomiu tapi nipajadiNa muni rara ntaimiu! 11:41 Dekeimo ka tona napakasi ante belo rara bo ivesiamo pura-pura majadi magasa ka komiu. 11:42 Mandasa mpuu komiu toFarisi! Komiu nombadekei ka ELOHIM *sabagia lako ri sapulu bagia pura-pura asele panggaviamiu, sampe nau rampa-rampa nakodi mpo tumbavani, kula, bo rampa-rampa ntanina. Nabelo poviamiu tutu, tapi parenta anu nantudu kita mokainggu manoa bo mompotove ELOHIM, ledo nipeilimiu! Tano haitumo parenta nopoko raoseakamiu bo nee muni rakalingasimiu parenta ntanina. 11:43 Mandasa mpuu komiu toFarisi! Nipokonomiu nonturo ri ponturo nabelo ri *banua petupu, bo nipokonomiu muni rabila ntona ri potomu. 11:44 Mandasa mpuu komiu! Komiu nasimbayu mpo dayo ledo naria tandana. Tona nojeje dayo haitu tapi ledo nisanira naria anu naruto riarana. Komiu nabelo ri savalikuna tapi rara ntaimiu nadaa." *11:44 ToYahudi nombadika tanda ri dayora ala ledo rajeje ntona, apa niparasayara ane tona mombatui tomate atau dayo, ia majadi naruto bo ledo mamala metupu singgani nte toYahudi ntanina.* 11:45 Naria saito lako ri *guru-guru agama ri sia nanguli ka i Yesus, "Guru, ante tesaMiu tutu, nisalaiMiu muni kami!" 11:46 Nesana i Yesus, "Mandasa muni komiu guru-guru agama! Komiu nompakadea atura bo ada nakaja raoseaka ntona bo nipasuumiu tona mangoseakana. Tapi komiu mboto ledo nantulungi ira mangoseakana! 11:47 Mandasa mpuu komiu! Komiu nompakabelo dayo *nabi-nabi nu ELOHIM, tano totuamiu mboto nompatesi nabi-nabi haitu! 11:48 Pokainggumiu nompakalanto komiu nasintuvu nte pokainggu ntotuamiu. Ira nompatesi nabi-nabi bo komiu nompakaramba dayora! 11:49 Sabana haitu, Noto nu ELOHIM nanguli pakalanto ivei: 'Nabi-nabi bo suro-suroKu Kutudu hau nte ira gahaitu. Sanu rapatesira, bo sanu rapandasara.' ELOHIM nanguli ivesia sabana nisaniNa komiu anu natuvu sii-sii nasimbayu kadaamiu ante totuamiu nggaulu. 11:50 Jadi komiu anu natuvu sii-sii rahuku nu ELOHIM sabana kamate nu nabi pura-pura anu nipatesi lako ri pompajadi duniame. 11:51 Nompamula lako ri pompatesi i Habel sampe ri pompatesi i Zakharia anu najadi ri doyata *Banua nu ELOHIM ri olo nu *lanta pesomba bo Banua nu ELOHIM. Parasayamo! Komiu natuvu sii-sii mpuu-mpuu rahuku sabana pokainggu ntotuamiu! *11:51 Ira rahuku sabana ira nasimbayu kadaana ante totuara.* 11:52 Mandasa mpuu komiu guru-guru agama! Kakanana komiumo masipato mompatuduki tona mosisani nte ELOHIM. Tapi komiu mboto ledo nadota mosisani nte ELOHIM, bo komiu nombalava tona ntanina anu madota mosisani nte ELOHIM." 11:53 Naupu notesa ivesia nalaimo i Yesus. Nompamula lako ri tempo haitu, nadua mpuu rara nu guru-guru agama bo toFarisi nte Ia. Nipasimbukura mangopa tesa i Yesus ala ratesaNa mpengaya-ngaya, 11:54 bo nikanotosira njuu Ia mbelaka masala anu rauliNa bo mamala rapangadura.

i Lukas 12

12:1 Nonjobu-njobu tona nasiromu ri sia mompeinta i Yesus, sampe nosimpii nosijeje-jeje kada. I Yesus nangulika anaguruNa, "Pakabelo! Komiu kana mainga nte ragi *ntoFarisi. Batuana, nee sampe komiu mompasiala pokainggura aga nabelo ri lenje tapi rarara nadaa! 12:2 Tapi pokainggu nitabuniakara kana rasani ntona, sabana pura-pura anu nitabuniaka sii-sii kana malanto rakita ngena, bo pura-pura rahasia kana rasani ntodea ngena. 12:3 Jadi anu nitesamiu bongina, raepe ntona eona. Bo anu nipanggalivayakamiu ka roa riara ntombi, rapatolele ka todea ri savalikuna!" 12:4 "Vega-vegaKu, pariaramo! Nee maeka ka tona madota mompatesi komiu, sabana maupu haitu domo ria nuapa-nuapa mamala rapoviara ka komiu. 12:5 Kuuli ka komiu isema masipato rapokaekamiu! Aginamo komiu maeka nte ELOHIM, sabana Ia nakuasa mompatesi karomiu bo mombanavusaka komiu riara *narakaa! Pariaramo tesaKu hitu! Aga ELOHIM masipato rapokaekamiu! 12:6 Natantu nisanimiu tonji rone nipobalu lima-mbaa rompeka doi kodi. Nau ledo nadea alina ri panggita manusia, ledo ria sambaa ledo nitora nu ELOHIM. 12:7 Iyapa tonji rone nitoraNa, nemopa komiu. Nau bulua ri balenggamiu nirekeNa bo nisaniNa pura. Jadi nee maeka, apa nipotove nu ELOHIMpa kita pade tonji rone nadea." 12:8 "Pariaramo! Isema-sema manguli ri ngayo ntodea, ia topangoseaka Yaku, Yaku muni manguli ri ngayo *malaeka-malaeka nu ELOHIM, ia topangoseaka Yaku. 12:9 Tapi isema-sema nanguli ri ngayo manusia, ledo nisanina Yaku, Yaku muni manguli ri ngayo malaekamalaeka nu ELOHIM, ledo nisaniKu ia. 12:10 Isema-sema nompakadaa Yaku, *Ana nu Manusia, mamala raampungi. Tapi isema-sema nombasalai *Nosa Gasa nu ELOHIM, ledo raampungi. 12:11 Ane komiu rakeni ntona ri ngayo ntopotangara ri banua petupu, atau ri ngayo pomarenta sabana komiu nangoseaka Yaku, nee makini raramiu mompekirika nuapa raulimiu mombasaliku karomiu. 12:12 Apa tempo haitu, Nosa Gasa nu ELOHIM mboto mompatuduki ka komiu nuapa masipato raulimiu." 12:13 Saito lako ri todea nanguli ka i Yesus, "Guru, tudumo sampesuvuku mombabagi ka yaku bagiaku lako ri kaboli kakalumana ntuama kami." 12:14 Nesanamo i Yesus, "Sampesuvu, isema nanganggataka Yaku majadi topobagi kakalumana ka komiu?" 12:15 Pade nanguli i Yesus ka todea, "Pakabelo-belo! Nee madamba gaga raramiu ante mbara-mbara, sabana naupa mbara-mbaramiu nadea ledo haitu mompakajadi katuvumiu mabelo." 12:16 I Yesus norapa mompakalanto tesaNa pangane ivei: "Naria saito tona nakalumana, tanana nabelo bo aselena nadea mpuu. 12:17 Tona haitu nompekiri, 'Nuapa kupovia? Domo ria pomboli asele poviaku.' 12:18 Naupu nipekirina, nitesanamo ka karona mboto, 'Ivei kupovia. Kugerosi gampiri kodi hitu bo kupoviaka gampiri mbasona bo kuboli ri sia asele poviaku bo mbara-mbaraku. 12:19 Maupu haitu domo mokarajaa yaku, apa nadea mpuu mbara-mbara niboliku, madea mpae pade maupu. Jadi mamala yaku motondodo-ndodo, mangande, manginu bo matuvu masana.' 12:20 Tapi ELOHIM nanguli ka ia, 'Heh, todoyo! Bongi hitu iko mamate. Pura-pura anu nipakasadiamu, isema tupuna ngena?' " 12:21 Kaupu tesa haitu i Yesus nanguli, "Ivesiamo majadi nte tona nompasimbuku nompasiromu kakalumana ka karona mboto, tapi katuvuna napakasi ri panggita nu ELOHIM." 12:22 Pade nanguli i Yesus ka anaguruNa ivei: "Kuuli ka komiu, nee makini raramiu mompekirika katuvumiu bara nuapa rakandemiu, bara baju nuapa rapakemiu, 12:23 apa katuvuta nopokopa pade kandea bo karota nopokopa pade pakeata 12:24 Peintamo tonji kalikoa. Ira ledo notuda pae, ledo nokato, bo ledo naria gampiri pomboli kandeara. Tapi naupa ivesia, ELOHIM nombadekei kandea ka ira! Nemopa komiu anu nipotoveNapa pade tonji! 12:25 Nuapa gunana makini raramiu? Nau damo makini njuu raramiu, ledo ria saitoa komiu mompakule mantambai umurumiu, nau aga sambongi. 12:26 Ane ledo rapakulemiu movia anu nakodi haitu, rapokuya makini raramiu, mompekirika anu ntanina? 12:27 Peintamo sese nu bunga ranggarava. Bunga haitu natuvu nau ledo nokarajaa, ledo nantanu kae rapovia baju. Tapi naupa ivesia, Kuuli ka komiu, Magau *Salomo anu nakalumana mpuu, ledo ria pakeana nagaya mpo sese nu bunga! 12:28 Jadi ane ELOHIM nompakagaya bunga-bunga ranggavoko anu aga natuvu sampalai bo rapalabusimo, nemopa komiu! Natantu Ia mombadekei pakea niparaluumiu! Nakura mpuu pomparasayamiu! 12:29 Jadi nee maingu bo makini raramiu mompekirika nuapa rakandemiu bara nuapa rainumiu! 12:30 Haitu pura anu nielo ntona ledo nosisani nte ELOHIM. Tapi ledo paraluu makini raramiu, sabana ELOHIM Tuamamiu, nisaniNa pura-pura anu niparaluumiu. 12:31 Jadi pasimbukumo ala ELOHIM momparenta riara katuvumiu, bo pura-pura anu ntanina haitu radekeiNa muni ka komiu." 12:32 I Yesus nompapola tesaNa ivei: "Nau ledo nadea komiu anaguruKu, nee maeka, sabana komiu nipelisi nTuamamiu ELOHIM, lako ri kabelo raraNa ala komiu moparenta mosanggani-nggani nte Ia riara poparentaNa. 12:33 Jadi pobalumo mbara-mbaramiu bo dekeimo alina haitu ka tona napakasi. Poviamo batutu doi anu ledo mamala magero. Batuana, poviamo anu mompakadamba rara nu ELOHIM. Ivesiamo komiu momboli kakalumana ri suruga, anu ledo maupu-upu bo ledo rapangangga ntona atau rakandesi nu saipa. 12:34 Pasimbukumo mompakadea kakalumana ri suruga. Apa ri umba naria kakalumanamiu, ri sia muni pekirimiu." 12:35-36 I Yesus notesa sangu porapa ivei: "Komiu kana masadia tempo Yaku makava. Komiu kana mainga nasimbayu mpo batua-batua nompopea kakava nu madikara lako ri posusa ponika. Batua haitu bate-batena masadia bo poindora ledo rapepayara. Ane makava madikara mombatanede vamba, masalisa vamba haitu raungge ka ia. 12:37 Nabelo mpuu batua haitu ane manjili madikara bo rakavana ira da nemata! Pariaramo! Madika haitu mompasua baju pokarajaa bo ratuduna ira monturo, bo ia mboto mombasondu kandea ka ira! 12:38 Nabelo mpuu batua-batua nikavana nasadia nompopea kakava nu madikara, naupa ia makava tanga bongi bara bobayana." 12:39 Pade nanguli munimo i Yesus, "Pariaramo porapa hitu! Ane rasani ntupu banua tinti sakuya topangangga makava, natantumo rajagaina banuana bo ledo rapalambana topangangga mesua rabanua. 12:40 Ivesia muni komiu. Komiu kana mainga mompopea kakavaKu, apa ledo nisanimiu tempona Yaku, Ana nu Manusia makava." 12:41 I Petrus nekutana, "Pue, porapa haitu nirapaMiu ka kami atau ka todea ntanina muni?" 12:42 Nesanamo i Yesus, "Haitu niuliKu ka batua nanoto bo natutu neoseaka. Tona haitu raanggataka nu madikana majadi topompasiayu pura-pura batua ntanina riara banua. Iamo mompasiayu kandea ka batua-batua ntanina eo-eo. 12:43 Mabelo mpuu batua haitu ane tempo madikana manjili, nipovianamo bago niparasaya ka ia. 12:44 Pariaramo tesaKu hitu! Madika haitu manganggataka ia majadi topompasiayu pura-pura mbara-mbarana. 12:45 Tapi mandasa mpuu batua haitu ane aga mompekiri riara ntaina ivei: 'Wee! Da masaepa pade manjili madikaku.' Bo ia aga nombaboba batua-batua ntanina langgai bo mombine, bo aga mangande manginu bo malimpuno. 12:46 Tempo batua haitu movia madaa ivesia, sampesanika madikana manjilimo ri eo bo jaa ledo nisanina. Batua haitu rahuku bo ratedaka ri savalikuna nasimbayu mpo tona ledo natundu nte ELOHIM. 12:47 Ane batua nisanina dota nu madikana, tapi ledo nainga bo ledo nipoviana dota nu madikana, ia kana rajeani pakandasa. 12:48 Tapi ane ledo nisani nu batua nuapa nipodota nu madikana bo nipoviana anu nasala sampe masipato rahuku, ia aga raboba sakide. NiuliKu ivesia sabana tona nidekeika nadea, nadea muni ratuntu lako nte ia. Tona niparasayaka nadea, nadea muni rasarumaka lako nte ia." 12:49 I Yesus nanguli, "Kakanana Yaku nakava mompapusi manusia ri dunia ante pehuku nu ELOHIM. Naoge mpuu raraKu rapanakimo apu haitu! 12:50 Tapi da nariapa peparajea kana Kurasai. Bo nasusa mpuu raraKu ane dopa majadi. 12:51 Nisarumakamiu kakavaKu mompoposinggabelo tona ri dunia hitu, tapi ledo nakana! KakavaKu aga mompoposieva tona. 12:52 Nompamula sii-sii ane maria alima tona sambanua, ira matebagi-bagi bo mosieva. Ira tatalu mosieva ante ira randua. 12:53 Totua langgai mosieva ante anana langgai. Totua mombine mosieva ante anana mombine. Bo mosieva muni ante maniana mombine." 12:54 Nanguli munimo i Yesus ka todea, "Ane nikitamiu kulimu neumba ri mpanauna, nisanimiu domo masae maudamo. Bo mpuu-mpuu mauda. 12:55 Ane nikitamiu poiri neburu lako ri puluna, nisanimiu kana mapane eo. Bo mpuu-mpuu mapane eo. 12:56 Komiu aga tobelo ri sumba! Komiu natau nantasere ravana bo nompetandaina. Nakuya ledo nisanimiu anu nipovia nu ELOHIM sii-sii?" 12:57 "Nakuya ledo nipekirimiu mbotomo pokainggu mbana nabelo? 12:58 Rapana, ane komiu rapangadu ntona bo hau ri ngayo ntopotangara, agina komiu mosieloka belo nte topangadu haitu tempo komiu da ri tatanga dala. Nee sampe komiu rakenina mpuu ratangara ri ngayo ntopotangara bo topotangara haitu mombadekei komiu ka polisi ala rasuaraka riara ntarunggu. 12:59 Pariaramo! Komiu ledo rasuvuraka lako ri tarunggu ane dopa nibayarimiu pakaupu vayamiu!"

i Lukas 13

13:1 Tempona haitu naria tona notesa ka i Yesus, nombatesa bara sako-ndua toGalilea nipatesi Gubernur Pilatus tempo ira nombadekei binata pesomba ka ELOHIM. 13:2 Nangepe kareba haitu nanguli i Yesus, "Nee rapekirimiu toGalilea namate haitu sabana dosara nadeapa pade dosa ntoGalilea ntanina. 13:3 Tantu ledo! Tapi Kuuli ka komiu, ane komiu ledo majea movia dosa, komiu rahuku pura. 13:4 Toramo tona sapulu uvalu anu namate napara Kola Siloam tempo ira nirumpi nu banua langa. Nee rapekirimiu ira namate sabana nadeapa dosara pade dosa ntoYerusalem ntanina! 13:5 Ledo ntoto nakana! Kuuli vai ka komiu sangganipa, ane komiu ledo majea movia dosamiu, natantu komiu pura-pura rahuku muni." 13:6 Naupu sia i Yesus notesa porapa hitu, ivei: "Naria sanggayu kayu *ara nituda ntona ri taluana. Naria saeo, tupu ntalua hau nangelo vua kayu haitu, tapi ledo ria sangua vuana nikavana. 13:7 Jadi niulikana topokarajaa talua haitu, 'Peintamo! Talu-mpaemo kasaena tumai njuu yaku mangelo vuana, tapi nau sangu vuana ledo ria nikavaku. Agina ratovosimo kayu hitu. Ledo ria gunana, aga nompakarugi boya ntana.' 13:8 Tapi nesana topokarajaa talua haitu, 'Tua, palambakamo ruru kayu hitu matuvu sampaepa. Kutonggo tana ri punana bo kudika pupu. 13:9 Rakitata ruru. Bara movua mpae meonga. Tapi ane ledo movua ngena, ratovositamo.' " 13:10 Naria saeo ri *eo penonto, i Yesus nompaguru ri *banua petupu. 13:11 Ri sia naria saito mombine nipakabunggu nu *seta, sapulu valu-mpaemo kasaena. Ia nabunggu bo domo nanoro neangga. 13:12 Tempo i Yesus nanggita mombine haitu, nipokioNa bo niulikaNa, "Ina, mabelomo komiu." 13:13 Pade nidikaNa paleNa ri karo nu mombine, kaliu-liu nanoro karona, bo nitoiyanamo ELOHIM. 13:14 Tempo pakeni ri banua petupu haitu nanggita i Yesus nompakabelo tobunggu ri eo penonto, naraumo rarana. Bo niulikana todea ri sia, "Riara saminggu naria ono-eo nipakatantu ka kita mokarajaa. Kakavamo komiu rapakabelo ri eo ntanina, aga nee ri eo penonto!" 13:15 Nangepe tesa haitu, nangulimo i Yesus, "Komiu aga tobelo ri sumba! Ri eo penonto pura-pura komiu nombakabasaka japimiu, bara jaramiu, bo nikenimiu rapopainu. 13:16 Tapi ri sii, naria saito mombine, muli i Abraham, nipou nu Magau Seta sapulu valu-mpaemo kasaena. Ledo masipato ia rakabasaka lako ri kuasa nu seta ri eo penonto?" 13:17 Tesa i Yesus, nompakaeya topangeva Ia. Tapi tona ntanina nadamba pura nanggita kabaraka nipoviaNa. 13:18 Naupu haitu i Yesus nanguli, "Berimba kajadina *Poparenta nu ELOHIM? Nuapa Kupasimbayuka? 13:19 Kajadina nasimbayu ante porapa hitu: naria sangu batu mandoe *13:18-19 Mandoe nitesara ri sii sangaya mandoe nambaso, sampe talu-metere kalangana.* anu nituda ri talua. Batu mandoe haitu natuvu sampe najadi kayu mbaso. Nadea tonji nakava novia jumuna ri tinggu kayu haitu." 13:20 Nanguli vaimo i Yesus, "Nuapa Kupakasimbayuka kajadina Poparenta nu ELOHIM? 13:21 Kajadina nasimbayu ante ragi niala mombine bo nipasigalona ante talu-njuka labu nu *gando. Naupu nipasigalona, nenggamba puramo labu nu gando haitu." 13:22 Tempo i Yesus nompapola polipaNa hau ri ngata Yerusalem, Ia noliu ri ngata-ngata ntanina bo nompaguru. 13:23 Naria tona nakava nekutana nte Ia, "Pue, ledo madea tona rapakasalama?" Nesanamo i Yesus, 13:24 "Tona rapakasalama namala nirapaka tona mesua ri vamba napii. Pasimbukumo mesua ri vamba napii haitu. Apa nadea tona mompasimbuku mesua tapi ledo rapakulera. 13:25 Apa ane rapana, tupu nu banua membangu mombatutui vamba, bo komiu meangga ri savalikuna mombatanede vamba bo manguli, 'Tua, ungge ka kami vamba!' tupu nu banua haitu aga mesana ivei: 'Ledo nisaniku komiu!' 13:26 Bo komiu manguli, 'Kami nangande, nanginu nosanggani-nggani ante komiu, tua. Bo komiu muni nompaguru ri ngata kami bara ipia!' 13:27 Tapi tupu nu banua haitu aga mesana ka komiu, 'Ledo nisaniKu komiu, bo ledo nisaniKu lako ri umba komiu. Palaimo lako ri sii. Komiu pura-pura tona nadaa!' 13:28 Tempo komiu manggita i *Abraham, i Ishak, bo i Yakub mosangganinggani ante pura-pura *nabi nggaulu mosusa madamba-damba ri Poparenta nu ELOHIM, motumangi komiu bo masusa mpuu raramiu sabana komiu rapopalai hau ri savalikuna! 13:29 Madea tona ntanina anu ledo toYahudi majadi todea ri Poparenta nu ELOHIM. Ira makava lako ri mpandakena, mpanauna, tasina, bo lako ri puluna mosusa madamba-damba ri Poparenta nu ELOHIM. 13:30 Pariaramo! Nadea tona naripuri sii-sii, majadi marikolu. Bo nadea tona narikolu sii-sii, majadi maripuri." 13:31 Tempona haitu muni, naria bara sako-ndua *toFarisi nakava nte i Yesus bo nanguli, "Komiu kana malai lako ri sii, sabana Magau *Herodes madota mompatesi Komiu!" 13:32 Tapi nesana i Yesus, "Koi ulika topeakalani haitu ivei: 'Eo hitu bo maile Yaku da mompopalai seta-seta, bo mompakabelo tona nadua. Maipua pade Kupakaupu pokarajaaKu. 13:33 Tapi eo hitu, maile bo maipua, kana Kupapola polipaKu hau ri ngata Yerusalem, apa ledo nabelo nabi rapatesi ri ngata ntanina.' 13:34 He, komiu toYerusalem! Komiu nompatesi nabi-nabi, bo tona nisuro nu ELOHIM nirempemiu vatu sampe namate! Nadea ngganimo Yaku madota mombasaliku komiu pura-pura, nasimbayu mpo manu tina nombarumutasi anana, tapi ledo nadota komiu. 13:35 Sabana haitu, *Banua nu ELOHIM rapalaikaNa. Kuuli ka komiu, domo rakitamiu Yaku sampe makava tempona komiu manguli, 'Maoge belo ka Ia anu nakava niposumba nu ELOHIM!' *13:35 Mazmur 118:26* "

i Lukas 14

14:1 Naria saeo ri *eo penonto, i Yesus hau nangande ri banua pakeni *ntoFarisi. Tona ri sia nompariara nuapa rapovia i Yesus. 14:2 Naria tona nadua neonga ri ngayo i Yesus. Kadana bo palena nebangga puramo. 14:3 Nanggita tona haitu, nekutanamo i Yesus nte *guru-guru agama bo toFarisi ri sia, "Nantuntuni atura agamata, mamala kita mompakabelo tona nadua ri eo penonto, atau ledo?" 14:4 Tapi ira ledo nadota nesana. Jadi i Yesus nombadika paleNa ri karo ntona nadua haitu bo nipakabeloNa bo nituduNa manjilimo. 14:5 Naupu haitu, niuliNa ka guru-guru agama bo toFarisi, "Ane rapana anamiu bara japimiu manavu ralovu ri eo penonto, natantu rasoreakamiu masalisa ri eo haitu muni." 14:6 Nangepe tesa i Yesus haitu, ledo ria saitoa ira nabia nesana. 14:7 Ri banua ntoFarisi pangane, i Yesus nanggita torata-torata nompelisi ponturo tobelona. Sabana haitu, nipatudukiNa ira ante porapa hitu: 14:8 "Ane komiu ragaga hau ri posusa poboti, nee monturo ri ponturo tobelona. Apa ane makava torata naogepa pade komiu, 14:9 tupu nu banua anu nombagaga komiu kana manguli ka komiu, 'Merapi ampu, ponturo hitu nipakasadia ka torata hitu. Komiu kana molinja ri ponturo ntanina.' " I Yesus nompapola tesaNa ivei: "Natantu maeya matamiu molinja ri purina. 14:10 Jadi, ane komiu ragaga hau ri posusa, aginamo monturo ri purina ala tupu nu banua makava manguli ka komiu, 'Katumai, monturo ri sii.' Ane ivesia rapoviamiu, komiu rapakaoge ri ngayo ntorata ntanina pura-pura. 14:11 Isema-sema nompakalanga rarana mboto, kana rapakaede nu ELOHIM. Bo isema-sema nompakaede rarana mboto, kana rapakaoge nu ELOHIM." 14:12 Pade i Yesus notesa ka tupu nu banua ri sia, "Ane komiu mombagaga tona makava mangande ri posusa, bara eona bara bongina, nee ragagamiu roamiu, bara sampesuvumiu bara tona nakalumana nosadoyata nte komiu, apa ragagara mpanjili komiu ngena. Jadi ivesiamo rapoviara mombabalasi pokainggumiu nabelo. 14:13 Ane komiu movia posusa, gagamo tona napakasi, tona nakeru, tona napunggu bo tona naburo. 14:14 Ane ivesia rapoviamiu, ELOHIM mombadekei belo ka komiu. Sabana ledo rapakule tona ivehaitu mombabalasi pokainggumiu nabelo. Pokainggumiu nabelo haitu rabalasi nu ELOHIM tempo tona nanoa rapakatuvu mpanjili lako ri kamatena." 14:15 Naria tona nangande nosinggani-nggani ri posusa haitu nangepe tesa i Yesus bo nanguli: "Mabelo mpuu tona mangande mosinggani-nggani ante ELOHIM ri posusa mbaso ri *Poparenta nu ELOHIM bara maipia." 14:16 I Yesus nesana ante porapa ivei: "Naria sanggani tona novia posusa mbaso bo nadea tona nigagana. 14:17 Tempo nasadiamo posusa, nituduna batuana hau mangulika tona nigagana ivei: 'Kamaimo, nasadia puramo!' 14:18 Tapi tona nigaga, saito-saito aga notanje. Saito nanguli, 'Yaku dako nangali salimpu tana bo kana hau kupeinta ntani ruru. Merapi ampu yaku, ledo majadi tou!' 14:19 Tona ntanina nanguli, 'Yaku dako nangali japi lima-ndai bo da kupesoba mompakena. Merapi ampu yaku, ledo majadi tou!' 14:20 Bo tona ntanina nanguli, 'Dako noberei yaku, jadi ledo makapo tou!' 14:21 Batua haitu nanjili manggeni tesara ka tupu nu posusa. Narau mpuu rara ntupu posusa, bo niulikana batuana pangane, 'Koimo masalisa hau ri ngata, ri dala mbaso bo dala kodi, bo keni tumai tona napakasi, tona nakeru, tona naburo bo tona napunggu!' 14:22 Jadi naupu nipoviana pura-pura anu niparenta ka ia, niulinamo, 'Tua, nipoviakumo anu niulimiu. Nadea tona nakava tapi da nariapa ponturo naloga.' 14:23 Jadi nanguli tupu nu posusa ka batuana haitu, 'Ane ivesia, koi hau ri dala mbaso bo dala kodi ri savaliku ngata. Saravimo tona tumai, ala maponu pura ponturo ri banuaku! 14:24 Kuuli ka komiu, ledo ria saitoa tona nigagaku kudekei mangande nuapa-nuapa ri posusaku hitu!' " 14:25 Nadea tona hau nantuntuni i Yesus ri polipaNa. Jadi neilimo Ia bo nanguli ka ira, 14:26 "Isema-sema madota mangoseaka Yaku, kana rapotovenapa Yaku pade tina tuamana, bereina, ana-anana, sampesuvu-sampesuvuna, bo karona mboto. Ane ledo rapotovenapa Yaku pade ira pura-pura, bo nelabipa pade karona mboto, ledo mamala ia majadi topangoseaka Yaku. 14:27 Isema-sema ledo madota manjimbuaka *kayu salibna bo mangoseaka Yaku, ledo mamala majadi topangoseaka Yaku. *14:27 ATAU: Isema-sema ledo masadia rapandasa atau rapatesi sabana ia nomparasaya Yaku, ia ledo mamala majadi topangoseaka Yaku.* 14:28 Rapana, ane maria saito komiu madota movia banua mbaso, natantu dopame mombabangu, kana rarekena ntani ruru doina bara magana bara ledo. 14:29 Apa ane maupumo doina, tano da pandasi najadi, natantu tona manggita poviana haitu aga mompongirika ia. 14:30 Raulira, 'Hai, naoge rarana nompovia banua mbaso tapi ledo nipakulena mompakaupuna.' 14:31 Ivesia muni ane magau ante surudaduna sapulu njobu hau mosieva nte magau ntanina ante ropulu njobu surudaduna. Natantu dopame hau, kana rapekirina ntani ruru bara rapakule nu surudaduna mangeva surudadu dea nu magau ntanina. 14:32 Ane nisanina ledo rapakule nu surudaduna mangevana, natantu da makavao balina, rasuronamo tona hau merapi posinggabelo. 14:33 Jadi, ivesia muni ante komiu. Dopame komiu majadi topangoseaka Yaku, kana rapekirimiu ntani ruru. Ane ledo masadia komiu mombakabasaka pura-pura anu naria nte komiu, ledo mamala komiu majadi topangoseaka Yaku." 14:34 "Gara noguna mami. Tapi ane gara mamolimo, berimba mompakapaga mpanjili? 14:35 Domo ria gunana. Ledo namala rapake mompakaboya tana, ledo muni rapajadi pupu. Damo ratedaka nggoo. Isema-sema naria talingana, pariaramo tesaKu hitu!"

i Lukas 15

15:1 Naria sanggani nadea *topesingara balasitee ante tona ntanina, anu niuli ntodea nadaa pokainggura, nakava nangepe tesa i Yesus. 15:2 Nanggita haitu, *toFarisi bo *guru agama nongau. "Hm! Ledo nabelo tona hitu! Ia nosimporoa ante tona nadaa bo nangande singgani nte ira!" *15:1-2 Nantuntuni ada ntoYahudi, ane ira mangande mosanggani-nggani ante tona nadosa, ira muni majadi maruto bo ledo masipato metupu singgani-nggani nte toYahudi ntanina.* 15:3 Nangepe tesara haitu, nesana vai i Yesus ante porapa hitu ka ira: 15:4 "Rapana, ane roamiu mompatuvu bimba saatu anguna bo malipo sangu, nuapa rapoviana? Tantu rapalaisina bimbana siopulu bo sasio ranggarava bo hau raelona sangu bimbana nalipo haitu sampe rakavana. 15:5 Ane rakavana bimbana haitu, rasimbuakana manjili ante damba rarana. 15:6 Makava ri banua, rapasiromuna roana bo tona nosadoyata nte ia bo raulikana, 'Kamaimo kita madamba-damba, sabana nikavakumo bimbaku nalipo!' 15:7 Ivesia muni ri suruga. Ane saito tona nadaa majea, kadamba nu isi suruga naogepa pade kadamba ka siopulu bo sasio tona nanoa anu ledo paraluu majea." 15:8 I Yesus nompapola tesaNa ante porapa ntanina ivei: "Rapana maria mombine ante doi salaka sapulumpekana. Ane malipo sampeka, nuapa rapoviana? Natantu ratunjuna poindo bo rasaevena banuana mangelo pakabelo sampe rakavana doi nalipo haitu. 15:9 Ane rakavana doina haitu, rapasiromuna roana bo tona nosadoyata nte ia ivei: 'Kamaimo kita madamba-damba, sabana doiku nalipo nikavaku mpanjili.' 15:10 Ivesia muni *malaeka-malaeka nu ELOHIM. Madamba mpuu rarara ane saito tona najea nokainggu nadaa." 15:11 Notesa vaimo i Yesus ante porapa hitu, "Naria saito totua langgai, randua anana, langgai pura. 15:12 Ana kaupuna nanguli ka tuamana, 'Tata, dekei ka yakumo bagiaku lako ri kakalumanamiu.' Jadi, nibagi ntuamanamo kakalumanana ka anana randua. 15:13 Bara sako-eo kaliuna, ngana kaupu haitu nompobalu bagiana pura-pura, bo hau ri ngata nakavao. Hamai ia nompakaupu doina nggoo-nggoo, natuvu nompesana. 15:14 Naupu purapa doina, najadimo kaara mpai ri ngata haitu sampe ia muni napepa. 15:15 Pade hau ia nokarajaa ka tona ri ngata haitu. Tona haitu nombatudu ia hau mojaga bavu ri talua. 15:16 Naara mpuu taina sampe nau tibo bavu mbeki rakandena. Tapi ledo ria saitoa tona nombadekei kandea ka ia. 15:17 Kaupuna, nanotomo rarana, bo nipekirina, 'Tona nokarajaa ka tuamaku nelabi-labi kandeara, tapi yaku ri sii mamate ara. 15:18 Yaku kana manjili hau nte tuamaku bo kuuli ka ia ivei: Tata, nadosamo yaku ri ngayo nu ELOHIM bo ri ngayomiu muni. 15:19 Tata, domo masipato yaku rareke anamiu, aginamo rarekemiu batua.' 15:20 Naupu nompekiri ivesia, nanjilimo ia hau nte tuamana. Da nakavao ia, nikita ntuamanamo. Naasi mpuu mata ntuamana nanggita anana. Nangova ia nantomunaka anana. Nakava nte anana nikapuina anana bo niekina. 15:21 Pade nanguli ngana haitu ka tuamana, 'Tata, nadosamo yaku ri ngayo nu ELOHIM bo ri ngayomiu muni. Domo masipato yaku rareke anamiu.' 15:22 Tapi tuamana nombaronde batua-batuana bo nituduna, 'Koi ala masalisa baju nabelo bo popasuaka ia. Pasuaka muni sinji ri koya mpalena bo sapatu ri kadana. *15: 22 Popasuaka sinji bo sapatu. Batuana, ana haitu nitarima ntuamana. Mompake sinji tandana nalanga panggana, bo mompake sapatu tandana ia ana bo ledo batua. Apa nabiasa batua ledo nosapatu.* 15:23 Maupu haitu, koi ala ana japi toboyana bo sambalemo. Kita mangande madamba-damba, 15:24 sabana anaku hitu, mamala raulita namatemo, tapi siipa natuvu mpanjilimo. Ia nalipomo, tapi siipa nikava mpanjilimo.' Jadi nipoviara posusa, bo nadamba-damba. 15:25 Tempo ira nadamba-damba ri banua, anana lumbua da ri talua. Nanjilipa ia, bo naparamo nte banuara, niepena musi bo suara ntopomore. 15:26 Nirondena saito batua bo nipekutanana, 'Nokuya tona nadea ri banua?' 15:27 Nesana batua haitu, 'Nanjilimo tueimiu. Jadi tuamamiu nombatudu kami mosambale japi toboyana sabana anana nalipo nakava ante nabelo.' 15:28 Nangepe haitu, naraumo rara ana lumbua sampe ledo nadota ia mesua riara banua. Jadi nesuvu tuamana mantingengesi ia mesua. 15:29 Tapi nanguli ngana haitu ka tuamana, 'Nompae-mpaemo yaku nokarajaa mpo batuamiu. Ledo ria sanggani niliunakaku anu niparentamiu kaku. Tapi nau sangu ana ntovau ledo ria nidekeimiu kaku ala yaku madamba-damba ante roaku. 15:30 Damo nakava anamiu nompakaupu kakalumanamiu nikenina hau nongei ka bajinga, bo nisambalekamiu japi ka ia.' 15:31 Nesana tuamana haitu, 'Anaku, iko batena naria ri sii nte yaku. Pura-pura anuku, iko mami tupuna. 15:32 Tapi kita masipato mosusa madamba sabana tueimu namate, natuvu mpanjili. Ia nalipomo tapi sii-sii nikavata mpanjili.' "

i Lukas 16

16:1 I Yesus notesa porapa hitu ka anaguruNa: "Naria saito tona nakalumana bo naria muni saito topompasiayu kakalumanana. Tokalumana nangepe perai ntona ka topompasiayu haitu, nompakarugi kakalumana nggoo. 16:2 Jadi nipokiona topompasiayu haitu bo niulikana, 'Natantu mpuu pokainggumu niepeku! Dekei kakumo buku nu doi pokarajaamu nompasiayu kakalumanaku. Domo iko mompasiayu kakalumanaku!' 16:3 Nangepe haitu, nompekirimo topompasiayu kakalumana, 'Hai, berimbamo yaku hii? Tuaku madota mombakabasaka yaku. Nuapa kupovia ngena? Ane motonggo, domo kupakule. Ane merapi-rapi ri dala, maeya mataku. 16:4 Ha, ivei kupovia! Kupakaluu rara ntona noinda nte tuaku, jadi ane rakabasaka i tua yaku ngena, ratarimara yaku ri banuara.' 16:5 Jadi naupu sia, hau ia nompokio pura-pura tona noinda doi nte tuana. Nanguli ia ka tona paratama, 'Sakuya indamu nte tuaku?' 16:6 Nesana tona haitu, 'Saatu gumba nu lana.' Nanguli topompasiayu haitu, 'Sii sura indamu. Ponturo ri sii, tulisimo limapulu gumba nu lana.' 16:7 Naupu sia, niulikana tona karanduana, 'Sakuya indamu?' Nesana tona haitu, 'Sanjobu karu pae.' Pade nangulimo topompasiayu haitu, 'Siimo sura indamu. Tulisimo valu-atu karu.' 16:8 Tempo tona nakalumana haitu nangepe anu nipovia ntopompasiayu ledo nanoa haitu, nitoiyanamo topompasiayu haitu sabana natau noakala mangelo katuvu mabelo. Apa tona ledo nosisani nte ELOHIM natau nompasiayu katuvura nte roara. Nataupa ira pade tona natuvu ri reme nTupu nompasiayu katuvura ka tempo makava. 16:9 Kuuli ka komiu, pakemo kakalumana ri dunia hitu mombatulungi tona ntanina, ala tempona kakalumana dunia domo maria gunana, komiu ratarima nu ELOHIM ri ponturo anu batena sampe ri kasae-saena ri suruga. 16:10 Tona namala niparasaya ante mbara-mbara sakide, namala muni niparasaya ante mbara-mbara nadea. Tapi ane ia ledo nokainggu nanoa ante mbara-mbara sakide, ia ledo mokainggu manoa ante mbara-mbara nadea. 16:11 Jadi ane komiu ledo namala niparasaya ante kakalumana ri dunia nadaa hitu, isema momparasaya komiu ante kakalumana nabelo ri suruga? 16:12 Ane komiu ledo namala niparasaya ante mbara-mbara ntona ntanina ri dunia hitu, isema mombadekei ka komiu kakalumana majadi bagiamiu mboto ri suruga? 16:13 Ledo rapakule nu batua saito matundu nte madika randua. Sabana, saito rapotovena bo saitopa ledo rapeilina. Saito raoseakana parentana bo saitopa rapoarana. Ivesia muni komiu. Ane komiu mompotove mbara-mbara ri dunia hitu, ledo rapakulemiu mpuu-mpuu mangoseaka dota nu ELOHIM." 16:14 *ToFarisi nangepe pura-pura anu nitesa i Yesus pangane, aga nipongirikara i Yesus sabana ira topompotove doi. 16:15 Tapi i Yesus nanguli ka ira, "Ri ngayo ntona ntanina, komiu nikita nabelo, tapi nisani nu ELOHIMmo pura-pura isi rara ntaimiu. Anu nabelo ntoto ri panggita manusia, haitumo nipovuu mata nu ELOHIM. 16:16 *Atura-atura agama nidekei Nabi Musa ka kita, bo pepatuduki nu nabi-nabi ntanina rapake sampe peonga i Yohanes Topediu. Nompamula lako ri tempo i Yohanes haitu, *Kareba Belo anu notesa *Poparenta nu ELOHIM, nipatolele njuu. Bo tona nompasimbuku mpuu majadi todea nu ELOHIM. 16:17 Atura-atura agama nidekei Nabi Musa ledo molese. Namurapa langi bo tana maopo, pade sangu hurupu lako ri Atura-atura haitu molese. Haitu bate-batena maria." 16:18 Pade nanguli munimo i Yesus, "Isema-sema langgai nompogaaka bereina pade noberei nte mombine ntanina, ia nobualo. Bo tona nompoberei mombine nipogaaka, ia muni nobualo." 16:19 I Yesus nompapola tesaNa ante porapa hitu: "Naria saito tona nakalumana, pakeana mpo pakea nu magau nasuli mpuu alina. Katuvuna eo-eo mpo toposusa. 16:20 Naria saito tona napakasi nidika ntona ri vamba ntona nakalumana. Topakasi haitu nosanga i Lazarus. Ia nabaka njumanggaro. 16:21 Ia madota mangande rombo nggandea nanavu lako ri meja ntokalumana haitu. Napakasi ntoto ia sampe asu-asu muni nakava nombadila bakana. 16:22 Nakavamo tempona tona napakasi haitu namate bo ia nikeni nu *malaeka hau ri ponturo nabelo ri sinjori Nabi Abraham. Tona nakalumana namate munimo bo nitana. Ia nikeni hau ri *ponturo ntomate. 16:23 Nandasa mpuu ia ri sia. Nitingoana ri kalangana, nikitana Nabi Abraham ri ponturona nakavao, bo i Lazarus nonturo ri sinjorina. 16:24 Nongaremo tokalumana haitu, 'Tuamaku, Abraham, poasimo yaku! Tudumo i Lazarus mombalome koya mpalena ri uve pade tumai mombabanggasi dilaku, nandasa mpuu yaku ri mata nu apu hitu.' 16:25 Tapi nesana i Abraham, 'Toramo anaku, tempo iko ri dunia, nikavamu puramo belona, tapi i Lazarus aga nanggava anu nadaa. Sii-sii ia nipakadamba, bo iko nipandasa. 16:26 Bo ri olota naria salu nandala ntoto. Tona ri sii ledo namala tou, bo tona ri situ ledo namala tumai.' 16:27 Nangepe haitu, tona nasugi nanguli, 'Ane ivetu tano, kuperapi mpuu-mpuu nte komiu, tudumo i Lazarus hau ri banua ntuamaku. 16:28 Da nariapa alima sampesuvuku hamai. Tudumo i Lazarus hau mompainga ira ala ira ledo mesua ri ponturo pepandasa hitu.' 16:29 Nesana i Abraham, 'Nariamo Buku Atura Agama nitulisi Nabi Musa bo Buku nu Nabi-nabi nte ira. Dekeikamo ira mangoseaka anu nitulisi riara buku-buku haitu!' 16:30 Tapi nesana tokalumana, 'Ledopa magana. Tapi ane maria tona namate matuvu mpanjili hau nte ira, tantu ira majea movia dosa.' 16:31 Tapi nesana i Abraham, 'Ane ledo rapariarara parenta Nabi Musa bo nabi-nabi ntanina, tantu ledo muni raparasayara nau maria tomate matuvu mpanjili!' "

i Lukas 17

17:1 I Yesus nanguli ka anaguruNa, "Natantu kana maria mpengaya-ngaya anu mompakanavu tona riara dosa. Tapi masilaka mpuu topepakanavu! 17:2 Agina rapantoesi vatu mbaso ri tambolona bo ratedaka hau rantasi. Mabelopa haitu pade rapakanavuna roa ledo naroso pomparasayana sampe movia dosa. 17:3 Sabana haitu, pakabelo-belo! Ane maria sampesuvumiu movia dosa onteakamo! Bo ane manjoso raramo ia bo merapi ampu, ampungimo ia. 17:4 Ane pitu-nggani saeo rapoviana anu nadaa ka komiu bo nggani-nggani ia makava nte komiu merapi ampu, ampungimo ia." 17:5 Pade nanguli anaguruNa, "Pue, pakaroso pomparasaya kami." 17:6 Nesana i Yesus, "Ane rapana pomparasayamiu masimbayu kambasona mpo batu nu mandoe, mamala raulimiu ka kayu mbaso hitu, 'Kaubimo! Koi polinja hau rantasi.' Natantu kayu haitu molinja mpuu." 17:7 "Rapana, saito lako nte komiu maria batuana nopajeko, bara nompoevu bimba ranggarava. Tempo batua haitu manjili lako ranggarava, natantu ledo raulimiu ka ia, 'Kamai masalisa mangande!' 17:8 Ledo ivesia. Natantu aga raulimiu ka ia, 'Koi pasadia kandeaku. Pasuamo baju nagasa bo sondumo kandeaku. Maupu yaku mangande bo manginu pade iko.' 17:9 Natantu batua haitu ledo masipato ratoiya sabana ia aga nangoseaka parenta nu tuana. 17:10 Ivesia muni komiu. Ane maupumo rapoviamiu pura-pura anu niparenta nu ELOHIM ka komiu, ulimo, 'Kami hii aga batua biasa. Ledo masipato ratoiya. Kami aga nangoseaka anu niparenta ka kami.' " 17:11 Ri polipaNa hau ri ngata Yerusalem, i Yesus noliu ri pobingga bagia *Samaria bo Galilea. 17:12 Tempo Ia nesua rangata, naria sapulu tona nadua oge nombatomunaka Ia. Ira neangga nggavao 17:13 bo nongare, "Yesus! Poasimo kami!" 17:14 Pade nikanotoNamo ira bo niulikaNa, "Koimo pekiparesa karomiu nte *topanggeni pesomba, nangoseaka *Atura-atura agama nipapola Nabi Musa." Nangepe haitu, hau mpuumo ira. Tempo ira da nolipa, nabelo puramo karora. *17:14 I Yesus nonia mompakabelo ira, siamo sampe nitudukaNa ira hau raparesa ntopanggeni pesomba. Nangoseaka Atura-atura agama nipapola Nabi Musa, topanggeni pesomba kana momparesa karo ntona nabelo lako ri dua oge ala rasani katantuna bara nabelo mpuumo karora bara ledo. Peinta Imamat pasal 13-14.* 17:15 Saito ira, nikitanapa karona nabelomo, nanjili vai ia hau nte i Yesus bo nombatoiya-toiya ELOHIM ante suara namangga. 17:16 Ia notungga sampe ri tana ri ngayo i Yesus bo nanguli tarima kasi. Ia mai *toSamaria. 17:17 I Yesus nanguli ka ia, "Sapulu tona nipakabeloKu pangane. Ri umbamo sasiopa? 17:18 Nakuya aga saito hitu nanjili nanguli tarima kasi nte ELOHIM? Bo ia ledo toYahudi!" 17:19 Pade nanguli i Yesus ka tona haitu, "Peanggamo bo kapolamo. Nabelomo iko sabana iko nomparasaya Yaku!" 17:20 Naria bara sako-ndua *toFarisi nekutana nte i Yesus, maipia majadi *Poparenta nu ELOHIM. Nesana i Yesus, "Poparenta nu ELOHIM ledo nompamula ante tanda-tanda nikita. 17:21 Ledo maria tona manguli, 'Peintamo, siimo Poparenta nu ELOHIM,' atau 'Peintamo, hamaimo Poparenta nu ELOHIM!' Sabana Poparenta nu ELOHIM naria riara ntai ntona." *17:21 Poparenta nu ELOHIM naria riara ntai ntona. Tafsiran ntanina: Poparenta nu ELOHIM naria ri tatangamiu.* 17:22 Naupu haitu i Yesus nanguli ka anaguruNa, "Makava tempona ngena, maoge mpuu raramiu manggita Yaku, *Ana nu Manusia, nau aga saeo, tapi domo rakitamiu Yaku. 17:23 Tempo haitu, tona manguli ka komiu, 'Peintamo, moitu Ia', bara manguli 'Siimo Ia'. Tapi nee raoseakamiu ira. 17:24 Sabana tempo Yaku makava mpanjili ngena, kakavaKu malanto rakita ri umba-umba dunia, nasimbayu mpo kila novende ri laerava bo nombavanta njumangu langi. 17:25 Tapi dopame makava tempona haitu, Yaku kana rapandasa bo rapoara ntona natuvu sii-sii. 17:26 Tempo Yaku Ana nu Manusia makava bara maipia, pokainggu manusia masimbayu ante pokainggu manusia tempo Nabi *Nuh nggaulu. 17:27 Ira bate-batena nangande, nanginu bo nosipoberei njuu sampe tempo Nabi Nuh nesua riara kapalana. Nakava uve oge nombaongasi pura-pura ira. 17:28 Ivesia muni inggu ntona ri ngata *Sodom nggaulu tempo i *Lot nonturo hamai. Ira nangande bo nanginu, nompobalu, neali, notuda-tuda bo nombangu banua. 17:29 Tapi tempo i Lot nalai lako ri ngata Sodom, eo haitu muni nanaumo apu ante vatu *colonggata navaya lako ri suruga nompakaropu ira sangata. 17:30 Ivesia muni pokainggu ntona bara maipia tempo Yaku, Ana nu Manusia makava. 17:31 Tempo kakavaKu haitu, tona nangosanaka ri savaliku nu banuana, nee mesua rabanua mangala mbara-mbarana. Ivesia muni tona ri taluana. Nee manjili hau ri banua. 17:32 Toramo anu najadi nte berei i Lot tempo ia neili nompeinta ngata Sodom. Ia najadi tinja gara. *17:32 Berei i Lot najadi tinja gara sabana ia neili nompeintaka ngata Sodom napapu. Peinta Kajadia 19:26.* 17:33 Isema-sema nompasimbuku nangoseaka dotana mboto, bo natuvu ka karona mboto, ledo manggava katuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema nombakabasaka dotana mboto sabana nangoseaka Yaku, nau ia rapatesi, iamo matuvu mabelo sampe ri kasaesaena. 17:34 Pariaramo! Tempo Yaku makava, ane randua tona maturu ri sangu paturu bongi haitu, saito raala bo saito maboli. 17:35 Maria mombine randua mogili mosanggani-nggani, saito raala bo saito maboli. 17:36 Randua tona mokarajaa ri talua, saito raala bo saito maboli." 17:37 Naupu sia ana-anaguru i Yesus nekutana, "Pue, ri umba rakajadina haitu ngena?" Nesana i Yesus, "Ane tonji kalikoa nasiromu, tantu naria matepudu ri sia." *19:37 Batuana, ivesia muni kakavaNa. Ia ledo makava nggalino-lino, natantu rasani ntona.*

i Lukas 18

18:1 Naupu haitu i Yesus nompatuduki anaguruNa ante notesa sangu porapa ala ira masaro mosambaya bo nee masau rara. 18:2 NiuliNa ivei: "Ri sangu ngata naria topotangara anu ledo naeka nte ELOHIM bo ledo muni nipeilina singgamanusiana. 18:3 Ri ngata haitu mai naria muni saito mombine natimbala nasaro nakava nte topotangara bo nekisaliku ivei: 'Tulungimo yaku mantingayo baliku!' 18:4 Pamulana topotangara haitu ledo nadota mantulungi timbala pangane. Tapi kaupuna nipekirina, 'Nau yaku ledo naeka nte ELOHIM bo ledo muni nipeiliku singgamanusiaku, 18:5 aginamo kutulungi mombine hitu ala domo rabatona yaku. Ane ledo kutulungi ia, ledo maupu-upu ia tumai mombalengesi yaku.' " 18:6 Nanguli i Yesus ka anaguruNa, "Pariaramo anu niuli ntopotangara anu ledo nanoa haitu! 18:7 Iyapa tona ledo nanoa, nadota nantulungi timbala nerapi nte ia, nemopa ELOHIM! Natantu ratulungiNa todea nipelisiNa anu nekakai nte Ia eo bongi. Nee rapekirimiu Ia aga nokalera-lera mantulungi ira. 18:8 Parasayamo: masalisa ratulungiNa ira. Tapi tempo Yaku, Ana nu Manusia makava mpanjili ri dunia hitu, da mariapa tona mpuu-mpuu momparasaya Yaku?" 18:9 I Yesus notesa porapa hitu ka tona nompekiri iramo tona nabelo bo nompandaente tona ntanina. 18:10 Nanguli i Yesus, "Naria randua tona hau nosambaya ri Banua nu ELOHIM. Saito *toFarisi, bo saito *topesingara balasitee. 18:11 ToFarisi haitu neangga bo nosambaya riara ntaina, 'Pue, yaku nosukuru nte Komiu sabana yaku hii ledo nasimbayu ante tona ntanina, haitumo topebagiu, tona natenggo rarana, bo tona nobualo. Yaku nosukuru apa yaku ledo nasimbayu ante topesingara balasitee moitu. 18:12 Ronggani saminggu yaku nopuasa, bo nidekeiku ka Komiu *sabagia lako ri sapulu bagia asele panggaviaku pura-pura.' 18:13 Tapi topesingara balasitee haitu neangga nakavao nosambaya. Ledo nabia ia nantingoa ri langi. Ia nanjoso rara bo nosapa-sapa bambarana bo nanguli, 'ELOHIM, poasimo yaku, apa yaku tona nadosa.' " 18:14 Nanguli i Yesus, "Kuuli ka komiu, tempo ira randua nanjili, topesingara balasitee nitarima nu ELOHIM, tapi toFarisi ledo. Apa, isema-sema nompakaoge karona mboto, kana rapakaede nu ELOHIM, tapi isema-sema nompakaede rarana, kana rapakaoge nu ELOHIM." 18:15 Nadea tona nanggeni ngana kodi hau nte i Yesus ala radikaNa paleNa ri ngana haitu bo merapi ELOHIM mombadekei belo ka ira. Nanggita haitu, ana-anaguruNa nompokarau ira. 18:16 Tapi i Yesus nompokio ngana-ngana haitu bo niulikaNa anaguruNa, "Dekeikamo ngana-ngana gahitu makava nte Yaku. Nee ratagi ira, sabana aga tona nasimbayu ingguna mpo ngana-ngana gahitu masipato majadi todea ri *Poparenta nu ELOHIM. 18:17 Pariaramo tesaKu hitu! Isema-sema ledo natundu nte ELOHIM nasimbayu mpo ngana kodi natundu nte totuana, ia ledo mamala majadi todea nu ELOHIM." 18:18 Naria saito pakeni *ntoYahudi nekutana nte i Yesus, "Guru belo, nuapa kupovia ala kukava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena?" 18:19 Nesana i Yesus, "Nakuya niulimuka Yaku nabelo? Ledo ria saitoa tona nabelo, aga ELOHIM. 18:20 Natantu nisanimu parenta-parenta nu ELOHIM anu nanguli, nee mobualo, nee mepatesi, nee mangangga, nee mosabi dava, bo bilamo tina tuamamu." *18:20 Pesuvu 20:12-16; Ulangan 5:16-29* 18:21 Nesana tona haitu, "Pura-pura parenta haitu nioseakakumo lako ri kakodiku." 18:22 Nangepe haitu, nangulimo i Yesus ka ia, "Da naria sangayapa kana mupovia. Pobalu pura-pura kakalumanamu bo dekei alina haitu ka tona napakasi ala mukava kakalumana ri suruga. Maupu sia, oseakamo Yaku!" 18:23 Nangepe tesa i Yesus haitu, nasusamo rarana, sabana ia tona nakalumana mpuu. 18:24 Nisani i Yesus nasusa rara ntona haitu. Sia sampe niuliNa, "Nakaja mpuu tona nakalumana matundu nte ELOHIM bo majadi todeaNa. 18:25 Namurapa sangu *unta mesua ri puki nu jaru, pade tona nakalumana matundu nte ELOHIM bo majadi todeaNa." 18:26 Tona nangepe tesa i Yesus nanguli, "Ane ivesia, isema tano mamala rapakasalama?" 18:27 Nanguli i Yesus, "Anu ledo rapakule nu manusia nipakule nu ELOHIM." 18:28 Jadi nanguli i Petrus ka i Yesus, "Peintamo, Pue! Kami nompalaisi pobanua kami bo nangoseaka Komiu." 18:29 Nanguli i Yesus ka ira, "Pariaramo tesaKu. Isema-sema nompalaisi banuana, bara bereina, bara sampesuvuna, bara tina tuamana, bara anana sabana ia nangoseaka ELOHIM, 18:30 madea nggani kadeana rakavana ri dunia hitu. Bo ri tempo makava ratarimana katuvu nabelo sampe ri kasae-saena." 18:31 I Yesus nompasiromu sapulu randua anaguruNa pade niulikaNa, "Epemo! Sii-sii kita mantende hau ri ngata Yerusalem. Hamai kana madupa pura-pura anu nitulisi *nabi-nabi nggaulu, haitumo anu majadi ante Yaku, *Ana nu Manusia. 18:32 Yaku kana radekei ka tona ledo toYahudi. Yaku rabirisikara mata, rapongei-ngeikara, bo ratoveulusira. 18:33 Yaku racambu pakandasa bo rapatesira. Tapi ri eo katataluna Yaku matuvu mpanjili." 18:34 Pura-pura anu nitesa i Yesus haitu ledo nipaha nu anaguruNa. Batua ntesaNa haitu nitabuniaka ka ira. Jadi ledo nisanira nuapa nitesa i Yesus. 18:35 Tempo i Yesus napara ngata Yerikho, naria saito toburo nonturo nerapi-rapi ri bivi dala. 18:36 Niepena tona nadea noliu, nipekutanana tona, "Nuapa najadi?" 18:37 Nesana tona, "I Yesus, toNazaret moliu ri sii." 18:38 Nangepe haitu, nongaremo toburo, "Yesus, Muli Magau *Daud, poasimo yaku!" 18:39 Tona ri kolu i Yesus narau ka toburo bo nombasalaraka ia, "Nee makanano! Kalino iko!" Tapi toburo haitu aga nantambai kamanggana nongare, "Yesus, Muli Magau Daud, poasimo yaku!" 18:40 Nangepe toburo nongare, netaamo i Yesus, bo nituduNa tona manggeni toburo ka Ia. Nakavapa toburo, nipekutana i Yesusmo, 18:41 "Nuapa mupodota Kupovia ka iko?" Nesanamo toburo, "Pue, yaku madota mekita!" 18:42 Nanguli i Yesus ka ia, "Ane ivesia, pekitamo! Mabelomo matamu, sabana iko nomparasaya Yaku!" 18:43 Kaliu-liu namala mpuumo nekita toburo haitu, bo haumo ia nantuntuni i Yesus bo nombatoiya ELOHIM. Pura-pura todea ri sia anu nanggita kajadia haitu, nantoiya ELOHIM.

i Lukas 19

19:1 Nakava ri ngata Yerikho, nolipa njuu i Yesus noliu ri sia. 19:2 Ri ngata haitu naria saito pakeni *ntopesingara balasitee, nosanga i Zakheus. Nasugi mpuu ia. 19:3 Ia madota manggita i Yesus, tapi ledo nikitana sabana naede karona bo nadea mpuu tona nombatagui i Yesus. 19:4 Jadi i Zakheus nangova nokolu bo nompene kayu ri bivi nu dala ala mamala ia mompeinta i Yesus tempo moliu ri sia. 19:5 Tempo i Yesus nakava ri puna kayu haitu, nitingoaNamo i Zakheus, bo niulikaNa, "Zakheus, panaumo masalisa, apa eo hitu Yaku mesai ri banuamu." 19:6 Jadi, nomparimparimo i Zakheus nanau bo nitarimana i Yesus ante damba rarana. 19:7 Tapi pura-pura tona nanggita i Yesus hau ri banua i Zakheus, nongua-ngua. "Hm, ledo nabelo i Yesus nesai ri banua ntodosa!" 19:8 Naupu haitu neanggamo i Zakheus ri ngayo ntodea bo nanguli ka i Yesus, "Pue, santanga mbara-mbaraku kudekei ka tona napakasi. Isema-sema nibagiuku, kupopanjili ka ia pata-nggani kadeana." 19:9 Nangulimo i Yesus, "Eo hitu nipakasalamamo komiu sambanua, sabana komiu nomparasaya ELOHIM, nasimbayu mpo i Abraham totuamiu nggaulu nomparasaya ELOHIM. 19:10 Yaku, *Ana nu Manusia, nakava ri dunia hitu ala mangelo bo mompakasalama tona nasalandala." 19:11 Tempo tona da nangepe tesa i Yesus pangane, nitesaNa sangupa porapa ka ira. Apa tempo haitu naparamo Ia ri ngata Yerusalem, bo nisarumaka ntodea masalisa mompamula *Poparenta nu ELOHIM ri dunia, tano dopa. 19:12 Jadi i Yesus nompasimbayu karoNa mboto ka ana madika nte porapa hitu: "Naria saito ana madika, patujuna hau ri ngata nakavao ala ralanti nu Magau Mbaso majadi madika. Maupu sia pade manjili tumai moparenta ri ngatana mboto. 19:13 Dopame ia hau, nipokiona ntani sapulu batuana bo nidekeikana simbo sampeka doi bulava *19:13 sampeka doi bulava: basa Ibrani 'mina'. Doi haitu gaji ntopokarajaa labi talu-mbula, atau saatu eo.* ka ira. Pade niulikana, 'Doi hitu rapagolimiu sampe manjili yaku.' 19:14 Naupu notesa ivehaitu nalaimo ia. Tapi tona ri ngatana mboto navuu matara nte ia. Jadi nitudura topanggeni tesa hau ri ngata nakavao haitu. Nakava sumai topanggeni tesa haitu nanguli ka Magau Mbaso, 'Kami ledo madota ana madika hitu majadi madika ri ngata kami.' 19:15 Tapi naupa topanggeni tesa nanguli ivesia, ana madika pangane kana ralanti majadi madika ri ngatara. Naupu haitu nanjilimo madika hau ri ngatana mboto. Nakava ri banuana, nirondena sapulu batuana anu nidekeikana doi bulava ala rasanina sakuya ana nu doi nikavara. 19:16 Batua paratama nanguli, 'Pua, doi bulavamiu sampeka haitu nipagoliku najadi sapulu-mpekana.' 19:17 Pade nanguli madika ka batuana haitu, 'Nabelomo! Iko batua nabelo. Iko namala raparasaya ante mbara-mbara sakide. Sabana haitu, iko Kupajadi topomparenta sapulu ngata.' 19:18 Jadi batua karanduana nakava bo nanguli, 'Pua, doimu sampeka nipagoliku najadi lima-mpeka.' 19:19 Pade nanguli madika ka ia, 'Nabelo! Iko Kuanggataka majadi topomparenta lima ngata.' 19:20 Pade nakavamo batua ntanina nanguli, 'Pua, siimo doi bulava sampeka nidekeimiu ka yaku. Nibunguku ante kae bo nitabuniakaku. 19:21 Naeka yaku nte komiu, sabana nisaniku komiu nasoa. Komiu nangala anu ledo pombolimiu, bo nangala asele ri talua anu ledo potudamiu.' 19:22 Nesana madika ka batua haitu, 'Iko tu batua nadaa! Tesamu mboto kupake mombatangara iko. Nisanimu Yaku nasoa, bo Yaku nangala anu ledo pomboliku bo Yaku nangala asele ri talua anu ledo potudaku. 19:23 Ane ivesia, nakuya ledo nidekeimuka doiku haitu ka tona mompopoana doi ala tempo yaku makava mamala kuala mpanjili doiku ante anana!' 19:24 Pade nanguli madika ka tona ri sia, 'Alamo doi bulavana sampeka haitu bo dekei ka batua anu naria doi bulava sapulu-mpekana.' 19:25 Tapi tona pangane nanguli ka madika, 'Pua, nariamo doina sapulu-mpekana!' 19:26 Nesana madika haitu, 'Kuuli ka komiu, isema-sema namala raparasaya ante anu nidekei ka ia, kana ratambai ka ia. Tapi isema-sema ledo namala raparasaya, anu naria sakide nte ia ralelakasi lako nte ia. 19:27 Hitupa, keni tumai ri ngayoku bali-baliku anu ledo nadota nantarima yaku majadi madikara. Patesimo ira pura-pura ri ngayoku hitu!' " 19:28 Naupu i Yesus notesa pura-pura haitu, nokolumo Ia hau nantende ri Yerusalem. 19:29 Napara ngata Betfage bo Betania ri kente nu Bulu *Zaitun, nituduNa randua anaguruNa hau mokolu. 19:30 Dopame nalai ira, niulikaNa, "Koi pokolu ri ngata moitu! Makava hamai, rakavamiu sangu ana *keledai nitataka. Ana keledai haitu dopa sanggani nipesavi ntona. Volemo keledai haitu bo keni tumai. 19:31 Ane maria tona mompekutana, 'Nakuya nivolekamiu keledai tutu?' ulika ia, 'I Pue madota mompakena.' " 19:32 Jadi haumo randua anaguruNa haitu bo nikavara mpuu anu niuli i Yesus ka ira. 19:33 Tempo nivolera ana keledai haitu, nekutanamo tupuna, "Nakuya nivolekamiu keledai tutu?" 19:34 Nesanamo ira, "I Pue madota mompakena." 19:35 Pade niumbura ana keledai haitu hau nte i Yesus. Nidikara baju ndoera ri bovate nu keledai bo nitulungira i Yesus mesavi. Naupu haitu nipapolaramo polipara. 19:36 Tempo i Yesus noliu ri sia nesavi keledai, todea nombavoke baju ndoera rapolampi dala raoseNa, tandana pombabilara Ia. 19:37 Tempo i Yesus napara ri ngata Yerusalem ri dala notua lako ri Bulu *Zaitun, pura-pura todea nantuntuni Ia, nompamula nongare-ngare nantoiya ELOHIM ante damba rara sabana pura-pura kabaraka nikitara. 19:38 Niulira, "Maoge belo ka Magau anu nakava niposumba nu ELOHIM! Ratoiyamo ELOHIM ri suruga! Ri suruga naria katuvu nabelo! " (19:38 Mazmur 118:26) 19:39 Naria bara sako-ndua *toFarisi ri tatanga ntodea haitu nompongare Ia, "Guru, salaraka anaguruMiu, nee mokanano!" 19:40 Tapi nesana i Yesus, "Kuuli ka komiu, ane ledo mokanano ira, natantu vatu-vatu hitu kana mongare mombatoiya Yaku!" 19:41 I Yesus naparamo nte ngata Yerusalem, sampe namala nikitaNa bo nitangisiNamo isi ngata haitu. 19:42 NiuliNa, "Pakasi ranga! Mabelo mpuu ane eo hitu rasanimiu, anu manggeni katuvu mabelo ka komiu. Tapi hitupa nitabuniaka ka komiu, domo rasanimiu. 19:43 Apa makava tempona ngena, ngatamiu ravala ntiku nu balimiu. Balimiu mompatiku komiu sampe ledo mamala komiu mesuvu. 19:44 Ngatamiu ragerosira ngena, bo komiu pura-pura rapatesira. Ledo maria sangu vatu nipakemiu novia ngata hitu rapalambara mosisunju. Haitu pura majadi ngena sabana ledo nipeilimiu tempo hitu ELOHIM nakavamo mompakasalama komiu." Naupu i Yesus notesa ivesia, nesuamo Ia riara ngata Yerusalem. 19:45 Naupu sia i Yesus hau nesua ri doyata *Banua nu ELOHIM bo nipopalaiNa topobalu-balu ri sia. 19:46 NiulikaNa ira, "Riara Buku Gasa nitulisi ivei: 'BanuaKu majadi banua posambaya.' *19:46 Yesaya 56:7* Ivesia niuli nu ELOHIM, tapi komiu ri sii nompajadi Banua nu ELOHIM hitu petabuni ntopeago!" 19:47 Eo-eo i Yesus nesua nompaguru ri doyata Banua nu ELOHIM. Balengga *ntopanggeni pesomba ante *guru-guru agama bo totua-totua *ntoYahudi madota mompatesi Ia. 19:48 Tapi ledo nikavara dala mompatesi Ia, sabana pura-pura todea nadamba gagamo nangepe tesaNa.

i Lukas 20

20:1 Naria saeo i Yesus nompaguru bo nompatolele *Kareba Belo ka todea ri doyata *Banua nu ELOHIM. Sampesanika nakavamo *balenggabalengga ntopanggeni pesomba, *guru-guru agama bo totua-totua *ntoYahudi 20:2 nanguli ka Ia, "Uli ka kami, ante kuasa isema nipoviaMiu pura-pura hitu ri Banua nu ELOHIM? Isema nombadekei kuasa haitu ka Komiu?" 20:3 Nanguli i Yesus, "Yaku muni mekutana nte komiu. Uli ka Yaku, 20:4 isema nombadekei kuasa ka i *Yohanes nombadiu tona? Kuasana haitu lako nte ELOHIM atau lako nte manusia?" 20:5 Jadi pakeni ntoYahudi nosimpekutana, "Berimba kita mesana ka Ia? Ane raulita i Yohanes nombadiu ante kuasa lako nte ELOHIM, aga rauliNa ka kita, 'Jadi nakuya ledo niparasayamiu i Yohanes?' 20:6 Tapi ane raulita kuasana lako nte manusia, natantu todea mombarempe kita ante vatu, sabana ira pura-pura nomparasaya i Yohanes mpuu-mpuu *nabi." 20:7 Jadi nesana ira, "Ledo nisani kami lako nte isema kuasana." 20:8 Nanguli i Yesus ka ira, "Ane ivesia, ledo muni Kuuli ka komiu kuasa isema nipakeKu novia pura-pura hitu." 20:9 Naupu haitu i Yesus notesa porapa ka todea ivei: "Naria saito langgai notuda salimpu talua *anggur. Taluana haitu nidekeikana ka bara sako-ndua topokarajaa mojampangina, damo mobagi aselena. Pade nalaimo ia hau ri ngata ntanina bo nasae nonturo hamai. 20:10 Nakava tempona mompupu vua, nitudunamo batuana hau nte topokarajaa talua ala radekeikara sabagia lako ri asele ntaluana. Tapi, topokarajaa talua aga nombaboba batua haitu bo nombatudu ia manjili ante pale nggoo. 20:11 Jadi tupu ntalua haitu nantudu vai saito batua ntanina, tapi batua haitu muni niboba bo nipakaeya ntopokarajaa haitu, pade nitudu nanjili ante pale nggoo muni. 20:12 Pade nitudu nu tupu ntalua vai batuana katataluna. Tapi batua haitu muni nibobara sampe nabaka bo nitedakara hau ri savaliku ntalua haitu. 20:13 Kaupuna tupu nu talua nanguli, 'Nuapa kupovia? Aginamo anaku mboto anu nipotoveku kutudu hau nte ira. Natantu rabilara ia.' 20:14 Tapi tempo topokarajaa talua nanggita ana ntupu talua nakava ri talua, nosiulikamo ira, 'Tumaimo ana ntupu ntalua. Ia ngena rakaboli mbara-mbara ntuamana. Rapatesitamo ia, ala talua hitu majadi bagiata.' 20:15 Jadi nikenira ana ntupu ntalua haitu hau ri savaliku ntalua bo nipatesiramo." Nanguli i Yesus ka topangepe porapa haitu, "Jadi, nuapa rapovia ntupu ntalua ka topokarajaa haitu? 20:16 Natantu rapatesina pura-pura ira, bo radekeina taluana ka tona ntanina mojampangina." Topangepe porapa haitu nanguli ka i Yesus, "Nee mpuu sampe majadi ivehaitu!" 20:17 I Yesus nompeintaka ira bo nanguli, "Nuapa batuana anu nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Vatu nitedaka ntopovia banua, vatu haitumo nopokopa ka banua haitu.' " (20:17 Mazmur 118:22) 20:18 I Yesus nombarapaka karoNa mboto ante vatu. NiuliNa, "Isema-sema manavu ri vatu haitu marupusaka bo isema-sema rarumpi nu vatu haitu, maoya mpeje." 20:19 Nisani nu *guru-guru agama bo balengga-balengga *ntopanggeni pesomba, porapa haitu nipambela i Yesus ka ira. Sabana haitu, naoge rarara mombasaka i Yesus tempo haitu muni, tapi naeka ira ka todea. 20:20 Jadi nielora loga mabelo mombasaka Ia. Nitudura bara sako-ndua tona hau mompomata i Yesus. Nitunggaira netingu nangelo tesaNa masala, ala i Yesus mamala rakeni rapangadu ri ngayo gubernur. 20:21 Tona nitudura pangane hau nte i Yesus bo nanguli, "Guru, nisani kami pura-pura tesaMiu bo anu nipepatudukikaMiu nakana. Nisani kami muni Komiu ledo nompelenje, Komiu nanoa nompatuduki pakalanto dota nu ELOHIM ka manusia. 20:22 Jadi, uli ka kami: nantuntuni atura-atura agamata, masipato kita mombabayari balasitee ka Magau Mbaso *Kaisar atau ledo?" 20:23 Tapi nisani i Yesus akalara mombaopa tesaNa. Jadi niulikaNa ira, 20:24 "Popakita ka Yaku sampeka doi." Naupu sia nidekei ntona haitu sampeka doi. Nekutanamo i Yesus, "Lenje bo sanga isema ri doi hitu?" Nesana ira, "Magau Mbaso Kaisar." 20:25 Nanguli i Yesus ka ira, "Ane ivesia, dekeimo ka Magau Kaisar anu masipato radekei ka Magau Kaisar, bo dekeimo ka ELOHIM anu masipato radekei ka ELOHIM." 20:26 Kaupuna, ledo ria sambelaa tesaNa nasala nikavara ri ngayo ntodea. Nokumaa ira nangepe pesana i Yesus, bo domo nokanano ira. 20:27 Naria bara sako-ndua *toSaduki nakava nte i Yesus. (ToSaduki haitumo salunu toYahudi anu nanguli tona namate ledo matuvu mpanjili lako ri kamatena ri tempo makava.) Nanguli ira ka i Yesus, 20:28 "Guru, Nabi *Musa notulisi atura hitu ka kita: 'Ane maria saito langgai noberei bo namate dopame naria anana, sampesuvuna mboto kana mompoberei timbala haitu ala momuli majadi muli ka bereina namate haitu.' *20:28 Ulangan 25:5* 20:29 Naria papitu langgai nosampesuvu. Ana lumbua noberei tapi dopame noana, namatemo ia. 20:30 Tueina karanduana nompoberei timbala haitu, tapi dopame noana, namate munimo ia. 20:31 Ivesia muni najadi nte tueina katataluna sampe tuei kaupuna. Pura-pura namate dopame noana. 20:32 Kaupuna namate munimo mombine. 20:33 Jadi, tempo tomate rapakatuvu mpanjili lako ri kamatena, isema kakanana berei nu mombine haitu? Apa ia nipobereira papitu." 20:34 Nesana i Yesus, "Tona ri dunia hitu noberei. 20:35 Tapi ane tona masipato rapakatuvu nu ELOHIM mpanjili bo manggava bagia ri dunia nabaru, domo moberei. 20:36 Ira masimbayu ante *malaeka nu ELOHIM, domo mamate. Ira majadi ana-ana nu ELOHIM sabana ira nipakatuvu nu ELOHIM mpanjilimo. 20:37 Nabi *Musa mboto nompakalanto ka kita tomate matuvu mpanjili. Ri tesa santungu gumbu navaya anu ledo nikande nu apu, i Musa nanguli, 'ELOHIM Tupu nisomba i *Abraham, i Ishak bo i Yakub.' *20:37 Pesuvu 3:6* 20:38 Jadi lako ri tesa Nabi Musa, nisanita ira da natuvu. Apa ledo tomate nombasomba ELOHIM, tapi tona natuvu nombasomba Ia. Apa ri panggita nu ELOHIM pura-pura tona da natuvu." 20:39 Naupu i Yesus nanguli ivesia, bara sako-ndua guru agama ri sia nanguli ka Ia, "Guru, nabelo mpuu pesanaMiu. " 20:40 Jadi domo nabia ira nekutana hanupa nte i Yesus. 20:41 I Yesus nompekutana ira, "Berimba sampe niuli ntona *Magau Topepakasalama iamo muli Magau *Daud? 20:42 Tano i Daud mboto nanguli Ia Puena. Riara Buku *Mazmur, i Daud notulisi ivei: 'Tupu nanguli ka Pueku, "Ponturomo ri sabingga ngganaKu, 20:43 sampe pura-pura baliMu Kupopekou nte Iko." ' (20:42-43 Mazmur 110:1) 20:44 Jadi ane i Daud mboto nanguli *Magau Topepakasalama haitu Puena, berimba sampe rauli Ia muli Magau Daud?" 20:45 Tempo todea da nangepe tesaNa, niulikaNamo ana-anaguruNa ivei: 20:46 "Pakabelo-belo, nee rapasialamiu pokainggu nu guru-guru agama. Nipokonora nanjayo-njayo nobaju ndoe ala rabila ntona. Nipokonora rapakaoge ntona ri potomu. Ane nesua ri *banua petupu, nipokonora nonturo ri ponturo nabelo. Ivesia muni ri posusa. Nipokonora nonturo ri ponturo tobelona. 20:47 Nibagiura timbala-timbala ala raalasira banua ntimbala haitu. Bo nitabuniakara pokainggura nadaa ante nosambaya pakandoe. Natantu mantamo mpuu pehuku ka ira ngena!"

i Lukas 21

21:1 Tempo i Yesus da ri *Banua nu ELOHIM, nikitaNa tona nakalumana nombasuaraka doira ri peti pomboli doi pedekei. 21:2 NipeintaNa muni saito timbala napakasi mpuu nombasuaraka rompeka doi kodi. *21:2 Basa Yunani: rompeka doi tambaga. Doi tambaga haitu ledo mpuu nadea alina.* 21:3 Nanggita haitu, nanguli i Yesus, "Pariaramo! Nadeapa pedekei ntimbala napakasi haitu pade pedekei ntona ntanina. 21:4 Ira nombadekei lako ri labi nu kakalumanara, tapi nau timbala haitu napakasi mpuu, nidekeina pura-pura doi naria nte ia, anu niparaluuna mboto ka katuvuna." 21:5 Naria bara sako-ndua notesa ka i Yesus. Nitesara Banua nu ELOHIM nipakaramba ante vatu-vatu nagaya mpuu bo mbara-mbara naramba nidekei ntona ka ELOHIM. Tapi nanguli i Yesus, 21:6 "Makava tempona ngena pura-pura anu nikitamiu hitu magero. Domo maria sangua vatu potembona mosisunju ri bavo vatu ntanina, sabana pura-pura vatu haitu radurasi." 21:7 Ana-anaguru i Yesus nekutana, "Guru, maipia majadi pura-pura anu nitesaMiu tutu? Nuapa tandana ane maparamo tempona?" 21:8 Nesana i Yesus, "Pakabelo-belo! Nee sampe komiu rabagiu. Madea ngena tona makava mompobalu sangaKu. Raulira iramo '*Magau Topepakasalama.' Bo raulira muni, nakavamo kaupu nu dunia! Tapi nee raoseakamiu tesara. 21:9 Ane raepemiu kareba posieva bo kagado, nee maviora. Haitu pura-pura kana majadi ntani ruru. Tapi dopa haitu mpuu kaupu nu dunia." 21:10 NipapolaNa tesaNa, "Tona sangata mosieva nte tosangatana bo magau simbo magau mosieva muni. 21:11 Ri umba-umba ri dunia maria lingu mbaso bo ara mpai bo dua naronja. Ri langi maria kajadia mepakaeka bo tanda-tanda ledo nasaro nikita. 21:12 Tapi dopame majadi pura-pura haitu, komiu rasaka ntona bo rapandasara. Komiu ratangara ri banua petupu bo rasuaraka riara ntarunggu. Komiu rakeni muni ri ngayo nu magau-magau bo gubernur-gubernur sabana komiu nangoseaka Yaku. 21:13 Haitumo loga nabelo ka komiu motesa pomparasayamiu Yaku ka ira. 21:14 Pakaliangu raramiu ala nee makini raramiu mompekirika nuapa raulimiu bara berimba komiu mesana ka ira mombasaliku karomiu. 21:15 Apa Yaku mboto mombadekei ka komiu tesa-tesa bo noto mpekiri sampe ledo maria saitoa balimiu mompakule mombadagi bara mombabali tesamiu. 21:16 Tempona haitu nau tina tuamamiu, sampesuvu sararamiu bo roamiu mompobalu komiu ka balimiu. Maria sanu komiu rapatesira. 21:17 Komiu rapovuu mata ntodea, sabana komiu nangoseaka Yaku. 21:18 Tapi naupa ivesia, ledo makuya-kuya komiu, nau sambesa buluamiu ledo ria malipo. *21:18 Nau sambesa bulua ri balenggamiu ledo ria malipo. Bunga basa, batuana: komiu masalama, komiu ledo ntoto rapopogaa lako nte ELOHIM.* 21:19 Ane komiu bate-batena momparasaya bo ledo moura, komiu mpuu-mpuu manggava katuvu mabelo sampe ri kasae-saena." 21:20 "Ane rakitamiu ngata Yerusalem rapatiku nu tantara balira, rasanimiumo domo masae ngata Yerusalem ragerosi. 21:21 Tempona haitu tona ri bagia Yudea kana masalisa malai hau ri buluna. Tona ri ngata Yerusalem kana mesuvu lako rangata haitu bo tona ri savaliku ngata nee mesua rangata. 21:22 Tempo haitu tempo pehuku nu ELOHIM ala madupa pura-pura anu nitulisi ri Buku Gasa. 21:23 Napakasi mpuu mombine natiana bo mombine da nompatomi anana tempo haitu apa makaja malai. Ngata haitu mombarasai peparajea ntamo bo Tupu mombahuku todeaNa. 21:24 Sanu ira rapatesi ante guma. Sanu rasaka ratavani nu balira bo rakeni hau ri ngata-ngata ntanina. Bo ngata Yerusalem raparenta ntona ledo toYahudi sampe magana tempona nipakatantu nu ELOHIM ka ira." 21:25 "Tempo haitu maria tanda-tanda nipokaeka rakitamiu ri mata nu eo, bula, bo ri betue-betue. Pura-pura manusia maeka rarara bo maingu mangepe pogu balumba mbaso ri tasi moruu mpo guru kede. 21:26 Tempona haitu tona malipo rarara sabana ekara mompekirika nuapa majadi ri dunia, apa pura-pura anu nakuasa ri langi ragoya. 21:27 Maupu haitu, rakitaramo Yaku, *Ana nu Manusia, manau riara kulimu. *21:27 Daniel 7:13* Bo rakitaramo kuasaKu bo kaogeKu nipokumaaka. 21:28 Tempo pura-pura kajadia haitu mompamula majadi, peangga pakaroso bo nee makini raramiu, apa domo masae komiu rapakasalama nu ELOHIMmo." 21:29 Naupu haitu, i Yesus notesa porapa ka ana guruNa ivei: "Peintamo kayu *ara, bo kayu ntanina. 21:30 Ane rakitamiu kayu noroyamo, natantu nisanimiu naparamo tempo mapane. 21:31 Ivesia muni ane rakitamiu pura-pura kajadia niuliku pangane, rasanimiu domo masae ELOHIM mpuu-mpuu momparenta mpo Magau. 21:32 Pariaramo tesaKu hitu! Dopame mamate pura-pura tona natuvu tempo haitu, pura-pura kajadia nitesaKu pangane majadimo. 21:33 Langi bo tana malipo tapi tesaKu bate-batena sampe ri kasae-saena." 21:34-35 "Pakabelo! Komiu kana mainga, apa Yaku, Ana nu Manusia, sampesanika makavamo. Nee sampe Kukava komiu aga mosusa bo manginu sampe malangu, atau masesa rara mompekirika katuvumiu eo-eo sampe komiu ledo masadia. Apa Yaku makava nte pura-pura manusia ri umba-umba ri dunia bo kakavaKu masimbayu mpo tolia. 21:36 Komiu kana mainga-inga bo masaro mekakai nte ELOHIM ala rapakulemiu mombatidamaka pura-pura anu majadi haitu bo ledo maeya matamiu mantingayo Yaku, Ana nu Manusia." 21:37 Eona, i Yesus nompaguru ri Banua nu ELOHIM bo bongina hau naturu ri Bulu *Zaitun. 21:38 Mpadondo-mpadondo todea nakava ri Banua nu ELOHIM mangepe pepatuduki i Yesus.

i Lukas 22

22:1-2 Naparamo eo posusa ntoYahudi niuli *Posusa Roti Ledo Noragi. Posusa haitu niuli muni *Posusa Paskah. Balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama da nangelo dalapa mompatesi i Yesus nggalino-lino, apa naeka ira ka todea. 22:3 Tempo haitu *Magau nu Seta nesua riara ntai i Yudas anu niuli Iskariot, saito lako ri sapulu randua anaguru i Yesus. 22:4 Naupu nipesua nu Magau Seta, hau ia nosinggava nte *balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo pakeni ntopojaga *Banua nu ELOHIM, motesaka berimba rapobaluna i Yesus ka ira. 22:5 Nadamba mpuu rarara nangepe anu niuli i Yudas bo ira nojanji mombadekei doi ka ia. 22:6 Nadotamo i Yudas. Jadi, hau ia mangelo loga mompobalu i Yesus ka ira tempo ledo ria todea. 22:7 Nakavamo eo matana *Posusa Roti Ledo Noragi, haitumo tempona mosambale *ana bimba rakande ri Posusa Paskah haitu. 22:8 I Yesus nombatudu i Petrus bo i Yohanes ivei: "Koi pasadiamiu kandea Paskah ka kita." 22:9 Nekutanamo ira randua, "Pue, ri umba rapodotaMiu rapompakasadia kandea haitu?" 22:10 Nesana i Yesus, "Tempo komiu mesua rangata, raposinggavakamiu saito langgai manjimbuaka gumba nte uve. Tuntunimo ia hau ri banua rapesuana. 22:11 Pade ulika tupu banua ivei: 'I Guru nanguli ivei: ri umba tombi Kupangande kandea Paskah mosangganinggani ante ana-anaguruKu?' 22:12 Bo tupu banua haitu mombatuduaka ka komiu sangu tombi mbaso ri kalangana nagana ante parevana. Ri siamo rapompakasadiamiu kandea Paskah ka kita." 22:13 Haumo i Petrus bo i Yohanes nesua rangata. Nikavara nasimbayu mpuu mpo anu niuli i Yesus ka ira. Jadi nipakasadiaramo kandea Paskah. 22:14 Nakavamo tempo mangande kandea *Posusa Paskah haitu, i Yesus nangande singganinggani ante anaguruNa ri banua haitu. 22:15 NiulikaNa ira, "Naoge mpuu raraKu mangande mosinggani-nggani ante komiu ri Posusa Paskah hitu dopame Yaku rapandasa. 22:16 Kuuli ka komiu, domo Kukande hanupa kandea Paskah sampe ELOHIM momparenta pura-pura manusia bo anu nirapaka Posusa hitu rapakadupa." 22:17 Naupu sia i Yesus nangala saboda uve anggur bo niuliNa tarima kasi nte ELOHIM. Pade niuliNa ka anaguruNa, "Alamo uve *anggur hitu bo inumo, saito-saito. 22:18 Kuuli ka komiu, nompamula hitu, domo Kuinu hanupa uve anggur sampe majadimo *Poparenta nu ELOHIM." 22:19 Naupu sia, niala i Yesus munimo roti. Naupu niuliNa tarima kasi nte ELOHIM, nitubi-tubiNa roti haitu bo nibagiNa ka ira bo niuliNa, "Roti hitu karoKu Kudekei mombatolosi komiu. Kandemo roti hitu rapombatora Yaku." 22:20 Ivesia muni naupu nangande, nialana saboda uve anggur bo niuliNa, "Panginu hitu tandana Pojanji nu ELOHIM nabaru anu rapakaasa nte raaKu matiti ka komiu. 22:21 Peintamo! Topompobalu Yaku naria nosinggani-nggani ante Yaku ri sii. 22:22 Yaku, *Ana nu Manusia kana mamate mami nangoseaka anu nipakatantu nu ELOHIM. Tapi mandasa mpuu tona mompobalu Yaku!" 22:23 Nangepe haitu, nosimpekutanamo anaguru i Yesus, "Isema lako nte kita hitu mompobalu i Yesus?" 22:24 Pade anaguru i Yesus nosinjanaika isema ira naogepa. 22:25 Nangepe haitu, i Yesus nanguli ka ira, "Ane todea-todea anu ledo nosisani nte ELOHIM, magaura nabiasa nompatundu todeana bo tomaoge-tomaoge nompokono rauli ntona topesaliku. 22:26 Tapi ledo ivesia nte komiu. Kakanana isema naoge kana majadi masimbayu mpo tona naede, bo pakenimiu kana majadi masimbayu mpo batua. 22:27 Isema naogepa, tona nonturo nangande, atau tona nosondu ka ia? Natantu naogepa toponturo. Tapi Yaku Tupumiu, naria ri tatangamiu najadi toposondu ka komiu. Jadi ledo masipato komiu masesa mompekirika isema naogepa! 22:28 Tempo Yaku nombarasai susa bo pari, ledo nipalaisimiu Yaku. 22:29 Jadi, Kudekei kuasa ka komiu moparenta, masimbayu mpo TuamaKu ELOHIM nombadekei kuasa ka Yaku momparenta todeaNa. 22:30 Jadi komiu muni madamba mangande bo manginu ante Yaku ri PoparentaKu tempo Yaku majadi Magau. Bo komiu monturo ri sapulu randua gadera magau bo momparenta tona lako ri sapulu randua *valaa ntoIsrael." *22:30 Haitumo toYahudi.* 22:31 Pade nanguli i Yesus ka i Simon Petrus, "Simon, epemo tesaKu! *Magau nu Seta nipaloga nu ELOHIMmo mompesori komiu pura-pura nasimbayu mpo topovaro pae. 22:32 Tapi niposambayaKukamo iko, Simon, ala pomparasayamu ledo moura. Jadi maupu iko rapesori bo muoseaka mpanjili Yaku, iko kana mompakaroso pomparasaya nu roamu." 22:33 Pade nesana i Petrus, "Pue, ledo kupalaisi Komiu! Yaku nasadia ratarunggu mosanggani-nggani nte Komiu!" 22:34 Tapi nesana i Yesus, "Pariaramo, Petrus! Dopame mototoroko manu ngena bobaya, talu-ngganimo iko mombasapu Yaku!" 22:35 Naupu haitu i Yesus nanguli ka anaguruNa pura-pura, "Bara ipia nituduKu komiu hau mompatolele Kareba Belo lako nte ELOHIM, bo ledo nidekeiKu komiu manggeni doi bara batutu bara sapatu. Berimba tempo haitu, naria anu nakura nte komiu?" Nesana ira, "Kami ledo nakura nuapa-nuapa." 22:36 Pade nanguli i Yesus, "Nakana tesamiu. Tapi sii-sii isema naria doina bara batutuna kana rakenina. Isema ledo naria gumana kana rapobaluna bajuna raalikana guma. 22:37 Sabana, naria anu nitulisi riara Buku Gasa nanguli, 'Magau Topepakasalama rareke ntona todaa.' *22:37 Yesaya 53:12* Anu nitulisi haitu mpuu-mpuu majadi ri karoKu. Apa anu nitulisi ri Buku Gasa anu nombatesa Yaku, nipakadupa sii-sii." 22:38 Pade nanguli anaguruNa, "Pue, siimo guma romata." Nesana i Yesus, "Naganamo." 22:39 Naupu sia, i Yesus nesuvu lako rangata haitu bo hau nantende ri Bulu *Zaitun nangoseaka kabiasaNa. Bo ana-anaguruNa muni hau nosinggani-nggani nte Ia. 22:40 Nakava sumai, niulikaNamo ira, "Komiu kana mosambaya ala komiu ledo mambela pesori." 22:41 Pade haunapa Ia sakide lako nte ira. Kakavaona nitasere samporempetaka vatu. Ia nantaputu bo nosambaya: 22:42 "Tata, ane rapodotaMiu, lelakasimo peparajea hitu *22:42 lelakasimo peparajea hitu. Basa Yunani: 'lelakasimo boda hitu.'* anu rapambela ka Yaku. Tapi nee dotaKu majadi, tapi dotaMiu majadi." 22:43 Pade nakavamo saito *malaeka lako ri suruga mompakaroso raraNa. 22:44 Nasusa mpuu raraNa, sampe Ia nosambaya mpuu-mpuu bo iniNa eva raa natiti ri tana. 22:45 Naupu nosambaya, neanggamo i Yesus bo nanjili hau nte anaguruNa. NikavaNa namonjo puramo ira, nikeni kabuku nu rarara. 22:46 NiuliNa ka ira, "Pembangumo! Nakuya komiu aga namonjo? Pembangumo bo posambayamo ala komiu ledo mambela pesori." 22:47 Da notesa i Yesus ka ira, nakavamo bara sako-pulu tona nikeni i Yudas, anaguru i Yesus. I Yudas nanggaparai i Yesus bo nitabena ante peeki, nangoseaka ada ntoYahudi. 22:48 Tapi nanguli i Yesus, "Yudas, ante petabemu tutumo tano iko mompobalu Yaku, *Ana nu Manusia ka baliKu." 22:49 Tempo nisani nu anaguruNapa i Yesus rasaka, nangulimo ira, "Pue, ratimbe kami ante guma ira?" 22:50 Saito ira netimbe mpuumo bo nambela batua nu Pakeni *nTopanggeni Pesomba bo napudu talinga ngganana. 22:51 Tapi i Yesus nombatagi ira, "Nee metimbe!" Bo nituiNa talinga ntona bo nipakabeloNa. 22:52 Pade niulikaNa *balenggabalengga ntopanggeni pesomba, pakeni-pakeni topojaga Banua nu ELOHIM, bo totua-totua ngata nakava ri sia mombasaka Ia, niuliNa: "Yaku hii ledo topeago sampe komiu kana makava ante guma bo pato mosaka Yaku! 22:53 Eo-eo Yaku naria nosanggani ante komiu ri Banua nu ELOHIM, tapi ledo nisakamiu Yaku. Damo bongina hitu pade nabia komiu nakava mombasaka Yaku. Hitumo logamiu, loga nu Magau Seta!" 22:54 Nisakara mpuumo i Yesus bo nikenira hau ri banua nu Pakeni *nTopanggeni Pesomba. I Petrus netuntuni nggavao lako ri purina. 22:55 Ri doyata naria apu nipadumpu ntona rapanderu. Jadi haumo i Petrus nonturo nte topanderu haitu. 22:56 Naria batua mombine nompelepi ia nonturo napara apu haitu nanguli, "Tona haitu muni roa i Yesus!" 22:57 Tapi i Petrus nesapu, "Ledo nakana! Ledo nisaniku Ia!" 22:58 Dopa nasae naria vai tona ntanina ri sia nanggita i Petrus bo nanguli ka ia, "Iko muni saito roara!" Tapi nanguli i Petrus, "Ledo! Ledo yaku, le!" 22:59 Nitasere sajaa kaliuna, nanguli vai saito, "Ia haitu mpuu-mpuu roa i Yesus, sabana ia muni toGalilea!" 22:60 Tapi nesana i Petrus, "Ledo nisaniku nuapa niulimu!" Da notesa i Petrus, eva nisuka nototorokomo manu. 22:61 Pade neilimo i Yesus nangganoto i Petrus. Jadi nitora i Petrusmo anu niuli i Yesus ka ia pangane ivei: "Dopame mototoroko manu ngena bobaya, talu-ngganimo iko mombasapu Yaku." 22:62 Pade nesuvumo i Petrus hau ri savalikuna bo notumangi natesumonde-monde. 22:63 Tona nombajaga i Yesus nompongei-ngeika Ia bo nibobara. 22:64 Nibonggora mataNa bo nipekutanara, "He, *nabi! Boto vei isema nombaboba Iko!" 22:65 Nadea muni tesa-tesara nadaa nompongeika Ia. 22:66 Naeo mpadondo nasiromumo tona ri *Polibu Mbaso Agama Yahudi, haitumo totua-totua ntoYahudi, balengga-balengga *ntopanggeni pesomba, bo *guru-guru agama. Pade nikenira i Yesus hau ri ngayo ntoPolibu haitu. 22:67 Niulikara i Yesus, "Ane iko mpuu-mpuu *Magau Topepakasalama, ulimo ka kami!" Nesana i Yesus, "Nau damo Kupesanaka, ledo raparasayamiu tesaKu, 22:68 bo ane Kupekutana komiu, tantu ledo rapesanakamiu. 22:69 Aga hitu Kuuli ka komiu: nompamula sii-sii Yaku, *Ana nu Manusia monturo ri sabingga nggana nu ELOHIM anu Neliu KakuasaNa." *22:69 Mazmur 110:1* 22:70 Pade nekutana vai ira pura-pura, "Jadi, Ikomo hii tano *Ana nu ELOHIM?" Nesana i Yesus, "Nakana niulimiu, Yakumo hii Ana nu ELOHIM." 22:71 Pade nosiulikamo ira, "Domo paraluu raelota sabi ntanina, apa niepeta salaNa lako ri tesaNa mboto!"

i Lukas 23

23:1 Jadi neangga puramo toPolibu Mbaso haitu hau manggeni i Yesus ri ngayo Gubernur *Pilatus. 23:2 Ri sia ira nombarai Ia. Niulikara i Pilatus, "Tona hitu nikava kami nompatuduki tona mangeva pomarenta. NitagiNa tona mombayari balasitee ka Magau Mbaso *Kaisar, bo niuliNa Iamo i *Kristus, saito Magau." 23:3 Nekutanamo Gubernur Pilatus, "Nakana mpuu Iko Magau ntoYahudi?" Nesana i Yesus, "Nakana niulimiu." 23:4 Gubernur Pilatus nangulika balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo todea haitu, "Niparesakumo tona hitu, ledo ntoto naria salaNa nikavaku!" 23:5 Tapi aga nantambaipa pebarusura bo nanguli, "PepatudukiNa nompakapane rara ntodea ri njumangu ngata ri bagia Yudea hitu. Ia nompamula nompatuduki ri bagia Galilea, sampe nakava ri sii munimo." 23:6 Nangepe haitu, nekutanamo Gubernur Pilatus, "ToGalilea Ia hii?" Nesana tona, "Iyo, toGalilea Ia." 23:7 Nisaninapa i Yesus toGalilea, nitudunamo tona manggeni i Yesus hau ri ngayo Magau *Herodes, apa Magau Herodes noparenta ri Galilea. Bo tempo haitu, Magau Herodes naria muni ri ngata Yerusalem. 23:8 Nadamba mpuu rara Magau Herodes nanggita i Yesus, apa nasaemo pangepena kareba i Yesus bo naoge rarana manggitaNa. Nisarumakana muni bara mamala rakitana kabaraka rapovia i Yesus. 23:9 Haitumo sampe nadea pompekutanana nte i Yesus, tapi i Yesus ledo nesana. 23:10 Balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo *guru-guru agama neangga ri sia muni bo nanggarasese nombarai i Yesus. 23:11 Jadi Magau Herodes ante tantarana nanjalai Ia bo nipongei-ngeikara. Nipopasuakara baju magau ka i Yesus, pade nikenira mpanjili ka Gubernur Pilatus. 23:12 Magau Herodes ante Gubernur Pilatus bara ipia nosipobali. Tapi nompamula eo haitu, nosimpovegamo ira. 23:13 Gubernur *Pilatus nompasiromu balengga-balengga *ntopanggeni pesomba, totua ngata, bo todea ntanina, 23:14 pade niulikana ira pura-pura, "Tona hitu nikenimiu ka yaku bo niulimiu Ia nompakeni tona nangeva pomarenta. Niparesakumo Ia ri ngayomiu pura-pura, tapi ledo ntoto nikavaku anu niraimiu ka Ia. 23:15 Ivesia muni panggava Magau *Herodes, apa nipopanjilina tumai ka yaku. Tona hitu ledo novia nuapa-nuapa masipato rapohuku mateNa. 23:16 Sabana haitu, kutudu tantaraku mombaboba bo mombakabasaka Ia." 23:17 I Pilatus nanguli ivesia apa nantuntuni kabiasara, tempo Posusa Paskah, ia kana mombakabasaka ka ira saito tona nitarunggu. 23:18 Tapi pura-pura tona ri sia nongare-ngare, "Patesimo Ia! Kabasakamo i Barabas ka kami!" 23:19 (I Barabas haitu nitarunggu sabana ia nangeva pomarenta ri ngata Yerusalem, bo ia topepatesi.) 23:20 I Pilatus madota mombakabasaka i Yesus, jadi niulina vai sangganipa ri ngayo ntodea. 23:21 Tapi nongare vaimo ira, "Pakumo Ia ri *kayu salib! Pakumo Ia ri kayu salib!" 23:22 Katalu-ngganina i Pilatus notesa ri ngayora, "Tapi nuapa salaNa? Ledo ria sangua salaNa nikavaku sampe masipato Ia rapatesi." 23:23 Tapi ira aga nantambaipa kamanggana pongarera, "I Yesus kana rapaku ri *kayu salib!" Kaupuna, padagimo ira, apa ira ledo naupu-upu nongare. 23:24 Jadi kaupuna i Pilatus nombabotusi bo nompoiyo perapi ntodea, 23:25 bo nikabasakana ka ira tona niperapira, haitumo i Barabas, anu nitarunggu sabana nangeva pomarenta bo nepatesi. Bo i Yesus nidekeina ka *tantara Roma mompatesina nangoseaka dota nu pakeni ntoYahudi. 23:26 Naupu haitu nikenira i Yesus hau rapatesira. Ri tatanga dala, nipotomuramo saito toKirene nosanga i Simon. Ia dako nakava ri kota Yerusalem. Nipopetaara ia bo nibarusura manjimbuaka *kayu salib i Yesus ri puriNa. 23:27 Nadea ntoto tona nantuntuni i Yesus. Naria muni bara sako-ndua mombine netuntuni. Mombine gahaitu notumangi, nantangisi Ia. 23:28 I Yesus neili nompeinta ira bo nanguli, "Mombine toYerusalem! Nee ratangisimiu Yaku. Aginamo tangisi karomiu mboto bo anamiu, 23:29 apa makava tempona ngena rauli ntona, 'Nabelo mpuu mombine nagampa anu ledo sanggania noana bo ledo sanggania nompatomi ngana!' 23:30 Tempo haitu rauli ntona ka bulu, 'Rumpimo kami!' bo raulira ka buntina, 'ivumo kami!' Mandasa mpuu komiu ngena! *23:30 Hosea 10:8* 23:31 Sabana, ane rapoviara ivesia sii-sii nte kayu mata evamo Yaku tonoa, berimba muni rapoviara ngena nte kayu ngau evamo komiu totenggo? Tantu mandasa ntotopa komiu ngena!" 23:32 Tempo haitu nikenira muni randua tona rapatesi sanggani nte i Yesus. Tona randua haitu nadaa mami. 23:33 Tempo nakava ri buntina nosanga Banga Balengga *23:33 Banga Balengga: riara basa Ibrani "Golgota".* , nipakuramo i Yesus ri kayu salib. Bo tona nadaa randua haitu nipakura munimo ri kayu salib ntanina, saito ri sabingga nggana i Yesus, bo saito ri sabingga njidiNa. 23:34 Naupu haitu i Yesus nosambaya, "Tata, ampungimo ira. Ledo nisanira nuapa nipoviara." Tantara anu nombapaku i Yesus, notende lamoro ala rasanira isema rakamalakana pakea i Yesus. 23:35 Nadea tona neangga ri sia nantarana. Naria muni pakeni-pakeni ntoYahudi nompongeika i Yesus. Niulira, "Hm! Tona ntanina nipakasalama. Ane mpuu-mpuu Ia *Magau Topepakasalama nipelisi nu ELOHIM, dekeikamo Ia mompakasalama karoNa mboto!" 23:36 Tantara muni nompongeika Ia. Ira nanggaparai i Yesus bo nombaduduaka uve *anggur napoi ka Ia. 23:37 Niulira, "Ane Iko mpuu-mpuu Magau ntoYahudi, pakasalama mbotomo karoMu!" 23:38 Ri kayu salib ri bavo balengga i Yesus nitulisi ivei: HITUMO MAGAU NTOYAHUD 23:39 Saito tona nadaa anu nipaku ri kayu salib ri sinjori i Yesus, nombadee Ia, "Heh, le! NiuliMu Iko Magau Topepakasalama. Ane makana, le, pakasalamamo karoMu bo pakasalama muni kami!" 23:40 Tapi tona nadaa ntanina haitu nombatagi roana. Niulina, "Nee ivesia! Ledo naeka iko nte ELOHIM? Kita pura-pura nosanggani-nggani nihuku mate. 23:41 Bo kita randua hii masipato rahuku nasinjuru ante pokaingguta nadaa. Tapi tona hitu ledo ntoto nasala!" 23:42 Niulina ka i Yesus, "Yesus, tora muni yaku tempo Komiu makava majadi Magau." 23:43 Nanguli i Yesus ka ia, "Pariaramo tesaKu hitu. Eo hitu muni iko mosanggani-nggani ante Yaku ri *Firdaus." 23:44 Nitasere tinti sapulu randua tanga eo, domo nevangga mata nu eo. Pura-pura ngata haitu najadi nalanda sampe tinti tatalu nggoviana. 23:45 Pade kae povombo ri *Banua nu ELOHIM nabite najadi rombite. 23:46 Naupu haitu i Yesus nongare ante suara namangga, "Tata, siimo nyawaKu!" *23:46 Mazmur 31:6* Naupu nanguli ivesia, naponjimo nosaNa. 23:47 Tempo balengga nu tantara nanggita anu najadi, nitoiyanamo ELOHIM. Niulina, "Nakana mpuu tona hitu ledo ria salaNa." 23:48 Todea anu nakava nantara pura-pura kajadia haitu nikitara i Yesus namatemo. Jadi nanjilimo ira nosapa-sapa bambarara apa nanjoso rarara. 23:49 Pura-pura roa i Yesus bo mombine anu nosanggani nte Ia lako ri bagia Galilea, neangga nggavao nompeintaka pura-pura anu najadi haitu. 23:50-51 Naria langgai nosanga i Yusuf, lako ri ngata Arimatea ri bagia Yudea. Ia tona nabelo bo pokaingguna nanoa. Ia nantongoraka tempona ELOHIM moparenta mpo Magau. Ia saito lako ri *Polibu Mbaso Agama Yahudi tapi ledo nasituju ia ante potangara bo poviara nompatesi i Yesus. 23:52 I Yusuf hau nte i Pilatus nerapi karobata i Yesus radekei ka ia ratanana. 23:53 Nitaurakana karobata i Yesus lako ri kayu salib, pade nisompuna ante kae gandisi nabelo. Naupu haitu nibolina karobata i Yesus riara dayo, ri vatu nipaa. Dayo haitu da nabaru dopa ria sanggani nipodayo. 23:54 Haitu najadi nggoviana ri eo pompakasadia ka *eo penonto. Nangoseaka kabiasa ntoYahudi, nompamula kasolo nu eo, ira nitagi nokarajaa sabana nompamulamo eo penonto. 23:55 Mombine nomporoa i Yesus lako ri bagia Galilea, hau nantuntuni i Yusuf manggita dayo. Nikitara muni berimba karobata i Yesus niboli riara dayo. 23:56 Naupu haitu nanjilimo ira hau rangata, pade nipakasadiara rampa-rampa bo lana dupa radika ri karobata i Yesus. Eo sunjuna haitu eo penontomo, jadi nenontomo ira nokarajaa, nantuntuni atura agama ntoYahudi.

i Lukas 24

24:1 Eo Aka sanggaeo mpisina, mombine gahaitu hau ri dayomo nanggeni rampa-rampa nipakasadiara ka karobata i Yesus. 24:2 Nakava ri dayo, nikitara nateduliakamo vatu nipotutui dayo haitu. 24:3 Jadi nesuamo ira riara dayo, tapi domo naria karobata i Yesus ri sia. 24:4 Tempo ira neangga ri sia bo da naingu rarara nompekirika kajadia haitu, sampesanika neongamo randua *malaeka nu ELOHIM nopakea nenggila neangga ri sinjorira. 24:5 Naeka mpuu rara mombine gahaitu sampe ira notungga narapa ri tana. Nangulimo randua malaeka haitu ka ira, "Nakuya komiu nangelo tona natuvu ri ponturo ntona namate? 24:6 Domo naria Ia ri sii. Natuvu mpanjilimo Ia! Toramo anu nitesaNa ka komiu tempo Ia da naria ri bagia Galilea. 24:7 NiuliNa, 'Yaku, *Ana nu Manusia, kana radekei ka tona nadosa, bo mamate rapaku ri *kayu salib, tapi ri eo katataluna Yaku matuvu mpanjili.' " 24:8 Nangepe anu niuli nu malaeka haitu, nitoraramo tesa i Yesus bara ipia. 24:9 Jadi nanjilimo ira lako ri dayo haitu, bo nitesara pura-pura anu najadi pangane ka anaguruNa sapulu saito bo ka pura-pura topangoseaka Ia ntanina. 24:10 Mombine pangane iamo: i Maria Magdalena, i Yohana, i Maria tina Yakobus, ante mombine-mombine ntanina. Nitesara pura-pura anu najadi pangane ka anaguruNa, 24:11 tapi ana-anaguru gahaitu ledo niparasayara anu nitesa nu mombine gahaitu, apa nisarumakara aga tesa nikarara mboto. 24:12 Tapi i Petrus neangga bo nangova hau ri dayo haitu. Ia notungga, nompeinta riarana. Nikitana damo kae sompuna bayangi ri sia. Domo naria karobata i Yesus. Nanggita haitu nanjilimo i Petrus, nokumaa nompekirika anu najadi. 24:13 Eona haitu muni, randua topangoseaka i Yesus nolipa hau ri ngata Emaus, nitasere sapulu sakilo kakavaona lako ri ngata Yerusalem. 24:14 Ira notesa nggalako dala, nombatesa anu najadi ante i Yesus. 24:15 Da notesa-tesa nosinjula pekiri ira, sampesanika neongamo i Yesus bo nolipa nosangganinggani nte ira. 24:16 Nikitara i Yesus, tapi ledo nisanira Ia apa naria anu nompakabali matara. 24:17 Nanguli i Yesus ka ira, "Nuapa nitesamiu pangane?" Netaamo ira randua haitu ante buku rara. 24:18 Nesanamo saito anu nosanga i Kleopas, "Lako ri pura-pura tona ri ngata Yerusalem bara aga Komiu saitoMiu ledo nangisani anu najadi bara sako-mbongi naliu!" 24:19 Nekutana i Yesus, "Nuapa najadi?" Nesana ira, "Anu najadi nte i Yesus, toNazaret! Ia *nabi nu ELOHIM. TesaNa bo poviaNa nakuasa mpuu ri panggita nu ELOHIM, bo muni ri panggita ntodea. 24:20 Tapi *balenggabalengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua nu ngatata nombadekei Ia ka pomarenta ala rahuku mate, bo nipakura Ia ri kayu salib. 24:21 Kami nanjarumaka Iamo mombakabasaka kita *toIsrael lako ri balita. Bongi hitu katalu-mbonginamo Ia namate. 24:22 Tapi bara sako-ndua mombine roa kami nompakatekaja kami, apa bobayana pangane ira hau ri dayo i Yesus, 24:23 tapi ledo nikavara karo bataNa ri sia. Ira nanjili nanguli ka kami nikitara malaeka lako nte ELOHIM bo malaeka haitu nanguli ka ira, i Yesus natuvu mpanjilimo. 24:24 Naupu haitu, bara sako-ndua roa kami hau ri dayo bo nikavara anu nitesa nu mombine pangane ivesia mpuu, tapi ledo nikitara i Yesus." 24:25 Nangepe haitu, i Yesus nanguli ka ira, "Nadoyo mpuu komiu! Nakumba mpuu pekirimiu momparasaya anu nitesa nu nabi-nabi nggaulu! 24:26 *Magau Topepakasalama mombarasai peparajea ntani ruru dopame rapakaoge." 24:27 I Yesus nombatesa ka ira pura-pura anu nitulisi ri Buku Gasa, anu nombaboto karoNa mboto, nompamula lako ri buku-buku nitulisi Nabi Musa sampe ri buku-buku nabi ntanina. 24:28 Nakava ri ngata Emaus, i Yesus madota mompapola polipaNa. 24:29 Tapi ira nompopetaa Ia. "Mesai ri sii ante kamimo ruru, apa nanggoviamo, masolomo eo." Jadi i Yesus nesua nosanggani ante ira hau rabanua. 24:30 Tempo Ia nonturo nangande sanggani ante ira, nialaNa roti pade niuliNa tarima kasi ka ELOHIM. Naupu haitu nitubiNa roti haitu bo nibagiNamo ka ira. 24:31 Damo rahaitu pade nanoto rarara bo nisanira, Iamo i Yesus. Naupu haitu, napaya ri belaNamo, domo ria nikitara i Yesus. 24:32 Pade nosiulikamo ira, "Siamo sampe nasana rarata tempo Ia notesa ka kita ri dala pangane bo nombatentei isi Buku Gasa ka kita!" 24:33 Jadi jaa haitu munimo ira nanjili hau ri ngata Yerusalem. Hamai nikavara anaguru i Yesus sapulu saitopa nasiromu ante tona ntanina. 24:34 Tona nasiromu haitu nanguli ka ira randua, "I Yesus mpuu-mpuu natuvu mpanjilimo! Ia neonga nte i Simon Petrus!" 24:35 Nangepe haitu, randua topangoseaka i Yesus anu dako neonga haitu, nombajaritai anu najadi nte ira ri dala hau ri ngata Emaus, bo berimba nisanira i Yesus tempo Ia notubi roti. 24:36 Da notesa-tesa ira haitu, sampesanika i Yesus neangga ri tatangara, bo nanguli, "Kuperapi ELOHIM mompakatinonto raramiu!" 24:37 Tapi natekaja ira bo naeka mpuu rarara. Nisarumakara bara mboa. 24:38 Jadi i Yesus nanguli ka ira, "Nakuya komiu naeka bo nonggai raramiu? 24:39 Peintamo paleKu bo peinta muni kadaKu. Yaku mpuumo hii! Tuimo ala rasanimiu Yaku ledo mboa. Apa mboa ledo ria isina bo bukuna. Tapi Yaku hii, naria isiKu bo bukuKu." 24:40 Naupu sia, nipopakitaNa ka ira valea nu paku ri paleNa bo ri kadaNa. 24:41 Nadamba mpuu rarara tapi nokumaa muni. Da nonggai rarara. Jadi i Yesus nanguli vai ka ira, "Naria anu rakande ri sii?" 24:42 Jadi nidekeikaramo sanggoto bau ntasi nitunu. 24:43 I Yesus nangala bau haitu bo nikandeNa ri ngayora ala rasanira Ia ledo mpuu mboa. 24:44 Naupu haitu, niuliNamo ka ira, "Hitumo niuliKu ka komiu bara ipia tempo Yaku da naria nosanggani ante komiu. Pura-pura anu niboto nu nabi-nabi nggaulu nantesaki Yaku, kana rapakadupa. Haitumo, anu nitulisi ri Buku Atura Agama nitulisi Nabi Musa, Buku Nabi-nabi ntanina, bo Buku *Mazmur." 24:45 NipakanotoNa pekirira ala rapakulera mombapaha isi Buku Gasa. 24:46 NiuliNa ka ira, "Riara Buku Gasa nitulisi, Magau Topepakasalama kana rapandasa bo rapatesi bo eo katataluna matuvu mpanjili lako ri kamateNa. 24:47 Kareba Belo kana rapatolele ka pura-pura manusia; ala ira majea lako ri dosara bo ELOHIM mombaampungi ira sabana anu nipovia nu Magau Topepakasalama. Kareba haitu kana rapatolele mompamula lako ri ngata Yerusalem hitu sampe ri njumangu dunia. 24:48 Komiumo sabina pura-pura anu najadi nte Yaku. 24:49 Pariaramo! Kupopanau ka komiu Nosa Gasa anu nijanji nTuamaKu ELOHIM. Jadi popeamiu ri sii ri ngata Yerusalem sampe kuasa nu ELOHIM manau nte komiu." 24:50 Naupu haitu, i Yesus nanggeni ana-anaguruNa hau ri savaliku ngata Yerusalem napara ngata Betania. Ri sia nilaerakaNa paleNa bo nerapi ELOHIM mombadekei belo ka ira pura-pura. 24:51 Da nosambaya, nolanggamo i Yesus lako ri ngayora, bo neore hau ri suruga. 24:52 Nantaputumo anaguruNa mombasomba Ia. Naupu sia nanjilimo ira hau ri ngata Yerusalem ante rara nadamba ntoto. 24:53 Ira naria njuu ri *Banua nu ELOHIM nombatoiya ELOHIM.

i Yohanes 1

1:1 Ri lamba pamulana naria mamimo Tesa nu ELOHIM. Tesa haitu nosanggani-nggani ante ELOHIM, bo Ia nasimbayu nte ELOHIM. 1:2 Lako ri lamba pamulana Tesa nu ELOHIM nosanggani-nggani ante ELOHIM. 1:3 Iamo nipopale nu ELOHIM nompajadi pura-pura anu naria. Nau sangaya ledo ria nipajadi ane ledo lako nte Ia. 1:4 Iamo puna katuvua nabelo, bo katuvua nabelo nompakareme pekiri nu manusia. 1:5 Reme haitu nevanta ri kalandana ri dunia hitu. Bo kalanda haitu ledo ntoto nompakule mompepayana. *1:5 Kalandana haitu ledo ntoto nompakule mompepayana. Tafsiran ntanina: kalandana haitu ledo ntoto nompakule nompahana.* 1:6 Naria saito tona nosanga i Yohanes *1:6 Yohanes . Haitumo, Yohanes Topediu.* . Ia nakava nisuro nu ELOHIM. 1:7 I Yohanes nakava nosabi nompopaisani reme haitu, ala pura-pura manusia mamala momparasaya. 1:8 Ia mboto ledo reme haitu, ia aga notesa nompopaisani reme haitu. 1:9 Reme haitu reme nakana anu nakava ri dunia mompakareme pura-pura manusia. 1:10 Tesa nu ELOHIM naria mamimo ri dunia, tapi nau Ia nipopale nu ELOHIM nompajadi dunia, manusia ri dunia ledo nadota nangisaniNa. 1:11 Ia nakava ri ngataNa mboto *1:11 ngataNa mboto , haitumo Ia nakava nte toYahudi.* , tapi tona ri ngataNa haitu ledo nadota nantarima Ia. 1:12 Tapi isema-sema nantarima Ia bo nomparasaya Ia, nidekeikaNa kuasa majadi ana-ana nu ELOHIM. 1:13 Ira najadi ana-ana nu ELOHIM ledo sabana nipoanaka ntotuara, atau lako ri dota manusia bara dota ntuamara. Tapi sabana ELOHIM mboto nompajadi ira anaNa. 1:14 Ia anu niuli Tesa nu ELOHIM haitu najadi manusia bo nonturo ri tatanga kami ri dunia hitu. Bo nikita kami kuasaNa bo kaogeNa, haitumo kuasa bo kaoge nitarimaNa lako nte TuamaNa apa Ia AnaNa saito-itoNa. Iamo sampe nisanita mpuu ELOHIM bo toveNa ka kita. 1:15 I Yohanes nompopaisani ka todea isema niuli Tesa nu ELOHIM haitu. Nongaremo ia, "Hitumo Ia anu niuliku bara ipia. Niuliku kana maria tona makava ri puriku anu naogepa pade yaku. Ia naogepa pade yaku sabana lako ri lamba pamulana dopame yaku nipoanaka naria mamimo Ia." 1:16 Naoge mpuu tove i Yesus Kristus ka kita sampe ledo ria kaupu-upuna belo nidekeiNa ka kita. 1:17 Lako nte Nabi *Musa nitarimata Atura-atura agama. Tapi lako nte i Yesus Kristus sampe mpuu-mpuu nisanita ELOHIM bo toveNa ka kita. 1:18 Dopa naria saitoa tona nanggita ELOHIM. Tapi AnaNa saito-itona anu nasimbayu nte ELOHIM bo narapa nte Ia, Iamo nompopaisani ELOHIM ka kita. 1:19 Pakenipakeni *ntoYahudi ri ngata Yerusalem nantudu bara sako-ndua *topanggeni pesomba bo *toLewi hau nte i Yohanes Topediu mompekutana ia ivei: "Isema kakanana komiu tutu?" 1:20 Nangepe haitu, ledo nitabuniaka i Yohanes nuapa-nuapa tapi nitovontoona, "Yaku hii ledo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM." 1:21 Bo nipekutanara vai ia, "Ane ivesia, isema tano komiu? Bara komiumo tu Nabi *Elia?" Nesana i Yohanes, "Ledo." Bo nekutana vaimo ira, "Bara komiumo tu *nabi anu nijanji nu ELOHIM makava bara maipia?" *1:21 nabi anu nijanji nu ELOHIM makava bara maipia: niparasaya ntoYahudi kana makava saito nabi mompopaisani kakava nu Magau Topepakasalama. Peinta Ulangan 18:15, 18.* Nesana i Yohanes, "Ledo muni." 1:22 Bo nanguli vaimo ira, "Ane ivesia, uli ka kami isema kakanana komiu ala mamala ratesa kami ka tona nantudu kami tumai. Kakanana isema komiu?" 1:23 Nesana i Yohanes, "Yakumo hii tona nitesa Nabi Yesaya nggaulu ivei: 'Naria saito tona nongare-ngare ri karava bai: pakasadia dala ka Tupu!' " (1:23 Yesaya 40:3) 1:24 Ira bara sako-ndua haitu anu nitudu *ntoFarisi. 1:25 Ira muni nompekutana ia, "Ane komiu ledo Magau Topepakasalama, ledo Nabi Elia, bo ledo muni nabi nijanji nu ELOHIM makava, nakuya tano komiu nombadiu tona? Ante kuasa isema?" 1:26 Nesana i Yohanes, "Yaku nombadiu tona ante uve tandana ira najea lako ri dosara. Tapi ri tatangamiu naria saito tona dopa nisanimiu. 1:27 Ia haitu makava maliu yaku. Tapi Ia naogepa pade yaku sampe nau mombavole lui sapatuNa, ledo masipato yaku." 1:28 Pura-pura haitu najadi ri ngata Betania *1:28 ngata Betania: naria ngata Betania ntanina napara ngata Yerusalem. Peinta Yohanes 11:1; 12:1.* ri sambote Binangga Yordan ri ponturo i Yohanes nombadiu tona. 1:29 Eo kamailena i Yohanes nanggita i Yesus nakava tumai nanggaparai ia, bo niulina ka tona hamai, "Peintamo! Tumaimo *Ana Bimba nipakasadia nu ELOHIM anu mompakalali dosa manusia! 1:30 Iamo nitesaku bara ipia tempo niuliku ka komiu kana makava saito tona ri puriku anu naogepa pade yaku, sabana dopame yaku nipoanaka, naria mamimo Ia lako ri lamba pamulana. 1:31 Yaku mboto bara ipia dopa nisaniku Ia haitu Magau Topepakasalama. Tapi patuju kakavaku mombadiu tona ante uve, ala Ia rapopaisani ka *toIsrael." 1:32 Bo naria muni tesa i Yohanes ntanina ivei: "Nikitaku Nosa Gasa nu ELOHIM nanau lako ri langi nolenje mpo tonji banggebodo netuu ri karoNa. 1:33 Tempo haitu, dopa nisaniku Ia Magau Topepakasalama. Tapi ELOHIM anu nantudu Yaku mombadiu tona ante uve, Iamo nanguli ka yaku bara ipia ivei: 'Ane nukita Nosa GasaKu manau metuu ri tona saito, Ia haitumo mombadiu tona ante *Nosa GasaKu.' " 1:34 Bo i Yohanes nompapola tesana, "Yaku mboto nanggita kajadia haitu bo nombasabiki: Iamo mai *Ana nu ELOHIM!" 1:35 Eo kamailena naria vaimo i Yohanes nosanggani-nggani ante randua topangoseaka ia. 1:36 Tempo nikitara i Yesus noliu ri sia, nangulimo i Yohanes, "Peintamo! Haitumo *Ana Bimba nu ELOHIM!" 1:37 Tempo randua topangoseaka i Yohanes haitu nangepe tesana, haumo ira nangoseaka i Yesus. 1:38 I Yesus neili ntaliku nanggita ira nangoseaka Ia. Bo nipekutanaNa, "Nuapa nielomiu?" Nesanamo ira randua, "Rabi, ri umba ponturoMiu?" (Batuana Rabi, Guru.) 1:39 Nesana i Yesus, "Kaimo ala rasanimiu." Tempo haitu nitasere tinti ampa nggoviana. Jadi hau mpuumo ira randua nanggita ponturo i Yesus. Bo ira nosanggani ante Ia eo haitu. 1:40 I Andreas saito lako ri ira randua anu nangepe tesa i Yohanes pangane, hau nioseakanamo i Yesus. I Andreas nosampesuvu nte i Simon Petrus. 1:41 Naliu i Andreas nosinggava nte i Yesus, haumo ia nasalisa nangelo sampesuvuna i *Simon bo nanguli, "Kami nosinggava nte Mesias!" (Batuana "*Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM". Riara basa Yunani "Kristus".) 1:42 Bo nikeninamo i Simon hau nte i Yesus. Tempo ira nakava hamai, nikita i Yesusmo i Simon bo niuliNa, "Iko Simon ana i Yohanes *1:42 Yohanes: ri basa Ibrani sangana i Yona atau i Yunus. Peinta Matius 16:17.* . Tapi nompamula sii-sii sangamu i *Kefas." (Kefas nasimbayu batuana ante Petrus, batuana, "vatu".) 1:43 Eo kamailena i Yesus nonia hau ri bagia Galilea. Ia nompotomu i Filipus, bo niulikaNa, "Kaimo, oseakamo Yaku." 1:44 I Filipus haitu tona lako ri ngata Betsaida, haitumo ngata ponturo i Andreas bo i Petrus. 1:45 Bo hau i Filipus nosinggava nte i Natanael bo niulikana, "Kami nosinggava nte tona nitesa Nabi Musa riara Buku Atura Agama bo nitesa ri Buku Nabi-nabi ntanina, haitumo i Yesus lako ri ngata Nazaret, ana i Yusuf." 1:46 Tapi nesanamo i Natanael, "Ah! Ledo nisarumakaku anu nabelo meumba lako ri ngata Nazaret!" Nanguli Filipus ka ia, "Kaimo. Peinta mbotomo!" Bo hau mpuumo i Natanael. 1:47 Tempo i Yesus nanggita i Natanael nakava nte Ia, niulikaNa, "Peintamo! Hitumo saito *toIsrael mpuu! Ledo ntoto naria katenggona." 1:48 Nangepe tesa haitu nanguli i Natanael ka i Yesus, "Berimba sampe nisaniMiu yaku?" Nesanamo i Yesus, "Dopame i Filipus hau nompokio iko, nikitaKumo iko hamai ri puna kayu *ara." 1:49 Nangepe tesa haitu nangulimo i Natanael, "Guru, Komiumo *Ana nu ELOHIM! Komiu mpuu-mpuu magau ntoIsrael!" 1:50 Nanguli i Yesus ka ia, "Iko nomparasaya sabana niuliKu nikitaKu iko hamai ri puna kayu ara. Tapi kana mukita kajadia nabarakapa pade kajadia haitu." 1:51 Bo niuli i Yesus ka pura-pura ira, "Pariaramo tesaKu hitu, rakitamiu langi matebuka bo *malaeka-malaeka nu ELOHIM manau mompene ri ngayoKu, *Ana nu Manusia." *1:51 Peinta Kajadia 28:12. I *Yakub nggaulu nanggita malaeka nanau nompene ri tangga. Patuju i Yesus, haitu majadi tandana Ia nipelisi nu ELOHIM movia pokarajaaNa haitu.*

i Yohanes 2

2:1 Rombongi kaliuna kajadia haitu, naria posusa ponika ri ngata Kana ri bagia Galilea. Tina Yesus naria hamai. 2:2 I Yesus bo anaguruNa muni nigaga hau ri posusa haitu. 2:3 Da ranja mposusa, naotimo uve *anggur. Jadi nanguli tina Yesus ka Ia, "Domo ria uve anggurra. Naoti puramo." 2:4 Nanguli i Yesus ka tinaNa, "Ina, nakuya niulimiu ka Yaku? Dopa nakava tempona Yaku mompopakita kuasaKu." 2:5 Bo nangulimo tinaNa ka topokarajaa ri posusa haitu, "Poviamo nuapa-nuapa ratuduNa ka komiu ngena." 2:6 Ri sia naria aono gumba mbaso nipovia lako ri vatu nipasadia rapomboli uve rapotoposi kada bo pale nangoseaka ada-ada ntoYahudi. Sangu gumba haitu, isina saatu lite uve. 2:7 Nanguli i Yesus ka topokarajaa ri posusa haitu, "Isimo gumba-gumba haitu ante uve." Jadi niisira mpuumo sampe naponu. 2:8 Naupu haitu nanguli i Yesus, "Sibumo sakide uve haitu, bo kenimo ka tupu mposusa." Jadi nikeniramo uve haitu ka tupu mposusa. 2:9 Tupu mposusa haitu nompetami sakide uve nikenira. Domo aga uve nggoo, najadi uve anggurmo. Ledo nisanina lako ri umba uve anggur haitu. Aga tona nombasibu uve pangane nangisani. Naupu tupu mposusa nompetami uve anggur haitu, nipokiona boti langgai 2:10 bo niulikana, "Biasana tona nompatala uve anggur tobelona ntani ruru, bo ane torata nabasamo nanginu pade nipatala ka ira uve anggur biasa. Tapi komiu, nibolimiu uve anggur tobelona sampe sii-sii!" 2:11 Haitumo kabaraka pamulana nipovia i Yesus tempo Ia ri ngata Kana ri bagia Galilea. Ia nompopakita kuasaNa ante kabaraka haitu bo ana-anaguruNa nomparasaya Ia. 2:12 Naupu posusa haitu i Yesus hau ri ngata Kapernaum nosanggani-nggani ante tinaNa bo sampesuvu-sampesuvuNa bo ana-anaguruNa. Bo ira nonturo hamai bara sako-mbongi kasaena. 2:13 Naparapa *Eo Mbaso Paskah ntoYahudi, haumo i Yesus ri ngata Yerusalem. 2:14 Ri doyata nu *Banua nu ELOHIM nipeintaNa tona nobalu-balu japi, bimba bo tonji banggebodo. Bo naria muni toposula doi *2:14 toposula doi: naria sangaya doi nipakatantu rapake riara Banua nu ELOHIM. Ledo nidekei doi *Roma rapake, jadi tona kana nosula doira.* nonturo hamai. 2:15 Nanggita haitu, i Yesus novia cambu lako ri kaloro bo nipopalaiNa pura-pura ira lako ri Banua nu ELOHIM nosanggani-nggani ante bimba bo japi haitu. Bo doi ntoposula doi nikamburakaNa bo meja-mejara nisumbolinakaNa. 2:16 Bo niulikaNa topobalu tonji banggebodo haitu, "Keni haumo pura-pura anu tutu lako ri sii! Banua nTuamaKu nee rapajadi banua pogade!" 2:17 Nanggita pokainggu i Yesus haitu, nitora nu ana-anaguruNamo anu nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Pepotoveku ka banuaMiu, Pue, mompakamate yaku." (2:17 Mazmur 69:9) 2:18 Naupu haitu pakeni-pakeni ntoYahudi nangeva i Yesus bo nanguli, "Kabaraka nuapa rapoviaMu tandana Iko nakuasa nompopalai tona ivesia?" 2:19 Nesana i Yesus, "Geromo banua nu ELOHIM hitu bo Kubangu mpanjili riara tempo talu-eo." 2:20 Nanguli vai *toYahudi, "Ba! Tona nokarajaa patapulu bo ono-mpae kasaena novia Banua nu ELOHIM hitu. Berimba Iko mamala mombabanguna mpanjili riara talu-eo?" 2:21 Tapi banua nu ELOHIM nipatuju i Yesus haitumo karoNa mboto. 2:22 Naliu i Yesus natuvu mpanjili lako ri kamateNa, nitora nu anaguruNamo tesaNa hitu. Bo niparasayaramo anu nitulisi riara Buku Gasa bo anu nitesa i Yesus mboto. 2:23 Tempo i Yesus da naria ri ngata Yerusalem tempo *Posusa Paskah, nadeamo tona nomparasaya Ia sabana nikitara kabaraka-kabaraka nipoviaNa. 2:24 Tapi i Yesus mboto ledo nomparasaya ira sabana nisaniNa isi rara ntaira pura-pura. 2:25 Ledo paraluu tona mompakalanto inggu manusia ka Ia sabana nisaniNa puramo isi rara ntai manusia.

i Yohanes 3

3:1 Naria saito *toFarisi nosanga i Nikodemus. Ia pakeni agama ntoYahudi. 3:2 Ia nakava nte i Yesus tempo nabongi bo nanguli, "Guru, nisani kami Komiu tu nisuro nu ELOHIM mompatuduki kami. Sabana, ledo ria saitoa tona mompakule movia kabaraka mpo anu nipoviaMiu tutu ane ELOHIM ledo nosanggani nte ia." 3:3 Nesana i Yesus, "Pariaramo tesaKu hitu, ledo ria saitoa tona mamala majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM ane ia ledo rapoanaka mpanjili." *3:3 rapoanaka mpanjili. Basa Yunani: rapoanaka lako ri bavona. Batuana, nanggava katuvu nabaru lako nte ELOHIM ri suruga. Peinta muni ayat 7.* 3:4 Nekutana i Nikodemus nte Ia, "Mamala tona natuamo rapoanaka mpanjili? Mamala ia mesua vai riara ntai ntinana bo rapoanaka mpanjili?" 3:5 Nesana i Yesus, "Pariaramo tesaKu hitu; ane tona ledo rapoanaka ante uve *3:5 rapoanaka ante uve: nadea tafsiran. Sanu nanguli batuana porapa haitu pombadiu i Yohanes atau pombadiu ntoKristen. Sanu nanguli batuana pompoanaka biasa, haitumo uve nesuvu tempo noana. Sanu nanguli batuana uve haitu, Nosa Gasa.* bo ante kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM, tona haitu ledo mamala majadi todea riara Poparenta nu ELOHIM. 3:6 Karota najadi lako ri manusia, tapi katuvu nabaru najadi lako ri kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM. 3:7 Jadi nee mahera ane Kuuli ka komiu, komiu kana rapoanaka mpanjili. 3:8 Poiri neburu hau ri umba nipodotana. Kita nangepe vuuna tapi ledo nisanita lako ri umba kakavana bo hau ri umba rakalauna. Ivesia muni kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM nompoanaka tona mpanjili." 3:9 Bo nekutana vaimo i Nikodemus, "Berimba sampe haitu mamala majadi?" 3:10 Nesana i Yesus, "Iko tu guru *ntoYahudi anu nibila. Berimba bo ledo nisanimu? 3:11 Pariaramo tesaKu hitu. Kami hii notesa anu nisani kami, bo kami nanguli anu nikita kami mboto, tapi komiu pura-pura ledo nadota momparasaya tesa kami. 3:12 NitesaKu anu najadi ri dunia hitu, ledo niparasayamiu. Berimbamo raparasayamiu ane Kutesa ka komiu anu najadi ri suruga? 3:13 Dopa ria saitoa tona neore hau ri suruga nanggita anu najadi hamai. Aga Yaku, *Ana nu Manusia anu nanau lako ri suruga tumai ri dunia nanggitana. 3:14 Nabi *Musa nggaulu novia sanggayu ule tambaga ri karava bai bo nianggatakana pakalanga ri tinja sambesa ala isema-sema mantingoa ule haitu ledo mamate. Yaku, Ana nu Manusia kana raanggataka pakalanga, *3:14 raanggataka pakalanga: Patuju tesa hitu, i Yesus kana raanggataka ri kayu salib bo raore hau ri suruga naliu natuvu mpanjili lako ri kamateNa. Peinta Yohanes 12:32-33.* nasimbayu mpo ule haitu, 3:15 ala isema-sema momparasaya Yaku, manggava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. 3:16 Apa ELOHIM mpuu-mpuu nompotove manusia sampe nidekeiNa AnaNa saito-itoNa, ala isema-sema momparasaya AnaNa ledo rapopogaa lako nte ELOHIM tapi manggava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. 3:17 Apa patuju nu ELOHIM nombatudu AnaNa makava ri dunia hitu, ledo ala mombahuku manusia tapi ala ira rapakasalamaNa. 3:18 Isema-sema nomparasaya *Ana nu ELOHIM haitu ledo rahuku. Tapi isema-sema ledo nomparasaya, nihuku nu ELOHIMmo sabana ledo niparasayara Ana nu ELOHIM saito-itoNa haitu. 3:19 Ana nu ELOHIM nakava ri dunia eva reme nombavanta kalandana, tapi ira nihuku sabana nipokonorapa kalandana pade karemena apa pokainggura nadaa. 3:20 Isema-sema novia nadaa ledo ntoto nipokonora reme. Ira ledo ntoto madota manggaparai reme haitu ala pokainggura nadaa haitu ledo rakita. 3:21 Tapi isema-sema nangoseaka ELOHIM anu nakana, ia manggaparai reme haitu ala pokaingguna malanto rakita nangoseaka dota nu ELOHIM." 3:22 Naupu haitu nalaimo i Yesus ante anaguruNa hau ri bagia Yudea. Hamai Ia nonturo bara sakuya kasaena ante ira bo nombadiu tona, tandana ira najadi topangoseaka Ia. 3:23-24 Tempo haitu i Yohanes Topediu dopa nisuaraka riara ntarunggu. Ia nombadiu tona ri ngata Ainon napara ngata Salim, sabana ri sia nadea uve. Bo ledo naupu-upu tona nakava nekidiu nte ia. 3:25 Ri sia ana-anaguru i Yohanes nosinjanai nte saito toYahudi. Ira nosinjanaika *ada-ada pompakagasa karo anu nituntuni ntoYahudi. 3:26 Pade ana-anaguruna haitu hau nte i Yohanes bo nanguli, "Guru, da nitoramiu tona nosanggani ante komiu ri sambote Binangga Yordan, anu nituduakamiu ka kami bara ipia? Hitupa Ia muni nombadiu tona, bo nadea mpuu tona hau nte Ia." 3:27 Nesana i Yohanes, "Ledo makuya. Ledo ria saitoa manggava nuapa-nuapa ane ledo radekei nu ELOHIM ka ia. 3:28 Niepemiu mbotomo tesaku bara ipia. Niuliku yaku ledo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. Yaku aga tona nisuro mokolu ka Magau haitu. 3:29-30 Ia kana mantambai rabila tapi yaku domo. Rapana ri posusa ponika, boti langgai nibila apa iamo mompoberei boti mombine. Tapi ane vega nu boti langgai anu nombaurusi poboti, ia aga neangga ri sinjori boti langgai, bo nadamba mpuumo rarana nangepe suara nu boti langgai nadamba haitu. Yaku nasimbayu ante topourusi poboti haitu. Nadamba mpuumo raraku apa nadea tona nangoseaka i Yesus. 3:31 I Yesus anu nanau lako ri suruga naogepa pade pura-pura manusia. Manusia biasa lako ri dunia hitu, aga nombatesa anu najadi ri dunia hitu. Tapi Ia anu nanau lako ri suruga naogepa pade pura-pura manusia. 3:32 Ia notesaki anu nikitaNa bo niepeNa, tapi ledo nadea tona nomparasaya tesaNa haitu. 3:33 Tapi isema-sema nomparasaya tesaNa haitu, raulina ELOHIM mpuu-mpuu nakana. 3:34 Tona nisuro nu ELOHIM, Iamo nompapola tesa nu ELOHIM, sabana ELOHIM nombadekei Nosa GasaNa ka Ia, ledo ria pantaaNa. 3:35 Tuamata ELOHIM nompotove AnaNa, bo nidekeiNa Ia mombakuasai pura-pura. 3:36 Isema-sema momparasaya AnaNa, manggava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema ledo nekou nte AnaNa ledo manggava katuvua mabelo haitu. Ia aga rapambela rau rara nu ELOHIM sampe ri kasae-saena."

i Yohanes 4

4:1 *ToFarisi nangepe lelena nadeamo tona hau nekidiu nte i Yesus ala majadi topangoseaka Ia sampe nadeapa topangoseaka i Yesus pade i Yohanes Topediu. 4:2 (Kakanana aga ana-anaguru i Yesus nombadiu tona, ledo i Yesus mboto.) 4:3 Jadi nisanipa i Yesus niepe *ntoFarisimo lelena haitu, nalaimo Ia lako ri bagia Yudea bo nanjili hau ri bagia Galilea. 4:4 Riara polipaNa haitu, naria paraluuNa noliu ri bagia *Samaria. 4:5 Jadi nakavamo i Yesus ri ngata Sikhar ri bagia Samaria. Ngata haitu napara tana nidekei i *Yakub ka anana i Yusuf nggaulu. 4:6 Hamai naria buvu niuli Buvu i Yakub. Jadi nenontomo i Yesus bo nonturo ri sinjori buvu haitu, sabana nalenge Ia nolipa. Tempo haitu natongomo eo. 4:7-8 Ana-anaguru i Yesus napola hau riara ngata haitu mangali kandea. Tempo i Yesus nonturo ri buvu haitu, nakavamo saito mombine toSamaria manambu uve. Nanguli i Yesus ka ia, "Ina, dekei ka Yaku hanu uve Kuinu." 4:9 Nanguli mombine toSamaria haitu ka Ia, "Ha! Komiu tu *toYahudi, yaku hii toSamaria. Berimba sampe Komiu merapi uve inu lako nte yaku?" Niulina ivesia sabana nabiasa toYahudi ledo nosimpokono ada ante toSamaria. *4:9 ToYahudi ledo nompokono ada ntoSamaria. Ane toSamaria mompake panginu bara suraya, panginu atau suraya haitu nireke ntoYahudi narutomo.* 4:10 Nesanamo i Yesus, "Ane musani anu nidekei nu ELOHIM bo ane musani isema Yaku anu nerapi uve inu lako nte iko, natantu muperapi muni lako nte Yaku bo Kudekei ka iko uve anu nombadekei katuvua mabelo." 4:11-12 Naupu haitu nanguli vaimo mombine haitu, "Berimbamo? I Yakub totua kami nggaulu, nokae buvu hitu. Bo kami nikabolina. Ia mboto nanginu uve lako ri buvu hitu bo ivesia muni ana-anana bo binata-binata nipiarana. Naogepa Komiu pade i Yakub? Ledo ria posibuMiu raposibu uve, bo buvu nandala mpuu. Lako ri umba rapangalaMiu uve anu mombadekei katuvua mabelo nitesaMiu tutu?" 4:13 Nesana i Yesus, "Isema-sema manginu uve lako ri buvu hitu da mabaipa tambolona. 4:14 Tapi isema-sema manginu uve Kudekei ka ia, domo mabai tambolona sampe ri kasae-saena. Sabana uve Kudekei ka ia haitu majadi uve mpemata moili lako riara ntaina bo nombadekei katuvua mabelo ka ia sampe ri kasae-saena." 4:15 Nangepe haitu nanguli mombine, "Ane ivesia, Guru, dekei ka yakumo uve haitu ala domo mabai tamboloku bo domo malenge yaku tumai manambu uve ri sii." 4:16 Nanguli i Yesus ka ia, "Koi ala ntani bereimu tumai." 4:17 Nesana mombine haitu, "Yaku ledo noberei." Nanguli i Yesus ka ia, "Nakana mpuu niulimu tutu iko ledo noberei. 4:18 Apa alimamo langgai nompoberei iko bo langgai anu naria nte iko sii-sii ledo bereimu. Jadi nakana tesamu." 4:19 Bo nesana mombine haitu, "Guru, natantumo Komiu *nabi. 4:20 Totua kami nggaulu nombasomba ELOHIM ri bavo nu bulu hitu. Tapi Komiu toYahudi nanguli aga ri ngata Yerusalem masipato tona mombasomba ELOHIM." 4:21 Nesana i Yesus ka ia, "Ina, pariaramo tesaKu hitu. Kana makava tempona tona domo mombasomba Tuamata ELOHIM ri bulu hitu bo domo muni ri ngata Yerusalem. 4:22 Komiu toSamaria ledo nisanimiu mpuu ELOHIM. Tapi kami toYahudi nisani kami isema nisomba kami, apa Magau Topompakasalama manusia meumba lako nte kami toYahudi. 4:23 Tapi makava tempona bara maipia, bo kakanana tempo haitu nariamo, tona anu mpuu-mpuu mombasomba Tuamata ELOHIM kana mombasomba Ia ante petulungi nu Nosa GasaNa nangoseaka pepatuduki nakana. *4:23 kana mombasomba Ia ante petulungi nu Nosa GasaNa nangoseaka pepatuduki nakana . Basa Yunani: 'riara nosa bo kakanana'. Tafsiran ntanina: kana mombasomba Ia riara ntaira ante mpuu-mpuu rarara.* Pesomba ivehaitu nipokono nu ELOHIM. 4:24 Alatla nosa. *4:24 ELOHIM nosa . Batuana, ledo ria karoNa, ledo nonturo ri banua bara ri bavo nu bulu. Ane kita metupu nte Ia, ledo rapenara riumba petuputa.* Jadi isema-sema madota mombasomba Ia kana mombasomba Ia ante petulungi nu Nosa Gasa nangoseaka pepatuduki nakana." 4:25 Nesana vai mombine haitu, "Nisaniku kana makava *Magau Topepakasalama anu niuli i Kristus. Ane Ia haitu makava, Ia kana motentei pakalanto mpengaya-ngaya ka kita." 4:26 Nanguli i Yesus ka mombine haitu, "Yaku anu notesa ka iko hitu-hitu, Yakumo tona niulimu tutu." 4:27 Da ranja mpotesa ira, nakavamo ana-anaguru i Yesus lako riara ngata. Natekaja ira nanggita i Yesus notesa nte mombine haitu. Tapi ledo ria saitoa nabia nompekutana mombine haitu, "Nuapa paraluumu?" Ledo muni nabia ira nompekutana i Yesus, "Nuapa sabana Komiu notesa nte mombine haitu?" 4:28 Naupu sia, mombine haitu nomboli posibuna ri sia bo nanjili hau ri ngata. Nakava hamai niulina ka tona ri ngata haitu, 4:29 "Kamaimo! Kita hau mompeinta langgai ria anu nombatesa ka yaku pura-pura anu nipoviaku. Bara suga Iamo Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM." 4:30 Nangepe tesa mombine haitu, nesuvumo ira lako ri ngata haitu hau mompeinta i Yesus. 4:31 Puri mombine rou rangata, nanguli ana-anaguru i Yesus ka Ia, "Kaimo Guru, mangandemo kita." 4:32 Tapi nesana i Yesus, "Nariamo kandeaKu anu ledo nisanimiu." 4:33 Nangepe haitu, nosipekutanamo anaguruNa, "Naria tona nanggeni kandea ka Ia?" 4:34 Jadi nanguli i Yesus ka ira, "Mangoseaka dota nu ELOHIM anu nantudu Yaku, bo mompakaupu pokarajaa niparasayaNa ka Yaku, haitumo kandeaKu. 4:35 Biasa niuli ntona ivei: 'Da pata-mbulapa pade mokato.' Tapi Kuuli ka komiu, peintamo pae ri talua nakunimo, nasadiamo rakato. 4:36 Topokato nompamulamo nantarima tambora apa nipasiromura asele anu manggeni katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. Jadi topotuda bo topokato madamba-damba mpasanggani. Asele nipasiromura, batuana manusia anu manggava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. 4:37 Nakana mpuu tesa anu nanguli, 'Tosaitona notuda, tona ntanina nokato.' 4:38 Komiu Kutudu hau mokato anu ledo nitudamiu. Tona ntanina notuda bo komiumo mangala asele mpanggaviara." 4:39 Nadea toSamaria lako ri ngata haitu nomparasaya i Yesus sabana nieperamo tesa nu mombine pangane nanguli, "Ia notesa ka yaku pura-pura anu nipoviaku." 4:40 Jadi hau ira mosinggava nte i Yesus bo niunakara Ia mesai ri ngatara bara sakuya kasaena. Jadi nesai mpuumo i Yesus hamai rombongi kasaena. 4:41 Bo nantambaimo kadea ntona nomparasaya i Yesus sabana niepera mbotomo tesaNa. 4:42 Naupu sia, niulikara mombine haitu, "Sii-sii niparasaya kami mpuumo, ledo aga lako ri tesamu tapi niepe kami mbotomo tesaNa. Bo nisani kamimo Ia mpuu-mpuu Magau Topompakasalama manusia." 4:43 Naliu karombongina, haumo i Yesus ri bagia Galilea. 4:44 Evamo niuliNa mboto, "Saito nabi ledo nibila ntona ri ngatana mboto." 4:45 Jadi tempo Ia nakava ri bagia Galilea, Ia nitarima ntoGalilea ante damba rara. Apa ira muni nangoseaka Eo Mbaso *Posusa Paskah ri ngata Yerusalem bara ipia bo nikitara mbotomo pura-pura anu nipovia i Yesus hamai. 4:46 Bo hau vaimo Ia ri ngata Kana ri bagia Galilea, ngata nipompajadiNa uve najadi uve *anggur bara ipia. Ri ngata Kapernaum naria saito tomaoge anu nokarajaa ri banua magau, anana langgai nadua ntamo. 4:47 Sampangepe i Yesus nakavamo ri bagia Galilea lako ri bagia Yudea, hau ia mosinggava nte i Yesus bo nerapi tulungi mpuu-mpuu ala i Yesus hau ri ngata Kapernaum mompakabelo anana damo kamatena. 4:48 Nangepe haitu, nanguli i Yesus ka ia, "Komiu todea, ane ledo rakitamiu tanda-tanda nipokumaaka bo kabaraka-kabaraka, ledo ntoto raparasayamiu." 4:49 Nanguli tomaoge haitu ka i Yesus, "Pue, masalisa kita hau kamba da naria nosana." 4:50 Nanguli Yesus ka ia, "Panjilimo! Nabelomo anamu!" Nangepe haitu, niparasaya ntomaogemo tesa i Yesus ka ia. Jadi nanjilimo ia. 4:51 Da ri dala ia, netomunakamo bara sako-ndua batuana nanguli, "Nabelomo anamiu!" 4:52 Jadi nekutanamo ia, "Ipia pamulana anaku nabelo?" Nesana ira, "Riavi tanga eo nitasere tinti sangu nanaumo panena." 4:53 Bo nitora ntomaogemo tinti sangu riavi i Yesus nanguli ka ia, "Nabelomo anamu!" Naliu haitu, ira sambanua nomparasaya i Yesus puramo. 4:54 Haitumo tanda karanduana nipokumaaka nipovia i Yesus tempo Ia nakava ri bagia Galilea lako ri bagia Yudea.

i Yohanes 5

5:1 Bara sakuya kasaena naliu haitu, nanjilimo i Yesus hau ri ngata Yerusalem mantuntuni eo mbaso ntoYahudi hamai. 5:2 Ri ngata Yerusalem naria bobaa ngata nosanga "Bobaa Bimba". Napara bobaa haitu naria sangu kola niuli riara basa ntoYahudi Kola Betesda. Nantalili kola haitu naria lima-angu tambale nagaya anu nisouni. 5:3 Ri tambaletambale haitu nadea mpuu tona nadua naturu. Naria tona naburo, naria tona nakejo, naria tona napunggu bo dua ntanina. Ira pura-pura nompopea uve mojompe. 5:4 Apa sanggani-nggani *malaeka nu ELOHIM nanau ri uve kola haitu nompopojompe uvena. Bo isema-sema mokolu mesua riara uve tempo uve haitu nojompe, kaliu-liu nabelo lako ri duana. 5:5 Ri sia naria saito langgai nadua talupulu bo valu-mpaemo kasaena. 5:6 I Yesus nanggita todua haitu naturu ri sia. NisaniNapa sakuyamo kasaena duana haitu, nipekutanaNamo, "Madota iko mabelo?" 5:7 Nesana tona nadua haitu, "Guru, ledo naria tona manggeni yaku hau riara kola tempo uve kola haitu nojompe. Da nompasimbuku yaku hau mesua, nariamo tona ntanina nokolu nesua riara uve." 5:8 Bo nanguli i Yesus ka ia, "Peanggamo! Anggatakamo ompamu bo polipamo!" 5:9 Kaliu-liu nabelomo tona haitu. Nianggatakanamo ompana bo nolipamo ia. Tempo haitu nambela *eo penonto. 5:10 Sabana haitu, nangulimo pakeni-pakeni ntoYahudi ka tona nipakabelo haitu, "Eo hitu eo penonto. Nantuntuni Atura agama, ledo mamala iko mosimbuaka ompamu!" 5:11 Tapi nanguli tona haitu, "Tona nompakabelo yaku pangane nanguli ka yaku, 'Anggatakamo ompamu bo polipamo!' " 5:12 Nekutanamo *toYahudi haitu, "Isema nantudu iko manganggataka ompamu bo molipa?" 5:13 Tapi tona dako nipakabelo haitu, ledo nisanina isema nompakabelo ia, sabana i Yesus netinggalipomo ri tatanga ntodea haitu. 5:14 Naupu haitu i Yesus nomposintomu tona haitu riara Banua nu ELOHIM, bo niulikaNa ka ia, "Peinta vei! Nabelomo iko. Jadi tumo mupovia dosa ala iko ledo mambela anu nadaapa vai pade duamu tutu." 5:15 Naupu sia, haumo tona haitu nte pakeni ntoYahudi bo nanguli i Yesusmo nompakabelo ia. 5:16 Jadi nompamula lako ri kabelo ntona haitu, nieloramo dala mompandasa i Yesus, sabana nipakabeloNa tona nadua ri eo penonto. 5:17 Tapi nanguli i Yesus ka ira, "TuamaKu bate-batena nokarajaa sampe ri eo hitu, bo Yaku muni kana mokarajaa." 5:18 Nangepe tesa i Yesus haitu, pakeni ntoYahudi nompasimbuku mpuu mangelo dala mompatesi Ia. Apa Ia ledo aga nombaliunaka atura-atura eo penonto tapi niuliNa muni ELOHIM TuamaNa mboto. Ivesiamo Ia nompakasimbayu karoNa ante ELOHIM. 5:19 Jadi nanguli i Yesus ka pakeni ntoYahudi haitu, "Pariaramo tesaKu hitu. Yaku ledo mamala movia nuapa-nuapa nangoseaka dotaKu mboto, tapi anu nikitaKu lako nte TuamaKu, haitumo nipoviaKu. Nuapa-nuapa nipovia nTuamaKu, haitu muni Kupovia. 5:20 Sabana, TuamaKu nompotove Yaku, AnaNa, bo nipopakitaNa ka Yaku pura-pura anu nipoviaNa. Bo rapopakitaNa tanda-tanda nelabipa kabarakana pade anu nipoviaKu pangane ala rapokumaakamiu. 5:21 TuamaKu nompakatuvu mpanjili tona namate bo nombadekei katuvua nabaru ka ira. Ivesia muni Yaku, AnaNa, mombadekei katuvua nabaru ka isema-sema nipodotaKu. 5:22 TuamaKu mboto ledo mombatangara tona, sabana kuasa mombatangara manusia nidekeiNamo ka Yaku, AnaNa, 5:23 ala pura-pura tona mombabila Yaku, AnaNa, nasimbayu mpo pebilara Ia. Isema-sema ledo nombabila Yaku, batuana ia ledo muni nombabila TuamaKu anu nantudu Yaku. 5:24 Pariaramo tesaKu, isema-sema nangepe tesaKu bo nomparasaya ELOHIM anu nantudu Yaku, ia manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. Ia ledo mambela pehuku bo ledo rapopogaa lako nte ELOHIM tapi nariamo katuvua nabaru nte ia. 5:25 Pariaramo tesaKu hitu. Kana makava tempona bara maipia, bo sii-sii nakavamo tempona haitu, tona namatemo mangepe suaraKu, *Ana nu ELOHIM, bo ira anu mangepena bo mangoseakana, manggava katuvua mabaru. 5:26 Apa TuamaKu ELOHIM nakuasa nombadekei katuvua nabaru, bo ivesia muni Yaku, AnaNa nidekeiNa kuasa ka Yaku mombadekei katuvu nabaru. 5:27 Bo nidekeiNa muni kuasa ka Yaku mombatangara manusia sabana Yakumo tona niuli *Ana nu Manusia. 5:28 Nee mokumaa mangepe tesaKu hitu, sabana kana makava tempona pura-pura tomate mangepe suaraKu 5:29 bo mesuvu lako ponturora. Tona nabelo pokainggura matuvu mpanjili bo manggava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. Bo tona nadaa pokainggura matuvu mpanjili ala rahuku." 5:30 Bo nanguli munimo i Yesus ka pakeni-pakeni ntoYahudi, "Yaku ledo namala novia nuapa-nuapa nangoseaka dotaKu mboto. Yaku nombatangara nangoseaka anu niepeKu lako nte TuamaKu. PotangaraKu nanoa apa Yaku ledo nangoseaka dotaKu mboto tapi aga dota nTuamaKu anu nombatudu Yaku. 5:31 Ane aga Yaku saitoKu motesaki karoKu mboto bo ledo ria sabi ntanina , dopa rasanimiu ane tesaKu namala raparasayamiu atau ledo. 5:32 Tapi naria saito tona ntanina anu nompakalanto isema Yaku. TuamaKu sabiKu bo nisaniKu tesaNa haitu nakana. 5:33 Komiu nombasuro tona hau nte i Yohanes Topediu bo anu niulina nakana mami. 5:34 Kakanana ledo paraluu manusia mompakalanto isema Yaku. Tapi Kupopatora ka komiu tesa i Yohanes ala komiu mamala rapakasalama. 5:35 I Yohanes Topediu haitu nasimbayu mpo poindo nevangga bo nanggeni reme ka komiu. Bo komiu nadamba mpuu nangepe tesana. Tapi kadamba nu raramiu haitu aga sampalai. 5:36 Tapi naria sangayapa anu nompakalanto isema Yaku, bo anu haitu nopokopa pade sabi i Yohanes Topediu, haitumo pokarajaaKu. PokarajaaKu niparasaya nTuamaKu ka Yaku ala Kupakaupu. Pokarajaa haitumo nompakalanto Yaku hii nitudu nTuamaKu. 5:37 Bo TuamaKu anu nantudu Yaku, Ia muni nompakalanto isema Yaku. Dopa sanggani niepemiu suaraNa bo dopa muni sanggania nikitamiu lenjeNa. 5:38 Tesa-tesaNa ledo nipariaramiu, apa ledo niparasayamiu Yaku nituduNa. 5:39 Komiu natutu neguru isi Buku Gasa sabana niulimiu riara buku haitu rakavamiu katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. Tano isi Buku Gasa haitumo anu nompakalanto isema Yaku. 5:40 Tapi naupa komiu natutu neguru Buku Gasa, komiu bate-batena ledo nadota momparasaya Yaku ala manggava katuvua mabelo haitu. 5:41 Yaku ledo mbeki ratoiya nu manusia. 5:42 Tapi nisaniKu komiu ledo ntoto nompotove ELOHIM. 5:43 Yaku nakava nte komiu ante kuasa nTuamaKu tapi komiu ledo nadota nantarima Yaku. Ane tona ntanina nakava nte komiu ante kuasana mboto, tona haitumo nitarimamiu. 5:44 Berimbamo komiu mamala momparasaya Yaku? Apa komiu aga madota rabila nu roa. Ledo nipasimbukumiu manggava pebila nu ELOHIM Saito-itoNa! 5:45 Tapi naupa ivesia, nee rasarumakamiu Yaku mompakasala komiu ri ngayo nTuamaKu bara maipia. Naria tona mompakasala komiu, haitumo Nabi *Musa anu nisarumakamiu. 5:46 Apa ane komiu mpuu-mpuu nomparasaya tesa Nabi Musa, natantumo raparasayamiu muni Yaku, sabana karoKu hitumo anu nitesa Nabi Musa riara buku-bukuna. 5:47 Tapi ane ledo niparasayamiu anu nitulisi Nabi Musa, berimbamo komiu mamala momparasaya tesaKu?"

i Yohanes 6

6:1 Naliu haitu, i Yesus hau nevote Rano Galilea, anu niuli muni Rano Tiberias. 6:2 Nadea mpuu tona nantuntuni Ia sabana nikitaramo tanda-tanda nipokumaaka nipoviaNa nompakabelo tona nadua. 6:3 Nakava ri sambote rano, i Yesus ante ana-anaguruNa nantende ri buntina bo nonturomo. 6:4 Tempo haitu naparamo *Eo Mbaso Paskah ntoYahudi. 6:5 Tempo i Yesus nompeili ntiku, nikitaNa tona dea nakava nte Ia. Bo niulikaNa i Filipus, "Ri umba rakalauta mangali kandea radekei ka tona dea hitu?" 6:6 Nisani i Yesus mamimo anu rapoviaNa ngena tapi niuliNa ivesia ala mombauji i Filipus. 6:7 Nesanamo i Filipus, "Nau roatu kadeana doi salaka *6:7 doi salaka: sampeka doi salaka nasimbayu ante gaji ntona saeo.* raalika roti, ledo magana rapakande ka tona dea hitu. Nau damo rabagi ka ira aga mbo sakide, ledo magana." 6:8 Pade saito anaguruNa ntanina anu nosanga i Andreas, sampesuvu i Simon Petrus, nanguli 6:9 "Siimo ngana langgai anu nobaku lima-angu roti jelai *6:9 roti jelai: Roti nipovia lako ri jelai. Jelai iamo sangaya tuda-tuda eva pae, nolenje eva dale tie sakide. Tempo nggaulu ri bagia Palestina bo Mesir, jelai namurapa pade gando sampe nipakande ka binata, bo nipovia roti nikande ntona napepa.* bo rombaa bau. Tapi nuapa batuana haitu ka tona ivehitu kadeana?" 6:10 Nanguli i Yesus, "Tudumo todea monturo." Ri ponturo haitu nakavoko. Jadi tona dea haitu nonturo puramo ri bavo nggavoko haitu. Kadea nu langgai hamai nitasere lima-njobu. 6:11 Naupu haitu, i Yesus nangala roti bo nanguli tarima kasi ka ELOHIM. Bo nitubi-tubiNa roti haitu ka todea anu nonturo ri sia. Ivesia muni nipoviaNa ante bau. Bo tona dea haitu nangande sampe nabosu. 6:12 Nabosupa ira, nangulimo i Yesus ka ana-anaguruNa, "Pasiromu puramo labi-labi nu roti bo bau haitu. Nee sampe maria anu ratedaka." 6:13 Jadi lako ri lima-angu roti jelai nikande ntodea haitu, nipasiromura labina, da naganapa sapulu rotonda. 6:14 Nipeinta ntodeapa anu nipovia i Yesus, notesamo ira, "Mpuu-mpuu Ia mai *nabi nisarumakata makava ri dunia!" 6:15 Nisani i Yesus ira nopatuju makava mompasuu Ia majadi magaura. Jadi nalaimo Ia saitoNa hau ri bulu. 6:16 Nggoviana haitu, notuamo ana-anaguru i Yesus hau ri rano. 6:17 Bo nesavi sakayamo ira hau mevote ri ngata Kapernaum. Nabongimo tapi i Yesus dopa nakava nte ira. 6:18 Tempo haitu nakavamo poiri narimboso sampe nambasomo balumba rano. 6:19 Ira novose sakaya nitasere bara lima atau bara ono-kilo lako ri talinti, pade nikitara i Yesus nolipa ri bavo nu uve rano tumai nantotoaka sakayara. Nanggita haitu, navioramo rarara. 6:20 Tapi nanguli i Yesus ka ira, "Nee maeka! Yaku hii!" 6:21 Nangepe haitu, nadambamo rarara nompopompene i Yesus riara sakayara. Bo sampesanika nakavamo sakayara ri talinti anu nikalaura. 6:22 Naeo mpadondo, todea anu naboli ri sambote rano haitu nangelo i Yesus. Nitorara aga sangu sakaya hamai riavi. Bo nitorara i Yesus ledo nesavi sakaya nosanggani-nggani ante ana-anaguruNa, aga ira bayangi nesavi sakaya hau ri sambotena. 6:23 Naupu sia, nakavamo bara sakuya sakaya ntanina lako ri ngata Tiberias nesampo napara ponturo ntodea nangande roti naupu i Yesus nanguli tarima kasi nte ELOHIM. 6:24 Nisani ntodeapa i Yesus domo naria hamai bo domo muni naria ana-anaguruNa, nesavi sakaya munimo ira hau mangelo i Yesus ri ngata Kapernaum. 6:25 Tempo tona dea nosintomu nte i Yesus ri sambote rano, nipekutanaramo, "Guru, ipia Komiu nakava ri sii?" 6:26 Nesanamo i Yesus, "Pariaramo tesaKu! Komiu nangelo Yaku sabana komiu nangande roti sampe nabosu. Ledo nisanimiu patuju ntanda nabaraka nipoviaKu haitu. 6:27 Nee aga mokarajaa ala manggava kandea anu masalisa maupu atau mavai. Agina komiu mokarajaa ala manggava kandea anu ledo mavai bo anu mombadekei katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. Yaku, *Ana nu Manusia mombadekei kandea haitu ka komiu, sabana Yakumo nianggataka nTuamaKu ELOHIM mantui pokarajaa haitu." 6:28 Pade nekutanamo ira, "Nuapa masipato rapovia kami ala pokainggu kami rapokonoa nu ELOHIM?" 6:29 Nesana i Yesus, "Iveimo anu nipokonoa nu ELOHIM: Parasayamo Yaku anu nituduNa." 6:30 Bo nanguli vaimo ira, "Ane ivesia, tanda nuapa rapoviaMiu ala rakita kami bo raparasaya kami Komiu? Povia nuapa rapoviaMiu? 6:31 Apa totua kami nggaulu nangande roti anu niuli '*manna' ri karava bai. Haitu nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'NidekeiNa ka ira kandea lako ri suruga rakandera.' *6:31 Mazmur 78:24* " 6:32 Nanguli i Yesus ka ira, "Pariaramo tesaKu, ledo i *Musa bara ipia anu nombadekei kandea lako ri suruga ka komiu. Tapi TuamaKu anu mombadekei kandea mpuu lako ri suruga ka komiu. 6:33 Apa kandea nopuna lako ri ELOHIM, haitumo Ia anu nanau lako ri suruga bo nombadekei katuvua ka manusia." 6:34 Nanguli vaimo todea haitu, "Ane ivesia, Guru, dekei ka kamimo kandea haitu eo-eo." 6:35 Nanguli i Yesus ka ira, "Yakumo hii kandea anu nombadekei katuvua haitu. Isema-sema makava nte Yaku, domo maara, bo isema-sema momparasaya Yaku, domo mabai tambolona sampe ri kasae-saena. 6:36 Tapi evamo niuliKu ka komiu pangane, naupa nikitamiumo Yaku, ledo niparasayamiu. 6:37 Pura-pura tona nidekei nTuamaKu ka Yaku kana momparasaya Yaku, bo isema-sema momparasaya Yaku ledo ntoto Kupoara. 6:38 Apa Yaku nanau lako ri suruga, ledo movia dotaKu mboto, tapi movia anu nipodota nu ELOHIM anu nantudu Yaku. 6:39 Bo iveimo dota nu ELOHIM anu nantudu Yaku, ala ledo malipo nau saitoa lako ri pura-pura tona nidekeiNa ka Yaku. Ira pura-pura kana Kupakatuvu mpanjili ri kaupu nu dunia. 6:40 Iveimo dota nTuamaKu, ala pura-pura tona anu mombasani bo momparasaya Yaku, AnaNa, manggava katuvua mabelo sampe ri kasaesaena. Bo Kupakatuvu mpanjili ira ri kaupu nu dunia." 6:41 Nangepe tesa haitu nongutu-ngutumo *toYahudi ri sia, sabana i Yesus nanguli, "Yakumo hii kandea anu nanau lako ri suruga." 6:42 Nosimpotesamo ira, "Bai! Ledo Ia hitu i Yesus ana i Yusuf? Nisanita pura tina tuamaNa. Berimba sampe niuliNa Ia nanau lako ri suruga?" 6:43 Nangepe haitu, nangulimo i Yesus ka ira, "Nee mongutu. 6:44 Ledo ria saitoa mamala momparasaya Yaku ane ledo rakeniaka nTuamaKu anu nantudu Yaku. Bo isema-sema nomparasaya Yaku, kana Kupakatuvu mpanjili ri kaupu nu dunia. 6:45 Riara buku *nabi-nabi nitulisi ivei: 'Pura-pura tona rapatuduki nu ELOHIM.' ( 6:45 Yesaya 54:13)*Jadi isema-sema mompariara pepatuduki nTuamaKu bo meguru lako nte Ia, tantu raparasayana Yaku. 6:46 Nee rasarumakamiu nariamo tona anu nanggita TuamaKu. Yaku anu nakava lako nte ELOHIM, aga Yaku saitoKu nanggita Ia. 6:47 Pariaramo tesaKu hitu, isema-sema nomparasaya Yaku, matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 6:48 Yakumo hii kandea anu nombadekei katuvua nabelo. 6:49 Totuamiu nggaulu nangande kandea anu niuli 'manna' ri karava bai, bo ira pura-pura namate. 6:50 Tapi ledo ivesia ante kandea anu nanau lako ri suruga. Isema-sema mangande kandea haitu ledo mamate. 6:51 Yakumo hii kandea anu nanau lako ri suruga, anu nombadekei katuvua nabelo haitu. Isema-sema mangande kandea hitu, matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Kandea anu nombadekei katuvua nabelo, batuana isi karoKu anu Kudekei ala manusia mamala matuvu mabelo sampe ri kasae-saena ." 6:52 Nangepe tesa i Yesus haitu, nosinjanai mbotomo toYahudi. Nosipekutanamo ira, "Berimba tona haitu mamala mombadekei isi karoNa rakandeta?" 6:53 Bo nanguli i Yesus ka ira, "Pariaramo tesaKu hitu, ane komiu ledo mangande isi karoKu, Ana nu Manusia, bo ledo manginu raaKu, komiu ledo ntoto matuvu mabelo. 6:54 Tapi isema-sema mangande isi karoKu bo manginu raaKu, iamo matuvu mabelo sampe ri kasae-saena, bo Kupakatuvu mpanjili ia ri kaupu nu dunia. 6:55 Apa, isi karoKu haitumo kandea mpuu bo raaKu haitumo panginu mpuu. 6:56 Isema-sema mangande isi karoKu bo manginu raaKu, iamo maroo mosangu rara ante Yaku bo Yaku maroo mosangu rara ante ia. 6:57 TuamaKu anu nantudu Yaku, Iamo puna katuvua nabelo, bo katuvuKu nopuna lako nte Ia. Ivesia muni tona anu mangande isi karoKu, katuvuna mopuna lako nte Yaku. 6:58 Yakumo hii kandea anu nanau lako ri suruga. Kandea hitu ledo eva 'manna' nikande ntotuamiu nggaulu. Naupa ira nangande 'manna' haitu, namatemo ira. Tapi isema-sema mangande kandea hitu matuvu mabelo sampe ri kasae-saena." 6:59 Pura-pura tesa haitu nitesa i Yesus tempo nipatudukiNa tona riara *banua petupu ri ngata Kapernaum. 6:60 Naupu nangepe tesa i Yesus haitu, nadeamo topangoseaka Ia nanguli, "Hu! Nakaja gaga pepatuduki hitu! Isema mompakule mangoseaka tesa eva haitu?" 6:61 Nisani i Yesusmo topangoseaka Ia nongutu-ngutu ivesia, jadi niulikaNa ira, "Noura raramiu mangepe pepatudukiKu pangane? 6:62 Natantu nau rakitamiu Yaku, Ana nu Manusia meore mpanjili hau ri ponturoKu pamulana, dopa muni raparasayamiu. 6:63 Kuasa nu manusia ledo mompakule nombadekei katuvua nabelo, aga Nosa Gasa nu ELOHIM. Tesa-tesa niuliKu ka komiu, nakava lako ri Nosa Gasa bo tesa-tesa haitumo nombadekei katuvua nabelo. 6:64 Tapi da naria sanu komiu ledo nomparasaya." I Yesus nanguli ivesia sabana nisaniNa mamimo lako ri pamulana isema ledo momparasaya bo isema mompobalu Ia bara maipia. 6:65 Pade niuliNa muni, "Haitu sampe niuliKu ka komiu pangane, ledo ria saitoa mamala momparasaya Yaku ane ledo rapaloga nTuamaKu." 6:66 Nompamula lako ri eo haitu, nadea topangoseaka i Yesus nompalaisi Ia bo domo nadota nangoseaka Ia. 6:67 Jadi i Yesus nompekutana anaguruNa sapulu randua haitu, "Berimbamo? Rapalaisimiu muni Yaku?" 6:68 Nesana i Simon Petrus, "Pue, nte isema rakalau kami? Aga Komiu nombatesa tesa anu nombadekei katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. 6:69 Kami nomparasayamo bo nisani kami, Komiumo ToGasa anu nakava lako nte ELOHIM." 6:70 Nesana i Yesus, "Yaku mbotomo nompelisi komiu sapulu randua tutu. Tapi naupa ivesia, naria saito komiu nipopale nu Magau Seta!" 6:71 Tona nipatuju i Yesus iamo i Yudas ana i Simon Iskariot. Apa naupa i Yudas haitu saito lako nte ira sapulu randua, ia haitumo anu mompobalu i Yesus ngena.

i Yohanes 7

7:1 Naupu haitu, i Yesus hau nompesayo ngata-ngata ri bagia Galilea. Domo nadota Ia hau ri bagia Yudea sabana pakeni-pakeni *ntoYahudi hamai da nangelo dala mompatesi Ia. 7:2 Tempo haitu naparamo eo mbaso ntoYahudi anu niuli *Posusa Sou Tava. 7:3 Tuei-tuei i Yesus nanguli ka Ia, "Aginamo Iko hau ri bagia Yudea ala pura-pura topangoseaka Iko hamai rakitara muni kabaraka-kabaraka Mupovia. 7:4 Apa isema-sema madota rasani ntodea, ledo ratabuniakana poviana. Jadi popakitamo tanda nipokumaaka nipoviaMu ka todea." 7:5 Niulira ivesia sabana nau i Yesus sampesuvura mboto, ledo muni niparasayara Ia. 7:6 Nesanamo i Yesus, "Dopa tempona Kupopakita karoKu. Ane komiu, ledo nompetempo ane maria loga hau, 7:7 apa ledo ria tona navuu matana nte komiu. Tapi Yaku nipovuu mata ntona nadaa ri dunia hitu sabana Yaku nantuenaka pokainggura nadaa. 7:8 Koimo komiu ri posusa haitu. Yaku dopa hau, sabana dopa nakava tempoKu." 7:9 Ivesiamo i Yesus notesa ka sampesuvu-sampesuvuNa. Bo naupu haitu, Ia da naboli ri bagia Galilea. 7:10 Nalaipa sampesuvu i Yesus hau ri Yerusalem, hau munimo Ia saitoNa. Ia hau ri posusa haitu nggalino-lino ala ledo rasani ntodea. 7:11 Ri posusa haitu, pakeni-pakeni ntoYahudi nangelo Ia. Ira nekutana-tana, "Ri umba tano Ia?" 7:12 Ri tatanga ntodea nadeamo tona nosikalivaya nanguli i Yesus. Naria sanu nanguli, "Ia tona nabelo." Tapi naria muni sanu nanguli, "Ledo! Ia nombabagiu todea!" 7:13 Tapi ledo ria saitoa tona nabia nanguli ri ngayo ntodea, sabana naeka ira ka pakeni-pakeni ntoYahudi. 7:14 Nagantanga posusa haitu pade nesua i Yesus hau ri doyata *Banua nu ELOHIM bo nompamulamo nompatuduki tona. 7:15 Pakeni ntoYahudi nokumaa mpuu nangepe pepatuduki i Yesus, bo nanguli, "Hai! Nakuya sampe nadea mpuu nisaniNa, tano mai Ia ledo nosikola?" 7:16 Nesana i Yesus ka ira, "PepatudukiKu ledo lako ri pangisaniKu mboto, tapi lako nte ELOHIM anu nantudu Yaku. 7:17 Isema-sema madota mangoseaka dota nu ELOHIM, natantumo rasanina pepatudukiKu hitu lako nte ELOHIM, bo ledo lako nte Yaku mboto. 7:18 Isema-sema nompatuduki lako ri pangisanina mboto, ia mbeki ratoiya ntona. Tapi isema-sema ledo nompekirika karona mboto tapi nompasimbuku ala topantudu ia haitu ratoiya, iamo nanoa, ledo ria tenggona. 7:19 Nabi *Musa nombadekei ka komiu *Atura-atura agama nggaulu, tapi ledo ria saitoa komiu natutu nangoseaka Atura-atura haitu. Ane ledo nakana tesaKu hitu, nakuya komiu nompasimbuku mompatesi Yaku?" 7:20 Nesanamo tona dea haitu, "Iko nipesua nu *seta! Isema nompasimbuku mompatesi Iko?" 7:21 Nesana i Yesus, "Aga sangaya kabaraka nipoviaKu bara ipia *7:21 Kabaraka haitumo nompakabelo tona napunggu ri Kola Betesda. Peinta Yohanes 5:1-18. Nantuntuni atura-atura agama Yahudi, nitagi nokarajaa ri eo-eo penonto. Panguli pakeni ntoYahudi, kabaraka muni ledo mamala rapovia ri eo penonto.* bo komiu nahera sabana nipoviaKu ri *eo penonto. 7:22 Komiu biasa *nombasuna ana langgaimiu ri eo penonto nangoseaka atura nidekei Nabi Musa, *7:22 atura nidekei Nabi Musa: Atura-atura agama Yahudi nanguli ngana langgai kana rasuna ane umuruna nagana valu-eo. Naupa eo haitu nambela eo penonto kana nipoviara ala nee mombaliunaka ada posuna haitu.* nau kakanana ada haitu ledo nopuna lako nte i Musa tapi lako nte totuamiu nggaulu. 7:23 Komiu novia *ada posuna ri *eo penonto ala ledo raliunakamiu Atura-atura anu nidekei i Musa. Jadi nakuya komiu narau ka Yaku nompakabelo saito tona nadua njumanggaro ri eo penonto? 7:24 Nee mompakasala tona nangoseaka anu nikita matamiu, tapi nangoseaka kanoana!" 7:25 Naupu haitu naria bara sako-ndua toYerusalem nanguli, "Ledo Ia hitumo tona nielo nu pakeni-pakeni ala rapatesira? 7:26 Tapi peintamo! Ia notesa ri ngayo ntodea bo ledo ria saitoa tona nombabali tesaNa. Nee-nee bara nisani nu pakenita Iamo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM! 7:27 Tapi ledo bara. Apa ane Magau Topepakasalama makava, ledo rasanita lako ri umba kakavana. Tapi tona hitu, nisanita lako ri umba kakavaNa." 7:28 Jadi tempo i Yesus da nompatuduki ri doyata Banua nu ELOHIM, nitesaNa ante suaraNa namangga, "Nisanimiu tano isema Yaku bo lako ri umba kakavaKu? Yaku ledo nakava nangoseaka dotaKu mboto, tapi Yaku nakava nangoseaka dota nu ELOHIM anu nombatudu Yaku. Iamo masipato raparasaya. Ledo ntoto nisanimiu Ia, 7:29 tapi Yaku nosisani ante Ia, sabana Yaku nakava lako nte Ia bo Iamo nantudu Yaku tumai." 7:30 Nangepe haitu, nipasimbukura mombasaka Ia. Tapi ledo ria saitoa nompakule nombasakaNa sabana dopa nakava tempona nipakatantu nu ELOHIM. 7:31 Tapi nadea lako ri todea haitu nomparasaya Ia. Niulira, "Magau Topepakasalama mpuumo Ia, apa nadea mpuu kabaraka nipoviaNa!" 7:32 *ToFarisi nangepe todea nanggalivaya notesa i Yesus. Haitumo sabana ira bo *balengga-balengga ntopanggeni pesomba ntoYahudi nantudu bara sako-ndua topojaga Banua nu ELOHIM hau mombasaka i Yesus. 7:33 Tempo haitu, i Yesus nanguli ka todea, "Sampalaipa Yaku mosangganinggani ante komiu pade hau manjili nte Ia anu nantudu Yaku. 7:34 Komiu mangelo Yaku, tapi ledo rakavamiu Yaku. Bo ledo mamala komiu hau ri ponturo Kukalau." 7:35 Nangepe tesa i Yesus haitu, naingumo pakeni ntoYahudi. Nosimpekutanamo ira, "Hau ri umba tano Ia sampe ledo rakavata Ia? Bara hau nte toYahudi anu nonturo ri ngata-ngata ntona ledo toYahudi bo mompatuduki tona ledo toYahudi? 7:36 Nuapa muni batuana tesaNa nanguli kita mangelo Ia tapi ledo rakavata Ia, bo ledo mamala kita hau ri ponturo rakalauNa?'" 7:37 Ri eo kaupuna, eo matana posusa haitu, i Yesus neangga ri doyata Banua nu ELOHIM bo notesa ante suara namangga, "Isema-sema nabai tambolona, kamaimo nte Yaku bo manginu. 7:38 Isema-sema nomparasaya Yaku kana maria uve moili lako riara ntaina anu mombadekei katuvua nabelo, nangoseaka anu nitulisi riara Buku Gasa." 7:39 Uve nipatuju i Yesus, haitumo Nosa Gasa nu ELOHIM anu radekei ka tona nomparasaya Ia. Tempo haitu, Nosa Gasa dopa nidekei ka topomparasaya sabana i Yesus dopa neore hau ri suruga bo nipakaoge nu ELOHIM. 7:40 Nadea tona nangepe tesa i Yesus haitu bo naria sanu ira nanguli, "Natantumo Ia *nabi anu nijanji nu ELOHIM nggaulu!" *7:40 nabi anu nijanji nu ELOHIM nggaulu: Peinta Ulangan 18:15.* 7:41 Bo naria muni sanu ira nanguli, "Ia hitumo Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM!" Tapi naria muni sanu tona nanguli, "Ledo! Magau Topepakasalama ledo makava lako ri bagia Galilea! 7:42 Apa riara Buku Gasa nitulisi Magau Topepakasalama meumba lako ri muli Magau *Daud, bo makava lako ri ngata Betlehem ngata nipompoanaka Magau Daud." *7:42 I Yesus nipakambaso ri ngata Nazaret ri bagia Galilea, tapi bara ledo nisanira Ia mpuu-mpuu nipoanaka ri ngata Betlehem ri bagia Yudea.* 7:43 Jadipa todea haitu nosinjanai, sanu nomparasaya i Yesus, sanu ledo. 7:44 Naria bara sako-ndua ira madota mombasaka Ia, tapi ledo ria saitoa nabia nanggangisiNa. 7:45 Naupu sia, topojaga Banua nu ELOHIM anu nitudu mombasaka i Yesus pangane, nanjili hau nte toFarisi bo balenggabalengga ntopanggeni pesomba. Nakava hamai, toFarisi bo balenggabalengga haitu nanguli ka ira, "Nakuya ledo nikenimiu tona haitu tumai?" 7:46 Nesanamo topojaga Banua nu ELOHIM haitu, "Dopa naria niepe kami tona notesa mpo Ia." 7:47 Nesanamo toFarisi, "NibagiuNa munimo komiu? 7:48 Peintamo! Ledo ntoto ria pakeni agama atau toFarisi nomparasaya Ia! 7:49 Aga todea biasa gahaitu nomparasaya, apa ledo nisanira Atura-atura agama. Nasurukavumo ira!" 7:50 Saito toFarisi hamai nosanga i Nikodemus. Sangganimo ia hau nte i Yesus. Nanguli ia ka roa-roana, 7:51 "Nangoseaka Atura-atura agamata, ledo mamala rapakasalata tona ane dopa niepeta parakarana bo dopa niparesata pokaingguna." 7:52 Nesana roa-roana toFarisi, "Nakuya nisalikukamiu Ia? Komiu muni toGalilea? Paresamo Buku Gasa pakabelo-belo! Rakitamiu ledo ria saitoa nabi meumba lako ri bagia Galilea!" 7:53 Naupu haitu, nanjilimo ira pura-pura hau ri banuara mboto.

i Yohanes 8

8:1 Tapi i Yesus hau ri Bulu *Zaitun. 8:2 Kamaile bobayana, hau vaimo Ia nesua ri doyata *Banua nu ELOHIM, bo nakavamo todea nasiromu nte Ia. Nonturomo Ia bo nompatuduki ira. 8:3 Tempo haitu, nakavamo *guru-guru agama bo *toFarisi nanggeni saito mombine nikavara nobualo. Mombine haitu nipopeanggara ri ngayo ntodea. 8:4 Bo niulikara i Yesus, "Guru, mombine hitu nikava kami nobualo. 8:5 Riara Atura-atura agama, naria parenta i *Musa nanguli, ane mombine nokainggu ivesia kana rarempe ante vatu sampe mamate. Jadi berimba panggavaMiu pokainggu nu mombine hitu?" 8:6 Patuju nu pompekutanara haitu mombatoliani tesa i Yesus ala mamala rapakasalara Ia. Tapi i Yesus ledo notingo. Ia aga notungga notulisi tana ante koya-mpaleNa. 8:7 Tapi ledo nenonto ira nompekutana-tana. Jadi kaupuna niumbaraka i Yesusmo balenggaNa bo nanguli, "Isema-sema komiu ledo nadosa, iamo mokolu mombarempe mombine hitu ante vatu." 8:8 Naupu i Yesus notesa ivesia, notungga vaimo Ia notulisi tana ante koya-mpaleNa. 8:9 Nangepe tesa i Yesus haitu, nalai saito-saitomo ira lako ri sia, nompamula lako ri totua sampe tona namuda. Kaupuna nalai puramo, naboli damo i Yesus ante mombine pangane batena neangga ri belana. 8:10 Bo niumbaraka i Yesus balenggaNa bo niulikaNa mombine haitu, "Ri umba puramo tona pangane? Domo ria topombahuku iko?" 8:11 Nesana mombine haitu, "Domo ria, Pue." Nanguli i Yesus, "Yaku muni ledo mombahuku iko. Panjilimo bo tumo rapovia dosa." 8:12 Naupu haitu nanguli vaimo i Yesus ka todea, "Yakumo hii reme dunia. Isema-sema mangoseaka Yaku ledo matuvu ri kalandana, tapi manggava reme anu mombadekei katuvua mabelo." 8:13 Nesana toFarisi, "Aga tesaMu mboto tu! Jadi ledo nakana." 8:14 Nesana i Yesus, "Nau karoKu mboto nitesaKu, nakana tesaKu sabana nisaniKu lako ri umba kakavaKu bo hau ri umba Kukalau. Tapi ledo nisanimiu lako ri umba kakavaKu bo hau ri umba Kukalau. 8:15 Komiu nompakasala tona nangoseaka pompekirimiu mboto. Yaku ledo nompakasala tona. 8:16 Tapi ane rapana Kupakasala tona, natantumo pobotusiKu manoa, sabana ledo aga pobotusiKu saitoKu tapi pobotusi nTuamaKu anu nantudu Yaku. 8:17 Riara Atura-atura agama naria nitulisi ivei: 'Ane maria randua sabi masimbayu tesara riara potangara, tesara namala raparasaya.' *8:17 Ulangan 17:6; 19:15* 8:18 Naria randua anu nombasabiki Yaku. Yaku mboto saito, bo karanduana TuamaKu anu nantudu Yaku." 8:19 Bo nekutana vaimo ira, "Ri umba TuamaMu?" Nesana i Yesus, "Ledo nisanimiu mpuu Yaku. Bo ledo muni nisanimiu mpuu TuamaKu. Ane rapana nisanimiu mpuu Yaku, natantu rasanimiu mpuu TuamaKu." 8:20 Tesa i Yesus haitu nitesaNa ri doyata Banua nu ELOHIM tempo Ia nompatuduki tona napara peti pomboli doi pesomba. Ledo ria saitoa tona namala mombasaka Ia sabana dopa nakava tempoNa. 8:21 Bo nanguli vaimo i Yesus ka todea, "Yaku malai lako ri sii bo raelomiu Yaku, tapi komiu aga rapopogaa lako nte ELOHIM sabana dosamiu. Komiu ledo mamala hau ri ponturo Kukalau." 8:22 Nangepe haitu, nosiulikamo pakeni *ntoYahudi, "Bara Ia mopatuju mompatesi karoNa mboto, sabana niuliNa kita ledo mamala hau ri ponturo rakalauNa." *8:22 Nangoseaka pomparasaya ntoYahudi, ane tona mompatesi karona mboto, nyawana kana ranavusaka riara narakaa.* 8:23 Tapi nanguli i Yesus ka ira, "Komiu nopuna lako ri dunia hitu, tapi Yaku nopuna lako ri suruga. Komiu todea ri dunia hitu, tapi Yaku ledo. 8:24 Haitu sampe niuliKu ka komiu, komiu mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM sabana dosamiu. NiuliKumo isema Yaku. *8:24 isema Yaku ATAU: "YAKU NARIA". Riara agama Yahudi, sanga nu ELOHIM nagasapa iamo "ELOHIM" atau "Yehovah". Batuana "Yaku Naria". Peinta Pesuvu 3:14. Ri buku hitu anu nitulisi i Yohanes, i Yesus nasaro nanguli "Yaku naria" rapopakita Iamo nasimbayu nte ELOHIM.* Ane ledo raparasayamiu tesaKu haitu, komiu mpuu-mpuu mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM sabana dosamiu." 8:25 Bo nekutana vaimo toYahudi, "Kakanana, isema tano Iko?" Nesana i Yesus, "Domo ria gunana Kutesa ka komiu! *8:25 Domo ria gunana Kutesa ka komiu: Tafsiran ntanina: Anu nitesaKu ka komiu lako ri pamulana!* 8:26 Da nadeapa mamala Kuuli mompakasala komiu, tapi ledo Kuuli. Aga anu niepeKu lako nte Ia anu nantudu Yaku, haitumo Kutesa ka manusia ri dunia. Bo Ia namala raparasaya." 8:27 Ledo nisanira i Yesus notesaki TuamaNa ri suruga. 8:28 Haitu sampe niuliNa vai ka ira, "NiuliKu ka komiu isema Yaku. Bo maupu komiu manganggataka Yaku, *Ana nu Manusia, *8:28 manganggataka Yaku, Anu nu Manusia: Patuju ntesa hitu, i Yesus kana raanggataka pakalanga ri kayu salib bo meore hau ri suruga. Peinta muni Yohanes 12:32-33.* ri *kayu salib , tempo haitu pade rasanimiu tesaKu hitu nakana bo rasanimiu muni ledo ria sangayaa nipoviaKu nangoseaka dotaKu mboto. Tapi Yaku bate-batena notesa nangoseaka anu nipatuduki nTuamaKu ka Yaku. 8:29 Ia anu nantudu Yaku, Ia muni nomporoa Yaku. Ledo rapalambaNa Yaku saitoKu, sabana Yaku bate-batena novia anu nompakadamba raraNa." 8:30 Naliu i Yesus notesa ivesia, nadeamo tona nomparasaya Ia. 8:31 Naupu haitu, i Yesus nanguli ka toYahudi anu nomparasaya Ia, "Ane komiu maroo mangoseaka tesaKu, komiu mpuu-mpuu topangoseaka Yaku. 8:32 Bo ane ivesia, rasanimiumo pepatuduki nakana sampe komiu rakabasaka lako ri pobatuamiu." 8:33 Nesana pakeni ntoYahudi, "Kami hii muli i Abraham. Dopa sanggania kami nipobatua ntona. Berimba bo niuliMiu kami domo rapobatua?" 8:34 Nesana i Yesus ka ira, "Pariaramo tesaKu hitu. Isema-sema novia dosa, iamo nipobatua nu dosa. 8:35 Ane batua, ledo natantu makuasa riara banua nu madika. Tapi ane ana nu madika, natantumo ia makuasa riara banua ntuamana. 8:36 Jadi, ane *Ana nu ELOHIM mbotomo mombakabasaka komiu lako ri dosa , makabasaka mpuumo komiu! 8:37 NisaniKu komiu pura-pura muli i Abraham. Tapi nau damo ivesia, komiu madota mompatesi Yaku, sabana ledo nipokonomiu mantarima pepatudukiKu. 8:38 Anu nikitaKu nte TuamaKu, haitumo nitesaKu ka komiu. Tapi komiu aga novia anu nipatuduki ntuamamiu ka komiu." 8:39 Nesana ira ka i Yesus, "Tuama kami i Abraham." Nanguli i Yesus, "Ane komiu mpuu-mpuu muli i Abraham, natantumo pokainggumiu mabelo, nasimbayu mpo pokainggu i Abraham. 8:40 Yaku nompasimbayu ka komiu pepatuduki nakana anu niepeKu lako nte ELOHIM, tapi komiu aga nompasimbuku mompatesi Yaku. Ledo ivesia pokainggu i Abraham! 8:41 Pokainggumiu tu nanjava pokainggu ntuamamiu mboto!" Nesana vaimo ira, "Kami ledo ana vone! Tuama kami aga saito, haitumo ELOHIM." 8:42 Nanguli i Yesus ka ira, "Ane ELOHIM tuamamiu, tantu rapotovemiu Yaku, sabana Yaku nopuna lako nte Ia. Yaku nakava ledo nangoseaka dotaKu mboto, tapi nangoseaka dota nu ELOHIM anu nantudu Yaku. 8:43 Natantumo ledo nipahamiu tesaKu sabana ledo nipokonomiu mantarima pepatudukiKu. 8:44 Komiu nasimbayu ante tuamamiu, *Magau nu Seta! Komiu batena madota mangoseaka dotana. Lako ri pamulaname ia bate-batena topepatesi. Ia ledo nosabingga ka anu nakana, sabana ledo ria nuapa-nuapa nakana riara ntaina. Masipato ia modava, apa ia topodava mami bo puna nu dava. 8:45 Yaku notesa anu nakana ka komiu, bo ledo niparasayamiu sabana komiu muni topodava . 8:46 Coba popakita ka Yaku dosaKu! Nakana anu nitesaKu, jadi nakuya ledo niparasayamiu? 8:47 Tona nopuna lako nte ELOHIM mompariara tesa nu ELOHIM. Tapi komiu ledo nompariara tesaNa sabana komiu ledo nopuna lako nte ELOHIM." 8:48 Nangepe tesa haitu, nangulimo toYahudi ka i Yesus, "Hm! Nakana mpuu niuli kami! Iko nipesua nu *seta! Iko nasimbayu mpo *toSamaria naruto!" 8:49 Nesana i Yesus, "Yaku ledo nipesua nu seta. Yaku nombabila TuamaKu, tapi aga nisalaimiu Yaku. 8:50 Yaku ledo mbeki rabila ntona. Tapi TuamaKu madota Yaku rabila ntona bo Iamo topotangara nanoa. 8:51 Pariaramo tesaKu hitu. Isema-sema mangoseaka tesaKu ledo mamate sampe ri kasae-saena." 8:52 Nangepe haitu nanguli toYahudi ka i Yesus, "Hitupa nisani kamimo nipesua nu seta mpuumo Iko! I Abraham bo *nabi-nabi nggaulu namate puramo. Tapi panguliMu, isema-sema nangoseaka tesaMu ledo mamate sampe ri kasae-saena! 8:53 Berimbamo? Naogepa Iko pade tuputa i Abraham? Ia bo nabi-nabi nggaulu namate puramo! Isema ntoto Iko sampe Iko nabia notesa ivesia?" 8:54 Nesana i Yesus, "Ane Yaku mombabila karoKu mboto, ledo ntoto maria batuana. Tapi TuamaKu nombabila Yaku bo Iamo anu nipangakumiu ELOHIM nisombamiu, 8:55 nau komiu ledo nosisani ante Ia. Tapi Yaku nosisani belo ante Ia. Ane rapana Kuuli Yaku ledo nosisani ante Ia, tantu Yaku majadi topodava nasimbayu mpo komiu. Tapi Yaku mpuu-mpuu nosisani ante Ia bo Yaku natutu nangoseaka tesaNa. 8:56 Totuamiu nggaulu i Abraham, nadamba mpuu rarana sabana nisanina rakitana Yaku makava. Nikitanamo bo nadamba mpuumo rarana." 8:57 Nanguli vaimo toYahudi, "Ba! Iko tu dopa rakavana lima-pulu mpae umuruMu! Berimba sampe Iko nanguli nikitaMumo i Abraham, totua kami nggaulu?" 8:58 Nesanamo i Yesus, "Pariaramo tesaKu. Dopame i Abraham nipoanaka, naria mamimo Yaku!" *8:58 Naria mamimo Yaku ATAU: "Yaku Naria": Riara basa Ibrani "YAKU NARIA" sanga nu ELOHIM. Peinta Pesuvu 3:14. Ane nanguli ivesia, i Yesus nompakalanto Ia nasimbayu nte ELOHIM. Jadi toYahudi madota mombarempe Ia ante vatu sabana nipakasimbayuNa karoNa ante ELOHIM.* 8:59 Nangepe tesa i Yesus haitu, nangala vatumo toYahudi mombarempe Ia. Tapi Ia netinggalipo lako ri tatangara bo nalai lako ri Banua nu ELOHIM haitu.

i Yohanes 9

9:1 Tempo i Yesus noliu, nikitaNa saito tona naburo mami lako ri pompoanaka. 9:2 Nekutanamo ana-anaguru i Yesus, "Guru, isema nadosa sampe tona hitu naburo mami lako ri pompoanaka? Totuana atau ia mboto?" 9:3 Nesana i Yesus, "Ledo ia nadosa, ledo muni totuana. Tapi haitu najadi ala kuasa nu ELOHIM mamala rakita riara nggatuvuna. 9:4 Ane eona da narava, kita kana movia pokarajaa nu ELOHIM anu nantudu Yaku. Apa ane mabongimo domo mamala mokarajaa. 9:5 Sanggariana Yaku riara dunia hitu, Yakumo reme anu nompakareme pekiri nu manusia." 9:6 Naupu nitesaNa ivesia, niteveulusiNamo tana bo nipinjukiNa pade nigeseNa ri mata ntoburo. 9:7 Pade nituduNa, "Koi doupimo matamu ri uve Kola Siloam." Siloam batuana "Nitudu." Jadi hau mpuumo toburo haitu. Nakava ri Kola Siloam, nidoupinamo matana. Nanjilipa ia, nekita mo matana. 9:8 Tona nosadoyata ante ia bo tona nanggita ia nerapi-rapi ri bivi dala bara ipia, nosipekutana, "Ledo ia haitu tona nonturo ri bivi dala nerapi-rapi bara ipia?" 9:9 Naria sanu nanguli, "Nakana! Iamo!" Tapi naria muni sanu tona nanguli, "Ledo ia, aga lenjena nasimbayu." Tapi ia mboto nanguli, "Yakumo!" 9:10 Jadi nipekutanaramo, "Berimba sampe matamu nekita?" 9:11 Nesana ia, "Tona nosanga i Yesus notoveulusi tana, bo nipinjukiNa sakide tampo haitu, bo nigeseNa ri mataku. Pade nituduNa yaku hau mombadousi mataku ri Kola Siloam. Jadi hau mpuumo yaku bo naupu nendou namalamo mataku nekita." 9:12 Nekutana vaimo ira, "Ri umbamo tona haitu?" Nesana toburo, "Ledo nisaniku." 9:13-14 Tempo i Yesus nombagalo tana ante veuluNa bo nompopekita mata ntoburo haitu nambela *eo penonto. Jadi haitumo sampe toburo anu nabelomo matana nikeni ntona hau ri ngayo *ntoFarisi. 9:15 Bo toFarisi muni nompekutana toburo, "Berimba sampe matamu nipopekita?" Nesana ia, "NigeseNa tampo mataku pade nidousiku bo namalamo mataku nekita." 9:16 Bara sako-ndua toFarisi haitu nanguli, "Natantumo i Yesus haitu ledo lako nte ELOHIM, sabana Ia ledo nangoseaka atura-atura eo penonto." Tapi naria muni sanu nanguli, "Umbamo tona nadosa mamala movia kabaraka ivehaitu?" Jadi nosisala panggava ira. 9:17 Jadi nipekutana ntoFarisi vaimo toburo, "Berimba panggavamu, apa matamu nipakabeloNa." Nesana toburo, "Ia *nabi." 9:18 Tapi ledo niparasaya ntoFarisi *9:17 toFarisi . Ri naskah basa Yunani nitulisi: "toYahudi".* tona haitu mpuu-mpuu naburo bo dako nipopekita matana. Jadi nipokiora tina tuama ntoburo nipakabelo matana haitu 9:19 bo nipekutanara, "Nakana mpuu hitumo anamiu anu niulimiu naburo mami lako ri pompoanaka? Berimba sampe sii-sii nabelomo matana?" 9:20 Nesana tina tuama ntoburo haitu, "Nisani kami, ia mpuu-mpuu ana kami, bo ia mpuu-mpuu naburo mami lako ri pompoanaka. 9:21 Tapi bara berimba sampe ia namala nekita sii-sii, ledo nisani kami. Bo ledo muni nisani kami bara isema nompakabelo matana. Aginamo ia mboto rapekutanamiu. Ia nambasomo. Ia mbotomo mamala mesanaka pompekutanamiu." 9:22 Tina tuamana nanguli ivesia sabana naekamo ira ka toFarisi *9:22 toFarisi. Ri naskah basa Yunani nitulisi: "toYahudi".* . Apa toFarisi haitu nasintuvumo isema-sema mompangaku i Yesus *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM, domo radekei metupu ri *banua petupu. 9:23 Haitumo sampe tina tuamana nanguli, "Ia nambasomo. Aginapa ia mboto rapekutanamiu." 9:24 Naupu haitu, nipokiora vai sangganipa toburo haitu bo nipekutanara, "Ulimo anu nakana ri ngayo nu ELOHIM! Nisani kamimo tona nompakabelo matamu haitu tona nadosa!" 9:25 Bo nesana toburo haitu, "Ledo nisaniku bara nadosa Ia bara ledo. Tapi anu nisaniku, pangane yaku naburo, tapi hitupa nekitamo mataku." 9:26 Bo nanguli vaimo toFarisi ka ia, "Nuapa nipoviaNa ka iko? Berimba pompakabeloNa matamu?" 9:27 Nesana toburo haitu, "Nitesakumo ka komiu pangane tapi ledo niparasayamiu. Nakuya rapekutanamiu vai? Madota muni komiu mangoseaka Ia?" 9:28 Naraumo ira bo niraira ivei: "Ikomo tu topangoseaka Ia, kami ledo! Kami topangoseaka i *Musa! 9:29 Nisani kami ELOHIM notesa nte i Musa nggaulu. Tapi tona haitu, ledo nisani kami unu nu apuNa." 9:30 Bo nesana vaimo toburo haitu, "Hai! Nahera mpuu yaku! Ledo nisanimiu lako ri umba kakavaNa, tapi Ia nompakabelo mataku naburo! 9:31 Nisanita ELOHIM ledo nangepe posambaya ntona nadosa, tapi Ia nompetalingai posambaya ntona netupu nte Ia bo nangoseaka dotaNa. Ane tona haitu ledo lako nte ELOHIM, berimbamo Ia mompakabelo mataku? 9:32 Lako ri lamba pamulana dopa sanggani niepeta naria tona namala nompakabelo mata ntona naburo mami lako ri pompoanaka. 9:33 Ane tona haitu ledo lako nte ELOHIM, natantumo Ia ledo mamala movia nuapa-nuapa." 9:34 Nesana ira, "Hih! Iko tu todosa mami lako ri pompoanaka! Ledo ntoto masipato iko mompatuduki kami!" Jadi nompamula lako ri eo haitu, domo nidekeira tona haitu metupu ri banua petupu. 9:35 Niepe i Yesusmo tona haitu domo radekei metupu ri banua petupu ntoYahudi, hau Ia mosinggavaka bo nipekutanaNa, "Berimbamo? Niparasayamu *Ana nu Manusia?" 9:36 Nesana tona haitu, "Isema tona niuliMiu, Guru? Uli ka yaku ala kuparasaya Ia." 9:37 Nanguli i Yesus ka ia, "Nikitamumo Ia. Iamo notesa ante iko." 9:38 Bo nanguli tona haitu, "Ane ivesia, Pue! Niparasayakumo!" Bo nantaputumo ia mombasomba i Yesus. 9:39 Nanguli i Yesus ka ia, "Patuju kakavaKu ri dunia hitu ala mompakalanto sala ntona ala tona naburo mamala mekita, bo tona nisarumakana nekita, majadi maburo." 9:40 Naria bara sako-ndua toFarisi neangga ri sia bo niepera i Yesus nanguli ivesia, nekutanamo ira, "NisarumakaMu kami hii naburo muni?" 9:41 Nesana i Yesus, "Ane rapana komiu naburo mami, natantumo ledo nadosa komiu. Tapi komiu nanguli namala nekita. Haitu sampe komiu bate-batena nadosa."

i Yohanes 10

10:1 "Pariaramo tesaKu hitu. Ane tona aga nompene vala nesua riara gimpu bo ledo nesua ri bobaa, tona haitu topangangga bo topeago. 10:2 Tapi topoevu bimba-bimba haitu, nesua ri bobaa nu gimpu. 10:3 Topojaga gimpu mombabuka bobaa ka ia, bo bimba-bimba haitu mombatalingai suarana ane rapokiona sangara sangu-sangu. Bo rakenina ira hau ri savalikuna. 10:4 Ane nesuvu ri savalikuna puramo bimba, topoevu molipa mokolu ka bimbana haitu. Bo bimba-bimba haitu mangoseaka purina, sabana nisanira suara ntopoevu. 10:5 Bimba-bimba haitu ledo mangoseaka tona ntanina, tapi aga rapalaikara tona haitu, sabana ledo nisanira suarana." 10:6 I Yesus notesa porapa haitu ka *toFarisi, tapi ledo nisanira batuana. 10:7 Sabana haitu, nanguli vaimo i Yesus ka ira, "Pariaramo tesaKu hitu! Yakumo hii bobaa rapesua nu bimba hau riara gimpu. 10:8 Pura-pura tona nakava nokolu ka Yaku, aga topangangga bo topeago. Tapi bimba-bimba ledo nombatalingai suarara. 10:9 Yakumo hii bobaa. Isema-sema mesua modala nte Yaku rapakasalama. Ia mamala mesua bo mesuvu manggava kandea. 10:10 Ane topangangga, ia aga tumai mangangga, mepatesi, bo mompakagero. Tapi Yaku hii nakava ala manusia manggava katuvua mabelo bo katuvua haitu ledo ria kakurana." *10:1-10 Bimba nirapaka topomparasaya, bo topeago bo topangangga nirapaka guru mpodava.* 10:11 "Yakumo hii topoevu nabelo. Yaku nasadia mamate ala bimbaKu matuvu. 10:12 Tona nigaji anu ledo topoevu bimba bo ledo muni tupu nu bimba, ane rakitana asulaku makava mombaraga bimba-bimba, aga rapalaikana bimba-bimba haitu apa ledo bimbana mboto. Jadi bimba haitu raraga bo rasaka nu asulaku sampe masimpotare. 10:13 Tona nigaji haitu mangova malai sabana ia aga nigaji. Ledo rapotovena bimba-bimba haitu. 10:14-15 Yakumo hii topoevu nabelo. TuamaKu nisaniNa Yaku bo Yaku nisaniKu muni Ia. Ivesia muni nisaniKu pura-pura bimbaKu bo bimbabimbaKu nisanira Yaku. Bo Yaku mamate ala bimba-bimbaKu mamala matuvu. 10:16 Da nariapa bimba-bimbaKu ntanina anu dopa nesua riara gimpu hitu. Ira muni kana Kukeni tumai. Ira mombatalingai suaraKu bo pura-pura bimbaKu majadi salunu rapoevu ntona saito. 10:17 TuamaKu nompotove Yaku sabana Yaku nasadia nombadekei karoKu rapatesi ala Yaku matuvu mpanjili. 10:18 Ledo ria saitoa tona mamala mompatesi Yaku ane ledo Kudekei. Tapi Yakumo anu mombadekei karoKu rapatesi nangoseaka dotaKu mboto. Yaku nakuasa mombadekei karoKu rapatesi bo Yaku nakuasa muni matuvu mpanjili, sabana haitumo niparenta nTuamaKu ka Yaku." 10:19 Nangepe tesa i Yesus haitu, nosinjanai vai *toYahudi. 10:20 Nadea ira nanguli, "Ia haitu nipesua nu *seta! Nagila ntotomo Ia! Rapokuya raepeta tesaNa?" 10:21 Tapi naria muni sanu tona nanguli, "Ledo! Ane tona nipesua nu seta, ledo ivesia tesana! Natantumo seta ledo mamala mompakabelo tona naburo!" 10:22 Naliu haitu, nakavamo gantana *Posusa Mombatora Pobaruki Banua nu ELOHIM ri ngata Yerusalem. Posusa haitu nambela tempo naranindi. 10:23 I Yesus nolipa ri tambale ri doyata *Banua nu ELOHIM anu nosanga *Tambale Magau Salomo. 10:24 Bo nakavamo pakeni ntoYahudi nantagui Ia hamai. Nekutanamo ira, "Sampe maipia Iko mompakaingu kami? Ane Iko mpuu-mpuu *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM, uli pakalanto ka kami!" 10:25 Nesana i Yesus, "NiuliKumo ka komiu, tapi ledo niparasayamiu. Kabaraka-kabaraka nipoviaKu ante kuasa lako nte TuamaKu nompopaisani ka komiu isema Yaku hii. 10:26 Tapi ledo ntoto niparasayamiu sabana komiu ledo bimba-bimbaKu. 10:27 Bimba-bimbaKu nantalingai tesaKu bo nisaniKu ira bo nioseakara Yaku. 10:28 Yaku nombadekei ka ira katuvu mabelo sampe ri kasae-saena bo ira ledo ntoto rapopogaa lako nte ELOHIM. Ledo ntoto maria saitoa tona mamala mangago bimbaKu lako nte Yaku. *10:28 mangago bimbaKu lako nte Yaku: batuana, manggeni tona moura pomparasayara.* 10:29 TuamaKu niparasayakaNa ka Yaku bimba-bimba haitu bo Iamo naogepa pade pura-pura anu naria. Ledo ntoto ria saitoa tona mamala mangago ira lako nte Ia. 10:30 Yaku bo TuamaKu ledo ria posisalana, aga saito." 10:31 Nangepe tesaNa haitu, niala ntoYahudimo vatu raporempera i Yesus. 10:32 Tapi nanguli i Yesus ka ira, "Nadeamo povia nabelo lako nte TuamaKu nipopakitaKu ka komiu. Povia umbana sampe rarempemiu vatu Yaku?" 10:33 Nesana toYahudi, "Ledo poviaMu nabelo sampe Iko rarempe kami vatu. Tapi sabana Iko nompandaente ELOHIM. Iko aga manusia biasa, tapi Iko nompakasimbayu karoMu ante ELOHIM!" 10:34 Nesana i Yesus, "Riara Atura-atura agamamiu, naria tesa nu ELOHIM ka pakeni ntoYahudi nggaulu nitulisi ivei: 'Komiu pura-pura nanjava ELOHIM.' *10:34 Mazmur 82:6* 10:35 Anu nitulisi riara Buku Gasa haitu ledo nabali-bali tapi bate-batena nakana sampe ri kasae-saena. Tona nantarima tesa nu ELOHIM nggaulu haitu niuliNa 'nanjava ELOHIM', 10:36 nemopa Yaku! Apa Yakumo hii nipelisi nu ELOHIM bo nituduNa tumai ri dunia! Jadi nakuya komiu nanguli Yaku nompandaente ELOHIM sabana niuliKu Yakumo hii *Ana nu ELOHIM? 10:37 Ane rapana ledo Kupovia pokarajaa niparasaya nTuamaKu ka Yaku, nee raparasayamiu Yaku. 10:38 Tapi nipoviaKu pokarajaa haitu jadi kana raparasayamiumo Yaku. Nau ledo madota komiu momparasaya tesaKu, kana raparasayamiu sabana anu nipoviaKu. Ivesiamo rasanimiu mpuu-mpuu Yaku nosangu rara nte TuamaKu bo TuamaKu muni nosangu rara nte Yaku." 10:39 Nangepe haitu, pakeni ntoYahudi nompasimbuku vaimo mombasaka i Yesus, tapi nalaimo Ia. 10:40 Naupu haitu, haumo i Yesus nanjili ri sambote Binangga Yordan. Bo Ia naroo hamai ri ponturo i Yohanes Topediu nombadiu tona bara ipia. 10:41 Nadea tona hau nosinggava nte Ia. Bo simbo notesamo ira, "I Yohanes ledo ntoto novia kabaraka. Tapi ia nantesa i Yesus bo tesana haitu nakana mpuu!" 10:42 Bo nadea tona hamai nomparasaya i Yesus.

i Yohanes 11

11:1-2 Naria saito langgai nosanga i Lazarus anu nonturo ri ngata Betania nosanggani-nggani ante sampesuvuna mombine anu nosanga i Maria bo i Marta. I Maria mombine nombatoli lana dupa ri kada i Yesus bo nipakabaina ante buluana. Naria sanggani i Lazarus nadua ntamo. 11:3 Jadi sampesuvuna randua nombatudu tona hau mangulika i Yesus ivei: "Pue, vega nipotoveMiu nadua." 11:4 Nangepe kareba haitu, nangulimo i Yesus, "Duana haitu dopa rapomatena. Haitu najadi ala ELOHIM mompopakita kuasaNa. Bo lako ri duana haitu, rasani ntona Yaku, *Ana nu ELOHIM, nakuasa muni." 11:5 I Yesus nompotove i Marta, i Maria bo i Lazarus. 11:6 Tapi tempo niepeNa karebana i Lazarus nadua, nitunggaiNa rombongipa kasaena pade hau Ia. 11:7 Naliu rombongi haitu, niuliNa ka ana-anaguruNa, "Anumo, kita manjili hau ri bagia Yudea." *11:7 Ngata Betania ponturo gi Lazarus, ri bagia Yudea napara ngata Yerusalem.* 11:8 Nesana anaguruNa, "Guru, dopa nasae *toYahudi hamai madota mombarempe Komiu ante vatu sampe mamate. Nuapa sabana sii-sii Komiu madota hau vai?" 11:9 Nanguli i Yesus ka ira, "Saeo sapulu rojaa kasaena. Tona nolipa ri eona, ledo matepasunu vatu kadana, apa nikitana reme anu nombavanta dunia. 11:10 Tapi tona nolipa tempo nabongi, matepasunu vatu kadana sabana ledo ria nuapa-nuapa nompakareme dalana." *11:9-10 Batuana, ane dopa makava tempona nipakatantu nu ELOHIM, dopa makuya-kuya i Yesus, nirapaka Ia da nolipa ri eona.* 11:11 Ivesiamo tesa i Yesus ka anaguruNa. Naupu haitu, nipapolaNa tesaNa ka ira. NiuliNa, "Vegata i Lazarus namonjomo. Tapi hau Kulike ia." 11:12 Bo nesana ana-anaguru i Yesus, "Ane namonjo mpuumo i Lazarus, tantu ia kana mabelo mpanjili lako ri duana haitu." 11:13 Nisarumaka nu anaguruNa namonjo biasa i Lazarus. Tano mai patuju tesa i Yesus nanguli i Lazarus namatemo. 11:14 Haitumo sabana i Yesus notovontoo ka ana-anaguruNa, "I Lazarus namatemo. 11:15 Nadamba raraKu Yaku ledo naria hamai tempo ia namate, sabana kamatena haitu manggeni belo ka komiu ala raparasayamiu Yaku. Anumo, haumo kita mompeinta i Lazarus." 11:16 Bo i Tomas anu nidae "Ngana Rapi" nanguli ka roa-roana anaguru i Yesus, "Anumo, kita mangoseaka Ia ala kita muni mamate mosanggani-nggani ante Ia." 11:17 Tempo i Yesus nakava ri ngata Betania, pata-mbongimo kasaena i Lazarus ri dayo. 11:18 Ngata Betania haitu napara ngata Yerusalem, nitasere talu-kilo kakavaona. 11:19 Jadi nadeamo toYahudi nakava nte i Marta bo i Maria mompakavoe rarara sabana sampesuvura i Lazarus namatemo. 11:20 Niepe i Martapa naparamo i Yesus, hau ia mantomunaka Ia. I Maria nepopea ri banuana. 11:21 Nosinggavapa nte i Yesus, nangulimo i Marta ka Ia, "Pue, ane naria Komiu ri sii tempo haitu, ledo mamate sampesuvuku i Lazarus. 11:22 Tapi naupa ivesia, nisaniku nuapa-nuapa raperapiMiu sii-sii, radekei nu ELOHIM ka Komiu." 11:23 Nanguli i Yesus ka i Marta, "Sampesuvumu haitu da matuvu mpanjili." 11:24 Nanguli i Marta, "Iyo. Nisaniku ia matuvu mpanjili ri kaupu nu dunia tempo pura-pura tona namate matuvu mpanjili." 11:25 Nanguli i Yesus ka i Marta, "Yakumo anu nompakatuvu mpanjili tona namate bo Yakumo nombadekei katuvua nabelo. Isema-sema nomparasaya Yaku, nau ia mamatemo, ia batena matuvu mabelo. 11:26 Bo isema-sema natuvu nabelo bo nomparasaya Yaku, ledo mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. Niparasayamu anu niuliKu hitu?" 11:27 Nanguli i Marta, "Iyo, Pue. Niparasayakumo Komiu tu Ana nu ELOHIM, *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM makava ri dunia." 11:28 Naupu i Marta notesa ka i Yesus ivesia, hau ia nompokio i Maria bo nanggalivaya ka ia, "Nakavamo i Guru. Ia madota mosinggava nte iko." 11:29 Nangepe tesa i Marta haitu, neanggamo i Maria hau nasalisa mosinggava nte i Yesus. 11:30 Tempo haitu, i Yesus dopa nesua rangata Betania. Ia da ri savalikuna, ri ponturo niposinggavaNa ante i Marta. 11:31 ToYahudi anu nompakavoe rara i Maria ri banuana nanggita ia nompari-mpari hau. Jadi hau muni ira netuntuni ri puri. Nisarumakara ia hau ri dayo mantangisi sampesuvuna. 11:32 Nakavapa i Maria nte i Yesus, nantaputumo ia ri ngayoNa bo nanguli, "Pue, ane naria Komiu ri sii bara ipia, natantumo ledo mamate sampesuvuku." 11:33 Tempo i Yesus nanggita i Maria nte toYahudi anu nomporoa ia notumangi-mangi, nasusa mpuumo raraNa. 11:34 Bo nekutanamo Ia, "Ri umba dayona?" Nesanamo ira, "Pue, kaimo, hau rapeintata." 11:35 Notumangimo i Yesus. 11:36 Nanggita haitu, nanguli toYahudi anu nantuntuni i Maria pangane, "Peintamo. Nipotove i Yesus mpuumo i Lazarus." 11:37 Tapi naria muni sanu ira nanguli ka roa, "Tona naburo namala nipakabeloNa. Nakuya bo ledo namala nipakabeloNa i Lazarus nadua ala ia ledo mamate?" 11:38 I Yesus nanggaparai dayo i Lazarus ante susa raraNa. Dayo haitu bolo vatu ri kente nu bulu, vambana niupi ante vatu mbaso. 11:39 Nanguli i Yesus, "Lelakamo vatu haitu!" Tapi nanguli i Marta, sampesuvu ntomate haitu, "Pue, natantu navaumo ia, apa pata-mbongimo ia riara dayona." 11:40 Nanguli i Yesus ka i Marta, "Nuapa niuliKu ka iko pangane? Ane muparasaya, mukita kaoge kuasa nu ELOHIM!" 11:41 Naupu sia, nilelakaramo vatu mbaso nipombatutui dayo haitu. Pade nitingoa i Yesusmo langi bo nosambaya, "Tata, Yaku nosukuru sabana posambayaKu hitu niepeMiumo. 11:42 NisaniKu Komiu bate-batena nangepe posambayaKu, tapi niuliKu ivesia ala raepe ntona ri sii ala raparasayara Komiumo nombatudu Yaku tumai ri dunia." 11:43 Naupu notesa ivesia, nongaremo i Yesus ante suara namangga, "Lazarus! Pesuvumo!" 11:44 Bo nesuvu mpuumo i Lazarus lako riara nu dayo. Kadana bo palena da nibeve sompu bo balenggana da nipou kae. Bo nanguli i Yesus ka ira, "Volemo pompouna ala mabelo ia molipa." 11:45 Nadea toYahudi nakava mompakavoe rara i Maria bo nikitara anu nipovia i Yesus. Bo nadeamo ira nomparasaya Ia. 11:46 Tapi naria muni sanu hau nte *toFarisi nombatesa ka ira anu nipovia i Yesus. 11:47 Jadi balenggabalengga *ntopanggeni pesomba bo *toFarisi nompasiromu *toPolibu Mbaso Agama Yahudi. Niulira ka topolibu anu nasiromu haitu, "Nuapa masipato rapoviata? Nadea mpuu kabaraka nipovia ntona haitu. 11:48 Ane kita batena mompalamba Ia ivesia, natantumo pura-pura tona momparasaya Ia ngena! Bo kaupuna *tantara nu Magau Mbaso ri ngata *Roma makava mombagero *Banua nu ELOHIM bo pura-pura ngatata!" 11:49 Naria saito ira nosanga i Kayafas, anu najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba mpae haitu. NiulikaNa ira, "Ledo nisanimiu nuapa-nuapa! 11:50 Ledo ntoto nipekirimiu kabelo ka todea! Aginapa saito tona mamate pade todea rapakaropu! Agina saito mamate manjambei todea!" 11:51 Kakanana tesa i Kayafas haitu ledo nitesana lako ri pekirina mboto, tapi ia niposumba nu ELOHIM sabana ia Pakeni nTopanggeni Pesomba mpae haitu. Ia nombaboto kamate i Yesus manjambei todea toYahudi. 11:52 Bo ledo aga toYahudi, tapi nibotusina muni i Yesus mamate ka pura-pura ana-ana nu ELOHIM ntanina ri umba-umba ri dunia, ala ira rapasiromu majadi sangu. 11:53 Jadi nompamula lako ri eo haitu, pakeni ntoYahudi nasintuvumo mompatesi i Yesus. 11:54 Sabana haitu, i Yesus domo noliu ri ngata-ngata ntoYahudi, ala domo rakita ntona. Tapi nalai Ia lako ri bagia Yudea hau ri ngata Efraim napara karava bai. Bo naroo hamai nosanggani-nggani ante anaguruNa. 11:55 Tempo haitu naparamo eo mbaso agama Yahudi anu niuli *Eo Mbaso Paskah. Jadi nadeamo tona lako ri ngata-ngata ntoYahudi nantende hau ri ngata Yerusalem ala mantuntuni *ada pompakagasa karora dopame rapamula Eo Mbaso Paskah. 11:56 Nakava hamai, nielo-elora i Yesus. Bo ane ira nasiromu ri Banua nu ELOHIM, nosimpekutana ira, "Berimba panggavamiu? Makava Ia ri posusa ngena, atau ledo?" 11:57 Tapi balengga-balengga ntopanggeni agama bo toFarisi lave niulira mami, "Isema-sema nangisani ponturo i Yesus, kana raulina ka kami ala Ia mamala rasaka!"

i Yohanes 12

12:1 Ono-eopa pade *Eo Mbaso Paskah, i Yesus hau ri ngata Betania, ngata niponturo i Lazarus nipakatuvuNa mpanjili lako ri kamatena bara ipia. 12:2 Hamai nipovia posusa mombabila i Yesus. I Marta nantulungi nanggeni kandea ka toposusa bo i Lazarus nonturo ri tatangara nangande nosanggani-nggani ante i Yesus. 12:3 Tempo ira nonturo hamai, i Maria nangala sabotolo lana vangi *narwastu anu nasuli mpuu alina, nitasere santanga lite isina. Bo nakavamo ia mombatoli lana haitu ri kada i Yesus tandana pebilana, bo nipakabaina ante buluana. Bo riara banua haitu navangi mpuu soana lako ri lana vangi haitu. 12:4 Nanggita haitu, notesamo saito anaguru i Yesus anu nosanga i Yudas Iskariot anu mompobalu Ia bara maipia. Niulina, 12:5 "Nakuya ledo nipobaluka lana nasuli alina haitu nte alina taluatu doi salaka *12:5 doi salaka: Sampeka doi salaka nasimbayu ante gaji ntona saeo.* bo alina haitu radekei ka tona napakasi?" 12:6 Kakanana ledo tona napakasi nitora i Yudas, tapi aga karona mboto apa ia topelea. Iamo anaguru anu niparasaya nombaboli doira, bo sanggani-sanggani nipeleana doi haitu. Haitu sampe niulina ivesia. 12:7 Tapi nangulimo i Yesus ka i Yudas, "Dekeikamo ia movia haitu, sabana anu nipoviana haitu mantora eo pombatana Yaku ngena. *12:7 Nantuntuni kabiasa ntoYahudi, tomate nisompu ante lana vangi bo rampa-rampa.* 12:8 Tona napakasi bate-batena maria ri tatangamiu, tapi Yaku ledo." 12:9 Nadea mpuu *toYahudi nangepe lelena i Yesus naria ri ngata Betania. Jadi haumo ira manggita i Yesus bo muni manggita i Lazarus anu nipakatuvuNa mpanjili lako ri kamatena. 12:10 Balenggabalengga ntopanggeni agama nasintuvu mompatesi i Lazarus muni. 12:11 Sabana, naupu i Lazarus nipakatuvu mpanjili, nadeamo toYahudi domo nadota nangoseaka balengga-balengga ntopanggeni agama. Ira aga nangoseaka i Yesus bo nanjarumaka Ia. 12:12 Naeo mpadondo, todea anu nakava ri ngata Yerusalem mantuntuni *posusa Paskah, niepera i Yesus makava ri ngata Yerusalem muni. 12:13 Jadi nialara tava ndate *12:13 tava ndate: Tava-tava haitu nitalera ri dala rapoliu i Yesus ala mombabila Ia nangoseaka ada ntoYahudi ane maria tomaoge makava riara ngatara. Peinta Matius 21:8; Markus 11:8.* bo hau ira nombatomunaka i Yesus bo nongare-ngaremo ira, "*Hosana! Ratoiyamo ELOHIM! Maoge belo ka Ia anu nakava niposumba nu ELOHIM! Iamo Magau *ntoIsrael!" (12:13 Mazmur 118:26) 12:14 I Yesus nanggava sangu ana *keledai bo nipesaviNa. PesaviNa haitu nompakadupa tesa nitulisi riara Buku Gasa ivei: 12:15 "Kadambamo komiu tupu ngata Yerusalem! Peintamo! Magaumiu makava nesavi ana nu keledai! *12:15 keledai: Ane Magau makava mesavi jara, batuana ia nakava mosieva. Tapi ane ia makava mesavi keledai, batuana ia nakava mosinggabelo ante tupu ngata haitu.* " (12:15 Zakharia 9:9) 12:16 Jadi nibila ntodea mpuu i Yesus tempo Ia nesua riara ngata Yerusalem. Tapi dopa nisani nu ana-anaguruNa batuana. Naliu Ia natuvu mpanjili lako ri kamateNa bo neore hau ri suruga, pade nisanira pebila ntodea ka i Yesus nompakadupa anu nitulisi riara Buku Gasa pangane. 12:17 Todea anu nosanggani-nggani ante i Yesus tempo Ia nompokio i Lazarus lako riara dayo bo nompakatuvu mpanjili ia, todea gahaitumo notesa kajadia haitu ka tona ntanina. 12:18 Jadi nadea tona hau nombatomunaka i Yesus, sabana niepera i Yesus novia kabaraka haitu. 12:19 Nanggita haitu, nosimpotesamo *toFarisi, "Nidagimo kita! Peinta vei! Pura-pura tona ri dunia hau nangoseaka Ia!" 12:20 Ri tatanga ntodea hau metupu nte ELOHIM ri ngata Yerusalem tempo *posusa Paskah haitu, naria muni bara sako-ndua toYunani. 12:21 Ira nakava nangulika i Filipus, "Ane mamala, kami madota mosinggava nte i Yesus." (I Filipus haitu tona lako ri ngata Betsaida ri bagia Galilea.) 12:22 Nangepe perapira haitu, hau i Filipus notesa ka i Andreas bo ira randua hau nanguli perapi haitu ka i Yesus. 12:23 I Yesus notesa kamateNa ka ira. NiuliNa, "Nakavamo tempona ELOHIM mompopakita kaoge *Ana nu Manusia, haitumo kaogeKu. 12:24 Pariaramo tesaKu hitu: ane angu mpae ledo ratuda ri tana, pae haitu bate-batena aga sangu, ledo movua. Tapi ane angu mpae haitu ratuda ri tana, kaupuna pae haitu movua madea. 12:25 Isema-sema aga nompotove katuvuna ri dunia hitu kana malipo katuvuna bara maipia. Tapi isema-sema ledo nompotove katuvuna riara dunia hitu, manggava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. 12:26 Isema-sema mokarajaa ka Yaku kana mangoseaka Yaku ala ri umba-umba Kukalau, ia mosanggani-nggani nte Yaku. Bo isema-sema mokarajaa ka Yaku natantu rabila nTuamaKu. 12:27 Hitupa nasusa mpuumo raraKu. Nuapa Kuuli? Madota Kuperapi TuamaKu mombakabasaka peparajea anu majadi ri karoKu ngena. Tapi ledo Kuperapi ivesia, sabana patuju kakavaKu ri dunia hitu ala mombarasai peparajea haitu." 12:28 Jadi nanguli i Yesus ka TuamaNa, "Tata, popakita kaogeMiu ka manusia!" Naupu niuliNa ivesia, nariamo suara lako ri langi nanguli, "NipopakitaKumo kaogeKu bo Kupopakita vai." 12:29 Nangepe suara haitu, sanu tona nanguli naria guru kede. Tapi naria muni sanu ira nanguli *malaeka notesa ka i Yesus. 12:30 Jadi nanguli i Yesus ka ira, "Tesa niepemiu pangane ledo aga mompakaroso raraKu, tapi mompakaroso raramiu. 12:31 Sii-sii nakavamo tempona dosa nu manusia ri dunia ratangara. Sii-sii temponamo *Magau nu Seta anu nakuasa ri dunia, radagi. 12:32 Bo tempo Yaku raanggataka pakalanga ri tinja, *12:32 Basa Yunani: raanggataka pakalanga lako ri tana . Batuana, raanggataka ri kayu salib pade meore hau ri suruga. Peinta Yohanes 3:14.* Kupakeni pura-pura manusia mangoseaka Yaku." 12:33 I Yesus notesa ivesia ala mompopaisani ka ira dala kamateNa ri *kayu salib ngena. 12:34 Bo nanguli todea ka Ia, "Lako ri Buku Atura Agama, nisanita *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM kana matuvu sampe ri kasae-saena. Jadi berimba sampe niuliMiu Ana nu Manusia kana mamate raanggataka pakalanga ri tinja? Isema Ana nu Manusia haitu?" *12:34 Nangoseaka todea, Ana nu Manusia nasimbayu ante Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM bo Magau Topepakasalama haitu matuvu sampe ri kasae-saena. Tapi i Yesus nanguli Ana nu Manusia kana mamate raanggataka ri kayu salib. Jadi ira naingu nuapa sabana Ia kana mamate. Jadi niulira bara Ana nu Manusia ledo nasimbayu ante Magau Topepakasalama haitu.* 12:35 Nesana i Yesus, "Damo sampalai reme maroo nte komiu. Jadi agina komiu molipa tempo da nareme ala komiu ledo rakava nu landa. Tona nolipa riara kalandana ledo nisanina hau ri umba rakasondana. 12:36 Parasayamo Yaku kamba da naria nosangganinggani ante komiu nompakareme dunia ala komiu batena matuvu riara reme." 12:37 Naupa nadeamo kabaraka nipoviaNa ri ngayora, ledo niparasayara Ia. Naupu i Yesus notesa ivesia, nalaimo Ia lako nte todea bo domo nadota Ia rakitara. 12:38 Haitu najadi ala madupamo tesa nitulisi Nabi Yesaya nggaulu ivei: "Pue, ledo ria tona nomparasaya kareba nikeni kami ka ira! Nau kuasaMiu nipopakita ka ira, ledo muni nipariarara." ( 12:38 Yesaya 53:1) 12:39 Jadi ira ledo nompakule nomparasaya, sabana Tupu nompakakaa bagara. Evamo tesa nipasimbayu Nabi Yesaya ivei: 12:40 "Tupu nompakaburo matara bo nompakakaa bagara, ala matara ledo mekita bo rarara ledo mesani, ala ira ledo manjili nte Ia bo rapakabeloNa." (12:40 Yesaya 6:10) 12:41 Nabi Yesaya nanguli ivesia sabana nisaninamo kaoge anu maria nte i Yesus bo nibotona. 12:42 Naupa ivesia, nadea muni pakeni ntoYahudi nomparasaya i Yesus. Tapi ira aga nomparasaya nggalino sabana naeka ira nte toFarisi, nee-nee ira domo radekei metupu ri *banua petupu. 12:43 Ira nomparasaya nggalino sabana nipokonorapa ratoiya nu manusia pade ratoiya nu ELOHIM. 12:44 Bo i Yesus nanguli nte suara namangga ri tatanga ntodea, "Isema-sema nomparasaya Yaku, ledo aga nomparasaya Yaku tapi niparasayana muni ELOHIM anu nantudu Yaku. 12:45 Bo isema-sema nanggita Yaku, nikitana muni ELOHIM anu nantudu Yaku. 12:46 Yaku tumai ri dunia mompakareme manusia, ala isema-sema momparasaya Yaku domo monturo ri kalandana. 12:47 Ane maria tona mangepe tesaKu tapi ledo raoseakana tesa haitu, ledo Yaku mombahuku ia. Apa Yaku nakava ri dunia hitu, ledo mombahuku manusia, tapi mompakasalama manusia. 12:48 Tona nompoara Yaku bo ledo nompariara tesaKu, naria anu mombahuku ira. TesaKu haitu mombahuku ira ri kaupu nu dunia, 12:49 apa Yaku ledo notesa nangoseaka dotaKu mboto. Yaku aga nanguli anu niparenta nTuamaku ka Yaku, sabana Iamo nantudu Yaku makava ri dunia. 12:50 Bo nisaniKu muni parentaNa haitu mombadekei katuvua mabelo sampe ri kasae-saena. Jadi tesa nitesaKu ka komiu aga nangoseaka anu niparenta nTuamaKu ka Yaku."

i Yohanes 13

13:1 Tempo haitu naparamo *Eo Mbaso Paskah. Bo nisani i Yesus naparamo gantana rapalaisiNa dunia hitu bo manjili hau nte TuamaNa. Ia mpuu-mpuu nompotove ira anu najadi todeaNa ri dunia bo nipotoveNa sampe ri kaupuna. *13:1 nipotoveNa sampe ri kaupuna: Tafsiran ntanina: Bo nipopakitaNa toveNa ledo ria kaupu-upuna.* 13:2 I Yesus bo ana-anaguruNa nonturo nangande nosanggani-nggani bo bongina haitu *Magau nu Seta netuu ri pekiri i Yudas ana i Simon Iskariot ala mompobalu i Yesus ka baliNa. 13:3 Nisani i Yesus TuamaNa ELOHIM nombadekei pura-pura kuasa ka Ia. Bo nisaniNa muni Ia nakava lako nte ELOHIM bo Ia manjili hau nte ELOHIM. 13:4 Jadi neanggamo Ia nombavonju baju ndoeNa, bo nialaNa handu nipoukaNa kopeNa. 13:5 Naupu haitu nitoliNa uve riara loya. Bo nitoposiNa kada *13:5 notoposi kada: bago notoposi kada ntona nireke bago nu batua, ledo bago masipato rapovia nu guru ka anaguruna.* nu anaguruNa saito-saito pade nipakabaiNa ante handu nipompouNa kopeNa. 13:6 Tempo i Yesus nakava nte i Simon Petrus, nanguli i Petrus ka Ia, "Pue, Komiu tano mombatoposi kadaku?" 13:7 Nanguli i Yesus ka ia, "Sii-sii dopa nisanimu batuana anu nipoviaKu hitu. Nggapurina pade musani." 13:8 Tapi nanguli vaimo i Petrus ka i Yesus, "Nee, Pue! Nee mpuu ratoposiMiu kadaku!" Nesanamo i Yesus, "Ane ledo Kutoposi kadamu, iko ledo mpuu anaguruKu." 13:9 Nangepe haitu, nanguli i Simon Petrus, "Ane ivesia, Pue, nee aga kadaku ratoposiMiu tapi paleku bo balenggaku muni." 13:10 Tapi nanguli i Yesus ka ia, "Tona naupu nandiu nagasa njumanggaromo, domo paraluu radiu. Aga kadana kana ratoposi pakagasa. Komiu nagasamo, aga saito ledo nagasa." 13:11 Niuli i Yesus ivesia sabana nisaniNa isema mompobalu Ia ka baliNa. Haitu sampe niuliNa, "Aga saito ledo nagasa." 13:12 Naupu i Yesus notoposi kadara, nipasuaNa mpanjili baju ndoeNa, bo nonturo mpanjili Ia pade nipekutanaNamo ana-anaguruNa, "Nisanimiu batuana anu dako nipoviaKu ka komiu pangane? 13:13 Niulimiu Yaku Gurumiu bo Tupumiu, bo tesamiu haitu nakana, sabana Yaku mpuu-mpuu Gurumiu bo Tupumiu. 13:14 Jadi ane Yaku, Gurumiu bo Tupumiu, nompakaede raraKu notoposi kadamiu, komiu muni masipato mompakaede raramiu motoposi kada roa. 13:15 Yaku najadi jonjo ka komiu ala komiu mositulungi, nasimbayu mpo Yaku nantulungi komiu notoposi kadamiu. 13:16 Pariaramo tesaKu hitu, batua ledo naogepa pade madikana. Ivesia muni tona nitudu ledo naogepa pade topetudu. 13:17 Hitupa nisanimiumo pepatuduki hitu. Jadi mabelo mpuu komiu ane raoseakamiu pepatuduki hitu. 13:18 Anu niuliKu pangane ledo nambela komiu pura-pura. NisaniKu mamimo tona nipelisiKu, bo kana rapakadupa anu nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Tona nangande nosanggani-nggani ante Yaku, iamo najadi baliKu.' *13:18 Mazmur 41:10* 13:19 Dopame majadi anu haitu, Kuuli mami ka komiu ala tempo anu haitu majadi ngena, rasanimiu mpuu isema Yaku. *13:19 rasanimiu mpuu isema Yaku ATAU: raparasayamiu Yakumo anu niuli YAKU NARIA. Peinta Pesuvu 3:14.* 13:20 Pariaramo tesaKu hitu, isema-sema nantarima tona nituduKu, nitarimana muni Yaku. Bo isema-sema nantarima Yaku, nitarimana muni TuamaKu anu nantudu Yaku." 13:21 Naupu i Yesus notesa pura-pura haitu, nasusa mpuumo raraNa. Bo niuliNa, "Pariaramo tesaKu hitu, naria saito komiu mompobalu Yaku ka baliKu." 13:22 Naingu mpuumo rara nu ana-anaguruNa nangepe tesaNa haitu sampe ira aga nosikanoto sabana ledo nisanira isema niuliNa. 13:23 Saito anaguruNa anu nipotoveNa *13:23 anaguru nipotoveNa , haitumo i Yohanes.* nonturo ri sinjoriNa. 13:24 Jadi i Simon Petrus nanggaundu roana haitu bo nanguli, "Pekutana nte i Guru bara isema niuliNa haitu." 13:25 Jadi anaguruNa anu nonturo ri sinjori i Yesus nekutana, "Pue, isema niuliMiu pangane?" 13:26 Nesana i Yesus, "Tona Kudekeika roti Kutula ri uta, iamo nipatujuKu." *13:26 ala madupa tesa ri Buku Gasa nitulisi ri 13:18 pangane.* Naupu haitu nialaNamo santubi roti bo nitulaNa ri uta pade nidekeiNa ka i Yudas, ana i Simon Iskariot. 13:27 Niala i Yudaspa roti haitu, kaliu-liu nesuamo Magau nu Seta riara ntaina. Bo nanguli i Yesus ka i Yudas, "Anu mupovia, poviamo masalisa!" 13:28 Ledo ria saitoa ira sampangande haitu nangisani patuju i Yesus notesa ivehaitu ka i Yudas. 13:29 Naria sanu nompekiri i Yesus nombatudu i Yudas hau mangali bara nuapa-nuapa rapakera riara posusa haitu, bara mombadekei doi ka tona napakasi, apa i Yudas topomboliaka doira. 13:30 Jadi naupu i Yudas nangala roti lako nte i Yesus, nalaimo ia. Tempo haitu nabongimo. 13:31 Nalaipa i Yudas, nangulimo i Yesus ka anaguruNa, "Sii-sii rakita ntonamo kaogeKu, *Ana nu Manusia. Bo lako ri anu majadi ri karoKu ngena, rakita ntonamo kaoge nu ELOHIM. 13:32 Ane rakita ntona kaoge nu ELOHIM lako ri anu majadi ri karoKu ngena, ELOHIM mboto mompopakita kaogeKu ka ira, bo domo masae rapopakitaNa mpuu. 13:33 Ana-anaKu, domo masae Yaku mosanggani-nggani ante komiu. Raelomiu Yaku ngena, tapi ledo rakavamiu. Haitu niuliKu ka pakeni-pakeni *ntoYahudi bara ipia, ivesia muni Kuuli ka komiu: ri umba Kukalau komiu ledo mamala metuntuni. 13:34 Naria parenta nabaru Kudekei ka komiu ivei: Komiu kana mosimpotove. Yaku nompotove komiu, ivesia muni komiu kana mosimpotove. 13:35 Ane mosimpotove komiu, rasani ntodeamo komiu mpuu-mpuu ana-anaguruKu." 13:36 Bo nekutanamo i Petrus, "Pue, hau ri umba Komiu?" Nesana i Yesus, "Ri umba Kukalau, iko dopa mamala metuntuni. Bara maipiapa pade mutuntuni Yaku." 13:37 Nesana i Petrus, "Pue, nakuya sampe ledo mamala yaku mantuntuni Komiu sii-sii? Nasadiamo yaku mamate manjaliku Komiu!" 13:38 Nesana i Yesus, "Mpuu-mpuu iko madota mamate manjaliku Yaku? Pariaramo tesaKu hitu, dopame mototoroko manu ngena, talu-ngganimo iko mombasapu Yaku."

i Yohanes 14

14:1 Nanguli i Yesus ka ana-anaguruNa, "Nee masusa raramiu. Parasayamo ELOHIM, bo parasaya munimo Yaku. 14:2 Ri banua nTuamaKu naloga ponturo. Yaku hau mompakasadia ponturo ka komiu. Ane ledo ivesia, natantumo Kuuli ka komiu. 14:3 Bo maupu Yaku hau mompakasadia ponturo ka komiu, Yaku kana manjili tumai mombatomunaka komiu ala ri umba Kuponturo, ri sia muni raponturomiu. 14:4 Ponturo Kukalau haitu, nisanimiumo dalana." 14:5 Nangulimo i Tomas ka Ia, "Pue, ledo nisani kami hau ri umba rakalauMiu. Jadi berimbamo rasani kami dala hau?" 14:6 Nesana i Yesus, "Yakumo hii dala, Yakumo nompopaisani anu nakana bo Yakumo nombadekei katuvua nabelo. Ledo ria saitoa mamala makava ri ngayo nTuamaKu ane ledo ante Yaku. 14:7 Ane nisanimiu mpuu Yaku, rasanimiu muni TuamaKu. Bo nompamula sii-sii nisanimiumo Ia bo nikitamiumo Ia." 14:8 Nanguli i Filipus ka i Yesus, "Pue, popakita ka kami TuamaMiu ala maosa rara kami." 14:9 Nesanamo i Yesus, "Ai, Filipus! Nasaemo Yaku nosangganinggani ante komiu. Dopa nisanimu isema Yaku? Isema-sema nanggita Yaku, nikitana munimo TuamaKu. Jadi berimba sampe niulimu ivesia, 'Popakita ka kami TuamaMiu'? 14:10 Dopa niparasayamu Yaku nasimbayu nte TuamaKu bo TuamaKu nasimbayu nte Yaku? Anu niuliKu ka komiu pura-pura, ledo tesaKu mboto tapi tesa lako nte TuamaKu anu nosangu rara nte Yaku. Iamo anu novia pura-pura pokarajaa haitu. 14:11 Parasayamo tesaKu hitu, Yaku mpuu-mpuu nosangu ante TuamaKu bo TuamaKu muni nosangu ante Yaku. Nau ledo niparasayamiu tesaKu, parasayamo sabana nikitamiumo kabaraka-kabaraka nipoviaKu. 14:12 Pariaramo tesaKu hitu, isema-sema nomparasaya Yaku, mamala movia anu nipoviaKu. Bo ledo aga haitu, madeapa vai rapoviana pade anu nipoviaKu, sabana Yaku hau manjili nte TuamaKu. 14:13 Bo nuapa-nuapa raperapimiu sabana komiu topangoseaka Yaku, kana Kupovia ka komiu, ala rakita ntona kaoge nTuamaKu. 14:14 Nuapa-nuapa raperapimiu sabana komiu topangoseaka Yaku, kana Kupovia ka komiu." 14:15 "Ane komiu nompotove Yaku, raoseakamiu parenta-parentaKu. 14:16 Bo Kuperapi nte TuamaKu ala radekeiNa ka komiu Topetulungi ntanina, anu maroo nte komiu sampe ri kasae-saena. 14:17 Topetulungi haitumo *Nosa Gasa nu ELOHIM anu mompopaisani anu nakana ka komiu. Tona ri dunia hitu anu ledo nomparasaya, ledo mamala mantarima Ia sabana ledo nikitara Ia bo ledo nosisani ante Ia. Tapi komiu nosisani ante Ia sabana Ia nosangganinggani ante komiu sii-sii, bo domo masae Ia monturo riara ntaimiu. 14:18 Ledo Kupalaisi mpo ngana pailu komiu, apa Yaku manjili vai tumai nte komiu. 14:19 Damo sampalai rakita ntona Yaku ri dunia hitu. Tapi komiu da rakitamiu Yaku. Bo komiu matuvu mabelo sabana Yaku matuvu mpanjili. 14:20 Ane makavamo tempo haitu, rasanimiumo Yaku nosangu ante TuamaKu bo komiu muni nosangu ante Yaku, bo Yaku nosangu ante komiu. 14:21 Isema-sema mompariara bo mangoseaka parenta-parentaKu, iamo nompotove Yaku. Bo isema-sema nompotove Yaku, ia muni rapotove nTuamaKu, bo Yaku mboto mompotove ia bo mompopaisani karoKu ka ia." 14:22 Bo nekutana i Yudas (ledo i Yudas Iskariot), "Pue, nuapa sabana Komiu aga mompopaisani karoMiu ka kami, ledo ka pura-pura manusia ri dunia?" 14:23 Nesana i Yesus, "Isema-sema nompotove Yaku raoseakana tesaKu. Bo TuamaKu mompotove ia bo Yaku ante TuamaKu makava monturo mosanggani-nggani ante ia. 14:24 Tapi tona ledo nompotove Yaku, ledo nioseakana tesaKu. Tesa niepemiu hitu ledo lako nte Yaku mboto, tapi lako nte TuamaKu anu nantudu Yaku. 14:25 Pura-pura haitu nitesaKu kamba da nosanggani-nggani kita. 14:26 Tapi ane Nosa Gasa nu ELOHIM makava, rapatudukiNa ka komiu mpengaya-ngaya bo rapopatoraNa ka komiu pura-pura anu nitesaKu ka komiu. Apa Iamo Topetulungi anu ratudu nTuamaKu manjambei Yaku. 14:27 Katinonto rara Kudekei ka komiu, haitumo katinonto nu raraKu mboto. Bo anu Kudekei ka komiu haitu ledo nasimbayu nte anu nidekei nu dunia nadaa ka komiu. Jadi nee masusa raramiu, nee maeka. 14:28 Toramo anu niuliKu pangane, Yaku malai, tapi manjili vai tumai nte komiu. Ane mpuu-mpuu komiu mompotove Yaku, madamba mpuu raramiu sabana Yaku hau manjili nte TuamaKu, anu naogepa pade Yaku. 14:29 Sii-sii niuliKu mamimo ka komiu dopame majadi anu nitesaKu pangane, ala tempo madupa ngena, raparasayamiumo Yaku. 14:30 Domo madea tesa Kuuli ka komiu, sabana gantanamo Magau nu Seta makava. Ia nombakuasai tona nadaa ri dunia hitu tapi ia ledo nakuasa momparenta Yaku. 14:31 Naupa ivesia, pepandasa anu majadi ri karoKu ngena, kana majadi ala rasani nu manusia ri dunia Yaku nompotove TuamaKu bo novia pura-pura anu niparentaNa ka Yaku. Kaimo, malai kita."

i Yohanes 15

15:1 I Yesus nompapola tesaNa, "Yakumo hii valaa *anggur nakana, bo TuamaKu tupu ntalua anggur haitu. 15:2 Tinggu-tingguKu anu ledo novua nikoto bo nitedakaNa. Tapi tinggu-tinggu novua nipegasaNa pakabelo-belo ala mantambai kadea vuana. *15:2 vuana: batuana, pokainggu ntona nikeniaka nu Nosa Gasa nirapaka vua (peinta Galatia 5:22-23), atau manusia nikeni nomparasaya i Yesus namala muni nirapaka vua.* 15:3 Komiu tu nagasamo sabana nipariaramiumo pepatuduki nitesaKu ka komiu. 15:4 Komiu kana maroo mosangu rara nte Yaku bo Yaku muni maroo mosangu rara nte komiu. Tinggu-tinggu nogaa lako ri batana ledo movua. Aga tinggu-tinggu anu nosintaka nte batana haitu movua. Ivesia muni komiu ledo movua ane komiu ledo maroo mosangu rara nte Yaku. 15:5 Yakumo hii valaa anggur bo komiumo tu tinggu-tingguna. Ane komiu maroo mosangu rara nte Yaku bo Yaku maroo mosangu rara ante komiu, komiu movua madea. Tapi ane komiu mogaa lako nte Yaku, ledo rapakulemiu movia nuapa-nuapa. 15:6 Tona ledo naroo nosangu rara nte Yaku kana ratedeaka nasimbayu mpo tinggu nu valaa ratedeaka sampe mangau. Tinggu-tinggu nangau haitu aga rapasiromu ratedeaka ri mata nu apu bo rapalabu. 15:7 Ane komiu maroo mosangu rara nte Yaku bo tesaKu maroo riara ntaimiu, perapimo nuapa-nuapa nipokonomiu bo radekei ka komiu. 15:8 Ane komiu movua madea, natantu komiu mpuu-mpuu anaguruKu. Bo poviamiu haitu mompopakita kaoge nTuamaKu ka tona. 15:9 Yaku nompotove komiu nasimbayu mpo TuamaKu nompotove Yaku. Komiu kana maroo mosangu rara nte Yaku ala rarasaimiu pepotoveKu. 15:10 Ane raoseakamiu parenta-parentaKu, komiu bate-batena mombarasai pepotoveKu, nasimbayu mpo Yaku muni nangoseaka parenta nTuamaKu bo bate-batena nombarasai pepotoveNa. 15:11 Pura-pura hitu niuliKu ka komiu ala kadamba nu raraKu mamala muni rarasaimiu bo kadamba nu raramiu haitu ledo ria makura. 15:12 Ivei parentaKu: posimpotovemo, masimbayu mpo Yaku nompotove komiu. 15:13 Ane saito tona mamate manjambei vega-vegana, ia mpuu-mpuu nompotove vegana haitu. Ledo ria pepotove naogepa pade haitu. 15:14 Bo komiu mpuu-mpuu vegaKu ane komiu mangoseaka parenta-parenta nidekeiKu ka komiu. 15:15 Komiu domo Kuuli batua, sabana batua ledo nisanina nia nu madikana. Tapi hitupa komiu Kuuli vegaKu sabana pura-pura anu niepeKu lako nte TuamaKu, nitesaKu muni ka komiu. 15:16 Ledo komiu nompelisi Yaku, tapi Yaku nompelisi komiu bo nombatudu komiu hau movua madea, haitumo vua anu ledo maupu-upu. Ane komiu movua ivesia, nuapa-nuapa raperapimiu lako nte TuamaKu sabana komiu topangoseaka Yaku, kana radekeiNa ka komiu. 15:17 Jadi siimo parentaKu ka komiu: posimpotovemo." 15:18 I Yesus nompapola tesaNa ka ana-anaguruNa ivei: "Tona nadaa ri dunia, nompovuu mata komiu, tapi toramo, Yaku nokolupa nipovuu matara. 15:19 Ane rapana komiu nosangu pekiri ante tona ledo nomparasaya Yaku, natantumo rapotovera komiu sabana komiu roara mboto. Tapi komiu ledo nosangu pekiri ante ira, sabana Yaku nompelisi komiu bo nopatani komiu ka Yaku. Jadi haitu sampe komiu nipovuu matara. 15:20 Toramo tesa niuliKumo ka komiu: batua ledo naogepa pade madikana. Ane Yaku nipandasara, natantumo komiu muni rapandasara. Ane nioseakara pepatudukiKu, natantumo raoseakara muni pepatudukimiu. 15:21 Pura-pura haitu rapoviara ka komiu sabana komiu najadi topangoseaka Yaku, apa ledo nisanira mpuu ELOHIM anu nantudu Yaku. 15:22 Ane rapana Yaku ledo nakava bo ledo nompatuduki ka ira, tantu ira ledo rapakasala sabana dosara. Tapi nakavamo Yaku bo nipatudukimo ira. Jadi domo mamala raulira ledo nisanira pokainggura nadosa. 15:23 Isema-sema navuu matana nanggita Yaku, navuu muni matana nanggita TuamaKu. 15:24 Ane rapana ledo nipoviaKu kabaraka-kabaraka ri ngayora anu ledo sanggani nipovia ntona ntanina, tantu ira ledo rapakasala sabana dosara. Tapi nikitaramo kabaraka-kabaraka haitu bo ira batena navuu matara nanggita Yaku bo TuamaKu muni. Jadi ira kana rapakasala sabana dosara haitu. 15:25 Haitu najadi ala madupa tesa nitulisi riara Buku Gasa ivei: 'Ira navuu matara nanggita Yaku nau ledo naria sabana.' *15:25 Mazmur 35:19; 69:4* 15:26 Kutudu Topetulungi lako nte TuamaKu tumai nte komiu, haitumo Nosa Gasa nu ELOHIM anu mompopaisani anu nakana. Tempo makava Ia, Iamo mompopaisani Yaku ka komiu. 15:27 Bo komiu muni mompopaisani Yaku ka todea sabana komiu nosanggani-nggani ante Yaku lako ri pamula panggaviaKu ri dunia hitu."

i Yohanes 16

16:1 I Yesus nompapola tesaNa ka ana-anaguruNa ivei: "Pura-pura haitu niuliKu ka komiu ala komiu ledo moura momparasaya. 16:2 Komiu domo radekei metupu ri *banua petupu ntoYahudi. Bo makava tempona topompatesi komiu rasarumakara poviara haitu mompakadamba rara nu ELOHIM. 16:3 Rapoviara ivesia ka komiu sabana ira ledo nosisani ante TuamaKu bo ledo muni nosisani nte Yaku. 16:4 NitesaKu mami ka komiu komiu rapovuu mata ntona , ala tempo haitu majadi ngena, ratoramiu nariamo nitesaKu ka komiu." "Tesa hitu ledo niuliKu ka komiu lako ri pamulana sabana Yaku da nosanggani-nggani ante komiu. 16:5 Tapi sii-sii Yaku hau nte TuamaKu anu nantudu Yaku, bo ledo ria saitoa komiu nompekutana hau ri umba Kukalau. 16:6 Nasusa mpuu raramiu sabana niuliKu pangane Yaku malai. 16:7 Tapi tesaKu hitu nakana: nabelopa ka komiu ane malai Yaku. Apa ane ledo hau Yaku, Topetulungi ledo makava tumai nte komiu. Tapi ane hau Yaku, Kutudu Ia tumai nte komiu. 16:8 Ane makava Topetulungi, Ia mompakalanto batuana dosa ka manusia ri dunia. Bo rapakalantoNa muni batuana anu nanoa, bo batuana pehuku nu ELOHIM. 16:9 RapakalantoNa manusia nadosa sabana ledo niparasayara Yaku. 16:10 RapakalantoNa muni Yaku nanoa, sabana sii-sii Yaku hau nte TuamaKu bo domo rapeintamiu. 16:11 Bo rapakalantoNa muni ELOHIM mpuu-mpuu mombahuku manusia, apa nihukuNamo *Magau nu Seta anu nombakuasai manusia nadaa ri dunia hitu. 16:12 Da nadeapa Kutesa ka komiu tapi dopa rapakulemiu mantarimana sii-sii. 16:13 Tapi ane makavamo Nosa Gasa haitu, Iamo mompopaisani ka komiu pura-pura anu nakana. Ia ledo motesa nangoseaka dotaNa mboto. Tapi anu niepeNa lako nte TuamaKu, haitumo ratesaNa. Bo ratesaNa ka komiu muni anu majadi ri tempo makava. 16:14 RapopaisaniNa kaogeKu ka komiu, sabana anu nitarimaNa lako nte Yaku, haitumo rapopaisaniNa ka komiu. 16:15 Pura-pura anu naria nte TuamaKu, anuKu pura. Haitumo sampe niuliKu ka komiu, anu nitarima nu Nosa Gasa lako nte Yaku, haitumo rapopaisaniNa ka komiu." 16:16 I Yesus nompapola tesaNa ka anaguruNa ivei: "Sampalaipa domo rapeintamiu Yaku. Ledo masae kaliuna haitu, rapeintamiu vaimo Yaku." 16:17 Nangepe tesaNa haitu, nosipekutana anaguruNa, "Nuapa ntoto patujuNa nanguli ka kita sampalaipa domo rapeintata Ia, bo ledo masae kaliuna haitu, rapeintata vaimo Ia? Bo nuapa muni patuju ntesaNa nanguli Ia hau nte TuamaNa?" 16:18 Nosipekutana njuumo ira, "Nuapa patuju ntesaNa 'Sampalaipa'? Ledo ntoto nisanita patuju ntesaNa haitu." 16:19 Nisani i Yesus ira madota mompekutana Ia. Jadi niulikaNa ira ivei: "NikitaKu komiu nosipekutana nuapa patuju ntesaKu pangane tempo niuliKu 'Sampalaipa domo rapeintamiu Yaku bo ledo masae kaliuna haitu, rapeintamiu vaimo Yaku'. 16:20 Pariaramo tesaKu hitu, komiu motumangi-mangi mpojea manggita anu majadi nte Yaku, tapi baliKu ri dunia hitu madamba-damba. Raramiu masusa tapi kasusa raramiu mabali majadi madamba. 16:21 Ane mombine damo kapoanana, natantumo nasusa mpuu rarana sabana nakavamo tempona moana. Tapi ane nesuvumo anana haitu, domo nitorana susa rarana. Nadamba mpuu rarana sabana ngana nesuvu ri dunia. 16:22 Ivesia muni ante komiu. Sii-sii nasusamo raramiu. Tapi Yaku mosinggava vai nte komiu bo tempo haitu komiu madamba mpanjili. Bo ledo maria saitoa tona mamala mompakalipo kadamba nu raramiu haitu. 16:23 Tempo haitu, komiu domo mekutana nuapa-nuapa nte Yaku. Pariaramo tesaKu. Nuapa-nuapa raperapimiu lako nte TuamaKu sabana komiu nangoseaka Yaku, kana radekeiNa ka komiu. 16:24 Nau komiu topangoseaka Yaku, sampe sii-sii komiu dopa nomperapi nuapa-nuapa. Jadi perapimo bo radekei ka komiu ala raramiu mpuu-mpuu madamba!" 16:25 "Tesa niuliKu ka komiu hitu aga nijalili. Tapi makava tempona domo Kujalili ka komiu, tapi Kutovontoomo motesaki TuamaKu ka komiu. 16:26 Tempo haitu komiu mbotomo merapi nte TuamaKu sabana komiu nangoseaka Yaku. Ledo paraluu Kuperapi nuapa-nuapa lako nte TuamaKu ka komiu. 16:27 Sabana, TuamaKu mboto nompotove komiu. Ia nompotove komiu sabana komiu nompotove Yaku bo niparasayamiumo Yaku hii nakava lako nte Ia. 16:28 Yaku nakava lako nte TuamaKu tumai ri dunia hitu. Hitupa Kupalaisi dunia hitu bo manjili hau nte TuamaKu." 16:29 Bo nangulimo anaguruNa ka Ia, "Hitupa nitovontooMiumo notesa ka kami, domo aga nijaliliMiu. 16:30 Nisani kamimo Komiu nangisani mpengaya-ngaya. Ledo paraluu tona nompekutana Komiu sabana nisaniMiu mamimo pompekutanara. Haitumo sampe niparasaya kamimo Komiu mpuu-mpuu nakava lako nte ELOHIM. " 16:31 Nesanamo i Yesus, "Niparasayamiu mpuumo? 16:32 Pariaramo! Kana makava tempona, bo nakavamo tempo haitu, komiu mosimpogaa. Komiu simbo manjili hau ri banuamiu mboto mompalaisi Yaku saitoKu. Tapi Yaku ledo aga saitoKu sabana TuamaKu naria nosanggani-nggani ante Yaku. 16:33 Pura-pura tesaKu pangane nitesaKu ka komiu ala matinonto raramiu sabana komiu mosangu rara nte Yaku. Ri dunia hitu komiu rapandasa. Tapi pakaroso raramiu! Apa kuasa nadaa ri dunia hitu nidagiKumo!"

i Yohanes 17

17:1 Naupu i Yesus notesa ivesia, nitingoaNamo langi bo niuliNa ivei: i "Tata, nakavamo tempona! Popaisanimo kuasa bo kaogeKu ka tona ala Yaku, AnaMiu, mamala mompopaisani kuasa bo kaogeMiu. 17:2 NidekeiMiumo kuasa ka Yaku, kuasa moparenta pura-pura manusia ala mamala Kudekei katuvua mabelo sampe ri kasae-saena ka tona nidekeiMiu ka Yaku. 17:3 Iveimo sampe manusia matuvu mabelo sampe ri kasae-saena: ira mosisani nte Komiu, ELOHIM aga saito-itoMiu nakana, bo ira mosisani muni ante Yaku, i Yesus Kristus, anu nituduMiu. 17:4 NipopaisaniKu kuasa bo kaogeMiu ri dunia hitu ante nompakaupu pokarajaa niparasayaMiu ka Yaku. 17:5 Tata, hitupa dekeimo kuasa bo kaoge ka Yaku ri situ nte Komiu, haitumo kuasa bo kaoge anu naria nte Yaku tempo Yaku nosanggani-nggani nte Komiu dopame dunia nipajadi." 17:6 "Tata, nipopaisaniKumo Komiu ka tona nidekeiMiu ka Yaku lako ri dunia hitu. Ira todeaMiu mami, bo ira nidekeiMiu muni ka Yaku. Nioseakaramo tesaMiu 17:7 bo hitupa nisaniramo pura-pura anu naria nte Yaku, nopuna lako nte Komiu. 17:8 Apa nitesaKu ka ira puramo tesa niuliMiu ka Yaku, bo tesa-tesa haitu nitarimara puramo. Tata, nisanira Yaku mpuu-mpuu nakava lako nte Komiu, bo niparasayara Komiu nantudu Yaku. 17:9 Yaku mosambaya ka ira. Ledo pura-pura manusia Kuposambayaka tapi aga ira anu nidekeiMiu ka Yaku, sabana ira haitu mpuu-mpuu todeaMiu. 17:10 Pura-pura tona anu najadi todeaKu, najadi todeaMiu muni. Bo pura-pura tona anu najadi todeaMiu najadi todeaKu muni. Bo kuasaKu bo kaogeKu nalanto nikita riara nggatuvura. 17:11 Domo masae Yaku monturo ri dunia hitu. Yaku tou nte Komiu, tapi anaguruKu da monturo ri dunia hitu. O, Tata! Komiu nagasa! Jagaimo ira ante kuasaMiu, haitumo kuasa nidekeiMiu ka Yaku. Jagaimo ira ala ira mosangu rara nasimbayu mpo Yaku nosangu rara nte Komiu. 17:12 Tempo Yaku da nosanggani-nggani ante ira, Yakumo nombajagai ira ante kuasaMiu, haitumo kuasa nidekeiMiu ka Yaku. NijagaiKu anaguruKu sampe ledo ria saitoa ira nalipo, aga ia anu masipato rapopogaa lako nte Komiu sampe ri kasae-saena ala madupa anu nitulisi riara Buku Gasa. *17:12 Peinta Yohanes 6:39-40; 18:9; Mazmur 41:10.* 17:13 Sii-sii Yaku tou nte Komiu, Tata. Pura-pura anu niuliKu hitu nitesaKu ka anaguruKu tempo Yaku da naria ri sii ri dunia, ala ira mpuu-mpuu madamba nasimbayu mpo Yaku mpuu-mpuu nadamba. 17:14 NipasimbayuKu ka iramo tesaMiu sampe tona riara dunia hitu navuu matara nanggita anaguruKu. Sabana, anaguruKu haitu ledo nosangu pekiri ante ira, nasimbayu mpo Yaku muni ledo nosangu pekiri ante tona haitu. 17:15 Ledo Kuperapi Komiu mangala ira lako ri dunia hitu. Tapi Kuperapi ala Komiu mojagai ira lako ri *Magau nu Seta. *17:15 Magau nu Seta: basa Yunani, 'Anu Daa'.* 17:16 Ira ledo nosangu pekiri ante tona ledo nomparasaya, nasimbayu mpo Yaku muni ledo nosangu pekiri ante tona haitu. 17:17 Patudukimo ira ante TesaMiu nakana sampe ira majadi todeaMiu nagasa. TesaMiu haitumo pepatuduki nakana. 17:18 NituduKu ira hau nte tona ntanina riara dunia hitu, nasimbayu mpo Yaku nituduMiu tumai ri dunia. 17:19 Tata, Kudekei katuvuKu ka Komiu bo novia dotaMiu, ala manggeni belo ka anaguruKu, haitumo ala ira mpuu-mpuu mangoseaka pepatuduki nakana bo majadi todeaMiu nagasa." 17:20 "Ledo aga anaguruKu hitu Kuposambayaka, tapi Kuposambayaka muni pura-pura tona anu majadi topomparasaya Yaku bara maipia sabana raepera tesa-tesa rapatolele nu anaguruKu hitu. 17:21 Tata, Kuperapi ala ira pura-pura mosangu rara nasimbayu mpo Yaku nosangu rara nte Komiu bo Komiu nosangu rara nte Yaku. Kuperapi ala ira muni mosangu rara nte Kita ala pura-pura manusia momparasaya Komiumo anu nantudu Yaku hitu. 17:22 NidekeiKu ka iramo kaoge nidekeiMiu ka Yaku ala ira mosangu rara nasimbayu mpo Kita muni nosangu rara. 17:23 Yaku nosangu rara nte ira bo Komiu nosangu rara nte Yaku ala ira mpuu-mpuu mosangu rara. Ane ira mpuu-mpuu mosangu rara, kana rasani nu manusia Komiu nantudu Yaku bo Komiu nompotove ira, nasimbayu mpo pompotoveMiu Yaku. 17:24 Tata, anu nipodotaKu ala tona nidekeiMiu ka Yaku haitu mamala mosanggani-nggani nte Yaku ri ponturoKu ala rakitara kuasaKu bo kaogeKu. Kuasa bo kaoge haitu nidekeiMiu ka Yaku, sabana nipotoveMiu Yaku lako ri lamba pamulana dopame dunia nipajadi. 17:25 O, Tata, Komiu nanoa! Manusia ri dunia hitu ledo nosisani nte Komiu, tapi Yaku nosisani nte Komiu. Bo anaguruKu hitu nisanira Komiu nantudu Yaku. 17:26 NipopaisaniKumo Komiu ka ira. Bo da Kupopaisani hanupa Komiu ka ira ala Ira mompotove tona ntanina nasimbayu mpo Komiu nompotove Yaku, bo ala Yaku mboto monturo riara ntaira."

i Yohanes 18

18:1 Naupu i Yesus nosambaya, haumo Ia nosanggani-nggani ante ana-anaguruNa hau ri sambote salu Kidron. Hamai naria sangu pampa. I Yesus ante anaguruNa hau nesua riara pampa haitu. 18:2 I Yudas, topompobalu i Yesus, nisanina muni pampa haitu apa i Yesus nasaro nasiromu nte anaguruNa hamai. 18:3 Jadi i Yudas nanggeni salunu *tantara nu Magau Mbaso Roma bo topojaga *Banua nu ELOHIM hau ri pampa haitu. Ira nitudu nu balengga-balengga *ntopanggeni pesomba bo *toFarisi bo nikenira poindo, sulo bo pareva posieva. 18:4 Nisani i Yesus puramo anu majadi ri karoNa. Haitu sampe Ia hau nanggaparai tona dea haitu bo nekutana, "Isema nielomiu?" 18:5 Nesanamo ira, "I Yesus toNazaret." Nesanamo i Yesus, "Yakumo hii i Yesus." I Yudas topompobalu i Yesus neangga ri sia nosanggani-nggani nte tona dea haitu. 18:6 Tempo i Yesus nanguli ka ira, "Yakumo hii i Yesus," noura ntalikumo tona dea haitu bo nadungga singganimo. 18:7 Pade nekutana vaimo i Yesus, "Isema nielomiu?" Nesanamo ira, "I Yesus toNazaret." 18:8 Bo nangulimo i Yesus, "NiuliKumo ka komiu pangane, Yakumo hii i Yesus. Ane Yaku mpuu nielomiu, palogamo roaKu hitu malai." 18:9 I Yesus notesa ivesia ala mompakadupa tesa niuliNa pangane ivei: "Tata, lako ri pura-pura topeoseaka nidekeiMiu ka Yaku ledo ria saitoa nalipo." *18:9 Peinta Yohanes 6:39; 17:12.* 18:10 Nangepe haitu, i Simon Petrus nombabitu gumana bo nisoena batua nu Pakeni nTopanggeni Pesomba anu nosanga i Malkus, napudu talinga ngganana. 18:11 Tapi nangulimo i Yesus ka i Simon Petrus, "Pasua gumamu! Nisarumakamu Kupoara peparajea nidekei nTuamaku ka Yaku tano?" *18:11 Kupoara peparajea nidekei nTuamaKu? Ri naskah basa Yunani: 'ledo Kuinu panginu nidekei nTuamaKu.'* 18:12 Naupu haitu *tantara-tantara nu Magau Mbaso Roma ante balenggara bo topojaga Banua nu ELOHIM nombasaka i Yesus bo nitipunggura paleNa. 18:13 Nikenira ntani ruru i Yesus hau nte i Hanas *18:13 I Hanas bara ipia najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba. Naupa naliumo tempona, ia da nireke tomaoge. Jadi haitumo sampe i Yesus nikeni mantingayo ia ntani ruru dopame rakeni hau mantingayo i Kayafas, Pakeni nTopanggeni Pesomba mpae haitu.* , matua langgai i Kayafas. I Kayafas haitu tona najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba mpae haitu. 18:14 Iamo nanguli ka pakeni-pakeni *ntoYahudi bara ipia, "Aginapa saito tona mamate manjambei todea." 18:15 I Simon Petrus bo saito anaguru ntanina *18:15 saito anaguru ntanina: haitumo i Yohanes, topotulisi buku hitu.* nantuntuni i Yesus. Anaguru saito haitu nosisani ante Pakeni nTopanggeni Pesomba. Jadi ia namala nesua nosanggani-nggani ante i Yesus ri doyata banua nu Pakeni haitu. 18:16 Tapi i Petrus nepopea ri savaliku bobaa. Jadi anaguru ntanina anu niposisani nu Pakeni haitu, nanjili hau ri savalikuna. Bo nitesana ka mombine nojaga bobaa ala i Petrus radekei mesua riara doyata haitu. Bo nikenina i Petrus nesua riarana. 18:17 Nesuapa i Petrus, nangulimo mombine nojaga bobaa haitu, "Apa ledo iko muni saito anaguruNa tano?" Nesana i Petrus, "Ledo!" 18:18 Bongina haitu naranindi. Jadi bara sako-ndua batua bo topojaga Banua nu ELOHIM nompanaki apu nipanderura ri doyata haitu. Bo i Petrus muni neangga nosanggani-nggani nanderu ante ira. 18:19 Tempo haitu nompamulamo i Hanas, Pakeni nTopanggeni Pesomba bara ipia nompekutana i Yesus, "Isema pura anaguruMiu, bo nuapa pura nipatudukiMiu ka ira?" 18:20 Nesanamo i Yesus, "Yaku nasaro notovontoo notesa ri ngayo ntodea. Yaku nasaro notesa ri *banua petupu bo ri Banua nu ELOHIM, ponturo nikasiromu ntoYahudi. Ledo ria sanggania nitabuniakaKu tesaKu. 18:21 Jadi nuapa sabana nipekutanamiu Yaku? Agina todea anu nangepe tesaKu rapekutanamiu. Ira nangisani anu nitesaKu haitu." 18:22 Tempo i Yesus notesa ivesia, naria saito topojaga Banua nu ELOHIM neangga napara i Yesus. Nisapana lenje i Yesus, bo niulina, "Ledo nabelo Iko nesana ivesia ka Pakeni nTopanggeni Pesomba!" 18:23 Nesanamo i Yesus, "Ane nasala tesaKu, uli pakalanto anu nasala. Tapi ane nakana tesaKu hitu, nuapa sabana nisapakamu Yaku?" 18:24 Naupu haitu, i Hanas nantudu tona manggeni i Yesus nitipunggura haitu hau nte i Kayafas anu najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba mpae haitu. 18:25 Tempo i Simon Petrus da nanderu mpeangga ri sia, naria vaimo tona nekutana nte ia, "Apa ledo iko muni saito anaguru ntona haitu?" Tapi nesapu vaimo i Petrus, "Ledo!" 18:26 Naria munimo saito batua nu Pakeni nTopanggeni Pesomba ri sia. Ia nambela raposampesuvu ntona napudu talingana nisoesi i Petrus. Ia muni nekutana, "Ledo iko nikitaku ri pampa nosanggani-nggani ante i Yesus pangane?" 18:27 Tapi nesapu vaimo i Petrus, "Ledo!" Nesanapa i Petrus, kaliu-liu nototorokomo manu. 18:28 Da bobayana ntoto, nikeniramo i Yesus lako ri banua i Kayafas hau ri banua nu Gubernur. Pakeni-pakeni ntoYahudi mboto ledo nesua riara banua Gubernur Pilatus haitu, sabana ira majadi maruto nangoseaka Atura-atura agamara, bo ledo mamala mangande kandea *posusa Paskah ngena. *18:28 Gubernur haitu ledo toYahudi. Nangoseaka Atura-atura agama Yahudi, ane toYahudi mesua ri banua ntona ledo toYahudi, ia majadi maruto. Ane maruto ia tempo posusa Paskah, ia ledo mamala mangande kandea posusa Paskah. Ia kana mompopea sambulapa pade mamala mangande kandea posusa haitu. Peinta Bilangan 9:9-11.* 18:29 Sabana haitu, i Pilatus nesuvu hau ri savalikuna mosinggavaka ira bo nipekutanana, "Nuapa sala ntona hitu sampe nipangadumiu?" 18:30 Nesanamo ira, "Tua, ane ia ledo tona nadaa, natantu ledo rakeni kami tumai ka komiu." 18:31 Nanguli i Pilatus ka ira, "Alamiumo Ia, bo ratangaramiu mbotomo salaNa nangoseaka atura-atura agamamiu!" Tapi nesana pakeni ntoYahudi haitu, "Ledo ria kuasa kami mombahuku mate tona." *18:31 Ledo ria kuasa kami mombahuku mate tona. Pomarenta *Roma ledo nodekei tona nijajara mombahuku mate tona. Aga pomarenta Magau Mbaso Roma naria kuasa mombahuku mate tona.* 18:32 Haitu najadi mompakadupa tesa i Yesus tempo Ia notesa dala kamateNa. *18:32 Ri Yohanes 12:32 I Yesus nanguli Ia raanggataka pakalanga, haitumo, Ia mamate ri kalangana ri kayu salib. I Yesus namate nipaku ri kayu salib nangoseaka atura pomarenta Magau Mbaso Roma. Ia ledo nirempe vatu sampe namate nangoseaka ada ntoYahudi. Peinta Yohanes 12:32-33 bo Matius 20:18-19.* 18:33 Nangepe haitu, nesua vaimo i Pilatus hau riara banuana bo nituduna tona manggeni i Yesus ka ia. Bo nipekutanana i Yesus, "Nakana mpuu Iko Magau ntoYahudi?" 18:34 Nesana i Yesus, "Nisanimiu mboto atau tona nanguli ka komiu?" 18:35 Nanguli i Pilatus, "Nisaniku tano? Yaku ledo toYahudi! TodeaMu mboto bo balengga-balengga ntopanggeni agama nanggeni Iko tumai nte yaku. Sala nuapa ntoto nipoviaMu?" 18:36 Nesana i Yesus, "PoparentaKu ledo nopuna lako ri dunia hitu. Ane rapana Yaku masimbayu nte magau lako ri dunia hitu, natantumo topangoseaka Yaku kana meeva ala Yaku ledo rasaka bo rakeni ka pakeni-pakeni ntoYahudi. Tapi poparentaKu ledo nopuna lako ri dunia hitu." 18:37 Bo nekutana vaimo i Pilatus, "Ane ivesia tano, magau mpuu Iko?" Nesanamo i Yesus, "Nakana niulimiu tutu tu, Yaku hii magau. Yaku tumai nipoanaka ri dunia ante patuju mompopaisani anu nakana. Isema-sema nompotove anu nakana, rapariarana tesaKu." 18:38 Nekutana i Pilatus, "Nuapa anu nakana?" Naupu haitu nesuvu vaimo i Pilatus lako riara banuana hau mangulika toYahudi, "Ledo ntoto naria nikavaku sala ntona hitu. 18:39 Tapi nangoseaka kabiasamiu, ane *Eo Mbaso Paskah kana kukabasaka ka komiu saito tona nitarunggu. Madota komiu kukabasaka ka komiu Magau ntoYahudi hitu?" 18:40 Tapi nongaremo ira ante suara namangga, "Nee! Nemo Ia rakabasaka! Agina i Barabas rakabasaka ka kami!" I Barabas mai topeago.

i Yohanes 19

19:1 Naupu haitu i Pilatus nantudu tantara-tantarana mombacambu i Yesus. 19:2 Naupu nicambura, nipongeikara i Yesus. Nipoviara *songgo magau lako ri karui bo nipoposonggora ka i Yesus. Naupu haitu, nipasuakara Ia santonga baju nakamao mpo baju magau. 19:3 Bo nikaparaira i Yesus bo nipongei-ngeikara ante nanguli, "Tabe, Magau *ntoYahudi!" Bo nisapa-saparamo lenje i Yesus. 19:4 Naupu haitu, nesuvu vaimo i Pilatus hau ri savalikuna nanguli ka toYahudi, "Peintamo! Ia kukeni mesuvu tumai nte komiu ala rasanimiu ledo ntoto naria salaNa nikavaku." 19:5 I Yesus nikenira nesuvu ri savalikuna nosonggo karui bo nobaju magau nakamao. Bo nanguli i Pilatus ka todea haitu, "Peintamo! Hitumo Ia!" 19:6 Nanggita i Yesus, nongare-ngaremo balengga-balengga ntopanggeni agama bo topojaga-topojaga *Banua nu ELOHIM nanguli, "Pakumo Ia ri *kayu salib! Pakumo Ia ri kayu salib!" Nesana i Pilatus ka ira, "Alamiu mbotomo Ia, bo pakumiu mbotomo Ia ri kayu salib, sabana tona hitu ledo ntoto naria salaNa nikavaku." 19:7 Nesana toYahudi ka ia, "Nangoseaka atura-atura kami, tona hitu masipato rapatesi sabana Ia nompangaku karoNa *Ana nu ELOHIM!" 19:8 Nangepe tesa ntoYahudi haitu, nantambaimo kaeka rara i Pilatus. 19:9 Jadi nesua mpanjilimo ia riara banuana bo i Yesus muni nikeni nesua. Bo nekutanamo i Pilatus, "Tona lako ri umba Iko tu?" Tapi ledo nesana i Yesus. 19:10 Jadi nanguli vaimo i Pilatus ka Ia, "Nakuya ledo nipesanakaMu tesaku? Yaku nakuasa mombakabasaka Iko, bo nakuasa muni mombapaku Iko ri kayu salib!" 19:11 Nesana i Yesus, "Ane ELOHIM ledo mombadekei kuasa ka komiu, komiu ledo mamala mombakuasai karoKu. Jadi dosa ntona anu nanggeni Yaku tumai nte komiu nambasopa pade dosamiu." 19:12 Nangepe tesa i Yesus, nipasimbuku i Pilatusmo mombakabasaka i Yesus. Tapi nongare vaimo toYahudi, "Isema-sema nompangaku karona magau, iamo bali nu Magau Mbaso *Kaisar! Jadi ane komiu mombakabasaka tona tutu, komiu muni bali nu Magau Mbaso Kaisar!" 19:13 Nangepe peparangga ntoYahudi haitu, nikeni i Pilatusmo i Yesus hau ri savalikuna bo nonturomo ia ri gadera potangara ri ponturo niuli "Jaula Vatu." Ane riara basa *Ibrani, sangana "Gabata." 19:14 Tempo haitu nambela eo pompakasadia ka *eo penonto, nitasere tongo eo. *19:14 tongo eo: Tafsiran ntanina: tinti aono mpadondo. Basa Yunani "tinti aono." Nantuntuni jaa ntoYahudi, "tinti aono" batuana tinti sapulu randua tongo eo. Tapi nangoseaka jaa *ntoRoma, "tinti aono" batuana tinti aono mpadondo.* Nangulimo i Pilatus ka toYahudi, "Siimo magaumiu!" 19:15 Jadi nongare-ngaremo ira, "Patesimo Ia! Patesimo Ia! Pakumo Ia ri kayu salib!" Nanguli i Pilatus ka ira, "Hm! Pangulimiu masipato kupaku magaumiu ri kayu salib?" Nesanamo balengga-balengga ntopanggeni agama, "Aga Magau Mbaso Kaisar magau kami!" 19:16 Kaupuna nidagi i Pilatus, bo nidekeina i Yesus ka ira ala Ia rapatesi ri kayu salib. Nialaramo i Yesus bo nikeni ntantara-tantara hau ri savalikuna. 19:17 Nesuvumo Ia lako ri ngata haitu bo nisimbuakaNa mboto kayu salibNa hau ri ponturo niuli "Bulu Banga Balengga." Riara basa Ibrani sangana "Golgota." 19:18 Ri siamo i Yesus nipakura ri kayu salib. Ri tempo haitu naria muni randua tona ntanina nipaku ri kayu salibra, saito ri sabingga ngganaNa, saito ri sabingga njidiNa bo i Yesus ri tatangara. 19:19 I Pilatus nantudu tantarana mompataka dopi ri kayu salib i Yesus. Nitulisi ri dopi haitu ivei: I YESUS TONAZARET, MAGAU NTOYAHUD 19:20 Nadea toYahudi nombaca anu nitulisi ri dopi haitu sabana pompaku i Yesus napara ngata Yerusalem, bo tesa haitu nitulisi riara talu-ngaya basa, haitumo basa Ibrani, basa Latin, bo basa Yunani. 19:21 Nanggita haitu, nangulimo balengga-balengga ntopanggeni agama ka i Pilatus, "Nee ratulisimiu Magau ntoYahudi. Agina ratulisimiu 'Panguli ntona hitu, iamo Magau ntoYahudi.' " 19:22 Tapi nesana i Pilatus, "Anu nitulisiku haitu, batena haitumo! Domo rabaliki." 19:23 Naupu tantara-tantara nombapaku i Yesus ri kayu salib, nialara pakeaNa bo nibagi-bagira pata-bagia, simbo sabagia. Baju ndoeNa nialara muni. Baju haitu ledo naria podauna, aga nitanu ivesiamo santonga. 19:24 Haitu sampe tantara-tantara nanguli, "Nee rabitesita baju ndoe hitu. Agina kita mompenoa lamoro. Isema mambela lamoro, iamo manggava baju hitu." Haitu najadi ala madupa tesa nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Ira momposibagi pakeaKu, bo baju ndoeKu raposipenoara." (19:24 Mazmur 22:18)*Jadi anu nipovia ntantara-tantara nompakadupa anu nitulisi haitu. 19:25 Tina i Yesus nosanggani-nggani ante sampesuvuna mombine neangga napara kayu salib. Naria muni i Maria berei i Klopas bo i Maria Magdalena. 19:26 I Yesus nanggita tinaNa neangga hamai ri sinjori anaguru nipotoveNa, *19:26 anaguru nipotoveNa , haitumo i Yohanes.* niuliNamo ka tinaNa, "Ina, reke anamumo ia." 19:27 Bo niuliNa munimo ka anaguruNa haitu, "Reke tinamumo ia." Jadi nompamula lako ri eo haitu, anaguru pangane nantarima tina i Yesus monturo ri banuana. 19:28 Nisani i Yesus naupu puramo bagoNa. Jadi notesamo Ia ala madupa tesa nitulisi riara Buku Gasa. NiuliNa, "Nabai tamboloKu." *19:28 Mazmur 69:22* 19:29 Hamai naria sangu tubu niisi uve *anggur napoi. Jadi tona nangala sangaya eva lomo bo nitomera riara uve anggur haitu. Naupu sia, nitosura ri vuntu kayu *hisop sanggoto bo nipopainukara i Yesus. 19:30 Naupu i Yesus nompetami uve anggur napoi haitu niuliNamo, "Naupu puramo." Naupu haitu notunggamo Ia bo naponjimo. 19:31 Eo haitu eo pompakasadia ka eo penonto, bo eo penonto haitu nambela eo pamulana *posusa Paskah ntoYahudi. Nantuntuni ada ntoYahudi ledo mamala karobata ntona nipaku ri kayu salib rapalamba moloe hamai sampe eo penonto, nemopa eo penonto haitu Eo Mbaso. Jadi haitu sampe pakenipakeni ntoYahudi nerapi nte i Pilatus ala kada ntona nipaku ri kayu salib haitu raboba pakakoto ala tona haitu masalisa mamate bo karobatara masalisa ratauraka lako ri kayu salib. 19:32 Jadi haumo tantara-tantara mombaboba pakakoto kada-kada ntona randua anu nipaku ri kayu salib ri sinjori i Yesus. 19:33 Tapi tempo ira nakava nte i Yesus, nikitara namatemo. Jadi ledo najadi nibobara pakakoto kada i Yesus. 19:34 Tapi naria saito tantara nombatosu usu i Yesus ante tavalana. Niosunapa tavala haitu, kaliu-liu nesuvumo raa ante uve lako ri usu i Yesus. 19:35 Tona nanggita kajadia haitu, iamo nompopaisani kajadia haitu ka komiu ala komiu muni momparasaya. Nakana tesana haitu bo nisanina mbotomo tesana haitu nakana. 19:36 Pura-pura haitu najadi ala madupa anu nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Ledo ria sangua bukuna rapakakoto." *19:36 Pesuvu 12:46; Bilangan 9:12* 19:37 Bo naria muni tesa ntanina riara Buku Gasa nanguli, "Ira mantingoa tona nitosura tavala." *19:37 Zakharia 12:10* 19:38 Naupu haitu, i Yusuf toArimatea hau nomperapi karobata i Yesus lako nte i Pilatus. I Yusuf haitu topangoseaka i Yesus, aga ledo nisani ntona sabana ia naeka ka pakeni ntoYahudi. Perapi i Yusuf haitu nipoiyo i Pilatus. Jadi haumo i Yusuf nantauraka karobata i Yesus lako ri kayu salib. 19:39 I Yusuf niporoa i Nikodemus, anu nakava nanggita i Yesus tempo bara ipia bongi. I Nikodemus nanggeni galo rampa-rampa navangi nosanga *mur bo *gaharu, nitasere talu-pulu kilo kantamona. 19:40 Bo ira randua nangala karobata i Yesus bo nisompura ante kae gandisi tobelona bo nidikara rampa-rampa navangi pangane, nangoseaka ada ntoYahudi mombasompu tomate. 19:41 Napara ri savaliku ngata pompaku i Yesus ri kayu salib, naria salibo pampa. Ri pampa haitu naria sangu dayo nabaru, haitumo vatu nipaa bo dopa sanggani nipake. 19:42 Jadi karobata i Yesus nibolira riara dayo haitu, sabana dayo haitu napara bo domo masae pamulana eo penonto.

i Yohanes 20

20:1 Ri eo Aka mpadondo mpisina da naruyo, i Maria Magdalena hau ri dayo i Yesusmo. Nakava ri dayo, nikitana vatu nipotutui dayo haitu nateduliakamo lako ri vamba nu dayo. 20:2 Jadi nangovamo ia hau nte i Simon Petrus bo anaguru nipotove i Yesus *20:2 anaguru nipotove i Yesus , haitumo i Yohanes.* , bo niulina, "Niala ntonamo karobata i Yesus lako riara nu dayo, bo ledo nisani kami bara ri umba nipombolira!" 20:3 Nangepe haitu, nalaimo i Petrus bo anaguru ntanina haitu hau ri dayo. 20:4 Nangovamo ira randua, tapi anaguru ntanina haitu nagasipa pade i Petrus. Jadi ia nokolu nakava ri dayo. 20:5 Nakava ri dayo, notunggamo ia nompeinta riara dayo. Nikitana kae gandisi niposompu i Yesus hamai. Tapi ia ledo nesua riara dayo haitu. 20:6 Pade nakavamo i Simon Petrus ri purina. Ia kaliu-liu nesua riara dayo haitu. Nikitana kae gandisi niposompu i Yesus hamai. 20:7 Bo nikitana muni kae nipompou balengga i Yesus. Tapi kae haitu ledo nipasanggani ante kae gandisi, aga nitika pakabelo niboli santanina. 20:8 Pade nesua munimo anaguru ntanina anu nokolu nakava ri dayo pangane. Nikitanapa kae haitu, niparasayana munimo i Yesus natuvu mpanjili. 20:9 Sampe eo haitu dopa muni nisanira patuju ntesa nitulisi riara Buku Gasa nggaulu anu nanguli i Yesus kana matuvu mpanjili lako ri kamateNa. 20:10 Naupu haitu nanjilimo ira randua hau ri banuara. 20:11 Tapi i Maria Magdalena da neangga notumangi-mangi ri savaliku nu dayo haitu. Ia notumangi bo notunggamo nompeintaka riara dayo. 20:12 Ri sia nikitana randua *malaeka nobaju nabula mpuu nonturo ri bela pomboli karobata i Yesus. Saito nonturo ri bela nu balenggaNa bo saito ri bela nu kadaNa. 20:13 Bo nekutanamo malaeka-malaeka haitu, "Ina, nakuya komiu notumangi-mangi?" Nesana i Maria, "Tupuku niala ntonamo lako ri sii bo ledo nisaniku ri umba nipombolira." 20:14 Naupu haitu, neili ia bo nikitana i Yesus neangga ri sia, tapi ledo nisanina Iamo mai i Yesus. 20:15 Nekutanamo i Yesus, "Ina, nakuya iko notumangi? Isema nielomu?" Nisarumaka i Maria bara topokarajaa ri pampa haitu. Jadi nesanamo ia, "Ane komiu nangala karobataNa lako ri sii, ulimo ka yaku bara ri umba nipombolimiu ala kusani bo hau kuala Ia." 20:16 Nanguli i Yesus ka ia, "He, Maria." Nangepe haitu, neili i Maria bo nanguli riara basa *Ibrani, "Rabuni!" (Batuana, "Guru.") 20:17 Nanguli i Yesus ka ia, "Nee rakabe Yaku, apa Yaku dopa neore hau nte TuamaKu. Tapi koimo hau nte sampesuvu-sampesuvuKu bo uli ka ira ivei: 'Yaku hau nte TuamaKu bo Tuamamiu, haitumo ELOHIM nisombaKu bo nisombamiu.' " 20:18 Jadi hau mpuumo i Maria Magdalena nte ana-anaguru i Yesus bo niulina, "Nikitakumo i Pue!" Bo nitesana muni ka ira pura-pura anu nitesa i Yesus ka ia. 20:19 Ri eo Aka bongina, ana-anaguru i Yesus nasiromu ri sangu banua. Vamba nu banua haitu nigunji sabana ira naeka ka pakeni *ntoYahudi. Sampesanika, neongamo i Yesus neangga ri tatangara, bo nanguli, "Kuperapi ELOHIM mompakatinonto raramiu!" 20:20 Naupu i Yesus nombatabe ira ivesia, nipopakitaNamo paleNa bo usuNa ka ira. Nadamba mpuumo rarara nanggita i Yesus. 20:21 Bo nanguli vaimo i Yesus, "Kuperapi ELOHIM mompakatinonto raramiu! Yaku mombasuro komiu, nasimbayu mpo TuamaKu nombasuro Yaku." 20:22 Naupu haitu nitavusiNamo ira ante nosaNa bo nanguli, "Tarimamo Nosa Gasa nu ELOHIM. 20:23 Ane raampungimiu dosa ntona, dosara raampungi nu ELOHIM muni, bo ane ledo raampungimiu dosa ntona, dosara ledo muni raampungi nu ELOHIM." 20:24 I Tomas, saito lako ri sapulu randua anaguru i Yesus, niuli muni "Ngana Rapi". Ia ledo naria nosanggani-nggani ante roa-roana tempo i Yesus nakava nompopakita karoNa ka ira. 20:25 Jadi nanguli ana-anaguruNa ntanina ka i Tomas, "Nikita kamimo i Pue!" Tapi nanguli i Tomas, "Ane dopa kukita valea nu paku ri paleNa bo kudika koya-mpaleku ri bela nu paku, bo ane dopa muni kudika paleku ri valea ntavala ri usuNa, dopa kuparasaya." 20:26 Naliu valu-mbongi, nasiromu vaimo ana-anaguru i Yesus riara nu banua haitu, bo i Tomas naria muni nosanggani-nggani ante roana ri sia. Vamba nigunji puramo tapi sampesanika, neongamo i Yesus neangga ri tatangara, bo nanguli, "Kuperapi ELOHIM mompakatinonto raramiu!" 20:27 Naupu haitu, niuliNa ka i Tomas, "Peintamo paleKu hitu. Dikamo koya-mpalemu ri sii. Bo dikamo palemu ri valea ntavala ri usuKu hitu. Tumo mabata-bata raramu, tapi parasayamo!" 20:28 Bo nanguli i Tomas ka i Yesus, "Tupuku! ELOHIM nisombaku!" 20:29 Nanguli i Yesus ka i Tomas, "Iko nomparasaya sabana nikitamu Yaku. Tapi nabelopa tona nomparasaya nau ledo nikitana Yaku." 20:30 Da nadeapa tanda-tanda nipokumaaka ntanina nipovia i Yesus tempo Ia da naria nosanggani-nggani ante ana-anaguruNa anu ledo nitulisi riara buku hitu. 20:31 Tapi anu nitulisi riara buku hitu, patujuna ala manggeni komiu momparasaya i Yesus mpuu-mpuu *Magau Topepakasalama, Ana nu ELOHIM. Bo patujuna muni ala komiu mamala manggava katuvua mabelo sampe ri kasae-saena sabana niparasayamiu Ia.

i Yohanes 21

21:1 Naupu haitu, i Yesus nompopakita karoNa sangganipa ka anaguruNa ri bivi Rano Galilea. *21:1 Naskah basa Yunani: 'Rano Tiberias', nasimbayu ante Rano Galilea.* Iveimo tesana. 21:2 Bara sako-ndua anaguru i Yesus nasiromu ri sia, haitumo i Simon Petrus, i Tomas anu nidae "Ngana Rapi", i Natanael lako ri ngata Kana ri bagia Galilea, bo randua ana i Zebedeus, bo randua anaguruNa ntanina. 21:3 Nanguli i Simon Petrus ka roa-roana, "Hau mompemala bau ri rano yaku." Nesana roana, "Hau muni kami." Jadi hau ira nosanggani-nggani nesavi sakaya. Nojala baumo ira njambongi ntua tapi ledo ntoto ria bau namala nialara. 21:4 Nebonda eo, neanggamo i Yesus ri bivi rano, tapi ledo nisani nu anaguruNa Ia haitu i Yesus. 21:5 I Yesus nompongare anaguruNa riara sakaya, "Berimbamo, le? Naria bau nikavamiu?" Nesana ira, "Ledo ntoto naria." 21:6 Nanguli i Yesus ka ira, "Tendeakamo jalamiu ri sabingga nggana nu sakayamiu. Rakavamiu ngena bau." Jadi nitendeakara mpuumo jala ri sabingga nggana sakayara. Ledo nipakulera nombasoreaka jala haitu apa nadea mpuu bau nesua rajalara. 21:7 Anaguru anu nipotove i Yesus *21:7 anaguru nipotove i Yesus , haitumo i Yohanes.* nanguli ka i Petrus, "I Pue, tano!" Niepe i Petrus tesa haitu, nipasuana mpanjili bajuna, sabana ia ledo nobaju pangane. Bo nekavantumo ia hau riara rano norabu hau ri kabatana. 21:8 Ana-anaguru i Yesus ntanina haitu netuntuni nte sakaya hau ri kabatana bo nombataja jala naponu ante bau, sabana domo nakavao lako ri kabatana, nitasere saatu metere kakavaona. 21:9 Tempo ira nanau lako ri sakaya, nikitara naria ruti nu apu da narega ri sia, bo ri bavo nu ruti haitu naria bau bo naria muni roti. 21:10 Nanguli i Yesus ka ira, "Keni tumai bara sako-mbaa bau nipemalamiu tutu." 21:11 Jadi i Simon Petrus nesavi riara sakaya bo nitajana jala haitu sampe ri kabatana. Jala haitu naponu ante bau mbaso, kadeana pura-pura saatu limapulu bo talu-mbaa. Tapi naupa ivesia kadeana, ledo nabite jala haitu. 21:12 Bo niuli i Yesus vaimo ka anaguruNa, "Kamaimo kita mangande." Ledo ntoto naria tona nabia nekutana nte i Yesus, "Isema Komiu?" Sabana nisanira puramo Ia haitu i Pue. 21:13 Hau i Yesus nangala roti bo nibagiNa ka ira. Bo ivesia muni nipoviaNa ante bau. 21:14 Haitu katalu-ngganina i Yesus nompopakita karoNa ka ana-anaguruNa naliu Ia natuvu mpanjili lako ri kamateNa. 21:15 Naupu ira nangande, i Yesus nompekutana i Simon Petrus, "Simon, ana i Yohanes, nambasopa tovemu ka Yaku pade tove nu roa-roamu haitu?" Nesana i Petrus, "Iyo, nisaniMiu mboto, Pue, nipotoveku Komiu." Nanguli Yesus ka ia, "Ane ivesia, piaramo ana-ana bimbaKu." *21:15 bimbaKu: haitumo topomparasaya i Yesus. 21:16 Bo nekutana i Yesus karongganina, "Simon, ana i Yohanes, nipotovemu mpuu Yaku?" Nesana i Petrus, "Iyo, nisaniMiu mboto, Pue, nipotoveku Komiu." Nanguli i Yesus, "Ane ivesia, poevumo bimba-bimbaKu." 21:17 Bo i Yesus nekutana vai katalu-ngganina, "Simon, ana i Yohanes, nipotovemu mpuumo Yaku?" Nangepe haitu, nasusa mpuumo rara i Petrus, sabana talu-ngganimo i Yesus nompekutana ia. Jadi nesana i Petrus, "Pue, nisaniMiu mpengayangaya. NisaniMiu nipotoveku Komiu." Nanguli i Yesus, "Ane ivesia, piaramo bimba-bimbaKu. 21:18 Pariaramo tesaKu hitu, tempo iko da namuda iko mboto nompou kopemu bo hau ri umba-umba nipodotamu. Tapi ane matuamo iko, iko kana mombadekei palemu ratipunggu ntona ntanina, bo iko rakeni ntona hau ri ponturo anu ledo nipokonomu." *21:18 Nantuntuni sajarana, i Petrus namate mpasuli nipaku ri kayu salib.* 21:19 Ante jalili haitu i Yesus nompopaisani dala nggamate i Petrus bara maipiapa, anu mompopakita kaoge nu ELOHIM. Naupu haitu nangulimo i Yesus ka i Petrus, "Nee menonto mangoseaka Yaku!" 21:20 Naupu haitu neilimo i Petrus bo nikanotona anaguru anu nipotove i Yesus. *21:20 anaguru nipotove i Yesus , haitumo i Yohanes.* Anaguru haitumo anu nonturo ri sinjori i Yesus tempo ira nangande bongina, anu nekutana, "Isema mompobalu Komiu, Pue?" 21:21 Jadi nekutanamo i Petrus, "Pue, nuapa majadi ante roaku moitu?" 21:22 Nesana i Yesus, "Ane rapana Yaku madota ia matuvu sampe Yaku makava mpanjili ri dunia hitu, haitu ledo paraluu musani. Tapi iko, nee menonto mangoseaka Yaku!" 21:23 Lako rahaitu natolelemo kareba ka topomparasaya i Yesus nanguli anaguru nipotoveNa haitu ledo mamate. Tapi ledo ivesia tesa i Yesus. Ivei niuliNa: "Ane rapana Yaku madota ia matuvu sampe Yaku makava mpanjili ri dunia hitu, haitu ledo paraluu musani." 21:24 I Yohanes hii anaguru nitesa ri bavona, iamo nanggita bo notesaki kajadia haitu. Bo ia muni notulisi kajadia haitu riara buku hitu. Bo nisanita anu nitesana haitu mpuu-mpuu nakana. 21:25 Da nadeapa anu ntanina nipovia i Yesus. Ane rapana ratulisi pura kajadia haitu, nipekiriku dunia hitu ledo masuka rapomboli pura-pura buku ratulisi.

Sunju Powia 1

1:1 Teopilus nibilaku: Riara bukuku paratama, nitulisiku pura-pura pepatuduki i Pue Yesus bo pura-pura anu nipoviaNa lako ri pantepuuna 1:2-3 sampe Ia neore hau ri suruga. Naliu Ia namate bo natuvu mpanjili, Ia nasaro nompopakita karoNa ka suro-suroNa nipelisiNa bara ipia, ala rasanira Ia mpuu-mpuu natuvu mpanjili. Riara tempo patapulu bongina nikitara mpuumo Ia, bo Ia nombatesa Poparenta nu ELOHIM ka ira. Dopame Ia hau ri suruga, nidekeiNa parenta-parenta ka suro-suroNa ante kuasa Nosa Gasa. 1:4 Naria saeo i Yesus nasiromu nte ira, niulikaNa ira, "Nepa ruru malai lako ri ngata Yerusalem. Popeamo sampe TuamaKu ELOHIM mompopanau Nosa Gasa nipejanjikaNa, evamo niuliKu muni ka komiu bara ipia. 1:5 Toramo! I Yohanes nombadiu tona ante uve, tandana ira najea lako ri dosara. Tapi bara sako-eopa radiu ante Nosa Gasamo komiu. *1:5 radiu ante Nosa Gasamo komiu: batuana, Nosa Gasa mombakuasai komiu, bo monturo riara ntaimiu.* " 1:6 Tempo *suro-suro i Yesus nasiromu nosanggani nte Ia, nipekutanara, "Pue, sii-sii rakabasakaMiu kita *toYahudi lako ri balita ala kita mamala momparenta ngatata mboto?" 1:7 Nesana i Yesus, "Aga TuamaKu nakuasa mompakatantu eona bo jaana. Ledo paraluu rasanimiu. 1:8 Tapi komiu manggava kuasa ane Nosa Gasa nu ELOHIM manau nte komiu. Bo komiu mompatolele karebaKu ka tona ri ngata Yerusalem, ri bagia *Yudea bo *Samaria, sampe ri njumangu dunia." 1:9 Naupu i Yesus nanguli ivehaitu, neoremo Ia lako ri ngayora hau ri suruga. Ira nantingoa nangganoto Ia sampe nalipo lako ri panggitara, sabana kulimu nombabungu Ia. 1:10 Tempo ira da nantingoa langi nangganoto peore i Yesus, sampesanika neongamo randua *malaeka nopakea mputi neangga ri sinjorira. 1:11 Nanguli malaeka haitu, "Heh, toGalilea! Nakuya komiu aga neangga ri sii, nantingoa langi? I Yesus anu nikitamiu pangane neore rou ri surugamo. Ivesia muni Ia manjili lako ri suruga tumai ri dunia, nasimbayu mpo nikitamiu pangane." 1:12 Naupu haitu, *suro-suro i Yesus notinggulimo lako ri Bulu *Zaitun bo hau ri ngata Yerusalem. Bulu haitu nitasere sangu kilo kakavaona lako ri Yerusalem. 1:13 Nakava ri Yerusalem, hau ira ri banua ponturora bo nompene ri tombi kalangana. Sanga nu suro-suro haitu iamo: i Petrus, i Yohanes, i Yakobus, i Andreas, i Filipus, i Tomas, i Bartolomeus, i Matius, i Yakobus ana Alfeus, i Simon *Zelot topangeva pomarenta, bo i Yudas ana Yakobus. 1:14 Ira nasaro nasiromu nosangu rara nosambaya. I Maria tina Yesus, ante bara sako-ndua mombine ntanina, bo sampesuvusampesuvu i Yesus nasiromu muni nosambaya nosanggani-nggani ante ira. 1:15 Naria saeo, nitasere saatu ropulu kadeara nasiromu. Neanggamo i Petrus ri tatanga nu sampesuvu sampomparasaya bo nanguli, 1:16 "Sampesuvu pura-pura. Anu nitulisi riara Buku Gasa nombatesa i Yudas kana madupa. Tempo nggaulu Magau *Daud nompasimbayu tesa nu Nosa Gasa nanguli i Yudas, anu nanggeni tona mosaka i Yesus. 1:17 I Yudas haitu roata, sabana i Yesus mboto nompelisi ia majadi suroNa nasimbayu mpo kita." 1:18 (I Yudas haitu nangali salimpu tana ante doi nikavana tempo ia nompobalu i Yesus. Ri tana haitu ia nanavu bo namate. Taina nasemparaka sampe isi rarana nakamburaka ri savalikuna. 1:19 Pura-pura tona nonturo ri ngata Yerusalem nangepe kajadia haitu. Sia sampe tana haitu nipoposangara "Akeldama." Batuana riara basara mboto "Tana Nikabubu nu Raa".) 1:20 Nanguli vaimo i Petrus, "Riara Buku *Mazmur naria tesa nombaboto i Yudas ivei: 'Banua ponturona majadi sou boa. Domo maria tona monturo riarana.' (1:20 Mazmur 69:26)*Bo naria muni anu nitulisi ivei: 'Aginamo pokarajaana raala ntona ntanina.' " (1:20 Mazmur 109:8) 1:21-22 Bo i Petrus nompapola tesana ivei: "Sampesuvusampesuvu, haitumo sampe kita kana mompelisi saito tona lako nte kita mboto, ala ia mosanggani-nggani nte kita mompatolele kareba i Pue Yesus natuvu mpanjili lako ri kamateNa. Tona rapelisita haitu kana lako ri kita samporoa anu nangoseaka i Pue Yesus ri umba-umba nikalauNa bara ipia, lako ri tempo i Yohanes nompamula nombadiu tona, sampe i Yesus neore hau ri suruga." 1:23 Jadi tona nasiromu ri sia nompelisi randua roara manjambei i Yudas, haitumo i Yusuf Barsabas (anu nidae i Yustus) bo i Matias. 1:24-25 Naupu haitu nosambayamo ira ivei: "Pue, nisaniMiu isi rara ntai manusia pura-pura. Jadi popaisani ka kamimo isema nipelisiMiu lako ri randua tona hitu majadi suro manjambei i Yudas. Apa i Yudas nombakabasaka bagona bo nihuku nangoseaka pokaingguna." 1:26 Naupu ira nosambaya, nitenderamo lamoro, bo nambela sanga i Matias. Jadi nompamula lako ri eo haitu, i Matias nireke saito lako ri sapulu randua suro i Pue Yesus.

Sunju Powia 2

2:1 Nanggava eo mbaso ntoYahudi anu niuli Eo *Pentakosta, pura-pura topangoseaka i Yesus ri sia nasiromu ri sangu banua. 2:2 Sampesanika niepera moni lako ri langi eva vuu mpoiri narimboso. Moni haitu niepe ri umba-umba riara banua nikasiromura haitu. 2:3 Bo nikitara eva vaya nu apu nolenje mpo dila nakamburaka nasindele ri umba-umba bo netuu nte ira saito-saito. 2:4 Ira pura-pura nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM bo nompamulamo notesa ante mpengaya basa ntanina nisovadakara nangoseaka anu nidekei nu Nosa Gasa ka ira. 2:5 Tempo haitu nadea *toYahudi ntanina lako ri ngata-ngata ri njumangu dunia nonturo ri ngata Yerusalem. Ira haitu tona natundu nte ELOHIM. 2:6 Tempo niepe ntona moni mpo vuu mpoiri haitu, nadea mpuu tona nakava nasiromu. Natekaja ira sabana niepera basara mboto namala nipotesa ntopangoseaka i Yesus. 2:7 Nahera bo nokumaa mpuu ira nosimpotesa, "Berimbamo hii? Tona notesa-tesa haitu toGalilea pura! 2:8 Berimba sampe niepeta ira notesa ante basa-basata lako ri ngata-ngatata mboto? 2:9 Kita hii tona lako ri umba-umba, lako ri tana Partia, Media, Elam, lako ri tana Mesopotamia, *Yudea bo Kapadokia. Naria muni lako ri tana Pontus bo *Asia, 2:10 lako ri tana Frigia bo Pamfilia, lako ri tana *Mesir bo lako ri tana Libia napara ngata Kirene. Naria muni lako ri ngata mbaso *Roma. 2:11 Sanu kita toYahudi bo sanu nesua agama Yahudi. Naria tona nakava lako ri levuto Kreta bo lako ri tana Arab. Kita hitu tona lako ri mpengaya basa, tapi niepeta ira nombatesa kabaraka-kabaraka nipovia nu ELOHIM ante basa mpengaya-ngaya!" 2:12 Nokumaa puramo ira bo naingu mpuu rarara sampe nosipekutana-tana, "Nuapa batuana kajadia hitu?" 2:13 Tapi naria muni tona ntanina hamai aga nepongei-ngeika. Ira nanguli, "Ah, tona haitu, bara nalangu!" 2:14 Nangepe tesa ntona haitu, neanggamo i Petrus nosanggani-nggani ante sapulu saito suro ntanina, bo notesamo ia ka todea ante suara namangga. Niulina, "Sampesuvu-sampesuvuku toYahudi, bo pura-pura toponturo ri ngata Yerusalem! Epemo pakabelo-belo, kupakalanto ka komiu batuana anu najadi ri sii pangane. 2:15 Kami hii ledo nalangu mpo nibatamiu. Dopa tempo panginu, da tinti sasio mpadondona. 2:16 Tapi kajadia pangane, haitumo peonga nu Nosa Gasa nijanji nu ELOHIM nangoseaka tesaNa nipapola Nabi Yoel nggaulu, ivei: 2:17 'ELOHIM notesa: Ri tempo napara kaupu nu dunia bara maipia, Kupopanau NosaKu ka pura-pura manusia. Ana-anamiu, langgai bo mombine, mompasimbayu tesaKu ka komiu. Kabilasa-kabilasamiu manggita anu Kupopakita ka ira. Bo totua-totuamiu mangipika anu Kupopangipika ira. 2:18 Sampe batua-batuaKu muni, langgai bo mombine, Kudekeika Nosa Gasa ri tempo nijanjiKu haitu. Bo ira mompasimbayu pura-pura anu Kuuli ka ira. 2:19 Kupopakita ka komiu kabaraka-kabaraka ri langi bo tanda-tanda nipokumaaka ri dunia. Maria raa bo apu bo unu nu apu. 2:20 Mata nu eo mabali majadi malanda, bula majadi mpo raa, dopame makava eo mbaso anu ledo ria kasimbayuna, haitumo Eo Tupu mombatangara manusia. 2:21 Bo isema-sema mekakai nte Tupu, ia kana rapakasalama.' " (2:17-21 Yoel 2:28-32) 2:22 I Petrus nompakapola tesana ivei: "Sampesuvu-sampesuvuku *toIsrael! Pariaramo tesaku hitu! ELOHIM nompopakita ka komiu pura-pura, Ia mpuu-mpuu nompelisi bo nantudu i Yesus toNazaret, sabana nidekeikaNa kuasa movia kabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka. Nisanimiu mboto tesaku hitu nakana, sabana kajadia haitu pura-pura najadi ri tatangata. 2:23 I Yesus haitu nidekei nu ELOHIM ka komiu bo nipatesimiu. Ia nidekeimiu ka tona nadaa nombapaku ri *kayu salib. Tano mai, anu najadi haitu nangoseaka nia nipakatantu nu ELOHIM lako ri pamulana, apa nisaniNa mami lako ri pamulana anu majadi ante i Yesus. 2:24 Komiu nompatesi i Yesus, tapi ELOHIM nompakatuvu mpanjili Ia lako ri kamateNa. NikabasakaNa Ia lako ri kuasa kamatea, sabana Ia ledo ntoto namala rataamaka ri ponturo ntona namate. 2:25 Magau *Daud nggaulu nombaboto i Yesus matuvu mpanjili ivei: 'Nikitaku Tupu nasaro nombajagai yaku. Ia ri sabingga ngganaku mombatulungi yaku ala yaku ledo molengga ragoya nuapa-nuapa. 2:26 Haitumo sampe nadamba raraku, bo sumbaku nombasovadaka tesa-tesa petoiya. Bo karoku muni manjarumaka kuasaMiu, 2:27 Sabana, ledo rapalambaMiu yaku maboli ri *ponturo ntomate. Ledo rapalambaMiu karobataku maboli riara dayo sampe mapopo majadi avu, sabana Yaku batuaMiu nipelisiMiu. 2:28 NituduakaMiu ka yaku dala matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Melabipa kadamba raraku apa Komiu nosanggani-nggani ante yaku.' " ( 2:25-28 Mazmur 16:8-11) 2:29 I Petrus nompapola tesana ivei; "Sampesuvu-sampesuvuku, kuuli pakalanto ka komiu, i Daud, magau ntotuata namate bo nitana. Dayona da namala nikita sampe eo hitu. Jadi natantu ledo karobatana mboto anu nipatujuna. 2:30-31 ELOHIM nojanji bo nipakarosoNa ante *sumpa, kana maria saito lako ri muli i Daud mboto raanggataka majadi magau bara maipia. *2:31 Mazmur 132:11* Nisani i Daud pojanji haitu bo ia muni *nabi, jadi nisanina anu rapovia nu ELOHIM. Nibotona *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM matuvu mpanjili lako ri kamateNa. I Daud nanguli: 'Ia ledo rapalamba maboli ri ponturo ntomate, karobataNa ledo maboli riara dayo sampe mapopo majadi avu.' ( 2:30-31 Mazmur 16:10) 2:32 I Yesusmo hii niuli i Daud pangane, sabana Iamo tona nipakatuvu nu ELOHIM mpanjili. Kami pura-pura hii najadi sabiNa, sabana kami mboto nanggita i Yesus natuvu mpanjili. 2:33 Ia nianggataka nu ELOHIM bo nipoponturo ri ponturo nibila ri sabingga nggana nu ELOHIM ri suruga. Bo nitarimaNa Nosa Gasa nijanji nTuamaNa, ELOHIM. Jadi sampesuvu-sampesuvu, pangane nikitamiu bo niepemiu kami notesa nte mpengaya basa. Haitu najadi sabana kuasa Nosa Gasa anu nipopanau i Yesus ka kami. 2:34 Jadi patuju nu tesa Magau Daud pangane, ledo nanguli karona mboto, sabana natantu ledo i Daud natuvu mpanjili bo neore hau ri suruga. Tapi i Daud nanguli ivei: 'Tupu nanguli ka Pueku: Ponturomo ri sabingga ngganaKu 2:35 sampe Kupopekou pura-pura baliMu nte Iko!' " (2:34-35 Mazmur 110:1) 2:36 Bo i Petrus nompakaupu tesana, bo nanguli, "Jadi sampesuvu-sampesuvu, haitumo sampe kita toIsrael pura-pura, kana rasanita mpuu-mpuu, i Yesus hitumo anu nipakumiu ri kayu salib, Iamo nipelisi nu ELOHIM majadi Tupu bo Magau Topepakasalama!" 2:37 Tempo todea nangepe tesa i Petrus haitu, nasilonto ntoto riarara. Bo nipekutanara nte i Petrus bo suro-suro ntanina, "Sampesuvu-sampesuvu, ane ivesia, nuapa masipato rapovia kami?" 2:38 Nesanamo i Petrus, "Kajeamo lako ri dosa-dosamiu, bo komiu saito-saito kana radiu, tandana komiu nomparasaya i Yesus Kristus, bo ELOHIM mombaampungi komiu bo mombadekei Nosa GasaNa ka komiu. 2:39 Apa ELOHIM nojanji mombadekei Nosa Gasa ka komiu pura-pura, bo ka muli nu mulimiu, bo ka tona ri ngata nakavao. PojanjiNa haitu ka pura-pura tona nipokio nTuputa ELOHIM majadi todeaNa." 2:40 Ledo aga ivesia tesa i Petrus, tapi ante nadea tesa-tesa ntanina nipatudukina bo nipaingana todea. Niulikana ira, "Kajeamo bo rapakasalama, ala komiu ledo rapambela pehuku nu ELOHIM anu rapambela ka tona nadaa ri ngata hitu anu nompatesi i Yesus !" 2:41 Naupu nangepe tesa i Petrus, nantambaimo kadea ntona nomparasaya i Yesus, bo ira nidiu, tandana ira topangoseaka Ia. Bo ri eo haitu tona nomparasaya i Yesus natetambai talu-njobu kadeana. 2:42 Topangoseaka i Yesus nabaru haitu natutu mpuu nangepe pepatuduki nu suro-suro, bo ira nasaro nasiromu nosanggani-nggani. Ira nasaro nangande nosanggani-nggani nombatubi roti mantora kamate i Yesus, bo nosambaya nosanggani-nggani. 2:43 Nadea mpuu kabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka nipovia nu suro-suro sampe nokumaa bo naeka todea. 2:44 Pura-pura topomparasaya nosangu rara, bo nuapa-nuapa naria ante ira nipakera mpasanggani-nggani. 2:45 Nasaro naria ira nompobalu kakalumanara bo mbara-mbarara, bo doina haitu nibagi-bagi ka ira pura nangoseaka anu niparaluura. 2:46 Eo-eo ira nasiromu ri doyata *Banua nu ELOHIM. Ira notava-tava nasiromu ri banuara notubi-tubi *roti nantora i Yesus, bo nangande nosanggani-nggani ante damba rarara bo ante liangu rara. 2:47 Ira nasaro nombatoiya ELOHIM bo pura-pura todea ntanina nompodamba ira. Bo eo-eo nantambai kadea ntona nipakasalama nu ELOHIM.

Sunju Powia 3

3:1 Naria saeo i Petrus bo Yohanes hau ri *Banua nu ELOHIM tinti tatalu ede eo, haitumo tempo posambaya *ntoYahudi. 3:2 Ri bobaa mbaso anu niuli Bobaa Nagaya, naria saito langgai napunggu mami lako ri pompoanaka. Eo-eo ia nikeni hau ri bobaa haitu ala mamala mantande palena merapi-rapi nte topoliu nesua hau mosambaya ri Banua nu ELOHIM. 3:3 Tempo nikitana i Petrus bo i Yohanes noliu mesua hau ri Banua nu ELOHIM, niulurakanamo palena merapi doi nte ira randua. 3:4 Jadi nikanotoramo topunggu haitu bo nanguli i Petrus ka ia, "Peintamo kami!" 3:5 Topunggu haitu nompeintaka ira bo nisarumakana bara maria anu radekeira ka ia. 3:6 Tapi nanguli i Petrus ka ia, "Yaku ledo naria doiku, tapi anu naria nte yaku, haitumo kudekei ka iko. Ante kuasa i Yesus Kristus toNazaret, polipamo!" 3:7 Pade nikangisi i Petrusmo pale nggana ntopunggu, bo nitulungina ia meangga. Kaliu-liu narosomo kadana ante buku dalina. 3:8 Ia kaliu-liu nekavantu bo neangga bo nompamula nolipa hau tumai. Naupu sia, nesuamo ia riara doyata Banua nu ELOHIM nosanggani-nggani nte i Petrus bo i Yohanes. Ia nolipa bo nekavantu-vantu nantoiya ELOHIM. 3:9 Pura-pura tona riara Banua nu ELOHIM nanggita ia nolipa bo nantoiya-toiya ELOHIM. 3:10 Pade nanotomo rarara, iamo toperapi nabiasa nonturo ri Bobaa Nagaya nerapi-rapi nte tona. Nokumaa bo natekaja ira nanggita anu najadi nte topunggu haitu. 3:11 Topunggu pangane nantuntuni i Petrus bo i Yohanes njuu. Tempo ira tatalu nakava ri tambale ri Banua nu ELOHIM niuli *Tambale Magau Salomo, pura-pura tona nangova hau nasiromu ri ngayora, apa natekaja ira nanggita topunggu haitu nolipamo. 3:12 Tempo i Petrus nanggita todea gahaitu, niulikana ira, "Sampesuvu-sampesuvuku *toIsrael! Nakuya komiu nokumaa nanggita anu najadi pangane? Nakuya nikanotosikamiu kami? Natantu nisarumakamiu tona hitu nolipa sabana kabaraka kami mboto, atau sabana poagama kami naroso. Tapi ledo ntoto nakana! 3:13 ELOHIM anu nisomba ntotuata bo Nabi *Abraham, i Ishak, bo i Yakub, Iamo nombabila bo nompakaoge BatuaNa i Yesus. I Yesus haitumo nidekeimiu ka pomarenta, bo Iamo nipoaramiu ri ngayo i Pilatus tempo i Pilatus madota mombakabasaka Ia. 3:14 Ia nanoa bo nabelo, tapi nipoaramiu Ia bo nisaravimiu i Pilatus mombakabasaka topepatesi ka komiu. 3:15 Komiumo nombatudu tona nompatesi Ia, tano Iamo topombadekei katuvu nabelo sampe ri kasae-saena ka manusia. Bo ELOHIM nompakatuvu mpanjili Ia lako ri kamateNa. Kami najadi sabiNa, sabana kami mboto nanggita i Yesus natuvu mpanjili. 3:16 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nikitamiu topunggu hitu bo nisanimiumo ia. Ia nomparasaya i Yesus, jadi i Yesus nompakaroso kadana. Nikitamiu mboto, ia nabelo mpuumo sabana pomparasayana i Yesus. 3:17 Sampesuvu-sampesuvu, nau komiu bo totua-totua ngatata nompatesi i Yesus, nisaniku komiu novia anu haitu sabana ledo nisanimiu Iamo *Magau Topepakasalama. 3:18 Nabi-nabi nggaulu anu niposumba nu ELOHIM nanguli Magau Topepakasalama kana mombarasai susa bo pari. Anu nipoviamiu hitu nompakadupa anu niuli nu ELOHIM ka nabi-nabiNa. 3:19 Jadi sampesuvu-sampesuvu, komiu kana majea lako ri dosa-dosamiu bo matundu nte ELOHIM ala dosa-dosamiu ralelakaNa. 3:20 Bo ELOHIM mompakaroso bo mompakasana raramiu. Bo Ia muni mombatudu i Yesus makava nte komiu, sabana i Yesus hitumo nipelisi nu ELOHIM majadi Magau anu mompakasalama komiu. 3:21 I Yesus kana monturo ri suruga sampe makava tempona ELOHIM mompakabaru pura-pura, evamo nitesaNa ka nabi-nabi nipelisiNa nggaulu. 3:22 Sampesuvu-sampesuvu, naria tesa Nabi *Musa nggaulu nombatesa i Yesus ivei: 'Tupumiu ELOHIM manganggataka saito lako ri sampesuvumiu mboto majadi nabi nasimbayu mpo yaku. Komiu kana mangoseaka nuapa pura raulina ka komiu. 3:23 Isema-sema ledo mangoseaka anu rauli nu nabi haitu, ia kana rataniaka lako nte todea nu ELOHIM bo rapatesi.' ( 3:22-23 Ulangan 18:15,18,19; Imamat 23:29) 3:24 Nabi-nabi ntanina anu nompasimbayu tesa lako nte ELOHIM nggaulu, nompamula lako ri Nabi Samuel sampe nabi-nabi natuvu purina, ira pura nombatesa anu najadi ri tempo sii-sii. 3:25 Janji-janji nu ELOHIM anu nipasimbayu nu nabi-nabi, nambela komiu sii-sii. Pojanji nipovia nu ELOHIM nte totuamiu nggaulu nambela muni nte komiu. ELOHIM nojanji ka Nabi Abraham, totuata nggaulu ivei: 'Lako ri mulimu ngena, Kudekei belo ka pura-pura manusia ri dunia.' (3:25 Kajadia 22:18; 26:4)*Jadi sampesuvu-sampesuvu, komiumo nantarima belo nijanji nu ELOHIM haitu! 3:26 Haitumo sabana ELOHIM nanganggataka BatuaNa i Yesus, bo nantudu Ia tumai nte kita toYahudi ntani ruru, ala radekeiNa belo ka kita, haitumo, Ia manggeni kita majea lako ri pokaingguta nadaa."

Sunju Powia 4

4:1 Tempo i Petrus bo i Yohanes da notesa ka todea riara Banua nu ELOHIM, nakava bara sako-ndua *topanggeni pesomba, pakeni ntopojaga Banua nu ELOHIM, bo *toSaduki. 4:2 ToSaduki ledo nomparasaya tomate matuvu mpanjili. Jadi narau mpuu ira nangepe i Petrus bo Yohanes nompatuduki ka todea i Yesus natuvu mpanjili lako ri kamateNa. Sabana, pepatudukira haitu nompakalanto tomate matuvu mpanjili. 4:3 Jadi nisakara randua suro haitu bo nisuarakara riara ntarunggu. Tempo haitu nabongimo, dopa namala ira ratangara. Jadi i Petrus bo i Yohanes nitaha ri sia sampe maile mpadondo. 4:4 Tapi topangepe pepatuduki nu suro-suro pangane, nadeamo nomparasaya i Yesus. Jadi kadea ntopomparasaya i Yesus nantambai sampe nitasere lima-njobu tonana. 4:5 Naeo mpadondo, pakeni-pakeni agama Yahudi, totua-totua *ntoYahudi bo *guru-guru agama nolibu ri Yerusalem. 4:6 Ira nolibu ante Pakeni nTopanggeni Pesomba, iamo i Hanas, bo muni ante sampesuvuna i Kayafas, i Yohanes, i Aleksander, bo sampesuvu-sampesuvuna ntanina. 4:7 Nasiromu purapa ira, nipekikeniramo i Petrus bo i Yohanes mantingayo ira pura-pura. Jadi nompamulamo ira nomparesa i Petrus bo i Yohanes ante nekutana, "Berimba komiu nompakabelo topunggu hitu? Ante kuasa nuapa, ante kuasa isema nipakemiu nompakabelo ia?" 4:8 Jadi i Petrus nikuasai nu Nosa Gasa nu ELOHIM, bo nesanamo ia, "Totua-totua, pakeni ntodea bo pakeni agama. 4:9 Kami nitangara sii-sii, sabana kami nantulungi saito topunggu, bo komiu madota mangisani berimba sampe tona hitu nipakabelo. 4:10 Jadi ala rasanimiu bo ala rasani nu sampesuvuta *toIsrael pura muni, kami manguli ka komiu, tona hitu nipakabelomo bo ia neangga ri ngayomiu pura-pura sabana kuasa lako nte i Yesus Kristus toNazaret. Komiu nombapaku i Yesus ri *kayu salib sampe namate, tapi ELOHIM nompakatuvu Ia mpanjili. 4:11 I Yesusmo niuli vatu ri Buku Gasa ivei: 'Vatu nitedaka ntopovia banua, vatu haitumo nopokopa ka banua haitu.' " ( 4:11 Mazmur 118:22) 4:12 I Petrus nompapola tesana, "Aga i Yesus namala mompakasalama manusia, sabana ri njumangu dunia ledo ria saitoa tona ntanina nipakakuasa nu ELOHIM mompakasalama manusia, aga i Yesus saitoNa." 4:13 Topolibu haitu nokumaa pura-pura nanggita kabia i Petrus bo i Yohanes notesa, nemopa nisanira randua suro haitu aga tona biasa anu ledo nosikola nalanga. Lako rahaitu nisanira mpuumo randua suro haitu nosamporoa nte i Yesus bara ipia. 4:14 Topolibu ledo namala nompoara tesa i Petrus bo i Yohanes, sabana topunggu nipakabelo haitu neangga ri ngayora nosanggani-nggani ante i Petrus bo i Yohanes. 4:15 Jadi nitudura suro haitu rakeni hau ri savalikuna sampalai, bo topolibu pangane nosimpekutana, 4:16 "Nuapa rapoviata ka tona randua haitu? Nisani ntoponturo ri ngata Yerusalem pura kabaraka nipokumaaka nipoviara. Ledo mamala rapoarata kajadia haitu. 4:17 Tapi ala kareba hitu domo matolele hanupa, aginamo raparanggata ira randua bo raulita ka ira nee mpuu ratesamiu i Yesus ka tona ntanina." 4:18 Naupu haitu nirondera mpanjili randua suro pangane bo niulikara, "Tumo motesa atau mompatuduki i Yesus ka tona!" 4:19 Tapi nesana i Petrus bo i Yohanes, "Pekirimiu mbotomo mbana masipato rapovia kami ri panggita nu ELOHIM, mangoseaka parentamiu atau mangoseaka parenta nu ELOHIM. 4:20 Kami hii ledo mamala menonto motesa anu nikita kami bo anu niepe kami mboto." 4:21 Ledo nikava ntopolibu anu masipato rahuku ka i Petrus bo Yohanes. Jadi niparanggara vaimo randua suro haitu pade nikabasakaramo, sabana naeka ira ka todea. Apa pura-pura todea nantoiya ELOHIM sabana kabaraka haitu. 4:22 Nokumaa mpuu todea sabana topunggu nipakabelo haitu, nelabimo patapulu-mpae umuruna. 4:23 Naupu i Petrus bo Yohanes nikabasaka, nanjilimo ira hau ri ponturo nu roara. Nakava ri sia, nitesara ka roara pura-pura anu niuli ntopolibu ka ira, haitumo balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo pakeni-pakeni ntoYahudi ntanina. 4:24 Naupu roara nangepe tesara haitu, pura-pura ira nosangu rara nekakai nte ELOHIM ivei: "Pue, Komiumo Topompajadi langi, tana, tasi, bo pura-pura isina. 4:25 Komiu nombadekei tesa ka totua kami nggaulu Magau *Daud. I Daud batuaMiu bo ante kuasa Nosa GasaMiu nitesana mami manusia mangeva i Yesus, ivei: 'Narau todea anu ledo nosisani nte ELOHIM. Bo todea-todea novia nia anu ledo ria gunana. 4:26 Magau-magau ri dunia nasiromu nasadia meeva, bo totua-totua ngata nasintuvu mangeva ELOHIM bo *Magau Topepakasalama nipelisiNa.' ( 4:25-26 Mazmur 2:1-2) 4:27 O Pue, dopa nasae ri ngata hitu, Magau *Herodes bo i Pontius Pilatus nasiromu ante toIsrael bo tona ledo nosisani nte Komiu. Patujura mangeva i Yesus, BatuaMiu nagasa, anu nipelisiMiu majadi Magau Topepakasalama. 4:28 Ira nasintuvu nompatesi i Yesus. Tapi kakanana anu nipoviara aga nompakadupa anu nipakatantuMiu mami lako ri pamulana nangoseaka kuasaMiu bo dotaMiu. 4:29 Pue, epemo tesara nomparangga kami. Kami batuaMiu, bo kami merapi tulungi nte Komiu ala kami ledo maeka mompatolele tesaMiu. 4:30 Pue, tulungi ala tona nadua mamala rapakabelo bo kabaraka bo tanda nipokumaaka majadi ante kuasa i Yesus, BatuaMiu nagasa." 4:31 Naupu ira nosambaya, banua nikasiromura haitu nogoya. Ira pura-pura nikuasai nu Nosa Gasa nu ELOHIM, bo nipatolelera tesa nu ELOHIM bo domo ntoto naeka rarara. 4:32 Pura-pura topangoseaka i Yesus natuvu nosangu rara bo nosangu pekiri. Ledo ria saitoa nanguli mbara-mbarana anuna mboto. Anu naria ante ira, anura mpasanggani-nggani. 4:33 Suro-suro ledo naupu-upu nompatolele kareba i Pue Yesus natuvu mpanjili, bo naroso mpuu tesara. Bo ELOHIM nabelo mpuu nte ira pura-pura. 4:34-35 Ledo ria saitoa ira nakura nuapanuapa, sabana isema naria tanana bara banuana nipobaluna, nikenina ali nu tana bara banua haitu ka suro-suro rapake ka todea. Doi haitu nibagi-bagi nu suro-suro ka isema-sema naria paraluu. 4:36-37 Ivesia muni nipovia i Yusuf. Nipobaluna tanana bo doi haitu nikenina bo nidekeina ka *suro-suro i Yesus. I Yusuf haitu *toLewi lako ri levuto Siprus. Suro-suro nombadae ia i Barnabas, batuana, "topompakavoe rara ntona."

Sunju Powia 5

5:1 Tapi naria muni saito langgai ntanina nosanga i Ananias, bereina nosanga i Safira. Ira njamboko nompobalu salimpu tanara. 5:2 Bo doi ali ntana nipobalura haitu, sagaa nibolira ka ira mboto, bo sagaa nikeni i Ananias ka suro-suro. Nangulimo i Ananias, "Hitu puramo doi ali ntana nipobalu kami." Poviana haitu nisani nu bereina muni. 5:3 Nanguli i Petrus ka ia, "Ananias, nakuya iko nompalamba *Magau nu Seta nombakuasai raramu sampe nidavaimu Nosa Gasa nu ELOHIM? Iko nombaboliaka doimu sagaa ka iko mboto. 5:4 Dopame nipobalumu tana haitu, iko mami tupuna. Bo naupu tana haitu nipobalumu, doi ali ntana haitu iko muni tupuna. Nakuya sampe naria patuju riara ntaimu nompovia anu nadaa? Iko ledo aga nodava ka manusia, tapi iko nodava ka ELOHIM!" 5:5-6 Naupu i Ananias nangepe tesa i Petrus, kaliu-liu nadunggamo ia bo namate. Bo nakava bara sako-ndua kabilasa mombasompu karobatana, bo nikenira hau ratana ri savalikuna. Pura-pura tona naeka mpuu nangepe anu najadi haitu. 5:7 Bara talu-jaa kaliuna i Ananias namate, nesua munimo bereina i Safira. Dopa nisanina anu dako najadi. 5:8 I Petrus nanguli ka ia, "Uli ka yaku, tana nipobalumiu njamboko haitu, aga hitu puramo alina?" Nesana i Safira, "Nakana. Tutu puramo alina." 5:9 Nanguli i Petrus ka ia, "Nakuya iko bo bereimu i Ananias nasintuvu nombabagiu Nosa Gasa nu ELOHIM? Epemo! Tona nombatana bereimu, dako nanjili lako ri dayo. Iko muni rakenira hau ratana ri savalikuna!" 5:10 Nangepe tesa haitu, nadunggamo i Safira bo kaliu-liu namate ri ngayo i Petrus. Tempo kabilasa-kabilasa pangane nesua, nikavara i Safira namate munimo. Bo nikenira karobatana hau ri savalikuna bo nitanara ri sinjori dayo bereina i Ananias. 5:11 Nangepe kajadia haitu, naeka puramo topomparasaya i Yesus bo tona ntanina muni. 5:12 Nadea mpuu kabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka nipovia nu suro-suro ri mata ntodea. Bo topangoseaka i Yesus nosangu rara nasiromu ri *Banua nu ELOHIM ri *Tambale Magau Salomo. 5:13 Tona ntanina anu ledo nomparasaya i Yesus ledo nabia nakava masiromu ante ira, tapi naupa ivesia, topomparasaya gahaitu mpuu-mpuu nipakaoge ntodea. 5:14 Kasae-sae katambai-mbai kadea ntopangoseaka i Yesus, langgai bo mombine. 5:15 Nanggita kabaraka-kabaraka nipovia nu suro-suro, nadea tona nadua nikeni ante paturu bara ante ompa bo nituu ri dala. Apa nisarumakara ane moliu i Petrus ngena, nau aga vayona mambela sakide, mabelomo ira. 5:16 Noumbe-umbe tona nakava lako ri ngata-ngata napara Yerusalem nanggeni tona nadua bo tona nipesua *seta. Bo pura-pura tona haitu nipakabeloramo. 5:17 Kaupuna Pakeni *nTopanggeni Pesomba ante roa-roana anu nangoseaka pepatuduki *ntoSaduki, nasiriatimo nanggita kadea ntona nomparasaya i Yesus. Jadi ira nompamula nompandasa suro-suro i Yesus. 5:18 Nisakara suro-suro, bo nisuarakara riara ntarunggu ngata. 5:19 Tapi bongina haitu saito *malaeka nu ELOHIM nombaungge vamba-vamba ntarunggu bo nanggeni suro-suro hau ri savalikuna. Nanguli ia, 5:20 "Koimo, peangga ri doyata Banua nu ELOHIM bo patolelemo ka todea kareba katuvu nabaru." 5:21 Naupu nangepe tesa haitu, hau mpuumo suro-suro nanturusi anu niuli nu malaeka ka ira. Nasadondo mpuu ira hau ri doyata Banua nu ELOHIM bo nompamulamo nompatuduki tona ri sia. Tempo haitu Pakeni nTopanggeni Pesomba ante roa-roana nompokio pura-pura pakeni-pakeni *ntoYahudi masiromu ri Polibu Mbaso Agama. Nitudura tona hau mangala suro-suro lako ri tarunggu, rakeni ratangara ri ngayora. 5:22 Tempo tona nitudu haitu nakava ri tarunggu, ledo nikavara suro-suro ri sia. Jadi nanjilimo ira hau manguli ka *toPolibu Mbaso Agama. 5:23 Niulira, "Nakavapa kami ri tarunggu, nikita kami vamba ntarunggu niupi bo nigunji pakabelo-belo bo topojaga-topojaga naria pura ri vamba. Tapi tempo kami nombaungge vamba haitu, ledo ria saitoa tona nikava kami riarana." 5:24 Nangepe tesa haitu, pakeni ntopojaga Banua nu ELOHIM bo *balengga-balengga ntopanggeni pesomba, naingu mpuu rarara nompekirika anu najadi ante suro-suro, bo naeka nompekirika anu majadi ngena. 5:25 Dopa nasae, nakavamo saito langgai nanguli ka ira, "Epe vei! Tona nisuarakamiu riara ntarunggu, hitupa nompatuduki todea ri Banua nu ELOHIMmo!" 5:26 Nangepe tesa haitu, pakeni ntopojaga Banua nu ELOHIM ante pura-pura roana hau nialara mpanjili suro-suro. Tapi ledo niduasira, apa naeka ira ka todea. Niulira bara rarempe ntodea ante vatu ira ane raduasira suro-suro. 5:27 Suro-suro nikenira nesua nantingayo Polibu Mbaso. Pade Pakeni nTopanggeni Pesomba nomparesa ira, ivei: 5:28 "Komiu nitagi kami bara ipia, nee mpuu mompatolele pepatuduki i Yesus. Tapi ledo nepangala komiu, aga nggosena nipatolelemiu pepatuduki haitu ri njumangu ngata Yerusalem, bo niulimiu muni, i Yesus haitu namate nipatesi kami!" 5:29 Nesana i Petrus bo suro-suro ntanina, "Kami kana mangoseaka parenta nu ELOHIM, bo ledo parenta nu manusia. 5:30 Komiu nantudu tona mompatesi i Yesus bo mombapaku Ia ri kayu salib. Tapi ELOHIM anu nisomba ntotuata nggaulu, Iamo nompakatuvu i Yesus mpanjili lako ri kamateNa. 5:31 Bo ELOHIM nompakaoge i Yesus bo nipoponturoNa Ia ri sabingga ngganaNa, bo nidekeiNa ka Ia kuasa momparenta bo mompakasalama kita, ala kita *toIsrael radekei loga majea lako ri dosa-dosata bo raampungi. 5:32 Kamimo hii sabina pura-pura kajadia haitu, kami bo Nosa Gasa anu nidekei nu ELOHIM ka pura-pura topangoseaka parentaNa." 5:33 Nangepe tesa-tesa nu suro-suro, nadua mpuu rara ntoPolibu Mbaso, sampe ira nasintuvu mompatesi suro-suro haitu. 5:34 Tapi riara Polibu Mbaso naria saito *toFarisi nosanga i *Gamaliel. Ia guru agama mpuu-mpuu nipakaoge ntodea. Ia neangga bo nantudu tona manggeni suro-suro mesuvu ri savalikuna sampalai ala ledo raepera tesana. 5:35 Naupu haitu niulikana ka toPolibu Mbaso haitu, ivei: "Sampesuvu-sampesuvuku toIsrael! Kita kana mompekiri pakabelo-belo anu rapoviata ka tona hitu, 5:36 apa bara sako-mpae naliu neumba i Teudas. Pangulina ia tona nabaraka sampe nitasere pataatu tona nangoseaka ia. Tapi ia muni nipatesi bo pura-pura topangoseaka ia nasimpotare. 5:37 Naupu haitu, tempo nitulisi pura-pura sanga ntona riara buku sensus, neumba munimo i Yudas, tona lako ri bagia Galilea. Ia muni nompadidi todea nangoseaka ia. Tapi ia muni nipatesi bo pura-pura topangoseaka ia muni nagaro. 5:38 Sabana haitu, kuuli ka komiu, nee rakuya-kuyamiu topangoseaka i Yesus hitu. Palambamo ira, sabana ane pepatudukira bo anu nipoviara aga nopuna lako ri manusia, tantu maopo ngena. 5:39 Tapi ane pepatudukira bo anu nipoviara nopuna lako nte ELOHIM, ledo rapakuleta mombadagi ira. Ledo aga haitu! Nee sampe kita mangeva ELOHIM!" Naupu toPolibu Mbaso nangepe tesa i Gamaliel, nitarimaramo tesana. 5:40 Bo nipokiora suro-suro mesua mpanjili. Nakava ri sia, suro-suro haitu niporo pade nitagi vai: "Tumo mompatuduki kareba i Yesus ka tona!" Naupu sia pade nikabasakamo. 5:41 Suro-suro nompalaisi Polibu haitu bo nadamba mpuu rarara sabana ira nireke nu ELOHIM masipato mombarasai kasusa bo kapari sabana pangoseakara i Yesus. 5:42 Bo eo-eo ri Banua nu ELOHIM bo muni ri banua-banua ntona, ira nompatolele Kareba Belo bo nompatuduki ka tona i Yesusmo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM.

Sunju Powia 6

6:1 Kasae-sae kadea-dea topangoseaka i Yesus. Tempo haitu topangoseaka i Yesus deanapa *toYahudi. Sanu ira nobasa Yunani, bo sanu nobasa basara mboto. *6:1 Basa ntoYahudi tempo haitu basa Ibrani. ToYahudi nobasa Yunani biasa tosangatana anu nipoanaka ri ngata ntona ledo toYahudi. Topobasa Ibrani biasa tona lako ri ngata ntoYahudi mami.* Tempo haitu topobasa Yunani ledo nadamba nte topobasa Yahudi. Topobasa Yunani nanguli, "Timbala-timbala kami ledo nanggava doi balanja eo-eo mpo anu nipalele ka timbala-timbala ntanina." 6:2 Sabana haitu, suro-suro sapulu randua haitu nompasiromu pura-pura topangoseaka i Yesus bo nanguli ka ira, "Ledo nabelo ane menonto kami mompatolele tesa nu ELOHIM aga mompakasiayu kandeamiu. 6:3 Jadi aginapa rapelisimiu papitu tona lako nte komiu mboto radekeika bago haitu. Pelisimo tona nabelo sangana, nanoto, bo nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM, bo pura-pura bago haitu radekei kami ka ira. 6:4 Bo ivesiamo kami suro-suro mamala mombatui bago kami mboto, haitumo mosambaya ka ELOHIM bo mompatolele tesaNa." 6:5 Naupu nangepe tesa nu suro-suro pangane, nasituju puramo topangoseaka i Yesus ante tesa haitu. Jadi nipelisiramo i Stefanus, saito tona naroso pomparasayana i Yesus bo muni ia nikuasai nu Nosa Gasa nu ELOHIM. Nipelisira muni i Filipus, bo i Prokhorus, i Nikanor, i Timon, i Parmenas, bo i Nikolaus lako ri ngata Antiokhia. Ia ledo toYahudi, tapi ia nesua agama Yahudi. 6:6 Tona papitu haitu nikenikara ka suro-suro bo naupu nosambaya, suro-suro nombadika palera ri balengga ntona haitu mombalanti ira majadi topotulungi suro-suro. 6:7 Ivesiamo kareba nu ELOHIM nipatolele njuu bo kadea ntopomparasaya i Yesus ri ngata Yerusalem nantambai mpuumo. Bo nadea muni topanggeni pesomba nangoseaka i Yesus. 6:8 I Stefanus mpuu-mpuu nipobelo nu ELOHIM. Bo naria kuasa nu ELOHIM nte ia sampe nadea kabaraka bo tanda nipokumaaka nipoviana ri ngayo ntodea. 6:9 Tapi naria muni tona nangeva ia. Ira haitu toYahudi anu nosambaya ri banua petupu niuli Banua Petupu nu Batua-Batua Nikabasaka. Ira toYahudi ntanina lako ri ngata Kirene bo ngata Aleksandria. Ira bo toYahudi lako ri propinsi Kilikia bo lako ri propinsi *Asia nangeva bo nosisanai nte i Stefanus. 6:10 Tapi ledo nipakulera nombasapu anu niuli i Stefanus, sabana Nosa Gasa nu ELOHIM nombadekei kapande ka ia notesa. 6:11 Jadi nidekeira doi pepe ka bara sako-ndua tona ala raulira, "Niepe kami tona haitu nanjalai Nabi *Musa bo ELOHIM." 6:12 Ivesiamo ira nompakapane rara ntodea bo totua-totua ntoYahudi bo *guru-guru agama sampe narau rarara nte i Stefanus. Jadi hau ira nombasaka i Stefanus, pade nikenira ratangara ri ngayo Polibu Mbaso Agama Yahudi. 6:13 Nikenira muni sabi-sabi mpodava ri ngayo ntoPolibu haitu mombatesa i Stefanus anu ledo nakana-kanaka. Sabi-sabi haitu nanguli, "I Stefanus nasaro nanjalai *Banua nu ELOHIM anu nagasa, bo nasaro muni nisalaina Atura-atura nu ELOHIM anu nipapola Nabi Musa ka kita. 6:14 Niepe kami ia nanguli i Yesus toNazaret mombagerosi Banua nu ELOHIM bo mombabaliki pura-pura ada anu nidekei i Musa ka kita." 6:15 Pura-pura tona ri Polibu Mbaso haitu nangganotosi i Stefanus. Bo nikitara lenje i Stefanus nasimbayu mpo lenje nu *malaeka.

Sunju Powia 7

7:1 Pakeni *nTopanggeni Pesomba nompekutana i Stefanus, "Berimba? Nakana anu niulira?" 7:2 Nesana i Stefanus, "Totua-totua bo sampesuvusampesuvu. Epemo tesaku hitu. Dopame i Abraham totuata nggaulu nolinja hau ri ngata Haran, tempo ia da nonturo ri tana Mesopotamia, ELOHIM toNeliu KaogeNa nakava nte ia. 7:3 ELOHIM nanguli ka i Abraham, 'Palaisimo ngatamu bo sampesuvumu hitu. Koimo hau ri ngata Kupopakita ka iko.' *7:3 Kajadia 12:1* 7:4 Jadi nalai mpuumo i Abraham nompalaisi ngata ntoKasdim, bo nolinja hau ri ngata Haran. Naliu kamate ntuamana, ELOHIM nantudu ia molinja lako ri ngata Haran tumai ri tana *Israel, tana niponturota sii-sii. 7:5 Tempo haitu, ledo naria tana nipopobagiaka nu ELOHIM ka i Abraham. Nau aga sandanga ledo ria nidekeiNa ka ia. Tapi ELOHIM nojanji mombadekei tana hitu ka i Abraham sampe ri muli nu mulina. Tempo ELOHIM nojanji haitu, i Abraham dopa noana. *7:5 Kajadia 17:8; 48:4* 7:6 Tapi iveimo tesa niuli nu ELOHIM ka i Abraham, 'Mulimu monturo mpo topesovo ri ngata ntona. Tupu ngata haitu mompobatua ira, bo mompandasa ira pataatu mpae kasaena. 7:7 Tapi maupu haitu, Kuhuku tona nompobatua ira. Bo mulimu mesuvu lako ri ngata haitu, bo manjili metupu nte Yaku ri sii ri ngata hitu.' *7:6-7 Kajadia 15:13-14; Pesuvu 3:12* 7:8 Naupu notesa ivesia, nitudu nu ELOHIMmo i Abraham bo muli-mulina *rasuna, tandana pojanjiNa nte i Abraham. Jadi tempo i Ishak ana i Abraham nipoanaka, ia nisuna i Abraham tempo umuruna da valu-eo. Ivesia muni i Ishak nombasuna anana i Yakub, bo i Yakub muni nombasuna anana sapulu randua anu najadi totua-totuata *toYahudi. 7:9 Totua-totuata, nasiriati nanggita tueira i Yusuf, sampe ia nipobalura ka *toMesir. Ia nipajadi batua, tapi ELOHIM nombatulungi ia, 7:10 bo nombakabasaka ia lako ri pura-pura kasusana. ELOHIM nombadekei ka ia kapande anu nompakadamba rara i *Firaun, Magau ntoMesir, sampe Firaun nombalanti ia majadi gubernur ri tana Mesir, bo topourusi pura-pura isi banuana. 7:11 Naliu haitu, nakavamo tempo ara mpai ri tana Mesir bo ri tana *Kanaan, sampe pura-pura manusia hamai nasusa mpuu. Ivesia muni totua-totuata, domo mpuu naria kandeara. 7:12 Tapi tempo i Yakub nangepe naria kandea ri tana Mesir, nituduna anana, totua-totuata haitu, hau ri tana Mesir mangali kandea. Haitumo polipara paratama hau ri tana Mesir. 7:13 Karongganinapa ira hau, i Yusuf nompopaisani ka sampesuvusampesuvuna haitu, 'Yakumo hii i Yusuf.' Lako ri sia pade nisani nu Magau Mesir sampesuvu-sampesuvu i Yusuf. 7:14-15 Naupu haitu i Yusuf nompakatu kareba ka tuamana i Yakub nerapi ala tuamana ante pura-pura ira sangata molinja hau ri tana Mesir. Jadi i Yakub sangata nolinja hau ri tana Mesir. Kadeana ira pura-pura pitupulu bo alima. Bara sako-mpae kasaena ira nonturo ri sia, namatemo i Yakub. Ivesia muni anana, totua-totuata nggaulu. 7:16 Buku mboara nikeni hau ri ngata Sikhem, bo nitana ri dayo niali Nabi Abraham bara ipia lako ri muli i Hemor ri Sikhem ante doi salaka. 7:17 Nasaemo kaliuna haitu, naparamo tempo ELOHIM mompakadupa pojanjiNa ka i Abraham. Totuata ri tana Mesir nantambai njuumo kadeara. 7:18 Nasae-sae naria saito magau ntanina nomparenta ri tana Mesir, ledo nisanina i Yusuf. *7:18 Pesuvu 1:8* 7:19 Magau haitu nadaa mpuu nompandasa totua-totuata bo nombabagiu ira. Niparentana ala ngana-ngana dako nesuvu kana ratedakara ala mamate pura. 7:20 Tempo haitumo i *Musa nipoanaka. I Musa ngana nagaya mpuu. Talu-mbulamo kasaena ia nipatuvusi ntina tuamana, sampe domo namala ia nitabuniaka ntotuana . 7:21 Bo tempo ia nikeni niboli ri savaliku ngata, saito ana mombine Magau Firaun nanggava ngana haitu. Jadi nialana bo nipatuvusina mpo anana mboto. 7:22 Pura-pura pangisani bo ada-ada ntoMesir nipatuduki ka i Musa, sampe ia najadi tona naroso mpuu tesana bo poviana. 7:23 Nagana patapulu mpae umuruna, neumbamo dota rarana hau manggita sampesuvu-sampesuvuna toIsrael. 7:24 Nakava ri sia, nikitana saito toIsrael niboba ntoMesir. Jadi hau ia mombasaliku sampesuvuna niboba haitu bo nipatesinamo toMesir. 7:25 Nisarumaka i Musa rasani nu sampesuvu-sampesuvuna toIsrael iamo nipelisi nu ELOHIM mombakabasaka ira lako ri pobatua ntoMesir. Tano ledo mpuu nisanira. 7:26 Kamailekana, hau vai ia bo nikitana randua toIsrael nosibaga. Ia nompasimbuku mompoposinggabelo ira randua. Nanguli ia, 'Komiu tu nosampesuvu! Nakuya komiu nosibaga, le?' 7:27 Tapi tona nombaboba roana haitu nombajunaka i Musa, bo nanguli, 'Isema nanganggataka iko majadi totua ngata atau topotangara kami? 7:28 Iko bara madota mompatesi yaku nasimbayu mpo toMesir nipatesimu riavi!' *7:27-28 Pesuvu 2:14* 7:29 Nangepe haitu, nalaimo i Musa lako ri tana Mesir, sabana poviana nompatesi toMesir nisani ntonamo. Hau ia nonturo ri tana Midian. Bo hamai ia noberei bo noana randua ngana langgai. 7:30 Patapulu mpae kaliuna, nakavamo saito *malaeka nte i Musa ri karava bai napara *Bulu Sinai. Malaeka haitu neonga riara apu ri santungu gumbu navaya. *7:30 Pesuvu 3:2* 7:31 Nokumaa i Musa nanggita gumbu navaya bo hau ia manggaparai bo niparesana gumbu haitu. Pade niepena suara nTupu nanguli, 7:32 'Yakumo hii ELOHIM anu nisomba ntotuamu nggaulu, Tupu i *Abraham, i Ishak bo i Yakub.' *7:32 Pesuvu 3:6* Nangepe haitu, naekamo rara i Musa sampe nolete bo domo nabia ia mompeinta gumbu navaya haitu. 7:33 Nanguli vaimo ELOHIM ka ia, 'Vonju sapatumu, apa tana nipeanggamu tutu tana nagasa. *7:33 Tana haitu nireke nagasa sabana ri sia peonga nTupu.* 7:34 NikitaKu bo nipariaraKu kandasa ntodeaKu ri tana Mesir. Bo niepeKumo pekakaira nerapi tulungi. Haitu sampe Yaku nanau mombakabasaka ira. Jadi panggalivomo, iko Kutudu manjili hau ri tana Mesir mombakabasaka ira!' *7:33-34 Pesuvu 3:5,7-8,10* Ivesiamo tesa nu ELOHIM ka i Musa. 7:35 I Musa hitumo anu ledo nipokono ntoIsrael bo nipoarara ante tesa ivei: 'Isema nanganggataka iko majadi totua ngata atau topotangara kami?' *7:35 Pesuvu 2:14* Tapi ia mpuu-mpuu nipelisi nu ELOHIM manggeniaka ira bo mombakabasaka ira lako ri pobatua ntoMesir. Haitu nipoviana ante petulungi nu malaeka anu nakava nte ia ri gumbu navaya. 7:36 I Musamo mai tona nanggeni todea toIsrael nesuvu lako ri tana Mesir, bo nipoviana kabaraka-kabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka ri tana Mesir, ri Tasi Nalei bo ri karava-karava bai patapulu mpae kasaena. 7:37 I Musa muni nanguli ka todea toIsrael, 'ELOHIM mombadekei ka komiu saito Nabi nasimbayu mpo yaku *7:37 nasimbayu mpo yaku ATAU: nasimbayu mpo pompelisiNa yaku. Peinta Ulangan 18:15.* , rapelisiNa lako nte komiu mboto.' 7:38 I Musa muni naria nosanggani-nggani nte todea toIsrael ri karava bai, bo i Musamo mai najadi topetariolo ntotuata ante malaeka anu notesa ka ia ri Bulu Sinai. I Musamo mai nantarima tesa natuvu lako nte ELOHIM bo nipapolana ka kita. 7:39 Naupa ivesia, totua-totuata ledo ntoto nioseakara tesa i Musa. Nisapuakara tesana bo ira madota manjili hau ri tana Mesir. 7:40 Niulira ka i *Harun, tuaka i Musa, 'Povia ka kami sangu *pinoito anu mamala manggeniaka kami. Apa domo nisani kami bara nuapamo najadi nte i Musa anu nanggeni kami nesuvu lako ri tana Mesir!' *7:40 Pesuvu 32:1,23* 7:41 Jadipa, nipoviaramo sangu pinoito nolenje mpo ana japi. Naupu haitu nikenira pesomba bo nisambaleka binata ka pinoito haitu, bo nipoviara posusa mombatoiya anu nipovia mpalera mboto. 7:42 Jadi ELOHIM nompalaisi ira bo nompalamba ira nombasomba betue-betue ri langi. Haitu nitulisi riara buku nu *nabi-nabi ivei: 'O, toIsrael! Nisambalemiu binata rapesombamiu ri karava bai patapulu mpae kasaena, tapi ledo nisombamiu kaKu. 7:43 Ledo aga haitu, tapi tenda pesomba ka *viata Molokh *7:43 Viata Molokh tupu nu langi bo mata nu eo nisomba ntoKanaan. I Refan viata nu planeta Saturn nisomba ntoMesir nggaulu.* nikeni-kenimiu nosanggani-nggani ante pinoito nolenje mpo betue viata Refan! Pinoito-pinoito haitumo nipoviamiu rasombamiu. Haitu sabana komiu kana Kutedaka makavao, haunapa lako ri tana *Babel!' (7:42-43 Amos 5:25-27) 7:44 Sampesuvu-sampesuvu. Tempo totua-totuata naria ri karava bai, naria nte ira tenda petupu, tandana ELOHIM nonturo nosangganinggani ante ira. Tenda haitu nipoviara nantuntuni parenta nu ELOHIM ka i Musa bo nantuntuni gambara nipopakita nu ELOHIM ka ia. 7:45 Tenda haitu nidekei ka mulira bo ira nanggeni tenda haitu tumai ri tana Kanaan hitu. Tempo haitu ELOHIM nompopalai tupu ngata Kanaan bo i *Yosua nanggeniaka toIsrael nompemala ngata anu niponturota sii-sii. Bo tenda haitu da nipakera metupu nte ELOHIM sampe ri tempo Magau *Daud. 7:46 Magau Daud nompakadamba rara nu ELOHIM bo niperapina nte ELOHIM ala ia rapaloga movia banua raponturo nu ELOHIM, haitumo ELOHIM nisomba i Yakub. 7:47 Tapi damo anana, Magau *Salomo nombabangu *Banua nu ELOHIM. 7:48 Naupa ivesia, ELOHIM anu Neliu KaogeNa, ledo nonturo ri banua nipovia nu manusia. Apa riara buku nu nabi nitulisi ivei: 7:49 'Langi gaderaKu bo tana potande kadaKu. Banua nuapa rapoviamiu Kuponturo? Ri umba ponturo Kupangosanaka? 7:50 Sabana, dunia ante pura-pura isina, Yaku mboto nompajadina!' Ivesiamo tesa nu ELOHIM. (7:49-50 Yesaya 66:1-2) 7:51 Sampesuvu-sampesuvu, nakaa mpuu bagamiu! Bo komiu mpuu-mpuu netibongo! Ledo nadota komiu mangepe bo mangoseaka Tesa nu ELOHIM! Komiu batena nasimbayu mpo totuamiu nggaulu nangeva Nosa Gasa nu ELOHIM! 7:52 Ledo ria saitoa nabi ledo nipandasa ntotuamiu nggaulu. Nipatesira muni nabi-nabi anu nompatolele kareba kakava i Yesus, Batua nu ELOHIM nanoa. Bo sii-sii nipobalumiu bo nipatesimiu Batua nu ELOHIM haitu! 7:53 Komiumo nantarima Atura-atura nu ELOHIM anu nidekei nu malaeka-malaeka ka totuata nggaulu, tapi ledo nipokonomiu nangoseakana!" 7:54 Nangepe tesa i Stefanus pangane, nadua mpuumo rara ntoPolibu Mbaso Agama sampe nanggiki baga pura ira. 7:55 Tapi i Stefanus nikuasai nu Nosa Gasa nu ELOHIM, bo nantingoa langi. Nikitana reme nu ELOHIM. Bo nikitana muni i Yesus neangga ri sabingga nggana nu ELOHIM. 7:56 Nanguli i Stefanus, "Peintamo! Nikitaku langi natebuka bo i Yesus, *Ana nu Manusia neangga ri sabingga nggana nu ELOHIM ri suruga!" 7:57 Nangepe haitu, toPolibu Mbaso nongare-ngare bo nombaramu talingara ala domo raepera hanupa tesa i Stefanus. Nangova puramo ira hau mombasaka i Stefanus. 7:58 Nidiisakara hau ri savaliku ngata, bo nirempera vatu. Sabi-sabi mpodava ri Polibu Mbaso pangane, nombavonju bajura bo nibolira nte tona nosanga i *Saulus, ala mabelo ira mombarempe i Stefanus. 7:59 Tempo i Stefanus da nirempera, nekakaimo ia, "Pue Yesus, siimo nyawaku!" 7:60 Bo nantaputu ia bo nongare ante suara namangga, "Pue, ampungimo dosara hitu!" Naupu haitu, namatemo ia.

Sunju Powia 8

8:1 I Saulus nadamba apa i Stefanus nipatesira. Nompamula eo haitu todea topangoseaka i Yesus ri ngata Yerusalem mpuu-mpuu nipandasa *ntoYahudi sampe ira nasimpotare hau ri njumangu ngata ri bagia *Yudea bo *Samaria. Aga *suro-suro i Yesus ledo nalai. 8:2 Tona natundu nte ELOHIM nombatana i Stefanus ri dayo, bo nombatangisi ia ante nasusa mpuu rarara. 8:3 I Saulus nompasimbuku njuu mompandasa topangoseaka i Yesus ala domo raparasayara i Yesus. Nipebutuna banuara nipesuana bo isema-sema nomparasaya i Yesus, langgai bo mombine, niumbunjaina ri savalikuna bo nisuarakana riara ntarunggu. 8:4 Topomparasaya nasimpotare haitu, nompatolele kareba lako nte ELOHIM ri umba-umba. 8:5 Saito ira nosanga i Filipus. Ia hau ri ngata Samaria bo nipatolelena ka tona hamai i Yesusmo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. 8:6 Tempo todea nangepe i Filipus notesa bo nikitara kabaraka-kabaraka nipoviana, nipariarara mpuumo anu nitesana haitu. 8:7 Apa nadea *seta nipopalaina lako nte tona. Seta-seta haitu nesuvu bo nongare-ngare. Nadea muni tona nakoyo, tona nakejo, bo tona napunggu nipakabelona. 8:8 Jadi nadamba mpuumo rara ntona ri ngata Samaria. 8:9 Ri ngata haitu naria saito toposibalimata nosanga i Simon. Bara sakuya kasaena ia nompopokumaa todea ri ngata Samaria sabana poviana. Bo niulina iamo tona nabaraka. 8:10 Pura-pura tona ri ngata haitu, tomaoge bo tona biasa, nompariara tesana. Niulira, "I Simon mai naria baraka ntupu anu niuli 'Baraka Oge'!" 8:11 Nasae mpuumo ia nompopokumaa ira ante posibalimatana sampe ira pura-pura nompariara ia. 8:12 Tapi i Filipus nompatolele Kareba Belo ka ira. Kareba Belo haitu nanguli *Poparenta nu ELOHIM bo i Yesus Kristus, Magau Topepakasalama. Niparasayaramo kareba haitu bo ira nidiumo, langgai bo mombine, tandana ira nomparasaya i Yesus. 8:13 I Simon mboto nomparasaya, bo naupu ia nidiu, nituntunina njuumo i Filipus. Nokumaa mpuu ia nanggita kabarakakabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka nipovia i Filipus. 8:14 Suro-suro ri ngata Yerusalem nangepe kareba tona ri ngata Samaria nantarima tesa nu ELOHIMmo. Jadi nitudura i Petrus bo i Yohanes hau ri Samaria. 8:15 Tempo i Petrus bo Yohanes nakava hamai, niposambayakara toSamaria anu nomparasaya i Yesus ala Nosa Gasa nu ELOHIM manau nte ira. 8:16 Apa Nosa Gasa nu ELOHIM dopa nanau mombakuasai ira. Ira aga nidiu, tandana ira nomparasaya i Pue Yesus. 8:17 Jadi, i Petrus bo i Yohanes nombadika palera ri balengga ntoSamaria haitu bo Nosa Gasa nanau nte ira mpuu. 8:18 Nikita i Simon suro-suro nombadika palera ri balengga ntona haitu bo Nosa Gasa nombakuasai ira. Jadi nikeninamo doi ka i Petrus bo Yohanes apa ia madota mangali kabaraka haitu. 8:19 Niulina, "Dekei ka yaku muni kuasa tutu ala yaku muni mamala mombadika paleku ri balengga ntona sampe ira rakuasai Nosa Gasa nu ELOHIM." 8:20 Tapi nesana i Petrus, "Masurukavu mpuu iko bo doimu! Nisarumakamu kabaraka nidekei nu ELOHIM mamala raali ante doi? 8:21 Iko ledo ntoto masipato metuntuni riara pokarajaa kami hitu, sabana raramu ledo nanoa ri panggita nu ELOHIM. 8:22-23 Nisaniku iko tu nasiriati bo iko nipobatua dosa! Jadi, kajeamo lako ri patujumu nadaa, bo perapimo nte i Pue ala raampungiNa pekirimu nadaa tutu!" 8:24 Nanguli i Simon, "Ai! Tulungi posambayakamiu yaku, perapi nte i Pue ala anu niulimiu tutu ledo mambela yaku." 8:25 Naupu i Petrus bo Yohanes nosabi bo nompatolele tesa i Pue ka todea, nanjilimo ira hau ri ngata Yerusalem. Bo riara polipara haitu nipatolelera Kareba Belo ri ngata dea ri bagia Samaria. 8:26 Naria *malaeka nu ELOHIM nakava nangulika i Filipus, "Koimo hau ri puluna sampe mukava dala motua lako ri ngata Yerusalem hau ri ngata Gaza." (Dala haitu domo nasaro niose.) 8:27-28 Jadi haumo i Filipus. Tempo haitu naria saito toEtiopia ri dala haitu notua lako ri ngata Yerusalem hau manjili ri ngatana mboto. Ia tona nalanga panggana bo ia nipakakuasa nombaurusi kakalumana i Kandake, Magau Mombine ri tana Etiopia. Tona haitu dako nombasomba ELOHIM ri ngata Yerusalem bo ia nodoka nanjili hau ri ngatana mboto. Tempo ia nonturo riara dokana, ia nombabaca buku nitulisi Nabi Yesaya nggaulu. 8:29 Jadi Nosa Gasa nanguli ka i Filipus, "Koi ragamo doka ntona hautu." 8:30 Jadi nangovamo i Filipus hau mantotoaka doka haitu. Niepena tona riara nu doka nombaca buku nitulisi Nabi Yesaya. Jadi nekutanamo i Filipus, "Nisanimiu batuana anu nibacamiu tutu, tua?" 8:31 Nesana toEtiopia, "Berimba kusani ane ledo ria tona mombabatuasina ka yaku?" Pade niunakana i Filipus mesavi ri doka, bo monturo ri sinjorina. 8:32 Hitumo tesa-tesa lako ri buku Nabi Yesaya nibacana haitu: Ia mpo bimba niumbu rakeni rasambale, mpo *ana bimba ledo nombee nigau buluna. Ivesia muni ia ledo ntoto ria sambelaa notesa. 8:33 Ia nisalai bo ledo nitangara nanoa. Ia nasalisa nipatesi sampe ledo ria mulina mamala ratutura ntona. (8:32-33 Yesaya 53:7-8) 8:34 Nanguli toEtiopia haitu ka i Filipus, "Uli kaku isema kakanana niuli Nabi Yesaya tempo nitesana tona nirapaka bimba, karona mboto atau tona ntanina?" 8:35 Jadi, i Filipus nompasimbayu Kareba Belo i Yesus ka tona haitu nompamula lako ri tesa-tesa nibacana pangane. 8:36 Riara polipara haitu, nikitara uve napara dala. Nanguli toEtiopia, "Peintamo! Moitu uve. Mamala yaku radiu sii-sii?" 8:37 Nesanamo i Filipus, "Ane niparasayamiu mpuu, mamala komiu radiu." Nanguli toEtiopia haitu, "Niparasayaku i Yesus Kristus Iamo *Ana nu ELOHIM!" 8:38 Naliu sia, nipopetaanamo dokana, bo nanaumo ira randua lako ri doka bo hau riara nu uve. ToEtiopia haitu nidiu i Filipusmo, tandana niparasayana i Yesus. 8:39 Nesore ira lako riara nu uve, Nosa Gasa nu ELOHIM nangala i Filipus lako ri sia bo domo nikita ntoEtiopia. ToEtiopia haitu nompapola polipana bo nadamba mpuu rarana. 8:40 Ledo nisani-sani, nariamo i Filipus ri ngata Asdod. Nipapolana polipana bo nipatolelena Kareba Belo i Yesus ka todea ri pura-pura ngata sampe nakava ri ngata Kaisarea.

Sunju Powia 9

9:1 Ri tempo haitu, i *Saulus da nompararai njuu mompatesi topangoseaka i Pue Yesus. Ia hau ri ngayo nu Pakeni *nTopanggeni Pesomba, 9:2 bo nerapi sura kuasa rakenikana ka pakeni agama ri banua petupu ntoYahudi ri ngata Damsyik. Patujuna, ane rakavana topangoseaka Pepatuduki i Yesus, bara langgai bara mombine, rasakana bo rakenina hau ratangara ri ngata Yerusalem. 9:3 Riara polipana hau ri ngata Damsyik, tempo napara ngata haitu, sampesanika naria reme nevanta lako ri langi nantiku ia. 9:4 Nadunggamo ia bo niepena suara nanguli ka ia, "Saulus, Saulus! Nakuya iko nompandasa Yaku?" 9:5 Nekutana i Saulus, "Isema komiu, tua?" Nesana topotesa haitu, "Yakumo i Yesus, tona nipandasamu. 9:6 Jadi peanggamo! Koimo pesua riara ngata moitu. Hamai pade rauli ka iko anu masipato mupovia." 9:7 Tona nomporoa i Saulus haitu natekaja mpuu sampe ledo nipakulera notesa, sabana ira muni nangepe suara haitu, tapi ledo nikitara topotesa. 9:8 Jadi neanggamo i Saulus, bo nibulana matana, tapi domo nekita, jadi damo ninini roana nesua ri ngata Damsyik. 9:9 Talu-mbongi kasaena ia ledo nekita bo ledo muni nangande ledo nanginu nuapa-nuapa. 9:10 Ri ngata Damsyik naria saito topangoseaka i Yesus nosanga i Ananias. Naria anu nipopakitana ka ia bo i Pue Yesus nanguli ka ia, "Ananias!" Nesana i Ananias, "Iyo, sii yaku, Pue!" 9:11 I Pue nanguli, "Koimo hau ri dala nosanga Dala Noa. Elomo ri sia saito tona lako ri ngata Tarsus nosanga i Saulus. Hitu-hitu ia nosambaya. 9:12 Riara panggitana nikitana iko nakava nombadika palemu ri balenggana ala matana mekita mpanjili." 9:13 Nesanamo i Ananias, "Pue, niepeku nadea tona notesa i Saulus haitu. Niulira nadea mpuu todeaMiu nipandasana ri ngata Yerusalem 9:14 Sii-sii ia nakava muni ri sii, nidekei kuasa lako ri balengga-balengga ntopanggeni pesomba mombasaka pura-pura kami topomparasaya Komiu." 9:15 Tapi nanguli i Pue, "Koimo! Apa nipelisiKumo ia mokarajaa ka Yaku mompatolele karebaKu ka tona ledo noagama Yahudi, ka magau-magau bo ka todea *toIsrael muni. 9:16 Damo Yaku mboto manguli ka ia kasusa rakavana sabana nioseakana Yaku bo nipatolelena karebaKu." 9:17 Jadi haumo i Ananias ri banua i Yudas ri Dala Noa. Bo nesuamo ia riara banua bo nidikana palena ri balengga i Saulus, bo nanguli, " Sampesuvuku Saulus. I Pue Yesus nikitamu ri tatanga nu dala tempo komiu nolipa tumai, Iamo nombatudu yaku tumai, ala komiu mekita mpanjili bo rakuasai nu Nosa Gasa nu ELOHIM." 9:18 Naupu i Ananias notesa haitu, kaliu-liu nanavu anu eva ruke bau lako ri mata i Saulus sampe nekita mpanjilimo ia. Naupu haitu, nembangumo i Saulus bo nidiu, tandana niparasayanamo i Yesus. 9:19 Naupu nidiu, nangandemo ia bo naroso mpanjili bukuna. Naupu haitu, i Saulus nonturo nte topangoseaka i Yesus ri ngata Damsyik bara sako-mbongi kasaena. 9:20 Tempo haitu muni, ia kaliu-liu hau ri *banua-banua petupu ntoYahudi ri Damsyik nompatolele kareba i Yesus ka *toYahudi. Ia nanguli, "Yesusmo *Ana nu ELOHIM!" 9:21 Nokumaa pura tona nangepe i Saulus. Niulira, "Berimba tano tona hitu? Ledo ia hitu nompatesi topangoseaka i Yesus ri ngata Yerusalem? Bo tumai munimo ia ante patujuna mombasaka topangoseaka i Yesus ri sii bo manggeni ira ratangara ri ngayo balengga-balengga ntopanggeni pesomba!" 9:22 Tapi nasae-sae nantambai-mbai karoso i Saulus nompatuduki tona. Ia mpuu-mpuu natau nompakalanto ka ira, i Yesusmo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM, sampe toYahudi nonturo ri ngata Damsyik domo nipakulera nombabali tesana. 9:23 Bara sakuya kasaena kaliuna haitu, toYahudi nasintuvu mompatesi i Saulus. 9:24 Eo bongi ira nompopea nojaga ri bobaa-bobaa ri tembo nu ngata haitu. Ane mesuvu ia, rapatesira. Tapi niara haitu nisani i Saulus. 9:25 Jadi naria sambongi topangoseaka i Saulus nombadika i Saulus riara karanji mbaso, bo niulura ia lako ri bavo nu tembo ngata haitu hau ri savaliku nu ngata, ala mamala malai lako ri tona madota mompatesi ia. 9:26 I Saulus nalai lako ri ngata Damsyik hau ri ngata Yerusalem. Ri sia ia nompasimbuku mosanggani nte topangoseaka i Yesus. Tapi ira da naeka nte ia. Dopa niparasayara ia mpuu-mpuu topangoseaka i Yesus. 9:27 Jadi i Barnabas hau nombatulungi i Saulus. Nikenina ia hau motesa nte suro-suro. I Barnabas notesa ka ira berimba i Saulus nanggita i Pue Yesus ri tatanga nu dala, bo i Pue notesa ka ia. Nitesana muni kabia i Saulus nompatolele kareba i Yesus ka tona ri ngata Damsyik. 9:28 Nangepe tesa i Barnabas, nitarima nu suro-suromo i Saulus monturo singgani nte ira. Naupu sia, i Saulus nompatolele kareba i Pue Yesus ri njumangu ngata Yerusalem bo ledo ria eka nu rarana. 9:29 Bo nitesana muni ka toYahudi anu nobasa Yunani bo nosinjanai nte ira. Tapi ira aga nompasimbuku mompatesi ia. 9:30 Topomparasaya ntanina niepera i Saulus rapatesi, jadi nikeniramo ia notua hau ri ngata Kaisarea bo nitudura hau manjili ri ngata Tarsus, ngatana mboto. 9:31 Jadi todea topangoseaka i Yesus ri njumangu bagia *Yudea, Galilea bo *Samaria domo nipandasa. Kasae-sae kadea-dea tona nomparasaya i Yesus, bo todea topomparasaya nantambai karoso pomparasayara sabana ira natundu nte ELOHIM, bo sabana Nosa Gasa nantulungi ira. 9:32 I Petrus hau ri umba-umba nompelioda todea nu ELOHIM. Naria sanggani ia nesai ri ngata Lida. 9:33 Ri sia, niposinggavakana saito langgai nosanga i Eneas. I Eneas mai napunggu, bo valu-mpaemo kasaena domo ntoto namala nembangu. 9:34 Nanguli i Petrus ka ia, "Eneas, i Yesus Kristus mompakabelo iko. Pembangumo, pasiayumo paturumu." Naupu haitu kaliu-liu nabelomo i Eneas bo nembangu mpuumo ia. 9:35 Pura-pura tona nonturo ri ngata Lida bo ri ngata Saron nanggita i Eneas nabelomo. Jadi niparasayara munimo i Pue Yesus. 9:36 Napara ngata Lida naria ngata ntanina nosanga Yope. Ri ngata Yope naria saito mombine topangoseaka i Yesus, sangana i Tabita. (Riara basa Yunani sangana i Dorkas, batuana "rusa".) Pokaingguna nabelo, bo ia nasaro nantulungi tona napakasi. 9:37 Tempo haitu nadua i Tabita bo namatemo. Naupu mboana nidiu, nikeni niboli riara ntombi ri kalangana. 9:38 Topangoseaka i Yesus ri ngata Yope nangepe i Petrus naria ri ngata Lida. Bo ngata Yope ledo nakavao lako ri ngata Lida pangane. Sia sampe nitudura randua tona hau manguli petevai ka i Petrus ivei: "Kamai masalisa tumai ri ngata Yope." 9:39 Nangepe tesa ntona randua haitu, haumo i Petrus nantuntuni ira hau ri ngata Yope. Nakava ri sia, ia nikeni hau ri tombi ri kalangana haitu. Pura-pura timbala notumangi nantagui i Petrus bo nipopakitara ka ia baju-baju bo pakea nidau i Tabita ka ira tempo ia da natuvu. 9:40 I Petrus nantudu ira mesuvu pura, pade nantaputu ia nosambaya. Naupu haitu, nitingayona mboa i Tabita bo nanguli, "Tabita, pembangumo!" Naupu i Petrus nanguli ivesia, nibula i Tabitamo matana. Nikitanapa i Petrus, nembangumo ia bo nonturo. 9:41 Bo i Petrus nanggangisi palena nantulungi ia meangga. Naupu sia i Petrus nompokio timbala-timbala pangane bo topomparasaya ri sia bo niulikana ira, "Siimo roamiu, natuvu mpanjilimo ia." 9:42 Kareba kajadia haitu natolele ri njumangu ngata Yope, sampe nadeamo tona nomparasaya i Pue Yesus. 9:43 Naliu haitu, bara sako-mbongipa i Petrus nonturo ri ngata Yope haitu ri banua ntopokarajaa kulimba nosanga i Simon.

Sunju Powia 10

10:1 Ri ngata Kaisarea naria saito langgai nosanga i Kornelius. Ia *tantara nu Magau Mbaso Kaisar bo ia balengga ntantara anu nombabalenggai saatu tantara ntanina anu niuli Lunu ntoItalia. 10:2 I Kornelius natundu nte ELOHIM. Naupa ira ledo toYahudi tapi ira sambanua netupu nte ELOHIM. Ia nasaro nantulungi *toYahudi anu napakasi, bo ia nasaro nosambaya ka ELOHIM. 10:3 Naria saeo nitasere tinti tatalu ede eo, naria anu nipopakita ka ia, haitumo, saito *malaeka nu ELOHIM nakava nombaronde ia, "Kornelius!" 10:4 Naeka mpuu i Kornelius nanggita malaeka haitu. Nesana i Kornelius, "Nuapa, tua?" Nanguli malaeka, "Posambayamu nitarima nu ELOHIMmo, bo nitoraNa kabelo raramu nantulungi tona napakasi. 10:5 Jadi tudumo tona hau ri ngata Yope mangulika tona nosanga i Simon Petrus tumai. 10:6 Ia nesai ri banua ntopokarajaa kulimba anu nosanga i Simon, anu nonturo ri talinti." 10:7 Naupu haitu, nalaimo malaeka. I Kornelius nompokio randua topokarajaa lako riara nu banuana. Nipokiona muni saito tantara niparasayana, anu netupu nte i ELOHIM muni. 10:8 I Kornelius notesa ka ira tatalu anu dako najadi riara mpanggitana, pade nituduna ira hau ri ngata Yope mompokio i Simon Petrus. 10:9 Natanga eo ri eo kamailena, tempo ira tatalu da ri polipara maparamo ngata Yope, i Petrus nompene mosambaya ri ata nu banua anu nantalumbu. 10:10 Da nosambaya, naara mpuumo taina, madota mangande. Da nompopea kandea rapakasadia, naria anu nipopakita ka ia. 10:11 Nikitana langi natebuka bo naria eva sabala kae tarapaa nabini niloe ri sokina pata-njoki nateuluraka lako ri langi sampe ri tana. 10:12 Riara nu kae tarapaa haitu naria mpengaya-ngaya binata: naria nokada pata-nggada, naria nenjoyo, bo naria muni tonji-tonji navura. 10:13 Pade naria suara nanguli ka ia, "Petrus, peanggamo! Sambalemo binata-binata hitu bo kandemo!" 10:14 Tapi nesana i Petrus, "Ledaku, Pue! Dopa sanggani nikandeku anu nipopali bara anu naruto nantuntuni Atura agama!" 10:15 Tapi suara haitu nanguli vai ka ia, "Anu niuli nu ELOHIM nabelo, nee muuli nipopali!" 10:16 Anu nipopakita ka ia, nisili sampe talu-nggani. Naupu haitu kae tarapaa ante binata pangane nateoretaka mpanjili hau ri langimo. 10:17 Naingu mpuu rara i Petrus nompekirika batuana anu nikitana pangane. Da nompekiri-pekiri i Petrus, nakavamo tona tatalu anu nitudu i Kornelius mangelo banua i Simon. Ira neangga ri vambana 10:18 bo nekutana, "Naria torata nesai nte komiu ri sii nosanga i Simon Petrus?" 10:19 I Petrus da nompekirika batuana anu nipopakita ka ia pangane, Nosa Gasa nu ELOHIM nanguli ka ia, "Petrus, naria tatalu tona nakava nompaelo iko. 10:20 Panau masalisa hau ri tambena. Nau ira ledo toYahudi, nee makaja raramu mantuntuni ira, sabana Yaku mboto nantudu ira tumai." 10:21 Jadi nanaumo i Petrus hau ri tambena bo nangulika tona tatalu haitu, "Yakumo hii tona nielomiu. Nuapa paraluumiu nte yaku?" 10:22 Niulira, "Kami hii nitudu Kapitee Kornelius tumai. Nau ia ledo toYahudi, ia tona nanoa bo ia natundu nte ELOHIM bo pura-pura toYahudi nombabila ia. Naria malaeka nu ELOHIM nantudu ia mompokio komiu hau ri banuana ala raepena anu raulimiu ka ia." 10:23 Naupu haitu i Petrus nombaunaka ira maturu ri banua niponturona sambongi. Jadipa naturumo ira. Naeo mpadondo, haumo i Petrus nosanggani-nggani ante ira, bo bara sako-ndua topomparasaya lako ri ngata Yope nantuntuni ira. 10:24 Sambongi ira naturu ri dala pade nakava ri ngata Kaisarea. Ri sia ira nipopea-pea i Kornelius sambanua. Naria muni sampesuvu-sampesuvuna bo vega-vega rapana nipasiromuna ri banuana. 10:25 Tempo nakava i Petrus, haumo i Kornelius nantomunaka ia, bo nantaputu ri ngayo i Petrus mombasomba ia. 10:26 Tapi i Petrus nanggangisi palena mompopeangga ia bo niulikana, "Peanggamo. Yaku hii aga manusia biasa muni, nasimbayu mpo komiu!" 10:27 Da ranja mpotesa nte i Kornelius, nesuamo i Petrus hau rabanua. Nikitana nadeamo tona nasiromu, 10:28 bo niulikana ira, "Sampesuvusampesuvu, nisanimiu mboto, nantuntuni Atura agama Yahudi, kami toYahudi nitagi mosimporoa atau mompanjayo tona ledo toYahudi. Tapi ELOHIM nompakalanto ka yaku riara anu nipopakitaNa ka yaku, ledo mamala kuuli sanu manusia naruto atau ledo mamala kuporoa, sabana ELOHIM nantarima pura-pura manusia. 10:29 Haitumo sabana ledo nakaja raraku nakava tumai tempo yaku niulikamiu tumai. Jadi, uli kaku, nuapa patujumiu nompokio yaku tumai?" 10:30 Nesanamo i Kornelius, "Talumbongi naliu, nitasere jaa hitu muni, tinti tatalu ede eo, yaku nosambaya ri banuaku. Sampesanika naria saito malaeka nikitaku neangga ri ngayoku. Pakeana nenggila-nggila. 10:31 Ia nanguli ka yaku ivei: 'Kornelius! Posambayamu nitarima nu ELOHIMmo, bo nitoraNa kabelo raramu nantulungi tona napakasi. 10:32 Jadi tudumo tona hau ri ngata Yope mangulika tona nosanga i Simon Petrus tumai. Ia nesai ri banua ntopokarajaa kulimba anu nosanga i Simon, anu nonturo ri talinti.' 10:33 Haitumo sampe nitudukumo nasalisa tona hau mangulika komiu tumai. Nabelo mpuu raramiu nakava tumai. Hitupa kami nasiromu puramo ri panggita nu ELOHIM, ala raepe kami pura-pura anu niuliNa ratesamiu ka kami." 10:34 Naupu haitu i Petrus nanguli ka ira, "Sampesuvu-sampesuvu, hitupa nisanikumo ELOHIM ledo nompelenje nanggita manusia. 10:35 Isema-sema natundu nte ELOHIM bo novia anu nanoa, tona haitumo nitarima nu ELOHIM. ELOHIM ledo nompelisi tona lako ri umba. 10:36 Sampesuvusampesuvu, nisanimiu mbotomo isi kareba nipasimbayu nu ELOHIM ka kami *toIsrael. Kareba haitu nanguli i Yesus Kristus anu nompoposinggabelo manusia ante ELOHIM. I Yesusmo Tuputa pura-pura, ledo aga Tupu ntoYahudi. 10:37 Nisanimiu anu najadi ri njumangu tana ntoYahudi. Nompamula ri bagia Galilea, tempo i Yohanes nombadiu tona anu najea lako ri dosa-dosara. 10:38 Nisanimiu muni ELOHIM nompelisi i Yesus toNazaret bo nidekeiNa Nosa Gasa bo kuasa. Nisanimiu muni i Yesus hau ri umba-umba novia anu nabelo, bo nipakabeloNa pura-pura tona nipandasa Magau nu Seta sabana ELOHIM naria nte Ia. 10:39 Kamimo hii sabi pura-pura anu nipoviaNa ri tana ntoYahudi sampe ri ngata Yerusalem. Kaupuna i Yesus haitu nipatesi ntoYahudi, nipaku ri *kayu salib. 10:40 Tapi ri eo katataluna, ELOHIM nompakatuvu Ia mpanjili, pade nipopakitaNa ka manusia. 10:41 Tapi ledo pura-pura tona nanggita Ia, aga kami nipelisi nu ELOHIM nokolu majadi sabi-sabiNa. Naliu i Yesus natuvu mpanjili, kami nangande bo nanginu nosanggani-nggani nte Ia. 10:42 Bo nituduNa kami mompatolele Kareba Belo haitu ka pura-pura tona, bo manguli ka tona Iamo nianggataka nu ELOHIM majadi Topotangara pura-pura manusia da natuvu bo anu namatemo. 10:43 Pura-pura *nabi nggaulu notesa i Yesus. Niulira isema-sema momparasaya i Yesus, dosana raampungi ante kuasa i Yesus." 10:44 Da notesa i Petrus, nanaumo Nosa Gasa nu ELOHIM bo nombakuasai pura-pura topangepe tesa haitu. 10:45 ToYahudi anu nomparasaya i Yesus, anu nantuntuni i Petrus lako ri Yope, ira pura-pura nokumaa sabana Nosa Gasa nipopanau muni ka tona ledo toYahudi. 10:46 Nisanira tona haitu nikuasai Nosa Gasa sabana niepera ira notesa ante basa-basa nidekei nu Nosa Gasa ka ira bo nantoiya kaoge nu ELOHIM. Jadi i Petrus nanguli ka roana, 10:47 "Peintamo! Tona hitu nantarima Nosa Gasa nu ELOHIM munimo nasimbayu mpo kita toYahudi. Jadi isema mombatagi ira? Ira muni kana radiu nte uve, tandana ira nangoseaka i Yesus!" 10:48 Jadi i Petrus nantudu gi Kornelius sambanua radiu nte uve, tandana ira nomparasaya i Yesus Kristus. Naupu nidiu, niperapira i Petrus mesai ante ira bara sako-mbongi.

Sunju Powia 11

11:1 Suro-suro i Pue Yesus bo topomparasaya ri njumangu bagia Yudea nangepe tona ledo noagama Yahudi nomparasaya tesa nu ELOHIM munimo. 11:2 Tempo i Petrus hau ri ngata Yerusalem, *toYahudi anu nomparasaya i Yesus nompakasala ia. 11:3 Niulira, "Nakuya komiu hau ri banua ntona ledo toYahudi? Bo nakuya komiu nangande mpasanggani-nggani nte ira? *11:3 Nangoseaka atura agama Yahudi, ane toYahudi mosimporoa ante tona ledo toYahudi, haitumo "tona ledo nisuna", ira rareke maruto bo ledo mamala movia ada agamara. Jadi nadea toYahudi anu nomparasaya i Yesus, ledo nadota nosimporoa nte tona ledo toYahudi.* " 11:4 Nangepe tesa haitu, i Petrus notesa ka ira pura-pura anu najadi lako ri pantepuuna. Niulina, 11:5 "Tempo yaku nosambaya ri ngata Yope, naria anu nipopakita ka yaku. Nikitaku eva sabala kae tarapaa nabini niuluraka lako ri langi niloe ri sokina pata-njoki bo nituu ri ngayoku. 11:6 Riara nu kae tarapaa haitu nikitaku mpengaya-ngaya binata nokada pata-nggada, bo binatabinata navura, binata-binata nenjoyo, bo tonji-tonji navura. 11:7 Niepeku suara nanguli ka yaku, 'Anumo, peanggamo, Petrus! Sambalemo binata tutu bo kandemo!' 11:8 Tapi nesana yaku, 'Ledaku, Pue. Dopa sanggani nikandeku anu nipopali bo naruto mpo binata moitu!' 11:9 Tapi naria vaimo suara haitu lako ri langi, 'Anu niuliKu nabelo rakande, nee muuli nipopali!' 11:10 Talu-nggani nikitaku anu haitu, pade nioretaka mpanjili kae tarapaa haitu hau ri langi. 11:11 Eva nisuka tempo haitu muni, tatalu tona lako ri ngata Kaisarea nakava ri banua ponturoku. Ira nitudu i Kornelius hau mangala yaku. 11:12 Bo Nosa Gasa nu ELOHIM nantudu yaku hau nosanggani-nggani ante ira bo nee makaja raraku. Jadi haumo yaku. Aono sampesuvu sampomparasaya lako ri ngata Yope nantuntuni yaku hau ri ngata Kaisarea, bo kami pura-pura nesua rabanua i Kornelius. 11:13 Naupu haitu i Kornelius notesa ka kami nikitana *malaeka neangga riara banuana bo nanguli, 'Tudumo tona hau ri ngata Yope mangala langgai nosanga i Simon Petrus. 11:14 Raulina ka iko berimba komiu sambanua mamala rapakasalama.' " 11:15 I Petrus nompapola tesana, "Tempo yaku da notesa ka ira, nanaumo Nosa Gasa nte ira nasimbayu mpo panauNa ante kita ri pamulana. 11:16 Pade nitoraku tesa i Pue Yesus bara ipia ivei: 'I Yohanes nombadiu tona ante uve, tapi komiu radiu ante Nosa Gasa nu ELOHIM!' 11:17 Sampesuvu-sampesuvuku, nalantomo ELOHIM nombadekei Nosa GasaNa ka tona ledo noagama Yahudi nasimbayu mpo nidekeiNa ka kita tempo kita nomparasaya i Pue Yesus Kristus. Jadi isema yaku sampe mamala kutagi ELOHIM ane Ia mboto madota mombadekei Nosa Gasa ka tona ledo noagama Yahudi?" 11:18 Tempo tona nasiromu ri sia nangepe tesa i Petrus, domo ira nebali. Ira nosanggani-ngganimo nantoiya ELOHIM. Niulira, "Ane ivesia tano, todea ledo toYahudi muni nipaloga nu ELOHIM majea lako ri dosa-dosara bo mantarima katuvua nabelo sampe ri kasaesaena!" 11:19 Namatepa i Stefanus nirempe vatu, nadeamo topomparasaya i Yesus nipandasa sampe nadea nalai nosimpogaa-gaa hau ri umba-umba ngata. Naria sanu nalai sampe ri propinsi Fenisia, bo naria muni nalai hau ri levuto Siprus bo ngata Antiokhia. Nipatolelera kareba lako nte ELOHIM ri ngata-ngata nikalaura, tapi aga ka toYahudi. 11:20 Tapi naria muni roara lako ri levuto Siprus bo propinsi Kirene hau ri ngata Antiokhia bo nompatolele Kareba Belo i Yesus ka tona ledo noagama Yahudi. 11:21 Kuasa nTupu naria nte ira sampe nadea toAntiokhia nomparasaya bo nombadekei katuvura ka i Pue Yesus. 11:22 Todea topomparasaya ri ngata Yerusalem nangepe kajadia haitu muni. Jadi nitudura i Barnabas hau ri ngata Antiokhia. 11:23 Nakavapa i Barnabas ri Antiokhia, nadamba mpuu rarana nanggita kabelo nu ELOHIM nte ira. Jadi nipakarosona rarara ala ira bate-batena mangoseaka i Pue Yesus ante mpuu-mpuu rarara. 11:24 I Barnabas haitu tona nabelo rarana, bo nikeniaka nu Nosa Gasa nu ELOHIM. Naroso mpuu pomparasayana. Bo nadea tona ri Antiokhia nikenina nomparasaya i Pue Yesus. 11:25 Naupu haitu i Barnabas hau ri ngata Tarsus mangelo i *Saulus. 11:26 Nosinggavapa ia ante i Saulus, haumo ira randua ri ngata Antiokhia. I Barnabas bo i Saulus nonturo sumai sampae kasaena. Ira nasaro nasiromu nosanggani-nggani nte todea topomparasaya bo nadea mpuu tona nipatudukira. Ri ngata Antiokhia haitumo topangoseaka i Yesus pamulamulana niuli ntona toKristen. 11:27 Ri tempo haitu muni naria bara sako-ndua topomparasaya lako ri Yerusalem hau ri ngata Antiokhia. Topomparasaya haitu nabi apa naria pompakule nidekei nu ELOHIM ka ira mombasovadaka tesaNa. 11:28 Saito ira nosanga i Agabus. Ia neangga ri tatangara bo ante pekeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM, niulina kana majadi ara mpai ri njumangu dunia. (Ara mpai haitu mpuu-mpuu najadi tempo i Klaudius najadi Magau Mbaso). 11:29 Nangepe haitu, pura-pura topangoseaka i Yesus ri Antiokhia, nasintuvu mompakatu petulungi ka sampesuvura sampomparasaya anu nonturo ri bagia Yudea. Ira nombadekei nantuntuni pompakulera saito-saito. 11:30 Sintuvura haitu nipoviara mpuumo, bo nitudura i Barnabas bo i Saulus manggeni pedekeira haitu ka pakeni-pakeni ntopangoseaka i Yesus ri ngata Yerusalem.

Sunju Powia 12

12:1 Tempo haitu muni, Magau *Herodes Agripa nompamula nompandasa bara sako-ndua topomparasaya. 12:2 Nituduna tona mompatesi i Yakobus, sampesuvu i Yohanes, ante guma. 12:3 Nisani i Herodes poviana haitu nompakadamba rara *ntoYahudi, jadi nipoviana vaimo mpo pangane. Niparentanamo tona mombasaka i Petrus muni. Haitu najadi tempo *Posusa Roti Ledo Noragi. 12:4 Naupu i Petrus nisaka, nisuarakara riara ntarunggu, bo Magau Herodes nantudu ampa lunu tantara mombajagai ia, ampa tantara salunu. Patuju i Herodes ala i Petrus ratangara ri ngayo ntodea maliutaka *Eo Mbaso Paskah. 12:5 Jadi i Petrus nitaha riara ntarunggu. Tapi todea topomparasaya i Yesus nosambaya njuu ka i Petrus ante mpuu-mpuu rarara. 12:6 Bongina dopame Magau Herodes mombatangara i Petrus ri ngayo ntodea, i Petrus naturu ri tarunggu ri olo ntantara randua, nipou nu rante rompenga. Naria muni randua tantara ntanina nojaga ri vamba. 12:7 Sampesanika neongamo *malaeka nTupu neangga ri sia, bo reme nevanta riara ntombi nu tarunggu haitu. Malaeka haitu nombagoya-goya karo i Petrus bo nilikena. Nanguli malaeka, "Pembangumo masalisa!" Kaliu-liu nakabasaka mbotomo rante ase lako ri pale i Petrus. 12:8 Naupu sia malaeka nanguli, "Pasuamo bajumu bo sapatumu." Jadi, nipasuana mpuumo bajuna bo sapatuna. Pade niuli nu malaeka vai, "Pasuamo baju ndoemu bo tuntunimo yaku!" 12:9 Pade nituntuninamo malaeka haitu nesuvu lako ri tarunggu, tapi dopa nisanina anu nipovia malaeka haitu mpuu-mpuu najadi. Nisarumakana aga pangipi. 12:10 Ira nolipa nombaliunaka ponturo ntopojaga vamba pamulana, bo vamba karanduana, sampe nakava ri bobaa ase hau riara nu ngata. Bobaa ase haitu nateungge mbotomo. Nesuvumo ira nantuntuni dala sampenga, bo sampesanika nalipomo malaeka haitu nompalaisi i Petrus. 12:11 Ri sia nanotomo rara i Petrus bo niulina, "Hitupa nisanikumo ledo aga pangipi! Tupu mpuu nombatudu malaekaNa mombakabasaka yaku lako ri kuasa Magau Herodes bo lako ri pura-pura anu rapovia ntoYahudi ka yaku." 12:12 Naupu nompekirika kajadia haitu, haumo ia ri banua i Maria, tina Yohanes-Markus. Ri banua haitu nadea tona nasiromu nosambaya. 12:13 I Petrus nantanede vamba ri savalikuna bo saito batua mombine nosanga i Rode, nakava mombaungge vamba. 12:14 Niepena suara i Petrus, nadamba mpuumo ia. Bo kaliu-liu ia nesua mpanjili riara nu banua, ledo nitorana nombaungge vamba ri savalikuna, bo niulikana ka todea ri sia i Petrus ria ri savalikuna. 12:15 Tapi niulira ka ngana mombine haitu, "Nabaya iko!" Tapi i Rode ledo naupu-upu nanguli ka ira i Petrus mpuu. Bo ira aga nesana, "Bara aga malaekana!" 12:16 Da notesa-tesa ira, i Petrus ledo nenonto-nonto nantanede vamba ri savalikuna. Kaupuna hau niunggera vamba. Nipeintara i Petrus mpuumo, jadi nokumaa puramo ira. Jadipa nesuamo i Petrus hau riara banua, 12:17 bo nanganggataka palena ala malino pura ira, pade nitesakana ira malaeka nTupu anu nanggeni ia nesuvu lako riara ntarunggu. Bo niulina muni, "Uli kajadia hitu ka i Yakobus bo ka sampesuvuta ntanina." Naupu sia nalaimo i Petrus hau ri ponturo santanina. 12:18 Naeo mpadondo nasesa mpuumo tantara-tantara anu nojaga tarunggu haitu. Ira naingu bo naeka mpuu nompekirika anu najadi nte i Petrus. 12:19 Magau Herodes nantudu tona mangelo i Petrus, tapi ledo nikavara ia. Haitu sampe Magau Herodes nomparenta ala tantara sapulu aono topombajagai i Petrus, raparesa bo rapatesi. Naupu haitu notuamo Magau Herodes lako ri bagia Yudea hau ri ngata Kaisarea, bo nonturo hamai bara sakuya kasaena. 12:20 Magau *Herodes narau mpuu ka tupu ngata Tirus bo Sidon. Jadi tupu nu ngata randua haitu nasintuvu nantudu tona hau merapi mosinggabelo ante i Herodes, sabana ngatara haitu nanjarumaka kandea lako ri bagia poparenta i Herodes. Pamulana ira nombatinarasi saito topotulungi nosanga i Blastus, anu nombaurusi banua Magau Herodes, sampe ia mosabingga ka ira. Naupu haitu hau ira nantingayo Magau Herodes merapi mosinggabelo. 12:21 Nanggava eo niovora, nipasua Magau Herodesmo pakea kamagauana bo hau nonturo ri gadera kamagauana bo notesa ka todea. 12:22 Todea haitu nongare-ngare nantoiya i Herodes. Niulira, "Hitu suara nu *viata, ledo suara nu manusia!" 12:23 Ri tempo haitumo malaeka nTupu nompakadua Magau Herodes, sabana ia ledo nompakaoge ELOHIM, ledo nitagina todea nanguli tesa haitu. Jadi da natuvu ia, nikande ndoromo sampe namate. 12:24 Namatepa ia, kasae-sae nantambai-mbaimo kadea ntona nangepe Tesa nu ELOHIM, bo nomparasaya i Pue Yesus. 12:25 Naupu i Barnabas bo i *Saulus nanggeni pedekei ntoAntiokhia ka pakeni-pakeni ntopomparasaya ri ngata Yerusalem, nanjilimo ira hau ri ngata Antiokhia. Nikenira i Yohanes- Markus mosanggani-nggani nte ira.

Sunju Powia 13

13:1 Ri todea topomparasaya ri ngata Antiokhia naria bara sako-ndua guru bo *nabi anu nompasimbayu Tesa nu ELOHIM, haitumo, i Barnabas, i Simeon anu nidae i Vuri, bo i Lukius toKirene, i Menahem anu nipakambaso nosanggani-nggani ante Magau *Herodes Antipas, bo i *Saulus. 13:2 Naria saeo, todea topomparasaya pura-pura nosambaya bo nombatoiya ELOHIM bo nopuasa. Nosa Gasa nu ELOHIM nanguli ka ira, "Pelisi bo patani ka Yakumo i Barnabas bo i Saulus mantui pokarajaa nipakatantuKu ka ira." 13:3 Jadi naliu ira nopuasa bo nosambaya, nidikara palera ri balengga i Barnabas bo i Saulus, bo nianggatakara majadi suro mompatolele Kareba Belo. 13:4 Jadi naupu i Barnabas bo i Saulus nitudu nu Nosa Gasa, hau ira ri pesampo Seleukia bo nesavi kapala hau ri levuto Siprus. 13:5 Nakava ri ngata Salamis ri levuto Siprus, nipatoleleramo tesa nu ELOHIM ri *banua petupu ntoYahudi. I Yohanes-Markus muni nantuntuni nantulungi ira ri polipara. 13:6-8 Naupu ira noliu njumangu levuto Siprus, nakavamo ira ri ngata Pafos. Ri sia ira nosinggava nte *toYahudi nosanga Bar-Yesus. I Bar-Yesus nosanga muni i Elimas riara basa Yunani. I Elimas haitu toposibalimata bo niulina ia nabi nu ELOHIM, tano ledo nakana. Gubernur ri levuto haitu nosanga i Sergius-Paulus bo ia novega nte toposibalimata haitu. Gubernur haitu tona natau bo nanoto pekirina. Ia nompokio i Barnabas bo i Saulus, apa ia madota mangepe tesa nu ELOHIM. Tapi i Elimas, toposibalimata haitu, nangeva i Barnabas bo i Saulus sabana ledo nipokonona gubernur momparasaya i Yesus. 13:9 Tapi i Saulus, anu nidae muni i Paulus, nikeniaka nu Nosa Gasa nu ELOHIM. Nikanotosina toposibalimata haitu, 13:10 bo niulikana, "He, topebagiu nggaraka, ana nu Magau Seta! Ikomo nangeva pura-pura anu nabelo! Nakuya iko ledo nenonto nombatenggosi tesa nu ELOHIM nanoa? 13:11 Hitupa Tupu mombahuku iko! Iko majadi maburo bo ledo mukita mata nu eo bara sako-eo kasaena!" Nangepe haitu kaliu-liu naburomo mata i Elimas, nirasaina eva kulimu vuri nombabungu matana, damo nigayo-gayona luona nangelo tona mombanini ia. 13:12 Nanggita kajadia haitu, niparasaya nu gubernurmo i Yesus. Nokumaa mpuu ia nangepe tesa i Pue Yesus, anu nipepatudukika i Paulus bo Barnabas. 13:13 Lako ri ngata Pafos ri levuto Siprus, i Paulus nte roana nesavi kapala ntasi hau ri ngata Perga ri propinsi Pamfilia. Nakava sumai i Yohanes-Markus nompalaisi ira bo nanjili hau ri ngata Yerusalem. 13:14 Lako ri ngata Perga, i Paulus bo i Barnabas nompapola polipara hau ri ngata Antiokhia ri propinsi Pisidia. Ri *eo penonto, hau ira nesua nonturo riara banua petupu ntoYahudi. 13:15 Naupu nibaca sanggoto lako ri Buku Atura Agama bo Buku Nabi-nabi, pakeni-pakeni ri banua petupu haitu nantudu tona hau mompekutana nte i Paulus nte roana, "Sampesuvu-sampesuvu, ane maria tesamiu mompakaroso pomparasaya ntodea gahitu, radekei kami loga ka komiu motesa ka kami." 13:16 Jadi neanggamo i Paulus, bo nilaerakana palena, bo nanguli, "Sampesuvu-sampesuvuku *toIsrael, bo pura-pura sampesuvuku ntanina ri sii, anu natundu nte ELOHIM. Epemo tesaku! 13:17 ELOHIM anu nisombata ntoIsrael nompelisi totua-totuata nggaulu majadi todeaNa. Tempo ira da nonturo ri tana *Mesir, nipakadeaNa mulira. Naupu sia, nikeniNa ira mesuvu lako ri tana Mesir, ante kabarakaNa nambaso. 13:18 Patapulu-mpae kasaena ELOHIM nosabara nte pokainggura ri karava bai. 13:19 NiropusiNa papitu magau ante todea-todeara ri tana *Kanaan, tana haitu nibagi-bagiNa ka toIsrael majadi tanara. 13:20 Lako ri tempo ira hau ri tana Mesir sampe nesua ri tana Kanaan pataatu limapulu mpae kasaena. Naupu tana Kanaan nibagi-bagiNa ka toIsrael, ELOHIM nompelisi ka ira topotangara-topotangara manggeniaka ira. Topotangara kaupuna haitumo Nabi Samuel. 13:21 Naupu sia, ira nerapi rapelisi ka ira magau anu manggeniaka ira. Jadi ELOHIM nompelisi ka ira i Saul, ana i Kish lako ri muli i Benyamin. Bo i Saul nanggeniaka ira patapulu mpae kasaena. 13:22 Tapi kaupuna i Saul nileso nu ELOHIM, bo ELOHIM nompelisi i *Daud majadi magaura. Hitumo anu niuli nu ELOHIM nombatesa Magau Daud: 'NikitaKu i Daud ana Isai. Ia nompakadamba raraKu bo nipoviana pura-pura dotaKu.' *13:22 Mazmur 89:21 13:23 Lako ri muli i Daud, ELOHIM nompelisi ka toIsrael saito *Magau Topepakasalama nangoseaka pojanjiNa nggaulu, haitumo i Yesus. 13:24 Dopame i Yesus nompamula pokarajaaNa, i Yohanes Topediu nangulika toIsrael ira kana majea lako ri dosara bo radiu nte uve, tandana ira mpuu-mpuu najea. 13:25 Napara pokarajaana maupu, i Yohanes nanguli ka todea, 'Nantuntuni panggavamiu, isema yaku? Yaku hii ledo Magau nipopeamiu! Tapi pariaramo! Magau haitu makava maupu pokarajaaku hitu. Ia nelabi kaogeNa pade yaku, sampe nau aga mombavole lui sapatuNa, ledo masipato yaku!' " 13:26 I Paulus nompapola tesana ivei: "Sampesuvusampesuvu muli i Abraham bo sampesuvu-sampesuvu ntanina anu natundu nte ELOHIM. ELOHIM nompakatu ka kita kareba anu mompakalanto berimba ELOHIM mompakasalama kita. 13:27 Tona nonturo ri ngata Yerusalem bo pakeni-pakenira ledo nisanira i Yesus Magau Topepakasalama. Ledo muni nisanira batuana pepatuduki nu nabi-nabi anu nibaca ka ira ri eo-eo penonto. Haitumo sampe nihukura mate i Yesus. Bo poviara haitu nompakadupa anu niboto nu nabi-nabi pangane! 13:28 Naupa ledo nikavara nau sangayaa salaNa anu masipato rahuku mate ka Ia, niperapira nte Gubernur Pilatus ala i Yesus rapatesi. 13:29 Naupu nipandasara i Yesus, evamo nitulisi ri Buku Gasa, karobataNa nitoraka lako ri *kayu salib bo niboli riara nu dayo. 13:30 Tapi ELOHIM nompakatuvu Ia mpanjili lako ri kamateNa. 13:31 Bara sakuya eo kasaena, nadea ngganina i Yesus nompopakita karoNa ka tona anu nantuntuni Ia lako ri bagia Galilea hau ri ngata Yerusalem. Ira haitumo anu sii-sii najadi sabi-sabiNa ka todea toIsrael. 13:32 Jadi sampesuvu-sampesuvu, sii-sii kami nakava mompatolele Kareba Belo hitu ka komiu. Anu nijanji nu ELOHIM ka totuatotuata nggaulu, 13:33 haitu nipakadupaNamo ka kita tempo i Yesus nipakatuvuNa mpanjili. Naria nitulisi riara *Mazmur karanduana ivei: 'Ikomo AnaKu, eo hitu Yaku najadi TuamaMu.' (13:33 Mazmur 2:7) 13:34 ELOHIM nompakatuvu i Yesus mpanjili lako ri kamateNa. Bo domo Ia mamate atau mapopo riara nu dayo, sabana ELOHIM nanguli: 'Anu nijanjiKu ka i Daud nggaulu nagasa bo natantu kadupana, Anu nijanjiKu haitu Kupakadupa ka Iko!' (13:34 Yesaya 55:3) 13:35 Ivesia muni batuana posambaya i Daud ri Buku Mazmur nanguli, 'Ledo rapalambaMiu Batua nipelisiMiu mapopo riara nu dayo.' (13:35 Mazmur 16:10) 13:36 Tesa hitu ledo nambela i Daud, sabana naupu ia novia anu nitudu nu ELOHIM ka ia, namatemo ia. Bo ia nitana ri sinjori dayo ntotuana nggaulu, bo karobatana napopomo. 13:37 Tapi i Yesus nipakatuvu nu ELOHIM mpanjili lako ri kamateNa, i Yesus ledo napopo. 13:38 Jadi sampesuvusampesuvu, kami nompopaisani ka komiu dosamiu namala raampungi nu ELOHIM sabana anu najadi nte i Yesus. 13:39 Kita ledo namala rakabasaka lako ri dosata ane aga nangoseaka Atura-atura nipapola Nabi Musa. Tapi isema-sema nomparasaya i Yesus, rakabasaka lako ri pura-pura dosana bo majadi nanoa ri panggita nu ELOHIM. 13:40 Haitu sabana komiu kana mainga ala nee majadi nte komiu anu nitulisi nu nabi-nabi ivei: 13:41 ELOHIM nanguli, 'Heh komiu anu ledo nomparasaya bo aga nongei-ngei, pariaramo tesaKu! Komiu mahera manggita anu Kupovia tapi komiu aga maropu sanggani, sabana tempo komiu da natuvu, Yaku movia anu ledo ntoto raparasayamiu, nau damo maria tona motesa pakalanto ka komiu.' " ( 13:41 Habakuk 1:5) 13:42 Naupu sia, nesuvumo i Paulus bo i Barnabas lako ri banua petupu bo niperapi ntodea ala manjili vai ira ri eo penonto meonga mompapola anu nitesara pangane. 13:43 Naupu puramo tona nesuvu lako ri banua petupu pangane, nadea toYahudi bo tona ntanina anu nesua agama Yahudi, nomporoa i Paulus bo i Barnabas. Suro-suro haitu nompakaroso rarara ala ira bate-batena manjarumaka kabelo nu ELOHIM. 13:44 Eo penonto sunjuna haitu, pura-pura tona riara ngata haitu nasiromu mangepe tesa nu ELOHIM. 13:45 Nanggita todea haitu, nasiriati mpuumo rara nu pakeni ntoYahudi. Nisalaira i Paulus, bo nievara pura-pura anu niulina. 13:46 Tapi i Paulus bo i Barnabas aga nantambai kabiara notesa ka ira ivei: "Masipato Tesa nu ELOHIM rapasimbayu ntani ruru ka komiu toYahudi. Tapi nipoaramiu tesa haitu. Nipakalantomiu mboto komiu ledo masipato manggava katuvu nabelo sampe ri kasae-saena. Sabana haitu, kami domo mompatolele tesa haitu ka komiu toYahudi! Hitupa kami hau nte tona ledo toYahudi, 13:47 Apa Tupu nomparenta ka kami ivei: 'NipelisiKu iko majadi reme mombavanta tona ledo toYahudi, ala rasani ntona ri umba-umba ri dunia, ELOHIM mompakasalama manusia.' " (13:47 Yesaya 49:6; 42:6) 13:48 Tempo tona ledo toYahudi ri sia nangepe tesa haitu, nadamba mpuu rarara bo niulira, "Nabelo mpuu Tesa nu ELOHIM!" Isema-sema nipelisi nu ELOHIM manggava katuvua mabelo sampe ri kasaesaena, iramo nomparasaya i Yesus. 13:49 Bo Tesa nu ELOHIM natolele ri umba-umba ri bagia haitu. 13:50 Tapi tomaoge-tomaoge bo mombinemombine anu naria nturona bo natundu nte ELOHIM, nipakapane ntoYahudi sampe i Paulus bo i Barnabas nipandasa bo nipopalai lako ri ngata haitu. 13:51 Jadi i Paulus bo i Barnabas nombasapulai sovu lako ri kadara, tandana tona haitu nipoara nu ELOHIM. *13:51 nombasapulai sovu lako ri kadara: Ane toYahudi manjili lako ri ngata ntona ledo toYahudi, biasana nisapulaira sovu lako ri sapatura bo bajura apa nirekera tona ledo toYahudi naruto. I Paulus bo Barnabas novia ivesia muni ka toYahudi anu nompoara Kareba Belo, tandana ira muni nireke naruto ri panggita nu ELOHIM.* Bo nalaimo ira hau ri ngata Ikonium. 13:52 Topangoseaka i Yesus ri ngata Antiokhia nadamba mpuu rarara, bo ira nikeniaka nu Nosa Gasa nu ELOHIM.

Sunju Powia 14

14:1 Anu najadi ri ngata Antiokhia najadi munimo ri ngata Ikonium. I Paulus bo i Barnabas hau ri *banua petupu ntoYahudi, bo ri sia nitesatesara ka tona sampe nadea *toYahudi bo tona ledo toYahudi nomparasaya i Yesus. 14:2 Tapi toYahudi anu ledo nadota nomparasaya, aga nompakapane rara ntona ntanina ledo toYahudi sampe navuu matara nanggita topangoseaka i Yesus. 14:3 I Paulus bo Barnabas nasae nonturo ri sia. Ledo naeka ira notesa i Pue Yesus ka tona. Nitesara pepotoveNa bo kabelo raraNa bo i Pue nombadekei kuasa ka ira movia kabarakakabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka ala rasani ntodea tesa nu suro-suro haitu mpuu-mpuu nakana. 14:4 Tapi tona ri ngata haitu ledo nasintuvu. Naria nosabingga ka toYahudi, bo naria muni nosabingga ka suro-suro. 14:5 ToYahudi bo pakeni ntoYahudi nosanggani-nggani ante tona ntanina ledo toYahudi, nasintuvu mompandasa bo mombarempe i Paulus bo i Barnabas ante vatu. 14:6 Tapi nisani i Paulus bo Barnabas nia ntona haitu, jadi nalaimo ira hau ri bagia Likaonia, haitumo ri ngata Listra, ngata Derbe bo ri ngata-ngata ntanina ri bagia haitu. 14:7 Nipatolelera muni Kareba Belo i Yesus ri sia. 14:8 Ri ngata Listra naria saito langgai napunggu lako ri pompoanakame. Ia ledo sanggani nolipa sabana kadana ledo naroso. 14:9 Topunggu haitu nonturo nangepe tesa i Paulus. I Paulus nanggita tona haitu bo nisanina tona haitu mamala rapakabelo sabana niparasayana mpuu. Jadi i Paulus nompeintaka ia, 14:10 bo nanguli ante suara namangga, "Peangga pakanoa!" Jadi, neanggamo topunggu nasalisa bo kaliu-liu nolipamo. 14:11 Nanggita anu nipovia i Paulus, nongaremo todea ante basara mboto, haitumo basa Likaonia. Niulira, "Nanau ri duniamo *viata-viata mpo karo manusia!" 14:12 I Barnabas niulira viata nosanga i Zeus, bo i Paulus niulira viata nosanga i Hermes, apa iamo topotesa. 14:13 Ri savaliku ngata haitu, naria banua petupu ka viata Zeus. Topojaga banua haitu nanggeni japi-japi pomava ante bunga-bunga hau ri bobaa nu ngata, sabana ia nosanggani-nggani nte todea madota mosambale japi haitu mombasomba i Paulus bo i Barnabas. 14:14 Niepepa i Paulus bo i Barnabas nia ntodea haitu, nibiteramo pakeara mboto, tandana nasusa mpuu rarara sabana todea haitu madota mombasomba ira. Nangovamo ira hau ri tatanga ntodea bo nongare nombatagi todea ivei: 14:15 "Nemo! Nee mpuu rasombamiu kami! Kami hii manusia biasa nasimbayu mpo komiu! Kami nakava ri sii mompatolele Kareba Belo ka komiu ala komiu mompalaisi kabiasamiu anu ledo naria gunana, evamo nombasomba viataviata. Komiu kana metupu nte ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena. Iamo nompajadi langi bo tana bo tasi bo pura-pura isina. 14:16 Tempo nggaulu, ELOHIM nompalamba manusia natuvu nangoseaka dotara mboto. 14:17 Tapi nau ivesia, ledo nalinga raraNa nombadekei tanda-tanda ka kita ala rasanita Iamo ELOHIM. Ia nabelo mpuu nte kita, nidekeiNa ka kita uda lako ri langi, bo asele panggaviata ri tempona. NidekeiNa kandea ka kita bo nipakadambaNa rarata." 14:18 Nau suro-suro notesa ivehaitu, sakidepa ledo nipakulera mombataamaka todea manggeni pesomba ka ira. 14:19 Naupu haitu, bara sako-ndua toYahudi lako ri ngata Antiokhia ri propinsi Pisidia bo muni lako ri ngata Ikonium nakava ri ngata Listra. ToYahudi haitu nantanara todea ri ngata Listra ala ira muni mangeva i Paulus sampe ira nombarempe i Paulus ante vatu bo niumbunjaira hau ri savaliku ngata. Niulira namatemo ia. 14:20 Tapi tempo topomparasaya ri sia neangga nompatiku ia, nembangu mpanjili ia bo nesua riara nu ngata. Naeo mpadondo hau ia ri ngata Derbe nosanggani-nggani ante i Barnabas. 14:21 Ri ngata Derbe, i Paulus bo i Barnabas nompatolele Kareba Belo bo nadea tona nomparasaya i Yesus. Naupu haitu nanjilimo ira randua hau ri ngata Listra. Lako ri ngata Listra hau ri ngata Ikonium pade napola hau ri ngata Antiokhia ri propinsi Pisidia. 14:22 Ri ngata-ngata haitu ira nompakaroso rara ntopangoseaka i Yesus bo nompopatora ira nee molengga-lengga momparasaya. Niulira, "Kita kana mombarasai kasusa bo kapari ruru pade mamala kita mombarasai kasana ri *Poparenta nu ELOHIM." 14:23 Ri ngata-ngata haitu i Paulus bo i Barnabas nanganggataka pakeni ntodea topangoseaka i Yesus. Ira nopuasa bo nosambaya, nerapi i Pue mombajagai pakeni haitu, apa Iamo panjarumakara. 14:24 Naupu haitu i Paulus bo i Barnabas nompapola polipara noliu ri bagia Pisidia sampe nakava ri propinsi Pamfilia. 14:25 Naupu ira nompatolele tesa nu ELOHIM ri ngata Perga, notuamo ira hau ri ngata Atalia ri bivi ntasi. 14:26 Ri sia ira nesavi kapala mbaso bo nanjili hau ri ngata Antiokhia ri propinsi Siria. Ri ngata Antiokhia haitumo nipanganggataka ira bara ipia bo niposambayaka ntopangoseaka i Yesus. Niposambayaka ala ELOHIM mompoasi bo mombajagai ira riara pokarajaara anu dako nipakaupura sii-sii. 14:27 Tempo nakava ri ngata Antiokhia, nipasiromura topomparasaya i Yesus bo nitesakara pura-pura anu nipovia nu ELOHIM ri polipara. Nitesara muni ELOHIM nombadekei loga ka tona ledo toYahudi momparasaya i Yesus. 14:28 Nasae i Paulus bo i Barnabas nesai ri ngata Antiokhia nosangganinggani ante topangoseaka i Yesus ri sia.

Sunju Powia 15

15:1 Naria bara sako-ndua *toYahudi nakava ri Antiokhia lako ri bagia Yudea anu nomparasaya i Yesus. Ira nompatuduki topangoseaka i Yesus ri sia ivei: "Ane komiu ledo *rasuna nantuntuni Atura-atura nipapola Nabi Musa, komiu ledo mamala rapakasalama." 15:2 Tapi i Paulus bo i Barnabas mpuu-mpuu nosinjanai nte ira bo nangeva pepatudukira. Jadi kaupuna, todea topomparasaya nompakatantu i Paulus bo i Barnabas ante bara sako-ndua topomparasaya ntanina lako ri sia, kana hau ri ngata Yerusalem ala molibu ante suro-suro bo pakeni ntopomparasaya ntanina hamai bo motesaki pepatuduki haitu. 15:3 Todea topomparasaya ri ngata Antiokhia nanggeni gi Paulus sampe nakava ri savaliku ngata. Lako ri ngata haitu ira noliu ri propinsi Fenisia bo bagia *Samaria. Bo nitesara munimo ka topomparasaya ri sia nadea tona ledo toYahudi nombakabasaka pomparasayara nggaulu ala mangoseaka ELOHIM. Kareba haitu mpuu-mpuu nompakadamba rara ntopomparasaya ri sia. 15:4 Nakavapa ri ngata Yerusalem, i Paulus ante roana nikadambanaka nu suro-suro, pakeni-pakeni, bo todea topomparasaya ntanina. I Paulus nombatesa ka ira pura-pura anu nipovia nu ELOHIM ri polipara bara ipia nanggeni Kareba Belo ka tona ledo toYahudi. 15:5 Tapi bara sako-ndua *toFarisi anu nomparasaya i Yesus neangga bo nanguli, "Ane tona ledo toYahudi nomparasaya i Yesus, ira kana rasuna bo rapatuduki mangoseaka Atura-atura nidekei Nabi Musa ka kita." 15:6 Jadi suro-suro bo pakeni-pakeni ntanina nolibu motesaki panggava ntoFarisi pangane. 15:7 Nasae mpuu ira nosinjula pekiri. Kaupuna neanggamo i Petrus bo nanguli, "Sampesuvu-sampesuvu! Nisanimiu mboto bara sakuya kasaena naliu, ELOHIM nompelisi yaku lako nte komiu mompatolele Kareba Belo ka tona ledo toYahudi ala ira muni mangepe bo momparasaya. 15:8 Bo ELOHIM anu nangisani isi rara ntai manusia, nantarima tona ledo toYahudi. Nisanita, sabana nidekeiNa Nosa GasaNa ka ira, nasimbayu mpo nidekeiNa ka kita muni. 15:9 ELOHIM ledo nompoposisala kita toYahudi ante ira ledo toYahudi. Ia nompakagasa rarara, sabana ira nomparasaya. 15:10 Jadi nakuya komiu ledo nadota nantarima anu nipovia nu ELOHIM sii-sii? Nakuya komiu aga madota mompasuu ira mantuntuni atura-atura anu nakaja mpuu raoseaka? Totuata nggaulu bo kita mboto ledo nompakule nangoseaka atura-atura haitu. 15:11 Tapi kita nomparasaya bo kita nipakasalama sabana kabelo rara i Pue Yesus. Bo ivesia muni ira!" 15:12 Naupu i Petrus notesa ivesia, pura-pura tona nasiromu ri sia nalinomo bo nompetalingai i Barnabas bo i Paulus nombasili tesa kabaraka-kabaraka bo tanda-tanda anu nipokumaaka nipoviara nte kuasa nu ELOHIM tempo ira naria ri ngata ntona ledo toYahudi. 15:13 Naupu ira notesa, nangulimo i Yakobus, "Sampesuvu-sampesuvu. Epemo tesaku! 15:14 I Simon Petrus dako notentei ka kita tove nu ELOHIM ka tona ledo toYahudi. Lako ri pamulana, ELOHIM nompekirika ira. PatujuNa, rapelisiNa lako nte ira tona majadi todeaNa. 15:15 Haitu nasimbayu mpo anu niuli nu nabi-nabi nggaulu, apa naria nitulisi ivei: 15:16-17 ELOHIM nanguli: 'Maupu haitu, Yaku makava mpanjili ka muli *ntoIsrael anu niparenta i *Daud bara ipia. *15:16-17 Yaku makava mpanjili ka muli ntoIsrael anu niparenta i Daud bara ipia . Basa Yunani: "Yaku mombabangu mpanjili banua i Daud."* Kupoasi ira bo Kubangu mpanjili kamagaua i Daud bo Kubaruki anu nagero. Kupovia haitu ala pura-pura manusia ntanina mangelo Yaku, bo pura-pura tona ledo toYahudi anu nipelisiKu majadi todeaKu.' Ivesiamo tesa nu ELOHIM 15:18 anu nompopaisani patujuNa lako nggauluname." (15:16-18 Amos 9:11-12) 15:19 I Yakobus nompapola tesana, "Jadi sampesuvu-sampesuvu, ivei panggavaku: nee rapakasusata katuvu ntona ledo toYahudi anu natundu nte ELOHIM. 15:20 Tapi kita kana motulisi sura manguli ka ira nee mangande kandea anu naruto sabana nipesomba ka tupu-tupu ntanina, bo nee mangande bau nu binata nikoje, anu ledo nisuvuraka raana, bo nee mangande raana. Bo muni ala ira nee mosampaturu ante tona ledo bereira mboto. 15:21 Aga atura-atura haitu raperapita raoseakara ala mombajagai kasintuvura nte toYahudi, sabana nompamula lako ri nggauluname, Atura-atura i Musa haitu nipatolelemo ri pura-pura ngata, bo nibaca ri *eo-eo penonto ri banua-banua petupu ntoYahudi." *15:21 Nisani ntodea, toYahudi narunggu mpuu rara nanggita tona novia anu pata-ngaya haitu.* 15:22 Nangepe tesa i Yakobus, nasitujumo suro-suro bo pakeni ntanina bo pura-pura topomparasaya mompelisi bara sako-ndua tona lako nte ira mboto ratudu hau ri ngata Antiokhia mosanggani-nggani nte i Paulus bo i Barnabas mompasimbayu asele nu polibu ka topomparasaya hamai. Nipelisiramo i Silas bo i Yudas anu nidae muni i Barsabas. Tona randua haitu nibila ntodea topangoseaka i Yesus ri Yerusalem. 15:23 Jadi nitulisira santau sura rakeni ntona randua pangane. Sura haitu nanguli ivei: i "Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya anu ledo toYahudi, anu nonturo ri ngata Antiokhia bo ri propinsi Siria bo Kilikia: i Nadea tabe lako nte kami, suro-suro bo pakeni-pakeni ntodea topomparasaya. i 15:24 Niepe kami naria bara sako-ndua tona lako nte kami tou nte komiu nompakasusa bo nompakaingu komiu ante pepatudukira. Tapi kakanana ledo nitudu kami ira movia ivesia. 15:25 Haitumo sabana kami nolibu ri sii bo kami pura-pura nasintuvu nompelisi bara sako-ndua tona, bo nombatudu ira tou nte komiu mompasimbayu asele polibu kami. Ira tou singgani-nggani ante sampesuvuta i Barnabas bo i Paulus anu nipotove kami. 15:26 I Paulus bo i Barnabas mai, ledo natove rarara nte katuvura mboto, nau rapatesi ntona, ira bate-batena mokarajaa ka Tuputa Yesus Kristus. 15:27 Kami nantudu i Yudas bo i Silas tou nte komiu nosanggani-nggani ante i Paulus bo i Barnabas. Ira mompakapola isi nu sura hitu ka komiu ante tesara mboto. i 15:28 Sampesuvu-sampesuvu, hitumo asele polibu kami anu nipokono nu Nosa Gasa nu ELOHIM bo nipokono kami muni, ala komiu ledo mandasa mantuntuni atura-atura nakaja. Aga atura-atura hitu paraluu raoseakamiu: i 15:29 Nee rakandemiu kandea nipesomba ka tupu-tupu ntanina. Nee rakandemiu raa, bo nee rakandemiu bau lako ri binata nikoje, haitumo anu ledo nisuvuraka raana. Bo nee mosampaturu ante tona ledo bereimiu mboto. Ane raoseakamiu atura-atura haitu, nabelomo. i Sampe ri siimo ruru isi sura kami." 15:30 Naupupa ira ampa nopalakana, notuamo ira hau ri ngata Antiokhia. Nakava sumai, nipasiromura puramo topomparasaya bo nidekeira sura haitu ka ira. 15:31 Nadamba mpuu rara ntodea topomparasaya nobaca sura haitu, apa isi sura haitu nompakavoe rarara. 15:32 Naliu haitu, i Yudas bo i Silas nasae notesa nte topomparasaya ri Antiokhia ala mompakadidi rarara bo mompakaroso pomparasayara, apa ira randua nabi anu nompakule mompasimbayu tesa nidekei nu ELOHIM ka ira. 15:33 Naupu i Yudas bo i Silas nonturo sumai bara sakuya kasaena, nidekei ntoAntiokhiamo ira manjili hau ri ngata Yerusalem. Topomparasaya ri Antiokhia nanguli ka ira, "Pakabelo ri dala. Pakavote tabe kami ka tona nantudu komiu." 15:34 Tapi kaupuna ledo hau i Silas. Niulina monturo ri ngata Antiokhia ruru.> 15:35 I Paulus bo i Barnabas muni nonturo bara sakuya kasaena ri ngata Antiokhia. Ri sia ira nompatuduki bo nompatolele tesa i Pue Yesus, nosanggani-nggani ante roa deara ntanina. 15:36 Ledo nasae kaliuna haitu, i Paulus nanguli ka i Barnabas, "Hau kita manjili ri ngata-ngata nikalauta bara ipia nompatolele tesa nu ELOHIM. Kita kana hau manggita sampesuvu-sampesuvu anu nomparasaya i Yesus hamai, ala rakitata berimbamo katuvura." 15:37 Nangepe haitu nasitujumo i Barnabas. Ia madota manggeni i Yohanes- Markus muni, 15:38 tapi i Paulus nanguli, "Ledo nabelo manggeni i Markus, apa nipalaisina kita bara ipia ri propinsi Pamfilia, bo ia ledo nokarajaa sampe naupu." 15:39 Jadipa i Paulus bo i Barnabas nosinggarau mpuumo bo kaupuna ira nosimpogaamo. I Barnabas nangala i Markus bo ira nesavi kapala hau ri levuto Siprus. 15:40 I Paulus nompelisi i Silas momporoa ia. Bo topomparasaya ri ngata Antiokhia nosambaya ala ELOHIM mompoasi bo mombajagai ira randua riara polipara. Naupu haitu nalaimo ira. 15:41 Ira nombalintiku pura-pura propinsi Siria bo Kilikia. Nipakarosora pomparasaya ntopangoseaka i Yesus hamai.

Sunju Powia 16

16:1 I Paulus bo i Silas nompapola polipara hau ri ngata Derbe, pade napola hau ri ngata Listra. Ri sia naria saito topangoseaka i Yesus nosanga i Timotius. Tinana *toYahudi anu nomparasaya i Yesus munimo. Tapi tuamana toYunani. 16:2 I Timotius nitoiya ntopomparasaya ri ngata Listra bo Ikonium pura-pura. 16:3 I Paulus madota i Timotius momporoa ia tapi nantuntuni ada ntoYahudi ledo namala toYahudi mosinggani ante tona ledo *nisuna. Nisani ntodea tuama i Timotius toYunani anu ledo nombasuna anara. Jadi nisunana i Timotius ala i Timotius ratarima ntoYahudi ri ngata rakalaura. 16:4 Naupu i Timotius nisuna, nalaimo ira. Ri pura-pura ngata nikalaura nipasimbayura ka topangoseaka i Yesus kabotu polibu nu suro bo pakeni ntopomparasaya ri ngata Yerusalem. Bo nipatudukira tona hamai ala raoseakara atura-atura nipakatantu ri polibu haitu. 16:5 Jadi ivesiamo pomparasaya ntopangoseaka i Yesus nipakaroso, bo eo-eo nantambai kadea ntopomparasaya. 16:6 Nosa Gasa nu ELOHIM ledo nombadekei gi Paulus mompatolele tesa nu ELOHIM ri propinsi *Asia. Jadi nipapolara polipara hau ri bagia Frigia bo Galatia. 16:7 Tempo ira nakava ri pobingga bagia Misia, ira madota mapola mesua ri propinsi Bitinia. Tapi Nosa Gasa i Yesus nombatagi ira mapola. 16:8 Jadi nolipamo ira noliu ri bagia Misia sampe nakava ri ngata Troas ri bivi ntasi. *16:8 Ri sia i Lukas, topotulisi buku hitu, nompamula nomporoa i Paulus riara polipana.* 16:9 Bongina haitu ri ngata Troas, naria anu nipopakita nu ELOHIM ka i Paulus. Nikitana saito tona lako ri propinsi *Makedonia neangga ri ngayona. Tona haitu nerapi mpuu-mpuu nte i Paulus, "Kaimo tumai mantulungi kami ri Makedonia!" 16:10 Jadi naupu nikita i Paulus haitu, kaliu-liu nanggalivomo kami hau ri propinsi Makedonia, sabana nipekiri kami, ELOHIM mpuu-mpuu nantudu kami mompatolele Kareba Belo ka tona hamai. 16:11 Kami nompalaisi ngata Troas bo nesavi kapala mbaso hau ri levuto Samotrake. Kamailena napolamo kami sampe nakava ri ngata Neapolis *16:11 Ngata Neapolis ngata pesampo ri bivi ntasi. Tona hau ri ngata Filipi noliu ri Neapolis. Lako ri Neapolis hau ri ngata Filipi 16 kilometer kakavaona.* ri propinsi Makedonia. 16:12 Lako ri sia kami nantende hau ri ngata Filipi, haitumo ngata mbaso ri propinsi Makedonia. Ngata Filipi haitu ngata ponturo ntodea nu Magau Mbaso. *16:12 Ri ngata Filipi naria sikola dokutoro bo pokae bulava. Filipi nijaja ngata mbaso *Roma, bo nadea tupu ngata nakava lako ri Roma. Ira nireke todea Magau Mbaso bo ledo paraluu nombayari balasitee. Ira nireke nalanga nturora bo ledo mamala sambara mompovia ira, evamo ira ledo mamala kaliu-liu rasaka atau raboba.* Kami nonturo ri sia bara sako-mbongi kasaena. 16:13 Ri *eo penonto ntoYahudi, kami hau ri tinggi binangga ri savaliku bobaa nu ngata, sabana nisarumaka kami hamai rakasiromu ntoYahudi mosambaya. Jadi kami nonturo notesa-tesa ante mombine-mombine nasiromu ri sia. 16:14 Naria saito mombine ri sia lako ri ngata Tiatira nosanga i Lidia. Ia topobalu kae nosura sese mpalola, anu nasuli mpuu alina. Ia mai nombasomba ELOHIM. Tempo niepena tesa i Paulus, ELOHIM nompakanoto rarana sampe nitarimana pepatuduki haitu. 16:15 Naupu haitu i Lidia sambanua nidiu, tandana ira topangoseaka i Yesus. Naupu ira nidiu, i Lidia nombagaga kami hau ri banuana. Niulina, "Nikitamiu yaku hii mpuu-mpuu nomparasaya i Pue Yesus. Jadi kamaimo monturo ri banua kami." Nipasimbukuna kami hau ri banuana. 16:16 Naria sanggani, tempo kami hau ri posiromu posambaya pangane, kami nosinggavaka saito batua mombine. Mombine haitu nipesua nu *seta anu natau nombaboto anu majadi ri tempo makava. Ia nombaboto rasi ntona, jadi nadea saro nikavana ka tona nompobatua ia. 16:17 Mombine haitu nongare-ngare ri puri nantuntuni kami gi Paulus. Ia nongare ivei: "Tona hitu batua nu ELOHIM toNeliu KaogeNa! Ira nakava nompatolele ka komiu berimba komiu mamala rapakasalama!" 16:18 Bara sako-eo kasaena mombine haitu ledo naupu-upu nongare ivesia. Kaupuna domo nosabara i Paulus nangepe mombine haitu, jadi neili ntaliku ia bo nanguli ka seta anu nombakuasai mombine haitu, "Ante kuasa i Yesus Kristus, kutudu iko palaimo lako ri mombine tutu!" Naupu sia, seta haitu nalai mpuumo lako ri mombine haitu. 16:19 Tempo nisani ntopobatua mombine haitu domo namala ira manggava doi, nisakaramo i Paulus bo i Silas, bo niumbunjaira hau ri potomu mantingayo topoparenta ngata haitu. 16:20 Nikenira i Paulus bo i Silas hau mantingayo topoparenta nu Magau Mbaso *Roma, bo tona nompobatua mombine nanguli ivei: "Tona hitu toYahudi anu nompakagado ngata hitu. 16:21 Nipatudukira tona movia anu nitagi nu atura-atura ri ngatata hitu! Ledo mamala kita todea Magau Mbaso mantarima atau mangoseaka ada nipatudukira!" 16:22 Todea nu ngata nantuntuni nangeva i Paulus bo i Silas. Topomparenta nombaseri-seri pakeara randua bo nombatudu tona mombacambu ira. 16:23 Naupu ira nicambu pakadua, nisuaraka ri ntarunggumo. Topojaga tarunggu nitudu mombajagai ira pakabelo-belo. 16:24 Jadi nisuarakana ira ri tombi ntarunggu ri tatangana ntoto bo kadara nibalanggu ante kayu. 16:25 Nitasere natanga bongina, i Paulus bo i Silas nosambaya bo nodade nantoiya ELOHIM. Tona ntanina nitarunggu ri sia nompetalingai ira nodade. 16:26 Sampesani naria lingu narimboso mpuu sampe pandasi banua ntarunggu nogoya muni. Pura-pura vamba natebuka bo rante pobalanggu tona nitarunggu navole sanggani. 16:27 Natekaja bo nembangumo topojaga tarunggu haitu. Nikitana pura-pura vamba nateunggemo, nibituna gumana mompatesi karona mboto, apa nisarumakana tona nitarunggu nalai puramo. 16:28 Tapi i Paulus nongare ante suara namangga, "Nee mupatesi karomu! Da naria pura kami ri sii!" 16:29 Topojaga tarunggu nerapi poindo bo nangova hau ri tarunggu. Nolete-letemo ia nantaputu ri ngayo i Paulus bo i Silas. 16:30 Naupu sia, nikenina ira hau ri savalikuna bo nanguli, "Tua, nuapa kupovia ala yaku rapakasalama?" 16:31 Nesana i Paulus bo i Silas, "Parasayamo i Pue Yesus Kristus, bo komiu sambanua rapakasalama." 16:32 Pade i Paulus bo i Silas nompasimbayu tesa i Pue Yesus ka topojaga tarunggu haitu, bo ka pura-pura tona riara banuana. 16:33 Ri tanga bongi haitu muni topojaga tarunggu nanggeni ira hau ri uve bo nompegasa bakara. Naupu haitu, kaliu-liu ira sambanua nidiu, tandana ira nomparasaya i Yesus. 16:34 Naupu haitu, nikeninamo i Paulus bo i Silas hau ri banuana, bo nipakandena ira. Ira sambanua nadamba mpuu rarara sabana ira nomparasaya ELOHIMmo. Naupu sia, i Paulus bo i Silas nikeni mpanjili hau ri tarunggu. 16:35 Naeo mpadondo topoparenta-topoparenta ri ngata Filipi nantudu polisi hau ri tarunggu, mompapola parenta ka topojaga tarunggu ivei: "Kabasakamo tona randua nitarunggu riavi!" 16:36 Nangepe haitu topojaga tarunggu nanguli ka i Paulus, "Topomparenta ri ngata nomparenta yaku mombakabasaka komiu. Jadi hitupa komiu mamala manjili. Pakabelo-belo ri dala." 16:37 Tapi i Paulus nanguli ka polisi nakava ri sia, "Kami hii *todea nu Magau Mbaso Roma! Naupa ivesia, ledo nitangara kami, aga nicambu ri ngayo ntodea, bo nisuaraka riara ntarunggu! Bo hitupa topoparenta-topoparenta mombatudu kami manjili nggalino-lino! Ledo madota kami! Kana ira mboto makava mompopesuvu kami!" 16:38 Polisi-polisi nompapola kareba haitu ka topoparenta ngata. Nieperapa i Paulus bo i Silas haitu todea nu Magau Mbaso Roma, naekamo ira. 16:39 Jadi ira mboto hau nerapi ampu nte i Paulus bo i Silas. Naupu sia, nikenira randua suro haitu hau ri savalikuna, bo niperapira ala gi Paulus mompalaisi ngata haitu 16:40 Jadi i Paulus bo i Silas nompalaisi tarunggu bo hau ri banua i Lidia. Ri sia ira nasiromu ante topangoseaka i Yesus bo nompakaroso rarara. Naupu haitu nalaimo ira lako ri ngata Filipi.

Sunju Powia 17

17:1 I Paulus bo i Silas nompapola polipara noliu ri ngata Amfipolis bo ngata Apolonia sampe nakava ri ngata Tesalonika. Ri sia naria *banua petupu ntoYahudi. 17:2 Jadi i Paulus hau ri banua petupu haitu nangoseaka kabiasana bo nosinjula pekiri ante tona nasiromu ri sia. Talu-minggu nosunju-sunju ri *eo penonto, ia notesa isi Buku Gasa ka ira. 17:3 Lako ri Buku Gasa, nipopakitana ka ira bo nitenteina ka ira *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM kana rapandasa bo rapatesi, bo matuvu mpanjili lako ri kamateNa. Niulina, "I Yesus nipatoleleku ka komiu, Iamo Magau Topepakasalama nijanji nu ELOHIM." 17:4 Nangepe tesa i Paulus, bara sako-ndua *toYahudi nomparasaya tesa haitu bo nantuntuni i Paulus bo i Silas. Ivesia muni toYunani, nadea natundu nte ELOHIM, bo mombine-mombine naria nturona ri ngata haitu, nadea muni nomparasaya. 17:5 Tapi toYahudi anu ledo nomparasaya i Yesus, nasiriati nanggita i Paulus bo i Silas, sabana nadea mpuu tona nomparasaya tesa i Paulus. Jadi nipasiromura tona aga notondodo-ndodo ri potomu, anu ledo naria pokarajaana. Nadeapa ira nasiromu, hau nipakagadoramo ngata haitu. Nakava ri banua i Yason anu niponturo i Paulus bo i Silas, nisuakira banua haitu rapangala i Paulus bo i Silas. Patujura ala gi Paulus mesuvu mantingayo todea. 17:6 Tapi ledo nikavara i Paulus bo i Silas ri sia. Jadi niumbunjairamo i Yason bo bara sako-ndua topomparasaya ntanina ri sia hau ri ngayo ntopoparenta-topoparenta ngata bo nongare, "I Paulus bo i Silas haitu nompakagado tona ri umba-umba dunia! Sii-sii ira nakava nompakagado ngatata hitu muni! 17:7 I Yason hitu nantarima ira ri banuana. Pura-pura ira topomparasaya nombaliunaka atura-atura nipakatantu Magau Mbaso Roma, apa niulira da nariapa magau ntanina nosanga i Yesus." 17:8 Nangepe tesara haitu, todea bo topoparenta ngata, nagado. 17:9 Kaupuna i Yason nte roa-roana topomparasaya haitu nipopovaya pade nikabasakaramo. 17:10 Bongina haitu topomparasaya ri ngata Tesalonika nantudu i Paulus bo i Silas hau ri ngata Berea. Nakava sumai, hau ira nesua ri banua petupu ntoYahudi. 17:11 Tona ri ngata Berea nabelo rarara, ledo mpo tona ri ngata Tesalonika. Nadamba rarara nangepe kareba i Yesus bo eo-eo niparesara Buku Gasa ala rasanira bara makana tesa i Paulus bara ledo. 17:12 Nadea ira toYahudi nomparasaya i Yesus, bo nadea muni toYunani anu naria nturona, nomparasaya muni, mombine bo langgai. 17:13 ToYahudi ri ngata Tesalonika nangepe i Paulus naria ri ngata Berea nompatolele Tesa nu ELOHIM. Jadi hau muni ira ri ngata Berea bo nipoviara kagado bo nipakapanera rara ntodea. 17:14 Jadi topomparasaya ri ngata Berea nasalisa nanggeni i Paulus nesuvu lako ri ngata Berea hau ri bivi ntalinti. Tapi i Silas bo i Timotius da naboli ri ngata Berea. 17:15 Tona nanggeni i Paulus, nomporoa ia sampe nakava ri ngata Atena. Naupu sia nanjilimo ira hau ri ngata Berea bo nanggeni petevai i Paulus ka i Silas bo i Timotius ala ira masalisa mombatuntuni ia hau ri ngata Atena. 17:16 I Paulus da nompopea i Silas bo i Timotius ri ngata Atena, nasusa mpuu rarana nanggita kadea nu *pinoito-pinoito nisomba ntoAtena. 17:17 Jadi, ri banua petupu, ia nosinjula tesa ante toYahudi bo tona ntanina anu nombasomba ELOHIM. Ivesia muni ri potomu, eo-eo ia nosinjula tesa ante isema-sema naria ri sia. 17:18 Nosinjula tesa muni ia nte guru-guru anu nangoseaka pepatuduki i *Epikuros bo guru-guru nangoseaka pepatuduki anu niuli *Stoa. Bara sako-ndua guru-guru haitu nosisanai ante i Paulus. Naupu sia, naria sanu nanguli, "Nuapa nisani ntona moitu? Pangisanina aga sakide, tapi tesana nadea!" Bo naria tona ntanina nanguli, "Ia bara madota mompopaisani *viata-viata nisomba ntosangatana ka kita!" Niulikara ivesia apa i Paulus notesa i Yesus, bo nitesana muni tona natuvu mpanjili lako ri kamatena. 17:19 Jadi nikenira i Paulus hau ri polibu ri Bulu Areopagus. Nakava sumai niulikara ia, "Kami hii madota mangepe pepatuduki nabaru anu nipatolelemiu 17:20 apa komiu nompatolele pepatuduki ntanina lako ri ntanina anu niepe kami. Jadi kami madota mangisani batuana." 17:21 (Niulira ivesia apa pura-pura toAtena bo tosangatana anu nonturo ri Atena, nadamba mpuu nonturo-nturo nangepe bo nombajaritai tesa nabaru sampe nabiasa ledo ria tempona nombatui anu santanina.) 17:22 Jadi i Paulus neangga ri ngayo ntopolibu ri Bulu Areopagus haitu bo nanguli, "Heh komiu toAtena! Nikitaku riara mpengaya-ngaya pokainggumiu, komiu mpuu-mpuu noagama. 17:23 Apa tempo yaku nanjayo-njayo riara ngatamiu nikitaku nadea pompakande viata. Bo nikavaku sangu pompakande anu naria nitulisi, 'Pompakande ka Tupu Ledo Nisani SangaNa.' Tupu haitu nisombamiu, nau ledo nisanimiu sangaNa. Tupu haitumo kupopaisani ka komiu ri sii. 17:24 ELOHIM nompajadi dunia bo pura-pura isina. Iamo Tupu nu langi bo tana. Bo Ia ledo nonturo ri banua pesomba nipovia nu manusia. 17:25 Ia ledo muni paraluu petulungi nu manusia, sabana Iamo nombadekei katuvuta bo nosata bo pura-pura niparaluuta. 17:26 Lako ri saito manusia nipopomuliNa pura-pura todea ri dunia bo nituduNa ira hau monturo ri njumangu dunia. Lako ri pantepuuna nipakatantuNa ngata mbana raponturora, bo nipakatantuNa kasaena ira matuvu ri ngata haitu. 17:27 ELOHIM novia ivesia ala kita manusia madota mosisani nte Ia. Bo ane raelo-elota Ia, raposinggavakata Ia. Apa kakanana, Ia napara nte kita pura-pura. 17:28 Evamo niuli ntona, 'Kita natuvu bo nolipa bo nonturo ri dunia hitu sabana kuasaNa.' Haitu nasimbayu muni ante anu niuli ntopovia dade ri ngatamiu ivei: 'Kita pura-pura hii, ana-anaNa.' 17:29 Jadi sampesuvu-sampesuvu, kita hii ana-ana nu ELOHIM. Sabana haitu, ledo mamala kita mompakasimbayu ELOHIM ante lenje nipovia lako ri bulava bara salaka bara vatu, nantuntuni kapande nu manusia. 17:30 Tempo nggaulu ane manusia nombasomba tupu-tupu ntanina, ELOHIM ledo nombahuku ira. NibotusiNa ledo rarekeNa kadoyora haitu. Tapi sii-sii, nituduNa pura-pura manusia ri umba-umba ri dunia majea lako ri dosara. 17:31 Apa nipakatantuNamo tempona bara maipia pura-pura manusia ri dunia ratangara ri kanoana. Pokarajaa motangara haitu nidekeiNa ka saito tona nipelisiNa lako ri nggauluname. ELOHIM nompakatuvu mpanjili tona haitu lako ri kamateNa ala malanto ka pura-pura tona Ia mpuu-mpuu nipelisi nu ELOHIM majadi Topotangara pura-pura manusia." 17:32 Tempo todea nangepe tesa tomate natuvu mpanjili lako ri kamatena, naria sanu ira nompongirika i Paulus, sabana ledo niparasayara tomate mamala matuvu mpanjili. Tapi naria muni sanu nanguli, "Kami da madota mangepe hanupa tesamu tutu!" 17:33 Naupu sia, i Paulus nompalaisi polibu haitu. 17:34 Tapi naria tona lako ri sia nosabingga ka i Paulus bo nomparasaya i Yesus. Saito anu nomparasaya pangane nosanga i Dionisius, ia topolibu ri Bulu Areopagus. Naria muni saito mombine nosanga i Damaris, bo naria muni bara sako-ndua tona ntanina.

Sunju Powia 18

18:1 Naupu haitu i Paulus nompalaisi ngata Atena bo hau ri ngata Korintus. 18:2 Nakava sumai, ia nosintomu ante *toYahudi nosanga i Akwila anu nipoanaka ri propinsi Pontus. I Akwila ante bereina mombine i Priskila dako nakava ri ngata Korintus lako ri propinsi Italia. Ira nolinja hau ri Korintus sabana i Klaudius, Magau Mbaso, nomparenta pura-pura toYahudi kana mompalaisi ngata *Roma ri propinsi Italia. I Paulus hau nantunggai ira randua, 18:3 bo nonturo nte ira sabana popaelo i Paulus nasimbayu ante popaelora, haitumo novia tenda. Ira tatalu nokarajaa nosinggani-nggani. 18:4 Ri *eo-eo penonto i Paulus hau ri *banua petupu ntoYahudi notesa nosinjula pekiri ante tona nasiromu ri sia, toYahudi bo toYunani. Ia nompasimbuku nanggeni ira momparasaya i Yesus. 18:5 Nakavapa i Silas bo i Timotius lako ri propinsi *Makedonia, nikabasaka i Paulusmo pokarajaana novia tenda, bo eo-eo nipatolelena Kareba Belo lako nte ELOHIM ka toYahudi. Nipakalantona ka ira i Yesusmo Magau Topompakasalama manusia anu nijanji nu ELOHIM. 18:6 Tapi aga nievara bo nisalaira i Paulus. Jadi i Paulus nombavurenggenaka pakeana, tandana ia mompalaisi ira sabana nipoarara tesana. Niulina, "Ane komiu rahuku nu ELOHIM, salamiu mboto, ledo salaku! Mompamula sii-sii yaku hau mompatolele Tesa nu ELOHIM ka tona ledo toYahudi!" 18:7 Naupu sia, i Paulus nompalaisi ira bo hau nonturo ri banua ri sinjori nu banua petupu. Tupu nu banua haitu nosanga i Titius Yustus. Ia ledo toYahudi tapi ia nombasomba ELOHIM. 18:8 Pakeni ri banua petupu haitu nosanga i Krispus. Ira sambanua nomparasaya i Yesus muni. Nadea toKorintus ntanina nangepe kareba nikeni i Paulus, bo nomparasaya i Yesus bo nidiu, tandana ira topangoseaka i Yesus. 18:9 Naria sambongi, Tupu neonga nte i Paulus riara pangipina, bo nanguli "Nee maeka ka tona! Nee menonto mompatolele TesaKu, 18:10 sabana Yaku nomporoa komiu. Nee maeka, ledo ria saitoa tona mamala movia anu nadaa ka komiu, apa ri ngata hitu nadea todeaKu." 18:11 Sabana haitu, i Paulus nonturo ri ngata Korintus sampae santanga kasaena bo nompatuduki Tesa nu ELOHIM ka tona ri sia. 18:12 Tempo i Galio najadi gubernur ri propinsi Akhaya, toYahudi ri ngata Korintus nasintuvu nangeva i Paulus. Ia nisakara bo nikenira ratangara ri ngayo Gubernur Galio 18:13 Nipangadura ia ivei: "Tona hitu nanggeni todea metupu nte ELOHIM ante pepatuduki nosisala ante Atura-atura nidekei Nabi Musa ka kami!" 18:14 I Paulus madota mesana, tapi Gubernur Galio kaliu-liu nanguli, "He, komiu toYahudi! Ane rapana nipangadukamiu tona nombaliunaka atura pomarenta, bara tona novia anu nadaa, masipato yaku mosabara mangepe pangaduamiu haitu. 18:15 Tapi haitu aga posisala panggava ka tesa-tesa bo sanga-sanga bo atura-atura agamamiu mboto! Kana rapasiayumiu mboto. Yaku hii ledo mombatangara parakara ivehitu!" 18:16 Naupu haitu Gubernur Galio nompopalai ira lako ri banua potangara haitu. 18:17 Nesuvupa ira, nisakaramo pakeni ri banua petupu ntoYahudi anu nosanga i Sostenes, bo nibobara ia ri ngayo banua potangara. Tapi Gubernur Galio ledo ntoto nipeilina. 18:18 Naliu haitu, da nadeapa mbongina i Paulus nonturo ri ngata Korintus, pade nopalakana nte topomparasaya hamai bo nesavi kapala ri pesampo Kengkrea hau ri propinsi Siria nosanggani-nggani ante i Priskila bo i Akwila. Dopame ira nesavi kapala, i Paulus nombagausi buluana anu nipalambana mandoe nantuntuni ada ntoYahudi, sabana naria anu nijanjina ka ELOHIM. *18:18 naria anu nijanjina ka ELOHIM: Nantuntuni ada ntoYahudi, ane nipoviaramo anu nijanjira ka ELOHIM, nigaura buluara.* 18:19 Ri polipara haitu, ira nesai ri ngata Efesus. I Paulus nesua ri banua petupu bo nosinjula pekiri ante toYahudi ri sia. 18:20 Niperapira i Paulus masae sakide monturo ante ira, tapi ledo nadota ia. 18:21 Ia nopalakana nte ira bo nanguli, "Ane rapodota nu ELOHIM, tumai vai yaku." I Priskila ante i Akwila naboli ri Efesus tapi i Paulus nesavi kapala ntasi bo napola sampe ri ngata Kaisarea. 18:22 Nesampo ri ngata Kaisareapa, nantendemo ia hau ri ngata Yerusalem ala mombadekei tabe ka topomparasaya hamai. Naupu sia, napolamo ia hau ri ngata Antiokhia. 18:23 Bara sakuya kasaena ia nonturo ri Antiokhia, pade hau vaimo ia ri bagia Galatia bo Frigia ala mompakaroso pomparasaya ntopangoseaka i Yesus. 18:24 Tempo haitu, naria saito toYahudi nosangana i Apolos. Ia lako ri ngata Aleksandria ri tana *Mesir bo nakava ri ngata Efesus. I Apolos mai natau mpuu notesa, bo nisanina mpuu isi Buku Gasa. 18:25 Ia nipatuduki ntona sampe nisanina tesa i Pue Yesus. Jadi tempo ia nakava ri ngata Efesus, nitesana kareba i Yesus ante mpuu-mpuu rarana bo nambela mpuu tesana, nau dopa nisanina pura-pura pepatuduki i Yesus. Aga pombadiu i Yohanes Topediu nisanina. 18:26 Ledo naeka rara i Apolos notesa ri banua petupu ntoYahudi. Tempo i Priskila bo i Akwila nangepe ia, nikeniramo ia hau ri banuara. Bo ri sia nitesakara pakalanto nia nu ELOHIM mompakasalama manusia sabana anu nipovia i Yesus. 18:27 Naliu haitu, i Apolos nonia hau ri propinsi Akhaya. Jadi topangoseaka i Yesus ri ngata Efesus nantulungi ia bo nompakatu sura ka topomparasaya ri propinsi Akhaya ala ira madota mantarima i Apolos sumai. Nadea tona ri propinsi Akhaya najadi topangoseaka i Yesus sabana kabelo nu ELOHIM, bo pepatuduki i Apolos mpuu-mpuu nantulungi ira. 18:28 Nakuasa mpuu tesa i Apolos sampe nidagina pesanai ntoYahudi ri ngayo ntodea. Lako ri Buku Gasa nipakalantona ka ira i Yesusmo Magau Topompakasalama manusia anu nijanji nu ELOHIM.

Sunju Powia 19

19:1 Tempo i Apolos da naria ri ngata Korintus, i Paulus nompesayo ngata-ngata ri buluna ri bagia Galatia bo Frigia, sampe nakava ri ngata Efesus. Ri sia ia nosinggava ante bara sako-ndua topomparasaya i Yesus. 19:2 Nipekutanana ira, "Nitarimamiu Nosa Gasa nu ELOHIM tempo komiu nomparasaya i Yesus?" Nesana ira, "Dopa. Dopa niepe kami naria Nosa Gasa!" 19:3 Nekutana vaimo i Paulus, "Ane ivesia, berimba komiu nidiu?" Nesana ira, "Kami nidiu nangoseaka pepatuduki i Yohanes Topediu." 19:4 Nanguli i Paulus, "I Yohanes nombadiu tona, tandana najeamo ira lako ri dosara. Bo ia muni nompatuduki ka todea ira kana momparasaya saito tona makava maliu ia, haitumo i Yesus." 19:5 Naliu nangepe tesa i Paulus haitu, toEfesus nekidiu mpanjili, tandana niparasayaramo i Yesus. 19:6 I Paulus nombadika palena ri balenggara bo kaliu-liu Nosa Gasa nu ELOHIM nombakuasai ira. Pade ira notesa ante basa-basa nidekei nu Nosa Gasa ka ira bo nipasimbayura tesa lako nte ELOHIM. 19:7 Kadea ntona haitu, nitasere sapulu randua. 19:8 Talu-mbula kasaena i Paulus hau njuu ri *banua petupu ntoYahudi ri ngata haitu. Ledo nakaja rarana nombatesa *Poparenta nu ELOHIM bo nosinjula pekiri nte ira. Dotana ala ira momparasaya i Yesus. 19:9 Tapi bara sako-ndua ira nakaa bagara bo ledo nadota nomparasaya. Ira nanjalai nia nu ELOHIM ri ngayo ntodea, haitumo niaNa mompakasalama manusia sabana anu nipovia i Yesus. Haitumo sabana i Paulus nompalaisi ira, bo nikenina topangoseaka i Yesus hau ri sikola i Tiranus. Eo-eo ia nosinjula pekiri ante tona ri sia. 19:10 Aga ivesiamo nipovia i Paulus rompae kasaena, sampe pura-pura tona nonturo ri propinsi *Asia, *toYahudi bo tona ledo toYahudi, nangepe Tesa nTupu. 19:11 ELOHIM nombadekei kuasa ka i Paulus novia kabaraka-kabaraka anu ledo ria kasimbayuna. 19:12 Ane pasapu bara buya nariamo nipake i Paulus bo rakeni ka tona nadua, nabelomo ira, bo *seta-seta nalai munimo. 19:13 Ri tempo haitu naria bara sako-ndua sando ntoYahudi hau ri umba-umba nompopalai seta lako ri karo ntona. Sando haitu nompesoba nompake sanga i Yesus munimo mompopalai seta-seta. Niulira, "Ante kuasa i Yesus anu nipatolele i Paulus, kami mompopalai iko!" 19:14 Naria *balengga ntopanggeni pesomba Yahudi nosanga i Skewa. Papitu anana, langgai bayangi. Ira papitu haitu madota muni mompesoba mompopalai seta ante mompake kuasa i Yesus. Jadi naria saeo nipesobara nompopalai seta lako ri karo ntona. 19:15 Tapi nesanamo seta haitu, "Ane i Yesus, nisaniku Ia, bo i Paulus nisaniku munimo. Tapi komiu tu, isema?" 19:16 Tona nipesua nu seta haitu nekavantu bo nombabaga ira sampe pura-pura ira papitu namala nidagina. Nangova ira nalai lako ri banuana nabaka-baka, bo ira novuloamo sabana pakeara nisemparakasinamo. 19:17 Pura-pura toYahudi bo tona ledo toYahudi, anu nonturo ri ngata Efesus nangepe kajadia haitu. Nokumaa puramo ira bo niulira i Pue Yesus nakuasa mpuu. 19:18 Nadea topomparasaya i Yesus najea bo nangaku ri ngayo ntodea poviara nadaa. 19:19 Nadea muni ira anu nompake doa-doa, pakuli, bo pangisani nadaa, nompasiromu buku-buku pangisani nadaa, bo nipalabura ri ngayo ntodea. Ali nu buku-buku haitu, nitasere limapulu njobu doi salaka *19:19 Sampeka doi salaka nasimbayu nte gaji ntona saeo nokarajaa.* kadeana. 19:20 Jadi, lako ri kajadia-kajadia nabaraka evamo haitu, kadea-dea tona nangepe Tesa nTupu, bo kadea-dea tona nomparasaya. 19:21 Naliutaka kajadia-kajadia haitu, i Paulus nonia hau ri propinsi *Makedonia bo Akhaya, pade mapola hau ri ngata Yerusalem. Niulina ka roana, "Maupu yaku hau ri ngata Yerusalem, pade hau ri ngata *Roma." 19:22 Jadi nituduna randua topotulungi ia mokolu ka ia hau ri propinsi Makedonia. Sangara randua haitu, i Timotius bo i Erastus. Tapi i Paulus mboto da nonturo bara sakuyapa kasaena ri propinsi Asia. 19:23 Ri tempo haitu, neumbamo kagado mbaso ri ngata Efesus sabana ledo nipokonora pepatuduki i Pue Yesus. 19:24 Naria saito pande nu salaka nosanga i Demetrius ri ngata haitu. Pokarajaana novia banua-banua kodi lako ri salaka. Banua-banua haitu nolenje mpo banua petupu ka viata *Artemis. Nadea mpuu doi nikava i Demetrius bo topokarajaa ka ia lako ri pokarajaara haitu. 19:25 Ia nompasiromu pura-pura ira sampokarajaa bo pande-pande salaka ntanina, bo nanguli, "Sampesuvu-sampesuvu! Nisanimiu mboto nadea panggavata lako ri pokarajaata hitu 19:26 Sii-sii nikitamiu bo niepemiu mbotomo anu nipovia i Paulus! Ia nanguli ka todea, *pinoito-pinoito nu *viata nipovia mpale manusia, ledo viata mpuu. Bo nadeamo tona nomparasaya pepatudukina haitu, ledo aga ri ngata Efesus hitu, tapi ri pura-pura propinsi Asia muni! 19:27 Jadi, sampesuvusampesuvu, nee sampe pokarajaata hitu rapakadaa ntona. Ledo aga haitu, nee sampe banua petupu viata Artemis rapandaente ntona bo nee sampe i Artemis mboto domo rabila, tano i Artemis nisomba ntodea pura-pura ri Asia bo ri njumangu dunia!" 19:28 Nangepe tesa i Demetrius, tona nasiromu haitu nobilisi mpuumo rarara, sampe ira nongare-ngare, "Matuvu Artemis, viata nisombata ntoEfesus!" 19:29 Kagado haitu natolele sampe ri njumangu ngata Efesus. Todea nombasaka i Gayus bo i Aristarkhus, haitumo randua roa i Paulus sampolipa lako ri propinsi Makedonia. Ira niumbunjai ntodea hau nesua ri tana lapa rangata haitu. 19:30 I Paulus madota mesua mantingayo todea ri sia tapi nitagi ntopangoseaka i Yesus. 19:31 Ivesia muni bara sako-ndua tomaoge topoparenta ri propinsi Asia haitu, anu novega ante i Paulus. Nitudura tona hau mangulika i Paulus, "Nee mpuu mesua nte todea riara nu kasiromu haitu!" 19:32 Todea nasiromu ri tana lapa sia nagado mpuumo. Naria sanu nongare ivei, naria muni sanu nongare iveitu, apa deanapa ira ledo nisanira nuapa patujura nasiromu ri sia. 19:33 Naria saito toYahudi nosanga i Aleksander nipopokolu ntoYahudi ri ngayo ntodea. Bara sako-ndua tona lako ri todea haitu nombatentei ka ia nuapa najadi. *19:33 Bara sako-ndua tona lako ri todea haitu nombatentei ka ia nuapa najadi. ATAU: Sanu ira nisarumakara iamo pakeni nu kagado.* I Aleksander nanganggataka palena, tandana ia madota motesa manjaliku karona ri ngayo ntodea. 19:34 Tapi nisani ntodeapa ia toYahudi, nongaremo ira mpasanggani-nggani, "Nambaso kaoge i Artemis, viata nisombata ntoEfesus!" Aga haitu nisili-silira rojaa kasaena. 19:35 Kaupuna, sekertaris ngata namalamo nompakalino todea. Nanguli ia ka ira, "Sampesuvu-sampesuvu toEfesus! Nisani ntona pura-pura, kita toEfesus hitumo tona nompiara banua petupu nu viata Artemis anu nelabi kaogena bo vatu nabaraka anu nanau lako ri langi! 19:36 Ledo ria saitoa tona nombasapu haitu! Sabana haitu, kuperapi nte komiu, kalino puramo! Nepa ruru movia nuapa-nuapa ane dopa rapekiri pakabelo-belo ntani ruru! 19:37 Tona nikenimiu ri sii, ledo nangangga nuapa-nuapa lako ri banua petupu viata Artemis anu nisombata, bo ledo muni nompakadaa sanga i Artemis. 19:38 Ane i Demetrius ante roana sampokarajaa maria pangaduara nte tona, aginapa parakara haitu rakenira ri ngayo ntopotangara. Naria mami jaa nipakatantu ka potangara bo naria topotangara nasadia mombatimba parakara. 19:39 Ane da mariapa anu ntanina rapekutanamiu, haitu kana ratesa ri polibu ngata anu nipakatantu nu pomarenta. 19:40 Apa anu najadi eo hitu mamala mompakadaa kita pura-pura! Pomarenta Magau Mbaso mamala mombarai kita topeeva, sabana ledo ria nuapa-nuapa mamala raulita mompakakana kagado hitu!" 19:41 Naupu sekertaris ngata notesa, nitudunamo todea manjili.

Sunju Powia 20

20:1 Nalinopa kagado ri ngata Efesus, i Paulus nompasiromu topomparasaya ri sia bo notesa nompakaroso rarara. Naupu sia, ia nopalakanamo pade nipapolana polipana hau ri propinsi *Makedonia. 20:2 Riara mpolipana, ia nompesayo ngata-ngata ri Makedonia bo nompakaroso rara ntopomparasaya hamai ante mpengaya-ngaya pepangajari. Naupu haitu, napolamo ia hau ri propinsi Akhaya, tana ntoYunani. 20:3 Talu-mbula kasaena ia nonturo ri sia. Naupu sia, ia nonia mesavi kapala ntasi hau ri propinsi Siria. Tapi dopame ia nalai, niepena kareba naria *toYahudi ri sia nasintuvu mompatesi ia ri dala. Jadi nipakatantuna manjili mantuntuni dala kabatana moliu ri propinsi Makedonia. 20:4 Naria bara sako-ndua tona nomporoa i Paulus, haitumo, i Sopater ana i Pirus lako ri ngata Berea, i Aristarkhus bo i Sekundus toTesalonika, bo i Gayus lako ri ngata Derbe. Naria muni i Timotius, i Tikhikus bo i Trofimus, lako ri propinsi *Asia pura. 20:5 Ira papitu nokolu ka kami bo i Paulus, bo nipopeara ri ngata Troas kami. 20:6 Naupu haitu pade nituntuni kami dala kabatana sampe ri ngata Filipi. Naliutaka eo mbaso ntoYahudi niuli *Posusa Roti Ledo Noragi, kami nesavi kapala lako ri ngata Filipi. Lima-mbongi kami ri dala pade nosintomu ante roa-roa kami ri ngata Troas. Jadi kami nonturo ri sia saminggu kasaena. 20:7 Bongi Aka, kami nasiromu nangande nosanggani-nggani ante topomparasaya ri ngata Troas. I Paulus notesa sampe tanga bongi, apa patujuna maile mpadondona mompapola polipana. 20:8 Tombi nikasiromu kami haitu, ri tombi katatalu-unjuna. Nadea poindo nitunju ri sia. 20:9 Naria saito kabilasa nosanga i Eutikhus nonturo ri pelaba. Naroyo mpuu matana apa i Paulus ledo naupu-upu notesa. Nasae-sae kabilasa haitu namonjomo sampe nanavu lako ri pelaba ntombi katatalu-unjuna haitu hau ri tana. Tona nanau nanganggataka ia, nikavara namatemo. 20:10 Tapi i Paulus nanau hau ri tambena bo nekadungga ntuobo ri bavo kabilasa haitu, bo nikapuina. Nanguli i Paulus ka todea nombatagui tomate haitu, "Nee masusa raramiu, da matuvu ia!" 20:11 Naliu haitu, nompene vai i Paulus hau ri tombi nikasiromura haitu, bo nitubi-tubina roti bo ira nangande nosanggani-nggani. Naupu nangande, notesa vaimo ia sampe naeo. Naupu haitu nalaimo ia. 20:12 Kabilasa namate nanavu haitu, natuvumo bo nikeni nu roana manjili ri banuana, bo nadamba mpuumo rarara pura-pura. 20:13 Kami nesavi kapala mbaso bo nokolu hau ri ngata Asos mosinggavaka i Paulus sumai. Nipakatantu i Paulus ivesia, apa ia madota modala ri kabatana. 20:14 Nosinggavapa kami ante i Paulus ri ngata Asos, nesavi kapala sangganimo kami pura-pura hau ri ngata Metilene. 20:15 Lako ri sia nokapala vaimo kami, bo kamailena nakavamo ri tana nosinjambote nte levuto Khios. Bo kamailena vai nakavamo kami ri levuto Samos. Naliu sia, sambongipa nakavamo kami ri ngata Miletus, pesampo nu ngata Efesus. 20:16 Lako ri pamula polipa kami, i Paulus nompakatantu domo ia mesai ri ngata Efesus, ala nee masae gaga ri propinsi *Asia. Apa nasara rarana hau mantuntuni eo mbaso *Pentakosta ri ngata Yerusalem. 20:17 Nakavapa ri ngata Miletus, i Paulus nompakatu kareba hau ri ngata Efesus nompokio pakeni ntopomparasaya sumai, makava mosinggava ante ia ri ngata Miletus. 20:18 Nakavapa ira, nangulimo i Paulus, "Sampesuvusampesuvuku! Nisanimiu berimba katuvuku nte komiu, lako ri kakavaku pamulana ri propinsi Asia hitu sampe sii-sii. 20:19 Yaku nokarajaa ri sii ka i Pue Yesus ante ede raraku bo nadea uve mataku. Nadea susa bo pari nirasaiku, sabana toYahudi nonia mompatesi yaku. 20:20 Nisanimiu ledo nakaja raraku nompasimbayu anu noguna ka komiu. Yaku batena nompatuduki komiu ri kasiromu ntodea, bo ri banua-banuamiu. 20:21 Yaku nasaro nompainga komiu pura-pura, toYahudi bo tona ledo toYahudi, ala komiu majea lako ri dosamiu bo matundu nte ELOHIM bo momparasaya Tuputa Yesus. 20:22 Hitupa yaku hau ri ngata Yerusalem nangoseaka parenta Nosa Gasa nu ELOHIM ka yaku. Dopa nisaniku nuapa pura majadi nte yaku hamai. 20:23 Aga nisaniku ri umba-umba ngata nikalauku, Nosa Gasa nompopaisani ka yaku, yaku rasuaraka riara ntarunggu bo mombarasai kasusa bo kapari ri ngata Yerusalem. 20:24 Tapi ledo kupotove katuvuku hitu. Nau yaku mpuu-mpuu rapatesi, ledo makuya, asaa kupakaupu pokarajaa nidekei i Pue Yesus ka yaku mompatolele Kareba Belo anu nombatesa kabelo nu ELOHIM nte kita. 20:25 Sampesuvu-sampesuvuku. Nitunggaikumo komiu bo nipatudukikumo *Poparenta nu ELOHIM ka komiu pura-pura. Bo sii-sii nisaniku domo rakitamiu hanupa lenjeku. 20:26 Jadi eo hitu kuuli ka komiu ante raraku mpuu-mpuu, ane rapana maria komiu rapopogaa lako nte ELOHIM sampe ri kasae-saena, salamiu mboto. 20:27 Apa, ledo nasau raraku nompatuduki ka komiu, pura-pura nia nu ELOHIM ka kita. 20:28 Komiu kana mombajagai karomiu mboto. Jagai muni todea topomparasaya, anu niparasayaka Nosa Gasa ka komiu. Komiu kana mompiara todea nu ELOHIM, nasimbayu mpo topoevu nompiara bimbana. Apa Tuputa Yesus namate bo raaNa natiti mombasompo dosata ala kita majadi todeaNa. 20:29 Nisaniku malai yaku lako ri sii, kana makava tona nadaa anu mompakasusa todea anu nipiaramiu, nasimbayu mpo asulaku makava mombabaga bimba. 20:30 Lako nte komiu mboto meumba tona mompatuduki anu ledo nakana. Rapoviara ivesia ala topangoseaka i Yesus domo mangoseaka dala nakana, tapi mangoseaka iramo. 20:31 Jadi komiu kana mainga! Toramo, sampesuvu-sampesuvuku. Talu-mpae kasaena, eo bongi yaku ledo nenonto nompatuduki bo nompainga komiu saito-saito, bo nadea uve mataku natiti. 20:32 Jadi sampesuvu-sampesuvuku, hitupa yaku nekakai nte ELOHIM nerapi Iamo mombajagai komiu. Bo kuuli ka komiu, oseakamo tesa nu ELOHIM anu nompopaisani kabelo nu ELOHIM ka kita. Aga Iamo nakuasa mompakaroso pomparasayamiu bo mombadekei belo ka komiu, haitumo belo nipakasadiaNa ka tona nipelisiNa majadi todeaNa. 20:33 Ledo ria sanggania nario mataku ka doi bara ka pakea ntona. 20:34 Nisanimiu mboto yaku nokarajaa ante paleku mboto ala kuali mboto anu niparaluuku bo anu niparaluu roa-roaku. 20:35 Riara mpengaya-ngaya, katuvuaku najadi jonjo ka komiu, haitumo, kita kana mokarajaa ala rapakuleta mombatulungi tona ledo nompakule nokarajaa. Kita kana mompariara tesa i Pue Yesus anu nanguli: 'Nadambapa tona nombadekei pade tona nantarima.' " 20:36 Naupupa i Paulus notesa, nantaputumo ia nosangganinggani ante pura-pura ira lako ri ngata Efesus bo nosambaya. 20:37 Notumangi puramo ira. Nikapuira i Paulus bo niekira, mpo tona nosampesuvu mogaa. 20:38 Nabuku mpuu rarara, sabana i Paulus nanguli ka ira, "Domo rakitamiu hanupa lenjeku!" Naliutaka sia, nikenira kami sampe ri kapala.

Sunju Powia 21

21:1 Ri sia kami nopalakana nte pakeni ntopomparasaya lako ri ngata Efesus, bo nipalaisi kamimo ira. Kami nesavi kapala bo kaliu-liu hau ri levuto Kos, bo kamailena nakavamo kami ri levuto Rodos. Lako ri sia kami napola hau ri pesampo kapala ri ngata Patara. 21:2 Ri Patara kami nolinja ri kapala hau ri bagia Fenisia. 21:3 Kapala haitu nolipa sampe nikita kami levuto Siprus ri sabingga njidi kami. Tapi kapala nolipa njuu sampe ri propinsi Siria. Kami nesampo ri ngata Tirus sabana ri sia rapotauraka pangulaya kapala nipesavi kami. 21:4 Ri ngata Tirus haitu, kami hau nanggita topangoseaka i Yesus bo nonturo nte ira saminggu kasaena. Ante pekeniaka Nosa Gasa ira nompainga i Paulus, nee mantende hau ri ngata Yerusalem. 21:5 Tapi nagana saminggu kami nonturo ri sia, nipalaisi kamimo ira, bo nipapola kamimo polipa kami. Ira pura-pura nosanggani-nggani ante anara bo bereira nanggeni kami hau ri savaliku ngata. Nakava ri talinti, nantaputu puramo kami bo nosambaya. 21:6 Naupu nopalakana, nesavi kapalamo kami. Bo ira topekeni pangane nanjili hau ri banuara. 21:7 Lako ri ngata Tirus haitu, kami nokapala sampe nakava ri ngata Ptolemais. Ri sia kami hau mosisani nte topangoseaka i Yesus bo mompapola tabe. Bo kami naturu nte ira sambongi. 21:8 Naeo mpadondo napolamo kami sampe nakava ri ngata Kaisarea. Ri sia, kami hau nonturo ri banua i Filipus, saito topompatolele Kareba Belo. Ia muni saito lako ri ira papitu anu nipelisi ri ngata Yerusalem bara ipia mantulungi suro-suro. 21:9 Naria ana i Filipus ampa randaa. Ira ampa mai nidekeika nu ELOHIM pompakule mompasimbayu tesa nitarimara lako nte ELOHIM. 21:10 Naliu bara sako-mbongi kami nonturo ri sia, nakavamo saito langgai nosanga i Agabus, lako ri bagia *Yudea. Ia muni nidekeika nu ELOHIM pompakule nompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM. 21:11 I Agabus nakava nte kami ri banua i Filipus. Nialana sulepe i Paulus, bo nipouna ka kadana bo palena mboto pade niulina, "Iveimo anu niuli Nosa Gasa: *ToYahudi ri ngata Yerusalem mombasaka tupu nu sulepe hitu, bo rapoura ivehitu, bo radekeira ka tona ledo toYahudi mombatangarana." 21:12 Nangepe haitu, kami bo pura-pura topomparasaya nonturo ri ngata Kaisarea, nerapi nte i Paulus, "Nee mpuu mapola hau ri ngata Yerusalem!" 21:13 Tapi nesana i Paulus, "Nakuya komiu notumangi nompakabuku raraku? Yaku hii nasadiamo hau ri ngata Yerusalem nau yaku rasaka, nau sampe rapatesi sabana pangoseakaku i Pue Yesus!" 21:14 Ledo nadota i Paulus nangepe tesa kami. Jadi nenontomo kami nombatagi ia. Niuli kami, "Damo dota nTupu majadi." 21:15 Naliu bara sako-mbongi kasaena kami nonturo ri sia, nanggalivomo kami bo nantende hau ri ngata Yerusalem. 21:16 Naria muni bara sako-ndua topomparasaya lako ri ngata Kaisarea nomporoa kami. Ira nanggeni kami hau ri banua i Manason ri Yerusalem, apa ri banuana haitu rapesai bo rapaturu kami. I Manason haitu tona lako ri levuto Siprus, bo ia nasaemo najadi topangoseaka i Yesus. 21:17 Nakava kami ri ngata Yerusalem, topomparasaya ri sia nantarima kami ante damba rara. 21:18 Kamailena, i Paulus nosanggani-nggani ante kami hau mosinggava nte i Yakobus. Pura-pura pakeni ntopomparasaya ntanina naria ri sia muni. 21:19 Naupu i Paulus netabe, nitesana ka iramo pura-pura anu nipovia nu ELOHIM ri tatanga ntona ledo toYahudi tempo ia nompatolele Kareba Belo. 21:20 Naupu nangepe tesa i Paulus, i Yakobus ante pakeni-pakeni ntanina, nantoiya ELOHIM. Niulira ka i Paulus, "Sampesuvu, kana rasanimiu nonjobu-njobumo toYahudi nomparasaya i Yesus, tapi ira pura-pura da batena nangoseaka Atura-atura agama anu nipapola Nabi Musa. 21:21 Niepera kareba anu nompakasala komiu. Niepera komiu nompatuduki pura-pura toYahudi anu nonturo ri ngata ntona ledo toYahudi, ala rakabasakara Atura-atura agama haitu. Niepera muni komiu nompatuduki domo paraluu ira *mombasuna anara bo domo paraluu mantuntuni ada ntoYahudi. 21:22 Sii-sii kana raepe ntoYahudi anu nomparasaya i Yesus, komiu nakava ri sii. Jadi, berimbamo? 21:23 Aginamo raoseakamiu tesa kami hitu: Naria ampa tona nte kami ri sii novia pojanji nte Tupu bo domo masae rapoviara *ada pompakagasa karo nangoseaka adata. 21:24 Agina komiu hau movia ada pompakagasa karo mosanggani-nggani nte ira, bo komiu mombabayari pura-pura anu rapesombara. Naupu sia, ira mamala ragau, tandana nipakaduparamo pojanjira. Ivesiamo, rasani ntodea ledo nakana kareba niepera nombatesa komiu, apa komiu mboto nantuntuni Atura-atura agama anu nipapola Nabi Musa. 21:25 Tapi tona ledo toYahudi anu nomparasaya i Yesus, nipakatu kamimo sura ka ira nompakatantu atura-atura anu paraluu raoseakara. Haitumo, ira ledo mamala mangande kandea nipesomba ka tupu-tupu ntanina, ledo mamala mangande raa bara mangande bau nu binata nikoje, bo ledo mamala mosampaturu ante tona ledo bereira mboto." 21:26 Nangepe haitu, nasitujumo i Paulus ante tesa i Yakobus bo pakeni ntanina haitu. Jadi naeo mpadondona hau mpuu ia nosanggani-nggani ante tona ampa bo nipoviara ada pompakagasa karora. Naupu haitu, nesuamo ira riara *Banua nu ELOHIM bo nanguli ka *topanggeni pesomba ri sia sako-mbongipa pade maupu ada pompakagasa karora bo pesombara rakeni rapesomba ka ELOHIM. 21:27 Napara kaupuna pitu-eo nipakatantu ka ada pompakagasa karo, bara sako-ndua toYahudi lako ri propinsi *Asia nanggita i Paulus riara Banua nu ELOHIM. Nipakagadora todea ri sia bo nisakara i Paulus, 21:28 bo nongare-ngare, "ToYahudi! Tulungimo kami! Hitumo tona hau ri umba-umba nompatuduki todea mangeva kita toYahudi. Nipatudukina tona mombabaliki Atura-atura agama anu nipapola Nabi Musa, bo nisalaina Banua nu ELOHIM hitu! Sii-sii nikenina tona ledo toYahudi nesua riara Banua nu ELOHIM nompakaruto ponturo nagasa hitu!" 21:29 (Niulira ivesia, sabana nikitaramo i Trofimus, tona ledo toYahudi lako ri ngata Efesus. I Trofimus nomporoa i Paulus riara ngata. Nisarumakara i Paulus nanggeni ia nesua ri Banua nu ELOHIM, tano ledo.) 21:30 Nangepe haitu, pura-pura tona ri ngata Yerusalem nagado mpuumo, bo ira mpasanggani-nggani nangova hau ri Banua nu ELOHIM nombasaka i Paulus. Niumbunjaira i Paulus hau ri savalikuna bo niupira vamba Banua nu ELOHIM ala ledo magado riarana. 21:31 Tempo topegado haitu nompasimbuku mompatesi i Paulus, naria tona hau nopakiluka tadulako Magau Mbaso ivei: "Nagadomo njumangu ngata Yerusalem!" 21:32 Nangepe pakilu haitu, tadulako haitu kaliu-liu nangala tantaratantarana bo hau nasalisa ri kagado haitu. Nanggitapa tantara-tantara nakava, nenontomo todea nombaboba i Paulus. 21:33 Jadi tadulako haitu nombasaka i Paulus, bo nituduna tona nombarante ia ante rompenga rante. Naupu sia nipekutanana ka todea, "Isema tona hitu? Nuapa nipoviana?" 21:34 Naria sanu nongare ivei, bo naria muni sanu nongare iveitu. Ivesia kagadona sampe ledo nisani nu tadulako nuapa kakanana najadi. Haitumo sabana niparentana ala i Paulus rakeni ri asrama nu tantara. 21:35 Tempo tantara nanggeni i Paulus nakava ri tangga asrama haitu, topegadotopegado narau mpuu sampe i Paulus damo nikova ntantara nesua hau riara asrama. 21:36 Topegado haitu netuntuni ri puri bo nongare-ngare, "Patesimo ia!" 21:37 Ira da mesua riara asrama nu tantara, i Paulus nanguli ka tadulako, "Tua, mamala yaku motesa sampalai nte komiu?" Tadulako nesana, "Nisanimu tano nobasa Yunani! 21:38 Ane ivesia, ledo iko tano *toMesir nangeva pomarenta bo nanggeni pata-njobu topepatesi nalai hau ri karava bai bara ipia?" 21:39 Nesanamo i Paulus, "Ledo. Yaku hii toYahudi, lako ri Tarsus ngata mbaso ri propinsi Kilikia. Kuperapi, dekei kaku loga motesa ka todea hitu." 21:40 Tadulako haitu nompaloga i Paulus motesa. Jadi i Paulus neangga ri tangga nu asrama bo nombalaeraka palena, ala ira malino mangepe tesana. Nalinomo ira sakide, bo nompamulamo i Paulus notesa ka ira ante basa Ibrani, basa ntoYahudi.

Sunju Powia 22

22:1 "Sampesuvu-sampesuvu pura-pura. Epemo tesaku manjaliku karoku hitu!" 22:2 Tempo todea nangepe i Paulus notesa ante basa *Ibrani, nalino ntoto ira, bo i Paulus nompapola tesana. 22:3 "Yaku hii *toYahudi nipoanaka ri ngata Tarsus ri propinsi Kilikia. Tapi yaku nipakambaso ri sii ri ngata Yerusalem, bo neguru nte Guru Mbaso nosanga i *Gamaliel. Yaku nipatudukina pakabelo-belo nantuntuni Atura-atura nipapola Nabi Musa ka totuata nggaulu. Yaku muni mpuu-mpuu nangoseaka parenta nu ELOHIM nasimbayu mpo komiu ri sii. 22:4 Haitu sampe nipandasaku topangoseaka pepatuduki i Yesus. Naria sanu nipatesiku, naria sanu nisakaku bo nisuarakaku riara ntarunggu, langgai bo mombine. 22:5 Pakeni *nTopanggeni Pesomba mboto bo pura-pura *toPolibu Mbaso Agama Yahudi mamala mombasabiki tesaku hitu nakana. Apa ira mbotomo nombadekei ka yaku sura rakeni ka toYahudi ri ngata Damsyik. Sura haitu nombadekei kuasa ka yaku ala yaku mamala mombasaka topomparasaya pepatuduki i Yesus sumai bo manggeni ira tumai ri ngata Yerusalem bo rahuku." 22:6 "Yaku da riara mpolipaku, naparamo kami ri ngata Damsyik, nitasere tanga eo, sampesanika naria reme lako ri langi nareme mpuu nombavanta yaku. 22:7 Nadunggamo yaku bo niepeku suara nanguli, '*Saulus, Saulus! Nakuya iko nompandasa Yaku?' 22:8 Yaku nekutana, 'Isema komiu, Tua?' Nesana suara haitu, 'Yakumo hii i Yesus toNazaret nipandasamu!' 22:9 Pura-pura tona nomporoa yaku nanggita reme haitu, tapi ledo niepera suara notesa ka yaku. 22:10 Jadi nekutana vai yaku, 'Nuapa masipato kupovia, Pue?' Nesanamo i Pue, 'Peanggamo! Koimo pesua ri ngata Damsyik. Hamai pade rauli ka iko pura-pura anu nipakatantu nu ELOHIM kana mupovia.' 22:11 Tempo haitu naburomo mataku sabana nivanta reme haitu. Jadi yaku damo ninini nu roaku nolipa hau nesua riara ngata Damsyik. 22:12 Ri Damsyik naria tona nosanga i Ananias. Ia tona nanoa bo natutu nangoseaka Atura-atura agama anu nipapola Nabi Musa. Pura-pura toYahudi nonturo ri ngata Damsyik mpuu-mpuu nombabila ia. 22:13 Ia nakava neangga ri sinjoriku bo nanguli, 'Sampesuvuku, Saulus. Bulamo matamu. Iko mekita mpanjili.' Kaliu-liu nabelomo mataku bo nikitaku i Ananias. 22:14 Naupu haitu, niulikana yaku, 'ELOHIM anu nipetupu ntotuata nggaulu, nompelisi iko ala musani anu nipodotaNa. NipelisiNa iko ala mukita i Yesus, Batua nu ELOHIM anu nangoseaka dotaNa, bo ala muepe mboto suara i Yesus. 22:15 Iko majadi sabiNa ka pura-pura tona bo mupatolele anu nikitamu bo anu niepemu. 22:16 Jadi, nuapa vai nipopeamu? Peanggamo, dekeimo karomu radiu, tandana iko nangoseaka i Yesus. Pekakaimo nte i Yesus ala raampungiNa dosamu.' " 22:17 "Sampesuvu-sampesuvu, naupu haitu, nanjilimo yaku hau ri ngata Yerusalem, bo tempo yaku nosambaya ri *Banua nu ELOHIM, yaku nikuasai Nosa Gasa. 22:18 Nikitaku i Yesus bo niulikaNa yaku, 'Palaisimo ngata Yerusalem masalisa, apa ledo ratarimara posabimu nombatesaki Yaku.' 22:19 Tapi nesana yaku, 'Pue, kana ratarimara tesaku, apa nisanira poviaku bara ipia. Nisanira yaku nesua ri *banua-banua petupu nesaka, neboba, bo nombasuaraka topomparasaya Komiu riara ntarunggu. 22:20 Ivesia muni tempo sabiMiu i Stefanus nipatesira. Nisanira yaku mboto naria ri sia bo yaku nasituju ia rapatesi. Bo yakumo nombajagai pakea ntona nompatesi ia. Jadi kana raparasayara tesaku.' 22:21 Tapi nanguli vaimo i Pue ka yaku, 'Koimo. Yaku nantudu iko hau ri ngata-ngata nakavao, nte tona ledo toYahudi.' " 22:22 Todea haitu nalino nangepe tesa i Paulus. Tapi nieperapa ia hau nte ntona ledo toYahudi, domo nipokonora mangepe anu ratesana. Nongaremo ira ante suara namangga mpuu, "Patesimo tona tutu! Ia domo masipato matuvu!" 22:23 Sii nongare-ngare, sii nomporotaka-taka bajura bo nikamburakara sovu ri laerava sabana nagigi mpuumo rarara. 22:24 Haitu sampe tadulako Magau Mbaso nomparenta ala i Paulus rakeni riara asrama tantara. Patujuna, i Paulus racambu bo raparesa ri sia ala rasani nuapa sabana toYahudi nongare-ngare ivesia ka ia. 22:25 Tapi tempo i Paulus nipou racambu, niulikana balengga ntantara anu neangga ri sia, "Berimba? Masipato *todea nu Magau Mbaso Roma racambu dopame ratangara?" 22:26 Nangepe tesa i Paulus, balengga ntantara haitu hau ri ngayo nu tadulako bo nanguli, "Tua, agina rapekirimiu ntani ruru anu rapoviamiu ka tona haitu, sabana ia todea nu Magau Mbaso Roma!" 22:27 Nangepe haitu hau tadulako nte i Paulus, bo nompekutana, "Ulimo ka yaku! Nakana iko todea nu Magau Mbaso Roma?" Nesana i Paulus, "Iyo, nakana." 22:28 Nanguli tadulako haitu, "Yaku hii najadi *todea nu Magau Mbaso Roma sabana nadea mpuu nibayariku!" Nesana i Paulus, "Tapi yaku hii todea nu Magau Mbaso Roma lako ri pompoanaka yaku." 22:29 Nangepe haitu, kaliu-liu noura tantara-tantara anu nasadia mombacambu i Paulus. Tadulakora muni naeka, sabana nipoura i Paulus, tano i Paulus haitu todea nu Magau Mbaso. 22:30 Tadulako Magau Mbaso haitu mpuu-mpuu madota mangisani nuapa sabana toYahudi nompakasala i Paulus. Jadi kamailenapa nitudunamo *balengga-balengga ntopanggeni pesomba ante pura-pura toPolibu Mbaso Agama masiromu. Bo nipekivolenamo rante i Paulus pade nikenina hau mantingayo polibu haitu.

Sunju Powia 23

23:1 Nakava sumai, nikanoto i Paulusmo *toPolibu Mbaso Agama bo niulina "Sampesuvu-sampesuvuku. Sampe ri eo hitu, yaku natuvu nanoa, nagasa ri panggita nu ELOHIM." 23:2 Nangepe tesa i Paulus, naraumo i Ananias, Pakeni nTopanggeni Pesomba. Bo nituduna tona ri sinjori i Paulus mombasapa sumba i Paulus. 23:3 Nanguli i Paulus ka i Ananias, "Komiu mboto kana rasapa nu ELOHIM! Komiu aga nabelo ri sumba. Komiu nonturo ri situ mombatangara yaku nantuntuni Atura-atura agama anu nipapola Nabi Musa, tano komiu mboto nombaliunaka Atura-atura haitu apa nitudumiu tona mombasapa yaku." 23:4 Tona ri sinjori i Paulus nanguli ka ia, "Iko nombasalai Pakeni *nTopanggeni Pesomba anu nipelisi nu ELOHIM!" 23:5 Nesana Paulus, "O, sampesuvu pura-pura, ledo nisaniku iamo Pakeni nTopanggeni Pesomba. Ane nisaniku, ledo kuuli tesa pangane, sabana riara Buku Gasa nitulisi ivei: 'Nee mombasalai pakeni ntodeamu!' " 23:6 Nipeinta i Paulus naria *toSaduki, bo *toFarisi riara Polibu Mbaso Agama haitu. Jadi, niulinamo ka ira pura-pura, "Sampesuvu-sampesuvu! Yaku hii toFarisi muni bo muli ntoFarisi! Yaku nitangara ri sii sabana yaku nomparasaya tona namate mpuu-mpuu matuvu mpanjili!" 23:7 Nangepe haitu, toFarisi bo toSaduki ri sia nosinggarau mbotomo, sampe Polibu haitu natebagi randua libu. 23:8 Haitu najadi sabana nantuntuni panggava ntoSaduki, tona namate ledo matuvu mpanjili. Pangulira muni ledo naria *malaeka nTupu, bo ledo muni naria nyawa nu manusia. Tapi toFarisi niparasayara pura. 23:9 Jadi nadaa mpuumo kagado. Neangga bara sako-ndua toFarisi anu najadi guru agama bo ira mpuu-mpuu nombabali tesa ntoSaduki. Niulira, "Ane panggava kami, i Paulus hitu ledo ntoto naria salana, nau aga sakide. Bara naria anitu bara malaeka nTupu notesa ka ia." 23:10 Posinggarau haitu mpuu-mpuu nakanano, sampe tadulako naeka mbelaka raposibitesi ntodea i Paulus. Sia sampe nituduna tantarana mangala i Paulus lako ri tatanga ntodea haitu bo nanggeni ia hau ri asrama tantara. 23:11 Kamaile bongina, i Pue Yesus neangga ri sinjori i Paulus bo nanguli, "Pakaroo raramu. Nipatolelemumo tesaKu ri ngata Yerusalem, ivesia muni tesaKu kana mupatolele ri ngata *Roma!" 23:12-13 Naeo mpadondo, nelabi patapulu *toYahudi nonia mompatesi i Paulus. Ira pura-pura *nosumpa ane dopame rapatesira i Paulus, dopa mangande, dopa manginu. 23:14 Hau ira ri ngayo *balenggabalengga ntopanggeni pesomba bo totua-totua ntoYahudi bo nanguli, "Kami hii nosumpa puramo, kami dopa mangande dopa manginu, ane dopa rapatesi kami i Paulus! 23:15 Jadi, kami merapi komiu bo toPolibu ntanina mompakatu sura ka tadulako Magau Mbaso, merapi ala i Paulus rakeni mpanjili mantingayo Polibu Mbaso Agama Yahudi. Ulika ia da nariapa bara sako-ngaya rapekutanamiu nte i Paulus. Bo kami masadia mompatesi ia ri dala, dopame ia makava ri sii." 23:16 Tapi naria saito kabilasa, pinoana i Paulus, nangepe niara haitu. Hau ia ri asrama tantara bo nitesana nia ntona haitu ka i Paulus. 23:17 Naupu nangepe tesa nu pinoanana, i Paulus nompokio saito balengga ntantara bo nanguli ka ia, "Keni kabilasa hitu hau ri ngayo nu tadulako. Naria anu ratesana ka ia." 23:18 Balengga ntantara haitu nanggeni kabilasa hau ri ngayo nu tadulako bo nanguli, "I Paulus anu nitarunggu, nerapi yaku manggeni ngana hitu ri ngayomiu, apa naria anu ratesana ka komiu." 23:19 Tadulako haitu nombanini kabilasa haitu hau motesa ri santanina ala ledo raepe ntona. Nipekutanana, "Nuapa mutesa ka yaku?" 23:20 Nesanamo kabilasa haitu, "ToYahudi nasintuvu merapi komiu manggeni i Paulus mantingayo Polibu Mbaso Agama maile. Raulira da nariapa bara sako-ngaya rapekutanara nte i Paulus. 23:21 Tapi kuperapi nte komiu, nee mpuu rapoiyomiu perapira haitu. Apa nelabi patapulu ira nasadiamo mombalava i Paulus ri dala. Ira pura-pura nosumpa ledo mangande bo ledo manginu ane dopa rapatesira i Paulus. Nasadiamo ira. Ira damo nompopea pesanamiu." 23:22 Nangepe haitu, tadulako nanguli, "Nee muuli ka isema-sema nipopaisanimumo nia haitu ka yaku." Bo nituduna kabilasa haitu manjili. 23:23 Naupu haitu, tadulako nompokio randua tantarana, bo nanguli ka ira, "Pakasadiamo roatu tantara biasa bo pitupulu tantara mesavi jara, bo roatu tantara motavala. Bongina hitu tinti sasio, komiu kana malai lako ri sii hau ri ngata Kaisarea. 23:24 Pakasadia muni jara rapesavi i Paulus. Kenimo ia bo jagaimo ia pakabelo-belo sampe makava ri ngayo Gubernur Feliks." 23:25 Naupu sia, tadulako notulisi sura ka i Feliks ivei: i 23:26 "Gubernur Feliks nibilaku. Tabe lako nte yaku i Klaudius Lisias. i 23:27 I Paulus hitu nisaka ntoYahudi bo sakidepa nipatesiramo. Niepeku ia todea Magau Mbaso Roma, jadi nikeniku salunu tantara nompakasalama ia. 23:28 Naupu haitu nikeniku ia hau ri Polibu Mbaso Agamara, sabana yaku madota mangisani nuapa ntoto salana nipangadukara. 23:29 Ri sia, niepeku pangaduara aga nosinggambela ante atura-atura agamara mboto. Ledo ria salana anu masipato ratarunggu atau rahuku mate ka ia. 23:30 Naupu haitu, niepeku naria nia ntoYahudi mompatesi ia. Jadi kaliu-liu nituduku ia rakeni tou ri ngayomiu. Nituduku muni pura-pura topompangadu ia, kana tou manggeni pangaduara ri ngayomiu." 23:31 Naupu tadulako notulisi sura haitu, tantara-tantarana nangoseaka anu niparentana ka ira. Nialara i Paulus bo nikenira ia nalai bongina haitu sampe nakava ri ngata Antipatris. 23:32 Naeo mpadondo, pataatu tantara nolipa nggadamo nanjili, bo tantara nojara napolamo nanggeni i Paulus hau ri ngata Kaisarea. 23:33 Nakavapa hamai, tantara nojara haitu nombadekei sura nu tadulakora ka gubernur, bo nidekeira munimo i Paulus ka ia. 23:34 Naupu Gubernur Feliks nombaca sura haitu, nipekutanana i Paulus, "Ri umba ngatamu?" Nesana i Paulus, "Yaku toKilikia." Nisani gubernurpa i Paulus lako ri propinsi Kilikia, anu nambela bagia niparentana, 23:35 niulinamo, "Nabelomo. Kuparesa parakaramu, ane makava topangadu ri sii." Jadi nituduna tantara mombajagai i Paulus ri banua mbaso nipovia i *Herodes bara ipia.

Sunju Powia 24

24:1 Lima-mbongi kaliuna, Pakeni *nTopanggeni Pesomba nosanga i Ananias ante bara sako-ndua pakeni-pakeni ntoYahudi, notua hau ri ngata Kaisarea. Nikenira muni saito tona napande notesa nosanga i Tertulus. Ira nantingayo Gubernur Feliks, bo nipangaduramo sala i Paulus. 24:2 I Paulus nipokio mantingayo Gubernur Feliks, bo i Tertulus nompangadu i Paulus ivei: "Gubernur nibilaku. Kami todea riara pomparentamiu natuvu nasana. Lako ri kanotomiu nomparenta, nadeamo nipakabelo ri ngata kami. 24:3 Pura-pura panggaviamiu anu nompakabelo ngata kami hitu, nitarima kami nte damba rara. Ledo nabasa-basa kami manguli tarima kasi. 24:4 Tua, kami ledo madota masae gaga. Tapi nisani ntonamo kabelo raramiu, sampe kami merapi nte komiu ala raepemiu sampalai pangadua kami hitu. 24:5 Nikita kami i Paulus tuu topegado nadaa ntoto. Nipakagadona *toYahudi ri umba-umba ngata. Ia muni pakeni ntona nangoseaka pepatuduki i Yesus toNazaret. 24:6 Ledo aga haitu, tapi ia madota mompakaruto *Banua nu ELOHIM. Haitumo sampe nisaka kamimo. Patuju kami mombatangara ia mantuntuni atura-atura agama kami mboto. 24:7 Tapi Tadulako Lisias nangago ia lako nte kami, 24:8 bo niparentana ala pura-pura topangadu kana mantingayo komiu. Jadi, Gubernur nibilaku, ane raparesamiu tona tutu, tantu rasanimiu lako ri tesana mbotomo, pangadua kami hitu nakana." 24:9 ToYahudi ntanina ri sia nompangadu i Paulus muni, bo niulira tesa i Tertulus nakana mpuu. 24:10 Naupu haitu, gubernur haitu nombalaeraka palena ka i Paulus ala ia mesana. Jadi i Paulus nanguli, "Gubernur nibilaku. Tua, nadamba raraku mombasaliku karoku ri sii ri ngayomiu, apa nisaniku komiu nompae-mpaemo najadi topotangara ri ngata hitu. 24:11 Mamala rapekutanamiu mboto nte tona, aga sapulu rombongi kaliuna yaku nantende hau ri ngata Yerusalem hau metupu ri Banua nu ELOHIM. 24:12 Ledo sanggania toYahudi gahaitu nanggava yaku nosinjanai, bara nompakagado todea ri *Banua nu ELOHIM, bara ri banua-banua petupu, bara ri ngata. 24:13 Ledo muni namala ira mompopakita ka komiu pangaduara haitu nakana. 24:14 Tapi yaku kana mompangaku ri ngayomiu, yaku netupu nte ELOHIM nantuntuni pepatuduki i Yesus. Panguli ntoYahudi gahitu, pepatuduki haitu nasala. Tapi yaku bate-batena netupu nte ELOHIM anu nisomba ntotua kami nggaulu, bo nomparasaya pura-pura anu nitulisi riara Buku Atura Agama bo Buku Nabi-nabi. 24:15 Yaku nasimbayu ante toYahudi gahitu, yaku muni nanjarumaka ELOHIM mompakatuvu pura-pura tona lako ri kamatera, tona nanoa bo muni tona nadaa. 24:16 Haitumo sabana yaku nasaro nompasimbuku mokainggu nabelo ala ledo maria nuapa-nuapa nipoviaku masala ri panggita nu ELOHIM bara ri panggita nu manusia. 24:17 Nasaemo yaku nompalaisi ngata Yerusalem. Tapi dopa nasae hitu, yaku nanjili hau ri ngata Yerusalem nanggeni doi petulungi ka tona napakasi ri sia, bo muni yaku madota mombadekei pesombaku ka ELOHIM. 24:18 Tempo yaku da naria ri Banua nu ELOHIM nanggeni pesombaku nompakaupu *ada pompakagasa karoku, naria bara sako-ndua toYahudi lako ri propinsi Asia nanggava yaku. Ledo naria todea nosanggani-nggani ante yaku, bo ledo muni naria kagado tempo haitu. 24:19 Kakanana ira lako ri *Asia kana maria muni ri sii mompangadu yaku ri ngayomiu ane maria mpuu pangaduara ka yaku. 24:20 Tapi ira ledo ria ri sii, jadi aginamo tona ri sii anu nompangadu yaku, manguli pakalanto sala nuapa nikavara tempo yaku naria ri ngayo *Polibu Mbaso Agama Yahudi. 24:21 Ledo naria sala nikavara, aga sambela tesa niuliku ri ngayora anu ledo nipokonora, ivei: 'Yaku nitangara eo hitu, sabana yaku nomparasaya tona namate kana matuvu mpanjili.' " 24:22 Jadi Gubernur Feliks nompopenonto polibu haitu apa nisanina mami pepatuduki i Yesus. Niulina, "Kupakaupu parakara hitu ane mariamo Tadulako Lisias ri sii." 24:23 Naupu haitu niparentana balengga ntantara ala i Paulus batena rajagai. Tapi nau nijagai, ledo nitarunggu ntoto apa nidekeira ia nolipa-lipa sakide bo ledo nitagi roana nakava mantulungi ia. 24:24 Bara sako-mbongi kaliuna, nanjilimo Gubernur Feliks nosanggani-nggani ante bereina nosanga i Drusila. I Drusila mai, toYahudi. I Feliks nantudu tona hau mangala i Paulus rakeni ri ngayona ala raepena i Paulus nombatentei pomparasayana i Yesus Kristus. 24:25 I Paulus nanguli pokaingguta kana manoa, bo kita ledo mamala mangoseaka dota rarata nadaa, apa makava Eo Potangara ngena tempo ELOHIM mombatangara pura-pura manusia. Nangepe tesa i Paulus, naeka mpuumo i Feliks. Nanguli ia, "Ivesiamo ruru. Ane maria loga damo kupokio pade motesa vai kita." 24:26 Kakanana nisarumaka i Feliksmo i Paulus mombadekei doi ka ia ala ia rakabasaka. Haitu sabana i Paulus nasaro nipokio i Feliks motesa-tesa ante ia. 24:27 Rompae kaliuna, i Feliks nisambei, bo i Perkius Festus najadi gubernur ri bagia haitu. Tempo nolinja i Feliks, ia madota mangala rara ntoYahudi, jadi nipalambanamo i Paulus riara ntarunggu.

Sunju Powia 25

25:1 Naliu katalu-mbongina i Festus nakava ri bagia haitu, nantendemo ia lako ri ngata Kaisarea hau ri ngata Yerusalem. 25:2 Nakava sumai, *balengga-balengga ntopanggeni pesomba bo pakeni-pakeni ntoYahudi nakava nte ia mombatesa parakara i Paulus ka ia. Ira mpuu-mpuu nerapi nte i Festus, 25:3 ala lako ri kabelo rarana, ratuduna ala i Paulus rakeni tumai ri ngata Yerusalem. Tano mai, patujura mombalava i Paulus ri dala bo mompatesi ia. 25:4 Tapi i Festus nesana, "I Paulus da nijagai ri ngata Kaisarea, bo yaku mboto domo masae manjili hau. 25:5 Jadi, aginamo bara sako-ndua komiu anu naria nturomiu, motua mosanggani-nggani ante yaku hau ri ngata Kaisarea. Ane maria mpuu sala i Paulus, hamai pade kuepe pangaduamiu." 25:6 Dopa nasae i Festus nakava ri ngata Yerusalem, nitasere valu-mbongi bara sapulu-mbongi kasaena, nanjilimo ia hau ri ngata Kaisarea. Nakava sumai, kamailena nesuamo ia ri banua potangara bo nituduna tona manggeni i Paulus mantingayo ia. 25:7 Nakavapa i Paulus, *toYahudi anu notua lako ri ngata Yerusalem pangane, neangga nombatiku ia bo nompangadu ia ka i Festus. Mpengaya-ngaya kasala bo kadaa nipangadukara. Tapi aga nikara-karara nggoo, ledo ria katantuna nuapa sala i Paulus. 25:8 Naupu ira nompangadu ia ivesia, i Paulus nanjaliku karona. Niulina, "Yaku hii ledo novia anu nadaa. Yaku ledo nombaliunaka Atura-atura agama Yahudi, bo ledo muni nompakaruto *Banua nu ELOHIM. Ledo muni niliunakaku parenta Magau Mbaso." 25:9 Tapi i Festus madota mangala rara ntoYahudi, jadi nipekutanana nte i Paulus, "Madota iko hau ri ngata Yerusalem ala anu nipangadukara iko hitu ratangara ri ngayoku hamai?" 25:10 Nesana i Paulus, "Tua, ledo madota yaku, sabana hitu-hitu yaku neangga ri ngayomiu, apa komiu topotangara anu nipakatantu Magau Mbaso *Roma mboto, bo ri siimo yaku masipato ratangara. Tua, nisanimiu mbotomo ledo naria salaku nte toYahudi. 25:11 Ane rapana mpuu-mpuu niliunakaku atura-atura bara nipoviaku anu masipato rahuku mate ka yaku, nasadiamo yaku mamate! Tapi pangaduara hitu ledo nakana, jadi ledo naria saitoa mamala mombadekei yaku ka ira. Yaku mekitangara ri ngayo Magau Mbaso!" *25:11 Yaku mekitangara ri ngayo Magau Mbaso! Aga tona najadi todea Magau Mbaso namala mekitangara ri ngayo nu Magau Mbaso ane nirasaira potangara ka ira ledo nanoa.* 25:12 Jadi naupu i Festus nosimpotesa ante roa-roana anu nangisani atura-atura negara, niulina ka i Paulus, "Iko nekitangara ri ngayo Magau Mbaso ri ngata Roma. Jadi iko kana hau mantingayo Magau Mbaso!" 25:13 Ledo nasae kaliuna haitu, nakavamo Magau *Agripa ante i Bernike *25:13 I Bernike haitu tuei mombine Magau Agripa.* ri ngata Kaisarea mosisani nte i Festus sabana ia dako nilanti najadi gubernur. 25:14 Naliu bara sako-mbongi ira ri sia, i Festus nombatesa parakara i Paulus ka Magau Agripa. Nanguli i Festus, "Ri sii naria saito tona nosanga i Paulus. Ia nipalamba i Feliks riara ntarunggu. 25:15 Tempo yaku naria ri ngata Yerusalem, balengga ntopanggeni pesomba ante pakeni-pakeni ntoYahudi nompangadu tona haitu. Niperapira yaku mombabotusi pehuku ka ia. 25:16 Tapi yaku nesana ka ira, 'Nantuntuni atura kami todea Magau Mbaso, ane tona nipangaduka, ia kana mosintingayo ante tona nompangadu ia, bo radekeika loga manjaliku karona. Ane dopa rapovia ivesia, dopa mamala ia rahuku.' 25:17 Jadi tempo tona nompangadu i Paulus nakava ri sii, ledo nipopeaku pakasae. Kamailena haitu nipasiromukumo polibu potangara bo niparentaku i Paulus rakeni rapoposintingayo nte tona nompangadu ia. 25:18 Tempo tona nompangadu ia neangga notesa, nisarumakaku i Paulus mai novia anu nadaa mpuu. Tano, ledo ria kasalana. 25:19 Ira aga nosisala panggava ka agamara mboto, bo muni ka saito tona nosanga i Yesus. Tona haitu namatemo, tapi i Paulus nanguli Ia natuvu mpanjili. 25:20 Yaku da naingu nompekirika bara berimba yaku mamala mombabotusi parakara haitu, jadi nipekutanaku i Paulus bara madota ia hau ri ngata Yerusalem ala parakarana ratangara hamai. 25:21 Tapi i Paulus nekitangara ri ngayo Magau Mbaso. Niperapina ala ia rajagai nu tantara sampe parakarana rabotusi ri ngayo Magau Mbaso. Haitu sabana niparentaku rajagai njuu ia sampe maria logaku mombatudu ia rakeni hau ri ngayo Magau Mbaso." 25:22 Nangepe haitu, nangulimo i Agripa ka i Festus, "Yaku muni madota mangepe tona haitu motesa." Nesana i Festus, "Maile mamala komiu mangepe ia." 25:23 Kamailena, nakavamo Magau Agripa bo i Bernike. Ira nitarima ante ada pebila ka magau. Ira nesua riara banua polibu nosanggani-nggani ante tadulako-tadulako bo tona naria nturona ri ngata haitu. I Festus nomparenta tantarana manggeni i Paulus mesuamo. 25:24 Nakavapa i Paulus, nangulimo i Festus, "Magau Agripa, bo pura-pura tona naria ri sii. Peintamo tona hitu! Pura-pura toYahudi nompangadu ia ri ngayoku, tona lako ri ngata Yerusalem, bo tona naria ri sii ri Kaisarea. Ira nongare-ngare nanguli ia masipato rahuku mate. 25:25 Tapi niparesakumo ia, ledo naria sangayaa salana nikavaku sampe masipato rahuku mate ka ia. Kaupuna, ia mboto nekitangara ri ngayo Magau Mbaso ri ngata Roma. Sabana haitu, nipakatantukumo ia kana rakeni hau ri ngayo Magau Mbaso. 25:26 Aga dopa nisaniku nuapa kutulisi ka Magau Mbaso, apa dopa ria katantuna kasalana. Haitumo sabana yaku nompopositingayo ia nte komiu pura-pura, nelabipa komiu, Magau Agripa nibilaku. Patujuku, ane maupu ia raparesata ri sii, kana mariamo anu mamala kutulisi ka Magau Mbaso. 25:27 Nantuntuni panggavaku, ledo masipato tona rakeni ri ngayo Magau ane ledo natantu salana nipangaduka ntona."

Sunju Powia 26

26:1 Magau *Agripa nanguli ka i Paulus, "Iko radekei loga motesa manjaliku karomu." Jadi i Paulus nolaeraka palena, bo notesa nombasaliku karona ivei: 26:2 "Magau Agripa nibilaku. Nirasaiku nauntu mpuu yaku namala manjaliku karoku ri ngayomiu manguli pura-pura pangadu *ntoYahudi ka yaku. 26:3 Nelabipa sabana komiu mpuu-mpuu nangisani pura-pura ada bo pepatuduki nipoposisala kami toYahudi. Sabana haitu, yaku merapi mpuu-mpuu nte komiu, mosabara mangepe tesaku hitu. 26:4 Nisani ntoYahudi pura-pura dala nggatuvuku lako ri pantepuuna. Lako ri kakodiku yaku nonturo ri tatangara ri ngata Yerusalem. *26:4 Ri bara sakuya naskah njae nitulisi ivei: Lako ri pantepuuna yaku nonturo ri tatangara ri ngata pompoanaka yaku bo muni ri Yerusalem.* 26:5 Nasaemo nisanira yaku. Ane rapodotara, ira mboto mamala majadi sabi katuvuku hitu. Nompamula lako ri pantepuuna, nioseakaku pepatuduki *ntoFarisi, anu mpuu-mpuu natutu nangoseaka pura-pura atura agama kami ntoYahudi. 26:6 Sii-sii yaku neangga ri ngayomiu ri sii ratangara, sabana yaku nanjarumaka ELOHIM mompakadupa pojanjiNa ka totua kami nggaulu. 26:7 Kami toYahudi, muli lako ri sapulu randua ana i *Israel, nanjarumaka pojanji haitu rapakadupa nu ELOHIM. Haitumo sampe kami ledo nabasa-basa eo bongi netupu nte ELOHIM. O Magau nibilaku! Yaku nipangadu ntoYahudi sabana yaku nomparasaya pojanji haitu, nasimbayu nte ira! 26:8 Nakuya sampesuvuku toYahudi ledo nompakule nomparasaya ELOHIM mompakatuvu mpanjili tona namate? 26:9 Ivesia muni yaku bara ipia. Nisarumakaku kana kupasimbuku mangeva tona nomparasaya i Yesus toNazaret. 26:10 Bo nipoviaku mami ivesia ri ngata Yerusalem. *Balengga-balengga ntopanggeni pesomba nombadekei sura kuasa ka yaku bo nadea todea nu ELOHIM nisuarakaku riara ntarunggu. Ledo aga haitu, ane ira nihuku mate, nadamba raraku. 26:11 Nadea ngganimo yaku nompandasa ira riara *banua petupu. Nipasimbukuku nobarusu ira ala domo raoseakara i Yesus. Nagigi mpuu raraku nompekirika ira sampe yaku hau nangelo ira ri ngata-ngata nakavao." 26:12 "Ivesia muni patujuku hau ri ngata Damsyik ante sura kuasa lako ri balengga-balengga ntopanggeni pesomba. 26:13 Magau nibilaku! Tempo yaku da ri dala, nitasere tanga eo, nikitaku reme lako ri langi naremepa pade pevanta nu eo. Reme haitu nombavanta yaku ante roa-roaku sampolipa. 26:14 Kami pura-pura nadungga ri tana, bo niepeku suara nanguli ante basa *Ibrani ivei: '*Saulus, Saulus! Nakuya iko nompandasa Yaku? Iko aga mompakasusa karomu mboto ane batena mueva pekeniaka nTupumu!' 26:15 Nesana yaku, 'Isema komiu, Pua?' Nanguli vaimo suara haitu, 'Yakumo hii i Yesus, tona nipandasamu! 26:16 Peanggamo! Yaku neonga manganggataka iko majadi batuaKu bo sabiKu. Iko kana mompatolele ka tona ntanina anu nikitamu eo hitu bo anu Kupopakita ka iko ri tempo makava. 26:17 Ane toYahudi bara tona ledo toYahudi mompakasusa iko, Kukabasaka iko lako ri kuasara. Kutudu iko manggeni TesaKu ka tona ledo toYahudi. 26:18 Kutudu iko hau mombabuka matara, ala ira domo matuvu ri kalandana tapi matuvu riara reme nu ELOHIM, ala ira rakabasaka lako ri kuasa *Magau nu Seta bo matundu nte ELOHIM. Bo dosa-dosara raampungi bo ira majadi todea nu ELOHIM anu nipelisiNa, sabana pomparasayara Yaku.' " 26:19 "Magau Agripa, haitu sabana yaku hii batena nangoseaka anu nipopakita nu ELOHIM ka yaku. 26:20 Yaku nompatolele ka pura-pura tona, kita kana majea lako ri dosa-dosata bo mombadekei katuvuta ka ELOHIM. Ane kita mpuu-mpuu majea lako ri dosa-dosata haitu, kana rapopakitatamo ante pokainggu mabelo. Pamulamulana nipatoleleku kareba haitu ka toYahudi ri ngata Damsyik, pade hau ri ngata Yerusalem bo njumangu bagia *Yudea. Bo nitesaku muni ka tona ledo toYahudi. 26:21 Haitumo sabana toYahudi nombasaka yaku riara *Banua nu ELOHIM bo nompasimbuku mompatesi yaku. 26:22 Tapi sampe sii-sii yaku da nisaliku nu ELOHIM sampe da namalapa yaku neangga nosabi ka pura-pura tona, tona nalanga panggana bo todea biasa. Anu nitesaku hitu ledo nosisala ante anu niboto i *Musa bo *nabi-nabi ntanina nggaulu, 26:23 haitumo, *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM, kana mombarasai susa bo mamate. Ia kana majadi tona paratama anu namate bo natuvu mpanjili ala rakeniNa reme ka pura-pura manusia, ka toYahudi bo tona ledo toYahudi, ala rasanira berimbana ELOHIM mompakasalama manusia ." 26:24 Da notesa i Paulus nanjaliku karona, nongaremo Gubernur Festus, "Nabayamo iko, Paulus! Pangisanimu nadea tutu nompakabaya iko!" 26:25 Tapi nesanamo i Paulus, "Yaku hii ledo nabaya. Tesa-tesa niuliku hitu nakana bo nesuvu lako ri pekiriku nanoto. 26:26 Nisani Magau Agripa mboto anu nitesaku pangane. Haitu sampe yaku ledo naeka notesa ivesia ri ngayona. Nisaniku ledo ria nuapa-nuapa dopa nisanina apa kajadia haitu ledo nitabuniaka." 26:27 Pade niuli i Paulus ka magau, "Magau Agripa nibilaku, ledo niparasayamiu anu niuli nabi-nabi nggaulu? Nisaniku niparasayamiu muni!" 26:28 Nanguli Magau Agripa ka i Paulus, "Nisarumakamu yaku hii mamala kaliu-liu mupajadi toKristen?" 26:29 Nesanamo i Paulus, "Bara masae bara ledo, kuperapi nte ELOHIM ala komiu bo gubernur, bo pura-pura tona nangepe tesaku eo hitu, majadi toKristen nasimbayu mpo yaku. Aga ledo nirante mpo yaku." 26:30 Kaupuna neanggamo Magau Agripa bo gubernur bo i Bernike bo pura-pura tona ntanina nomporoa ira, bo nesuvumo lako ri polibu haitu. 26:31 Dopame nesuvu, nosiulikamo ira, "Ledo ria nuapa-nuapa nipovia ntona haitu anu masipato rahuku mateka atau ratarunggu ka ia." 26:32 Nanguli Magau Agripa ka Gubernur Festus, "Ane rapana tona haitu ledo nekitangara ri ngayo nu Magau Mbaso, mamala rakabasakata."

Sunju Powia 27

27:1 Naupu haitu Gubernur Festus nompakatantu i Paulus bo kami anu nomporoa ia, kana mesavi kapala ntasi hau ri ngata *Roma ri propinsi Italia. Jadi i Paulus ante bara sako-ndua tona ntanina anu nitavani, niparasayaka i Yulius, saito balengga ntantara lako ri tantara-tantara Magau Mbaso. 27:2 Kami nesavi kapala mbaso anu nakava lako ri ngata Adramitium. Kami nesavi lako ri ngata Kaisarea ante patuju mesai ri pesampo-pesampo ri talinti propinsi *Asia. Naria muni saitopa tona nomporoa kami, haitumo i Aristarkhus lako ri ngata Tesalonika ri propinsi Makedonia. 27:3 Kamailena haitu, kapala kami nesampo ri ngata Sidon. I Yulius nabelo mpuu nte i Paulus, sampe nidekeina i Paulus hau nanggita roa-roana ri ngata Sidon ala mamala radekeira ka ia bara nuapa raparaluuna. 27:4 Lako ri sia kami nompapola polipa kami. Tapi kapala kami nosintomuka poiri, jadi kami nomparinjoso ri bivi ntalinti levuto Siprus anu natelendu sakide lako ri poiri haitu. 27:5 Kami nokapala ri tasi luo anu napara propinsi Kilikia bo Pamfilia, sampe nakava ri ngata Mira ri propinsi Likia. 27:6 Ri ngata Mira, i Yulius nanggava kapala mbaso anu nakava lako ri ngata Aleksandria hau ri propinsi Italia. Jadi nituduna kami molinja ri kapala haitu. 27:7 Bara sako-mbongipa kasaena, kapala haitu aga nompaente nolipa. Nandasa mpuu kami. Nasae pade nakava ri pesampo Knidus. Lako ri sia, domo nipakule kami nompapola polipa kami nantuntuni nia pamulana, sabana peburu mpoiri dopa nabelo. Jadi kapala kami nombaliunaka Uju Salmone hau nomparinjoso ri bivi ntalinti levuto Kreta ri bagia puluna, ala ledo mambela poiri narimboso gaga. 27:8 Nasusa mpuu kami nomparinjoso ri bivi ntalinti ri sabingga puluna lako ri levuto Kreta. Kaupuna nakavamo kami ri pesampo kodi nosanga Pesampo Nagaya, napara ngata Lasea. 27:9 Naulia mpuu kapala kami, sampe naliumo eo mbaso puasa ntoYahudi *27:9 puasa ntoYahudi haitumo Eo Mbaso Posompo Dosa anu najadi ri bula Oktober. Tempo haitu nompamula tempo napoiri bo nauda bo domo nabelo molipa kapala nosomba.* nikava kami. Tempona haitu domo mamala rapolipaka mokapala sabana tempo mpoiri. Jadi i Paulus nompopatora ira riara kapala, 27:10 "Sampesuvu-sampesuvu, nantuntuni panggavaku, ane kita mompapola polipata hitu, kana mandasa mpuu kita ngena. Kana marugi kita, ledo aga pangulaya kapala hitu, tapi kita muni mamate!" 27:11 Tapi i Yulius ledo nipangalana tesa i Paulus, nipangalanapa tesa ntopompajala kapala bo tupu nu kapala pade tesa i Paulus. 27:12 Pesampo Nagaya haitu ledo mami nabelo rapesampo masae ri tempo mpoiri. Sabana haitu, deanapa topesavi kapala kami nanguli, "Agina malai kita lako ri pesampo hitu bo rapasimbukuta mapola hau ri pesampo Feniks bo mesampo hamai sampe maupu tempo mpoiri." Ngata Feniks haitu pesampo ri levuto Kreta anu natelendu lako ri poiri ri tempo mpoiri, sabana notingayo bagia tasi mpanau. 27:13 Tempona haitu, nompamula naole-olemo poiri neburu lako ri puluna. Haitu sampe nisarumaka nu anabua kapala da mamala kami mapola hau ri pesampo Feniks. Jadi nianggatakaramo talonto kapala, bo kapala nolipa nomparinjoso ri talinti levuto Kreta. 27:14 Tapi ledo nasae lako rahaitu, nakavamo poiri narimboso lako ri levuto Kreta, anu niuli ntona "Poiri Mbaso lako ri tasi mpandake". 27:15 Kapala kami nirumpa mpoiri rimboso bo domo nompakule nantingayosi poiri. Jadi nipalamba kamimo kapala naave nikeni mpoiri. 27:16 Tempo kami naave nikeni mpoiri, nalendumo sakide poiri tempo kami noliu sabingga puluna lako ri sangu levuto kodi nosanga Kauda. Tempo haitu nandasa mpuu kami nompasimbuku nombataja mangore sakaya kodi riara nu kapala mbaso. Sakaya kodi haitu biasa nitaja ri puri nu kapala. 27:17 Namalapa sakaya kodi nianggataka bo niboli riara nu kapala mbaso, ana-anabua kapala nompou ntiku karo nu kapala mbaso ante kaloro ala maroso. Naupu haitu nipopanauramo somba nu kapala, ala ledo magasi ntoto polipana, sabana ira naeka kapala mombarumpa bone anu nasore napara talinti tana Libia. Jadi ivesiamo kapala kami nipalambara nikeni mpoiri. 27:18 Ledo nenonto poiri narimboso haitu nombaburu kapala kami, sampe naeo mpadondo sagaa pangulaya kapala nitedeakara rantasi ala mangaa sakide kapala ala ledo malodo. 27:19 Kamailenapa nitedeakaramo pareva-pareva nu kapala rara ntasi. 27:20 Bara sako-mbongi kasaena, ledo nikita kami eo bara betue, bo poiri muni ledo naole-ole neburu. Kaupuna domo ria panjarumaka kami matuvu! 27:21 Bara sako-mbongi kasaena, tona riara kapala haitu ledo nangande. Jadi neanggamo i Paulus ri tatangara bo nanguli, "Sampesuvu-sampesuvu! Ane nioseakamiu tesaku bara ipia nanguli nee rapalaikata levuto Kreta, ledo mandasa kita bo ledo marugi ivehitu! 27:22 Tapi sii-sii kuperapi nte komiu pakaroso raramiu! Ledo ria saitoa kita mamate ngena, tapi kapala hitu tantu marugi. 27:23 Nisaniku haitu sabana ibongi ELOHIM anu nisombaku bo anu nombajagai yaku, nantudu *malaekaNa tumai nte yaku. Malaeka haitu nanguli, 27:24 'Nee maeka, Paulus! Iko kana mapola mantingayo Magau Mbaso. Lako ri kabelo nu ELOHIM nte iko, pura-pura tona nosanggani-nggani ante iko ri kapala hitu masalama pura.' 27:25 Jadi sampesuvu-sampesuvu, pakaroso raramiu, sabana yaku nomparasaya ELOHIM, anu niuliNa ka yaku natantumo majadi! 27:26 Tapi kapalata hitu magero ngena mombarumpa levuto." 27:27 Nagana kasapulu pata-mbongina kapala kami niburu mpoiri hau tumai ri Tasi Adria, *27:27 Tasi Adria, haitumo ri bagia Tasi Tatanga.* nitasere natanga bongina, anabua kapala nombarasai kapala domo nakavao lako ri kabatana. 27:28 Sabana haitu, niukurura kandala nu tasi ante vatu nipantoesi, ropulu ndapa kandala nu uve. Ira noenju hauna sakidepa, bo niukurura vaimo, sapulu alima ndapapa kandala nu tasi. 27:29 Naupu haitu niulurakara ampa talonto *27:29 Talonto haitu nipovia lako ri ase, nolenje mpo meka tapi nambaso bo nantamo. Nisoo nte kaloro bo nitendeaka riara ntasi. Talonto haitu mekai ri vatu rantasi ala domo molipa kapala.* lako ri bagia puri nu kapala ala mompopetaa kapala, apa ira naeka kapala kami mombarumpa vatu oti. Ira nosambaya, nerapi masalisa maeo. 27:30 Tapi bara sako-ndua anabua nu kapala haitu nompasimbuku malai nggalino. Niulira raulurakara talonto lako ri kolu nu kapala, tano sakaya kodi niulurakara hau rara ntasi rapesavira malai. 27:31 Nanggita poviara haitu, i Paulus nanguli ka i Yulius bo tantara-tantarana, "Ane malai ana-anabua kapala hitu, ledo maria tona matau mompajala kapala, bo ledo ntoto maria kita masalama!" 27:32 Nangepe tesa i Paulus, tantara-tantara nopudusi kaloro sakaya kodi bo nipalambara sakaya kodi haitu maave, ala anabua kapala domo mamala malai lako ri kapala mbaso. 27:33 Napara naeo, nitudu i Paulusmo pura-pura tona mangande. Niulina, "Sapulu pata-mbongimo kasaena komiu aga nompopea-pea, ledo nangande nuapanuapa! 27:34 Sabana haitu, kuuli ka komiu, kana mangande nau aga sakide, ala maroso mpanjili komiu bo mamala masalama lako ri kasusa hitu. Kita pura-pura masalama ngena, ledo makuya kita. Ledo ria buluata maronto, nau aga sambesa, ledo pura." 27:35 Naupu notesa ivesia, nialanamo roti bo niulina tarima kasi ka ELOHIM ri ngayora pura-pura. Nitubi-tubina roti haitu, bo nangandemo ia. 27:36 Jadi naroso mpanjili rarara, bo nangande munimo ira. 27:37 Kadea kami pura-pura riara kapala haitu, roatu pitupulu bo aono. 27:38 Naupu nangande sampe nabosu puramo, *gando nikeni kapala haitu nitedakara rara ntasimo ala mangaa sakide kapala. 27:39 Naeopa, topompajala kapala haitu nanggita kabatana tapi ledo nisanira kabatana mbana haitu. Nikitara sangu sidu nu tasi ante talintina. Patujura ala kapala haitu rapopesampora ri talinti haitu. 27:40 Naupu sia, nipudusira kaloro-kaloro nu talonto bo talonto haitu nipalambaramo naboli nalonju rantasi. Nivolera kaloro-kaloro pompou *guli ala kapala mamala raguli. Niorera somba ri kolu nu kapala ala poiri mombaburu kapala hau ri talinti. 27:41 Tapi dopame nakava ri talinti, norumpa bone nobunti riara ntasimo kapala kami. Bagia kolu nu kapala nesua riara bone sampe kapala domo namala molipa, bo bagia ri puri nu kapala narupusaka nirumpa nu balumba mbaso. 27:42 Netaapa kapala haitu, tantara-tantara madota mompatesi pura-pura tona nitavani ala ledo ria saitoa morabu hau ri kabatana bo malai. 27:43 Tapi i Yulius nantagi ira, sabana ia madota mompakasalama i Paulus. Nituduna pura-pura tona natau norabu mokolu motingganavu rara ntasi morabu hau ri kabatana. 27:44 Tona ntanina metuntuni mombasaka dopi bo kayu bingga-bingga nu kapala. Ivesiamo kami pura-pura nasalama nesore ri kabatana.

Sunju Powia 28

28:1 Nasalama puramo kami nesore ri kabatana, pade nisani kami levuto haitu nosanga Malta. 28:2 Tona nonturo ri levuto haitu najole mpuu nte kami. Nikadambanakara kami pura-pura ante belo bo nipanakira apu rapanderu kami, sabana naranindi bo nompamulamo nauda. 28:3 I Paulus hau nompasiromu tinggu-tinggu kayu bo nidikana ri apu. Da nompadumpu apu, nesuvumo sanggayu ule mpolari lako ri kayu sabana kapane nu apu, bo ule haitu nanteo pale i Paulus. 28:4 Nikita ntupu ngata ule haitu noloe ri pale i Paulus, nisarumakara i Paulus mamate. Nosimpotesamo ira, "Natantumo tona moitu topepatesi, apa nau ia nasalamamo lako ri tasi, Viata Topotangara ledo mompalamba ia matuvu." 28:5 Tapi i Paulus aga novebataka ule haitu hau ri mata nu apu, bo ledo ntoto nirasaina duana. 28:6 Nisarumaka ntupu ngata haitu bara mebangga pale i Paulus, bara sampesanika ia madungga bo mamate. Tapi nasaemo nipopeara, ledo nakuya-kuya i Paulus. Nanggita haitu pekirira nabali, bo nisarumakara i Paulus haitu *viatamo. 28:7 Ledo nakavao lako ri sia, naria tana i Publius. Ia gubernur levuto Malta. Nitarimana ante damba rara kami bo talu-mbongi kasaena kami nonturo ri banuana. 28:8 Tempo haitu, tuama i Publius kambale-mbale naturu apa nakokora bo nabunjoro. Jadi i Paulus hau nesua nte ia, nombadika palena ri karo ntotua bo nosambaya. Naliu haitu nabelomo totua. 28:9 Nangepepa kajadia haitu, pura-pura tona nadua ri levuto haitu nakava nte i Paulus, bo nipakabelona muni ira. 28:10 Nadea hadia nidekeira ka kami, tandana pobilara kami. Bo bara sakuya kasaena naliutaka haitu tempo kami manggalivo malaimo, pura-pura anu niparaluu riara polipa kami, nikenira hau ri kapala nipesavi kami. 28:11 Talu-mbula kasaena kami nonturo ri levuto Malta, pade nesavi kapala mompapola polipa kami hau ri ngata *Roma. Kapala nipesavi kami nakava lako ri ngata Aleksandria bo nesampo ri levuto Malta nompopea maupu tempo mpoiri. Kapala haitu nosanga "Viata Narapi". *28:11 Viata Narapi . Basa Yunani "Dioskuri". Kapala haitu nipoposanga nantora ana rapi i Zeus, *viata ntoRoma.* 28:12 Nolipamo kapala kami sampe nakava ri ngata Sirakusa, bo naturu ri sia talu-mbongi kasaena. 28:13 Lako ri sia kapala kami nomparinjoso ri talinti sampe nakava ri ngata Regium. Kamailena nompamulamo poiri neburu lako ri puluna, bo eo karanduana nakavamo kami ri pesampo Putioli ri propinsi Italia, bo nanaumo kami. 28:14 Ri sia kami nosintomu ante bara sako-ndua sampesuvu sampomparasaya, bo nikenira kami hau monturo ante ira pitu-mbongi kasaena. Naupu haitu, napolamo kami hau ri ngata Roma. 28:15 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya ri ngata Roma nangepe kareba naparamo kami, nakavamo ira mombatomunaka kami ri ngata Potomu Apius bo ri ngata Banua Tatalu. Nosinggavapa kami ante ira, i Paulus nanguli tarima kasi ka ELOHIM, bo narosomo rarana. 28:16 Nakavapa kami ri ngata Roma, nidekeimo loga ka i Paulus monturo ri banua mboto ante tantara saito anu mombajagai ia ri sia. 28:17 Nagana talu-mbongi ri sia, i Paulus nompokio *toYahudi anu naria nturona ri sia. Nasiromupa ira, nangulimo i Paulus, "Sampesuvu-sampesuvuku! Yaku ledo novia sala nuapa-nuapa ka sampesuvuta toYahudi bo ledo muni niliunakaku ada nitarimata lako ri totuata nggaulu. Tapi nau ivesia, yaku nisaka ri ngata Yerusalem bo nidekei ka pomarenta Magau Mbaso Roma. 28:18 Naupu parakaraku niparesara, ira madota mombakabasaka yaku, sabana natantumo ledo ria salaku masipato rahuku mate ka yaku. 28:19 Tapi naria sanu toYahudi kana nangeva yaku, ledo nipokonora rakabasaka yaku. Ledo ria dala ntanina, jadi yaku nekitangara ri ngayo Magau Mbaso ri ngata Roma. Naupa ivesia, ledo ria pangaduaku nuapa-nuapa ka sampesuvuku toYahudi. 28:20 Jadi haitu sampe yaku nerapi mosintomu ante komiu. Yaku madota mombatesa ka komiu parakaraku hitu. Kakanana yaku hii nibalanggu sabana yaku nomparasaya *Magau Topepakasalama anu nitongorakata *ntoIsrael pura-pura." 28:21 Nangepe tesa i Paulus, nesanamo toYahudi, "Ledo ria nitarima kami sura lako ri bagia Yudea nombatesa iko. Bo dopa muni naria tona lako rumai nakava nanggeni kareba bara nanguli naria anu nadaa nipoviamu. 28:22 Tapi kami madota mangepe komiu motesa anu niparasayamiu, sabana nisani kami, ri umba-umba nisalai ntona pepatuduki nioseakamiu tutu." 28:23 Jadi nipakatantura eo rakasiromura ante i Paulus. Nanggavapa eo niovora, nadea tona nakava nasiromu ri banua i Paulus. Lako ri mpadondona sampe nggoviana i Paulus nombatesa *Poparenta nu ELOHIM ka ira bo nombatentei pepatuduki i Yesus. Nibacana lako ri Buku Atura Agama nitulisi Nabi Musa bo Buku Nabi-nabi ntanina, ala rasanira tesana nakana bo raparasayara i Yesus mpuu-mpuu Magau Topepakasalama. 28:24 Naria tona nomparasaya anu niuli i Paulus, tapi naria muni ledo nomparasaya. 28:25 Kaupuna, nipalaisiramo ponturo haitu apa da nosisalapa panggavara ante pepatuduki i Paulus. Tapi dopame ira nalai, i Paulus nanguli ka ira, "Nakana ntoto Tesa Nosa Gasa nu ELOHIM anu nipasimbayu Nabi Yesaya ka totuata nggaulu ivei: 28:26 ELOHIM nanguli, 'Koi uli ka todea toYahudi ivei: Komiu masaro mangepe, tapi ledo rasanimiu batuana. Komiu masaro manggita, tapi ledo rasanimiu anu najadi. 28:27 Haitu majadi sabana tona gahaitu nakaa bagara, bo ira netibongomo, bo matara nipiriramo. Ane ledo nipoviara ivehaitu, rakita nu matara anu najadi, bo raepe ntalingara bo rasanira batuana, bo rapahara anu nakana bo manjili nte Yaku ala Kupakabelo ira.' " (28:26-27 Yesaya 6:9-10) 28:28 Kaupuna i Paulus nanguli, "Sampesuvu-sampesuvuku. Kareba Belo nanguli berimba ELOHIM mompakasalama manusia. Jadi nau ledo ratarimamiu, kana rasanimiu, Kareba Belo haitu nipatolelemo ka tona ledo toYahudi bo iramo mangoseakana." 28:29 Naupu i Paulus nanguli tesa-tesa haitu, toYahudi nompalaisi banua haitu nosinjanai-naimo. 28:30 Rompae kasaena i Paulus nonturo ri ngata Roma ri banua nisioana mboto. Nadea tona nakava nosinggava nte ia bo nadamba rarana nantarima ira pura-pura. 28:31 Ledo nakaja rarana nompopaisani ka ira kareba Poparenta nu ELOHIM bo nipatudukina muni ka ira kareba i Pue Yesus Kristus. Pura-pura anu nipoviana haitu ledo naria nitagi ntona.

Roma 1

1:1 Sampesuvu-sampesuvu ri ngata mbaso *Roma: Sura hitu lako nte yaku i Paulus, batua i Yesus Kristus. ELOHIM nompelisi bo nombasuro yaku mompatolele Kareba Belo lako nte Ia. 1:2 Kareba haitu nijanjiNa nggaulu bo nipopaisaniNa ka *nabi-nabiNa. Pura-pura haitu nitulisi riara Buku Gasa. 1:3-4 Kareba Belo haitu notesaki *Ana nu ELOHIM, haitumo Tuputa Yesus Kristus. I Yesus najadi manusia apa Ia nipoanaka lako ri muli Magau *Daud. KagasaNa nasimbayu nte kagasa nu ELOHIM sabana Ia Ana nu ELOHIM mami. Nisanita Ia mpuu-mpuu Ana nu ELOHIM sabana ELOHIM nompakatuvu Ia mpanjili lako ri kamateNa ante kuasa nipokumaaka. 1:5 ELOHIM nabelo raraNa nte yaku bo yaku nipajadiNa suroNa sabana i Yesus. Yaku niposuroNa mompatolele Kareba Belo ka tona ri umba-umba ri dunia bo manggeniaka ira momparasaya bo matundu nte i Yesus, ala Ia rabila bo rapakaoge 1:6 Komiu ri ngata Roma muni nireke todea anu nipokio nu ELOHIM mangoseaka i Yesus Kristus. 1:7 Jadi siamo sampe nitulisiku sura hitu ka komiu pura-pura ri ngata Roma, komiu anu nipotove nu ELOHIM bo nipokioNa majadi todeaNa. Kuperapi Tuamata ELOHIM bo i Pue Yesus Kristus mombadekei belo ka komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:8 I Yesus Kristus mosinggava nte yaku nosukuru nte Tupuku ELOHIM. Pamula-mulana yaku nosukuru sabana lele pomparasayamiu i Yesus niepe ntonamo ri umba-umba ri dunia. 1:9 Nisani nu ELOHIM yaku nasaro nosambaya ka komiu. Yaku batena ante rara mpuu-mpuu nombatui pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka yaku, haitumo nompatolele Kareba nu AnaNa. 1:10 Kuperapi mpuu-mpuu nte ELOHIM, ane rapodotaNa, rapalogaNa yaku tou mosinggava nte komiu. 1:11 Apa naoge mpuu raraku mosinggava nte komiu ala yaku mamala mombabagi pedekei nu ELOHIM ka komiu, haitumo Nosa Gasa anu mompakaroso pomparasayamiu. 1:12 Patujuku ala yaku muni rapakaroso sabana pomparasayamiu, jadi kita mpasanggani-nggani mosipakaroso rara. 1:13 Sampesuvu-sampesuvu, kana rasanimiu nadea ngganimo yaku nonia tou mosinggava nte komiu tapi nasaro natelava sampe sii-sii. Patujuku mosinggava nte komiu ala madea komiu mangoseaka i Pue Yesus nasimbayu mpo anu najadi nte tona ledo toYahudi ri ngata ntanina. 1:14 Yaku madota mosinggava nte komiu sabana kana kupatolele Kareba Belo ka pura-pura tona ri dunia, ledo nipelisiku bara tona ri kota, bara tona ri bulu, bara toposikola bara ledo. *1:14 ATAU: ELOHIM nombadekei bago ka yaku mompatolele Kareba Belo ka pura-pura tona ri dunia. Jadi nirasaiku noinda ante todea, bo yaku nombayari inda haitu ante nompatolele Kareba haitu, ledo nipelisi bara tona nonturo ri kota bara ri bulu, bara toposikola bara ledo.* 1:15 Haitumo sampe naoge raraku mompatolele Kareba Belo ka komiu toponturo ri ngata Roma muni. 1:16 Ledo naeya mataku nompatolele Kareba Belo. Apa Kareba Belo haitu pareva nu ELOHIM mompakasalama pura-pura tona anu nomparasaya i Yesus, pamula-mulana *toYahudi, bo muni tona ledo toYahudi. 1:17 Kareba Belo nompopaisani dala ka kita majadi manoa ri panggita nu ELOHIM, haitumo momparasaya i Yesus. Ledo ria dala ntanina, aga momparasaya lako ri pantepuuna sampe ri kaupuna. Apa nitulisi ri Buku Gasa ivei: "Tona nanoa ri panggita nu ELOHIM matuvu mabelo sabana pomparasayana." 1:18 Lako ri suruga ELOHIM nombahuku manusia anu ledo natundu nte Ia bo nokainggu nadaa. Pokainggura nadaa haitu nombalava tona mangisani pepatuduki nakana. 1:19 Nisani nu manusia inggu nu ELOHIM, sabana ELOHIM mboto nompopaisanina ka ira. 1:20 Lako ri tempo dunia nipajadi nu ELOHIM sampe sii-sii, nisani nu manusia kuasaNa ledo naupu-upu bo Ia mpuu-mpuu ELOHIM. Nau ledo nikitata lenjeNa, nisanita Ia ELOHIM apa nisanita ingguNa lako ri pura-pura anu nipajadiNa ri dunia. Jadi ledo ria tona mamala manguli "Ledo nisani kami!" 1:21 Nisanira ELOHIM naria bo nisanira Ia masipato rabila, tapi ledo nibilara, bo ledo muni niulira tarima kasi nte Ia. Ira aga nompekirika anu ledo ria gunana. Pekirira nadoyo bo ledo nipahara anu nakana. 1:22 Pangulira iramo tonoto pekiri, tano aga todoyo! 1:23 Ira ledo nadota netupu nte ELOHIM anu batena natuvu bo ledo mamate. Ira aga netupu nte anu nipoviara mboto nolenje mpo manusia, mpo tonji, mpo ule, bo mpo binata ntanina, anu kana mamate. 1:24 Manusia ledo nadota netupu nte ELOHIM, jadi ELOHIM nompalamba ira nangoseaka dota rarara mboto bo nokainggu nadaa, sampe posipogaura mpuu-mpuu nepakaeya. 1:25 Ira nombasapuaka pepatuduki nakana anu notesaki inggu nu ELOHIM. Ira aga nangoseaka pepatuduki nasala. Ira ledo nadota nombasomba bo nangoseaka ELOHIM Topepajadi, ira aga nombasomba bo nangoseaka anu nipajadiNa. Kakanana aga ELOHIM Topepajadi masipato ratoiyata sampe ri kasae-saena. *Amin. 1:26 Ira ledo nadota netupu nte ELOHIM, jadi ELOHIM nompalamba ira mangoseaka dota rarara nabuga anu nepakaeya. Mombine-mombine domo nompokono langgai mpo biasana najadi nte manusia, tapi noberei simbo mombinemo. 1:27 Ivesia muni langgai, domo mombine nipokonora tapi damo ira simbo langgai nosipogau. Pokainggura nepakaeya, langgai simbo langgai sampe kaupuna ira nantarima pobalasi anu masipato ka pokainggura nadaa. 1:28 Tona gahaitu ledo nadota mosisani ante ELOHIM. Jadi ELOHIM nompalamba ira rakeniaka mpekirira nadaa sampe ira novia anu ledo masipato rapoviara. 1:29 Mpengaya-ngaya pekiri nadaa bo natenggo rarara. Ledo naosa rarara ante anu naria nte ira, navau rarara, nasiriati, nepatesi, nebagiu, bo nosinggarau. Ira nomboli rau rara, nantunturaka tona 1:30 bo nompakadaa sanga ntona ntanina. Navuu matara nte ELOHIM, ira najampa, nalanga rara bo nangoe. Ira natau nangelo akala movia anu nadaa bo ledo natundu nte totuara. 1:31 Ira nadoyo, ledo namala raparasaya, ledo ria tovera bo ledo ria asi matara nanggita singgamanusiara. 1:32 Nisanira mami parenta nu ELOHIM anu nanguli tona nokainggu ivesia masipato rahuku mate. Tapi nau nisanira pokainggura haitu nadaa, kana nipoviara. Bo ane maria tona ntanina mantuntuni pokainggura nadaa, nadamba rarara.

Roma 2

2:1 Jadi sampesuvu-sampesuvu, ane komiu nompakasala tona ntanina, ledo mamala raulimiu "Yaku ledo nasala." Apa pokainggumiu mboto nasimbayu nte pokainggura. Jadi ane komiu nompakasala tona ntanina, batuana komiu nompakasala karomiu mboto. 2:2 Nisanita ane ELOHIM mombahuku tona nokainggu ivehaitu, tantu botu potangaraNa mpuu-mpuu nanoa. 2:3 Tapi berimba komiu? Pokainggumiu nasimbayu nte pokainggura! Jadi nee rasarumakamiu ELOHIM mombahuku tona ntanina, tapi komiu ledo rahukuNa! 2:4 ELOHIM mpuu-mpuu nabelo raraNa, Ia nosabara, bo ledo nasalisa nombahuku dosa-dosamiu. Tapi nipandaentemiu kabelo raraNa. Ledo nisanimiu? ELOHIM nabelo nte komiu sabana Ia madota komiu majea lako ri dosamiu. 2:5 Tapi nau nisanimiu tona nokainggu nadaa kana rahuku, da nakaa bagamiu, bo komiu ledo nadota najea. Sabana haitu, komiu mbotomo nantambai kantamo nu pehuku rapambela ka komiu ri Eo Potangara. Ri Eo Potangara ELOHIM mombatangara pura-pura manusia ante nanoa bo Ia mombahuku pura-pura tona novia nadaa. 2:6 Apa ELOHIM mombabalasi pokainggu ntona pura-pura. 2:7 Sanu tona ledo nasau rarara nokainggu nabelo sabana ira madota ratoiya bo rabila nu ELOHIM, bo madota manggava katuvu nabelo anu ledo maupu-upu. Bo ELOHIM mombadekei katuvu nabelo sampe ri kasae-saena ka tona gahaitu. 2:8 Tapi ane tona aga nompekirika karora mboto, bo ledo nadota nangoseaka dota nu ELOHIM, tapi aga nangoseaka dota nu rarara nadaa, tona gahaitumo rapokarau nu ELOHIM bo rapambela pehuku. 2:9 Isema-sema nokainggu nadaa kana mandasa bo mombarasai kasusa, pamula-mulana *toYahudi bo muni tona ledo toYahudi. 2:10 Tapi pura-pura tona nokainggu nabelo kana ratoiya bo rabila bo manggava katuvu nabelo lako nte ELOHIM, pamula-mulana toYahudi bo muni tona ntanina, 2:11 sabana ELOHIM ledo nompelenje. 2:12 Tona ledo toYahudi ledo nangisani Atura-atura agama Yahudi anu nipapola Nabi Musa. Tapi ane ira novia dosa, ira kana rahuku nau ledo nisanira Atura agama Yahudi. Tapi ane toYahudi anu nangisani Atura agama bo nipoviara dosa, ira kana rahuku nantuntuni Atura agamara haitu. 2:13 Apa ledo topangepe Atura agama nanoa ri panggita nu ELOHIM, tapi topangoseaka Atura haitu nireke nu ELOHIM nanoa. 2:14 Tona ledo toYahudi ledo nisanira Atura agama Yahudi. Tapi biasa pekiri rara ntaira mboto nanggeni ira nokainggu nabelo, nasimbayu mpo pokainggu niuli riara Atura agama. Nau ledo nisanira Atura agama Yahudi, pekiri rara ntaira mboto najadi Atura agama ka ira. 2:15 Lako ri pokainggura nisanita naria parenta lako ri Atura agama nitulisi riara ntaira. Lako ri pekiri rara ntaira muni nisanita naria parenta riara ntaira, apa neumba lako riara ntaira mboto: "pokaingguku hitu nasala," atau: "pokaingguku hitu nabelo." 2:16 Jadi, ivesiamo majadi ri Eo Potangara. Nangoseaka Kareba Belo anu nipatoleleku, ri Eo Potangara ELOHIM mombatudu i Yesus Kristus mombatangara pura-pura anu nitabuniaka riara ntai nu manusia. 2:17 Tapi berimbamo komiu? Komiu nompangaku karomiu toYahudi. Komiu nanjarumaka Atura-atura agama Yahudi. Komiu nangoeki posisanimiu nte ELOHIM. 2:18 Nisanimiu dota nu ELOHIM bo nisanimiu nompelisi anu nabelo sabana komiu nipatuduki ante Atura-atura agama. 2:19 Niulimiu komiumo natau nanggeni tona anu dopa nisanira pepatuduki nakana. Niulimiu komiumo natau nanggeni tona natuvu riara kalandana anu dopa nosisani nte ELOHIM. 2:20 Niulimiu komiumo natau nompatuduki tona nadoyo bo nompaguru tona dopa nanoto, sabana nisanimiumo Atura agama bo riara Atura agama naria mpengaya-ngaya pangisani bo pepatuduki nakana. 2:21 Jadi komiu nompatuduki tona ntanina, tapi nakuya ledo nipatudukimiu karomiu mboto? Komiu nompatuduki ka tona ntanina, "Nee mangangga", tapi komiu mboto nangangga! 2:22 Komiu nompatuduki ka tona, "Nee mobualo," tapi komiu mboto nobualo! Komiu narau nanggita topompakande *viata, tapi komiu mboto nangala anu naria riara banua petupu viata haitu! 2:23 Komiu nangoe sabana naria Atura agama nte komiu. Tapi nipandaentemiu ELOHIM apa ledo nioseakamiu AturaNa! 2:24 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "ELOHIM nipakadaa ntona ledo toYahudi sabana pokainggumiu ntoYahudi." *2:24 Yesaya 52:5* 2:25 Kita toYahudi *nisuna, tandana kita todea nu ELOHIM. Ada posuna haitu naria gunana ane mpuu-mpuu nioseakata Atura agama. Tapi ane niliunakata Atura haitu, ada posuna ledo ria batuana, apa kita nasimbayu ante tona ledo toYahudi anu ledo nisuna. 2:26 Tona ledo toYahudi ledo nisuna, tapi ane raoseakara parenta riara Atura agama, rareke nu ELOHIM nasimbayu nte todeaNa nisuna. 2:27 Ane ivesia, pokainggu ntona ledo toYahudi nompopakita kasala ntoYahudi. Sabana, kita toYahudi naria Atura agama nitulisi, bo kita muni nisuna tandana kita todea nu ELOHIM, tano mai kita ledo nangoseaka parentaNa. Ira ledo nisuna tapi iramo anu nangoseaka parenta-parenta riara Atura agama. 2:28 Jadi toYahudi anu mpuu-mpuu todea nu ELOHIM, ledo aga toYahudi ri sumba. Bo tona mpuu-mpuu nisuna, ledo aga nisuna ri karora. 2:29 Tapi toYahudi anu mpuu-mpuu todea nu ELOHIM, haitumo tona mpuu-mpuu rarana nangoseaka ELOHIM. Bo tona mpuu-mpuu nisuna, nisuna riara ntaira. Batuana, ira najadi todea nu ELOHIM sabana pokarajaa Nosa Gasa nu ELOHIM riara ntaira, ledo sabana pangoseakara atura-atura nitulisi. Tona ivehaitu ratoiya nu ELOHIM, nau ledo nitoiya nu manusia.

Roma 3

3:1 *ToYahudi bo tona ledo toYahudi nasimbayu, pura-pura nasala ri panggita nu ELOHIM. Jadi, ane ivesia, nuapa pelabina toYahudi? Nuapa gunana mangoseaka *ada posuna? 3:2 Tantu nadea pelabina, naria mami gunana. Pamula-mulana, ELOHIM nombadekei tesaNa ka toYahudi nggaulu. 3:3 Sanu toYahudi ledo naroo nomparasaya pojanji nu ELOHIM. Tapi nau ivesia, nee rasarumakamiu ELOHIM ledo mompakadupa pojanjiNa. 3:4 Natantu rapakadupaNa, sabana nau pura-pura tona nodava, ELOHIM batena nanoa. Apa nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Ane Komiu motesa, tantu rasani ntodea tesaMiu nakana. Bo ane Komiu rarai ntona, natantu Komiu majadi padagi." (3:4 Mazmur 51:6) 3:5 Bara naria tona nanguli ELOHIM ledo nanoa ane Ia rahukuNa kadaata, sabana kadaata haitu aga nompakalanto kanoa nu ELOHIM. 3:6 Tapi panggava haitu ledo nakana! Ane rapana ELOHIM ledo nanoa, tantu Ia ledo mamala mombatangara pura-pura manusia. 3:7 Bara naria tona nanguli ivei: "Ane pokaingguta natenggo nompakalanto kanoa nu ELOHIM sampe Ia rapakaoge ntona, nakuya Ia nombahuku kita topovia dosa?" 3:8 Ane ivesia, tantu rauli ntona: "Aginapa kita mokainggu madaa ala malantopa anu nabelo!" Naria mamimo tona nombasalai yaku, nanguli yaku mboto nompatuduki ivesia! Tapi ledo ntoto nakana! Tona nanguli yaku nepatuduki ivesia, iamo masipato rapambela pehuku nu ELOHIM! 3:9 Jadi, ri panggita nu ELOHIM, ledo nabelopa kita toYahudi pade tona ntanina. Apa, evamo niuliku pangane, pura-pura manusia nikuasai nu dota rara novia dosa, toYahudi bo tona ledo toYahudi. 3:10 Evamo nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Ledo ria saitoa tona nanoa, nau saitoa ledo ntoto ria. 3:11 Ledo ria saitoa tona nombapaha pepatuduki nu ELOHIM, bo ledo muni naria saitoa anu nangelo posisani nte ELOHIM. 3:12 Pura-pura tona nasalandala lako ri dala nakana, katuvura domo ria gunana. Ledo ria tona nokainggu nabelo, nau saitoa ledo ntoto ria. (3:10-12 Mazmur 14:1-3, 53:1-3) 3:13 Tesa-tesara nadaa mpuu, nasimbayu mpo soa dayo ntomate nateungge. Tesa pebagiu nesuvu lako ri sumbara. Tesara nombagerosi tona ntanina nasimbayu mpo peteo nu ule nobisa. (3:13 Mazmur 5:10, 140:4) 3:14 Ira nepindasi bo nombasalai tona ntanina. (3:14 Mazmur 10:7) 3:15 Ira nasadia nosibaga bo nompatesi tona ntanina. 3:16 Ri umba-umba nikalaura, nipakadaara bo nipakasusara tona ntanina. 3:17 Ledo nisanira matuvu mosinggabelo. (3:15-17 Yesaya 59:7-8) 3:18 Bo ledo ntoto nibilara ELOHIM." (3:18 Mazmur 36:2) 3:19 Jadi lako ri tesa ri Buku Gasa, nisanita ledo ria manusia nanoa. Nisanitamo pura-pura anu nitulisi riara Atura agama nambela ka toYahudi anu natundu ri Atura haitu. Jadi ledo ria saitoa tona namala manguli karona mboto nanoa. Pura-pura manusia masipato rapambela pehuku nu ELOHIM. 3:20 Ledo ria saitoa tona majadi manoa ri panggita nu ELOHIM sabana nangoseaka Atura-atura agama. Apa Atura haitu aga nompopaisani ka kita pura-pura manusia nadosa. 3:21 Tapi sii-sii, ELOHIM nompopaisani berimba manusia mamala majadi manoa ri panggitaNa. Kita ledo majadi manoa ante mangoseaka atura-atura agama. Cara manusia majadi manoa niboto riara Buku Atura Agama bo riara Buku Nabi-nabi. 3:22 Haitumo, ELOHIM mombareke kita nanoa ane kita nomparasaya i Yesus Kristus. Isema-sema nomparasaya i Kristus, tantu rareke nu ELOHIM nanoa, sabana ELOHIM ledo nompelenje. 3:23 Pura-pura manusia nadosa bo ledo masipato manggava bagia ri kaoge nu ELOHIM. 3:24 Tapi ELOHIM nombareke kita nanoa ri panggitaNa sabana kamate i Yesus Kristus anu nombakabasaka kita lako ri pehuku nu dosa. Haitu nipovia nu ELOHIM ka kita lako ri kabelo raraNa, ledo nibayarita. 3:25 ELOHIM nombadekei i Yesus Kristus rapatesi bo raaNa natiti. Ia nihuku raposompo dosa manusia. Jadi lako ri raaNa natiti, dosata namala raampungi ane kita nomparasaya i Yesus. Tempo nggaulu, ELOHIM nompalamba dosa manusia. Ledo nihukuNa sabana posabaraNa. Tapi ane ledo rahukuNa dosata, tantu Ia ledo nanoa. Jadi ante kamate i Yesus, ELOHIM nompopakita kanoaNa. 3:26 PatujuNa, ala sii-sii rasani ntona Ia nanoa, apa nihukuNamo dosata ante kamate i Yesus. Jadi nisanita Ia nanoa bo nisanita muni Ia nompakule nompakanoa topomparasaya i Yesus. 3:27 Jadi domo mamala kita malanga rarata. Apa ELOHIM nantarima kita sabana pomparasayata, ledo sabana kita nangoseaka aturaatura. 3:28 Apa poko nu tesa ivei: kita najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana pomparasayata, ledo sabana pokaingguta nangoseaka Atura agama. 3:29 Tantumo ELOHIM ledo aga ELOHIM ntoYahudi, tapi ELOHIM ntona ledo toYahudi muni. 3:30 ELOHIM aga saito, bo Iamo nompakanoa toYahudi ane ira momparasaya i Yesus, bo Ia muni mompakanoa tona ledo toYahudi ane ira momparasaya i Yesus. 3:31 Jadi, kita nireke nanoa sabana pomparasayata i Yesus. Tapi nee rapekirimiu Atura agama ledo noguna. Ledo ntoto nakana! Kakanana, lako ri pomparasayata haitu kita nompakaoge Atura agama.

Roma 4

4:1 Jadi pekirimo i Abraham, totua *ntoYahudi nggaulu. Berimba sampe ia najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM? 4:2 Ane rapana i Abraham nireke nanoa sabana pokaingguna nabelo, mamalamo ia mantoiya karona mboto. Tapi ledo namala ia mantoiya karona ivesia ri ngayo nu ELOHIM, 4:3 apa nitulisi riara Buku Gasa ivei: "I Abraham nomparasaya ELOHIM, bo lako ri pomparasayana haitu ia nireke nu ELOHIM nanoa." (4:3 Kajadia 15:6) 4:4 Rapana, ane tona nokarajaa nangande gaji, gajina ledo nireke pedekei, tapi anu masipato ratarimana aga sambei nu lengena. 4:5 Tapi ledo ivesia kita ante ELOHIM. ELOHIM nombareke kita nanoa, ledo sabana kita nokarajaa nompasimbuku nokainggu nabelo. Tapi kita nireke nanoa sabana kita nomparasaya ELOHIM anu nompakule nombareke tona nadosa mpo tona ledo nasala. Jadi kita nireke nanoa lako ri pomparasayata. 4:6 Pepatuduki haitu nasimbayu nte tesa Magau *Daud nggaulu. Apa i Daud notesaki kasana ntona anu nireke nu ELOHIM nanoa, ledo lako ri pokaingguna. 4:7 Ivei tesa i Daud: "Nasana mpuu tona salana niampungimo, bo dosana nilalisimo. 4:8 Nasana mpuumo tona dosana domo nireke nu ELOHIM." ( 4:7-8 Mazmur 32:1-2) 4:9 Kasana nitesa Magau Daud haitu ledo aga nambela nte toYahudi anu nangoseaka *ada posuna, tapi nambela muni nte tona ledo toYahudi anu ledo nangoseaka ada posuna. Evamo niuliku pangane, i Abraham nireke nu ELOHIM nanoa lako ri pomparasayana. 4:10 Ipia i Abraham najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM? Naupu ia nisuna? Atau dopame ia nisuna? Natantu ia nireke nanoa dopame ia nisuna. 4:11 Damo nggapurina pade nisuna ia, bo posuna haitu najadi tandana ia nanoa ri panggita nu ELOHIM. Nalantomo i Abraham najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana pomparasayana dopame ia nisuna. Jadi haitumo sampe namala raulita i Abraham rapotuama ntona pura-pura anu nomparasaya ELOHIM. Apa nau ira ledo nangoseaka ada posuna, ira muni nireke nu ELOHIM nanoa sabana pomparasayara, nasimbayu mpo i Abraham. 4:12 Bo i Abraham muni rapotuama ntoYahudi, haitumo ira anu ledo aga nangoseaka ada posuna tapi nangoseaka jonjo pomparasaya i Abraham dopame ia nisuna. 4:13 Tempo nggaulu ELOHIM nojanji ka i Abraham bo muli-mulina, dunia majadi bagiara. ELOHIM nojanji ivesia ledo sabana i Abraham nangoseaka Atura-atura agama, tapi sabana niparasayana ELOHIM bo ELOHIM nombareke ia nanoa ri panggitaNa. 4:14 Ane aga topangoseaka Atura agama mantarima anu nijanji nu ELOHIM, batuana ledo ntoto maria gunana momparasaya ELOHIM, bo ledo madupa pojanji nu ELOHIM apa ledo nipakuleta mpuu-mpuu nangoseaka Atura agama. 4:15 Ane kita aga mompasimbuku mangoseaka Atura agama, kita aga mambela pehuku nu ELOHIM sabana kita nasaro nombaliunaka AturaNa. Ane rapana ledo maria Atura agama, tantu ledo maria nuapa-nuapa raliunakata bo kita ledo masala. 4:16 Jadi kita mantarima anu nijanji nu ELOHIM sabana pomparasayata nggoo, ala malanto anu nidekeiNa haitu nidekeiNa bayangi lako ri kabelo nu raraNa. Jadi, anu nijanji nu ELOHIM nambela ka pura-pura muli i Abraham, ledo aga ka toYahudi anu nompasimbuku nangoseaka Atura agama, tapi isema-sema nanjarumaka ELOHIM nasimbayu mpo i Abraham nanjarumaka ELOHIM. Apa i Abraham rapotuamata mpasinggani, haitumo, ia najadi jonjo pomparasaya ka kita pura-pura. 4:17 Riara Buku Gasa tesa nu ELOHIM ka i Abraham nitulisi ivei: "Yaku nanganggataka iko majadi tuama ngata mbaso dea." Bo i Abraham nomparasaya tesaNa. ELOHIMmo nakuasa nompakatuvu tomate, bo nipakuleNa nombasovadaka tesaNa nanggasangai anu dopa naria, najadi naria. 4:18 Nau domo ria panjarumaka i Abraham momuli, ia batena nomparasaya bo nanjarumaka ELOHIM. Niparasayana ia majadi tuama ngata mbaso dea, nantuntuni tesa nu ELOHIM ka ia ivei: "Kadea nu mulimu bara maipia masimbayu mpo betue ri langi." 4:19 Tempo i Abraham nangepe pojanji haitu, domo masae magana saatu-mpae umuruna bo karona mpo karo ntomate sabana natuamo, bo domo rapakulena momuli. Tapi nau nisanina karona natuamo bo bereina i Sara naliumo umuru poana, ia bate-batena nomparasaya. 4:20 Ia ledo nolengga-lengga nomparasaya anu nijanji nu ELOHIM ka ia, bo pomparasayana nompakaroso rarana. Ia nantoiya bo nombabila ELOHIM sabana 4:21 niparasayana mpuu ELOHIM nompakule mompakadupa pojanjiNa. 4:22 Jadi i Abraham nireke nu ELOHIM nanoa sabana pomparasayana haitu. 4:23 Nitulisi ri Buku Gasa ivei: "ia nireke nu ELOHIM nanoa." Tesa haitu ledo aga nipambela ka i Abraham, 4:24 tapi nipambela ka kita muni. Kita muni rareke nu ELOHIM manoa ane raparasayata ELOHIM, anu nompakatuvu mpanjili Tuputa i Yesus lako ri kamateNa. 4:25 I Yesus nidekei nu ELOHIM rapatesi mombasompo dosata bo naupu haitu Ia nipatuvu mpanjili ala kita mamala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM.

Roma 5

5:1 Kita najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana kita nomparasaya i Yesus. Jadi sii-sii kita natuvu nosinggabelo ante ELOHIM sabana anu nipovia nTuputa Yesus Kristus ka kita. 5:2 Kita nomparasaya i Yesus, jadi nidekeiNa ka kita loga mombarasai kabelo rara nu ELOHIM bo sii-sii nirasaitamo riara nggatuvuta. Nadamba mpuu rarata sabana naroso panjarumakata rakavata bagia ri kaoge nu ELOHIM. 5:3 Bo ledo aga haitu, kita nadamba sabana nirasaita kasesa bo kapari, apa nisanita lako ri kasesa bo kapari haitu rarata majadi maroso. 5:4 Ane maroso rarata, rapakuleta mombatidamaka tempo rapesori bo pokaingguta haitu rapokono nu ELOHIM. Bo ane rasanita pokaingguta nipokonoa nu ELOHIM, panjarumakata nte Ia mantambai maroso. 5:5 Ane kita manjarumaka ELOHIM, ledo masoa bukuta. Nisanita Ia mpuu-mpuu mompakadupa pura-pura pojanjiNa, sabana nirasaita tove nu ELOHIM riara ntaita lako ri pokarajaa nu Nosa Gasa anu nidekei nu ELOHIM ka kita. 5:6 Iveimo tove nu ELOHIM ka kita: ri tempo nipakatantu nu ELOHIM, tempo kita ledo nompakule mangoseaka dotaNa, i Kristus namate nanjambei kita anu ledo natundu nte ELOHIM. 5:7 Nakura nikavata tona nasadia mamate manjambei roa anu ledo nasala pokaingguna. Ane roana tona nabelo mpuu, bara maria nte saito masadia mamate manjambei ia. 5:8 Tapi ledo ivesia tove nu ELOHIM. ELOHIM nompopakita kambaso nu toveNa ka kita tempo kita da nadosa. Apa tempo kita da nadosa, i Kristus namate manjambei kita. 5:9 Kita najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana raa i Yesus anu namate mombasompo dosata. Jadi, natantumo i Yesus mombakabasaka kita lako ri pehuku nu ELOHIM anu makava ngena. 5:10 Bara ipia, tempo kita da nangeva ELOHIM, nidekeiNa AnaNa mamate mombasambei kita, ala kita rapoposinggabelo mpanjili ante Ia. Sii-sii kita nosinggabelomo ante ELOHIM, jadi natantumo kita rapakasalama lako ri pehuku bara maipia, sabana i Kristus bate-batena natuvu. 5:11 Bo ledo aga haitu. Nadamba rarata sabana posangu rarata nte ELOHIM, anu nirasaita sabana anu nipovia nTuputa Yesus Kristus. Apa lako nte i Yesus Kristus kita nipoposinggabelo nte ELOHIM. 5:12 Dosa neumba ri dunia sabana saito manusia nombaliunaka parenta nu ELOHIM, haitumo i Adam. Bo lako ri dosa i Adam haitu sampe naria kamatea ri dunia. Ivesiamo pura-pura manusia kana mamate apa pura-pura manusia novia dosa. 5:13 Dopame naria Atura agama nipapola Nabi Musa, manusia novia dosa mamimo. Tapi dosa-dosa haitu ledo nireke nu ELOHIM, sabana dopa ria Atura agama raliunakara. 5:14 Tapi naupa ivesia, nompamula lako ri tempo i Adam sampe ri tempo i *Musa pura-pura manusia kana mamate, nau dosara ledo nasimbayu nte dosa i Adam anu nombaliunaka anu niparenta nu ELOHIM ka ia. I Adam namala rapasimbayu ante tona neonga nggapurina, haitumo i Yesus. Kasimbayuna, asele anu nipoviara nambela pura-pura manusia. 5:15 Tapi asele anu nipovia i Adam bo asele anu nipovia i Yesus nosisala muni. Pedekei bayangi nidekei nu ELOHIM ka kita naogepa pade peliunaka i Adam. Lako ri peliunaka i Adam, pura-pura manusia mamate. Tapi naogepa pepotove nu ELOHIM bo pedekeiNa ka manusia. Pedekei nu ELOHIM, haitumo, Ia nompakasalama manusia sabana anu nipovia i Yesus Kristus lako ri kabelo raraNa. 5:16 Asele pedekei nu ELOHIM ledo nasimbayu ante asele dosa i Adam. I Adam nombaliunaka parenta nu ELOHIM sanggani. Aselena, ia nireke nasala ri panggita nu ELOHIM bo masipato rahuku. Tapi lako ri pedekei nu ELOHIM bayangi, dosata nadea nipakalaliNa bo kita nipajadiNa nanoa ri panggitaNa. 5:17 Nompamula lako ri peliunaka ntona saito, pura-pura manusia mamate. Tapi naogepa aselena lako ri anu nipovia ntosaitona, i Yesus Kristus! ELOHIM mpuu-mpuu nabelo nte kita bo nidekeiNa ka kita pedekei bayangi, haitumo, kita nipajadiNa nanoa ri panggitaNa sabana anu nipovia i Yesus. Isema-sema nantarima pedekeiNa haitu manggava kuasa bo katuvu nabelo sampe ri kasae-saena. 5:18 Jadi, lako ri dosa i Adam sampe pura-pura manusia masipato rahuku sabana dosara. Tapi i Yesus nangoseaka dota nu ELOHIM bo lako ri anu nipoviaNa, pura-pura manusia mamala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM bo manggava katuvua mabelo. 5:19 I Adam ledo natundu nte ELOHIM. Aselena, pura-pura manusia najadi nadosa. Tapi i Yesus natundu nte ELOHIM. Aselena, pura-pura manusia mamala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. 5:20 Atura agama nidekei nu ELOHIM ala mantambai kadea dosa nipovia nu manusia. Tapi nau dosa manusia nantambai kadeana, pepotove nu ELOHIM naogepa. 5:21 Bara ipia dosa nakuasa riara nggatuvu manusia sampe pura-pura manusia kana mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Tapi sii-sii, pepotove nu ELOHIM nakuasa riara nggatuvuta.

Roma 6

6:1 Apa lako ri pepotoveNa haitu, ELOHIM nombareke kita nanoa ri panggitaNa bo nidekeiNa ka kita katuvua nabelo sampe ri kasaesaena. Haitu pura nipoviaNa sabana Tuputa i Yesus Kristus. 6:2 Tantu ledo! Ledo masipato kita bate-batena movia dosa, sabana namala raulita kita namate nosanggani ante i Kristus ala kita domo rakuasai nu dosa. 6:3 Tantu nisanimiumo tempo kita nidiu, kita nipakasangu ante i Kristus. Batuana, kita muni namate nosanggani-nggani ante Ia. 6:4 Jadi tempo kita nidiu, mamala raulita kitamo anu namate bo nitana nosanggani-nggani ante i Kristus. Haitu najadi ala kita matuvu ante pokainggu nabaru, nasimbayu mpo i Kristus nipakatuvu mpanjili lako ri kamateNa ante kuasa nTuamata ELOHIM anu naoge. 6:5 Jadi, ane kita nireke namate nosanggani-nggani nte i Yesus tempo kita nidiu, natantumo kita muni rapakatuvu mpanjili nasimbayu mpo Ia. 6:6 Nisanita katuvuta nokolu nireke namate nosanggani-nggani ante i Kristus ri *kayu salib, ala kuasa nu dosa riara nggatuvuta rapakaropu, bo kita domo rakuasai nu dosa. 6:7 Apa ane tona namatemo, nikabasakamo lako ri kuasa nu dosa. 6:8 Jadi ane kita mpuu-mpuu nireke namate nosanggani-nggani ante i Kristus, niparasayata kita matuvu mosanggani-nggani ante Ia. 6:9 Apa nisanita i Kristus nipakatuvu mpanjili lako ri kamateNa bo Ia domo mamate. Kamatea domo mamala mombakuasai Ia. 6:10 Ia namate aga sanggani, ala mombadagi kuasa nu dosa sampe ri kasae-saena. Bo sii-sii, Ia bate-batena natuvu nompakadamba rara nu ELOHIM. 6:11 Ivesia muni kita, kita kana rareketa namatemo nosanggani-nggani nte i Kristus bo nikabasakamo lako ri kuasa nu dosa. Jadi sii-sii kita kana matuvu bo mompakadamba rara nu ELOHIM, sabana kita nosangu rara ante i Yesus Kristus. 6:12 Jadi nee rapalamba dosa mombakuasai katuvumiu ri dunia hitu, ala komiu ledo mangoseaka dota raramiu anu nadaa. 6:13 Bo nee rapalamba karomiu movia nadaa. Tapi dekeimo katuvumiu ka ELOHIM apa kita nikabasakamo lako ri kamatea bo nitarimatamo katuvu nabaru. Dekeimo katuvumiu ka ELOHIM ala karomiu rapake movia anu nanoa. 6:14 Nee radekei karomiu rakuasai nu dosa, apa kita domo nipou Atura agama. Tapi kita nanjarumaka pepotove nu ELOHIM. 6:15 Jadi, ane kita domo nipou Atura agama, tapi nanjarumaka pepotove nu ELOHIM, berimbamo? Mamala kita batena movia dosa? Ledo ntoto mamala! 6:16 Nisanimiu mboto ane kita matundu nte tona bo mangoseaka parentana, kita majadi batuana. Ivesia muni ante dosa. Ane kita batena mangoseaka dota rarata anu nadaa, kita majadi batua nu dosa bo kaupuna kita mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Tapi ane kita matundu nte ELOHIM, kita majadi batuaNa bo kita rapakanoa ri panggitaNa. 6:17 Bara ipia, dopame niparasayamiu i Yesus, komiu najadi batua nu dosa. Tapi nosukuru mpuu nte ELOHIM! Sii-sii komiu mpuu-mpuu nangoseaka pepatuduki nakana anu nipatolele ka komiu. 6:18 Komiu nikabasakamo lako ri kuasa nu dosa bo sii-sii komiu najadi batua nu ELOHIM anu nangoseaka dotaNa. 6:19 Yaku nompake porapa batua ala ledo makaja rapahamiu pepatudukiku, apa kita manusia da nakura pompahata. Bara ipia komiu nipobatua nu dosa sabana komiu nompalamba karomiu nangoseaka dota raramiu nadaa sampe pokainggumiu nantambai kadaana. Jadi hitupa, dekeimo katuvumiu ka ELOHIM ala komiu majadi batuaNa anu nanoa bo mpuu-mpuu majadi todeaNa. 6:20 Bara ipia, tempo komiu da nipobatua nu dosa, ledo nipeilimiu dota nu ELOHIM. 6:21 Belo nuapa nitarimamiu lako ri katuvumiu nokolu? Tantu ledo ria. Komiu aga naeya matamiu nantora pokainggumiu bara ipia! Asele pokainggu ivehaitu aga nanggeni kamate anu nompopogaa kita lako nte ELOHIM. 6:22 Tapi sii-sii komiu nikabasakamo lako ri kuasa nu dosa bo najadi batua nu ELOHIM. Haitu mpuu-mpuu nanggeni belo ka komiu, sabana komiu nompakule natuvu mpo todea nu ELOHIM bo kaupuna komiu matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 6:23 Isema-sema novia dosa manggava tambo, bo tambo haitu kamatea anu mompopogaa ia lako nte ELOHIM. Tapi pedekei bayangi lako nte ELOHIM ka kita, haitumo kita matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Kita nanggava pedekei bayangi sabana kita nosangu rara ante Tuputa i Yesus Kristus.

Roma 7

7:1 Sampesuvu-sampesuvu, nisanimiumo atura-atura pomarenta. Jadi, natantu rasanimiu anu kuuli hitu. Kita manusia natuvu ri tambe kuasa atura nu pomarenta, tapi ane namatemo kita, atura-atura haitu domo mambela nte kita. 7:2 Jonjona, saito mombine nipoberei. Ane bereina langgai da natuvu, mombine haitu da nipou nu atura-atura poberei. Tapi ane namatemo langgai, mombine haitu nakabasakamo lako ri atura-atura poberei anu nompakaroso pobereira njamboko. 7:3 Jadi, ane rapana mombine haitu mangala langgai ntanina tempo bereina da natuvu, haitu niuli nobualo. Tapi ane namatemo bereina langgai, ia domo nipou atura-atura poberei. Jadi ane ia rapoberei langgai ntanina vai, ia ledo rareke nobualo. 7:4 Sampesuvu-sampesuvu, ivesia muni ante kita. Bara ipia kita nipou nu Atura agama. Tapi kita namatemo nosanggani-nggani ante karo i Kristus, jadi kita domo nipou nu Atura-atura agama. Kuasa Atura-atura haitu domo nambela kita. Bo sii-sii kita najadi todea ntosaitoNamo, haitumo i Kristus anu natuvu mpanjili lako ri kamateNa ala katuvuta moguna ka ELOHIM. 7:5 Bara ipia, dopame kita nomparasaya i Yesus, kita natuvu nangoseaka dota rarata anu nadaa. Anu nitagi nu Atura agama, aga haitumo nipodotata rapovia. Jadi, nipaketa karota novia dosa sampe kita masipato rahuku mate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. 7:6 Tapi sii-sii, kita nikabasakamo lako ri kuasa Atura agama anu nompou kita bara ipia, sabana kita namate nosanggani-nggani ante i Kristus. Jadi kita domo nangoseaka dala nokolu, haitumo kita domo nangoseaka atura-atura nitulisi. Sii-sii kita nangoseaka dala nabaru, haitumo kita nangoseaka dota nu ELOHIM ante petulungi Nosa Gasa. 7:7 Niuliku pangane i Kristus nombakabasaka kita lako ri Atura agama. Jadi ane ivesia, nuapa raulita? Nadaa Atura agama? Tantu ledo! Atura-atura agama nabelo, sabana lako ri Atura haitu nisanita nuapa niuli dosa. Ane rapana ledo ria parenta nanguli "Nee maino ka mbara-mbara ntona," ledo kusani kadaa nu dota anu naria riara ntaiku. 7:8 Tapi niepekupa Atura agama anu nanguli "Nee maino," dosa nanggava loga nokarajaa riara ntaiku sampe aga nantambai dota raraku maino ka anu ntona. Ane rapana ledo ria Atura agama nombatuduaka dosaku, dosa ledo mombakuasai katuvuku. 7:9 Bara ipia, dopame nisaniku Atura agama, yaku natuvu nasana. Tapi nisanikupa Atura agama, dosa anu naria mami riara ntaiku nompamula naroso, 7:10 bo nanotomo raraku yaku masipato rahuku mate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Kakanana, patuju nu Atura agama ala yaku manggava katuvua nabelo. Tano, nisanikupa Atura haitu, yaku aga nombaliunakana sampe yaku masipato rahuku mate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. 7:11 Nisanikupa Atura agama, dosa nanggava loga mombabagiu yaku. Namala raulita: lako ri Atura agama, dosa nompakanavu yaku sampe yaku masipato rahuku mate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. 7:12 Jadi, Atura agama nagasa bo parenta-parenta nu ELOHIM nagasa, nanoa bo nabelo. 7:13 Ane ivesia, nuapa batuana? Anu nabelo nompakadaa yaku? Tantu ledo! Dosamo mai anu nompakadaa yaku! Atura agama nabelo nipake nu dosa nompakanavu yaku sampe yaku masipato rahuku mate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Atura agama nabelo haitu, nompakalanto naria dosa riara ntaiku, bo nompakalanto nadaa mpuu dosa. 7:14 Sampesuvu-sampesuvu, nisanita Atura agama mpuu-mpuu nabelo sabana Atura haitu lako nte Nosa Gasa nu ELOHIM. Tapi yaku hii aga manusia nalente, yaku nipobatua nu dosa. 7:15 Ledo ntoto nipahaku pokaingguku mboto. Pokainggu nabelo anu nipokonoku kupovia, ledo sia nipoviaku. Pokainggu anu nipovuu mataku, haitumo nipoviaku! 7:16 Tapi ane kupovia pokainggu anu ledo nipokonoku, batuana yaku nangaku Atura agama nabelo. 7:17 Jadi, ledo yaku anu novia pokainggu nadaa, tapi dosa anu naria mamimo riara ntaiku noviana. 7:18 Nisaniku ledo ria anu nabelo riara ntaiku, apa yaku manusia nadosa. Yaku madota mokainggu mabelo, tapi ledo nipakuleku. 7:19 Pokainggu nabelo anu nipokonoku, ledo nipoviaku. Pokainggu nadaa anu ledo nipokonoku, haitumo nipoviaku. 7:20 Tapi ane kupovia pokainggu anu ledo nipokonoku, batuana ledo yaku noviana. Dosa anu naria riara ntaiku noviana. 7:21 Jadi anu najadi riara nggatuvuku ivei: yaku madota mokainggu nabelo, tano aga pokainggu nadaa nipoviaku. 7:22 Pekiri riara ntaiku, nipokonoku atura nu ELOHIM. 7:23 Tapi ledo nioseakaku atura nu ELOHIM sabana naria kuasa ntanina nombadagi yaku. Riara ntaiku, yaku madota mangoseaka atura nu ELOHIM, tapi kuasa nu dosa riara nggatuvuku nosibali ante pekiri riara ntaiku, sampe yaku nipobatua kuasa nu dosa haitu. 7:24 Nasilaka mpuumo yaku! Isemamo mamala mombakabasaka yaku lako ri karo anu nanggeni kamate hitu? 7:25 Yaku nosukuru nte ELOHIM! Apa Tuputa Yesus Kristus mombakabasaka yaku! Jadi iveimo katuvuku: riara ntaiku yaku madota mangoseaka atura nu ELOHIM, tapi yaku da nikuasai nu dosa sabana dota nu raraku nadaa.

Roma 8

8:1 Jadi sii-sii domo ria pehuku rapambela ka tona nosangu rara ante i Yesus Kristus. 8:2 Apa Nosa Gasa anu nanggeni kita natuvu nosangu rara nte i Yesus Kristus, nombakabasaka kita lako ri kuasa dosa bo kamatea. 8:3 Atura agama ledo namala mombakabasaka kita lako ri kuasa dosa sabana kita manusia ledo nompakule mangoseaka Atura haitu. Tapi anu ledo namala nipovia nu Atura agama, namala nipovia nu ELOHIM. NituduNa AnaNa mboto tumai ri dunia, bo AnaNa najadi manusia ante karo nasimbayu mpo karo nu manusia nadosa ala Ia mombarasai pehuku nu ELOHIM ri karoNa sabana dosata. Bo ante pohuku karo i Yesus, ELOHIM nombadagi kuasa nu dosa riara ntaita. 8:4 ELOHIM novia haitu ala kita mpuu-mpuu mompakule mokainggu manoa, mangoseaka parenta ri Atura agama. Apa kita domo natuvu nangoseaka dota rarata anu nadaa. Sii-sii kita nangoseaka dota Nosa Gasa nu ELOHIM. 8:5 Isema-sema natuvu nangoseaka dota rarana nadaa aga nompekirika anu nipodota rarana nadaa haitu. Tapi isema-sema natuvu nangoseaka dota Nosa Gasa nu ELOHIM, aga dota nu Nosa Gasa nipekirikara. 8:6 Ane pekirira nikuasai dota rara nadaa, ira mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Tapi ane pekirira nikuasai nu Nosa Gasa nu ELOHIM, ira matuvu mabelo bo mosinggabelo ante ELOHIM. 8:7 Ane pekiri ntona nikuasai nu dota rara nadaa, ira nangeva ELOHIM. Ledo nioseakara parentaNa sabana ledo nipakulera. 8:8 Jadi, tona nangoseaka dota rarara nadaa ledo nipakulera mompakadamba rara nu ELOHIM. 8:9 Tapi komiu domo nangoseaka dota raramiu nadaa. Komiu nangoseaka dota Nosa Gasa nu ELOHIM ane Nosa Gasa mpuu-mpuu nonturo riara ntaimiu. Isema-sema ledo ria Nosa Gasa i Kristus riara ntaina, ia ledo todea i Kristus. 8:10 Tapi ane i Kristus mpuu-mpuu nonturo riara ntaita, nau karota mamate sabana dosa, Nosa Gasa nombadekei katuvua mabelo sampe ri kasae-saena sabana kita najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM. 8:11 ELOHIM nompakatuvu mpanjili i Yesus ante kuasa Nosa Gasa, bo Nosa Gasa muni nonturo riara ntaita. Jadi nau karota mamate, ELOHIM mompakatuvu mpanjili karota ante kuasa Nosa Gasa anu nonturo riara ntaita. 8:12 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, kita masipato matuvu mangoseaka dota nu ELOHIM. Ledo masipato kita mangoseaka dotata mboto nadaa. 8:13 Sabana, ane kita matuvu mangoseaka dotata mboto nadaa, kita mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Tapi ane rakabasakata pokaingguta nadaa ante kuasa lako nte Nosa Gasa nu ELOHIM, kita matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 8:14 Isema-sema nikeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM, iramo ana-ana nu ELOHIM. 8:15 Nosa Gasa anu nidekei nu ELOHIM ka kita, ledo manggeni kita majadi batua sampe kita matuvu ante eka rara. Tapi Nosa Gasa haitu nanganggataka kita majadi ana-ana nu ELOHIM. Ante pekeniaka Nosa Gasa kita mamala mekakai nte ELOHIM, "O, Tata, Komiumo Tuama kami!" 8:16 Nosa Gasa nosanggani-nggani nte rarata mboto nanguli ka kita, kitamo ana-ana nu ELOHIM. 8:17 Bo ane kita mpuu-mpuu ana-ana nu ELOHIM, natantumo kita mantarima belo nipakasadia nu ELOHIM ka ana-anaNa. Kita muni mantarima pura-pura anu nipakasadia nu ELOHIM ka i Kristus, sabana ane kita nombarasai kasusa bo kapari mpo anu nirasaiNa, kita muni rapakaoge nasimbayu mpo Ia. 8:18 Niparasayaku kasusa bo kapari nirasaita sii-sii damo njongona ane rapoposisala ante kabelo rarasaita bara maipia. 8:19 Sii-sii pura-pura isi nu dunia ante lentora rarara nantongoraka tempona ELOHIM mompopakita kaoge nu ana-anaNa. 8:20 Apa nggaulu dunia bo isina nipindasi sampe katuvura ledo nasiayu bo domo ria gunana. Haitu najadi ledo lako ri dotara mboto, tapi lako ri dota nu ELOHIM. Tapi nau ivesia, naria muni panjarumaka. 8:21 Haitumo, pura-pura isi nu dunia nanjarumaka makava tempona bara maipia, dunia rakabasaka lako ri kuasa manggeni kamatea, bo dunia mpuu-mpuu makabasaka bo mombarasai kaoge anu radekei ka ana-ana nu ELOHIM nosanggani-nggani nte ira. 8:22 Apa nisanita pura-pura isi nu dunia nandasa sampe sii-sii nantongoraka tempona ELOHIM mompakabelo puramo. Kandasana nasimbayu mpo kandasa mombine tempo noana. 8:23 Ledo aga dunia nandasa, tapi kita topomparasaya muni nandasa nirasaita, nantongoraka tempona ELOHIM mombakabasaka karota lako ri kuasa kamatea, bo mombadekei belo ka kita ana-anaNa. Nisanita tempo haitu kana makava, sabana nitarimatamo Nosa Gasa nu ELOHIM, tandana ELOHIM mpuu-mpuu mompakadupa pojanjiNa ka kita. 8:24 Sii-sii kita nikabasakamo lako ri pehuku nu dosata sabana kita nanjarumaka ELOHIM. Kita nanjarumaka Ia mombadekei ka kita pura-pura anu nijanjiNa ka kita. Bo ane raulita kita nanjarumaka, batuana dopa nitarima anu nisarumakata. Apa ledo ria tona manjarumaka anu nariamo nte ia. 8:25 Jadi ane kita nanjarumaka ratarimata anu dopa nitarimata, kita mosabara mantongoraka. 8:26 Nosa Gasa nu ELOHIM muni nantulungi kita riara kalenteta. Ledo nisanita mpuu nuapa masipato raulita ri posambayata. Tapi Nosa Gasa mboto nomperapi lako nte ELOHIM ka kita ante pekakai anu neliu lako ri pompakule basa manusia. 8:27 Bo nisani nu ELOHIM isi rara ntai manusia, bo nisaniNa patuju nu Nosa Gasa haitu, sabana Nosa Gasa nosambaya ka todea nu ELOHIM, nangoseaka dota nu ELOHIM mboto. 8:28 Bara nuapa-nuapa majadi, nisanita ELOHIM nompasiayuna ala manggeni belo ka kita topompotove Ia, haitumo kita anu nipokioNa majadi todeaNa nangoseaka niaNa mboto. 8:29 Apa lako ri lamba pamulana, kita nipelisiNa bo nipakatantuNa majadi nasimbayu mpo AnaNa i Yesus. PatujuNa ala i Yesus majadi *Ana Lumbua bo kita todea majadi tueiNa. 8:30 Bo kita anu nipakatantuNa lako ri lamba pamulana haitu, nipokioNa majadi todeaNa. Bo kita anu nipokioNa majadi todeaNa, nirekeNa nanoa ri panggitaNa. Bo kita anu nirekeNa nanoa, radekeiNa bagia ri kakuasaNa bo kaogeNa mboto. 8:31 Jadi sampesuvu-sampesuvu. Ane rapekirita pura-pura anu nipovia nu ELOHIM ka kita, maroso rarata. Apa ane ELOHIM mosabingga ka kita, isema mompakule mangeva kita? 8:32 Ledo natove raraNa nte AnaNa mboto, nidekeiNa rapatesi mantolo dosata. Sabana haitu, nisanita kana radekeiNa muni ka kita mpengaya-ngaya anu niparaluuta ante joi raraNa. 8:33 Isema mabia mompangadu kita anu nipelisi nu ELOHIM? Ledo ntoto ria! Apa ELOHIM mboto nanguli kita ledo nasala. 8:34 Isema mabia mompakasala kita? Ledo ntoto ria, sabana i Kristus namate mantolosi dosata. Bo ledo aga haitu, Ia nipakatuvu mpanjili bo nonturo ri panggana nu ELOHIM ri suruga, bo Iamo nanjaliku kita ri ngayo nu ELOHIM. 8:35 Jadi, nuapa mamala mompopogaa kita lako ri tove i Kristus? Natantu ledo ria! Nau kita masusa atau mapari atau rapandasa ntona, nau kita maara mpai atau ledo ntoto ria pakea, nau kita rakava nu susa bara rapatesi, i Kristus bate-batena mompotove kita. 8:36 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "O, Pue, eo bongi naria tona madota mompatesi kami sabana kami nomparasaya Komiu. Kami nireke mpo bimba aga nipatuvu rasambale." (8:36 Mazmur 44:23) 8:37 Tapi nau bara nuapa-nuapa majadi nte kita, kita mpuu-mpuu padagi ante petulungi i Kristus anu nompotove kita! 8:38 Apa niparasayaku, nau sangaya ledo ria nompakule mompopogaa kita lako ri toveNa. Nau mamate nau matuvu, Ia bate-batena mompotove kita. Ledo ria *malaeka atau *seta atau kuasa ntanina, ledo ria nuapa-nuapa najadi sii-sii atau nuapa-nuapa majadi bara maipia, 8:39 ledo ria kuasa-kuasa ri laerava atau kuasa-kuasa ri tana, atau nuapa-nuapa ntanina anu nipajadi nu ELOHIM, nau sangaya ledo ria nompakule mompopogaa kita lako ri tove nu ELOHIM. ToveNa haitu nipopakitaNa ante anu nipovia nTuputa i Yesus Kristus ka kita.

Roma 9

9:1 Yaku nosangu rara ante i Kristus, jadi yaku ledo nodava. Pekiri rara ntaiku nikeniaka Nosa Gasa, bo pekiri rara ntaiku muni nanguli yaku ledo nodava. Anu kuuli hitu mpuu-mpuu nakana, ledo aga davaku: 9:2 nabuku mpuu raraku bo ledo naupu kasusa raraku nompekirika sampesuvuku toYahudi apa ledo nadea ira nomparasaya i Yesus. 9:3 Ane rapana mamala, aginapa yaku rapindasi nu ELOHIM bo rapopogaa lako nte i Kristus, asaa sampesuvuku toYahudi momparasaya. 9:4 Iramo *toIsrael, todea nu ELOHIM, anu nantarima mpengaya belo lako nte Ia. NianggatakaNa ira najadi ana-anaNa mboto bo nipopakitakaNa ka ira kuasaNa bo kaogeNa. NipoviaNa pojanji nte ira, bo nidekeikaNa Atura-atura agama ka ira. NipatudukikaNa ka ira ada-ada metupu nte Ia. Nadea mpuu janji nu ELOHIM ka toIsrael. 9:5 Ira muli i *Abraham, i Ishak bo i Yakub, totua toIsrael nggaulu anu nipelisi nu ELOHIM. Bo tempo i Kristus najadi manusia, Ia nipoanaka lako ri muli ntoIsrael. Iamo nombakuasai pura-pura. Iamo ELOHIM anu masipato ratoiya sampe ri kasae-saena. *Amin! *9:5 Iamo ELOHIM anu masipato ratoiyata sampe ri kasae-saena, Amin! Tafsiran ntanina: ELOHIM masipato ratoiya sampe ri kasae-saena, Amin!* 9:6 Nau nadea toYahudi ledo nomparasaya i Yesus, ledo mamala raulita ELOHIM ledo nompakadupa pojanjiNa nte toYahudi! Apa ledo pura-pura muli i *Israel nipelisi nu ELOHIM majadi todeaNa. 9:7 Bo ledo muni pura-pura muli i Abraham nireke mulina mpuu, anu masipato mantarima belo nijanji nu ELOHIM. Apa ELOHIM nanguli ka i Abraham ivei: "Aga mulimu lako nte i *Ishak rareke mulimu." 9:8 Batuana, ledo sambara tona nipomulika lako ri karo i Abraham najadi ana-ana nu ELOHIM. Aga tona nipoanaka nangoseaka pojanji nu ELOHIM najadi ana-ana nu ELOHIM mpuu. 9:9 Apa iveimo pojanji nu ELOHIM nte i Abraham: "Sampaepa, tumai vai Yaku, bo dopame makava Yaku, bereimu i Sara moanaka saito ngana langgai." 9:10 Bo ledo aga haitu, lako ri tesa i *Esau bo i *Yakub, nisanita ELOHIM nompelisi tona nangoseaka dotaNa mboto. I Esau bo i Yakub narapi bo ira nipoanaka i Ribka. Ira nosangu tuama, haitumo i Ishak, totuata nggaulu. 9:11-12 Dopame i Ribka noana, ELOHIM nanguli ka ia ivei: "Ngana lumbua matundu nte tueina." Tempo haitu, ngana randua pangane dopa nipoanaka bo dopa novia nuapa-nuapa nabelo atau nadaa. Tapi ELOHIM nompakatantu mamimo ngana mbana nipelisiNa mantarima belo lako nte Ia. PatujuNa ala malanto ka kita, ane ELOHIM nompelisi tona manggava belo lako nte Ia, ledo nipelisiNa nangoseaka pokainggura, tapi nipelisiNa nangoseaka dotaNa mboto. 9:13 Haitumo batuana tesa nu ELOHIM ri Buku Gasa anu nanguli ivei: "I Yakub nipelisiKu, tapi i Esau nipoaraKu." 9:14 Jadi ane ELOHIM nompelisi saito bo nompoara tosaitona, nee rasarumakata Ia ledo nanoa! Ledo ntoto nakana! 9:15 Apa niuliNa ka Nabi *Musa nggaulu ivei: "Yaku mboto mompakatantu isema Kupoasi bo isema Kupotove." 9:16 Jadi haitumo sampe nisanita ELOHIM nompelisi tona ledo sabana dota ntona haitu atau pokainggu ntona haitu, tapi sabana kabelo rara nu ELOHIM. 9:17 Riara Buku Gasa nitulisi tesa nu ELOHIM ka *Firaun, Magau ri tana *Mesir nggaulu, ivei: "Yaku nanganggataka iko majadi magau. PatujuKu ala lako ri anu Kupovia riara nggatuvumu, Kupopakita kuasaKu bo sangaKu raepe ntona ri njumangu dunia." 9:18 Jadi, ELOHIM nompoasi isema-sema nipodotaNa rapoasiNa bo Ia nompakakaa baga isema-sema nipodotaNa rapakakaaNa. 9:19 Jadi natantumo maria tona mompekutana ivei: "Ane ELOHIM nompakatantu isema rapoasiNa bo isema rapakakaaNa, nakuya tano da nipakasalaNa manusia? Rapakuleta tano mangeva dotaNa?" 9:20 Tapi sampesuvusampesuvu, ledo masipato kita mombasanai ELOHIM! Ledo masipato kura manguli ka topomandu, "Nakuya nimandukamu yaku ivei?" 9:21 Natantu topomandu kura nakuasa momandu tana lei nangoseaka dotana mboto. Lako ri salemo tana lei, mamala ramanduna rongaya kura, sangu kura nagaya bo sangu kura biasa. 9:22 Ivesia muni ante ELOHIM. Ia nakuasa movia nuapa-nuapa nipodotaNa nte kita manusia. Ia nasadia mombahuku tona nadaa bo mompopakita kuasaNa. Tapi Ia nosabara nte tona anu nompakarau Ia bo masipato rahuku sampe ri kasae-saena. 9:23 Ia nosabara nte ira ala mompopakita kambaso nu kaogeNa ka kita anu nipoasiNa bo nipasadiaNa mami lako ri nggauluname manggava bagia ri kaogeNa. 9:24 Bo kitamo hii anu nipasadiaNa manggava belo haitu. Sanu kita nipokioNa lako nte toYahudi bo sanu nipokioNa lako nte tona ledo toYahudi. 9:25 Riara buku Nabi Hosea, ELOHIM nanguli ivei: "Tona ledo todeaKu, Kuuli todeaKu. Tona ledo nipopakitaKuka toveKu, Kupopakitaka toveKu. (9:25 Hosea 2:22) 9:26 Bo ri umba nipanguli nu ELOHIM ka ira, 'Komiu ledo todeaKu', ri situ munimo, ira rauli ana-ana nu ELOHIM anu Natuvu." (9:26 Hosea 1:10) 9:27 Tapi nalonto mpuu tesa Nabi Yesaya nanguli toYahudi ivei: "Muli i Israel nadea mpuu, nasimbayu kadeana mpo bone ri bivi ntalinti. Tapi naupa ivesia, aga sabagia kodi ira rapakasalama. 9:28 Apa Tupu kaliu-liu mombatangara pura-pura manusia ri dunia ante nanoa. bo pehukuNa haitu ledo mamala ratavari." (9:27-28 Yesaya 10:22-23) 9:29 Naria tesa Nabi Yesaya ntanina nanguli ivei: "Ane rapana ELOHIM anu Nelabi KakuasaNa ledo nomboli muli ka kita, tantu kita mpuu-mpuu maropu, nasimbayu nte tupu ngata *Sodom bo Gomora nggaulu." (9:29 Yesaya 1:9) 9:30 Jadi kambukuna ivei: Tona ledo toYahudi ledo nompasimbuku majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. Tapi ELOHIM noreke ira nanoa sabana niparasayara Ia. 9:31 Tapi *toIsrael nasaemo nompasimbuku mangoseaka atura-atura ala ira rareke manoa ri panggita nu ELOHIM. Tapi ira ledo najadi nanoa. 9:32 Nuapa sabana? Sabana ira aga nanjarumaka pompasimbukura mboto nangoseaka atura agama, ledo nanjarumaka pomparasayara ELOHIM. Ira mpo tona natepasunu ri vatu pasunu, batuana: ira ledo nadota nomparasaya *Magau Topepakasalama. 9:33 Haitu niboto riara Buku Gasa ivei: "Pariaramo! Ri Bulu *Sion ri Yerusalem, Yaku nomboli saito Magau anu nirapaka vatu mbaso. Nadea tona matepasunu ri vatu haitu bo madungga. Tapi isema-sema momparasaya Magau haitu ledo manjoso rara." (9:33 Yesaya 28:16

Roma 10

10:1 Sampesuvuku sampomparasaya! Naoge mpuu raraku ala sampesuvuku *toIsrael mamala rapakasalama. Yaku nasaro nosambaya ka ira. 10:2 Yaku nosabiki, ira mpuu-mpuu madota mompakadamba rara nu ELOHIM. Tapi ledo nisanira mpuu dala nakana mompakadamba raraNa. 10:3 Apa ledo nipokonora nantarima cara nu ELOHIM mompakanoa manusia. Jadi ira ledo nadota nomparasaya i Kristus ala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. Ira aga nadota nangoseaka carara mboto, haitumo, ira nompasimbuku mangoseaka atura agama apa nisarumakara haitumo mompakanoa ira ri panggita nu ELOHIM. 10:4 Tapi Atura-atura agama domo niparaluu, sabana nariamo i Kristus. Jadi isema-sema nomparasaya i Kristus, majadi nanoa ri panggita nu ELOHIM 10:5 Nabi *Musa notesa tona najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana nioseakara Atura agama. Niulina ivei: "Isema-sema nangoseaka pura-pura parenta riara Atura agama, ia manggava katuvu nabelo." (10:5 Imamat 18:5) 10:6 Tapi tona najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana pomparasayana, ledo paraluu mompekutana ivei: "Isemamo mompakule mompene hau ri suruga manggeni i Kristus tumai mombatulungi kita?" 10:7 Ledo muni paraluu rapekutanana: "Isemamo mamala manau ri dunia ntomate manganggataka i Kristus lako ri kamateNa?" 10:8 Ledo paraluu mompekutana ivehaitu sabana, evamo niuli riara Buku Gasa ivei: "Kareba nu ELOHIM naparamo ante komiu, nariamo ri sumbamiu bo riara ntaimiu." (10:6-8 Ulangan 30:12-14)*Kareba haitumo nanggeni tona nomparasaya bo haitumo kareba nipatolele kami. 10:9 Ane kita mompangaku ante sumbata, "I Yesusmo Tupu," bo ane kita momparasaya riara ntaita ELOHIM nompakatuvu mpanjili Ia lako ri kamateNa, kita rapakasalama. 10:10 Apa kita nomparasaya i Yesus riara ntaita sampe ELOHIM nombareke kita nanoa ri panggitaNa. Bo kita nompangaku i Yesus ante sumbata sampe kita nipakasalama. 10:11 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Isema-sema momparasaya Ia, ledo manjoso rara." (10:11 Yesaya 28:16) 10:12 Tesa-tesa hitu nambela ka pura-pura tona sabana ledo ria posisalana *toYahudi bo tona ledo toYahudi. Aga saito ELOHIM, bo Ia Tupu nu manusia pura-pura. Ia nabelo raraNa nte pura-pura tona anu nekakai nte Ia. 10:13 Apa "isema-sema mekakai nte Tupu, rapakasalama." *10:13 Yoel 2:32* 10:14 Tapi berimbamo tona mekakai nte i Pue ane dopa niparasayara Ia? Bo berimbamo ira momparasaya Ia ane dopa niepera karebaNa? Bo berimbamo raepera karebaNa ane dopa ria tona nompatolele kareba haitu ka ira? 10:15 Bo berimba munimo tona mompatolele Kareba Belo ane dopa ria tona mombasuro ira manggeni kareba haitu? Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Nabelo mpuu tona nakava nanggeni kareba nabelo lako nte ELOHIM!" (10:15 Yesaya 52:7) 10:16 Tapi ledo pura-pura tona nomparasaya Kareba Belo haitu. Naria tesa Nabi Yesaya nggaulu nanguli ivei: "Pue, ledo nadea tona nomparasaya tesa nikeni kami!" (10:16 Yesaya 53:1) 10:17 Jadi, manusia nomparasaya i Kristus sabana niepera Kareba Belo. Bo niepera kareba sabana naria tona nompatolele tesa i Kristus ka ira. 10:18 Tapi berimbamo? Dopa niepe ntoYahudi Kareba Belo? Natantu nieperamo apa nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Kareba nantesaki ELOHIM nipatolele ri njumangu dunia, Bo napola sampe ri lapi-lapi nu bulu." (10:18 Mazmur 19:5) 10:19 Jadi berimbamo? Dopa nisani ntoYahudi batuana Kareba Belo? Natantu nisaniramo! Pamula-mulana naria tesa nu ELOHIM nipasimbayu Nabi Musa ivei: "Yaku mompakasiriati komiu manggita toveKu ka tona ledo todeaKu. Madua raramiu manggita asi mataKu nte tona ledo nosisani nte Yaku." (10:19 Ulangan 32:21) 10:20 Naupu sia, Nabi Yesaya nabia nompasimbayu tesa nu ELOHIM ivei: "Tona ledo nangelo posisani nte Yaku, iramo mantarima Yaku. Bo Kupopaisani karoKu ka tona ledo nompasimbuku mangisani isema Yaku." (10:20 Yesaya 65:1) 10:21 Tapi ane toYahudi, ivei ELOHIM nanguli ira: "Njumaeo ntua Yaku nombaduduaka paleKu mantarima ira, tapi ira aga nesapuaka bo batena nakaa bagara." (10:21 Yesaya 65:2

Roma 11

11:1 Jadi, berimbamo? ELOHIM nompoara todeaNa *toYahudi? Natantumo ledo! Apa yaku mboto toYahudi, muli i Abraham, bo lako ri valaa i Benyamin. 11:2 ELOHIM ledo nompoara todeaNa anu nipelisiNa lako bara ipiame. Toramo tesa Nabi *Elia nitulisi ri Buku Gasa. Tempo ia nompangadu toIsrael ri ngayo nu ELOHIM niulina ivei: 11:3 "Pue, *nabinabiMiu nipatesira, bo *Lanta PesombaMiu nigerosiramo. Damo saitoku hii nabi naboli, bo ira nompasimbuku mompatesi yaku muni." (11:3 1 Raja 19:10,14) 11:4 Toramo pesana nTupu ivei: "Ledo aga saitomu. Da nariapa pitu-njobu topangoseaka Yaku. Ira niboliKu majadi bagiaKu mboto. Ira ledo sanggani nombasomba viata *Baal." 11:5 Ivesia muni sii-sii. Nau damo deanapa toYahudi ledo nomparasaya i Yesus, naria muni sanu nomparasaya sabana iramo nipelisi nu ELOHIM lako ri nggauluname majadi bagiaNa. Ira nipelisiNa sabana kabelo nu raraNa 11:6 ledo sabana pokainggura. Apa ane rapana ELOHIM mompelisi tona sabana pokainggura nabelo, batuana, ledo lako ri kabelo nu raraNa mpuu nompelisiNa. 11:7 Jadi, kambukuna, todea toYahudi nadota najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM, tapi ledo nikavara anu nielora. Topanggavana aga sakide, haitumo tona nipelisi nu ELOHIM. ToYahudi ntanina aga nakaa bagara. 11:8 Evamo nitulisi riara Buku Gasa ivei: "ELOHIM nompakakumba pekirira. Ia nompakaburo matara sampe ledo nipakulera nanggita dala nakana, bo Ia nompakabongo talingara sampe ledo nipakulera mangepe pepatuduki nakana sampe sii-sii." (11:8 Ulangan 29:4, Yesaya 29:10) 11:9 Bo Magau *Daud muni nantesaki toYahudi anu ledo nomparasaya ivei: "Pue, kuperapi pura-pura anu niporasa ntona hitu majadi tolia ka ira, sampe ira rapambela silaka bo pehuku, pobalasi pokainggura nadaa! 11:10 Pakaburo pekirira sampe ledo mamala rakitara dala nakana. Bo pakandasamo ira sampe ira bate-batena mabundu nte kasusara!" (11:9-10 Mazmur 69:23-24) 11:11 Jadi, deanapa toYahudi nanavu sabana ira ledo nomparasaya. Tapi nee rapekirimiu ira nanavu sampe ri kasae-saena! Ledo ivesia patuju nu ELOHIM! Lako ri pesapuaka ntoYahudi haitu, tona ledo toYahudi nanggava loga momparasaya bo rapakasalama. Kaupuna, toYahudi masiriati manggita ira apa ira muni madota rapakasalama . 11:12 Deanapa toYahudi nesapuaka bo nompoara i Kristus. Sabana haitu, nadea tona ledo toYahudi nanggava belo lako nte ELOHIM. Jadi, ane tona ntanina nanggava belo sabana pesapuaka ntoYahudi, nemopa ane toYahudi majea bo momparasaya! Natantu melabi kadea belo rakavara. 11:13 Sii-sii kupambela tesaku hitu ka komiu, tona ledo toYahudi. Yakumo hii *suro i Yesus anu nisuroNa manggeni Kareba Belo ka komiu tona ledo toYahudi. Bo pokarajaaku haitu nirekeku nabelo mpuu. 11:14 Apa nisarumakaku maria sanu sampesuvuku toYahudi masiriati manggita komiu, sampe ira muni mamala kukeni momparasaya i Yesus bo rapakasalama. 11:15 Apa tempo ELOHIM nompoara toYahudi, dala nibuka ka pura-pura tona ntanina ri dunia rapoposinggabelo mpanjili ante ELOHIM. Jadi nelabipa kabelona ane toYahudi ratarima nu ELOHIM mpanjili! Apa kajadia haitu masimbayu mpo tona namate matuvu mpanjili! 11:16 Ane santubi roti niala ntani ruru bo nidekei ka ELOHIM, nasimbayu mpo pura-pura roti haitu nidekei ka ELOHIM. Bo ane kale nu kayu nireke ELOHIM tupuna, batuana tinggutingguna muni Ia tupuna. ToIsrael nggaulu nireke ELOHIM tupura, ivesia muni, muli ntoIsrael nireke ELOHIM tupura. 11:17 ToYahudi namala nirapaka kayu *zaitun nipiara nu ELOHIM. *11:17 ToYahudi nirapaka kayu zaitun. Kalena nirapaka totua ntoYahudi nggaulu anu najadi bagia nu ELOHIM. Tingguna nirapaka mulira.* Bo sanu tingguna nikotosi nu ELOHIM. Komiu tona ledo toYahudi anu nomparasaya i Yesus, nirapaka tinggutinggu lako ri kayu zaitun anu ledo nipiara. Tinggu-tinggu haitu niala nu ELOHIM bo nipatakaNa *11:17 nipatakaNa: basa Indonesia "dicangkokkan". Tinggu lako ri kayu sanggayu nipataka bo nipou ri kayu santanina sampe nosintaka mpuumo bo puu nu kayu haitu mpuu-mpuu noili bo nompakatuvu tinggu pangane. * ri bela ntinggu nikotoNa pangane ala tinggu-tinggu nabaru haitu matuvu bo movua lako ri kayu nipiaraNa. Ivesiamo komiu nantarima belo lako nte ELOHIM, nasimbayu mpo belo nitarima ntoYahudi nggaulu. 11:18 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, nee malanga raramiu manggita toYahudi anu nipoara mpo tinggu nikoto pangane. Toramo! Komiu mboto nasimbayu mpo tinggu. Ledo tinggu nompakatuvu kalena tapi kalena nompakatuvu tingguna. 11:19 Bara raulimiu ivei: "Tinggu-tinggu pangane nikoto ala kami mamala rapataka ri belana." 11:20 Haitu nakana mami, tapi toramo, ira nipoara sabana ira ledo nomparasaya, bo komiu nitarima sabana komiu nomparasaya. Jadi nee malanga raramiu, agina komiu maeka! 11:21 Apa ane ELOHIM nompoara toYahudi anu nirapaka tinggu nu kayu mami, nee rasarumakamiu Ia ledo mompoara komiu ane ledo raparasayamiu! 11:22 Jadi lako rahaitu nisanita kabelo rara nu ELOHIM, bo nisanita Ia nasadia mombahuku. Ia nombahuku topesapuaka, tapi nabelo raraNa nte komiu anu nomparasaya, asaa komiu maroo manjarumaka kabeloNa haitu. Ane ledo, komiu muni rapoaraNa! 11:23 Ane ira toYahudi domo mombasapuaka ELOHIM tapi majea bo momparasaya, ira ratarima nu ELOHIM mpanjili. Bo Ia nakuasa mantarima ira mpanjili. 11:24 Komiu tona ledo toYahudi nasimbayu mpo tinggu kayu anu ledo nipiara. Naupa ivesia, komiu nipataka ri kayu nipiara. Jadi ane tinggu kayu ledo nipiara namala rapataka ri kayu nipiara, natantu tinggu kayu nipiara mamala rapataka mpanjili ri batana mboto. 11:25 Sampesuvusampesuvu sampomparasaya! Ledo mabelo malanga gaga raramiu. Jadi yaku madota ala rasanimiu nia nu ELOHIM anu dopa nisani nu manusia nggaulu, haitumo, anu majadi nte toYahudi. Sii-sii nadea *toIsrael nakaa bagara bo ledo nomparasaya. Tapi kakaa bagara haitu aga sampalai, sampe magana kadea ntona ledo toYahudi anu momparasaya i Yesus. 11:26 Jadi maupu sia pade rapakasalama pura-pura toIsrael. Kajadia haitu nitulisi ri Buku Gasa ivei: "Makava tempona Magau anu Mompakasalama manusia makava lako ri Bulu *Sion *11:26 makava lako ri Bulu Sion: batuana, *Topepakasalama haitu makava lako nte toYahudi mboto.* , bo rapakalipoNa pura-pura kadaana lako ri muli i *Yakub *11:26 muli i Yakub , batuana, toYahudi, apa ira pura muli i Yakub, tupu i Abraham. * . (11:26 Yesaya 59:20-21) 11:27 Bo haitumo pojanjiKu nte ira tempo Yaku mombaampungi dosa-dosara." (11:27 Yeremia 31:33-34) 11:28 Sii-sii toYahudi nireke bali nu ELOHIM sabana ira ledo nadota nomparasaya *Kareba Belo. Bo haitumo anu nanggeni belo ka komiu tona ledo toYahudi. Tapi naupa ivesia, toYahudi da nipotove nu ELOHIM, sabana Ia nompelisi ira nggaulu majadi todeaNa, bo kana nitoraNa pojanjiNa nte totuara nggaulu. 11:29 Apa ane ELOHIM nompelisi bo nombadekei belo ka tona, ledo rabalikiNa anu nipoviaNa haitu. 11:30 Bara ipia komiu tona ledo toYahudi ledo natundu nte ELOHIM. Tapi sii-sii komiu nipoasiNa bo niampungiNa sabana pesapuaka ntoYahudi. 11:31 Ivesia muni toYahudi. Sii-sii ira ledo natundu nte ELOHIM ala komiu rapoasiNa bo raampungiNa. Tapi makava tempona bara maipia, ira muni rapoasi nu ELOHIM nasimbayu mpo komiu. 11:32 ELOHIM nompakalanto pura-pura manusia nesapuaka bo masipato rahuku , ala Ia mamala mompoasi bo mombaampungi pura-pura manusia. 11:33 Nambaso mpuu kabelo nu ELOHIM! NotoNa bo pangisaniNa ledo ria pantaana! Ledo ria saitoa nompakule mombapaha pobotusiNa, atau mompakalanto anu nipoviaNa. 11:34 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Isema nangisani pekiri nu ELOHIM? Isema mompakule mompatuduki Ia? (11:34 Yesaya 40:13) 11:35 Isema nombadekei sangaya ka Ia sampe Ia masipato mompopanjili ka ira balasina? Natantu ledo ntoto ria!" (11:35 Ayub 41:2) 11:36 Apa pura-pura anu naria, nopuna lako nte ELOHIM bo natuvu lako ri kuasaNa bo Iamo Tupuna. Iamo masipato ratoiyata bo rabilata sampe ri kasae-saena! *Amin!

Roma 12

12:1 Sampesuvu-sampesuvu, ELOHIM mpuu-mpuu nabelo nte kita! Sabana haitu, kuperapi ante mpuu-mpuu, dekeimo karomiu ka ELOHIM mpo pesomba natuvu, anu nipatani ka ELOHIM, anu mompakadamba raraNa. Haitumo ada pesombamiu nakana. 12:2 Nee rapasialamiu kabiasa ntona ledo nosisani nte ELOHIM. Dekeimo ELOHIM mompakabaru pekirimiu ala inggumiu mabali. Ane ivesia, rasanimiu mpuu-mpuu dota nu ELOHIM, haitumo, rasanimiu anu nabelo, anu nipokono nu ELOHIM, bo anu ledo nasala ri panggitaNa. 12:3 Lako ri kabelo rara nu ELOHIM, yaku nianggatakaNa majadi suroNa. Jadi sia sampe kuuli ka komiu pura-pura, Nee rapekirita karota mboto naoge ane ledo ivesia kakanana. Kita kana manoa bo manoto mompekirika karota mboto, nangoseaka suka pomparasaya nibagi nu ELOHIM ka kita saito-saito. 12:4 Ri karota nadea sipa, bo sipa haitu simbo ntanina gununa. 12:5 Ivesia muni kita topomparasaya i Kristus. Nau kita nadea, kita najadi sangu riara i Kristus. Bo kita nosidai mpo sipa-sipa nu karo. 12:6 Kita simbo nidekeika pompakule-pompakule ledo nasimbayu, nangoseaka anu nidekei nu ELOHIM ka simbo saito lako ri kabelo raraNa. Jadi sabana haitu, kita kana mpuu-mpuu mompake pompakuleta haitu. Isema-sema nidekeika pompakule mompatolele tesa lako nte ELOHIM, kana rapoviana mangoseaka pomparasaya naria nte ia. 12:7 Isema-sema nidekeika pompakule mantulungi tona ntanina, kana ratulungina mpuu ira. Isema-sema nidekeika pompakule mompaguru, kana mompaguru mpuu-mpuu. 12:8 Isema-sema nidekeika pompakule mompakaroso rara ntona ntanina, kana rapakarosona mpuu-mpuu. Isema-sema nidekeika pompakule mombadekei anu naria nte ia ka tona ntanina, kana radekeina ante joi rarana. Isema-sema nidekeika pompakule manggeniaka todea, kana rakeniakana ira ante rarana mpuu-mpuu. Isema-sema nidekeika pompakule mompoasi tona nandasa, kana rapoasina ante damba rarana. 12:9 Kita kana mpuu-mpuu mompotove roata. Nee aga mosimpotove ri sumba. Kabasakamo anu nadaa, bo oseakamo anu nabelo 12:10 Posimpotovemo mpo posimpotove ntali sampesuvu. Bila ntanimo roamiu pade karomiu mboto. 12:11 Kana matutu mokarajaa, nee masanda! Kana madidi raramiu mokarajaa ka Tupu. 12:12 Kana madamba raramiu sabana komiu nanjarumaka anu rapovia nTupu ka komiu. Kana mosabara tempo masusa. Nee masau raramiu mosambaya. 12:13 Tulungimo roa sampomparasaya anu napepa, bo tarimamo torata riara banuamiu. 12:14 Ane maria tona mompandasa komiu, nee ratundamiu ia tapi perapi ELOHIM mombadekei belo ka ia. 12:15 Ane roamiu madamba, komiu kana madamba mosanggani-nggani ante ia, bo ane roamu motumangi nabuku rarana, komiu kana motumangi mosanggani-nggani ante ia. 12:16 Komiu kana matuvu mosintuvu nte roa. Nee malanga raramiu tapi komiu kana masadia mosimporoa ante tona naede katuvuna. *12:16 komiu kana masadia mosimporoa ante tona naede katuvuna. Tafsiran ntanina: komiu kana masadia mombatui pokarajaa ntopetudu.* Nee rapekiri karomiu napandepa pade kakanana. 12:17 Ane maria tona mompakadaa komiu, nee rabalasi ante daa! Poviamo anu nireke ntodea nabelo. 12:18 Pasimbukumo matuvu mosinggabelo ante pura-pura tona, sampe ri pompakulemiu. 12:19 Sampesuvu-sampesuvuku. Nee rabalasi tona novia daa nte komiu, tapi palambamo ELOHIM mombabalasi ira. Sabana riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Yakumo mombabalasi, Yakumo mombahuku ira." Ivesia tesa nTupu. ( 12:19 Ulangan 32:35) 12:20 Jadi, oseakamo pepatuduki ri Buku Gasa anu nanguli ivei: "Ane maara tai nu balimiu, pakande ia. Ane mabai tambolona, painu ia. Sabana, ane ivesia rapoviamiu ka ia, kaupuna maeya mboto matana." (12:20 Amsal 25:21-22) 12:21 Nee rabalasi pokainggu ntona nadaa ante pokainggu nadaa. Ane ivesia, nidagimo kita, nidagi nu daa. Aginamo pokainggu nadaa rabalasi ante pokainggu nabelo, ala belota mombadagi anu nadaa.

Roma 13

13:1 Pura-pura kita kana matundu nte pomarenta sabana ledo ria pomarenta anu ledo nanggava kuasana lako nte ELOHIM. Pura-pura pomarenta anu naria nipakakuasa nu ELOHIM. 13:2 Jadi isema-sema mangeva pomarenta, nangeva anu nipakatantu nu ELOHIM mboto. Bo isema-sema mangeva pomarenta natantumo rahuku. 13:3 Apa tona nokainggu nabelo ledo paraluu maeka ka pomarenta. Aga tona nokainggu nadaa masipato maeka ka pomarenta. Jadi ane ledo madota kita matuvu maeka nte pomarenta, kita kana movia anu nabelo, bo kita ratoiya ntopeparenta. 13:4 Apa pomarenta nantulungi ELOHIM apa ira nokarajaa manggeni belo ka kita. Tapi ane madaa poviata, masipato kita maeka nte pomarenta sabana pomarenta mpuu-mpuu nakuasa mombahuku tona nadaa. Apa ira topotulungi ELOHIM bo ane rahukura tona novia nadaa, ira novia dota nu ELOHIM. 13:5 Haitu sabana kita masipato mangoseaka parenta nu pomarenta. Kita matundu ala ledo rapambela pehuku. Tapi ledo aga haitu, kita muni matundu sabana pekiri rara ntaita mboto nanguli kita masipato matundu nte pomarenta. 13:6 Ivesia muni sampe kita masipato mombayari balasitee, apa topeparenta nantulungi ELOHIM tempo ira nompapola bagora. 13:7 Dekei ka pura-pura tona anu masipato radekei ka ira. Bayarimo balasitee ka tona nipakatantu mantarima balasitee. Bo bayarimo bea ka tona nipakatantu mantarima bea. Pekoumo nte tona anu masipato rapekou, bo bilamo tona masipato rabila. 13:8 Nee kita moinda nte tona ntanina, tapi kita kana batena mosimpotove. Aga haitu inda masipato ka kita. Apa isema-sema nompotove singgamanusiana, nireke nioseakanamo pura-pura Atura agama. 13:9 Riara Atura haitu naria parenta-parenta ivei: "Nee mobualo, nee mepatesi, nee mangangga, nee mario mata manggita anu ntona." Pura-pura parenta haitu bo parentaparenta ntanina namala nipakambuku majadi sangu parenta, haitumo: "Potovemo singgamanusiamu nasimbayu mpo pompotovemu karomu mboto." 13:10 Isema-sema mompotove singgamanusiana, natantumo ledo rapoviana anu nadaa ka ira. Jadi ane nipotoveta singgamanusiata, nireke nioseakata puramo Atura agama. 13:11 Poviamo pura-pura haitu, apa nisanimiu sii-sii temponamo kita membangu lako ri paturuta bo mainga. Kita kana mainga sabana kakava i Kristus mompakasalama kita naparapa sii-sii pade tempo kita pamulana nomparasaya Ia. 13:12 Nasaemo bongina, naparamo maeo. Jadi sia sampe kita kana mombakabasaka pokainggu nadaa nipovia ntona natuvu ri kalandana, bo mompake pareva posieva anu masipato ka tona natuvu riara karemena. 13:13 Kita kana matuvu ante pokainggu masipato ka tona natuvu riara karemena. Nee masiromu mangande mompebasa bo manginu sampe malangu. Nee mosipogau ante tona ledo bereimiu mboto bo nee mangoseaka dota raramiu nadaa. Nee mosinggarau atau masiriati. 13:14 Tapi kita kana mompasiala pokainggu i Pue Yesus Kristus. Haitumo pareva posieva rapasuata. Bo nee rapaloga karomiu mangoseaka dota raramiu nadaa.

Roma 14

14:1 Naria topomparasaya dopa naroso pomparasayara, sampe da naingu rarara pokainggu mbana raoseakara. Tona ivehaitu kana ratarimata ante nabelo, bo nee rapakasala panggavara. 14:2 Rapana, naria tona nomparasaya ia namala mangande mpengaya-ngaya kandea. Tapi tona ntanina anu dopa naroso pomparasayana, nanguli ledo nipokono nu ELOHIM kita mangande bau, aga uta-uta mamala rakandeta. 14:3 Tona nangande mpengaya-ngaya kandea ledo masipato momparitambe tona ledo nangande bau. Bo tona ledo nangande bau, ledo muni masipato manjalai tona nangande mpengaya-ngaya kandea. Sabana topangande mpengaya-ngaya haitu muni nitarima nu ELOHIMmo majadi todeaNa. 14:4 Roata haitu batua nu ELOHIM, ledo batuata. Ledo masipato kita manjalai batua ntona ntanina. Bara makana bara masala batua haitu, haitu urusa nu tuana mboto, ledo urusata. Bo tona nangande mpengaya-ngaya kandea haitu tantu rareke nakana sabana Tupu nakuasa nombatulungi ia novia anu nakana. 14:5 Naria muni topomparasaya nanguli naria eo nopokopa pade eo-eo ntanina. Tapi topomparasaya ntanina nanguli pura-pura eo nasimbayu. Ledo nakuya, asaa pura-pura tona mpuu-mpuu nomparasaya riara ntaira ELOHIM nompokono anu nipoviara. 14:6 Tona nompakaoge eo nipakatantu, sabana ira madota mompakadamba Tupu. Bo ivesia muni tona anu nangande mpengaya-ngaya kandea. Nikandera mpengaya-ngaya kandea sabana ira madota mompakadamba Tupu, bo niulira tarima kasi ka ELOHIM. Tona ledo nangande bau haitu, ledo nikandera sabana ira madota mompakadamba Tupu, bo ira muni nanguli tarima kasi ka ELOHIM. 14:7 Kita topomparasaya natuvu ledo aga nompakadamba karota mboto. Bo kita namate ledo aga nangoseaka dotata mboto. 14:8 Ane kita da natuvu, kita natuvu mompakadamba Tupu, bo ane kita mamatemo, kita mamate mangoseaka dota nTupu. Nau da natuvu nau namatemo, kita batena todea nTupu. 14:9 Haitumo sabana i Yesus Kristus namate bo natuvu mpanjili lako ri kamateNa, ala Ia mamala majadi Tupu nu pura-pura manusia, nau tona da natuvu nau tona namatemo. 14:10 Jadi, nee rapakasala roa-roamiu sampomparasaya. Bo nee raparitambemiu ira. Apa kita pura-pura kana mantingayo ELOHIM bara maipia bo Ia mombatangara kita pura-pura. 14:11 Nisanita haitu sabana nitulisi riara Buku Gasa ivei: "ELOHIM nanguli, 'TesaKu hitu mpuu-mpuu nakana: pura-pura tona kana mantaputu ri ngayoKu. Pura-pura tona kana mompangaku Yakumo Tupura!' " (14:11 Yesaya 45:23) 14:12 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, kita simbo mantingayo ELOHIM bo mesana tempo Ia mompekutana anu nipoviata. 14:13 Jadi, nemo raposipakasalata. Agina kita mompasimbuku nemo rapoviata nuapa-nuapa anu mompakeni roata sampomparasaya manavu riara dosa. 14:14 Yaku nosangu rara ante i Pue Yesus, jadi nisaniku mpuu ledo ria kandea nuapa-nuapa nipopali ri panggita nu ELOHIM. Tapi ane maria tona nomparasaya sangaya kandea nipopali, ia mpuu-mpuu masala ane rakandena. 14:15 Ane rapana yaku mompakadua rara roaku sampomparasaya sabana nikandeku anu nirekena nipopali, yaku muni madosa apa yaku natuvu ledo nompotove roa. Jadi nee sampe pomparasaya nu roa rapakagero sabana kandea nikandeta. Apa ira muni sampesuvuta sampomparasaya, anu nitoloki i Kristus ante kamateNa. 14:16 Jadi, ane maria anu nireketa nabelo, tapi anu haitu nombabato pomparasaya nu roata, agina nee rapoviata, ala pokaingguta ledo rasalai ntona. 14:17 Apa anu nopoko riara *Poparenta nu ELOHIM, ledo anu nikandeta atau niinuta. Anu nopoko, kita manoa rarata, bo matuvu mosinggabelo ante roata, bo madamba rarata sabana Nosa Gasa nu ELOHIM naria riara ntaita. 14:18 Ane ivesia pangoseakata i Kristus, kita mompakadamba rara nu ELOHIM, bo roata muni mombabila kita. 14:19 Haitu sampe kita kana mompasimbuku matuvu mosinggabelo ante roata, bo mosipakaroso rara. 14:20 Nee rapakagerota anu nabelo nipovia nu ELOHIM riara nggatuvu roata, sabana nikandeta anu nireke nu roa nipopali. Kakanana pura-pura kandea namala rakande, ledo ria nipopali. Tapi kita nasala ane anu nikandeta mompakeni roata manavu riara dosa. 14:21 Agina domo mangande bau atau manginu panginu anu nepakalangu atau movia nuapa-nuapa anu mompakeni roata manavu riara dosa. 14:22 Ane niparasayata pokaingguta haitu ledo nasala, aginamo rabolita pomparasayata haitu riara ntaita ri ngayo nu ELOHIM. Nasana mpuu kita ane nipoviata anu niparasayata riara ntaita nabelo, bo ane pekiri rara ntaita mboto ledo nanjalai kita. 14:23 Tapi ane nonggai rarata nangande, nasala kita ane rakandeta kandea haitu, apa ledo nioseakata anu niparasayata. Bo nuapa-nuapa nipoviata anu ledo nangoseaka pomparasayata, pokainggu haitu dosa.

Roma 15

15:1 Kita anu naroso pomparasayata masipato mosabara nte roata anu da nonggai rarana sabana dopa naroso pomparasayana. Nee aga mompekirika kasana nu rarata mboto. 15:2 Kita masipato movia anu manggeni belo ka roata bo mompakasana rarana, ala mompakaroso pomparasayana. 15:3 Apa i Kristus muni ledo aga nangelo kasana nu raraNa mboto, tapi Ia nompasimbuku nompakasana rara nu ELOHIM nau nisalai ntona . Riara Buku Gasa naria tesa nombaboto anu rauli i Yesus ivei: "Pura-pura tesara nombasalai ELOHIM nambela Yaku." *15:3 Mazmur 69:8* 15:4 Pura-pura anu nitulisi riara Buku Gasa nggaulu nitulisi mompatuduki kita. Lako ri pepatuduki nikavata ri Buku Gasa kita majadi mosabara riara kasusa bo rarata rapakaroso ala kita maroo manjarumaka ELOHIM. 15:5 ELOHIM anu nompakaroso rarata bo nompakatetida rarata tempo kita nombarasai kasusa. Sia sampe kuperapi ELOHIM mombatulungi komiu matuvu mosinggabelo nte roa riara pangoseakamiu i Yesus Kristus, 15:6 ala komiu mosangu rara bo mosangu suara mompakaoge ELOHIM, Tuama nTuputa i Yesus Kristus. 15:7 Jadi sampesuvu-sampesuvu, kita kana mositarima belo, nasimbayu mpo i Kristus nantarima kita. Ane mositarima belo kita, ELOHIM rabila bo ratoiya ntona. 15:8 Toramo, i Kristus nakava ri dunia mombatulungi toYahudi, ala pojanji nu ELOHIM ka totuara nggaulu madupa bo rasani ntona pura-pura, tesa nu ELOHIM namala raparasaya. 15:9 Bo muni i Kristus nakava ala tona ledo toYahudi mantoiya ELOHIM, sabana kabelo raraNa nte ira. Riara Buku Gasa naria tesa nombaboto tempona tona ledo toYahudi mantoiya ELOHIM mosanggani-nggani nte toYahudi ivei: "O Pue, yaku mombabila Komiu ri ngayo ntona ledo toYahudi. Yaku modade mombatoiya Komiu." (15:9 2 Samuel 22:50; Mazmur 18:50) 15:10 Bo naria tesa ntanina riara Buku Gasa nanguli ivei: "Komiu tona ledo toYahudi kana madamba mosanggani-nggani ante todea nu ELOHIM anu nipelisiNa nggaulu." (15:10 Ulangan 32:43) 15:11 Bo naria vai ntanina tesa nu ELOHIM nanguli ivei: "Komiu tona ledo toYahudi kana ratoiyamiu ELOHIM. Pura-pura manusia kana mombatoiya Ia." (15:11 Mazmur 117:1) 15:12 Bo naria muni tesa nitulisi Nabi Yesaya ivei: "Lako ri muli i *Isai meumba saito mulina anu momparenta tona ledo toYahudi. Bo ira manjarumaka Ia." (15:12 Yesaya 11:10) 15:13 ELOHIM mpuu-mpuu puna panjarumakata! Kuperapi Ia mompakadamba mpuu raramiu bo mombadekei ka komiu katuvua mabelo sabana komiu nomparasaya Ia. Kuperapi panjarumakamiu nte Ia mantambai maroso ante kuasa lako ri Nosa GasaNa. 15:14 Sampesuvu-sampesuvuku, nisaniku mboto komiu batena nokainggu nabelo nte tona ntanina, bo nisanimiumo pura-pura anu masipato rapoviamiu, bo nipakulemiu mosipakaroso rara. 15:15 Tapi naupa ivesia, nabia yaku notulisi bara sako-ngaya ka komiu pangane. Patujuku mompopatora komiu, sabana haitumo pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka yaku lako ri kabelo raraNa. 15:16 Ia nanganggataka yaku nokarajaa ka i Yesus Kristus nanggeni karebaNa ka tona ledo toYahudi. Bo pokarajaaku haitu namala rarapaka pokarajaa *ntopanggeni pesomba, sabana yaku nompatolele Kareba Belo lako nte ELOHIM ka tona ledo toYahudi, bo ira anu nomparasaya i Kristus nirekeku pesomba nipesombaku ka ELOHIM. Bo pesombaku haitu tantu nitarima nu ELOHIM sabana Nosa Gasa nompakagasa ira bo nompatani ira majadi bagia nu ELOHIM. 15:17 Jadi yaku nadamba nompekirika pokarajaa nituiku ka ELOHIM, sabana yaku nosangu rara ante i Yesus Kristus. 15:18 Ledo mabia yaku motesaki anu nipoviaku mboto. Aga anu nipoviaku ante kuasa i Kristus riara nggatuvuku kutesaki. Nadea tona ledo toYahudi nangoseaka i Kristus sabana pepatudukiku bo pokarajaaku, 15:19 bo sabana kabarakakabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka nipoviaku ante kuasa Nosa Gasa. Lako ri ngata Yerusalem sampe ri tana Ilirikum, nipatoleleku pura-pura Kareba Belo i Yesus Kristus ka tona. 15:20 Riara pokarajaaku haitu yaku bate-batena nompasimbuku nompatolele Kareba Belo ka tona anu dopa niepera sanga i Kristus. Yaku ledo madota mombangu banua ri bavo pandasi nipovia ntona ntanina. 15:21 Tapi yaku madota mompakadupa anu nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Tona dopa nipatoleleka kareba, rasanira isema Ia. Tona dopa nangepe karebaNa, mangepe bo mombapaha." ( 15:21 Yesaya 52:15) 15:22 Sampesuvu-sampesuvu, yaku nasaro nilava tou nte komiu sabana pokarajaaku haitu. 15:23 Tapi sii-sii, naupumo pokarajaaku ri sii. Nompae-mpaemo yaku madota tou mosinggava nte komiu. 15:24 Jadi yaku nonia ane hau ri tana Spanyol ngena, mesai sampalai nte komiu ala kita madamba mpasanggani-nggani sampalai. Bo kusarumaka komiu mamala mombatulungi yaku mompapola polipaku hau ri tana Spanyol. 15:25-26 Tapi yaku hau ri ngata Yerusalem ntani ruru. Apa topomparasaya i Yesus ri propinsi *Makedonia bo Akhaya nompakatantu mompakatu doi petulungi ka topomparasaya napakasi ri ngata Yerusalem. Jadi, yaku manggeni petulungira haitu hau ri Yerusalem. 15:27 Niara haitu nipoviara lako ri dotara mboto, ledo nipasuu. Tapi kakanana, masipato muni ira mantulungi roara toYahudi sampomparasaya. Apa lako ri toYahudi sampe tesa nu ELOHIM nikeni ka tona ledo toYahudi. Jadi masipato mpuu tona ledo toYahudi mantulungi toYahudi ante mbara-mbara lako ri dunia hitu. 15:28 Jadi yaku hau ri ngata Yerusalem ntani ruru manggeni doi petulungi anu nipasiromu ka topomparasaya hamai. Maupu kudekei doi haitu ka ira ri Yerusalem, pade mesai ri ngatamiu kupoliu hau ri tana Spanyol. 15:29 Bo nisaniku ane yaku makava nte komiu, natantumo madea belo lako nte i Kristus kukeni ka komiu. 15:30 Sampesuvu-sampesuvu, kita nosangu rara ante Tuputa Yesus Kristus bo kita nosimpotove sabana pokarajaa Nosa Gasa riara ntaita. Sabana haitu, kuperapi nte komiu, pekakaimo mpuu-mpuu nte ELOHIM mosanggani-nggani ante yaku, mosambaya ka yaku. 15:31 Posambayamo ala yaku ledo rapakadaa ntoYahudi ri bagia *Yudea anu ledo nomparasaya i Yesus. Bo posambayaka munimo ala topomparasaya ri Yerusalem mantarima mabelo doi petulungi kukeni hitu. 15:32 Kuperapi muni, ane rapodota nTupu, yaku mamala tou mesai nte komiu ante damba nu raraku, bo kita mamala mosipakavoe rarata. 15:33 Kuperapi ELOHIM, anu nombadekei katuvua nabelo, mombatulungi komiu pura-pura. *Amin.

Roma 16

16:1 Ante suraku hitu, kupopaisani ka komiu i Febe, sampesuvuta sampomparasaya. Ia sampesuvuta mombine anu nantulungi pakeni ntodea topomparasaya ri ngata Kengkrea. 16:2 Kuperapi komiu mantarima ia sabana pomparasayana i Pue Yesus, apa ivesia mamimo kita todea nu ELOHIM masipato mantarima roata sampomparasaya. Ane maria anu niparaluuna, tulungimo ia, sabana ia mboto nadea tona nitulungina, yakumo hii saito. 16:3 Pakavote tabeku ka i Priskila bo i Akwila. Ira njamboko roaku sampokarajaa nanggeni Kareba Belo i Yesus Kristus. 16:4 Ira sakidepa namate nantulungi yaku. Yaku nosukuru nte ira, bo ledo aga yaku, tapi pura-pura todea topomparasaya anu ledo toYahudi. 16:5 Pakavote muni tabeku ka todea topomparasaya anu nodade ri banuara. Pakavote tabeku ka i Epenetus nipotoveku. Iamo tona paratama nomparasaya i Yesus Kristus ri propinsi *Asia. 16:6 Bo pakavote muni tabeku ka i Maria. Ia nokarajaa ntamo ka komiu. 16:7 Pakavote tabeku ka i Andronikus bo i Yunias, sampesuvuku *toYahudi. Ira muni nitarunggu nosanggani-nggani ante yaku bara ipia. Pura-pura *suro i Yesus nombabila ira. Dopame yaku nomparasaya i Yesus, lave nomparasayamo ira. 16:8 Pakavote tabeku ka i Ampliatus anu nipotoveku, apa kami randua nosangu rara nte Tupu. 16:9 Pakavote tabeku ka i Urbanus, roata sampokarajaa nompatolele Kareba i Kristus. Bo pakavote tabeku ka i Stakhis nipotoveku. 16:10 Pakavote tabeku ka i Apeles. Nadea kasusa nirasaina, tapi ia bate-batena nangoseaka i Kristus. Bo pakavote tabeku ka gi Aristobulus sambanua. 16:11 Pakavote tabeku ka i Herodion, roaku toYahudi, bo muni ka sampesuvuku sampomparasaya ri banua i Narkisus. 16:12 Pakavote muni tabeku ka i Trifena bo i Trifosa. Randua mombine haitu nokarajaa ntamo ka Tupu. Bo pakavote tabeku ka i Persis anu nipotoveta. Ia muni mombine anu nokarajaa ntamo ka Tupu. 16:13 Pakavote tabeku ka i Rufus anu nipelisi nTupu, bo nitoiya ntona. Bo pakavote muni tabeku ka tinana anu nirekeku tinaku muni. 16:14 Pakavote tabeku ka i Asinkritus, i Flegon, i Hermes, i Patrobas, i Hermas bo pura-pura sampesuvu sampomparasaya anu nosanggani-nggani nte ira. 16:15 Pakavote tabeku ka i Filologus bo i Yulia, i Nereus bo sampesuvuna mombine, bo ka i Olimpas bo ka pura-pura topomparasaya nosangganinggani nte ira. 16:16 Posipakavotemo tabe ante mpuu-mpuu rara, mpo sampesuvu sampomparasaya i Kristus. Pura-pura topomparasaya i Kristus ri sii nompakavote tabera ka komiu muni. 16:17 Sampesuvusampesuvuku, kuperapi ante mpuu-mpuu ala komiu mainga nte tona anu nompoposibali todea topomparasaya bo madota mompakanavu komiu ante pepatuduki anu nangeva pepatuduki nakana nipatuduki ka komiu. Tumo mosimporoa ante tona ivehaitu! 16:18 Sabana, tona nokainggu ivehaitu ledo nokarajaa ka Tuputa i Kristus, tapi aga nangoseaka dotara mboto. Tona dopa nisanina belo pepatuduki nakana, nibagiura ante tesa-tesara napande bo namomi. 16:19 Komiu, nisani ntona ri umba-umba komiu naroo nangoseaka pepatuduki lako nte ELOHIM. Haitumo sampe yaku nadamba nompekirika komiu. Tapi yaku madota ala komiu mapande mangisani anu nabelo, tapi nee mpuu mapande mangisani anu nadaa. 16:20 Kuperapi ELOHIM, anu nombadekei katuvua nabelo, masalisa mompakaropu kuasa *Magau nu Seta bo radekeiNa ka komiu kuasa mombadagina. Kuperapi kabelo rara nTuputa Yesus Kristus bate-batena maria nte komiu. 16:21 I Timotius, roaku sampokarajaa nompakavote tabe ka komiu. Ivesia muni i Lukius, i Yason bo i Sosipater, roa-roaku toYahudi. 16:22 Yaku, i Tertius, nipopale i Paulus notulisi sura hitu. Yaku sampesuvumiu sampomparasaya bo yaku muni nompakavote tabeku ka komiu pura-pura. 16:23 Tarima muni tabe lako nte i Gayus. Yaku i Paulus, nipalogana nonturo ri banuana, bo topomparasaya ri sii muni biasa nasiromu nodade ri banuana. Tarimamo tabe lako nte i Erastus, topompasiayu doi ri ngata hitu. Bo tarima muni tabe lako nte sampesuvuta i Kwartus. 16:24 Kuperapi Tuputa Yesus Kristus bate-batena mabelo nte komiu pura-pura. *Amin. 16:25 Ratoiyata ELOHIM! Ia nakuasa mompakaroso pomparasayamiu mpo niuli ri Kareba Belo nipatoleleku, haitumo kareba i Yesus Kristus. Kareba i Kristus haitumo nia nu ELOHIM anu nitabuniakaNa lako ri lamba pamulana. 16:26 Tapi ri tempo sii-sii, nia haitu nipopaisani ka kita riara buku nitulisi nu *nabi-nabi nggaulu. Bo ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena, nantudu ala niaNa haitu rapopaisani ka tona ri umba-umba ala pura-pura manusia mamala momparasaya bo matundu nte i Kristus. 16:27 Iamo ELOHIM anu nangisani pura-pura! Ledo ria simbayuNa! Ia masipato ratoiyata sampe ri kasae-saena ante petulungi i Yesus Kristus. *Amin.

1 Korintus 1

1:1-2 Sampesuvu-sampesuvu, todea nu ELOHIM ri ngata Korintus: Komiu nipelisi nu ELOHIM majadi todeaNa mboto sabana komiu nosangu rara ante i Yesus Kristus. Komiu nipokio majadi todea nu ELOHIM mosangganinggani ante pura-pura tona ri umba-umba dunia anu nekakai nte i Yesus Kristus, Tupura bo Tuputa muni. Sura hitu lako nte kami, i Paulus bo sampesuvuta sampomparasaya i Sostenes. Yaku nipelisi nu ELOHIM majadi *suro i Yesus Kristus nangoseaka dota nu ELOHIM mboto. 1:3 Kuperapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa Yesus Kristus mombadekei belo ka komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:4 Yaku ledo nenonto nanguli tarima kasi nte ELOHIM, sabana kabelo raraNa nte komiu anu nosangu rara ante i Yesus Kristus. 1:5 Katuvumiu nipakasugiNa riara mpengaya-ngaya sabana komiu nosangu rara ante i Yesus Kristus. NidekeiNa ka komiu kapande notesa bo mpengaya-ngaya pangisani nabelo. 1:6 Haitu nompakalanto Kareba i Kristus anu nipatolele kami ka komiu, mpuu-mpuu nalonto riara ntaimiu. 1:7 Jadi, ledo ntoto nakura pompakule nidekei nu Nosa Gasa ka komiu sii-sii, komiu ranja nantongoraka peonga nTuputa i Yesus Kristus mpanjili ri dunia. 1:8 ELOHIM mompakaroso komiu sampe ri kaupuna ala tempo Tuputa Yesus Kristus makava mpanjili ri dunia, ledo maria salamiu rakavaNa. 1:9 ELOHIM namala raparasaya mompakadupa pojanjiNa ka kita. Bo Iamo nompokio komiu majadi nosangu rara ante AnaNa Yesus Kristus, Tuputa. 1:10 Sampesuvu-sampesuvu, ante kuasa nidekei nTuputa Yesus Kristus ka yaku, kuperapi nte komiu ala komiu mosangu rara. Nemo sampe magero sintuvumiu. Komiu kana masintuvu mosangu rara bo mosangu patuju. 1:11 Niuliku ivesia sabana naria ira lako ri banua i Kloe nanguli ka yaku sanu komiu nosipobali. 1:12 Batuana, sanu komiu nanguli, "Yaku hii topangoseaka i Paulus." Naria sanu nanguli, "Yaku hii topangoseaka i Apolos." Naria ntanina nanguli, "Yaku hii topangoseaka i Petrus *1:12 Petrus Ri basa Yunani nitulisi "*Kefas" ri sii bo muni ri 3:22, 9:5, 15:5.* ." Naria muni ntanina nanguli, "Yaku hii topangoseaka i Kristus." 1:13 Natebagi-bagi tano i Kristus? Ledo yaku nipaku ri *kayu salib mombasambei komiu! Tempo komiu nidiu, ledo tandana komiu najadi topangoseaka yaku! 1:14 Yaku nosukuru sabana ledo ria komiu ntanina nidiuku, aga i Krispus bo i Gayus, 1:15 mbelaka maria tona manguli ia nidiu tandana ia najadi topangoseaka yaku! 1:16 (Bo nitoraku muni, gi Stefanus sambanua nidiuku. Tapi ntanina lako nte ira gahaitu, ledo nitoraku bara da nariapa ntanina nidiuku. Domo nitoraku.) 1:17 Yaku ledo nitudu i Kristus mombadiu tona, tapi mompatolele Kareba Belo. Bo ane nompatolele Kareba haitu, yaku ledo notesa nangoseaka kapande nu manusia, mbelaka maria tona aga momparasaya sabana kapandeku motesa bo ledo rasanira mpuu kuasa i Kristus mompakasalama ira ante kamateNa ri kayu salib. 1:18 Kami nompatolele kareba kamate i Kristus ri kayu salib nombasompo dosa manusia. Ane tona damo kapesuana ri *narakaa nangepe kareba haitu, niulira tesa ntodoyo, ledo ria batuana. Tapi kita anu nipakasalama, nisanita kamate i Kristus nompopakita kuasa nu ELOHIM mboto! 1:19 Apa ri Buku Gasa ELOHIM notesa ivei: "Kulava nia ntona napande bo Kupakaingu pekiri ntona natau." (1:19 Yesaya 29:14 ) 1:20 Jadi nuapa gunana tona napande? Nuapa gunana tona natau? Nuapa gunana tona napande notesa ri dunia hitu? ELOHIM nompakalanto pura-pura kapande nu manusia ledo ria gunana. 1:21 ELOHIM napande mpuu, bo nipakatantuNa manusia ledo mamala mosisani ante Ia ane aga manjarumaka kapandera mboto. Tapi nibotusiNa mompakasalama isema-sema momparasaya Kareba Belo nipatolele kami. Tano mai tona ri dunia nanguli Kareba haitu aga tesa ntodoyo. 1:22 *ToYahudi ledo nadota momparasaya ane ledo rakitara tanda nipokumaaka. Bo toYunani ledo nadota momparasaya ane ledo ratesa ka ira ante kapande nu manusia. 1:23 Tapi kami aga nompatolele Kareba kamate i Kristus ri kayu salib. KamateNa haitu nompakadua rara ntoYahudi, bo nireke ntoYunani aga tesa ledo ria gunana. 1:24 Tapi ane tona nipokio nu ELOHIM majadi todeaNa, nau toYahudi, nau toYunani, nisanira kamate i Kristus haitu nompopakita kuasa bo kapande nu ELOHIM ka ira. 1:25 Apa kareba kamate i Kristus, anu nireke manusia ledo ria gunana, haitumo nompopakita kapande nu ELOHIM. Bo kapande nu ELOHIM neliupa pade kapande nu manusia. Panguli nu manusia, kamate i Kristus aga nompopakita kalente nu ELOHIM, tano mai anu niuli kalente nu ELOHIM haitu, nakuasapa pade pura-pura kuasa nu manusia. 1:26 Sampesuvu-sampesuvu, toramo katuvumiu bara ipia tempo ELOHIM nompokio komiu majadi todeaNa. Ledo nadea komiu napande ri panggita ntona ri dunia. Ledo nadea komiu nakuasa bo ledo nadea naria nturona. 1:27 Tapi ELOHIM nompelisi tona nireke nadoyo ri panggita ntona ri dunia, ala tona natau maeya matara. NipelisiNa tona ledo nakuasa ri panggita ntona ri dunia, ala tona nakuasa maeya matara. 1:28 NipelisiNa tona ledo ria nturona, tona nisalai bo tona nireke ledo ntoto ria gunana ri panggita ntona ri dunia, ala malanto anu nitoiya nu manusia ri dunia hitu ledo ria gunana. 1:29 Patuju nu ELOHIM ala nee maria manusia mangoe ri ngayo nu ELOHIM, manguli kapandena mboto sampe ia nipelisi nu ELOHIM. 1:30 Lako nte ELOHIM sampe kita najadi nosangu rara ante i Yesus Kristus. Bo lako nte i Kristus sampe nisanita kapande nu ELOHIM. Ia nompoposinggabelo kita ante ELOHIM sampe kita najadi todea nagasa nipatani ka ELOHIM. Bo Iamo nombakabasaka kita lako ri pura-pura anu nadaa. 1:31 Jadi evamo nitulisi riara Buku Gasa, "Isema-sema madota mantoiya bara nuapa, aginapa ia mantoiya anu nipovia nTupu!" (1:31 Yeremia 9:24 )*

1 Korintus 2

2:1 Sampesuvu-sampesuvu, tempo yaku nakava nte komiu nanggeni Kareba Belo lako nte ELOHIM,*2:1 Kareba Belo lako nte ELOHIM. nangoseaka bara sakuya naskah kuno: nia nu ELOHIM anu dopa nisani ntona ri dunia.* yaku ledo notesa ante tesa-tesa nagaya bo napande. 2:2 Apa nipakatantukumo yaku aga motesa i Yesus Kristus bo kamateNa ri *kayu salib. 2:3 Jadi tempo yaku naria nte komiu, yaku nalente bo nolete naeka. 2:4 Tesa nipatoleleku ledo niuliku ante tesa-tesa mpeopa anu nopuna lako ri kapande nu manusia. Tapi tempo yaku nompatolele kareba haitu, nikitamiumo kuasa lako ri Nosa Gasa nu ELOHIM. 2:5 Nipoviaku ivesia ala pomparasayamiu ledo mopuna lako ri kapande nu manusia tapi mopuna lako ri kuasa nu ELOHIM. 2:6 Naupa ivesia, ane kami notesa ka topomparasaya anu naroso pomparasayana, naria muni kapande nipasimbayu kami ka ira. Tapi kapande haitu ledo nasimbayu ante kapande lako ri dunia nadaa hitu atau kapande ntopomparenta ri dunia nadaa hitu, apa kuasara nalipo-lipomo. 2:7 Kapande nipatolele kami, iamo kapande lako nte ELOHIM. Kapande haitu ledo nisani ntona ri dunia. Tapi dopame dunia nipajadi, ELOHIM nonia mamimo mompopaisani kapandeNa haitu ka kita sii-sii. Haitu nipoviaNa ala manggeni belo ka kita. 2:8 Ledo ria saitoa topoparenta ri dunia nadaa hitu nangisani patuju nu ELOHIM haitu. Apa ane rapana nisanira patujuNa haitu, natantumo ledo rapakura ri kayu salib i Pue anu nakuasa. 2:9 Nau ledo nisani ntopoparenta ri dunia, ELOHIM nompopaisanina ka kita, evamo nitulisi riara Buku Gasa, "Dopa nikita nu manusia, dopa niepe ntalingara, bo dopa muni nesua ri pekirira pura-pura belo nipakasadia nu ELOHIM ka tona nompotove Ia." (2:9 Yesaya 64:4 )* 2:10 Tapi belo nipakasadia nu ELOHIM haitu, nipopaisaniNa ka kita lako ri Nosa GasaNa. Apa Nosa Gasa nu ELOHIM nangisani mpengaya-ngaya, sampe nau patuju nu ELOHIM anu dopa nisani nu manusia, nisaniNa pura. 2:11 Anu nangisani pekiri manusia saito, aga tona haitu mboto. Ivesia muni anu nangisani pekiri nu ELOHIM aga Nosa GasaNa mboto. 2:12 Ledo kapande lako ri dunia hitu nitarimata, tapi Nosa Gasa nu ELOHIM nitarimata ala rasanita pura-pura anu nidekei nu ELOHIM ka kita lako ri kabelo raraNa. 2:13 Jadi ane kami nompatuduki nombatesa ELOHIM, kami ledo notesa ante tesa-tesa napande nipatuduki ka kami nangoseaka kapande nu manusia, tapi ante tesa-tesa nipatuduki nu Nosa Gasa ka kami. Kami nombatentei pepatuduki lako nte Nosa Gasa ka tona naria Nosa Gasa haitu. 2:14 Tona nangoseaka dotana mboto bo ledo naria Nosa Gasa nu ELOHIM nte ia, ledo nitarimana pepatuduki lako nte Nosa Gasa sabana nirekena pepatuduki haitu aga tesa ntodoyo. Ledo nipakulena mombapaha batuana sabana pepatuduki haitu aga namala rapaha ntona ante pekeniaka Nosa Gasa. 2:15 Tona naria Nosa Gasa nu ELOHIM nte ia, nompakule nomparesa bo nompaha mpengaya-ngaya. Tapi tona ledo naria Nosa Gasa nte ia, ledo nompakule mombapaha pekiri ntona naria Nosa Gasa. 2:16 Evamo nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Isema rapakulena mangisani pekiri nTupu sampe rapakulena mompatuduki Ia?" (2:16 Yesaya 40:13 )*Tapi kita topomparasaya, pekirita nasimbayu ante pekiri i Kristus!

1 Korintus 3

3:1 Sampesuvu-sampesuvu, tempo yaku naria nte komiu, ledo nitesaku ka komiu nasimbayu mpo nitesaku ka tona nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM. Tapi nitesaku ka komiu nasimbayu mpo nitesaku ka tona anu da nangoseaka dota rarara nadaa bo ledo naria Nosa Gasa, apa pomparasayamiu i Kristus dopa naroso. Komiu da mpo ngana kodi. 3:2 Ledo nipakule ngana kodi nangande kandea ntotua. Ivesia muni komiu. Tempo haitu, nipatudukiku ka komiu pepatuduki masipato ka tona dopa naroso pomparasayara, sabana dopa nipakulemiu mantarima pepatuduki nakaja. Bo sampe sii-sii dopa muni nipakulemiu mantarimana 3:3 apa komiu da nangoseaka dota raramiu nadaa. Komiu da nasiriati bo nosipobali. Pokainggu ivehaitu nompopakita komiu da nangoseaka dota raramiu nadaa nasimbayu mpo tona ledo nosisani ante ELOHIM. 3:4 Saito nanguli, "Yaku hii topangoseaka i Paulus," bo saito vai nanguli, "Yaku hii topangoseaka i Apolos." Pokainggumiu haitu nompakalanto komiu da mpo tona ledo nosisani ante ELOHIM. 3:5 Pekirimo! Isema yaku? Bo isema i Apolos? Kami aga batua-batua nu ELOHIM nanggeni komiu nomparasaya i Yesus. Kami aga batua anu simbo nokarajaa pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka kami. 3:6 Yaku hii nirapaka topotuda bo i Apolos nirapaka topodundusi. Tapi ELOHIMmo anu nompakatuvu tuda-tuda. 3:7 Topotuda bo topodundusi ledo masipato raparibavo. Anu nopoko, iamo ELOHIM, apa Iamo topompakatuvu tuda-tuda. 3:8 Topotuda bo topodundusi nasimbayu, bo ira simbo mantarima tambo nangoseaka kantamo pokarajaara mboto. 3:9 Apa kami bo i Apolos nosampokarajaa ante ELOHIM, bo komiumo nirapaka talua nu ELOHIM. Komiu muni nirapaka banua nu ELOHIM. 3:10 Yaku hii mpo topande novia banua. Lako ri kabelo rara nu ELOHIM, nianggatakaNa bo nipopompakuleNa yaku novia pandasi banua, bo tona ntanina nombabangu banua ri bavo nu pandasi haitu. Tapi simbo rabanguna pakabelo-belo. 3:11 Apa pandasi anu nipovia mamimo, haitumo i Yesus Kristus. Ledo ria pandasi ntanina. 3:12 Ane topokarajaa ka ELOHIM nabelo pokarajaana, ia namala rarapaka topovia banua anu nombabangu ante bulava, salaka, bo vatu nasuli ri bavo nu pandasi haitu. Ane topokarajaa ka ELOHIM ledo nabelo pokarajaana, ia namala rarapaka topovia banua anu nombabangu ante kayu bara jono bara kada mpae. 3:13 Rapana ane mapapu banua, tantu pareva nabelo nipake novia banua haitu maboli, tapi pareva ledo nabelo mapapu puramo. Ivesia muni ante pokarajaa ntopokarajaa ka ELOHIM. Kabelo nu pokarajaara saito-saito kana rapakalanto bara maipia tempo i Yesus makava mpanjili ri dunia. Pokarajaara haitu rauji nu ELOHIM ala malanto pokarajaara haitu bara mabelo bara ledo. 3:14 Ane nabelo pokarajaara rakita nu ELOHIM, topokarajaa haitu manggava tambo lako nte ELOHIM. 3:15 Tapi ane ledo nabelo pokarajaana rakita nu ELOHIM, ledo maria tambo radekei ka ia. Malipo tambona tapi karona masalama. Ia masimbayu mpo tona napapu banuana bo damo karona nggoo ledo nikande nu apu. 3:16 Sampesuvusampesuvu, ledo nisanimiu komiu nasimbayu mpo banua niponturo nu ELOHIM? Bo Nosa GasaNa nonturo ri tatangamiu. *3:16 ri tatangamiu ATAU: riara ntaimiu.* 3:17 Isema-sema mombagero banua niponturo nu ELOHIM haitu, ia kana rahuku nu ELOHIM, sabana banua haitu nagasa. Toramo! Komiumo banua haitu! 3:18 Nee mombabagiu karomiu mboto! Ane maria nte komiu tona nompekiri karona mboto napande ri panggita nu manusia, agina ia majadi madoyo ri panggita nu manusia ala ia mpuu-mpuu majadi mapande. 3:19 Apa anu nireke napande ri panggita nu manusia nadoyo ri panggita nu ELOHIM. Evamo nitulisi riara Buku Gasa ivei: "ELOHIM nompakanavu tona natau ante akalara mboto." (3:19 Ayub 5:13 )* 3:20 Bo naria tesa ntanina nanguli ivei: "Nisani nTupu ledo ria gunana pekiri ntona natau ri dunia." (3:20 Mazmur 94:11 )* 3:21 Jadi ane ivesia, tumo mangoe ka pakeni-pakenimiu ri dunia hitu. Kakanana pura-pura nidekei nu ELOHIM ka komiu majadi anumiu. 3:22 I Apolos, i Petrus, bo yaku nidekei nu ELOHIM ka komiu majadi topotulungi komiu. NidekeiNa muni katuvu nabaru ka komiu bo nikabasakaNa komiu lako ri kamate. Nuapa-nuapa naria riara dunia hitu, nuapa-nuapa najadi sii-sii bo nuapa-nuapa majadi bara maipia nipakatantu nu ELOHIM manggeni belo ka komiu. Pura-pura haitu bagiamiu, 3:23 bo komiu bagia i Kristus, bo i Kristus bagia nu ELOHIM.

1 Korintus 4

4:1 Jadi kami pakenimiu kana rarekemiu batua i Kristus. Kami hii niparasayaka nu ELOHIM mompatolele tesaNa anu dopa nisani ntodea ri dunia. 4:2 Bo anu nopoko ka batua, ira kana matutu mangoseaka parenta nu madikara. 4:3 Jadi bara maria nte komiu tona madota momparesa pokarajaa kami bo mompakatantu bara mabelo bara ledo. Tapi yaku hii, ledo kupeili bara komiu bara tona ntanina mombatangara yaku. Ledo muni kutangara karoku mboto. 4:4 Nabula raraku. Pangisaniku mboto, ledo naria anu masipato rapakasala riara nggatuvuku. Tapi ledo kabula raraku hitu mompakatantu yaku manoa ri panggita nu ELOHIM. Aga i Pue Yesus mamala mombabotusi bara nasala yaku bara ledo. 4:5 Jadi nee komiu masalisa mompakatantu sala ntona ane dopa nakava tempona. Popea sampe i Pue Yesus makava mpanjili ri dunia. Iamo mompakalanto pura-pura anu nitabuniaka ri kalandana sii-sii. Iamo mompakalanto mpengaya-ngaya patuju nitabuniaka riara ntai manusia. Ri tempo haitu, ELOHIM mombatoiya isema-sema masipato ratoiyaNa. 4:6 Sampesuvusampesuvuku, porapa nitesaku ri bavona nipambela ka kami bo i Apolos ala mantulungi komiu. Nialaku jonjo kami randua ala komiu mamala meguru nee meliu lako ri anu nitulisi riara Buku Gasa. Patujuku ala ledo malanga raramiu bo ledo mantoiya saito batua i Kristus bo manjalai batua ntanina. 4:7 Isema nanguli komiu nelabipa pade tona ntanina? Nuapa naria nte komiu anu ledo nidekei nTupu ka komiu? Jadi nakuya komiu nangoe-ngoe? Nisarumakamiu anu naria nte komiu asele mpoviamiu mboto? 4:8 Natantu nisarumakamiu nagana puramo nte komiu, nakalumanamo komiu riara mpengaya-ngaya. Nisarumakamiu komiu nomparenta mpo magaumo bo kami ledo. Mabelo mpuu ane makana komiu najadi magau, ala kami muni mamala momparenta mosangganinggani nte komiu! 4:9 Tapi kami dopa najadi magau ri dunia. Nangoseaka panggavaku, kami *suro-suro i Yesus nipajadi nu ELOHIM tona nelabi napakasi ri dunia. Kami nasimbayu mpo tona nikeni rahuku mate ri ngayo ntodea, apa kami nikanoto nu isi dunia pura-pura, nau manusia nau *malaeka-malaeka nTupu. 4:10 Kami nireke ntona todoyo sabana kami nangoseaka i Kristus. Tapi nangoseaka pekirimiu, komiumo topomparasaya nanoto! Kami nireke ntona nalente tapi nangoseaka pekirimiu, komiumo naroso! Kami nisalai ntona tapi komiu nitoiya ntona! 4:11 Sampe sii-sii kami nasaro naara tai bo nabai tambolo. Kami nopakea nte sanjia-njia, kami niboba ntona bo ledo ria ponturo nikaroo kami. 4:12 Kami nokarajaa ntamo ante pale kami mboto nangelo katuvua. Ane nipindasi ntona kami, kami nerapi ELOHIM mombadekei belo ka tona haitu. Ane nipandasa ntona kami, kami bate-batena nosabara. 4:13 Ane nisalai ntona kami, kami nesana ante tesa nalusu. Kami nipeinta mpo rumpu ri dunia hitu. Sampe sii-sii kami nipeinta mpo tai. 4:14 Sampesuvusampesuvuku, patujuku notulisi hitu ka komiu ledo mompakaeya komiu, tapi mompatuduki komiu mpo ana-anaku anu nipotoveku. 4:15 Apa nau nonjobu-njobu guru nompatuduki komiu mangoseaka i Kristus, ledo naria najadi tuamamiu. Aga yakumo najadi mpo tuamamiu sabana yaku anu paratama nanggeni Kareba Belo ka komiu bara ipia. 4:16 Yaku nompotove komiu mpo anaku mboto. Jadi haitu sampe yaku mpuu-mpuu merapi nte komiu, pasialamo pokaingguku. 4:17 Kutudu i Timotius tou nte komiu mombatulungi komiu mompasiala pokaingguku . Ia topomparasaya i Pue, bo ia mpo anaku mboto anu nipotoveku, bo ia namala raparasaya. Ia mompopatora ka komiu pokaingguku nangoseaka i Yesus Kristus, nasimbayu mpo nipatudukiku ka pura-pura topomparasaya i Yesus ri umba-umba ngata. 4:18 Naria bara sako-ndua komiu nalanga rara, sabana niulimiu yaku domo tou nte komiu. 4:19 Tapi ane rapodota nTupu, masalisa yaku tou nte komiu. Bo ane makava yaku, kupeinta mboto nuapa rapovia ntona nalanga rarana haitu. Kupeinta ira bara mpuu-mpuu nakuasa atau aga notesa nggoo. 4:20 Apa ane tona najadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM, kuasa nu ELOHIM rakita riara nggatuvuna, ledo aga tesa-tesa nggoo. 4:21 Jadi ane yaku tou nte komiu ri situ, umbana rapokonomiu? Paraluu yaku makava mompokarau komiu apa pokainggumiu dopa nabali? Atau yaku makava ante lusu rara bo asi mata apa nibalikimiumo pokainggumiu?

1 Korintus 5

5:1 Niepeku lelena naria saito komiu nokainggu nabuga ntoto. Ia nompogau berei ntuamana mboto. Iyapa tona ledo nomparasaya ELOHIM, ledo nokainggu nadaa ivehaitu! 5:2 Kakanana masipato mabuku raramiu bo maeya matamiu, bo masipato komiu mompopalai topogau haitu lako ri tatangamiu, domo radekei ia masiromu nte komiu mombasomba ELOHIM. Tapi ledo ivesia komiu. Komiu da nalanga raramiu, nau pokainggu roamiu ivesia! 5:3-4 Sii-sii yaku nakavao nte komiu, tapi pekiriku naria ri situ nte komiu. Nau karoku ledo ria ri situ nte komiu, yaku da nakuasa moparenta komiu. Jadi, ante kuasa nidekei nTuputa i Yesus ka yaku suroNa, nipakatantukumo pehuku anu masipato rapambela ka tona nokainggu nadaa ivehaitu. Jadi komiu kana masiromu mosanggani-nggani, bo pekiriku maria ri situ nte komiu. Ante kuasa nidekei nTuputa i Yesus ka kita, 5:5 kutudu komiu mombadekei tona haitu riara kuasa *Magau nu Seta. Povia ivesia ala karona rahuku *5:5 ala karona rahuku Tafsiran ntanina: ala karona rahuku sampe ia menonto nangoseaka dota rarana nadaa.* bo kaupuna nyawana rapakasalama tempo i Yesus makava mpanjili ri dunia. 5:6 Ledo masipato malanga raramiu bo mangoe ka pokainggu ivehaitu. Ledo nisanimiu tona nokainggu nadaa namala manggeni tona ntanina movia nadaa? Tona nokainggu nadaa nasimbayu mpo ragi sakide anu namala mompopenggamba pura-pura *gando. 5:7 Jadi tedeakamo ragi njaena, haitumo suvurakamo tona nokainggu nadaa, ala komiu majadi todea magasa nasimbayu mpo gando nabaru dopa nambela ragi. Bo komiu nagasa mami, apa i Kristus nipatesi mombasompo dosata nasimbayu mpo *ana bimba nipatesi ri *Posusa Paskah ntoYahudi. *5:7 Ri Posusa Paskah, toYahudi nantedeaka pura-pura ragi lako ri banuara, pade nangande roti anu ledo nipovia ante ragi. Nisambalera muni sangu bimba bo nikandera mantora tempo ELOHIM nombakabasaka ira lako ri pehuku anu nipambela ka toMesir nggaulu. Peinta Pesuvu 12.* 5:8 Sabana haitu, kita muni mosusa madamba. Kita kana mombatedaka ragi njae bo mangande roti ledo noragi. Batuana, kita kana menonto mokainggu nadosa bo matuvu ante pokainggu nabelo bo nanoa. 5:9 Riara suraku bara ipia nitulisiku nemo mosimporoa nte tona nokainggu nabuga. 5:10-11 Anu nipatujuku, nemo mosimporoa ante tona nangaku nomparasaya i Yesus, tano mai pokaingguna nabuga, nadoko, nompakande tupu-tupu ntanina, nanjalai tona ntanina, topanginu, atau topangangga. Nemo mosimporoa ante tona ivehaitu. Nau aga mangande mosanggani-nggani nemo! Patujuku ledo mombatagi komiu mosimporoa ante tona anu ledo nosisani ante ELOHIM bo nokainggu nabuga, anu ledo ria kabasa-basana manggava untu ka karona mboto, topebagiu, bo topompakande tupu-tupu ntanina. Ledo ira nipatujuku. Apa ane komiu ledo moroa nte tona nadosa ri dunia, natantu komiu kana molinja lako ri dunia hitu! 5:12-13 Ledo urusaku mombatangara tona ledo topomparasaya. ELOHIM mombatangara ira. Tapi kita kana mombatangara todea topomparasaya. Jadi evamo nitulisi riara Buku Gasa, "Popalaimo tona nadaa lako ri tatangamiu!" *5:12-13 Ulangan 13:5, 17:7*

1 Korintus 6

6:1 Berimba sampe sanu komiu nabia nompangadu sampesuvumiu sampomparasaya ri ngayo ntopotangara anu ledo nomparasaya i Yesus? Ane naria posinggarau, nakuya ledo nikenimiu parakaramiu ratangara ntodea nu ELOHIM? 6:2 Ledo nisanimiu kita todea nu ELOHIM mombatangara pura-pura tona ri dunia bara maipia? Jadi ane pura-pura tona ri dunia ratangaramiu, natantu rapakulemiumo mombatangara parakara-parakara nangaa ri tatangamiu mboto! 6:3 Ledo nisanimiu kita topomparasaya mombatangara *malaeka-malaeka nTupu bara maipia? Jadi ane rapakulemiu mombatangara malaeka, natantu rapakulemiu mompakaupu parakara biasa ri katuvumiu eo-eo. 6:4 Jadi ane maria parakara ivehaitu, rapokuya rakenimiu ratangara ntona anu ledo masipato mangurusi todea topomparasaya? 6:5 Niuliku ivesia ala maeya matamiu. Kakanana suga mariamo nte saito komiu nanoto anu nompakule mombatangara parakaramiu simbo topomparasaya. 6:6 Tapi ledo ivesia nipoviamiu. Komiu aga nosipangadu ntali sampesuvu sampomparasaya bo nanggeni parakara haitu ratangara ntona ledo topomparasaya i Yesus! 6:7 Parakara-parakara haitu, nemopa posipangadu, tandana komiu ledo nokainggu mpo topangoseaka i Yesus. Ane maria tona mombabagiu komiu atau mompakarugi komiu, dekeikamo! Aginapa komiu rabagiu atau rapakarugi ntona pade mompangadu sampesuvumiu sampomparasaya! 6:8 Tapi ledo ivesia nipoviamiu! Komiu mbotomo nombabagiu bo nompakarugi tona bo nipoviamiu muni ka sampesuvumiu sampomparasaya! 6:9 Jadi, ledo nisanimiu tona ledo nangoseaka dota nu ELOHIM ledo ntoto manggava bagia riara *Poparenta nu ELOHIM? Nee sampe komiu rabagiu! Tona nokainggu nabuga, tona nompakande tupu-tupu ntanina, tona nobualo, bo tona nompogau simbo langgai atau simbo mombine, ira pura-pura ledo ntoto manggava bagia riara Poparenta nu ELOHIM. 6:10 Ivesia muni ante topangangga, tona ledo ria kabasa-basana manggava untu ka karona mboto, tona nanginu sampe nalangu, tona nanjalai-lai roa, bo topeago. Ira muni ledo ntoto manggava bagia riara Poparenta nu ELOHIM. 6:11 Bara ipia bara sako-ndua komiu nokainggu ivesia muni. Tapi katuvumiu nipakagasa nu ELOHIM. Komiu najadi todeaNa nipatani ka Ia, bo komiu nipakanoa ri panggitaNa. Haitu pura-pura najadi ante kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM sabana komiu nomparasaya i Pue Yesus Kristus. 6:12 Sanu komiu nanguli kita mamala movia nuapa-nuapa nipodotata. Tapi panguliku ledo pura-pura pokainggu nanggeni belo ka kita. Nakana kita mamala movia nuapa-nuapa nipodotata, tapi ledo kupalamba karoku rakuasai nuapa-nuapa. 6:13 Sanu muni nanguli kandea nipasadia rakande, bo tailiko nipovia rapangisi kandea. Bo kandea bo tailiko rapakaropu nu ELOHIM pura bara maipia. Jadi, nisarumakamiu ledo makuya nuapa-nuapa rapoviata ante karota. Kakanana ledo ivesia. Karota ledo nipovia mompogau tona ledo bereita mboto. Tapi karota nipovia ala rapaketa movia dota i Pue. Iamo Tupu nu karota. 6:14 Bo karota ledo ratedaka nu ELOHIM. Ante kuasaNa mboto ELOHIM nompakatuvu mpanjili i Pue Yesus lako ri kamateNa, bo ivesia muni kita rapakatuvuNa mpanjili lako ri kamateta. 6:15 Ledo nisanimiu karota nasimbayu ante sipa nu karo i Kristus? Jadi ledo ntoto masipato kita mompake karota, anu nasimbayu ante sipa nu karo i Kristus, bo mompogau bajinga. 6:16 Ledo nisanimiu tona nompogau bajinga najadi saito ante ia? Nisanita apa nitulisi riara Buku Gasa ivei: " Ane tona moberei, ira randua majadi saito." (6:16 Kajadia 2:24 )* 6:17 Tapi isema-sema nomparasaya i Pue Yesus, najadi nosangu rara nte Ia. 6:18 Nemo mpuu rapogaumiu tona ledo bereimiu mboto! Apa dosa haitu ledo ria kasimbayuna. Isema-sema nompogau tona ledo bereina mboto, mpuu-mpuu nompakagero posangu rarana ante i Pue. *6:18 nompakagero posangu rarana nte i Pue: basa Yunani: novia dosa ka karona mboto.* 6:19 Ledo nisanimiu karomiu nasimbayu mpo banua petupu anu niponturo Nosa Gasa nu ELOHIM? Ia natetida riara ntaimiu. ELOHIM mboto nombadekei Nosa Gasa ka komiu. Iamo Tupu nu karomiu, ledo komiu mboto tupuna. 6:20 Komiu nitolosi nu ELOHIM bo nibayariNa pakaupumo. Haitumo sabana komiu masipato matuvu ante pokainggu nabelo ala ELOHIM rabila.

1 Korintus 7

7:1 Hitupa yaku madota mesanaka pompekutanamiu anu nitulisimiu riara sura. Ane langgai ledo moberei, nabelo. 7:2 Tapi nabelopa ane langgai simbo maria bereina mboto, bo mombine simbo maria bereina mboto ala ledo rapesori mogau sala. 7:3 Berei langgai kana mangoseaka dota bereina mombine mosampaturu, bo ivesia muni berei mombine. 7:4 Sabana ledo aga berei mombine nakuasa mompakatantu nuapa rapovia ri karona mboto, tapi bereina langgai muni. Bo ivesia muni ledo aga berei langgai nakuasa mompakatantu nuapa rapovia ri karona mboto, tapi bereina mombine muni. 7:5 Nee mogaa mosampaturu ane ledo ria posimpoiyomiu njamboko. Ane rapana komiu mangelo loga mosambaya, ledo makuya komiu mogaa mosampaturu bara sakuya kasaena ane raposimpoiyomiu njamboko. Tapi ane maupumo tempo nipakatantu haitu, komiu kana manjili mosampaturu ala nee komiu rapesori *Magau nu Seta mogau sala sabana komiu ledo mamala mantaamaka dota raramiu. 7:6 Tesaku hitu ledo parenta, tapi ane tona njamboko nosimpoiyo ledo mosampaturu bara sakuya kasaena, namala, ledo nakuya. 7:7 Kakanana nipokonokupa ane pura-pura tona maloa mpo yaku. Tapi pura-pura tona nidekeika pompakulena mboto lako nte ELOHIM. Naria tona nompakule matuvu maloa sampe mamate, tapi naria ntanina ledo nidekeika pompakule haitu. 7:8 Kapolana, ane tona dopa noberei *7:8 tona dopa noberei: Tafsiran ntanina: tobalu.* bo timbala-timbala, nabelopa ane ira matuvu maloa masimbayu mpo yaku. 7:9 Tapi ane ledo rapakulera mantaamaka dotara, agina moberei. Apa nabelopa moberei pade mandasa mantamaaka dota moberei. 7:10 Ivei parentaku ka komiu topoberei. Pepatuduki hitu ledo lako nte yaku mboto, tapi tesa i Pue Yesus. Berei mombine ledo mamala mogaa ante bereina langgai. 7:11 Tapi ane rapana ia mogaa, domo mamala ia moberei. Ia kana maroo matuvu maloa atau manjili mpanjili nte bereina langgai. Bo berei langgai ledo mamala mogaa nte bereina mombine. 7:12 Bo iveimo pepatudukiku ka tona ntanina haitumo, tona noberei nte tona ledo topomparasaya i Kristus . Pepatuduki hitu lako nte yaku mboto, ledo ria parenta niuli i Pue Yesus bara ipia ri dunia. Ane naria langgai topomparasaya bo bereina mombine ledo nomparasaya i Kristus, tapi mombine haitu madota maroo matuvu mosanggani-nggani nte ia, langgai haitu ledo mamala mogaa nte bereina. 7:13 Bo ane naria mombine topomparasaya bo bereina langgai ledo nomparasaya i Kristus, tapi langgai haitu madota maroo matuvu mosanggani-nggani ante ia, mombine haitu ledo mamala mogaa ante bereina haitu. 7:14 Apa ana-anara nireke bagia nu ELOHIM sabana saito totuara nomparasaya i Kristus. Bereina anu ledo nomparasaya i Kristus nireke bagia nu ELOHIM sabana bereina topomparasaya. Ane ledo ivesia, ana-anara masimbayu mpo ana-ana ntona ledo nomparasaya. 7:15 Tapi ane berei langgai atau berei mombine anu ledo nomparasaya i Kristus madota mogaa ante bereina topomparasaya, nee ratagi ira mogaa. Ane ivesia, berei langgai atau mombine topomparasaya domo nipou ada poberei, apa ELOHIM madota ala komiu matuvu mosinggabelo. 7:16 Tapi dopa nisanimiu anu majadi. Bara berei mombine topomparasaya mamala manggeni bereina langgai momparasaya i Kristus bo rapakasalama. Bara berei langgai topomparasaya mamala manggeni bereina mombine momparasaya bo rapakasalama. 7:17 Pura-pura tona kana matuvu nangoseaka pantuu i Pue Yesus ka ia. Pura-pura kana matuvu batena mpo tempo ia nipokio nu ELOHIM momparasaya i Kristus. Haitumo atura nipatudukiku ka pura-pura topomparasaya. 7:18 Jonjona, ane *toYahudi anu *nisuna tempo ia nipokio nu ELOHIM majadi topomparasaya i Kristus, nee ia mompasimbuku mompakalipo tanda posuna haitu. Ivesia muni ane tona dopa nisuna tempo ia nipokio nu ELOHIM majadi topomparasaya i Kristus, nee ia merapi rasuna. 7:19 Apa ledo ria gunana ane kita mangoseaka *ada posuna bo ledo muni naria gunana ane kita ledo mangoseaka ada haitu. Anu noguna ntoto, haitumo, mangoseaka parenta-parenta nu ELOHIM. 7:20 Pura-pura tona kana matuvu batena mpo tempo ia nipokio nu ELOHIM majadi topomparasaya i Kristus. 7:21 Ane komiu najadi batua tempo komiu nipokio nu ELOHIM, nee masusa raramiu mompekirika haitu, ledo nakuya komiu najadi batua. Tapi ane rakavamiu loga makabasaka lako ri pepobatua, aginamo komiu makabasaka. 7:22 Toramo! Tona anu najadi batua tempo ia nipokio majadi topomparasaya i Yesus, naupa ia batua tapi nikabasaka i Pue Yesusmo ia lako ri dosana. Bo tona ledo nipobatua tempo ia nipokio nu ELOHIM, ia najadi mpo batua sabana ia nekou nte i Kristus. 7:23 Toramo! Komiu nitolosi nu ELOHIM bo nibayariNa pakaupu. Sabana haitu, nee sampe komiu majadi batua nu manusia. 7:24 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nau bara berimba pantuu ka komiu tempo komiu nipokio majadi topomparasaya i Kristus, komiu kana batena matuvu mosanggani-nggani ante ELOHIM riara nggatuvu nituu ka komiu. 7:25 Ane pompekutanamiu ka tona dopa noberei, *7:25 Tona dopa noberei: Tafsiran ntanina: randaa-randaa.* ledo ria parenta lako nte i Pue Yesus. Tapi kutesa ka komiu panggavaku mboto. Bo tesaku hitu masipato raparasayamiu sabana pompakule nidekei nTupu ka yaku lako ri pompotoveNa. 7:26 Jadi ivei panggavaku: nantora mpengaya-ngaya pepandasa nirasai ntopomparasaya sii-sii, nabelopa ane katuvumiu ledo rabalikimiu. 7:27 Rapana, ane komiu nobereimo, nemo raelomiu dala mogaa ante bereimiu. Ane komiu dopa noberei, domo mangelo poberei. 7:28 Tapi ane rapana komiu moberei, haitu ledo madosa. Bo ane randaa moberei ledo rapodosana. Tapi toramo, topoberei tantu mantingayo mpengaya-ngaya kasusa riara nggatuvura. Bo anu kupodota ala komiu ledo rapambela kasusa haitu. 7:29 Sampesuvu-sampesuvuku, patujuku ivei: kita topomparasaya kana mantora tempota domo masae. Jadi nompamula sii-sii tona nobereimo nee aga mompekirika bereina. 7:30 Bo tona notumangi ante susa rara, nee aga mompekirika kasusa rarana. Tona nadamba nemo aga mompekirika kadamba nu rarana. Tona nopagoli nemo aga mompekirika balu-baluna. 7:31 Bo tona nompasimbuku mbara-mbara dunia hitu nemo aga mompekirika mbara-mbarana. Apa dunia nisanita sii-sii, domo masae malipo. 7:32 Anu nipodotaku ala komiu matuvu ledo masesa rara. Tona dopa noberei namala mompakasangu pekirina ka pokarajaa i Pue. Nipekirikana berimba ia mamala mompakadamba rara i Pue. 7:33 Tapi tona nobereimo kana mompekirika mpengaya-ngaya ri dunia hitu. Ia kana mompekirika berimba ia mompakadamba rara bereina mombine 7:34 sampe pekirina matebagi-bagi. Mombine-mombine domo noberei bo randaa-randaa namala mompakasangu pekirira ka i Pue. Nipekirikara berimba katuvura bo pekiri rara ntaira mamala magasa ri panggita nu ELOHIM. Tapi mombine-mombine nobereimo kana mompekirika mpengaya-ngaya ri dunia hitu. Kana rapekirikara berimba mompakadamba rara bereina langgai. 7:35 Yaku notesa ivesia ka komiu ala mantulungi komiu, ledo ala mompandasa komiu ante mpengaya-ngaya atura. Tapi patujuku ala komiu movia anu nakana bo masipato ri panggita nu ELOHIM, bo ala komiu maroo mangoseaka i Pue ante pekiri ledo matebagi-bagi. 7:36 Ane maria langgai nompekirika pokaingguna domo masipato nte tengeana, bo tengeana haitu nantambaimo umuruna *7:36 tengeana haitu nantambaimo umururna ATAU: ia domo nompakule nantaamaka dota nu rarana moberei .* sampe nirasaina ira kana moberei, agina ia movia anu nipodotana haitu. Agina ira moberei, haitu ledo rapodosana. 7:37 Tapi ane maria langgai nompekiri nabelopa ia ledo mompoberei tengeana, bo ane katantuna haitu nipoviana mboto bo ledo nipasuu ntona, bo ane ia mamala mombakuasai dotana, nabelopa ia ledo moberei. 7:38 Jadi langgai anu mompoberei tengeana novia anu nabelo, tapi langgai ledo mompobereina novia anu nelabipa kabelona. 7:39 Mombine anu nobereimo nikingisi nu ada poberei ane bereina langgai da natuvu. Tapi ane bereina langgai namatemo ia mamala rapoberei nu langgai ntanina anu nipokonona. Tapi ia kana moberei ante langgai anu nomparasaya i Pue Yesus. 7:40 Nangoseaka panggavaku, masanapa ia ane ledo moberei mpanjili. Nau panggavaku mboto, niparasayaku Nosa Gasa nanggeniaka yaku.

1 Korintus 8

8:1 Kapolana, nipekutanamiu kandea nipakande ka tupu-tupu ntanina. Nakana mami niulimiu kita pura-pura napande. Nisanita ledo ria tupu ntanina aga ELOHIM. Tapi kuuli ka komiu, kapande nompakalanga rarata. Aginapa mompotove roa sabana pepotove nompakaroso rara ntona. 8:2 Isema-sema nompekiri nadeamo nisanina, kakanana dopa nisanina mpuu anu masipato rasanina. 8:3 Tapi isema-sema mpuu-mpuu nompotove ELOHIM, ia niposisani nu ELOHIM. 8:4 Jadi ane motesa kandea nipakande ka tupu-tupu ntanina, nisanitamo *pinoito nogambara anu ledo nakana. Bo nisanita muni ELOHIM aga saito, ledo ria ntanina. 8:5 Naria mamimo mpengaya-ngaya anu nisomba nu manusia, anu niuli tupu bo karampua nau ri langi nau ri tana. 8:6 Tapi ane kita topomparasaya, nisanita aga saito ELOHIM nakana. Iamo Tuamata anu nompajadi pura-pura anu naria ri dunia. Iamo nombadekei katuvu ka kita ala kita mombasomba Ia. Bo aga saito Tuputa, i Yesus Kristus anu nipopale nu ELOHIM nompajadi pura-pura anu naria, bo lako nte Ia sampe natuvu kita. 8:7 Tapi naupa ivesia, ledo pura-pura topomparasaya nangisani anu haitu. Dopame ira nomparasaya i Kristus, sanu topomparasaya nabiasa nompakande tupu-tupu ntanina. Jadi sampe sii-sii ane rakandera kandea anu nipakande ka tupu-tupu ntanina, kandea haitu nirekera mpuu-mpuu kandea nu tupu-tupu haitu. Ane mangande kandea haitu, nirasaira nadosa, apa dopa naroso pomparasayara. 8:8 Kandea ledo ntoto mantambai posinggabelota nte ELOHIM bo ledo muni mogaaraka kita lako nte ELOHIM. Ane r akandeta, ledo mauntu kita. Bo ane ledo rakandeta, ledo muni marugi. 8:9 Tapi sampesuvu-sampesuvu, pakabelo-belo! Nau nisanimiu ledo makuya mangande kandea haitu, nee sampe tona anu dopa naroso pomparasayana rapakenimiu mangande kandea haitu, sampe ia manavu riara dosa. 8:10 Patujuku ivei: Nisanimiu ledo nakuya mangande kandea haitu. Tapi rapana, komiu hau mangande ri banua pesomba ka *viata, bo rakita ntona anu dopa naroso pomparasayana. Natantumo ia muni mabia mangande kandea nipesomba ka viata atau tupu-tupu ntanina haitu. 8:11 Kaupuna, anu nisanimiu haitu nompakagero pomparasayana apa nituntunina komiu novia anu nirasaina nadosa. Tano mai ia sampesuvumiu sampomparasaya anu nitolo ante raa i Kristus. 8:12 Pokainggumiu ante sampesuvumiu haitu nasala sabana pokainggumiu nanggeni ia novia anu nirasaina nadosa sabana pomparasayana dopa naroso. Bo pokainggumiu haitu nadosa ri panggita i Kristus. 8:13 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, ane kandea anu nikandeku mompakagero pomparasaya nu sampesuvuku, domo kukande kandea haitu ala nee yaku mompakagero pomparasayana.

1 Korintus 9

9:1 Yaku hii nakuasa novia nuapa-nuapa nipodotaku. Yaku hii suro i Yesus. Yaku mboto nanggita Tuputa i Yesus. Bo komiu mbotomo asele pokarajaa nipoviaku ka i Pue. 9:2 Nau ri panggita ntona ntanina yaku ledo nireke suro i Pue Yesus, natantu kana rarekemiumo yaku suroNa mami! Pomparasayamiu i Pue Yesusmo nompakalanto yaku hii mpuu-mpuu suroNa. 9:3 Ane maria tona mompakasala yaku sabana pokaingguku mpo suro i Pue, ivei pesanaku: 9:4 Kami *suro i Yesus natantumo masipato mantarima kandea bo panginu lako nte todea topomparasaya. 9:5 Natantumo kami muni masipato moberei nte topomparasaya bo manggeni berei kami mosanggani-nggani riara polipa kami, nasimbayu mpo anu nipovia nu suro-suro ntanina bo sampesuvu-sampesuvu i Pue Yesus mboto bo i Petrus. 9:6 Atau nisarumakamiu aga yaku bo i Barnabas kana mokarajaa ante pale kami mboto mompaelo? Ledo masipato kami muni ratande ntodea topomparasaya? 9:7 Natantu ledo ria saitoa tantara nombatanggu katuvuna mboto tempo posieva. Katuvuna kana ratanggu pakenina. Topokarajaa talua *anggur masipato mangande asele ntaluana. Bo topoevu tovau atau bimba masipato manginu susu lako ri binatana. 9:8 Porapa haitu lako ri katuvuta eo-eo. Tapi naria muni pepatuduki nasimbayu riara Atura-atura agama Yahudi. 9:9 Riara Buku Atura Agama nitulisi Nabi Musa, nitulisi ivei: "Nee mombaramu sumba nu japi tempo mantulungi tupuna moini pae. Palambakamo rakandena sakide pae!" *9:9 Ulangan 25:4* Jadi berimba nitaseremiu, aga japi nipariara nu ELOHIM? 9:10 Natantu kitamo nipatujuNa ante tesa haitu! Tesa haitu nitulisi rarapaka katuvuta manusia. Topopajeko bo topomporo kana mokarajaa ante manjarumaka mantarima sabagia lako ri asele ntana nikarajaara haitu. 9:11 Kami *suro-suro i Yesus nombasavu Tesa nu ELOHIM riara ntaimiu. Jadi, ledo masipato kami manjarumaka petanggumiu sakide? 9:12 Iyapa guru-guru ntanina masipato manjarumaka petanggumiu, nemopa kami! Tapi kami ledo sanggania nerapi petulungi haitu. Kami aga nombatidamaka riara mpengaya-ngaya kasusa ala ledo mompakantamo tona mombatanggu katuvua kami sampe mombalava ira mantarima Kareba Belo i Kristus. 9:13 Natantu nisanimiumo topokarajaa ri *Banua nu ELOHIM nanggava kandeara lako ri pesomba nipesomba ka Tupu ri Banua nu ELOHIM haitu. Bo tona nombatulungi todea nanggeni pesombara ri lanta pesomba nanggava sabagia lako ri anu nipesomba haitu. 9:14 Ivesia muni i Pue Yesus nompakatantu ala topanggeni Kareba Belo matuvu lako ri petulungi ntona anu nantarima Kareba Belo haitu. 9:15 Tapi nau naria nturoku merapi ivesia, ledo sanggania niperapiku ratanggumiu. Bo ledo muni nitulisiku sura hitu ala komiu mompamula mombatanggu katuvuku! Nadamba raraku sabana dopa niperapiku nte komiu bo aginapa yaku mamate pade kadambaku haitu rapakalipo ntona! 9:16 Apa ane yaku mompatolele Kareba Belo, ledo masipato yaku mangoe bo mompakalanga rara, sabana yaku nisuro nu ELOHIM mompatolelena. Mandasa yaku ane ledo kupatolele Kareba Belo! 9:17 Ane rapana dotaku mboto mompatolele Kareba haitu, tantu masipato yaku manggava tambo. Tapi ledo ivesia yaku. Yaku nompatolele Kareba Belo, ledo lako ri dotaku mboto. Bara kupodota bara ledo, kana kupatolele Kareba Belo apa haitumo pokarajaa niparasaya nu ELOHIM ka yaku. 9:18 Jadi nuapa tamboku? Nadamba raraku nompatolele Kareba Belo ledo nerapi gaji bo ledo muni nerapi petulungi anu masipato kutarima lako ri pokarajaaku nompatolele Kareba Belo. Kadambaku haitumo nirekeku tamboku. 9:19 Yaku hii ledo batua ntona, namala natuvu nangoseaka dotaku mboto. Tapi nitunggaiku natuvu mpo batua ka pura-pura tona. Nipoviaku ivesia ala madea mpuu tona kukeni momparasaya i Yesus. 9:20 Jonjona, ane yaku nosanggani-nggani nte toYahudi, yaku nokainggu mpo toYahudi. Ane yaku nosanggani-nggani nte tona anu nangoseaka Atura-atura agama Yahudi, yaku nangoseaka Atura-atura haitu naupa yaku mboto domo nipou nu Atura-atura haitu. Patujuku ala mamala kukeni ira momparasaya i Yesus. 9:21 Ivesia muni ane yaku nosanggani-nggani nte tona ledo nisanina Atura-atura agama Yahudi, yaku nokainggu mpo tona ledo nangisani Atura-atura haitu. Patujuku ala mamala kukeni ira momparasaya i Yesus. Tapi nee rauli yaku ledo nangoseaka parenta-parenta nu ELOHIM, apa yaku hii mpuu-mpuu nangoseaka parenta-parenta i Kristus! 9:22 Ane yaku nosanggani-nggani nte tona ledo naroso pomparasayana, yaku najadi nasimbayu mpo ira ala yaku mamala mantulungi mompakaroso pomparasayara. Yaku nangoseaka mpengaya-ngaya pokainggu bo kabiasa ntona ala yaku mamala manggeni sanu ira momparasaya. 9:23 Haitu pura-pura nipoviaku ala madea mpuu tona momparasaya Kareba Belo bo ala yaku mboto manggava belo nijanji ri Kareba Belo haitu. 9:24 Natantu nisanimiumo ri posilumba, pura-pura topangova mangova, tapi aga saito nanggava hadia padagi. Jadi komiu muni kana mokainggu mpo topangova: pasimbukumo ante mpuu-mpuu rara ala rakavamiu hadia. 9:25 Tona nantuntuni posilumba kana meguru mombakuasai karona mboto riara mpengaya-ngaya. Rapoviana ivesia ala manggava hadia padagi anu ledo mainti, haitumo sangaya talidangga bunga anu aga sampalai malelemo. Tapi kita hitu neguru mombakuasai karota ala rakavata hadia mainti sampe ri kasae-saena. 9:26 Jadi haitumo sabana yaku ledo nangova sambara. Yaku ledo nojaguru mpo tona aga nombajaguru luona. 9:27 Tapi yaku neguru nombakuasai karoku mboto ala ledo mangoseaka dota raraku nadaa, mbelaka maupu kupatolele Kareba Belo ka tona ntanina, yaku mboto ledo manggava hadia.

1 Korintus 10

10:1 Sampesuvu-sampesuvuku, toramo anu najadi ante totuata nggaulu tempo ira nangoseaka Nabi *Musa. Ira pura-pura nilenduti nu tinja kulimu tandana ELOHIM nosanggani-nggani nte ira, bo pura-pura ira nasalama nombavote *Tasi Lei. *10:1 Peinta Pesuvu 14:19-22 Tasi Lei nasimbayu nte Tasi Siroyo.* 10:2 Ira pura-pura nilenduti nu kulimu bo noliu rantasi, nangoseaka i Musa. *10:2 nilenduti nu kulimu bo noliu rantasi . Basa Yunani: ira nidiu riara kulimu bo tasi, tandana ira topangoseaka i Musa.* Ivesia muni kita nidiu tandana kita topangoseaka i Yesus. 10:3-4 Ira pura-pura nangande kandea nasimbayu, anu nidekei nu ELOHIM ante kuasaNa. Bo ira pura-pura nanginu uve nasimbayu, anu nipopoili nu ELOHIM lako ri vatu. Bo vatu haitu nirapaka i Kristus mboto anu naria nosanggani-nggani nte ira. *10:3-4 Pesuvu 16:4, 35; 17:5-6, Bilangan 20:7-11* 10:5 Tapi naupa nadea belo nidekei nTupu ka ira, nadea ira ledo nipodamba nu ELOHIM sampe ira nipakamate nggalako dala ri karava bai. 10:6 Haitu pura-pura najadi jonjo mompopatora ka kita ala kita nee maino ka anu nadaa mpo anu nipovia ntotuata haitu. 10:7 Jadi nee kita metupu nte tupu-tupu ntanina mpo anu nipovia roara ntanina. Riara Buku Gasa naria nitulisi pokainggura tempo nombasomba japi bulava haitu ivei: "Todea haitu nonturo nangande nompebasa, nanginu, nosusa-susa sampe nadea poviara ledo masipato." (10:7 Pesuvu 32:6 )* * 10:8 Nee kita mosimpogau ante tona ledo bereita mboto mpo anu nipovia roara ntanina. Toramo! Riara saeo, ropulu bo talu-njobu ira namate singgani-nggani *10:8 Bilangan 25:1-9* sabana poviara haitu. 10:9 Nee kita mangopa rau nTupu mpo anu nipovia roara ntanina sampe ira namate niteo nu ule! *10:9 Bilangan 21:4-7; Mazmur 78:18* 10:10 Bo nee kita mongau mpo pongau roara ntanina. Topongau haitu nipatesi nu *malaeka kamatea. *10:10 Bilangan 14:1-38; 16:41* 10:11 Haitu pura-pura najadi nte ira ala mompopatora ka tona ntanina. Bo kajadia-kajadia haitu nitulisi riara Buku Gasa ala majadi pepatora ka kita anu natuvu sii-sii ri tempo napara kaupu nu dunia. 10:12 Jadi isema-sema nompekiri narosomo pomparasayana bo ledo mamala rapesori, pakabelo-belo! Nee sampe ia muni manavu riara dosa! 10:13 Pura-pura pesori anu nambela komiu nasimbayu ante pesoripesori anu nipambela ka pura-pura manusia. Tapi ELOHIM namala raparasaya mantulungi komiu. Ledo rapalambaNa komiu rapesori ante pesori anu melabi lako ri pompakulemiu. Tempo komiu rapesori, Ia mompopaisani dala ka komiu ala komiu maroso bo maroo raramiu mombatidamaka riara pesori haitu. 10:14 Jadi sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, haitumo sabana kuuli ka komiu, nee mpuu metupu nte tupu-tupu ntanina. 10:15 Komiu tona napande, jadi coba taseremiu mboto tesaku hitu bara nakana bara ledo. 10:16 Tempo kita nanginu uve *anggur nantora raa i Kristus natiti ri *kayu salib, niulita tarima kasi ka ELOHIM bo nanginu sanggani-nggani. Haitu tandana kita todea i Kristus anu nitolosiNa ante raaNa. Bo tempo kita notubi-tubi *roti bo nangande nosangganinggani nantora kamate i Kristus, haitu tandana kita bagia nu karo i Kristus. 10:17 Nau kita nadea, kita pura-pura najadi sangu karo sabana roti sangu haitu nikandeta nosanggani-nggani. 10:18 Pekiri munimo kabiasa *ntoYahudi. Ira nasiromu nangande sabagia kandea nipesomba ka ELOHIM ri *lanta pesomba. Isema-sema nangande kandea haitu, nireke ia muni nombasomba ELOHIM nosanggani-nggani nte topesomba. Ane ivesia, tantu isema-sema nangande kandea nipesomba ka tupu ntanina, nireke ia muni nombasomba tupu ntanina haitu. 10:19 Jadi nuapa patuju ntesaku hitu? Panguliku nakana tupu-tupu ntanina haitu? Naria gunana kandea nipakandeka tupu-tupu ntanina? Natantu ledo! 10:20 Tapi patujuku ivei: Kandea nipakande ntona ka tupu-tupu ntanina kakanana nipakande ka *seta-seta, ledo nipakande ka ELOHIM. Bo patujuku ala komiu ledo mosanggani-nggani mantuntuni tona nombasomba seta-seta. 10:21 Ledo ntoto masipato komiu manginu uve anggur mantora kamate i Pue Yesus bo rainumiu muni panginu ri posusa mombabila seta-seta. Ledo ntoto masipato komiu monturo mangande *roti mantora kamate i Pue Yesus, bo rakandemiu muni kandea ri posusa pombabila seta-seta. 10:22 Kita aga mombaopa rau rara nTupu ane ratuntunita toposomba seta-seta! Atau nisarumakamiu kita nakuasapa pade Tupu? 10:23 Yaku namala novia nuapa-nuapa nipodotaku, tapi ledo pura-pura nanggeni belo ka yaku. Yaku namala novia nuapa-nuapa nipodotaku, tapi ledo pura-pura mompakaroso rara ntodea topomparasaya. 10:24 Nee aga mompekirika kabelo karomiu mboto, tapi pekirika muni kabelo ntona ntanina. 10:25 Komiu mamala mangande mpengaya-ngaya bau nipobalu ri potomu. Ledo paraluu rapekutanamiu bau haitu bara nipesomba ka tupu-tupu ntanina. Ledo paraluu monggai-nggai raramiu nompekirika bara nasala mangande bara ledo. 10:26 Apa riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Njumangu dunia bo pura-pura isina anu nTupu." (10:26 Mazmur 24:1 ) 10:27 Ane komiu ragaga ntona ledo topomparasaya mangande ri banuana, bo komiu madota mangande ante ia, kandemo nuapa-nuapa ratibo ka komiu. Ledo paraluu rapekutana kandea haitu bara nipakande ka tupu-tupu ntanina. Ledo paraluu monggai-nggai raramiu mompekirika bara nasala bara ledo. 10:28 Tapi ane maria tona manguli ka komiu, "Kandea hitu nipakande ka tupu-tupu ntanina," nee rakandemiu kandea haitu ala ledo monggai rara nu roa mompekirika bara nasala bara ledo. 10:29 Patujuku, ledo ponggai raramiu nipekiriku tapi ponggai rara nu roa. Tapi bara maria tona manguli, "Nakuya dotaku mamala ralava ntona ntanina? 10:30 Ane kuuli tarima kasi ka ELOHIM dopame kukande kandea haitu, nakuya rapakasala ntona yaku?" 10:31 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nuapa-nuapa rapoviamiu, nau mangande nau manginu, nau povia ntanina, povia puramo ala ELOHIM rabila bo ratoiya. 10:32 Nee sampe pokainggumiu manggeni tona ntanina manavu riara dosa, nau toYahudi nau tona ledo toYahudi, nau todea topomparasaya ELOHIM. 10:33 Yaku mboto nompasimbuku matuvu mompakadamba pura-pura rara ntona riara mpengaya-ngaya pokaingguku. Yaku ledo aga nompekirika kabelo karoku mboto tapi yaku nompekirika kabelo ntona pura-pura, ala ira pura-pura mamala rapakasalama.

1 Korintus 11

11:1 Jadi pasialamo pokaingguku nasimbayu mpo yaku mboto nompasiala pokainggu i Kristus. 11:2 Sampesuvu-sampesuvu, yaku nantoiya komiu sabana komiu batena nantora yaku riara mpengaya-ngaya, bo komiu naroo nangoseaka pepatuduki nipatudukiku ka komiu. 11:3 Tapi hitu paraluu rasanimiu: langgai pakeni nu bereina mombine, i Kristus pakeni nu langgai, bo ELOHIM pakeni i Kristus. 11:4 Jadi ane riara kasiromumiu naria langgai nosambaya atau nompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM bo nibonggona balenggana, ia ledo nombabila i Kristus, pakenina. *11:4 Tempo haitu, langgai nolelaka pobonggo balenggana tempo netupu, tandana ia nombabila bo natundu nte tupuna.* 11:5 Bo ane riara kasiromumiu naria mombine nosambaya atau nompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM bo ledo nibonggona balenggana, ledo nabelo. Apa nangoseaka kabiasata, mombine ledo nombabonggo balenggana ledo nombabila bereina langgai pakenina. Ledo ria posisalana mombine haitu ante mombine nigau buluana tandana ledo ria eya nu matana. *11:5 Nantuntuni kabiasa ntona tempo haitu, mombine kana nombabonggo balengga ane nesuvu. Aga mombine nasavidu ledo nombabonggo balenggana.* 11:6 Ane mombine ledo madota mombabonggo balenggana, aginamo ragausi buluana. Tapi ane maeya matana buluana ragau, agina rabonggona balenggana. 11:7 Ledo masipato langgai mombabonggo balenggana tempo nosambaya atau nompasimbayu tesa nu ELOHIM, sabana ia nipajadi mpo polenje nu ELOHIM mboto ala kaoge nu ELOHIM rakita. Tapi mombine nipajadi ala kaoge nu langgai rakita. 11:8 Apa ri pamulana langgai ledo nipajadi lako ri mombine, tapi mombine nipajadi lako ri langgai. 11:9 Bo ivesia muni mombine nipajadi nu ELOHIM ala maria roa nu langgai, ledo langgai nipajadi ala maria roa nu mombine. 11:10 Haitu sampe mombine masipato mombabonggo balenggana tandana ia nekou nte bereina langgai, *11:10 tandana ia nekou ante bereina langgai Tafsiran ntanina: tandana naria nturona nosambaya bo nompakasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM, ATAU: tandana ia nombakuasai karona mboto.* bo muni sabana pokaingguna haitu rakita nu *malaeka-malaeka nTupu. 11:11 Tapi toramo! Riara nggatuvuta topomparasaya i Pue Yesus, langgai bo mombine nosiparaluu. 11:12 Naupa ri pamulana mombine nipajadi lako ri karo langgai, hitupa pura-pura langgai nipoanaka nu mombine. Bo pura-pura langgai bo mombine nopuna lako nte ELOHIM. 11:13 Pekirimiu mbotomo. Masipato mombine mosambaya ka ELOHIM riara kasiromumiu ante balengga ledo nibonggo? Natantu ledo. 11:14 Nangoseaka kabiasa naria nte kita mboto, nisanita ane langgai nandoe buluana, haitu nepakaeya. 11:15 Tapi ane mombine nandoe buluana, haitu nompakagaya ia. Apa mombine nipopobulua rapotutui balenggana. 11:16 Ane maria tona madota mosinjanaika pepatuduki hitu, aga sangaya kuuli ka ira: Ledo ria kabiasa ntanina nioseaka kami bo pura-pura todea topomparasaya ELOHIM. 11:17 Kapolana, naria bara sako-ngaya kuuli ka komiu. Tapi ledo mpuu kutoiya pokainggumiu. Sabana, ane komiu nasiromu nosanggani-nggani mombasomba ELOHIM, kasiromumiu haitu ledo nanggeni belo ka komiu, tapi aga nanggeni daa. 11:18 Paratama, niepeku ane komiu nasiromu, komiu natebagi-bagi bo nosinjanai. Bo tantu nakana sanu kareba haitu. 11:19 Komiu kana matebagi-bagi mami ala rasani isema komiu mpuu-mpuu nangoseaka i Yesus! 11:20 Tempo komiu nasiromu mosanggani-nggani, pokainggumiu ledo masipato ka tona masiromu mangande *roti bo manginu uve anggur mantora kamate i Pue Yesus. 11:21 Apa ane komiu nangande, komiu aga nompago mangala kandeamiu bo panginumiu mboto bo ledo nompopea roa sampe naria tona ledo nanggava kandea nuapa-nuapa, bo naria ntanina aga nanginu sampe nalangu. 11:22 Nakuya ivesia? Ledo ria banuamiu mboto rapangandemiu bo rapanginumiu? Nakuya komiu nompandaente kasiromu ntodea topomparasaya ELOHIM? Nakuya komiu nompakaeya tona ledo nompakule manggeni kandea ri kasiromu haitu? Nuapa masipato kuuli ka komiu? Masipato kutoiya pokainggumiu haitu? Natantu ledo! Ledo ntoto masipato kutoiya pokainggumiu tutu! 11:23 Nipatudukikumo ka komiu bara ipia batuana nangande bo nanginu nosanggani-nggani mantora kamate i Yesus. Pepatuduki haitu nitarimaku lako nte i Pue Yesus mboto. Bongi i Pue Yesus nipobalu ka baliNa, nialaNa roti, 11:24 bo niuliNa tarima kasi ka ELOHIM. Naupu haitu nitubi-tubiNa roti haitu bo niuliNa, "Roti hitu karoKu Kudekei mombatolosi komiu. Kandemo roti hitu mantora Yaku." 11:25 Bo ivesia muni naupu ira nangande, nialaNa saboda uve anggur bo niuliNa, "Panginu hitu tandana Pojanji nu ELOHIM nabaru rapakaasa ante raaKu. Nggani-nggani komiu manginu panginu ada hitu, inumo rapombatora Yaku." 11:26 Apa nggani-nggani komiu mangande roti bo manginu uve anggur hitu, komiu mompatolele kareba kamate i Pue Yesus sampe Ia makava mpanjili ri dunia hitu. 11:27 Jadi, isema-sema nangande roti atau nanginu uve anggur i Pue Yesus ante pekiri ledo masipato, ia nadosamo ri ngayo i Pue Yesus sabana nipandaentena karoNa bo raaNa. 11:28 Jadi pura-pura tona kana raparesana ntani ruru rara ntaina mboto. Bo maupu haitu pade mamala ia mangande roti bo manginu uve anggur haitu. 11:29 Apa tona anu mangande roti bo manginu uve anggur haitu bo ledo nipekirina posidaina ada haitu ante karo i Kristus, natantumo rahuku nu ELOHIM, sabana ia aga nompongeika kamate i Pue Yesus. *11:29 ia aga nompongeika kamate i Pue Yesus . Basa Yunani: ia aga nompongeika karo i Pue Yesus.* 11:30 Haitu sampe nadeamo komiu ri situ nalente bo nadua, bo bara sako-nduamo komiu namate. 11:31 Tapi ane raparesata ntani ruru rara ntaita dopame mangande roti bo manginu uve anggur haitu, kita ledo rapambela pehuku. 11:32 Tapi ane rapana kita rapambela pehuku nu ELOHIM sii-sii, patujuNa kita rapatuduki ala nee sampe kita rapakaropu mosanggani-nggani ante tona ri dunia anu ledo natundu nte ELOHIM. 11:33 Jadi sampesuvu-sampesuvuku, ane komiu masiromu mangande roti bo manginu uve anggur mantora kamate i Pue Yesus, komiu kana mosipopea pura bo mangande mosanggani-nggani. 11:34 Ane maria tona naara taina, agina ia mangande ntani ruru lako ri banuana mboto. Nee sampe masiromu mosanggani-nggani bo aga rapambela pehuku nu ELOHIM. Bo ane yaku tou nte komiu ngena, damo kupakasiayu parakara-parakara ntanina.

1 Korintus 12

12:1 Kapolana, sampesuvu-sampesuvu. Kutesaki pompakule nidekei nu Nosa Gasa nu ELOHIM ala rasanimiu mpuu-mpuu anu nakana. 12:2 Nisanimiu mbotomo tempo komiu dopa nomparasaya i Yesus, komiu nasaro nasalandala nikeniaka ntupu-tupu ntanina anu ledo nosuara. 12:3 Haitu sampe kuuli ka komiu, komiu kana mompoposisala anu nadaa bo anu nabelo. Ane tona nikeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM, ledo raulina, "Nasurukavumo i Yesus." Bo ivesia muni ledo rapakule ntona mompangaku, "I Yesus, Iamo Tupu" ane tona haitu ledo nikeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM. 12:4 Naria mpengaya-ngaya pompakule lako nte Nosa Gasa, tapi pura-pura pompakule haitu nopuna lako ri sangu Nosa Gasa. 12:5 Naria mpengaya-ngaya pokarajaa nipoviata ka i Yesus, tapi aga saito Tupu rapokarajaakata. 12:6 Bo naria mpengaya-ngaya cara ELOHIM nompopakita kuasaNa riara nggatuvuta bo aga saito ELOHIM nokarajaa riara ntaita pura-pura bo nombatulungi kita riara mpengaya-ngaya. 12:7 Kita pura-pura simbo nidekeika pompakule lako ri Nosa Gasa nu ELOHIM ala manggeni belo ka tona ntanina. 12:8 Saito tona nidekeika nu Nosa Gasa pompakule mapande motesa. Tona ntanina nidekeika nu Nosa Gasa haitu muni pompakule mombatentei anu nipopaisani nTupu ka ia. 12:9 Tona ntanina nidekeika nu Nosa Gasa pompakule momparasaya i Yesus nelabi pade biasa. Bo tona ntanina nidekeika nu Nosa Gasa kuasa mompakabelo dua-dua ntona. Bo haitu pura-pura lako nte Nosa Gasa pangane. 12:10 Bo tona ntanina nidekeika pompakule movia kabaraka. Tona ntanina nidekeika pompakule mompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM, bo tona ntanina nidekeika pompakule mompoposisala anu nopuna lako ri Nosa Gasa bo anu nopuna lako ri kuasa-kuasa ntanina. Bo tona ntanina nidekeika pompakule notesa basa-basa anu nopuna lako ri Nosa Gasa. Bo sanupa vai nidekeika pompakule mombabatuasi tesa-tesa lako ri basa-basa haitu. 12:11 Pura-pura haitu nipovia nu Nosa Gasa sangu haitu. Ia nobagi pompakule-pompakule simbo ntanina, nangoseaka dota nu Nosa Gasa mboto. 12:12 Karota sangu nau mpengaya-ngaya sipana. Bo nau mpengaya-ngaya sipa, batena sangu karo. Ivesia muni kita topomparasaya i Kristus. Kita namala nirapaka sangu karo. Nau nadea ngayana kita, kita pura-pura aga sangu karo i Kristus. 12:13 Sanu kita *toYahudi, sanu ledo. Sanu kita batua, sanu ledo. Tapi kita pura-pura nidekeika nu ELOHIM Nosa Gasa sangu haitu ala kita majadi sangu karo. Bo Nosa Gasa sangu haitu nonturo riara ntaita pura-pura. *12:13 Basa Yunani: Ivesia muni kita. Kita pura-pura najadi aga sangu karo sabana nidiu ante Nosa Gasa. Nau kita toYahudi atau ledo toYahudi, batua atau ledo, kita pura-pura nipainu Nosa Gasa sangu haitu.* 12:14 Karota ledo aga sangu sipana tapi nadea. 12:15 Ane rapana kadata manguli, "Yaku ledo sipa nu karo sabana yaku ledo pale," natantumo haitu ledo nakana. Kada haitu sipa nu karota mami. 12:16 Bo ane rapana talingata manguli, "Yaku ledo sipa nu karo sabana yaku ledo mata," natantumo haitu ledo muni nakana. Talinga haitu batena sipa nu karota muni. 12:17 Ane rapana pura-pura karota majadi mata, berimba kita meepe? Bo ane rapana pura-pura karota majadi talinga, berimbamo kita meenga? 12:18 ELOHIM nompakatantu pura-pura sipa nu karo nipataka ri kasipatona nangoseaka dota nu ELOHIM mboto. 12:19 Ane rapana aga sangu sipa nu karo, natantumo ledo ntoto ria karota. 12:20 Nadea mami sipa nu karota, tapi karo aga sangu. 12:21 Jadi mata ledo mamala manguli ka pale, "Yaku ledo nomparaluu iko!" Bo ivesia muni balengga ledo mamala manguli ka kada, "Yaku ledo nomparaluu iko!" 12:22 Tapi sipa-sipa nu karo anu nireke nalente bo ledo ria gunana, kita ledo mamala matuvu ane ledo ria sipa haitu. 12:23 Bo sipa anu nireke ledo nagaya, sipa-sipa haitumo nipiara pakabelo-belo. Bo sipa-sipa anu ledo nabelo nikita ntona, sipa-sipa haitumo nitampunisita nte baju. 12:24 Tapi sipa-sipa nagaya ledo paraluu rapiara ivesia. ELOHIM mboto nombasunju karota ala sipa-sipa anu nireke ledo nagaya, haitumo rapiara mpuu. 12:25 Ivesiamo karota matuvu masiayu bo pura-pura sipa mosioseaka. 12:26 Ane nadua sangu sipa, pura-pura sipa nu karo haitu nombarasaina muni. Ane sangu sipa nibila, pura-pura sipa nu karo muni nadamba. 12:27 Komiu pura-pura nirapaka karo i Kristus bo komiu saito-saito simbo nirapaka sipa nu karoNa. 12:28 Ri tatangamiu sampomparasaya, ELOHIM nanganggataka tona mantui mpengaya-ngaya bago. Pamulana naria tona nianggatakaNa majadi suroNa. Bo karanduana, naria tona nianggatakaNa majadi *nabi mompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM. Katataluna, naria anu nianggatakaNa majadi guru. Bo naria muni nidekeikaNa pompakule movia kabaraka. Naria nidekeikaNa pompakule mompakabelo dua-dua ntona. Naria nidekeikaNa pompakule mantulungi tona ntanina, naria nidekeikaNa pompakule manggeniaka todea, bo naria nidekeikaNa pompakule motesa basa-basa anu nopuna lako ri Nosa Gasa. 12:29 Natantumo ledo pura-pura tona nianggataka majadi suro! Ledo pura-pura tona majadi nabi anu mompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM. Ledo muni pura-pura tona nianggataka majadi guru. Ledo pura-pura tona nidekeika pompakule movia kabaraka. 12:30 Ledo pura-pura tona nidekeika pompakule mompakabelo tona nadua, atau motesa basa-basa anu nopuna lako ri Nosa Gasa, atau mombabatuasi tesa lako ri basa-basa haitu. 12:31 Jadi pasimbukumo ante mpuu-mpuu raramiu manggava pompakule-pompakule lako nte Nosa Gasa anu noguna mpuu. Bo sii-sii kupopakita ka komiu sangaya anu nelabi kabelona.

1 Korintus 13

13:1 Ane rapana kupakule motesa mpengaya-ngaya basa manusia bo basa-basa *malaeka, tapi ane ledo kupotove tona ntanina, tesa-tesaku haitu ledo ntoto ria gunana. Tesaku haitu nasimbayu mpo goo naoni atau gimba nitinti pakamangga, ledo ria isina. 13:2 Bo ane kupakule mompasimbayu tesa-tesa nitarimaku lako nte ELOHIM, bo ane kusani mpengaya-ngaya anu nitabuniaka bo kusani muni mpengaya-ngaya pangisani ntanina, bo pomparasayaku maroso mpuu sampe yaku mamala mantudu bulu molinja, tapi ane ledo kupotove tona ntanina, katuvuku ledo ntoto ria gunana. 13:3 Bo ane kudekei pura-pura mbara-mbaraku ka tona napakasi, bo kudekei karoku mboto rapatesi rapalabu ntona sabana pomparasayaku i Yesus , tapi ane ledo kupotove tona ntanina, pura-pura anu nidekeiku ledo ntoto naria gunana. 13:4 Tona nompotove roana nandoe posabarana bo nabelo rarana. Ia ledo nasiriati, ledo nangoe, bo ledo nalanga rarana. 13:5 Ia ledo nasodo nte roa bo ledo aga nangelo kabelo nu karona mboto. Ia ledo nasalisa narau bo ledo nompariara kasala nipovia ntona ka ia. 13:6 Tona nompotove roa ledo nadamba nanggita pokainggu nadaa tapi nadamba nanggita pokainggu nanoa. 13:7 Ia nombatidamaka riara mpengaya-ngaya anu najadi. Ia ledo nenonto nomparasaya, batena nanjarumaka ELOHIM, bo nosabara nau bara nuapa-nuapa najadi. 13:8 Pepotove ledo maupu-upu. Ane pompakule mompasimbayu tesa nitarima lako nte ELOHIM, makava tempona pompakule haitu menonto. Bo ane pompakule motesa ante basa-basa nopuna lako nte Nosa Gasa, makava tempona pompakule haitu malipo. Bo ane anu nipopaisani nTupu ka kita, makava tempona pangisanita domo raparaluu. 13:9 Apa pangisanita da nakura, bo pompakuleta mompasimbayu tesa lako nte ELOHIM dopa nagana. 13:10 Tapi tempo ELOHIM mompakabelo mpengaya-ngaya bara maipia, domo raparaluuta pompakule-pompakule anu da nakura haitu. 13:11 Jonjona, tempo yaku da nangana yaku notesa mpo ngana, raraku mpo rara nu ngana, yaku nompekiri mpo ngana. Tapi nambasopa yaku, inggu-inggu ngana haitu nikabasakaku puramo. 13:12 Anu nikitata sii-sii nasimbayu mpo vayo nu lenje navuyo-vuyo riara pompevayo. Tapi ri tempo makava malanto rakitata mpo tona mosinggita lenje. Sii-sii pangisaniku da nakura, tapi tempo bara maipia malanto kusani pura-pura nuapa, nasimbayu mpo ELOHIM nangisani pura-pura karoku hitu. 13:13 Jadi pura-pura pompakule maupu tapi naria talu-ngaya anu ledo maupu-upu, haitumo pomparasaya, panjarumaka bo pepotove. Bo lako ri talu-ngaya haitu, nopokopa pepotove.

1 Korintus 14

14:1 Jadi sampesuvu-sampesuvu, pasimbukumo momparibavo mompotove tona ntanina. Bo pasimbuku munimo manggava pompakulepompakule lako nte Nosa Gasa. Bo pompakule nogunapa haitumo pompakule mompasimbayu tesa nitarima lako nte ELOHIM. 14:2 Ane tona notesa basa-basa nopuna lako nte Nosa Gasa, ia notesa ka ELOHIM, ledo notesa ka roa. Apa ledo nisani nu roa batua ntesana. Ia notesa ante pekeniaka Nosa Gasa, bo nitesana anu dopa nisani nu manusia. 14:3 Tapi ane tona nompasimbayu tesa nu ELOHIM, ia notesa ka manusia bo tesana haitu nompakaroso rara roa ntanina bo nompakadidi rarara, bo nompakavoe rarara. 14:4 Tona nompake basa nopuna lako ri Nosa Gasa nompakaroso pomparasayana mboto. Tapi tona nompasimbayu tesa nu ELOHIM, nompakaroso pomparasaya ntodea topomparasaya. 14:5 Dotaku ala komiu pura-pura mompake basa-basa nopuna lako ri Nosa Gasa. Tapi mabelopa ane komiu mompasimbayu tesa nu ELOHIM. Apa nompasimbayu tesa nu ELOHIM nogunapa pade nompake basa-basa nopuna lako ri Nosa Gasa. Tapi ane maria tona mompakule mombabatuasi tesa-tesa nopuna lako nte Nosa Gasa haitu, naria gunana apa todea topomparasaya mamala mangisani batuana bo pomparasayara rapakaroso. 14:6 Sampesuvusampesuvu, ane rapana yaku makava nte komiu bo mompake basa-basa nopuna lako nte Nosa Gasa, nuapa gunana haitu ka komiu? Natantu ledo ntoto ria gunana. Tapi kana mariapa gunana ka komiu ane kupakalanto pepatuduki nitarimaku lako nte ELOHIM, atau kutentei ka komiu pangisaniku ELOHIM, atau kupasimbayu tesa nitarimaku lako nte ELOHIM, atau kupatuduki komiu. 14:7 Pekirimo pareva-pareva musi anu ledo noinosa, evamo suli bara koronjo. Ane pareva musi haitu ledo rapopomoni pakalanto, berimba rasani ntona dade mbana nipodadeka? 14:8 Bo ane *tabue ledo rapopomoni pakalanto mompokio tantara hau mangeva balira, natantu ledo maria tantara mompakasadia karona hau mosieva ante balira. 14:9 Ivesia muni ante pompakule mompake basa-basa anu nopuna lako ri Nosa Gasa. Ane komiu motesa basa-basa anu ledo nisani nu roa-roamiu, berimba rasanira patuju ntesamiu? Tesa-tesamiu ledo ria gunana. Komiu aga nasimbayu mpo tona notesa ka luona. 14:10 Ri dunia hitu nadea ngayana basa, ledo nisaniku sakuya kadeana. Bo pura-pura basa haitu simbo naria batuana. 14:11 Tapi ane ledo nisanita batua nu basa nipake ntona, tantu rareketa tosangatana ia, bo ivesia muni kita rareke ntona haitu tosangatana ane raepena basa nipaketa. 14:12 Jadi ivesia muni komiu. Ane komiu mompake basa nopuna lako nte Nosa Gasa, tantu ledo rasani nu roa batuana. Komiu mpuu-mpuu madota manggava pompakule lako nte Nosa Gasa nu ELOHIM. Tapi aginapa komiu merapi Tupu mombadekei ka komiu pompakule mantulungi topomparasaya bo mompakaroso pomparasayara. 14:13 Haitumo sampe niuliku ka komiu: isema-sema nompake basa-basa nopuna lako nte Nosa Gasa kana mosambaya bo merapi ala ia radekeika pompakule mombabatuasi tesa-tesa haitu ala rasani nu roa batua ntesana. 14:14 Apa ane kita mosambaya mompake basa anu nopuna lako nte Nosa Gasa, rara ntaita nosambaya, tapi pekirita ledo najala. 14:15 Jadi nuapa masipato rapoviata? Ivei: kita kana mosambaya ante rara ntaita mompake basa nopuna lako nte Nosa Gasa, tapi kita kana mosambaya ante pekirita muni. Kita kana modade ante rara ntaita mompake basa nopuna lako ri Nosa Gasa, tapi kita kana modade ante pekirita muni. 14:16 Rapana kita manguli tarima kasi ka ELOHIM ante mompake basa nopuna lako ri Nosa Gasa. Ane maria tona ntanina mangepena, berimbamo ia manguli "*Amin! Nakana tu!" ane ledo nisanina batuana tesata? 14:17 Nau posambayata haitu mabelo mpuu, tapi ledo ria gunana ka tona ntanina, sabana pomparasayana ledo nipakaroso nangepe posambayata. 14:18 Yaku nosukuru nte ELOHIM sabana yaku nidekeika pompakule mompake basa-basa anu nopuna lako ri Nosa Gasa nelabipa pade komiu pura-pura. 14:19 Tapi nau ivesia, ane masiromu todea topomparasaya, aginapa kupake lima-mbela tesa anu nisani ntodea ala mombatulungi ira. Haitu nelabipa kabelona pade mompake sapulu njobu-mbela tesa riara basa anu ledo nisani ntona batuana. 14:20 Sampesuvu-sampesuvuku, tumo mompekiri mpo ngana-ngana. Komiu kana manoto mpo tona nambasomo. Tapi ane anu daa, komiu kana masimbayu mpo ngana kodi anu dopa nisanina novia nadaa. 14:21 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: ELOHIM nanguli: "Kutesa ka todeaKu ante sumba ntosangatana anu nobasa ntanina. Tapi nau ivesia, ledo rapetalingaira tesaKu." (14:21 Yesaya 28:11-12 ) 14:22 Jadi ane nipaketa basa-basa anu nopuna lako nte Nosa Gasa, tesata haitu tandana kuasa nu ELOHIM ka tona ledo nomparasaya, ledo ka topomparasaya. Tapi ane nipasimbayuta tesa nu ELOHIM, tesata haitu tandana kuasa nu ELOHIM ka topomparasaya, ledo ka tona ledo nomparasaya. 14:23 Rapana komiu topomparasaya masiromu sanggani bo pura-pura komiu mompake basa-basa nopuna lako nte Nosa Gasa. Ane maria tona dopa nisanina Tesa nu ELOHIM atau tona ledo nomparasaya mesua ri sia, nuapa majadi? Natantumo rapekirira komiu togila. 14:24 Tapi ane komiu pura-pura mompasimbayu tesa nitarimamiu lako nte ELOHIM bo tona ledo nomparasaya atau tona dopa nisanina Tesa nu ELOHIM mangepe tesamiu haitu, masilonto riara ntaina ia nadosa. Pura-pura pokaingguna rapakalanto lako ri tesa-tesa haitu. 14:25 Pura-pura pekirina anu nitabuniakana riara ntaina rapakalanto sampe ia kana mantaputu mombasomba ELOHIM bo manguli, "Mpuu-mpuu ELOHIM naria ri tatangamiu ri sii." 14:26 Jadi sampesuvu-sampesuvuku, nuapa rapoviata? Ivei: ane kita masiromu mombasomba ELOHIM, saito-saito simbo maria bagiana. Sanu tona modade, sanu mompatuduki, sanu mompakalanto tesa nitarimana lako nte ELOHIM. Sanu tona motesa riara basa-basa nopuna lako nte Nosa Gasa, bo tona ntanina mombabatuasi tesa-tesa haitu ala rasani ntodea batuana. Pura-pura anu nipoviamiu haitu kana rapovia ala mompakaroso pomparasaya ntodea. 14:27 Ane maria tona motesa mompake basa-basa anu nopuna lako nte Nosa Gasa, nee meliu lako ri randua atau tatalu topotesa, bo saito-saito ira kana mosimpaleliu motesa. Bo kana maria tona mompakule mombabatuasi tesara haitu. 14:28 Ane ledo ria tona mompakule mombabatuasi tesara haitu, agina topotesa basa haitu malino riara kasiromu haitu. Agina basa haitu rapakera riara ntaira mboto ka ELOHIM. 14:29 Ane tona mompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM, nabelo ane randua atau tatalu motesa. Tona ntanina kana mompetalingai pakabelo-belo ala rataserera anu nitesa haitu bara lako nte ELOHIM bara ledo. 14:30 Tapi ane maria tona ntanina nonturo ri sia, bo sampesanika naria tesa lako nte ELOHIM netuu riara ntaina, topotesa pamulana kana menonto ala tona karanduana haitu mamala mompasimbayu tesa nu ELOHIM anu dako netuu riarana. 14:31 Ane ivesia, komiu pura-pura mamala mompasimbayu tesa nu ELOHIM mosimpaleliu saito-saito ala pura-pura topomparasaya mamala rapatuduki bo rapakaroso. 14:32 Toramo! Tona nompakule mompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM, nompakule nombakuasai karona mboto, haitumo ia namala notesa atau menonto notesa nantuntuni dotana mboto. 14:33 Apa ELOHIM nompokono anu natinonto. Ledo nipokonoNa nagado. Poviamo anu nabiasa nipovia ri pura-pura kasiromu ntodea topomparasaya. 14:34 Mombine-mombine kana malino tempo todea topomparasaya masiromu. Ira ledo nipaloga motesa-tesa. Ira kana mekou mangoseaka anu nitulisi riara Atura-atura agama. 14:35 Ane ira madota mangisani bara nuapa, aginamo rapekutanara nte bereira tempo manjili ri banuara mboto. Sabana, ledo masipato mombine motesa-tesa mompakagado kasiromu ntopomparasaya. 14:36 Berimba? Nasituju komiu ante atura-atura haitu? Toramo, Tesa nu ELOHIM ledo nopuna lako nte komiu! Bo ledo aga komiu nipatoleleka tesa haitu! 14:37 Ane maria tona mompekiri ia *nabi anu nidekeika pompakule mompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM, atau maria pompakule ntanina lako nte Nosa Gasa, tantu rasanina tesa-tesa nitulisiku hitu parenta lako nte i Pue Yesus. 14:38 Tapi ane ia ledo madota mantarima tesaku hitu, nee rapariaramiu tesana. 14:39 Jadi sampesuvu-sampesuvuku, pasimbukumo ante mpuu-mpuu raramiu manggava pompakule mompasimbayu tesa nitarimamiu lako nte ELOHIM. Bo nee ratagi tona mompake basa-basa nopuna lako nte Nosa Gasa. 14:40 Tapi pura-pura anu rapoviamiu kana masipato bo masiayu.

1 Korintus 15

15:1 Kapolana sampesuvu-sampesuvu. Yaku madota mompopatora ka komiu Kareba Belo anu nipatoleleku ka komiu. Nitarimamiumo Kareba haitu bo naroso pomparasayamiu i Kristus sampe sii-sii. 15:2 Kareba Belo haitu namala manggeni komiu rapakasalama ane komiu bate-batena momparasaya tesa nipatoleleku ka komiu. Ane ledo, pomparasayamiu tutu ledo nakana. 15:3 Nitarimaku kareba nelabi nopoko bo haitumo nipasimbayuku ka komiu. Haitumo, i Kristus namate sabana dosata bo haitu najadi nangoseaka anu nitulisi riara Buku Gasa. 15:4 Ia nitana ri dayo, bo ri eo katataluna nipakatuvu mpanjili bo haitu muni najadi nangoseaka anu nitulisi riara Buku Gasa. 15:5 Naupu haitu nipopakitaNa karoNa ka i Petrus bo ka ana-anaguruNa sapulu randua. 15:6 Bo naupu haitu nipopakitaNa karoNa ka salunu topangoseaka Ia nelabi lima-atu tona kadeana. Nau bara sako-ndua ira namatemo, deanapa ira da natuvu sampe sii-sii. 15:7 Naupu haitu nipopakitaNa karoNa ka i Yakobus, bo ka pura-pura tona najadi suroNa. 15:8 Bo kaupuna nipopakitaNa munimo karoNa ka yaku, nau yaku nasimbayu mpo ngana nesuvu dopa nagana mbulana. 15:9 Yaku hii *suro i Yesus natueipa pade suro-suro ntanina. Kakanana yaku hii ledo masipato rauli suro i Yesus sabana yaku nompandasa todea topomparasaya Ia bara ipia. 15:10 Tapi lako ri pepotove nu ELOHIM, yaku najadi suro i Pue Yesus. Bo pepotoveNa haitu naria aselena riara nggatuvuku. Yaku nokarajaa nelabipa kantamona pade suro-suro i Yesus ntanina. Tapi kakanana ledo yaku anu nokarajaa ntamo ivesia. ELOHIM anu nompotove yaku, Iamo nokarajaa nosanggani-nggani ante yaku. 15:11 Jadi nau yaku nau suro-suro ntanina nompatolele Kareba Belo ka komiu, ledo nakuya. Anu nopoko, kami nompatolele Kareba Belo bo komiu nomparasayana. 15:12 Kami nompatolele ka komiu tesa nanguli i Kristus nipakatuvu mpanjili. Jadi nakuya naria sanu komiu nanguli tona namatemo ledo rapakatuvu mpanjili? 15:13 Ane rapana makana tona namatemo ledo rapakatuvu mpanjili, batuana i Kristus muni ledo nipakatuvu mpanjili. 15:14 Bo ane i Kristus ledo nipakatuvu mpanjili, ledo ntoto ria gunana kami nompatolele Kareba Belo, bo ledo muni naria gunana pomparasayamiu. 15:15 Bo ledo aga haitu. Ane rapana tesara makana, batuana kami nodava, sabana kami nanguli ELOHIM nompakatuvu i Kristus mpanjili lako ri kamateNa. Tapi ane rapana makana tona namate ledo rapakatuvu mpanjili, batuana ELOHIM ledo nompakatuvu mpanjili i Kristus. 15:16 Apa ane tona namate ledo rapakatuvu mpanjili, natantumo i Kristus muni ledo nipakatuvu mpanjili. 15:17 Bo ane i Kristus ledo nipakatuvu mpanjili, pomparasayamiu ledo ntoto ria gunana, komiu bate-batena nadosa. 15:18 Bo topomparasaya Ia anu namatemo domo ria panjarumakara, naropumo ira! 15:19 Ane panjarumakata i Kristus aga noguna tempo kita natuvu ri dunia hitu, kitamo tona nelabi napakasi ri dunia. 15:20 Tapi i Kristus mpuu-mpuu nipakatuvu mpanjili. Bo katuvuNa mpanjili haitu najadi panggingisi nompakatantu pura-pura topangoseaka Ia anu namatemo, rapakatuvu mpanjili muni. 15:21 Lako ri pokainggu ntona saito, pura-pura manusia kana mamate. Ivesia muni lako ri povia ntosaitoNa, manusia mamala rapakatuvu mpanjili. 15:22 Pura-pura manusia nireke nosangu ante i Adam apa kita pura-pura mulina. I Adam namatemo, jadi pura-pura manusia kana mamate munimo. Tapi i Kristus nipakatuvu mpanjili. Jadi isema-sema nosangu rara nte i Kristus, ia muni rapakatuvu mpanjili. 15:23 Tona namatemo kana rapakatuvu mpanjili nangoseaka sunjuna nipakatantu. I Kristus tona pamulana nipakatuvu mpanjili. Bo maliu haitu tona nosangu rara nte Ia rapakatuvuNa mpanjili tempo Ia makava mpanjili ri dunia. 15:24 Maliu haitu pade makava kaupu nu dunia. Tempo haitu i Kristus mombadagi pura-pura tupu ntanina bo anu nakuasa, bo Ia moparenta mpo Magau. Maliu haitu, radekeiNa PoparentaNa ka TuamaNa ELOHIM. 15:25 Apa i Kristus kana moparenta mpo Magau sampe pura-pura baliNa rapopekou nu ELOHIM nte Ia. 15:26 Pade Ia mompakaupu baliNa kaupuna, haitumo kamatea. 15:27 Nitulisi riara Buku Gasa ivei: "ELOHIM mompopekou pura-pura anu naria ri ngayoNa." (15:27 Mazmur 8:7 )*Jadi nisanita pura-pura mekou nte i Kristus. Aga ELOHIM mboto ledo mekou nte i Yesus, sabana Iamo anu nompopekou pura-pura anu naria nte i Kristus. 15:28 Tempo pura-pura anu naria mekou nte i Kristus, Ia mboto mekou nte TuamaNa, apa evamo niuliku pangane ELOHIMmo anu nompopekou pura-pura nte Ia. Kaupuna ELOHIM moparenta mpengaya-ngaya anu naria. 15:29 Ane tona namate ledo rapakatuvu mpanjili, rapokuya naria tona nidiu manjambei tona namatemo? Nuapa gunana movia ada haitu ane tona namate ledo ntoto rapakatuvu mpanjili? 15:30 Bo ane tona namate ledo rapakatuvu mpanjili, rapokuya kami mantingayo kasusa bo kapari eo-eo? 15:31 Sampesuvu-sampesuvu, eo-eo nisarumakaku yaku rapatesi sabana pokarajaaku nompatolele Kareba Belo. Nisani nu ELOHIM nadamba mpuu raraku sabana komiu nosangu rara nte Tuputa i Yesus Kristus. Ivesia muni nisaniNa tesaku hitu nakana mpuu, yaku ledo nodava! 15:32 Yaku nosieva ante tona nadaa ri ngata Efesus anu nasimbayu mpo binata-binata nasoa. Nuapa gunana yaku matuvu mantingayo kasusa ivehaitu ane ledo ria panjarumakaku yaku rapakatuvu mpanjili? Ane tona namate ledo rapakatuvu mpanjili, agina kita matuvu mpo panguli ntona ivei: "Kamaimo kita mangande bo manginu bo madamba-damba eo hitu, sabana maile bara mamatemo kita, bo katuvuta maupumo." 15:33 Tapi nee sampe komiu rabagiu ntona anu nanguli tomate ledo rapakatuvu mpanjili. Toramo! Ane kita movega ante tona nadaa, tantu rapasialata pokainggura. 15:34 Jadi pakanoto mpanjili pekirimiu bo tumo rapovia dosa! Da nariapa sanu komiu dopa nosisani belo nte ELOHIM. Niuliku ivesia ala maeya matamiu. 15:35 Tantu maria tona ntanina mompekutana, "Berimbamo tomate rapakatuvu mpanjili? Berimba karora ane rapakatuvu mpanjili?" 15:36 Nadoyo mpuu komiu mompekutana ivesia! Nau bara nuapa ratuda ri talua, ledo matuvu ane anguna ledo ralovu ri tana ntani! 15:37 Bo anu nitudamiu haitu aga batuna nggoo, nau angu *gando bara angu tuda-tuda ntanina. Ledo nituda njumanggayu, aga anguna nituda. 15:38 Tapi ELOHIM nompakatuvu angu-angu nituda haitu nangoseaka dotaNa sampe pura-pura ngaya anguna najadi tuda-tuda nangoseaka ngayana mboto. 15:39 Ane rapekirita pura-pura anu natuvu ri dunia hitu, ledo nasimbayu lenjena. Manusia sangaya lenjena. Tonji ntanina lenjena. Bau ntasi ntanina muni lenjena. Mpengaya-ngaya binata simbo ntanina lenjena. 15:40 Bo ivesia muni anu ri langi evamo mata nu eo, bula, bo betue-betue, ledo nasimbayu ante anu ri tana. Anu ri langi sangayana kagayana bo anu ri tana sangayana kagayana. 15:41 Kagaya nu mata eo sangayana, bo kagaya nu bula sangayana muni. Bo kagaya nu betue sangayana muni, bo betue mboto simbo nosisala kagayana. 15:42 Ivesia muni ante karobata ntomate anu rapakatuvu mpanjili. Karobata anu nitana mapopo. Tapi ane karobata rapakatuvu mpanjili domo mamate domo mapopo. 15:43 Karobata anu nitana ledo namala novia nuapa-nuapa bo nadaa nikita. Tapi ane rapakatuvu mpanjili, maroso bo magaya rakita. 15:44 Karobata anu nitana, karo manusia biasa lako ri dunia hitu. Tapi ane rapakatuvu mpanjili, karo haitu majadi karo masipato matuvu ri suruga. Naria karo manusia biasa, bo naria muni karo masipato matuvu ri suruga. 15:45 Riara Buku Gasa naria nitulisi ivei: "Manusia paratama, i Adam, nipakatuvu nu ELOHIM." (15:45 Kajadia 2:7 )*Tapi i Adam kaupuna, haitumo i Kristus, nombadekei katuvu nabelo sampe ri kasae-saena. 15:46 Anu najadi nokolu ledo karo anu masipato monturo ri suruga, tapi karo manusia biasa. Karo anu masipato monturo ri suruga najadi ri puri. 15:47 Manusia paratama haitu nipajadi lako ri tana bo nonturo ri dunia hitu. Tapi i Kristus, anu nireke i Adam karanduana, nopuna lako ri suruga. 15:48 Manusia ri dunia hitu natuvu nasimbayu mpo i Adam anu nipajadi lako ri tana. Tapi tona anu nosangu rara ante i Kristus manggava katuvua lako ri suruga, nasimbayu mpo katuvua i Kristus. 15:49 Sii-sii karota nanjava karo i Adam anu nipajadi lako ri tana. Tapi bara maipia kita anu nosangu rara nte i Kristus, karota manjava karo i Kristus anu nopuna lako ri suruga. 15:50 Sampesuvu-sampesuvu, iveimo patujuku: karota ri dunia hitu nipovia lako ri isi bo raa. Kita ledo mamala monturo ri *Poparenta nu ELOHIM ri suruga ante karota anu mamate bo mapopo, sabana ri suruga ledo ria kamatea. 15:51 Pariaramo! Kupopaisani ka komiu anu nitabuniaka nu ELOHIM lako ri lamba pamulana! Ledo pura-pura kita mamate, tapi kita pura-pura kana rabaliki nau kita da natuvu atau namatemo. 15:52 Riara sampida mata tempo *tabue i Pue rapopomoni ri kaupu nu dunia, tona anu namatemo rapakatuvu mpanjili ante karo anu domo mapopo, bo kita pura-pura anu da natuvu rabaliki muni. 15:53-54 Apa karota anu mamate bo mapopo kana rabaliki majadi karo anu domo mamate domo mapopo. Bo tempo karota mpuu-mpuu nibaliki, madupamo tesa nitulisi riara Buku Gasa ivei: "ELOHIM nompakaupu kamatea, manusia domo mamate!" ( 15:53,54 Yesaya 25:8 ) 15:55 "Heh, kamatea! Nidagimo iko! Domo ria kuasamu mompandasa manusia!" *15:55 Basa Yunani: Heh kamatea, umba pedagimu? Heh kamatea, umbamo bisamu?* ( Hosea 13:14 )* 15:56 Manusia naeka ka kamatea sabana nisanira ane mamate ira kana rahuku sabana dosara. Bo manusia nadosa sabana niliunakara Atura agama. *15:56 Basa Yunani: Bisa nu kamatea iamo dosa, bo kuasa nu dosa iamo Atura agama.* * 15:57 Tapi kita nosukuru nte ELOHIM! Iamo nombakabasaka kita lako ri kuasa nu dosa bo Atura agama sampe kita majadi padagi sabana anu nipovia nTuputa Yesus Kristus! 15:58 Jadi sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, pakaroso pomparasayamiu bo nee molengga-lengga. Pasimbuku ante mpuu-mpuu raramiu mantui pokarajaa nidekei i Pue Yesus ka komiu, apa nisanimiu ledo ria nuapa-nuapa anu ledo ria gunana rapoviamiu ka Ia. Natantu kana maria aselena.

1 Korintus 16

16:1 Kapolana, sampesuvu-sampesuvu, kutesa doi rapasiromumiu mombatulungi sampesuvuta sampomparasaya napakasi ri ngata Yerusalem. Kana rapoviamiu mpo niparentaku ka todea topomparasaya ri ngata Galatia. 16:2 Haitumo, ri eo-eo Aka saito-saito komiu simbo kana mompatani sabagia lako ri doi panggavamiu nangoseaka kadea nu asele nikavamiu. Bo doi haitu kana rabolimiu sampe yaku tou nte komiu. Nee damo makava yaku ri situ pade rapasiromumiu doi haitu. 16:3 Ane makava yaku, kudekei sura popaisani ka tona anu rapelisimiu, bo ira kutudu manggeni doi petulungi lako nte komiu hau ri ngata Yerusalem. 16:4 Ane rapekirimiu mabelo muni yaku hau, raporoara yaku bo mosanggani-nggani kami hau. 16:5 Maupu kupelioda ira ri propinsi *Makedonia pade tou mompeinta komiu, apa yaku nonia moliu ri Makedonia mami. 16:6 Dotaku masae sakide monturo ante komiu, bara sampe maupu tempo ranindi, ala komiu mamala mantulungi yaku riara polipaku hau ri ponturo ntanina. 16:7 Yaku ledo madota aga mesai sampalai nte komiu sii-sii. Ane rapodota nTupu, yaku madota masae sakide monturo nte komiu. 16:8 Tapi hitupa yaku maroo ri ngata Efesus sampe Eo Mbaso *Pentakosta, 16:9 apa nadea loga ka yaku ri sii mokarajaa anu mamala manggeni belo ka todea, naupa nadea muni topangeva yaku ri sii. 16:10 Ane makava ri situ i Timotius, tarimamiu mabelo ia ala matinda rarana monturo nte komiu, apa ia muni nantui pokarajaa i Pue Yesus nasimbayu mpo yaku. 16:11 Jadi nee sampe maria tona manjauru ia. Tapi tulungimo ia mompapola polipana mabelo ala ia mamala manjili nte yaku, apa yaku nompopea kakavana ri sii nosangganinggani ante sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya ntanina. 16:12 Ane sampesuvuta i Apolos, nadea ngganimo nituduku tou mompelioda komiu mosanggani-nggani ante topomparasaya-topomparasaya ntanina. Tapi hitu-hitu ia dopa nadota tou. Ane maria loga nabelo ntanina ngena, pade tou ia. 16:13 Komiu kana mainga bo nee menonto momparasaya i Kristus. Komiu kana maroso bo nee maeka ka nuapa-nuapa. 16:14 Nuapa-nuapa rapoviamiu, poviamo ante pepotove. 16:15 Sampesuvu-sampesuvu, natantu nisanimiumo i Stefanus sambanua. Ira tona pamulana nomparasaya i Yesus ri propinsi Akhaya, bo ira nompasimbuku ante mpuu-mpuu rarara mantulungi todea nu ELOHIM. Jadi sampesuvu-sampesuvu, kuperapi nte komiu ante mpuu-mpuu raraku, 16:16 pekoumo nte tona ivehaitu bo nte pura-pura tona nokarajaa ntamo nosanggani-nggani nte ira nantulungi todea topomparasaya. 16:17 Nadamba mpuu raraku tempo i Stefanus, i Fortunatus bo i Akhaikus tumai nte yaku ri sii, sabana ira nanjambei komiu nantulungi yaku ri sii. 16:18 Ira nompakasana raraku nasimbayu mpo raramiu nipakasanara muni. Haitu sampe kuperapi nte komiu, bilamo tona ivehaitu! 16:19 Nadea tabe lako nte todea topomparasaya ri propinsi *Asia. Bo tarima muni nadea tabe lako nte i Akwila bo i Priskila nosanggani-nggani ante todea topomparasaya anu nasiromu ri banuara, apa komiu pura-pura nosampesuvu sabana pomparasayamiu i Pue Yesus. 16:20 Nadea muni tabe lako nte pura-pura topomparasaya ri sii. Posipakavotekamo tabe saito-saito ante pepotove. 16:21 Paleku mboto notulisi hitu ivei: nadea tabe lako nte yaku, i Paulus. 16:22 Isema-sema ledo nompotove i Pue Yesus, masurukavumo ia! Maranata! Tupu kami, kakavamo! 16:23 Kuperapi i Pue Yesus mombadekei belo ka komiu. 16:24 Yaku nompotove komiu pura-pura anu nosangu rara ante i Yesus Kristus. Tabe lako nte yaku, I Paulus

2 Korintus 1

1:1 Sampesuvu-sampesuvu todea nu ELOHIM ri ngata Korintus bo pura-pura topomparasaya ri njumangu propinsi Akhaya: Sura hitu lako nte yaku, i Paulus, bo i Timotius sampesuvuta sampomparasaya. Yaku nipelisi nu ELOHIM najadi *suro i Yesus Kristus nangoseaka dotaNa. 1:2 Kuperapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa Yesus Kristus mombadekei belo ka komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:3 Ratoiyamo ELOHIM, Tuama nTuputa Yesus Kristus. Ia Tuamata anu naasi mataNa nanggita kita bo Iamo ELOHIM nompakaroso rarata riara mpengaya-ngaya. 1:4 Ia nompakaroso rara kami riara mpengaya-ngaya kasusa bo kapari nirasai kami, ala karoso rara nitarima kami lako nte ELOHIM, rapake kami mompakaroso rara ntona ntanina anu nombarasai kasusa bo kapari. 1:5 Nadea kasusa bo kapari nirasai i Kristus, nambela munimo nte kami. Bo ivesia muni ELOHIM mpuu-mpuu nompakaroso rara kami sabana kami nosangu rara nte i Kristus. 1:6 Kami nombarasai kasusa bo kapari ala rapakule kami mompakaroso raramiu, bo ala komiu rapakasalama. Ane rara kami rapakaroso nu ELOHIM riara kasusa bo kapari, tantu raramiu muni rapakarosoNa sampe komiu mosabara mombatidamaka kasusa bo kapari nasimbayu mpo kasusa nirasai kami. 1:7 Haitu sampe ledo nonggai rara kami nompekirika komiu, nisani kamimo komiu mpuu-mpuu nombatidamaka riara kasusa bo kapari. Apa nisani kami ane komiu nombarasai kasusa bo kapari nasimbayu mpo kami, tantu raramiu muni rapakaroso nu ELOHIM, nasimbayu mpo kami. 1:8 Sampesuvu-sampesuvu, kami madota ala rasanimiu kasusa bo kapari nirasai kami ri propinsi *Asia nadaa mpuu. Pepandasa nirasai kami neliu gagamo sampe naupu rara kami, domo nisarumaka kami matuvu. 1:9 Nirasai kami eva nihuku mate. Tapi haitu najadi ala kami ledo manjarumaka karoso kami mboto tapi manjarumaka ELOHIM anu nakuasa mompakatuvu mpanjili tona namate. 1:10 Jadi sampesuvu-sampesuvu, ELOHIM nompakasalama kami lako ri pepandasa anu nompakaviora rara haitu, sampe kami ledo namate. Bo Iamo bate-batena mompakasalama kami. Iamo nisarumaka kami bate-batena mompakasalama kami nggani-nggani kami mombarasai kasusa bo kapari. 1:11 Nisani kami ane komiu muni mantulungi mosambayaka kami, ELOHIM bate-batena mompakasalama kami riara kasusa. RadekeiNa belo ka kami sabana madea tona mosambaya ka kami. Bo madea tona manguli tarima kasi ka Ia ane rakitara nipoiyoNa pomperapira ka kami. 1:12 Nadamba mpuu rara kami apa nisani kami nabula rara kami. Kami nasaro nokainggu nanoa nte tona pura-pura, nelabipa nte komiu. Pura-pura anu nipovia kami, ledo ria nuapa-nuapa nitabuniaka kami. Patuju kami nanoa, nangoseaka dota nu ELOHIM. Pokainggu kami ledo nangoseaka kapande nu manusia, tapi nangoseaka pompakule nidekei nu ELOHIM. 1:13-14 Apa anu nitulisi riara sura kami aga anu nalanto rabacamiu bo rapahamiu, ledo ria patuju ntanina nitabuniaka riarana. Sii-sii dopa nipahamiu ntoto patuju kami. Tapi nisarumakaku makava tempona rasanimiu mpuu-mpuu patuju kami, ala tempo i Pue Yesus makava bara maipia komiu madamba mompekirika kami nasimbayu mpo kadamba kami nompekirika komiu. 1:15-16 Nisaniku komiu mpuu-mpuu nadamba nompekirika yaku. Haitu sampe yaku nonia ronggani mesai nte komiu, ala komiu mamala mantarima belo ronggani kadeana lako nte yaku. Patujuku mesai mompelioda komiu ntani ruru pade mapola hau ri propinsi *Makedonia. Bo tempo manjili lako ri Makedonia pade mesai vai mompelioda komiu ala komiu mamala mantulungi yaku mompapola polipaku hau ri bagia *Yudea. 1:17 Tapi niaku haitu nabali. Bara raulimiu yaku aga nebalingoya. Atau raulimiu yaku nompakatantu niaku nangoseaka dotaku mboto, sanggani nanguli "Iyo," sanggani nanguli "Ledo." 1:18 Tapi ledo ivesia, sampesuvu-sampesuvu. ELOHIM namala raparasaya bo nisaniNa tesa kami ka komiu namala muni raparasaya. Ledo nebalingoya kami, ledo sanggani "Iyo" bo sanggani, "Ledo." 1:19 Apa i Yesus Kristus ledo nabali-bali. Iamo *Ana nu ELOHIM anu nipatolele kami i Silas bo i Timotius ka komiu. Ia ledo nebalingoya, ledo sanggani nanguli, "Iyo", bo sanggani nanguli, "Ledo." TesaNa bate-batena namala raparasaya. 1:20 Apa pura-pura pojanji nu ELOHIM nipakadupa riara nggatuvu i Kristus. Haitu sampe kita anu nosangu rara ante i Kristus namala nanguli, "*Amin! Nakana mpuu pojanji-pojanji nu ELOHIM!" Bo haitu najadi ala ELOHIM rabila bo ratoiya. 1:21 ELOHIM mboto mompakaroso kita pura-pura ala kita mosangu rara ante i Kristus. NipelisiNa kita majadi todeaNa 1:22 bo nidekeiNa Nosa GasaNa riara ntaita, tandana kita todeaNa. Nosa GasaNa haitu panggangisita ala rasanita janji nu ELOHIM ka kita mpuu-mpuu rapakadupaNa. 1:23 Sampesuvu-sampesuvu, yaku ledo nodava. ELOHIM sabiku. NisaniNa isi rara ntaiku bo nisaniNa yaku ledo nanjili ri ngata Korintus mompelioda komiu sabana ledo nipokonoku makasara mangonteaka komiu bo mompakasusa raramiu. 1:24 Kami ledo topeparenta anu aga nadamba nangulika komiu nuapa raparasayamiu bo nuapa rapoviamiu. Kakanana pomparasayamiu i Kristus naroso mamimo. Tapi kami aga madota mokarajaa mosanggani-nggani ante komiu ala komiu mpuu-mpuu madamba.

2 Korintus 2

2:1 Jadi, nibotusikumo agina yaku domo tou ruru, apa ledo nipokonoku mompakasusa raramiu mpo anu najadi saeo. 2:2 Apa, ane kupakasusa raramiu, isemapa vai mompakavoe raraku ane ledo komiu? 2:3 Bo haitumo patujuku notulisi sura ka komiu bara ipia. Apa ledaku tou ane aga masusa raraku manggita pokainggumiu. Kakanana komiu masipato mompakadamba raraku. Bo ane madamba yaku, tantu komiu muni madamba. 2:4 Tempo nitulisiku sura haitu ka komiu nasusa mpuu raraku, nantamo nirasaiku bo naoge uve mataku nesuvu. Patujuku notulisi sura haitu ledo mompakasusa raramiu, tapi ala rasanimiu kambaso toveku ka komiu pura-pura. 2:5 Ane tona anu novia dosa bara ipia, ia ledo nompakasusa raraku, tapi nompakasusa raramiu. Tapi ala tesaku ledo maliu gaga, aginapa kuuli ledo pura-pura komiu nipakasusana. 2:6 Deanapa komiu ri Korintus nombahuku ia. Jadi hitupa kuuli ka komiu naganamo pehuku nipambelamiu ka ia. 2:7 Hitupa komiu kana mombaampungi ia bo mompakavoe rarana. Nee sampe ia masusa gaga bo maupu rarana. 2:8 Jadi kuperapi nte komiu, popakitamo tovemiu ka ia. 2:9 Ri suraku bara ipia nituduku komiu mombahuku ia. Patujuku notulisi sura haitu ala kusani bara raoseakamiu pura-pura parentaku bara ledo. 2:10 Jadi hitupa naganamo. Isema-sema niampungimiumo, niampungiku munimo. Ane rapana tona haitu paraluu kuampungi, niampungikumo ri panggita i Kristus ala manggeni belo ka komiu pura-pura. 2:11 Tona haitu niampungikumo ala nee sampe *Magau nu Seta manggava loga mombadagi kita, sabana nisanita mamimo akalana. 2:12 Kapolana, tempo yaku nakava ri ngata Troas mompatolele Kareba Belo i Kristus, i Pue nombadekei ka yaku loga nabelo mokarajaa hamai. 2:13 Tapi ledo natinda raraku sabana ledo niposinggavakuka sampesuvuta i Titus hamai, anu manggeni kareba lako nte komiu. Haitumo sabana yaku nopalakanamo nte toTroas, bo napola hau ri propinsi *Makedonia. 2:14 Yaku nosukuru nte ELOHIM! Ia batena nanggeniaka kami nosanggani-nggani nte Ia bo nitulungiNa kami najadi padagi sabana kami nosangu rara ante i Kristus. NitulungiNa kami nompatolele Kareba Belo i Kristus ri umba-umba ala pura-pura tona mangepena bo mosisani nte ELOHIM. Bo Kareba haitu nasimbayu mpo soa navangi nasilele nienga ri umba-umba. 2:15 Ri panggita nu ELOHIM, kami nompakadamba raraNa nasimbayu mpo *dupa vangi nitunju ka Ia. Apa kami nompatolele Kareba Belo i Kristus ka tona rapakasalama bo muni ka tona rapakaropu. 2:16 Ane tona rapakasalama, kami nienga mpo soa navangi mpuu, apa Kareba haitu nanggeni katuvua nabelo ka ira. Ane tona rapakaropu sabana nisapuakara Kareba haitu, kami mpo soa ntomate, apa Kareba haitu nompakatantu ira mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Isema mompakule mantui pokarajaa ivehaitu? Natantu nangoseaka pompakuleta mboto ledo ria saitoa. 2:17 Nadea tona nompatolele Tesa nu ELOHIM ala mangelo untu ka karora mboto. Tapi ledo ivesia kami. Patuju kami nagasa bo tesa kami nakana, apa kami nisuro nu ELOHIM mompatolele TesaNa. Jadi kami notesa ante kuasa i Kristus bo ELOHIM nanggita povia kami haitu.

2 Korintus 3

3:1 Nee rapekirimiu kami nompamula vaimo mombatoiya karo kami mboto! Kami ledo nasimbayu mpo sanu tona nakava nte komiu nanggeni sura popaisani ala ratarimamiu ira, atau niperapira sura popaisani lako nte komiu rakeni ka tona ntanina. Kami ledo paraluu sura ivehaitu 3:2 sabana katuvumiu mbotomo sura popaisani kami. Katuvumiu namala nirapaka sura nitulisi riara ntai kami anu namala rabaca bo rasani ntona pura-pura. 3:3 Haitumo, katuvumiu nompopakita ka pura-pura tona, komiu mpuu-mpuu nomparasaya bo pomparasayamiu haitu asele pokarajaa kami nanggeni tesa i Kristus ka komiu. Katuvumiu namala nirapaka sura popaisani kami anu nitulisi i Kristus mboto. Sura haitu ledo nitulisi ante popena bo tinta, bo ledo muni niuki ri sampeka vatu. *3:3 niuki ri sampeka vatu: *Sapulu Parenta nu ELOHIM anu nireke Pojanji nu ELOHIM Nokolu niuki nu ELOHIM ri sampeka vatu. Peinta Pesuvu 24:12; 32:16; Ulangan 4:13; 5:22.* Tapi sura haitu nipovia Nosa Gasa nu ELOHIM anu natuvu riara ntaimiu. 3:4 Kami nabia nanguli ivesia sabana kami nanjarumaka ELOHIM. Bo kami nanjarumaka ELOHIM sabana posangu rara kami nte i Kristus. 3:5 Tapi ledo nipakule kami mantui pokarajaa hitu ante kuasa kami mboto. ELOHIMmo anu nompopompakule kami. 3:6 Iamo nombadekei ka kami pompakule nompatuduki pojanjiNa nabaru ka tona. Pojanji nabaru haitu ledo atura-atura nitulisi, tapi nopuna lako ri Nosa Gasa nu ELOHIM. Atura-atura anu nitulisi nanggeni kamatea sabana ledo nipakule manusia mangoseakana, tapi Nosa Gasa nu ELOHIM nombadekei katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. 3:7 Atura-atura anu nanggeni kamatea niuki nu ELOHIM ri sampeka vatu bo nidekei ka Nabi *Musa. Tempo haitu reme lako ri kaoge nu ELOHIM nikita bo nompopenggila lenje i Musa *3:7 Pesuvu 34:29-35* sampe *toIsrael ledo nompakule nangganotona naupa reme haitu nompamulamo nalipo. Jadi ane ivehaitu kaoge nu ELOHIM nikita tempo Atura-atura anu nanggeni kamatea nidekei ka Nabi Musa, 3:8 natantumo nelabipa kaogeNa rakita riara pokarajaa Nosa Gasa! 3:9 Atura-atura nokolu nompakalanto manusia kana rahuku. Jadi nau damo naoge Atura-atura haitu, kana naogepa pojanji nabaru anu nompakanoa kita ri panggita nu ELOHIM. 3:10 Atura-atura nokolu naoge mpuu. Tapi ane kaoge haitu rapoposisala ante kaoge nu pojanji nabaru, namala raulita pojanji nokolu haitu domo ria kaogena. 3:11 Ane Atura-atura anu ledo nainti ivesia nireke naoge, natantumo nelabipa kaogena pojanji anu bate-batena sampe ri kasae-saena. 3:12 Kami nanjarumaka pojanji nu ELOHIM anu nabaru, anu ledo mabali-bali. Haitumo sampe kami nabia mpuu nompatolele Kareba Belo. 3:13 Kami ledo nombatabuniaka nuapa-nuapa. Kami ledo nasimbayu mpo i *Musa nggaulu anu nombasalibumbuni lenjena ante kae ala ledo rakita ntoIsrael reme nTupu malipo lako ri lenjena. 3:14 Pekiri ntoIsrael haitu natetutui muni, ledo nisanira batuana anu najadi nte i Musa. Sampe sii-sii ane Atura-atura nokolu haitu rabaca ka ira, ledo nisanira mpuu batuana. Namala raulita da naria anu nombasalibumbuni pekirira. Pekiri manusia nisalibumbuni ivesia aga namala rabuka ane tona haitu mosangu rara ante i Kristus. 3:15 Sampe sii-sii nggani-nggani Buku i Musa nibaca ka ira, pekirira da natesalibumbuni. 3:16 Tapi ane majea ira bo mangoseaka Tupu, posalibumbuti haitu kana matebuka. 3:17 Anu niuli "Tupu" ri sii, haitumo Nosa Gasa nu ELOHIM. Bo ane Nosa Gasa nu ELOHIM maria nte kita, kita mpuu-mpuu makabasaka lako ri pura-pura anu mompopogaa kita lako nte ELOHIM. 3:18 Sii-sii lenjeta ledo nisalibumbu mpo lenje i Musa nggaulu, apa kita nompopakita kaoge i Pue Yesus riara nggatuvuta. Bo kaoge haitu nakava lako nte Tupu, haitumo Nosa Gasa anu natuvu riara ntaita. Nosa Gasa sakide-sakide nombabaliki kita majadi nasimbayu mpo i Pue Yesus, ala sakide-sakide mantambaipa kaogeNa rakita riara nggatuvuta.

2 Korintus 4

4:1 Jadi ledo naupu rara kami nompatolele *Kareba Belo sabana pokarajaa hitu niparasaya nu ELOHIM ka kami lako ri kabelo raraNa. 4:2 Tapi ane kami, kami domo nangoseaka pokainggu nadaa anu nepakaeya. Kami ledo nebagiu bo ledo nantenggoaka Tesa nu ELOHIM. ELOHIM sabi kami bo nikitaNa kami aga nompatolele anu nakana ala rasani ntodea kami namala raparasaya. 4:3 Ane da nariapa tona dopa nompaha Kareba Belo nipatolele kami, aga tona anu maropu bara maipia ledo nompahana, haitumo tona ledo nomparasaya. 4:4 Ira ledo nomparasaya sabana *Magau nu Seta anu nombakuasai dunia hitu nompakaburo pekirira ala ledo rakitara reme nu Kareba Belo. Kareba Belo haitu nompakalanto kaoge i Kristus anu nasimbayu ntoto ante ELOHIM. 4:5 Kareba nipatolele kami haitu ledo kareba karo kami mboto. Tapi kareba haitu nompakalanto i Yesus Kristusmo Tuputa pura-pura, bo kami hitu najadi batua nisuro i Yesus mombatulungi komiu. 4:6 Tempo ELOHIM nompajadi dunia niuliNa, "Lako ri kalandana meumbamo reme!" *4:4 Kajadia 1:3* Ivesia muni nipakaremeNa pekirita ala pekirita majadi manoto bo rasanita kaogeNa. *ToIsrael nggaulu nanggita kaoge nu ELOHIM nenggila ri lenje i *Musa. Ivesia muni rasanita kaoge nu ELOHIM ane raposisanita i Kristus. 4:7 Kami manusia nalente niparasayaka pokarajaa nabelo mpuu, jadi kami nasimbayu mpo kura tana biasa, tapi isina noali mpuu. ELOHIM novia ivehaitu ala rasani ntona karoso nipokumaaka mombatui pokarajaa hitu, ledo nopuna lako nte kami mboto, tapi nopuna lako nte Ia. 4:8 Ntiku-ntiku topangeva kami, tapi kami ledo nidagi. Nasaro naingu rara kami tapi ledo naupu rara kami. 4:9 Kami nipandasa ntona tapi kami ledo nipalaisi nu ELOHIM. Naupa kami nasaro niboba sampe nadungga tapi kami ledo namate. 4:10 Kami nasaro nombarasai kasusa bo kapari nasimbayu mpo anu nirasai i Yesus tempo Ia nipatesi. Haitu najadi ala malanto i Yesus natuvu mpanjili, apa kuasaNa nikita riara nggatuvu kami. 4:11 Ane da matuvupa kami, da mariapa tona madota mompatesi kami sabana kami nangoseaka i Yesus. Haitu najadi ala malanto i Yesus natuvu mpanjili, apa kuasaNa rakita riara nggatuvu kami anu mamate. 4:12 Jadi kami bate-batena nantingayo kamate ala manggeni komiu manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. 4:13 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Yaku nomparasaya, bo haitu sampe nabia yaku notesa." *4:13 Mazmur 116:10* Ivesia muni kami. Kami nomparasaya ELOHIM sampe kami nabia notesa ka tona. 4:14 ELOHIM nompakatuvu mpanjili i Pue Yesus lako ri kamateNa, bo nisani kami, kami muni rapakatuvuNa mpanjili nasimbayu mpo Ia. Bo niparasaya kami Ia manggeni kami ri ngayo i Pue Yesus mosangganinggani ante komiu. 4:15 Pura-pura kasusa nirasai kami haitu, nanggeni belo ka komiu. Apa ane mantambai kadea ntona mombarasai pepotove nu ELOHIM, mantambai kadea ntona mosukuru nte Ia, sampe Ia mpuu-mpuu ratoiya bo rabila. 4:16 Jadi haitu sampe ledo naupu rara kami. Nau karo kami nantambai kalentena, tapi eo-eo rara kami nantambai karosona. 4:17 Kasusa nirasai kami ri dunia hitu nangaa bo aga sampalai. Bo kami mantarima belo sampe ri kasae-saena sabana nitidamaka kami riara kasusa haitu. Kasusa nirasai kami sii-sii aga sakide kodi ane rapoposisala ante belo ratarimata bara maipia. 4:18 Jadi kami ledo nompariara kasusa bo kapari anu nikita ri dunia hitu, tapi kami nompariara belo anu dopa nikita anu nasadia ka kami. Apa, anu nikita ri dunia hitu aga sampalai, tapi belo anu dopa nikita haitu, bate-batena sampe ri kasae-saena.

2 Korintus 5

5:1 Karota ri dunia hitu nirapaka tenda niponturota sampalai. Bo nisanita ane mageromo tenda hitu, ELOHIM mombadekei ka kita banua ri suruga anu ledo nipovia manusia bo bate-batena sampe ri kasae-saena, haitumo karo nabaru. 5:2 Tapi tempo kita da natuvu ri dunia hitu nasumu rarata, naoge rarata manggava karo nabaru lako ri suruga. 5:3 Apa ane rakavata karo nabaru haitu, nirapaka kita nompasua baju ala domo movuloa. 5:4 Tempo kita da natuvu ri dunia hitu nasumu rarata apa nirasaita nandasa katuvuta. Kita ledo madota mamate bo mogaa lako ri karota, tapi kita madota radekeika karo nabaru lako ri suruga ala karo anu mamate rasambei ante karo anu matuvu sampe ri kasae-saena. 5:5 ELOHIM mbotomo nompakasadia kita mantarima karo nabaru, bo nidekeiNa ka kita Nosa GasaNa anu najadi panggangisita ala rasanita anu nijanjiNa haitu mpuu-mpuu majadi. 5:6 Jadi haitu sampe rara kami bate-batena naroso. Nisanita ane kita da natuvu nte karota ri dunia hitu, kita dopa nosangganinggani ante i Pue Yesus ri suruga. 5:7 Apa kita natuvu ri dunia hitu lako ri pomparasayata ledo lako ri anu nikitata. 5:8 Jadi evamo niuliku ri bavona, narosomo rara kami. Kami madambapa mompalaisi karo kami hitu bo hau monturo mosanggani-nggani nte i Pue. 5:9 Jadi kami nompasimbuku mompakadamba raraNa, nau kami da natuvu ri dunia, nau kami mompalaisi dunia hitu. 5:10 Apa kita pura-pura kana mantingayo i Kristus bara maipia ala ratangaraNa. Maupu ratangaraNa, simbo rakavata anu nipakatantu nangoseaka anu nipoviata tempo kita natuvu ri dunia hitu, bara povia nabelo bara povia nadaa. 5:11 Jadi naeka rara kami movia anu ledo rapokono nTupu, apa nisani kami Ia mombatangara kita pura-pura. Jadi haitumo sabana kami nompasimbuku manggeni tona momparasaya i Yesus. Nisani nu ELOHIMmo isi rara ntai kami. Bo nisarumakaku rasanimiu muni isi rara ntai kami bo domo monggai raramiu mompekirika kami. 5:12 Nee rapekirimiu kami nantoiya karo kami vaimo! Ledo ivesia. Patujuku ala komiu madamba mompekirika kami, bo ala rasanimiu mesanaka tona anu nompoara kami. Apa tona haitu aga nadamba ka nturora ri dunia tapi ledo nipeilira rara ntaira. 5:13 Niuli ntona kami nabaya. Kami nipeinta nabaya, sabana kadidi rara kami novia pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka kami. Bo ane niulimiu kami nanoto, nisanimiu kami nokarajaa ivesia ala manggeni belo ka komiu. 5:14 Tove i Kristus nombakuasai kami sampe kami nokainggu ivesia. Apa niparasaya kami, saito tona namate nanjambei kita pura-pura, jadi nasimbayu mpo kita pura-pura namate. 5:15 Bo i Kristus mpuu-mpuu namate nanjambei kita pura-pura. Patuju nu kamateNa haitu ala kita anu da natuvu ri dunia hitu domo matuvu mangoseaka dotata mboto, tapi dota i Kristus anu namate bo natuvu mpanjili ala manggeni belo ka kita. 5:16 Jadi haitumo sabana kami domo nombareke tona bara nabelo bara nadaa nangoseaka pekiri manusia. Bara ipia ivesia mami kami nombareke i Kristus, tapi hitupa domo. 5:17 Ane tona nosangu rara ante i Kristus, ia najadi manusia nabaru. Katuvuna nggaulu naliumo bo katuvuna nabaru mpuu-mpuu nariamo. 5:18 ELOHIMmo anu nompakajadi pura-pura haitu. NipoposinggabeloNa kita nte Ia ante kamate i Kristus. Bo niparasayaNa ka kami pokarajaa mompatolele kareba posinggabelo ka tona ntanina ala ira muni mamala mosinggabelo nte Ia. 5:19 Jadi siimo kareba nipatolele kami: ELOHIM nompoposinggabelo mpanjili manusia nte Ia sabana anu nipovia i Kristus. Domo nirekeNa dosa-dosata. Bo niparasayaNa ka kami pokarajaa mompatolele TesaNa ka tona ntanina ala ira muni mamala mosinggabelo nte Ia. 5:20 Jadi kami hii niposumba i Kristus. Ante potesa kami, ELOHIM mboto nompasimbayu tesaNa ka komiu. Jadi ante kuasa i Kristus kami merapi mpuu-mpuu nte komiu, posinggabelomo nte ELOHIM! 5:21 I Kristus ledo ntoto nadosa. Tapi ELOHIM nompoposimbuaka ka Ia dosata bo nipoviaNa Ia mpo tona nadosa ala manjambei kita. ELOHIM novia haitu ala kita anu nosangu rara nte i Kristus majadi manoa ri panggitaNa.

2 Korintus 6

6:1 Jadi kami hii nokarajaa nosanggani-nggani ante ELOHIM nompatolele TesaNa ka manusia. Haitumo sabana kami merapi nte komiu ante mpuu-mpuu rara, nee sampe kabelo rara nu ELOHIM nte komiu haitu ledo maria aselena riara nggatuvumiu. 6:2 Ri Buku Gasa, ELOHIM nanguli ivei: "Ri tempo nipakatantuKu niepeKumo pekakaimu, bo ri eo nipakatantu mompakasalama iko, nitulungiKumo iko." (6:2 Yesaya 49:8)*Pariaramo pakabelo-belo! Hitumo tempona nipakatantu nu ELOHIM! Eo hitumo tempona ELOHIM mompakasalama komiu! 6:3 Kami nompasimbuku matuvu ante pokainggu nabelo ala ledo maria tona manjalai pokarajaa kami nompatolele Tesa nu ELOHIM. 6:4 Nau bara nuapa-nuapa najadi, kami batena nokainggu nabelo ala malanto kami mpuu-mpuu batua nu ELOHIM. Kami batena nosabara naupa kami nombarasai mpengaya pepandasa bo kasusa. 6:5 Kami niboba bo nisuaraka riara ntarunggu. Todea nonasu nangeva kami, kami nokarajaa ntamo, biasa kami ledo namonjo, biasa ledo nangande. 6:6 Riara mpengaya haitu, nalantomo kami mpuu-mpuu batua nu ELOHIM, apa pokainggu kami nagasa, nisani kami Tesa nu ELOHIM, kami nosabara bo nabelo rara nte tona. Nosa Gasa nokarajaa riara nggatuvu kami bo kami nompotove tona ntanina ante rara mpuu-mpuu. 6:7 Nalantomo kami batua nu ELOHIM sabana kami nompatolele pepatuduki nakana, bo kuasa nu ELOHIM nikita riara nggatuvu kami. Kami batena nokainggu nanoa. Bo pokainggu nanoa haitumo najadi pareva posieva kami, apa ane nanoa pokainggu kami, kami mamala mangeva bali kami bo kami mamala manjaliku karo kami lako ri peeva nu bali. 6:8 Sanu tona nombabila kami, tapi sanu nanjalai kami. Sanu tona nantoiya kami tapi sanu nantunturaka kami. Nau kami nanoa, niuli ntona topebagiu. 6:9 Sanu tona noreke kami hii ledo ria gunana, tapi sanu nombatesa kabelo pokarajaa kami bo kareba haitu natolelemo. Nadea nggani kami sakidepa mamate, tapi peintamo, kami da natuvu! Kami nasaro nipandasa ntona tapi kami ledo namate. 6:10 Nau kami nasaro nipakasusa, tapi kami batena nadamba. Kami napakasi, tapi kamimo anu nanggeni belo ka tona nadea. Nikita eva ledo ria nuapa-nuapa nte kami, tapi kakanana mpengaya-ngaya naria nte kami. 6:11 Sampesuvu-sampesuvu ri Korintus, nitesa kami isi rara kami ka komiu. Ledo nitabuniaka kami pepotove kami ka komiu. Kami mpuu-mpuu nompotove komiu. 6:12 Pepotove kami ledo nakura, tapi nikitaku pepotovemiu ka kami nakuramo. 6:13 Yaku notesa ka komiu mpo ka ana-anaku mboto: potovemo kami nasimbayu mpo pompotove kami komiu! 6:14 Nemo mosangu rara nte tona ledo topangoseaka i Kristus. Ledo ntoto masipato. Berimbamo? Masipato tona nangoseaka dota nu ELOHIM masintuvu ante toposapuaka ELOHIM? Mamala reme ragalo ante landa? 6:15 Masipato i Kristus mosimporoa ante i Belial, *Magau nu Seta? Masipato topomparasaya i Kristus mosimpovega nte tona ledo nomparasaya? 6:16 Masipato kita metupu nte ELOHIM ri BanuaNa bo metupu muni nte tupu-tupu ntanina? Natantu pura-pura haitu ledo ntoto masipato! Toramo! Kitamo anu najadi Banua nu ELOHIM, haitumo ELOHIM anu Natuvu sampe ri kasae-saena. ELOHIM mboto nanguli ivei: "Yaku matetida ri tatangara bo monturo mosanggani-nggani ante ira. Yaku majadi Tupura bo ira majadi todeaKu." (6:16 Imamat 26:12; Yehezkiel 37:27) 6:17 "Jadi, palaisimo tona anu ledo nosisani nte Yaku, bo kavaosimiumo ira! Ane ledo ratuimiu anu naruto ri panggitaKu, Kutarima komiu." (6:17 Yesaya 52:11) 6:18 Niuli muni ri Buku Gasa ivei: "Yaku majadi Tuamamiu bo komiu majadi ana-anaKu. Ivesiamo panguli nTupu anu Neliu KakuasaNa." (6:18 2 Samuel 7:14, 1 Tawarikh 17:13, Yesaya 43:6, Yeremia 31:9)

2 Korintus 7

7:1 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku. Pura-pura janji nu ELOHIM haitu nipambela ka kita. Jadi kita kana mombakabasaka pura-pura pokainggu bo pekiri nadaa. Kita kana mangoseaka ELOHIM ante rarata mpuu-mpuu, bo kana maeka movia anu ledo rapokonoNa. 7:2 Sampesuvu-sampesuvu, kami madota ala komiu mompotove kami bo mantarima kami! Ledo ria sanggania kami novia nadaa ka komiu, ledo ria saitoa nipakarugi kami. Ledo muni naria saitoa nibagiu kami ala mompakauntu karo kami mboto. 7:3 Patujuku ledo mompakasala komiu, apa kami mpuu-mpuu nompotove komiu evamo niuliku ri bavona. Matuvu atau mamate kami batena mompotove komiu! 7:4 Ledo nakaja raraku notesa pakalanto ka komiu. *7:4 Ledo nakaja rara kami notesa pakalanto ka komiu. ATAU: Nisaniku komiu namala raparasaya.* Nadamba mpuumo raraku nantora komiu. Nau nadeamo susa bo pari nambela kami, hitupa narosomo raraku bo nelabi kadamba raraku nantora komiu. 7:5 Tempo kami nakava ri propinsi *Makedonia, ledo najadi kami nangosanaka. Apa ri panggai panggana tona nompakasusa kami. Naria tona nangeva kami, bo riara ntai kami mboto kami nombarasai naeka. Mpuu-mpuu eva maupu rara kami! 7:6 Tapi ELOHIM nompakaroso rara ntona naupu rarana, bo nipakarosoNa rara kami muni ante kakava i Titus. 7:7 Ledo aga kakava i Titus nggoo nompakaroso rara kami, tapi karebamiu nitesana mpuu-mpuu nompakadamba rara kami. Nitesana komiu nompakaroso rarana tempo ia nonturo ante komiu. Bo nitesana muni nalentoramo raramiu manggita yaku, bo nasusa raramiu nantora pokainggumiu bara ipia. Bo niulina komiu mpuu-mpuu madota manjaliku yaku ri ngayo ntopangeva yaku. Kadamba nu raraku mpuu-mpuu nelabi! 7:8 Naupa isi suraku bara ipia nompakasusa raramiu, ledo nanjoso raraku nantulisi sura haitu. Kakanana nanjosomo raraku bara ipia apa nikitaku suraku haitu nompakasusa raramiu. Tapi kasusa raramiu haitu aga sampalai. 7:9 Hitupa nadambamo raraku, ledo sabana raramiu nipakasusa, tapi sabana kasusa raramiu haitu nanggeni komiu majea lako ri pokainggumiu nasala. Kasusa nu raramiu haitu nangoseaka dota nu ELOHIM, apa nipakeNa kasusa raramiu haitu ala manggeni komiu majea. Jadi sura kami haitu ledo nompakarugi komiu. 7:10 Sabana, kasusa rara nangoseaka dota nu ELOHIM, nanggeni kita najea lako ri dosata sampe kita rapakasalama. Bo ledo ria saitoa tona manjoso rarana ane rapakasalama. Tapi kasusa rara biasana anu nirasai ntona ledo nosisani nte ELOHIM, ledo nanggeni kita majea aga nanggeni kita mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. 7:11 Kasusa raramiu nombaca suraku bara ipia mpuu-mpuu kasusa rara nangoseaka dota nu ELOHIM. Peintamo anu najadi! Lako ri kasusa rara nirasaimiu haitu, komiu mpuu-mpuu nadota movia anu nanoa. Niulimiu komiu ledo nosabingga ka tona nompoara kami. Naraumo komiu nompekirika dosa nipovia nu roamiu haitu, bo naekamo raramiu mangoseaka pokaingguna. Nalentoramo raramiu manggita yaku. Nioseakamiumo anu niuliku ka komiu. Nasadiamo komiu nombahuku tona nasala haitu. Riara mpengaya-ngaya nipopakitamiumo komiu ledo nasala riara parakara bara ipia. 7:12 Jadi patujuku notulisi sura haitu bara ipia, ledo aga mompakasala tona novia sala atau manjaliku tona nipakadaana. ELOHIMmo sabiku! Patujuku notulisi sura haitu, ala malanto ka komiu mboto tovemiu nte kami nambaso mpuu. 7:13 Jadi, narosomo rara kami nangepe anu nipoviamiu naupu nibacamiu sura kami. Rara kami nipakaroso mpuu, bo nelabipa vai kadamba rara kami nanggita kadamba rara i Titus. Apa tempo nipeliodana komiu ri Korintus, rarana mpuu-mpuu naleva nanggita pokainggumiu. 7:14 Dopame ia tou mompelioda komiu, nitoiyaku mamimo komiu nte ia. Bo pokainggumiu nikita i Titus ledo nompakaeya yaku. Pura-pura tesa kami ka komiu nakana, ivesia muni pura-pura potoiyaku komiu nitesaku ka i Titus nakana muni. 7:15 Tove i Titus ka komiu nantambai kambasona tempo nitorana komiu mpuu-mpuu nangoseaka anu niulina. Nitarimamiumo ia bo nibilamiu ia bo nekou nte ia. 7:16 Nadamba mpuu raraku sabana komiu namala niparasaya riara mpengaya-ngaya.

2 Korintus 8

8:1 Kapolana, sampesuvu-sampesuvu. Kami mompopaisani ka komiu anu najadi ri sii ri propinsi *Makedonia. ELOHIM nabelo mpuu ka todea topomparasaya ri sii sampe ledo natove rarara nombatulungi tona ntanina . 8:2 Nandasa mpuu kasusa bo kapari nirasaira, bo ira mboto napakasi mpai. Tapi naupa ivesia, nelabi kadambara sampe ledo mpuu natove rarara nombadekei ka tona ntanina. 8:3 Nikitaku mboto ira nodekei, ledo aga nangoseaka pompakulera, tapi nelabi lako ri pompakulera. 8:4 Dotara mboto, ira nerapi nte kami ante rarara mpuu-mpuu ala ira muni radekeika loga mombatulungi topomparasaya napakasi ri bagia *Yudea. 8:5 Anu nidekeira nelabi mpuu lako ri anu nisarumaka kami. Ledo aga doi nidekeira. Tapi nidekeira ntani ruru katuvura ka i Pue. Ira natundu nte Ia bo natundu muni nte kami, sabana haitumo dota nu ELOHIM. 8:6 Jadi kami nerapi nte i Titus ala ia manjili tou nte komiu. Iamo anu nompamula bago nompasiromu doi petulungi haitu nte komiu bara ipia. Jadi haitumo sabana ia nitudu kami mompapola pokarajaa nabelo haitu. 8:7 Sampesuvusampesuvu, nabelo pura anu nipoviamiu. Pomparasayamiu mpuu-mpuu naroso. Napande mpuu komiu notesa. Nisanimiu pepatuduki nakana, naoge raramiu nombatulungi tona ntanina, bo naoge mpuu pompotovemiu kami. *8:7 naoge mpuu pompotovemiu kami ATAU: naoge mpuu pompopotove kami komiu.* Jadi ivesia muni mabelo rapasimbukumiu mombatulungi tona napakasi. 8:8 Ledo niparentaku komiu kana mombadekei maoge. Yaku aga mompopaisani ka komiu kambaso pepotove ntoMakedonia nantulungi tona ntanina. Patujuku ala kusani ane komiu muni mpuu-mpuu nompotove tona ntanina. 8:9 Ledo paraluu kuparenta komiu apa nisanimiu mboto kambaso pepotove nTuputa i Yesus Kristus ka kita. Naupa Ia mpuu-mpuu nakalumana, nikabasakaNa pura-pura kakalumanaNa haitu ala mantulungi kita. Ia najadi manusia napakasi ala kita mamala majadi nakalumana ri panggita nTupu. 8:10 Ivei panggavaku pompasiromu doi petulungi haitu. Nabelopa komiu mompakaupu bago nipamulamiu mpae naliu. Komiu tona pamulana nompekirika mompasiromu doi petulungi haitu bo komiu muni tona pamulana nompamula nompasiromu doi haitu. 8:11 Jadi hitupa papolamo bago haitu sampe maupu. Mabelo ane kadotamiu mompapola bago haitu sampe maupu, masimbayu ante kaoge nu raramiu nompamula bago haitu bara ipia. Dekeimo nangoseaka pompakulemiu. 8:12 Apa ane rarata mpuu-mpuu mombadekei, pedekeita haitu ratarima nu ELOHIM nangoseaka anu naria nte kita, ledo nangoseaka anu ledo ria nte kita. 8:13 Patujuku ala katuvumiu masimbayu. Patujuku ledo mompakantamo komiu sampe komiu mapepa bo tona ntanina mangaa. 8:14 Sii-sii komiu nelabi nagana bo nipakulemiu mantulungi ira. Bo tempo bara maipia ane komiu makura bo ira melabi, ira muni mamala mombatulungi komiu. Ivesiamo katuvumiu masimbayu. 8:15 Nisanita haitu nakana apa nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Tona nompasiromu nadea, ledo nelabi, bo tona nompasiromu sakide ledo muni nakura." (8:15 Pesuvu 16:18) 8:16 Kami nosukuru nte ELOHIM sabana Ia nompakaoge rara i Titus mompekirika kabelomiu nasimbayu mpo kami mboto. 8:17 Naoge rara i Titus mombatulungi komiu sampe ia nompoiyo pomperapi kami mompapola pompasiromu doi petulungi haitu. Bo ledo aga haitu, ia mboto nompakatantu kana tou nte komiu. 8:18 Bo nitudu kami muni saito sampesuvuta ntanina momporoa i Titus riara polipana tou nte komiu. Sampesuvuta haitu mpuu-mpuu nibila ntopomparasaya sabana pokarajaana nompatolele Kareba Belo. 8:19 Ledo aga haitu, tapi ia muni nipelisi ntodea topomparasaya momporoa kami riara polipa kami hau ri bagia Yudea manggeni doi petulungi haitu. Patuju nu polipa kami haitu ala ELOHIM rabila bo ratoiya ntona, bo ala rasani ntona kaoge nu rara kami mantulungi sampesuvuta napakasi. 8:20 Patuju kami nantudu sampesuvuta haitu nosanggani-nggani nte i Titus ala nee maria tona manguli kami ledo nanoa nompasiayu pedekei nadea haitu. 8:21 Apa kami madota movia anu nanoa ri panggita nu ELOHIM, bo muni ri panggita nu manusia. 8:22 Nitudu kami munimo saitopa sampesuvu ntanina mosangganika gi Titus. Nadea ngganimo nipopakitana kaoge nu rarana mantulungi tona ntanina. Bo sii-sii naoge mpuu rarana mantulungi komiu mompasiayu pompasiromu doi petulungi haitu, sabana ia mpuu-mpuu nanjarumaka komiu muni madota mombatulungi tona napakasi. 8:23 I Titus hii roaku sampokarajaa mantulungi komiu. Bo randua sampesuvuta ntanina anu momporoa ia, nisuro ntodea topomparasaya, bo nadea mpuu tona nombabila bo nombatoiya i Kristus sabana katuvu nu sampesuvuta randua haitu. 8:24 Jadi kuperapi nte komiu popakitamo tovemiu ka ira tatalu ala rakita ntodea topomparasaya pepotovemiu, bo rasanira muni tesa-tesa kami nombatoiya komiu ri ngayora bara ipia, mpuu-mpuu nakana.

2 Korintus 9

9:1 Kakanana ledo paraluu ntoto kutulisi ka komiu doi petulungi ka topomparasaya napakasi ri Yudea. 9:2 Nisanikumo kaoge raramiu mombatulungi ira. Nitoiyaku komiu ri ngayo *ntoMakedonia. Niulikuka ira, lako ri mpae naliu komiu toAkhaya *9:2 propinsi Akhaya: Ngata Korintus ri propinsi Akhaya.* nasadiamo mompakatu pedekeimiu. Kadidi raramiu nombadekei, mpuu-mpuu nompakadidi rarara sampe ira muni nadea nadota nombadekei doi petulungi. 9:3 Tapi nau nisaniku komiu nasadia nombadekei, nipekiriku nabelopa kutudu gi Titus mokolu tou nte komiu, ala ratulungira komiu mompakasadia doi petulungimiu. Jadi, tempo yaku makava ngena, masadiamo petulungimiu nangoseaka anu nitesaku ka toMakedonia. Nee-nee tesaku nombatoiya komiu haitu aga tesa nggoo! 9:4 Apa ane maria toMakedonia momporoa yaku ngena tou, bo ane rapana doi pedekeimiu dopa nipasiromumiu, natantu maeya mpuu mataku, nemopa komiu, apa niuliku ka ira komiu mpuu-mpuu nasadia metulungi! 9:5 Jadi haitu sampe nipekiriku paraluu kutudu sampesuvu tatalu haitu mokolu tou nte komiu, ala ira mompasiayu pedekei anu nijanjimiu bara ipia. Nipoviaku ivesia ala masadiamo rakava kami. Bo malantomo petulungimiu haitu nidekei ante momi rara bo ledo aga nipasuu. 9:6 Pariaramo tesaku hitu: tona nosavu sakide, sakide muni rasombena. Bo tona nosavu nadea kana madea muni rasombena. 9:7 Pura-pura tona kana simbo mombadekei nangoseaka anu nipakatantu riara ntaina mboto. Nee monggai rara mombadekei bo nee muni mombadekei sabana nirasai aga nipasuu. Sabana, ELOHIM nompotove tona nombadekei ante rara nadamba. 9:8 ELOHIM nakuasa mombadekei belo ka komiu sampe komiu bate-batena ledo makura nuapa-nuapa. Bo belo haitu melabipa kaganana sampe komiu mamala movia mpengaya-ngaya anu nabelo mombatulungi tona ntanina. 9:9 Nitulisi riara Buku Gasa ivei: "ELOHIM nombabagi belo ka tona napakasi bo ledo natove raraNa. Kabelo nu raraNa batena sampe ri kasae-saena." (9:9 Mazmur 112:9) 9:10 ELOHIM nombadekei savua ka toposavu, bo nidekeiNa asele poviata rakandeta. Bo ivesia muni radekeiNa ka kita anu rapaketa mombatulungi tona ntanina, bo ratambaikiNa ala madeapa mpuu asele lako ri kabelo rarata. 9:11 ELOHIM mombadekei mpengaya-ngaya belo ka komiu ala komiu batena mompakule mombadekei ka tona ntanina. Bo tempo kami manggeni pedekeimiu haitu ka tona napakasi ri bagia Yudea, madea tona manguli tarima kasi ka ELOHIM. 9:12 Jadi petulungi nidekeimiu haitu ledo aga mombatulungi todea topomparasaya anu napepa, tapi manggeni madea tona manguli tarima kasi ka ELOHIM. 9:13 Apa ane rakitara pedekei petulungimiu haitu, ira mantoiya bo mombabila ELOHIM, sabana rakitara komiu mpuu-mpuu nomparasaya Kareba Belo i Kristus bo natundu nte parentaNa. Bo ratoiyara ELOHIM sabana komiu ledo mpuu natove raramiu nobagi ka ira bo ka tona ntanina anu naria nte komiu. 9:14 Bo ira mosambayani komiu ante tovera apa pepotove nu ELOHIM anu nikita riara nggatuvumiu mpuu-mpuu naoge. 9:15 Masipato mpuu kita motarima kasi nte ELOHIM, sabana pedekeiNa nelabi mpuu kabelona. Ledo rapakuleta mombasovadaka kabelo nu pedekeiNa haitu ka kita!

2 Korintus 10

10:1 Hitupa yaku, Paulus, naria anu kuperapi nte komiu. Sanu tona ri situ nanguli yaku nabia notesa ri suraku, tapi ane nantingayo komiu, pangulira yaku aga naeka bo ledo nabia nanguli ri mata. Jadi ante raraku naede bo nalusu, nasimbayu mpo rara i Kristus, 10:2 yaku mpuu-mpuu merapi: nee sampe da maria komiu manjauru kuasaku najadi *suro i Yesus, ala ledo paraluu yaku marau tempo yaku makava ri situ nte komiu. Apa nasadia mami yaku mangonteaka tona nanguli kami nokainggu mpo tona ledo nosisani nte ELOHIM. 10:3 Kami aga manusia biasa, tapi ane kami nangeva pepatuduki anu ledo nakana, kami ledo nangeva mpo manusia biasa anu ledo nosisani nte ELOHIM. 10:4 Kami ledo nangeva ante pompakule nu manusia biasa. Tapi kami nangeva ante pompakule nidekei nu ELOHIM. Pompakule haitu nabaraka, jadi kami nompakule nombadagi nuapa-nuapa nangeva pepatuduki nakana. Kami namala nirapaka tantara anu nompakaropu kuasa nu balira nau bara berimba karosona. 10:5 Ante kuasa nu ELOHIM kami nompakule nombadagi pekiri ntopangeva pepatuduki nakana, pekiri ntona nasombo, bo pekiri ntona anu nombalava tona ntanina mosisani nte ELOHIM. Ante kuasa lako nte ELOHIM kami nanggeni ira nombabali pekirira sampe ira natundu nte i Kristus. 10:6 Jadi ane rakita kami komiu pura-pura mpuu-mpuu natundu nte i Kristus, masadiamo kami mombahuku tona ntanina anu ledo natundu. 10:7 Sampesuvu-sampesuvu, pekirikamo anu nikitamiu! Ane maria tona nanguli ia mpuu-mpuu bagia i Kristus, kana ratorana kami muni bagia i Kristus, nasimbayu mpo ia. 10:8 Nau yaku madamba gaga mombatesa kuasa nidekei i Kristus ka kami, ledo maeya mataku. Sabana kuasa haitu nidekei i Pue ka kami, ledo mompakagero pomparasayamiu, tapi mompakaroso pomparasayamiu. 10:9 Patujuku ledo momparangga komiu ante suraku. 10:10 Nisaniku naria tona nanguli ivei: "Riara sura-sura i Paulus tesana nalonto bo nasodo, tapi ane ia mboto naria nte kita, ingguna damo nanonto, bo tesana ledo ria gunana." 10:11 Jadi tona nanguli ivesia kana rasanira, anu nitesa kami riara sura-sura, haitumo mpuu-mpuu rapovia kami ane tou nte komiu ngena. 10:12 Natantu ledo mabia kami manguli karo kami nasimbayu ante ira anu nombatoiya karora mboto! Ledo mabia kami mompakasimbayu karo kami ante ira! Ira nantoiya karora nangoseaka panggitara mboto. Nadoyo mpuu tona ivehaitu! 10:13 Tapi kami ledo ntoto nasimbayu ante ira! Ane kami mangoe karo kami mboto, kami ledo mombaliunaka anu masipato, haitumo kami aga mangoe pokarajaa niparasaya nu ELOHIM ka kami. Bo komiu pura-pura ri Korintus nambela bagia pokarajaa kami, apa ELOHIM nantudu kami manggeni Kareba Belo ri ngatamiu. 10:14 Kami ledo nombaliunaka anu masipato raoe kami ane kami mangoe pokarajaa kami nte komiu. Ane rapana kami ledo nakava ri ngatamiu bara ipia nanggeni Kareba Belo, natantu ledo maria kuasa kami mangoe pokarajaa kami ri bagiamiu. Tapi naria kuasa kami mangoe pokarajaa kami nte komiu, apa kamimo paratama nakava ri ngatamiu nanggeni Kareba Belo i Kristus. 10:15 Naria sanu tona nalanga rarana nangoe kabelo asele pokarajaara, tano mai aga asele pokarajaa ntona ntanina. Tapi ledo ivesia kami. Kami ledo nangoe karo kami mboto notesa pokarajaa anu ledo pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka kami. Kami nanjarumaka ane pomparasayamiu mantambai karosona, mantambaipa muni kadeana asele pokarajaa kami nte komiu. *10:15 mantambaipa muni kadeana asele pokarajaa kami nte komiu. ATAU: mantambaipa muni petoiyamiu ka kami sabana pokarajaa kami ri tatangamiu.* 10:16 Maliu haitu, mamala kami hau mompatolele Kareba Belo sampe ri ngata-ngata ntanina anu makavao lako nte komiu. Kami ledo madota mangoe pokarajaa nipovia kami ri bagia mpokarajaa ntona ntanina. 10:17 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Isema-sema madota mantoiya bara nuapa, aginapa ia mantoiya anu nipovia nTupu." (10:17 Yeremia 9:24) 10:18 Sabana, tona nipokono nu ELOHIM ledo topantoiya karona mboto tapi tona nitoiya nu ELOHIM.

2 Korintus 11

11:1 Sampesuvu-sampesuvu, kuperapi komiu mosabara ruru mangepe yaku motesa mpo todoyo. Komiu nosabara mami nte yaku. 11:2 Yaku mpuu-mpuu nompariarantaika komiu, nasimbayu mpo ELOHIM nompariarantaika komiu! Komiu nirapaka randaa nagasa pokaingguna anu nipopotengeakuka saito langgai, haitumo i Kristus. Batua porapa hitu, yakumo anu paratama nompatuduki komiu momparasaya i Yesus. Dotaku ala komiu ledo molinja ntanina tapi bate-batena momparasaya Ia. 11:3 Tapi nakini mpuumo raraku, nee-nee raakalani ntona komiu sampe komiu domo ante raramiu mpuu-mpuu mompotove i Kristus. Apa ivesia najadi nte i Hawa anu niakalani nu ule tempo nggaulu. 11:4 Nitesa kamimo i Yesus ka komiu bara ipia, bo nitarimamiumo Nosa Gasa bo niparasayamiumo Kareba Belo. Tapi hitupa nikitaku komiu nadamba nantarima tona ntanina anu nombatesa Yesus ntanina. Bo nasadia muni komiu nantarima kuasa ntanina bo nomparasaya kareba ntanina. 11:5 Niepemiumo tesa ntona anu nantoiya karo mboto, haitumo suro-suro anu ledo ria kasimbayuna. Jadi kana raepemiu muni tesaku hitu, apa yaku hii ledo ntoto natuei pade ira. 11:6 Naupa nakana yaku ledo napande notesa ri ngayo ntodea, ledo ivesia pangisaniku, apa nisaniku mpuu pepatuduki nakana. Haitu bate-batena nipopakita kami ka komiu riara mpengaya-ngaya pepatuduki bo pokainggu kami bara ipia. 11:7 Tempo yaku nompatolele Kareba Belo ka komiu, yaku ledo ntoto nerapi gaji lako nte komiu. Yaku nompakaede raraku nokarajaa ante paleku mboto nompaelo ala manggeni belo ka komiu pura-pura. Jadi, berimba nirasaimiu? Nasala poviaku ivesia? 11:8 Tempo yaku nakava nombatulungi komiu yaku nitanggu ntodea topomparasaya lako ri ngata ntanina. Namala rauli yaku nompakarugi ira ala mamala mantulungi komiu. 11:9 Bo tempo yaku nonturo nte komiu, ane naria paraluuku, ledo nipakasesaku komiu. Apa nuapa-nuapa niparaluuku haitu nipakagana nu sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya nakava lako ri propinsi *Makedonia. Yaku bate-batena nompasimbuku ala ledo mompakasesa komiu mompekirika katuvuku. Bo batena kupasimbuku ivesia, ledo kuperapi nte komiu. 11:10 Ledo ria saitoa ri propinsi Akhaya mamala nombatagi yaku mantoiya pokaingguku haitu! Pepatuduki i Kristus anu naria riara ntaiku nakana. Ivesia muni tesaku hitu nakana! 11:11 Nuapa sabana yaku ledo nadota nompakantamo komiu? Bara raulimiu ledo nipotoveku komiu. Ledo nakana! Nisani nu ELOHIMmo nipotoveku komiu! 11:12 Tapi yaku bate-batena ledo merapi gaji lako nte komiu, ala suro-suro anu ledo ria kasimbayuna ri situ ledo maria loga mangoe manguli ira nokarajaa nasimbayu mpo kami. 11:13 Suro-suro anu ledo ria kasimbayuna haitu aga suro-suro mpodava! Topokarajaa natenggo. Niulira iramo suro-suro i Kristus, tano mai ledo! 11:14 Tapi kita ledo mahera manggita pokainggura haitu, sabana *Magau nu Seta mboto nombabali karona ala rasarumaka ntona ia *malaeka nanggeni reme. 11:15 Bo kita ledo muni mahera ane batua nu Magau Seta mantabuniaka pokainggura nadaa bo nokainggu mpo topokarajaa anu nangoseaka dota nu ELOHIM. Tapi kaupuna ira rabalasi ante pehuku nangoseaka anu nipoviara. 11:16 Evamo niuliku pangane, nau yaku notesa mpo todoyo, dekeimo loga ka yaku mangoe karoku mboto sakide. Nee rapekirimiu yaku hii mpuu-mpuu todoyo, tapi nau maria sanu manguli yaku todoyo, dekeimo yaku muni mangoe karoku mboto. 11:17 Natantu ane kutoiya karoku mboto ri sii, yaku ledo notesa ante kuasa nTupu, tapi yaku notesa mpo todoyo. 11:18 Nadea tona ntanina nangoe karora mboto bo anu nipoviara ante karosora mboto. Jadi ivesia muni yaku mangoe karoku. 11:19 Nikitaku komiu nadamba nosabara ante tona nadoyo, apa niulimiu komiu napande mpuu! 11:20 Nosabara mpuu komiu ante pakeni anu nomparenta komiu mpo potudua, atau nompakaupu anumiu, atau nombaakalani komiu, atau nokainggu nasombo nte komiu, atau nosapa lenjemiu! 11:21 Ledo naeya mata kami nanguli kami ledo mabia mokainggu ivesia nte komiu! Tapi ane maria tona mabia mangoe karora mboto, yaku muni mabia mangoe karoku mboto! Yaku notesa mpo todoyo! 11:22 Berimbamo? *ToIbrani ira? Yaku muni toIbrani. *ToIsrael ira? Yaku muni toIsrael! Muli i Abraham ira? Yaku muni muli i Abraham! 11:23 Batua i Kristus ira? Tesaku hitu eva tesa ntogila! Yaku batua i Kristus anu nelabi nabelopa pade ira! Nantamopa pokarajaaku pade pokarajaara! Nasaropa yaku nisuaraka riara ntarunggu pade ira! Yaku nicambu pakandasapa pade ira, bo nadea ngganimo yaku sakidepa namate! 11:24 Lima-ngganimo yaku nicambu *ntoYahudi, talu-pulu sio-mbela sanggani. 11:25 Talu-ngganimo yaku niboba *ntoRoma ante kayu. Sanggani yaku nirempe ntona ante vatu apa ira madota mompatesi yaku. Talu-ngganimo kapala-kapala nipesaviku natala rantasi, bo naria sanggani yaku nonanggo rara ntasi saeo sambongi. 11:26 Nadea ngganimo nirasaiku kasusa riara mpolipaku. Naria uve lono. Naria muni topeago. Yaku nipandasa ntoYahudi bo muni tona ledo toYahudi. Yaku nombarasai susa riara ngata bo ri kataolosana bo rara ntasi. Bo yaku nombarasai susa lako nte tona nanguli ira sampesuvu sampomparasaya, tano mai ledo. 11:27 Nabundumo yaku nokarajaa ntamo. Nadea ngganimo yaku ledo nakapo namonjo, ledo nangande, ledo nanginu. Nadea ngganimo yaku nombatidamaka ara ntai bo nindi bo ledo nagana pakea. 11:28 Bo ntanina lako rahaitu, eo-eo nasesa raraku nompekirika pura-pura todea topomparasaya. 11:29 Apa ane naria sampesuvu sampomparasaya nalente, yaku muni nombarasai kalentena haitu. Ane naria sanu nanavu riara dosa, yaku muni nasusa raraku nompekirika ira. 11:30 Suro mpodava nangoe karora mboto, jadi yaku muni mangoe karoku mboto. Tapi ane yaku kana mantoiya karoku mboto, aginamo kalenteku kutoiya. 11:31 ELOHIM, Tuama nTuputa i Yesus, Iamo masipato ratoiya sampe ri kasae-saena! Bo nisaniNa anu nitesaku hitu nakana, yaku ledo nodava! 11:32 Tempo yaku ri ngata Damsyik, gubernur anu nipakakuasa Magau Aretas, nantudu tantarana mombajaga bobaa mbaso ngata haitu mombasaka yaku. 11:33 Tapi roaku nantulungi yaku malai. Niulurakara yaku riara karanji lako ri bolo ri tembo ngata hau ri savalikuna. Bo ivesiamo yaku nakabasaka lako ri kuasa nu gubernur haitu.

2 Korintus 12

12:1 Yaku kana mangoe karoku mboto, nau ledo ria gunana. Jadi kutesa ruru anu nipopakita bo anu nipopaisani i Pue Yesus ka yaku. 12:2 Sapulu pata-mpae naliu, naria saito topangoseaka i Kristus niposisaniku anu niore hau ri ponturo nu ELOHIM ri suruga. Ledo nisaniku ane karona mpuu-mpuu neore atau aga anu nipopakita ka ia. Aga ELOHIM nangisanina. *12:2 Basa Yunani: Naria saito topangoseaka i Kristus niposisaniku anu niore-- Kakanana i Paulus notesa karo mboto (peinta 12:7) tapi nitabuniaka sakide sampe niulina "topomparasaya nisaniku". Bara naeya matana ane ia ratoiya ntona sabana anu nipopakita i Yesus ka ia.* 12:3-4 Kusili sangganipa: ia niore sampe nesua ri ponturo nelabi kabelona nosanga *Firdaus. Ledo nisaniku bara karona mpuu-mpuu nioretaka atau aga anu nipopakita ka ia. Aga ELOHIM nangisanina. Bo hamai niepena tesa-tesa anu ledo nipakule mombasovadaka, tesa nabelo mpuu anu ledo masipato ratesa nu manusia. 12:5 Masipato yaku mangoe karo ntona ivehaitu sabana anu nikitana, tapi ledo kuoe karoku mboto. Yaku aga madota mangoe anu nompakalanto kalenteku. 12:6 Nau yaku madota mangoe karoku mboto, ledo aga tesa ntodoyo, ledo davaku, apa naria mpuu anu masipato kuoe. Tapi yaku ledo madota mangoe karoku mboto ala nee-nee yaku rabila ntona sabana anu nipopakita ka yaku. Aginamo ira mombabila yaku sabana anu nikitara riara nggatuvuku atau anu niepera lako ri tesaku. 12:7 Tapi ledo mabelo ane malanga gaga raraku nantora pura-pura anu nipokumaaka nipopakita i Yesus ka yaku. Haitumo sabana nidekeiNa dua mompandasa yaku. *12:7 Basa Yunani: "nidekeiNa karui ri karoku". Nadea topangisani Buku Gasa nanguli batuana karo i Paulus nambela dua. Tapi sanu nanguli batuana i Paulus nieva bo nipandasa nu balina.* Dua haitu nirapaka suro lako ri *Magau nu Seta nompandasa yaku ala yaku ledo majadi masombo. 12:8 Talu-ngganimo niperapiku mpuu-mpuu nte i Pue Yesus ala suro lako ri Magau nu Seta haitu rapopalai lako nte yaku. 12:9 Tapi niuliNa ka yaku, "Nemo. Nipotoveku iko, bo haitu naganamo ka iko. Apa ane nalente iko, kuasaKu malanto mpuumo riara nggatuvumu." Jadi, haitumo sampe yaku nadamba nangoe anu nompopakita kalenteku, apa ane yaku nalente, kuasa i Kristus nokarajaa riara ntaiku. 12:10 Jadi ane nalente yaku, nadamba yaku. Ane yaku rasalai, atau mapepa atau rapandasa, atau rapakasusa sabana yaku nangoseaka i Kristus, nadamba yaku. Apa ane nalente yaku, kuasa i Kristus mpuu-mpuu nompakaroso yaku. 12:11 Sampesuvusampesuvu, yaku hii notesa mpo todoyo, tapi komiu nompasuu yaku notesa ivesia! Kakanana komiumo masipato mombatoiya yaku, sabana naupa yaku hii ledo naria nturoku, yaku ledo ntoto nakura ane rapoposisala ante tona nirekemiu suro-suro anu ledo ria kasimbayuna! 12:12 Tempo yaku naria ri situ nte komiu, nipoviaku tanda-tanda anu nompakalanto yaku mpuu-mpuu *suro i Yesus. Yaku nosabara nokarajaa nau nadea kasusa nirasaiku, bo nipoviaku tanda-tanda nipokumaaka bo kabaraka-kabaraka ante kuasa lako nte ELOHIM. 12:13 Ledo nipoposisalaku komiu ante todea topomparasaya ntanina. Aga sangaya ledo nipoviaku nte komiu, haitumo yaku ledo nekitanggu nte komiu. Nipekirimiu nasala yaku novia ivesia? Ledo ntoto! 12:14 Pariaramo tesaku hitu. Sii-sii nasadiamo yaku tou mompelioda komiu katalu-ngganina, bo yaku batena ledo mekitanggu nte komiu. Sabana, ledo kakalumanamiu nieloku tapi pepotovemiu! Apa ledo ngana anu masipato mompasiromu kakalumana ka totuana tapi totua masipato mompasiromu kakalumana ka ngana. 12:15 Jadi yaku nasadia mombadekei ka komiu pura-pura anu naria nte yaku, nau karoku mboto. Ane ivesia kambaso pepotoveku ka komiu, nakuya pepotovemiu ka yaku aga sakide? 12:16 Nisanimiu mbotomo yaku ledo sanggani nompakasusa komiu mompekirika katuvuku. Tapi da nariapa tona nanguli yaku noakala. Pangulira yaku nombabagiu komiu ala manggava untu ka karoku mboto. 12:17 Berimbamo? Nariamo komiu niakalani ntona nituduku tou nte komiu, sampe yaku nanggava untu ka karoku mboto? Natantu ledo! 12:18 Nituduku i Titus tou nte komiu bara ipia nosanggani-nggani ante sampesuvuta ntanina. Nariamo i Titus nombaakalani komiu? Natantu ledo! Nisanimiu mbotomo kami randua nosangu rara bo pokainggu kami nasimbayu. 12:19 Nipekirimiu tesa kami hitu bara aga manjaliku karo kami ri ngayomiu? Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, ledo ntoto nakana! Pura-pura hitu nitesa kami sabana kami nosangu rara nte i Kristus bo ELOHIM mboto nanggita kami. Pura-pura anu nipovia kami, nipovia ala mompakaroso pomparasayamiu. 12:20 Apa nakini raraku, nee-nee ane yaku tou nte komiu kukava komiu ledo mpo anu nisarumakaku, bo pokaingguku nte komiu ledo mpo anu nisarumakamiu. Nee-nee kukava komiu mosinggarau, bara masiriati, bara marau, bara aga mompekirika karo mboto. Nee-nee kukava komiu mosisalai bara mositunturaka bara malanga rara bara mompakagado todea topomparasaya. 12:21 Nakini raraku ane tou nte komiu vai yaku, ELOHIM mompakaeya yaku ri ngayomiu, bo yaku motumangi ri ngayomiu sabana madea komiu anu nadosa bara ipia dopa najea lako ri pokainggura nadaa bo nabuga. Bara maria da nompogau tona ledo bereina mboto, bara movia anu ledo ntoto masipato mpo anu nabiasa nipoviara bara ipia.

2 Korintus 13

13:1-2 Katalu-ngganikana hitu yaku makava nte komiu. Tempo yaku ri situ nte komiu karongganina bara ipia, nipopatoraku ka ira topovia dosa bo ka pura-pura tona ntanina, tumo rapovia dosa. Jadi hitupa nau yaku ledo ri situ nte komiu, kupopatora mpanjili ka komiu: tumo mpuu movia dosa! Riara Buku Gasa niuli ane maria tona nirai, kana maria randua atau tatalu sabi ala rasani kakanana, bara nasala ia bara ledo. Maupu sia pade mamala rahuku. *13:1-2 Patuju i Paulus, tatalu sabi haitu talu-nggani ia nakava ri Korintus.* Ane makava ri situ yaku bo komiu dopa nenonto novia nadaa, domo maasi mataku nanggita komiu tapi kuhuku mpuu! 13:3 Niperapimiu tandana yaku mpuu-mpuu niposuro i Kristus. Jadi ane kuhuku tona novia dosa rasanimiumo yaku mpuu-mpuu niposumba i Kristus! Sabana ane Ia mangonteaka komiu Ia ledo malente, tapi Ia mpuu-mpuu makuasa. 13:4 I Kristus nalente mami tempo Ia nipaku ri *kayu salib sampe namate. Tapi Ia natuvu mpanjili sabana kuasa lako nte ELOHIM. Kami anu nosangu rara ante i Kristus, nalente muni nasimbayu mpo Ia bara ipia. Tapi kami natuvu ante kuasa nu ELOHIM, nasimbayu mpo i Kristus, bo ane mantingayo komiu ngena kami, rakitamiu kuasa nidekei nu ELOHIM ka kami. 13:5 Sampesuvusampesuvu, paresa mbotomo karomiu ala rasanimiu bara mpuu-mpuu komiu nangoseaka i Kristus. Peinta mbotomo raramiu. Natantu rasanimiumo i Yesus Kristus naria riara ntaimiu! Ane i Kristus ledo naria riara ntaimiu, batuana komiu ledo mpuu-mpuu topangoseaka Ia. 13:6 Nisarumakaku nisanimiumo kami hii mpuu-mpuu suro i Kristus. 13:7 Kami nosambaya nerapi nte ELOHIM ala komiu nee movia dosa. Patuju kami nosambaya ivesia, ledo mompopakita kami hitu mpuu-mpuu suro i Kristus. Tapi patuju kami ala komiu batena movia anu nabelo. Jadi nau sanu tona ri situ da nombareke kami ledo suro i Kristus, ledo makuya, asaa komiu movia anu nabelo! 13:8 Ane komiu mangoseaka anu nakana, ledo rapakule kami mangeva komiu. Kami aga madota mantulungi komiu mangoseaka anu nakana. 13:9 Nadamba mpuu rara kami ane kami nalente, asaa komiu maroso momparasaya. Jadi kami bate-batena mosambaya ala pokainggumiu majadi mabelo pura. 13:10 Haitu sampe nitulisiku sura hitu ka komiu dopame yaku tou, ala ane makava ri situ nte komiu yaku, ledo paraluu makasara yaku mompakabelo pokainggumiu ante kuasa nidekei nTupu ka yaku. Apa kuasa haitu nidekeiNa ka yaku ala mompakaroso komiu, ledo ala mompakagero komiu. 13:11 Jadi sampesuvusampesuvuku, pakadambamo raramiu. Pasimbukumo mompakabelo pokainggumiu mpanjili. Tarimamo pepatudukiku hitu! Komiu kana matuvu mosangu pekiri bo mosangu rara, bo mosinggabelo. Bo ELOHIM, puna pepotove bo katinonto, mosanggani-nggani ante komiu. 13:12 Posipakavotemo tabe saito bo saito ante tove. Bo tarimamo tabe lako ri pura-pura topomparasaya ri sii. 13:13 Kuperapi Tuputa Yesus Kristus mombadekei belo ka komiu, bo ELOHIM mompotove komiu, bo Nosa Gasa nu ELOHIM mompakasangu komiu bo momporoa komiu pura-pura. Tabe lako nte yaku, Paulus

Galatia 1

1:1-2 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya i Yesus anu nasiromu ri umba-umba ri propinsi Galatia: Sura hitu lako nte yaku i Paulus, *suro i Yesus Kristus. Yaku ledo nisuro nu manusia bo ledo muni nianggataka nu manusia majadi suro. Tapi yaku nianggataka i Yesus Kristus mboto bo Tuamata ELOHIM anu nompakatuvu Ia mpanjili lako ri kamateNa. Nadea tabe lako nte yaku, i Paulus, bo lako nte pura-pura sampesuvuta sampomparasaya anu nosanggani-nggani ante yaku ri sii. 1:3 Kuperapi Tuamata ELOHIM bo i Pue Yesus Kristus batena mabelo nte komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:4 I Yesus nombadekei karoNa rapatesi mombasompo dosata nangoseaka dota nTuamata ELOHIM. PatujuNa ala Ia mamala mombakabasaka kita lako ri kuasa nu dunia nadaa. 1:5 ELOHIM masipato rabila bo ratoiya sampe ri kasae-saena. *Amin. 1:6 Nokumaa ntoto yaku nangepe komiu! Dopa nasae niparasayamiu Kareba Belo, nitubengosimiumo ELOHIM! NipokioNa komiu majadi todeaNa sabana kabelo rara i Kristus nte komiu. Tano komiu aga nangoseaka pepatuduki ntanina anu niuli ntona "kareba belo". 1:7 Kakanana ledo ria "kareba belo" ntanina, aga Kareba Belo nipatolele kami ka komiu. Tapi naria tona nompakagado pekirimiu ante pepatudukira nasala. Patujura aga mombabaliki Kareba Belo anu nantesaki i Kristus. 1:8 Tapi kuuli ka komiu, nau kami mboto atau *malaeka lako ri suruga, isema-sema mompatolele kareba belo anu nosisala ante Kareba Belo nipatolele kami ka komiu bara ipia, tona haitu rapopogaa lako nte ELOHIM sampe ri kasaesaena. 1:9 Tempo kami da naria nte komiu bara ipia, niuli kami mami ivesia, bo sii-sii kuuli vai sangganipa, ane maria tona mompatolele pepatuduki anu nosisala ante Kareba Belo nitarimamiumo, tona haitu rapopogaa lako nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. 1:10 Jadi, berimbamo, sampesuvu-sampesuvu? Yaku nanguli ivesia mbeki ratoiya ntona? Ledo ntoto nakana! Yaku aga madota ratoiya nu ELOHIM. Bara nipekirimiu yaku aga madota mompakadamba rara nu manusia. Tapi haitu ledo muni nakana, apa ane rapana yaku da nompasimbuku mompakadamba rara nu manusia, ledo masipato yaku majadi batua i Yesus Kristus! 1:11 Sampesuvu-sampesuvu, kana rasanimiu Kareba Belo nipatoleleku ledo nopuna lako ri manusia. 1:12 Kareba Belo ledo nitarimaku lako nte manusia, bo ledo muni manusia nompatuduki yaku. Tapi i Yesus Kristus mbotomo nompopaisani Kareba Belo haitu ka yaku. 1:13 Tantu niepemiumo tesa katuvuku bara ipia, tempo yaku da nantuntuni agama Yahudi. Yaku nompandasa todea topomparasaya i Yesus bo ledo naasi mataku. Yaku batena nompasimbuku mompakaropu ira. 1:14 Natutupa yaku nangoseaka agama Yahudi pade pura-pura roaku *toYahudi anu sanggatuvu nte yaku. Nadidi mpuu raraku nangoseaka pepatuduki bo ada-ada ntotua kami nggaulu. 1:15 Tapi dopame yaku nipoanaka, ELOHIM nompelisi yaku bo nompokio yaku majadi suroNa lako ri kabelo nu raraNa. 1:16 Ia nompopaisani AnaNa i Yesus ka yaku ala yaku mamala mompatolele Kareba Belo anu notesaki AnaNa haitu ka tona ledo toYahudi. Tempo yaku nipokio nu ELOHIM, yaku ledo kaliu-liu hau nte manusia merapi rapatuduki, apa i Yesus mbotomo nompopaisani Kareba haitu ka yaku. 1:17 Yaku ledo muni kaliu-liu hau ri ngata Yerusalem manggita ira anu najadi *suro i Yesus nokolupa pade yaku. Tapi yaku hau ri tana Arab, bo lako ri tana Arab nanjili vai hau ri ngata Damsyik. 1:18 Naliu talu-mpae pade hau ri ngata Yerusalem mosinggava nte i Petrus. Yaku nonturo nte ia aga sapulu lima-mbongi kasaena. 1:19 Tapi yaku ledo nanggita suro-suro ntanina, aga i Yakobus tuei i Pue Yesus. 1:20 Tesa nitulisiku hitu nakana! Nisani nu ELOHIM mboto yaku ledo nodava! 1:21 Naupu haitu pade hau yaku ri bagia Siria bo Kilikia. 1:22 Sampe ri tempo haitu, todea topomparasaya i Kristus ri bagia *Yudea dopa nisanira lenjeku. 1:23 Ira aga nangepe tesa ntona nanguli, "Topompandasa kita topomparasaya bara ipia, anu madota mompakaropu kita, hitupa nompatolele Kareba Belomo!" 1:24 Bo nitoiyara ELOHIM sabana anu najadi ante yaku.

Galatia 2

2:1 Naliu sapulu pata-mpae, sangganipa vai yaku hau ri ngata Yerusalem nosanggani ante i Barnabas. Bo nikeniku muni i Titus. 2:2 Yaku hau ri Yerusalem sabana naria tesa nu ELOHIM nombatudu yaku hau. Nakavapa hamai, yaku aga nasiromu ante pakeni-pakeni ntodea topomparasaya, bo nipopaisaniku ka ira isi Kareba Belo anu nipatoleleku ka tona ledo toYahudi. Nakini raraku mbelaka rasalaira pepatudukiku sampe domo maria gunana pokarajaaku mompatolele Kareba Belo, nau anu nipoviaku bara ipia, atau anu da nipoviaku sii-sii. 2:3 Tano ira nasituju nte pepatudukiku. Haitu nisaniku sabana i Titus, toYunani anu nosanggani ante yaku hamai, ledo nipasuura *rasuna. 2:4 Tapi naria tona ntanina madota mompasuu i Titus rasuna, nangoseaka atura agama Yahudi. Panguli ntona haitu, ira topomparasaya i Kristus, tano aga davara. Ira nesua nggalino-lino ri kasiromu kami bo nomata-matai kami. Patujura ala pura-pura topomparasaya matundu nte atura-atura agama Yahudi. Tapi kita ledo paraluu matundu nte atura-atura haitu ala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. Kita nikabasaka lako ri atura haitu sabana kita nosangu rara ante i Yesus Kristus. 2:5 Kami ledo ntoto natundu nte pepatudukira, nau aga sampalai. Nitidamaka kami ala Kareba Belo ledo ragalo nte pepatudukira nasala, bo ala Kareba Belo nitarimamiu mpuu-mpuu nakana. 2:6 Jadi pakeni-pakeni ntodea topomparasaya anu nireke nalanga nturora nasituju ante Kareba Belo nipatoleleku. (Nau nalanga panggana nau ledo, nasimbayu ri panggitaku, sabana ELOHIM ledo nompelenje.) Ledo ria nuapa-nuapa nitambaira ka Kareba haitu. 2:7 Tapi nisaniramo yaku niparasaya nu ELOHIM manggeni Kareba Belo ka tona ledo toYahudi, nasimbayu mpo i Petrus niparasaya nu ELOHIM manggeni Kareba Belo ka *toYahudi. 2:8 ELOHIM nombadekei pompakule ka i Petrus majadi suro ka toYahudi, bo Ia muni nombadekei pompakule ka yaku majadi suro ka tona ledo toYahudi. 2:9 I Yakobus, i Petrus bo i Yohanes, nireke pakeni ntodea topomparasaya i Yesus ri Yerusalem. Nikitara ELOHIM nombadekei pokarajaa nabelo ka yaku, haitumo majadi suroNa. Jadi ira nosijoko pale ante kami bo i Barnabas. Haitumo tandana kami pura-pura roa sampobago nanggeni Kareba Belo. Kami pura-pura nasituju ala kami bo i Barnabas manggeni Kareba Belo ka tona ledo toYahudi bo ira manggeni Kareba Belo ka toYahudi. 2:10 Aga sangaya niperapira, haitumo ala kami ledo menonto mantulungi tona napakasi. Bo haitumo bago nipooge raraku bo nipoviaku mpuu-mpuu. 2:11 Tempo i Petrus *2:11 Petrus. Riara basa Yunani: "i *Kefas."* nakava ri ngata Antiokhia bara ipia, nionteakaku nggamata-mata ia sabana pokaingguna hamai mpuu-mpuu nasala. 2:12 Bara ipia ia ledo nompoposisala toYahudi ante tona ledo toYahudi. Ia nangande nosanggani-nggani ante sampesuvuta sampomparasaya ledo toYahudi. Naupu sia, nakavamo bara sako-ndua roa i Yakobus lako ri Yerusalem. Iramo toYahudi anu nomparasaya i Yesus. Pangulira topomparasaya i Yesus kana rasuna nangoseaka atura agama Yahudi. Nakavapa ira, domo nipeili i Petrus topomparasaya anu ledo toYahudi. Domo nabia ia nangande nosanggani-nggani nte ira, *2:12 Nantuntuni ada ntoYahudi, toYahudi nitagi mangande nosanggani-nggani nte tona ledo nisuna, haitumo tona ledo toYahudi, mbelaka rakandera anu nitagi nu atura haitu bo mompakaruto karora mboto.* apa naeka ia rasalai ntopomparasaya toYahudi dako nakava haitu. 2:13 Bo topomparasaya ntoYahudi ntanina nompasiala pokainggu i Petrus muni nau nisanira ledo masipato. Sampe nau i Barnabas mboto natekeni nangoseaka pokainggura haitu. 2:14 Tapi nikitaku pokainggura haitu ledo nosinggambela ante pepatuduki nakana lako ri Kareba Belo. Haitu sampe nionteakaku i Petrus ri ngayora pura-pura ivei: "Komiu toYahudi, tapi komiu mboto nabiasa natuvu mpo tona ledo toYahudi, komiu domo paraluu mangoseaka ada ntoYahudi. Jadi rapokuya rapasuukamiu tona ledo toYahudi mangoseaka ada ntoYahudi?" 2:15 Sampesuvu-sampesuvu, kami toYahudi mami lako ri pompoanaka kami, kami ledo mpo tona ledo toYahudi anu niuli nadosa sabana ledo nioseakara atura agama. 2:16 Tapi nau ivesia, nisani kami manusia nireke nanoa ri panggita nu ELOHIM ledo sabana nangoseaka Atura-atura agama, tapi sabana pomparasayara i Yesus Kristus. Jadi kami mboto nomparasaya i Yesus Kristus ala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. Kami najadi nanoa sabana pomparasaya kami i Kristus, ledo sabana nangoseaka Atura-atura agama! Apa ledo ria saitoa majadi manoa ri panggita nu ELOHIM sabana pangoseakana Atura-atura agama. 2:17 Jadi, ane kami toYahudi manjarumaka majadi manoa ri panggita nu ELOHIM lako ri posangu rara kami ante i Yesus Kristus, batuana kami domo nanjarumaka Atura agama. Bo ane kami domo nanjarumaka Atura agama, batuana kami najadi nasimbayu mpo tona ledo toYahudi anu niuli nadosa sabana ledo nioseakara Atura agama . Jadi berimbamo? Mamala raulita i Kristus nanggeni kami majadi nadosa? Natantu ledo! 2:18 Ane rapana yaku manjili manjarumaka Atura agama anu nikabasakakumo, tantu yaku nombaliunaka Atura haitu! 2:19 Apa lako ri Atura agama sampe nisaniku ledo kupakule majadi manoa ri panggita nu ELOHIM ante nangoseaka Atura haitu. Jadi sabana haitu, sii-sii yaku nenontomo nanjarumaka Atura agama *2:19 Basa Yunani: "lako ri Atura agama, yaku namate ka Atura agama"* ala yaku mamala mpuu-mpuu matuvu nangoseaka dota nu ELOHIM. Tempo i Kristus namate ri *kayu salib, yaku muni nireke namate nosangganinggani ante Ia. 2:20 Jadi namala rauli ivei: nau yaku natuvu, domo aga yaku saitoku natuvu, tapi i Kristus natuvu riara nggatuvuku. Bo ri katuvuku ri dunia hitu, yaku natuvu mpuu-mpuu nomparasaya *Ana nu ELOHIM anu nompotove yaku bo nombadekei karoNa rapatesi manjambei yaku. 2:21 Yaku ledo nompoara kabelo rara nu ELOHIM haitu. Apa ane rapana kita mamala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM ante mangoseaka Atura agama, tantumo kamate i Yesus Kristus ledo maria gunana!

Galatia 3

3:1 Nadoyo mpuu komiu toGalatia! Isema nanjalipuyo komiu sampe komiu domo nadota nangoseaka pepatuduki nakana? Nipakalantoku mpuu nanguli ka komiu bara ipia patuju kamate i Yesus Kristus ri *kayu salib. 3:2 Aga sangaya madota kusani lako nte komiu. Komiu nantarima Nosa Gasa nu ELOHIM sabana nangoseaka Atura agama? Atau nangepe bo nomparasaya Kareba Belo i Kristus? Tantu nitarimamiu Nosa Gasa apa niepemiu bo niparasayamiu Kareba Belo. 3:3 Jadi nakuya komiu nadoyo gaga? Lako ri pamulana komiu nomparasaya i Kristus, nitarimamiu katuvu nabaru lako ri kuasa Nosa Gasa. Rapakulemiu mompapola katuvu nabaru ante pompakulemiu mboto? Tantu ledo! 3:4 Berimba? Ledo ria gunana pura-pura anu nirasaimiu bara ipia? Tantu naria pura gunana! 3:5 ELOHIM najoi raraNa nompopanau Nosa GasaNa ka komiu bo nipoviaNa kabaraka-kabaraka ri tatangamiu. Jadi berimba? NipoviaNa pura-pura haitu sabana komiu nangoseaka Atura agama? Tantu ledo! NipoviaNa pura-pura haitu sabana komiu nangepe bo nomparasaya Kareba Belo i Kristus! 3:6 Pekirimo pomparasaya i Abraham. Nitulisi riara Buku Gasa ivei: "I Abraham nomparasaya ELOHIM, bo lako ri pomparasayana haitu ia nireke nu ELOHIM tona nanoa." 3:7 Jadi, kana rasanimiu, tona natuvu nomparasaya ELOHIM, iamo nireke muli i Abraham mpuu, sabana pomparasayana nasimbayu nte pomparasaya i Abraham. 3:8 Lako ri lamba pamulana ELOHIM nonia ala tona ledo toYahudi majadi manoa ri panggitaNa sabana pomparasayara. Jadi kareba nabelo haitu nipopaisaniNa nokolu ka i Abraham, evamo nitulisi ri Buku Gasa ivei: "Pura-pura manusia ri dunia manggava belo lako nte Yaku sabana komiu." *3:8 Kajadia 12:3; 18:18: 22:18* 3:9 I Abraham nomparasaya bo ELOHIM nombadekei belo ka ia. Jadi ivesia muni pura-pura tona natuvu nomparasaya ELOHIM, radekeika belo muni nasimbayu ante belo nidekeiNa ka i Abraham. 3:10 Isema-sema nanjarumaka majadi manoa ri panggita nu ELOHIM sabana nioseakana Atura agama, iamo rahuku nu ELOHIM. Nisanita haitu sabana riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Isema-sema ledo natutu nangoseaka pura-pura parenta nitulisi riara Buku Atura Agama, iamo rahuku nu ELOHIM." *3:10 Ulangan 27:26* 3:11 Nalanto mpuu ledo ria tona nireke nu ELOHIM nanoa lako ri pangoseakana Atura agama, apa naria tesa ntanina ri Buku Gasa nanguli ivei: "Tona najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana pomparasayana, iamo matuvu mabelo." *3:11 Habakuk 2:4* 3:12 Tapi ane tona natundu nte Atura agama, haitu ledo ntoto nasimbayu ante tona nomparasaya ELOHIM, sabana tona natundu nte Atura agama nanjarumaka pompasimbukuna mboto, ledo nanjarumaka ELOHIM . Evamo niuli riara Atura agama ivei: "Isema-sema natutu nangoseaka pura-pura Atura agama, iamo matuvu mabelo." 3:13 Kita manusia masipato rahuku nu ELOHIM, sabana kita pura-pura nombaliunaka AturaNa. Tapi i Kristus nombakabasaka kita lako ri pehuku haitu, sabana tempo Ia namate ri kayu salib, Iamo nihuku manjambei kita. Nisanita i Kristus nihuku nu ELOHIM sabana naria tesa riara Buku Gasa nanguli ivei: "Isema-sema namate niloe ri kayu, haitu tandana ia nihuku nu ELOHIM." *3:13 Ulangan 21:23* 3:14 Patuju i Kristus nombadekei karoNa rapatesi ivesia, ala tona ledo toYahudi mamala muni manggava belo nasimbayu ante belo nijanji nu ELOHIM ka i Abraham nggaulu. Belo haitu ratarimara sabana ira nosangu rara nte i Yesus Kristus. Ivesia muni kita anu nomparasaya i Kristus manggava Nosa Gasa anu nijanji nu ELOHIM nggaulu. 3:15 Sampesuvu-sampesuvuku, kuala jonjo lako ri katuvuta eo-eo. Ane kita movia sura pojanji bo sura haitu nipakaasa nangoseaka ada nu pomarenta, isi nu sura haitu domo namala rapakalipo ntona atau ratambaiki isina. 3:16 Ivesia muni ante pojanji nu ELOHIM. Ia nombadekei pojanjiNa ka i Abraham bo mulina. Riara Buku Gasa ledo nitulisi belo haitu radekei "ka muli-mulimu", batuana, ka muli dea i Abraham. Anu nitulisi, belo haitu radekei "ka mulimu", batuana ka saito muli i Abraham, haitumo i Yesus Kristus. 3:17 Patujuku ivei: Pojanji nu ELOHIM ante i Abraham nipakaasa nu ELOHIM mboto. Pata-atu talupulu mpae kaliuna haitu, ELOHIM nombadekei Atura agama anu nipapola Nabi Musa. Atura-atura agama haitu ledo namala mombabaliki pojanji nokolu sampe pojanji haitu domo madupa. Pojanji nu ELOHIM kana madupa pura. 3:18 Ane rapana tona mantarima belo sabana nioseakana Atura agama, batuana, belo haitu ledo nikavana lako ri pojanji nu ELOHIM, tapi aga lako ri pompasimbukuna mboto! Tapi, ELOHIM nombadekei belo ka i Abraham sabana pojanjiNa. Belo haitu pedekei bayangi lako ri kabelo rara nu ELOHIM. 3:19 Jadi ane ivesia, nuapa tano patuju nu Atura agama? ELOHIM nombadekei Atura-atura agama naliutaka pojanjiNa ka i Abraham, ala malanto ka kita, manusia nadosa nombaliunaka dotaNa. PatujuNa ala Atura haitu rapake sampe kakava nu Muli i Abraham anu niboto riara pojanijiNa nte i Abraham nggaulu, haitumo i Yesus Kristus. ELOHIM nombatudu *malaeka-malaekaNa manggeni Atura agama ka i *Musa anu najadi topotariolo nompapola Atura haitu ka manusia. 3:20 Topotariolo aga niparaluu ane maria randua tona nosijanji. Tapi tempo ELOHIM novia pojanjiNa ante i Abraham, ledo ria malaeka atau tona ntanina ri olona. Aga ELOHIM mbotomo nojanji. 3:21 Jadi nuapa batuana? Atura agama nositaliku ante pojanji nu ELOHIM? Tantu ledo. Ane rapana rapakuleta mangoseaka Atura agama sampe rakavata katuvua nabelo, tantu haitumo majadi dalata mompakanoa karota mboto ri panggita nu ELOHIM. 3:22 Tapi niuli ri Buku Gasa, pura-pura manusia nikuasai nu dosa. Jadi, ledo ria dala ntanina mompakanoa kita ri panggitaNa, aga momparasaya i Yesus Kristus. Katuvua mabelo nijanji nu ELOHIM radekeiNa ka isema-sema nomparasaya. 3:23 Bara ipia, dopame kita nomparasaya i Yesus, kita da natundu nte Atura agama. Kita nirapaka tona nitarunggu apa kita nipou Atura agama sampe makava tempona ELOHIM mompopaisani i Kristus ka kita, bo raparasayata Ia. 3:24 Jadi Atura agama haitu nirapaka topopaa ngana anu nombajagai kita sampe makava i Yesus Kristus, ala kita majadi manoa ri panggita nu ELOHIM sabana pomparasayata i Kristus. 3:25 Sii-sii nakavamo i Yesus bo manusia namala nomparasaya Ia ala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. Jadi kita domo paraluu matundu nte Atura agama. 3:26 Jadi, komiu pura-pura nosangu rara nte i Yesus Kristus, komiu najadi ana-ana nu ELOHIM sabana komiu nomparasaya i Kristus. 3:27 Komiu pura-pura nidiu, tandana komiu topangoseaka i Kristus, bo nipasialamiumo inggu-inggu i Kristus. 3:28 Ri panggita nu ELOHIM domo ria posisalana *toYahudi bo tona ledo toYahudi, batua bo tona ledo batua, langgai bo mombine. Komiu pura-pura nasimbayu ri panggitaNa sabana komiu nosangu rara ante i Yesus Kristus. 3:29 Jadi ane komiu todea i Yesus Kristus, komiu muni muli-muli i Abraham. Bo komiu muni masipato mantarima anu nijanji nu ELOHIM ka i Abraham.

Galatia 4

4:1-2 Anu nipatujuku ivei: rapana maria saito ana ntona nakalumana. Ia nijagai ntona nipakatantu ntuamana, bo kakalumanana niurusi ntona nipakakuasaka sampe makava tempona nipakatantu ntuamana. Nau ia masipato mantarima pura-pura kakalumana ntuamana bara maipia, tempo ia da nangana, katuvuna nasimbayu ante katuvu nu batua, haitumo, katuvuna niurusi ntona ntanina. 4:3 Ivesia muni kita. Dopame nisanita pepatuduki nakana, kita nipobatua anu daa, anu nombakuasai dunia hitu. 4:4 Tapi nakavapa tempo nipakatantu nu ELOHIM, nisuroNa AnaNa makava ri dunia. AnaNa haitu nipoanaka nu mombine, bo Ia natundu nte Atura-atura agama Yahudi. 4:5 Ia nisuro nu ELOHIM mombakabasaka kita nipou nu Atura agama, ala kita mamala raanggataka majadi ana-ana nu ELOHIM. 4:6 ELOHIM nompopanau Nosa Gasa nu AnaNa riara ntaita sabana kita najadi ana-anaNa. *4:6 ELOHIM nompopanau Nosa Gasa nu AnaNa riara ntaita sabana kita najadi ana-anaNa ATAU: ELOHIM nompopanau Nosa Gasa nu AnaNa riara ntaita mompopakita kita najadi ana-anaNa.* Bo lako ri pekeniaka Nosa Gasa riara ntaita, kita nekakai nte ELOHIM nanguli, "Tata, Tuama nipotove kami!" 4:7 Jadi, komiu domo batua tapi ana. Komiu najadi ana-ana nu ELOHIM bo natantumo komiu muni radekeikaNa pura-pura anu nipakasadiaNa mami ka ana-anaNa. 4:8 Bara ipia, dopame nisanimiu ELOHIM, komiu nipobatua nu tupu-tupu ntanina anu nisarumakamiu nakuasa, tano mai, ledo ELOHIM. 4:9 Tapi sii-sii nisanimiumo ELOHIM--atau nabelopa rauli, nisani nu ELOHIM komiu. Jadi nakuya komiu madota matundu mpanjili nte anu ledo nompakule mantulungi komiu majadi manoa ri panggita nu ELOHIM? Nakuya komiu madota rapobatuara mpanjili? 4:10 Komiu natutu nompakaoge eo-eo mbaso, bula-bula natantu, atau mpae-mpae natantu, apa da nisarumakamiu maria gunana mompakanoa komiu ri panggita nu ELOHIM. 4:11 Nakini mpuu raraku, nee-nee ledo maria gunana katiti nu iniku nompatuduki Kareba Belo ka komiu bara ipia! 4:12 Sampesuvu-sampesuvuku, kuperapi ante mpuu-mpuu raraku ala rapasialamiu pokaingguku. Sabana naupa *toYahudi yaku, domo nioseakaku ada-ada ntoYahudi, ala majadi masimbayu nte komiu tona ledo toYahudi. Komiu nabelo mpuu nte yaku bara ipia. 4:13 Nisanimiu mbotomo pamulana yaku nipaloga nompatolele Kareba Belo ka komiu sabana yaku nadua. 4:14 Bo nau duaku haitu nompakasusa komiu, ledo ntoto narunggu raramiu bo ledo nipoaramiu yaku. Nitarimamiumo yaku, nitarimamiu mpo *malaeka nu ELOHIM, atau mpo i Yesus Kristus mboto! 4:15 Tempo haitu nasana mpuu raramiu nte yaku. Tapi nakuya sii-sii domo nasana raramiu nte yaku? Bara ipia nisaniku komiu mpuu-mpuu nasadia mantulungi yaku. Ane rapana mamala, nau matamiu mboto radekeimiu rasui ka yaku. 4:16 Jadi, hitupa yaku nirekemiu balimiu sabana anu nakana nitesaku ka komiu? 4:17 Tona ntanina ri situ nompasimbuku mpuu-mpuu mangala raramiu, tapi patujura ledo nabelo. Ira aga madota mompopogaa kita ala komiu mangoseaka ira ante raramiu mpuu-mpuu. 4:18 Kakanana nabelo mompasimbuku ante mpuu-mpuu rara movia anu nabelo, asaa masaro ivesia, ledo aga tempo yaku nosanggani ante komiu! 4:19 Yaku mpuu-mpuu nompotove komiu! Komiu mpo anaku mboto! Yaku nandasa nompekirika komiu, nasimbayu mpo mombine nandasa mpuu tempo noana. Bo yaku batena masusa ivesia sampe inggu-inggu i Kristus mpuu-mpuu malanto rakita riara nggatuvumiu. 4:20 Nalentora mpuu raraku mosanggani-nggani nte komiu sii-sii, ala raepemiu tesaku bo rasanimiu pombarasaiku, sabana nasudumo raraku nompekirika komiu! 4:21 Hee komiu anu madota matundu nte Atura agama ala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM ! Mai kuuli ka komiu anu nitulisi riara Buku Atura Agama! 4:22 Nitulisi ivei: i Abraham randua anana, saito nipoanaka i *Hagar, mombine anu najadi batua, bo saitopa nipoanaka i Sara, berei i Abraham anu ledo najadi batua. 4:23 Ana nu batua haitu nipoanaka nangoseaka dota nu manusia. Tapi ana nu mombine anu ledo najadi batua nipoanaka nangoseaka pojanji nu ELOHIM ka i Abraham. 4:24 Tesa hitu najadi gambara ka kita. Randua mombine haitu nirapaka rongaya pojanji nu ELOHIM. I Hagar nirapaka pojanji nipovia nu ELOHIM nte todeaNa ri *Bulu Sinai, haitumo Atura agama. Pura-pura tona anu nompasimbuku nangoseaka Atura agama natuvu mpo batua. 4:25 I Hagar nirapaka Bulu Sinai ri tana Arab, bo nirapaka muni ka ngata Yerusalem ri dunia hitu, sabana tupu ngata Yerusalem nipobatua nu Atura agama. 4:26 Tapi i Sara nirapaka Yerusalem ri suruga. I Sara nireke tinata, sabana ia ledo najadi batua, bo kita ledo nipobatua nu Atura agama. 4:27 Ia nitesaki riara Buku Gasa ivei: " Hee mombine nagampa, anu dopa sanggani noana! Komiu kana madamba, Komiu anu dopa sanggani nombarasai dua poana, komiu kana mongare ante damba raramiu, sabana mombine nipalaisi bereina manggava madeapa anana pade mombine anu naria bereina." ( Yesaya 54:1) 4:28 Sampesuvu-sampesuvu, komiu najadi ana-ana nu ELOHIM nangoseaka pojanjiNa, nasimbayu nte i *Ishak anu nipoanaka nangoseaka pojanji nu ELOHIM. 4:29 Tapi tempo nggaulu ana nipoanaka nangoseaka dota nu manusia, nompandasa tueina anu nipoanaka nangoseaka dota nu Nosa Gasa nu ELOHIM. Ivesia muni kita sii-sii. 4:30 Tapi berimba niuli riara Buku Gasa? "Popalaimo mombine anu najadi batua ante anana, sabana anana haitu ledo mamala manggava bagia lako ri kakalumana ntuamana mosanggani-nggani ante ana nipoanaka mombine anu ledo najadi batua." *4:30 Kajadia 21:10* 4:31 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, kita ledo nasimbayu nte ana nu mombine anu najadi batua. Kita nasimbayu nte ana nu mombine anu ledo najadi batua, sabana kita ledo nipobatua nu Atura agama, tapi kita nomparasaya pojanji nu ELOHIM.

Galatia 5

5:1 I Kristus nombakabasaka kita lako ri Atura agama ala kita mpuu-mpuu makabasaka. Jadi pakaroomo raramiu ala komiu batena makabasaka. Nee rapalamba karomiu rapobatua mpanjili. 5:2 Pariaramo! Yaku, i Paulus, nanguli ka komiu, ane komiu mompasimbuku *rasuna nangoseaka Atura agama Yahudi, ala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM, batuana i Kristus ledo ntoto ria gunana ka komiu! 5:3 Sangganipa vai kuuli ka komiu, isema-sema madota rasuna, ia masipato mangoseaka pura-pura Atura agama ntanina muni. 5:4 Ane komiu mompasimbuku majadi manoa ri panggita nu ELOHIM ante mangoseaka Atura agama, komiu nopudusi posangu raramiu nte i Kristus. Komiu notubengosi kabelo rara nu ELOHIM. 5:5 Tapi sampesuvu-sampesuvu, ante petulungi Nosa Gasa nu ELOHIM, kami nanjarumaka majadi manoa ri panggita nu ELOHIM sabana pomparasaya kami i Kristus. Bo haitumo anu nipopeata ante mpuu-mpuu rarata! 5:6 Ane nosangu rara ante i Yesus Kristus kita, ledo ria gunana kita nisuna atau ledo nisuna. Aga nomparasaya i Kristus noguna. Bo ane kita mpuu-mpuu nomparasaya, rapotoveta roata. 5:7 Bara ipia nioseakamiu nabelo Kareba Belo. Jadi nakuya hitupa komiu domo nadota nangoseaka pepatuduki nakana? Isema nombalava komiu? 5:8 Natantu ledo ELOHIM, anu nompokio komiu majadi todeaNa. 5:9 Pepatuduki nasala nipatuduki ntona haitu nasimbayu mpo ragi, sabana nau aga sakide ragi rapake, pura-pura *gando rapovia roti menggamba. 5:10 Tapi kita nosangu rara ante i Pue. Jadi niparasayaku komiu ledo mangoseaka pepatuduki nasala. Bo niparasayaku tona nompakagado pekirimiu ri situ kana rapambela pehuku nu ELOHIM, nau damo isema ia. 5:11 Sampesuvu-sampesuvu, niuli ntona yaku mboto da nompatuduki tona kana rasuna ane madota majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. Tapi ledo ntoto nakana! Ane rapana da nipatudukiku ivesia ka tona, nakuya bo da nipandasa *ntoYahudi yaku? Ane rapana da nipatudukiku ivesia, natantu pepatudukiku ledo mompakadua rara ntoYahudi! Nadua rarara nangepe kamate i Kristus ri *kayu salib. 5:12 Aginamo topompakagado pomparasayamiu haitu ledo aga nombasuna karora mboto, aginamo ira mombatindi karora mboto! *5:12 Aginamo topompakagado pomparasayamiu haitu ledo aga nombasuna karora mboto, aginamo ira mombatindi karora mboto! ATAU: Aginamo topompakagado pomparasayamiu rapopalai lako nte komiu.* 5:13 Sampesuvu-sampesuvu, komiu nipokio nu ELOHIM ala rakabasaka lako ri Atura agama. Aga nee sampe haitu majadi loga mangoseaka mpengaya-ngaya dota rara nadaa! Komiu kana mosimpotove bo mositulungi. 5:14 Naria parenta nanguli ivei: "Potovemo singgamanusiamiu nasimbayu mpo pompotovemiu karomiu mboto." *5:14 Imamat 19:18* Ane raoseakamiu parenta sangu hitu, nasimbayu mpo nioseakamiu pura-pura Atura agama. 5:15 Tapi ane komiu batena nosinggarau bo nosipodua rara, pakabelo-belo! Magero singgani-ngganimo komiu ngena! 5:16 Patujuku ivei: komiu kana matuvu mangoseaka dota Nosa Gasa nu ELOHIM ala komiu ledo matuvu mangoseaka dota raramiu nadaa. 5:17 Apa dota rara nadaa nosieva nte dota nu Nosa Gasa. Rongaya haitu nosieva sampe kita ledo nasaro novia anu nipodotata mboto. 5:18 Tapi ane komiu nikeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM, komiu ledo paraluu matundu nte Atura agama. 5:19 Nalanto mpuu pokainggu ntona anu nangoseaka dota rara nadaa. Jonjona ivei: ira nosipogau nte tona ledo bereira mboto. Pokainggura nabuga bo ledo nasipato. 5:20 Ira netupu nte tupu-tupu ntanina bo nombadoti tona ntanina. Ira nosipobali, nosibaga, nasiriati, nasalisa narau bo aga nangelo untu ka karora mboto. Ira nompopeumba posinggarau sampe nosinjabingga. 5:21 Nario matara nte mbara-mbara ntona, ira nanginu sampe nalangu bo nasiromu nangande bo nanginu sampe nabasa, bo nadea muni pokainggu ntanina ivehaitu. Jadi evamo niuliku ka komiu bara ipia, kupopatora ka komiu sangganipa: tona nokainggu ivegahaitu ledo ntoto manggava bagia ri *Poparenta nu ELOHIM. 5:22 Tapi ane tona nikeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM, iveimo inggura: ira nosimpotove, ira nadamba bo natinonto rarara. Ira nosabara, nalusu bo nabelo rarara nte tona ntanina. Ira namala raparasaya, 5:23 naede rarara, bo nombakuasai dota nu karora mboto. Ledo ria atura agama anu nombatagi pokainggu ivehaitu. 5:24 Isema-sema nosangu rara ante i Yesus Kristus, nireke dota rarara nadaa namate nosanggani-nggani nte i Kristus tempo Ia nipaku ri kayu salib. Batuana, ira domo nikuasai dota rarara nadaa. 5:25 Nosa Gasa nu ELOHIM nombadekei katuvu nabaru ka kita, jadi masipato kita matuvu mangoseaka dota Nosa Gasa haitu. 5:26 Nee kita mompakalanga rarata, nee mosipodua rara bo nee masiriati.

Galatia 6

6:1 Sampesuvu-sampesuvu, ane rakavamiu roamiu sampomparasaya novia dosa, komiu anu natuvu nangoseaka Nosa Gasa nu ELOHIM kana manggeni ia manjili ri dala nakana. Tapi tesamiu ledo mamala makasara, kana malusu raramiu motesa ka ia. Bo pakabelo-belo! Nee sampe komiu mboto manavu riara dosa! 6:2 Ane roamiu sampomparasaya nombarasai susa bo pari, tulungimo ia. Apa ane komiu mositulungi, komiu mangoseaka parenta i Kristus. 6:3 Ane tona nompekiri karona nabelopa pade karo roa, tano ledo, ia aga nombabagiu karona mboto. 6:4 Aginapa simbo raparesana pokaingguna mboto ala rasanina bara nabelo pokaingguna bara ledo. Ane nabelo pokaingguna, mamala ia madamba mompekirika pokaingguna haitu. Ledo paraluu ia mompoposisala atau mompakasimbayu pokaingguna ante pokainggu ntona ntanina, 6:5 sabana saito-saito kana mombatanggu pokaingguna mboto. 6:6 Tona nipatudukika Tesa nu ELOHIM masipato mantulungi topompatuduki ia, bo mombabagi ka ia nuapa-nuapa nabelo naria nte ia. 6:7 Sampesuvu-sampesuvu, pakabelo! Ane rasarumakata kita mamala mombabagiu ELOHIM, kita aga nombabagiu karota mboto. ELOHIM ledo namala rapongei-ngeika! Nuapa nituda, haitumo rakato. 6:8 Batuana, ane tona batena natuvu nangoseaka dota rarana nadaa, aselena, ia mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Tapi ane tona natuvu nangoseaka dota Nosa Gasa nu ELOHIM, rakavana katuvua nabelo sampe ri kasae-saena anu radekei nu Nosa Gasa. 6:9 Sabana haitu, nee mabasa rarata movia anu nabelo, sabana ane ledo maupu rarata movia anu nabelo, makava tempona ratarimata aselena. 6:10 Jadi tempo da naria loga kita kana movia anu nabelo ka pura-pura tona, nelabipa ka sampesuvuta sampomparasaya. 6:11 Sampesuvu-sampesuvu, peintamo! Yaku mboto notulisi bagia sura hitu ante paleku mboto! Peinta kambaso nu hurupu nipakeku! 6:12 Tona nanggeni pepatuduki nasala haitu aga madota mompopakita pangoseakara Atura agama ala ratoiya nu roara *toYahudi. Haitumo sabana ira madota mompasuu komiu *rasuna. Patujura ala ira ledo rapandasa ntoYahudi. Apa ane rasarumakara i Kristus anu namate ri *kayu salib bo domo raoseakara Atura agama , rapandasa ntoYahudimo ira. 6:13 Tapi kakanana tona nangoseaka *ada posuna, ira mboto ledo natutu nangoseaka pura-pura Atura agama. Ira aga madota komiu rasuna ala ira mamala mangoe sabana komiu nangoseaka parentara haitu. 6:14 Tapi yaku ledo ntoto madota mangoe ka nuapa-nuapa; yaku aga mangoeka anu nipovia nTuputa i Yesus Kristus ri kayu salib. Lako ri kamateNa haitu, nalantomo ka yaku ledo ria nuapa-nuapa riara dunia anu namala mompakanoa yaku ri panggita nu ELOHIM. Jadi nikabasakakumo pura-pura anu ri dunia anu nisarumakaku bara ipia, bo yaku aga nanjarumaka i Kristus. 6:15 Ledo ria gunana nisuna atau ledo nisuna. Anu nopoko, ELOHIM nompajadi kita manusia nabaru. 6:16 Kuperapi ELOHIM mombadekei belo bo katinonto ka tona natuvu nangoseaka pepatuduki hitu, bo muni ka pura-pura todea nu ELOHIM, nau toYahudi, nau tona ledo toYahudi. *6:16 bo muni ka pura-pura todea nu ELOHIM, nau toYahudi, nau tona ledo toYahudi ATAU: bo muni ka toIsrael anu najadi todea nu ELOHIM* 6:17 Jadi kaupuna, tumo mompakasusa yaku, sabana bela-bela ri karoku *6:17 Nadea nggani i Paulus niboba bo nicambu ntona sabana nompatolele Kareba Belo. Bela-bela ri karona lako ri peboba-peboba haitu.* najadi tanda yaku mpuu-mpuu batua i Yesus Kristus. 6:18 Sampesuvu-sampesuvuku, kuperapi Tuputa Yesus Kristus bate-batena mabelo nte komiu. *Amin. *Tabe lako nte yaku, *Paulus

Efesus 1

1:1 Sampesuvu-sampesuvu anu najadi todea nu ELOHIM bo naroo nomparasaya i Yesus Kristus ri ngata Efesus: Sura hitu lako nte yaku i Paulus, anu nianggataka najadi suro i Yesus Kristus nangoseaka dota nu ELOHIM. 1:2 Kuperapi Tuamata ELOHIM bo i Yesus Kristus bate-batena mabelo nte komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:3 Ratoiyata ELOHIM, Tuama nTuputa Yesus Kristus! NidekeiNa ka kita mpengaya-ngaya belo lako ri suruga sabana kita nosangu rara ante i Yesus Kristus. 1:4 Dopame dunia nipajadi, ELOHIM nompelisi kita majadi todeaNa anu nosangu rara nte i Kristus. Kita nipelisiNa majadi todea anu matuvu magasa bo ledo maria salata ri panggitaNa. 1:5 Lako ri lamba pamulana Ia nompakatantu manganggataka kita majadi ana-anaNa sabana Ia nompotove kita. Kita najadi ana-anaNa lako ri kamate i Yesus Kristus, sabana haitumo nia bo dota nu ELOHIM mami lako ri pamulana. 1:6 ELOHIM novia pura-pura haitu ala ratoiyata Ia. Nelabi mpuu kaoge nu toveNa ka kita! Lako ri kabelo nu raraNa, Ia nompopelabi bayangi toveNa ka kita anu nosangu rara ante AnaNa nipotoveNa. 1:7 Kita nikabasaka lako ri pehuku nu dosa sabana raa kamate i Kristus bo posangu rarata nte Ia. Dosata niampungi nu ELOHIM sabana toveNa anu nelabi kaogena. 1:8 ToveNa haitu nipopelabiNa ka kita bo Ia muni mpuu-mpuu nompakanoto rarata bo nompopaisani patujuNa ka kita. *1:8 Ia muni mpuu-mpuu nompakanoto rarata bo nompopaisani patujuNa ka kita. ATAU: ToveNa haitu nipopelabiNa ka kita nangoseaka pura-pura pangisaniNa bo notoNa.* 1:9 ELOHIM nompopaisani ka kita niaNa anu dopa nisani nu manusia bara ipia. Nangoseaka dotaNa mboto, ELOHIM nompakatantu lako ri nggauluname ala niaNa haitu rapakadupa i Kristus 1:10 ri tempo nipakatantuNa. Iveimo niaNa haitu: pura-pura anu naria ri suruga bo ri dunia rapoposinggabeloNa lako ri posangu rarara nte i Kristus, bo i Kristus mombabalenggai pura-pura. 1:11 ELOHIM novia mpengaya-ngaya nangoseaka patujuNa bo pobotusiNa mboto. Jadi, nangoseaka pobotusiNa lako ri lamba pamulana, ELOHIM nompelisi kita, apa patujuNa kita majadi todeaNa lako ri posangu rarata nte i Kristus. 1:12 Haitu sampe kami *toYahudi anu nokolu nanjarumaka i Kristus masipato mantoiya ELOHIM sabana kaogeNa anu nipokumaaka! 1:13 Bo ivesia muni komiu. Komiu najadi todea nu ELOHIM tempo niepemiu bo niparasayamiu pepatuduki nakana, haitumo Kareba Belo anu nompopaisani ka komiu, komiu mamala rapakasalama. Komiu nomparasaya i Yesus, jadi ELOHIM nombadekei Nosa GasaNa ka komiu anu nijanjiNa nggaulu. Nosa Gasa haitu tandana komiu mpuu-mpuu todea nu ELOHIM. 1:14 Nosa Gasa haitu panggangisita, ala rasanita ELOHIM mpuu-mpuu mombadekei ka kita pura-pura anu nijanjiNa ka todeaNa. Jadi, nisanita ELOHIM mpuu-mpuu mombakabasaka kita lako ri dunia nadaa hitu sabana kita todeaNa. Haitumo sampe masipato kita mantoiya kaoge nu ELOHIM anu nipokumaaka! 1:15 Jadi ane yaku nompekirika pura-pura belo nitarimamiu, yaku mpuu-mpuu nosukuru nte ELOHIM! Nompamula lako ri tempo niepeku komiu nomparasaya i Yesus bo nompotove pura-pura todea nu ELOHIM, 1:16 yaku nasaro nosukuru nte ELOHIM sabana katuvumiu nabelo haitu, bo yaku bate-batena nosambaya ka komiu. 1:17 Yaku nekakai nte Tuamata ELOHIM anu nakuasa bo naoge, anu nisomba nTuputa Yesus Kristus. Yaku nerapi ala Ia mombadekei Nosa GasaNa ka komiu. Bo Nosa Gasa mompakanoto raramiu bo mompopaisani ELOHIM ka komiu sampe komiu mpuu-mpuu mosisani belo ante ELOHIM. 1:18 Kuperapi ala Ia mompakareme pekirimiu ala mpuu-mpuu rasanimiu kabelo anu nisarumakata lako nte ELOHIM anu nompokio kita majadi todeaNa. Kuperapi ala rasanimiu kabelo bo kaoge nu belo nipakasadia nu ELOHIM radekei ka todeaNa bara maipia. 1:19 Yaku nerapi ala rasanimiu kaoge nu kuasaNa anu nipokumaaka, anu nombatulungi kita topomparasaya Ia. 1:20 Kuasa haitumo kuasa nabaraka nipakeNa tempo nipakatuvuNa mpanjili i Kristus lako ri kamateNa bo nidekeiNa kuasa ka Ia bo ponturo nibila ri pangganaNa ri suruga. 1:21 Kuasa nidekeiNa ka i Kristus naogepa pade pura-pura kuasa ntanina, nau kuasa pomarentapomarenta, nau kuasa ntomaoge, nau kuasa anu nisomba manusia, nau kuasa-kuasa nipokaeka manusia. I Kristus nakuasapa pade pura-pura anu nalanga panggana, nau anu naria sii-sii, nau anu maria ri tempo makava. 1:22 Pura-pura anu naria nipopekou nu ELOHIM nte i Kristus. Bo nianggatakaNa i Kristus majadi Pakeni pura-pura anu naria, bo i Kristus nomparenta todea topomparasaya Ia. I Kristus nirapaka Balengga ntodea topomparasaya, 1:23 bo kita todea topomparasaya nirapaka karoNa. Todea topomparasaya nipakagana i Kristus *1:23 Todea topomparasaya nipakagana i Kristus. Tafsiran ntanina: Todea topomparasaya kagana i Kristus.* anu nompakagana pura-pura nuapa naria, ri umba-umba ri dunia bo ri suruga.

Efesus 2

2:1 Sampesuvu-sampesuvu, dopame komiu nomparasaya i Kristus, komiu nireke namate sabana komiu batena nadosa bo nombaliunaka parentaparenta nu ELOHIM. 2:2 Komiu natuvu nangoseaka kabiasa-kabiasa nu manusia ri dunia hitu, haitumo komiu nangoseaka dota nu Magau Seta, pakeni nu kuasa-kuasa nadaa ri laerava. Iamo nombakuasai rara ntai ntona anu ledo natundu nte ELOHIM. 2:3 Bara ipia kita pura-pura nokainggu nasimbayu mpo tona haitu; kita muni natuvu nangoseaka mpengaya-ngaya dota rarata nadaa. Kita aga novia anu nompakasana karota bo pekiri rara ntaita nadaa. Kakanana kita masipato rapambela pehuku nu ELOHIM sabana pokaingguta haitu. Kita nasimbayu mpo tona ntanina nadaa. 2:4 Tapi ELOHIM naasi mpuu mataNa nanggita kita. Naoge mpuu toveNa anu nipopelabiNa ka kita. 2:5 Tempo kita da nireke namate sabana ledo natundu nte Ia, Ia nompakatuvu mpanjili kita nosanggani-nggani ante i Kristus. Toramo! Komiu nipakasalama sabana kabelo rara nu ELOHIM! 2:6 Bo kita nianggatakaNa ala kita muni momparenta mosanggani-nggani ante i Yesus Kristus ri suruga sabana kita nosangu rara ante Ia. 2:7 ELOHIM novia ivesia ala ri tempo makava bo sampe ri kasae-saena, manusia manggita kaoge nu toveNa bo kabelo nu raraNa anu ledo ria kasimbayuna. ToveNa bo kabelo raraNa haitu nipopakitaNa ka kita ante anu nipovia i Yesus Kristus. 2:8 Lako ri pomparasayamiu i Kristus, komiu nipakasalama sabana kabelo rara nu ELOHIM. Haitu ledo asele pompasimbukumiu mboto tapi pedekei nu ELOHIM bayangi. 2:9 Kita nipakasalama ledo sabana pompasimbukuta mboto ala ledo maria tona mangoe manguli, "Yaku hii nipakasalama sabana pompasimbukuku mboto!" 2:10 Kita hii nipajadi nu ELOHIM manusia nabaru anu nosangu rara nte i Yesus Kristus. Patuju nu ELOHIM novia ivehaitu ala kita mompakule mokainggu mabelo, mpo nipakatantuNa mami ka kita lako ri nggauluname. 2:11 Jadi, sampesuvu-sampesuvuku, toramo katuvumiu bara ipia. Nangoseaka pompoanaka komiu, komiu ledo toYahudi. Panguli *ntoYahudi komiu "tona nasomu", haitumo tona ledo todea nu ELOHIM. Ira toYahudi nanguli aga iramo todea nu ELOHIM sabana ira *nisuna nangoseaka ada agamara. Tapi kakanana ada posuna haitu aga tanda nipovia nu manusia ri karora. 2:12 Bara ipia, dopa nisanimiu i Kristus. Komiu mpo tosangatana apa komiu ledo nosamporoa nte toYahudi anu nipelisi nu ELOHIM majadi todeaNa. Komiu ledo nanggava bagia riara pojanji nu ELOHIM ka todeaNa. Komiu aga natuvu bayangi riara dunia hitu bo ledo nisanimiu ELOHIM, bo ledo ria panjarumakamiu nuapa-nuapa. 2:13 Tapi sii-sii domo mpo bara ipia, sabana komiu nosangu raramo ante i Yesus Kristus. Bara ipia komiu nakavao lako nte ELOHIM, tapi sii-sii komiu nipakapara ante Ia sabana raa lako ri kamate i Kristus. 2:14-15 I Kristus mbotomo nompoposinggabelo kita. Ia nompopakasangu toYahudi bo tona ledo toYahudi. Ia nombadekei karoNa mboto rapatesi manjambei kita, bo ante kamateNa haitu nikabasakaNa kita lako ri Atura-atura agama Yahudi ante pura-pura parenta bo pepatudukina. Haitu nipoviaNa ala mompakaupu posieva anu nirapaka tembo anu nompopogaa toYahudi bo tona ledo toYahudi. Jadi kami toYahudi bo komiu tona ledo toYahudi nipoposinggabeloNa ala kita majadi manusia nabaru anu nosangu rara ante Ia. Ivesiamo Ia nompoposinggabelo kita. 2:16 Lako ri kamateNa ri *kayu salib, i Kristus nompopakasangu toYahudi bo tona ledo toYahudi, bo nompoposinggabelo pura-pura kita nte ELOHIM bo nompakaupu pura-pura posievata. 2:17 Haitumo sabana i Kristus nakava nompatolele kareba posinggabelo ka kita pura-pura, haitumo, ka komiu tona ledo toYahudi anu nakavao lako nte ELOHIM bara ipia, bo muni ka kami toYahudi anu napara nte ELOHIM. 2:18 Jadi, kita pura-pura, toYahudi bo tona ledo toYahudi, namala mosinggava nte Tuamata ELOHIM riara posambayata sabana anu nipovia i Kristus. Kita mamala mosinggava nte Ia ante petulungi Nosa GasaNa sangu. 2:19 Jadi, sampesuvu-sampesuvu ledo toYahudi, bara ipia komiu aga nireke ntona tosangatana, bo ledo todea nu ELOHIM. Tapi sii-sii domo ivesia. Sii-sii komiu nosamporoa nte todea nu ELOHIM. Komiu najadi nosambanua ante pura-pura ana-ana nu ELOHIM. 2:20 Kita topomparasaya i Kristus nirapaka gana-gana nu banua nibangu nu ELOHIM. Suro-suro i Kristus bo *nabi-nabi nirapaka pandasi nu banua haitu. I Yesus Kristus nirapaka vatu nu pandasi anu nelabi nopoko. 2:21 Iamo nombasunju pakabelo-belo bo nompakaroso banua haitu sampe najadi banua petupu anu nagasa, anu masipato raponturo nu ELOHIM. 2:22 Bo komiu muni anu ledo toYahudi nosangu rara nte i Kristus, jadi komiu muni nosanggani-nggani ante topomparasaya i Kristus ntanina najadi ponturo Nosa Gasa nu ELOHIM.

Efesus 3

3:1 Jadi, haitu pura-pura sabana yaku, Paulus, nosambaya ka ELOHIM. Yaku nitarunggu sabana nompatolele Kareba Belo i Yesus Kristus ka komiu tona ledo toYahudi. 3:2 Natantu niepemiumo ELOHIM nombadekei ka yaku pokarajaa mompatolele Kareba Belo ka komiu tona ledo toYahudi . Pokarajaa haitu nidekeiNa ka yaku lako ri kabelo nu raraNa. 3:3 Ia mboto nompopaisani patujuNa ka yaku anu dopa nisani nu manusia bara ipia. (Nitulisiku sakide ri bavona, 3:4 bo ane rabacamiu, rasanimiu muni anu nipopaisani ka yaku, haitumo, patuju nu ELOHIM anu nipakadupa riara nggatuvu i Kristus.) 3:5 Ri tempo nggaulu nia haitu dopa nipopaisani ka manusia. Tapi sii-sii Nosa Gasa nu ELOHIM nompopaisani nia nu ELOHIM haitu ka kami suro-suroNa bo *nabi-nabiNa. 3:6 Iveimo nia nipopaisaniNa: tona ledo toYahudi mantarima belo lako nte ELOHIM mosanggani-nggani ante *toYahudi. Bo tona ledo toYahudi mosanggani-nggani nte toYahudi majadi sipa-sipa ri sangu karo, haitumo karo i Kristus. Bo ratarimara munimo pura-pura anu nijanji nu ELOHIM ka tona nosangu rara nte i Yesus Kristus. Pura-pura haitu ratarimara sabana niparasayara Kareba Belo. 3:7 Lako ri kabelo nu raraNa, ELOHIM nombadekei ka yaku pokarajaa nompatolele Kareba Belo. Bo lako ri kuasaNa anu nokarajaa riara ntaiku, nipopompakuleNa yaku mompapola pokarajaa haitu. 3:8 Yaku natueipa pade pura-pura todea nu ELOHIM ntanina. Tapi naupa ivesia, ELOHIM nabelo mpuu nte yaku bo nidekeiNa ka yaku pokarajaa mompatolele Kareba Belo ka komiu tona ledo toYahudi. Kareba haitu notesaki kabelo i Kristus anu naoge mpuu, ledo rapakuleta mombarekena. 3:9 Yaku nidekeika pokarajaa muni mompopaisani ka pura-pura tona berimba ELOHIM nompakadupa niaNa, haitumo, niaNa mompopakasangu toYahudi bo tona ledo toYahudi lako ri posangu rarara nte i Kristus. Lako ri lamba pamulana, ELOHIM Topompajadi dunia hitu dopa nompopaisani niaNa haitu. 3:10 PatujuNa ala sii-sii pura-pura *malaeka bo anu nakuasa ri langi mangisani notoNa nompasiayu mpengaya-ngaya, sabana rakitara niaNa haitu rapakadupa ante todea topomparasaya i Kristus. 3:11 ELOHIM novia pura-pura haitu nangoseaka patujuNa anu nipakatantuNa mami lako ri lamba pamulana. Bo patujuNa haitu nipakadupaNa ante kakava nTuputa Yesus Kristus. 3:12 Kita nomparasaya i Kristus bo kita nosangu rara ante Ia, jadi domo makaja rarata mosinggava nte ELOHIM riara posambayata, bo nisanita ratarimaNa. 3:13 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, kuperapi nte komiu, nee maupu raramiu nangepe yaku nitarunggu, sabana pura-pura kasusa nirasaiku sii-sii manggeni belo ka komiu. 3:14 Jadi, ane yaku nantora kanoto nu ELOHIM bo niaNa lako ri lamba pamulana, yaku nantaputu nosambaya ri ngayo nTuamata ELOHIM. 3:15 Iamo Tuama nu pura-pura anu naria, nau kita ri dunia, nau isi suruga. 3:16 Naoge mpuu kuasa bo kabelo nu ELOHIM! Jadi kuperapi ala Ia mpuu-mpuu mompakaroso rara ntaimiu ante Nosa GasaNa 3:17 sampe i Kristus bate-batena monturo riara ntaimiu sabana komiu nomparasaya Ia. Bo kuperapi ala katuvumiu rakuasai nu tove i Kristus bo toveNa haitu mokale riara ntaimiu. 3:18-19 Kuperapi nte ELOHIM ala komiu mosanggani-nggani ante pura-pura todeaNa ntanina, mamala mangisani bo mombarasai kaoge nu tove i Kristus ka kita. Ledo rapakule nu manusia ntoto mombapaha tove i Kristus haitu bo ledo rapakuleta mombasuka kambasona. Kuperapi nte ELOHIM ala komiu bate-batena mombarasai tove i Kristus haitu riara katuvumiu, ala mamala rapasialamiu pura-pura inggu nu ELOHIM. 3:20 ELOHIM masipato rabilata! Nabaraka mpuu kuasaNa anu nombatulungi kita riara katuvuta. Ante kuasaNa haitu, ELOHIM nompakule novia nelabipa pade pura-pura raperapita atau rapekirita. 3:21 ELOHIM masipato ratoiya ntodea topomparasaya. Ia masipato ratoiya sii-sii bo sampe ri kasae-saena sabana anu nipovia i Yesus Kristus. *Amin!

Efesus 4

4:1 Jadi sampesuvu-sampesuvu, sabana haitu pura-pura, siimo petevai lako nte yaku anu nitarunggu ri sii sabana pomparasayaku i Pue Yesus. Yaku mpuu-mpuu nerapi ala komiu matuvu ante pokainggu masipato ka todea nu ELOHIM, apa komiu nipokioNa majadi todeaNa. 4:2 Komiu kana matuvu ante ede rara. Komiu kana malusu raramiu, bo kana mandoe posabaramiu. Nee makodi raramiu nte roa, tapi positulungimo sabana tovemiu. 4:3 Pasimbukumo ante mpuu-mpuu raramiu matuvu mosinggabelo. Nosa Gasa nu ELOHIM nompopakasangu kita pura-pura, jadi kita kana mombajagai kasintuvuta haitu. 4:4 Pura-pura kita topomparasaya i Kristus najadi sangu karo i Kristus. Bo sangu Nosa Gasa nu ELOHIM anu naria riara ntaita pura-pura. Ivesia muni panjarumakata aga sangu, haitumo kita pura-pura nipokio nu ELOHIM matuvu mosanggani-nggani nte Ia sampe ri kasae-saena. 4:5 Aga i Yesus saitoNa Tuputa, bo aga sangu pomparasayata. Ivesia muni aga sangu patujuta nidiu, haitumo, rapopakitata kita topangoseaka i Kristus. 4:6 Aga saito ELOHIM, Tuamata pura-pura. Iamo nomparenta pura-pura, bo Iamo nompake kita pura-pura, bo Iamo nonturo riara ntaita pura-pura. 4:7 Tapi nau nadea kasimbayuta, pompakule nidekei nu ELOHIM ka kita ledo nasimbayu, sabana kita saito-saito nidekeika pompakule mokarajaa ka i Kristus nangoseaka anu nipakatantuNa ka kita. 4:8 Naria nitulisi riara Buku Gasa anu nombaboto pompakule haitu ivei: "Tempo Ia neore hau ri ponturo ri kalangana, Nadea tona nitavani nikeniNa. *4:8 Nadea tona nitavani nikenina. Tempo nggaulu ane magau nanjili lako ri posieva, nipopakitana tona nitavani ala rasani ntodea ia mpuu-mpuu padagi.* Bo Ia nompalele pedekei-pedekei ka manusia." (4:8 Mazmur 68:19) 4:9 Nuapa batuana tesa-tesa haitu? Ane Ia neore hau ri ponturo ri kalangana, natantu dopame Ia neore, Ia nanau ri ponturo ri tambena ntotomo, haitumo, ri dunia hitu. *4:9 nanau ri ponturo ri tambena ntotomo, haitumo, ri dunia hitu. Tafsiran ntanina: nanau ri ponturo ri tambena ntoto, haitumo, ri tambe ntana ri *ponturo ntomate.* 4:10 Bo i Kristus anu nanau haitu, Ia muni neore hau ri ponturo anu nalangapa pade pura-pura anu ntanina ri langi, ala Ia mamala maria ri umba-umba. 4:11 Iamo nompalele pedekei-pedekei ka kita. Sanu nidekeikaNa pompakule majadi suro, sanu nidekeikaNa pompakule majadi *nabi anu mompasimbayu tesa nitarimana lako nte ELOHIM. Sanu muni nidekeikaNa pompakule majadi topompatolele Kareba Belo, bo ntanina nidekeikaNa pompakule manggeniaka bo mompatuduki todea topomparasaya. 4:12 NipaleleNa pedekei haitu ala kita todea nu ELOHIM rapakagana ala rapakuleta mantui pokarajaa nu ELOHIM. PatujuNa muni ala kita anu najadi karo i Kristus mantambai karosota, 4:13 sampe kaupuna kita pura-pura mpuu-mpuu mosangu rara sabana kita nomparasaya *Ana nu ELOHIM bo mpuu-mpuu nosisani nte Ia. Bo kita pura-pura mantambai manoto, bo pomparasayata mantambai maroso sampe domo makura nuapa-nuapa. Bo kita majadi nasimbayu mpo i Kristus mboto, nanoto bo naroso. 4:14 Ane ivesia kita, kita domo mpo ngana anu ledo nakaja rabagiu, atau sakaya kodi nitompesaka nu balumba bo nikeni nu poiri hau tumai. Kita domo aga rataja hau tumai mangoseaka mpengaya-ngaya pepatuduki anu ledo nakana, bo domo kaliu-liu momparasaya tesa-tesa ntopebagiu anu natau gaga nodava, dava nipoviara mboto. Patujura, mompakasalandala kita. 4:15 Tapi kita kana mpuu-mpuu matuvu mangoseaka pepatuduki nakana bo kita kana mosimpotove. Ivesiamo mantambai karoso pomparasayata bo mantambai kanotota sampe kita majadi nasimbayu nte i Kristus. I Kristus haitu, nirapaka Balenggata 4:16 bo kita todea topomparasaya nirapaka sipa nu karoNa. Ri karo manusia sipa nu karo nikuasai nu balengga. Sipa-sipa haitu niposidumpa pakabelo-belo bo niposiumpu ante uva ala majadi sangu karo. Bo ane pura-pura sipa haitu mokarajaa mangoseaka pompakule nidekei ka ia, njumangu karo haitu matuvu mabelo bo mantambai maroso. Ivesia muni kita topomparasaya. Kita pura-pura nosangu rara nte i Kristus bo Ia nompopakasangu kita. Jadi ane kita mosimpotove bo mositulungi, mantambai kabelona kasintuvuta bo karoso pangoseakata i Pue. 4:17 Jadi sampesuvu-sampesuvu, ante kuasa nidekei nTupu ka yaku, kuuli ka komiu, tumo matuvu mpo tona ledo nosisani ante ELOHIM! Ira aga nompekirika anu ledo ria gunana, 4:18 bo ledo nipahara nuapa-nuapa. Katuvu nabaru lako nte ELOHIM ledo naria nte ira sabana ledo ntoto nisanira pepatuduki nakana anu notesaki ELOHIM. Ledo nisanira sabana nakaa bagara. 4:19 Domo nisanira naeya sampe ira aga natuvu nangoseaka mpengaya-ngaya dota rarara nadaa. Nipodambara novia anu ledo masipato rapovia bo ledo ria rekera. 4:20 Tapi ledo pokainggu ivehaitu nipatuduki i Kristus ka komiu. 4:21 Niepemiumo karebaNa, bo komiu nosangu rara nte Ia, jadi natantu komiu nipatudukika pepatuduki nakana anu notesaki i Yesus. 4:22 Haitumo, komiu nipatuduki mombakabasaka katuvu njaemiu ante pokainggu nituntunimiu tempo komiu dopa nomparasaya i Yesus. Dota rara nadaa nituntunimiu tempo haitu nombabagiu komiu bo nompakagero katuvumiu. 4:23 Kana rakabasakamiu pokainggu njae haitu ala pekirimiu bo rara ntaimiu rapakabaru. 4:24 Komiu kana matuvu mpo manusia nabaru anu nipajadi nu ELOHIM nangoseaka ingguNa mboto anu nanoa bo mpuu-mpuu nagasa. 4:25 Sampesuvu pura-pura, kita nipatuduki mokainggu manoa bo magasa, jadi tumo modava! Kita kana motesa makana ka sampesuvuta sampomparasaya apa kita pura-pura sipa nu karo i Kristus. 4:26 Ane marau komiu, nee sampe rau raramiu mompakanavu komiu riara dosa. Nee mombaboli rau rara sampe masolo eo, 4:27 ala ledo maria loga nu Magau Seta mesua riara nggatuvumiu. 4:28 Topangangga kana menonto mangangga. Ira kana mokarajaa ante palera mboto mompaelo katuvura ala mamala ira mantulungi tona ntanina napepa. 4:29 Sampesuvu-sampesuvu, ane komiu motesa, nee rasovadakamiu tesa nadaa tapi sovadakamo tesa-tesa masipato, anu mombatulungi bo mompakaroso rara ntona ntanina. Tesa-tesa ivehaitu manggeni belo ka topangepena. 4:30 Jadi, nee rapoviamiu anu mompakabuku rara Nosa Gasa nu ELOHIM. Toramo! ELOHIM nombadekei Nosa Gasa ka kita, tandana kita najadi todeaNa. Bo Nosa GasaNa haitu muni najadi panggingisita ala rasanita kita mpuu-mpuu rakabasaka lako ri dunia nadaa hitu ngena. 4:31 Pakalipomo pura-pura dua rara. Nee magigi rara bo nee momboli rau rara. Nee mosipongare-ngare mosipakadaaka tesa bo nee mositunturaka. Nee mavuu matamiu nte roa. 4:32 Tapi kana mabelo raramiu nte roa bo mosipoasi mata. Komiu kana mosiampungi, nasimbayu mpo ELOHIM nombaampungi komiu sabana komiu nosangu rara nte i Kristus.

Efesus 5

5:1 ELOHIM nompotove komiu bo komiu najadi ana-anaNa, jadi komiu kana mompasiala pokainggu nu ELOHIM. 5:2 Bo komiu kana matuvu mompotove roa, nasimbayu mpo i Kristus nompotove kita. Lako ri toveNa haitu, nidekeiNa karoNa nipatesi ala mombatolosi kita. PoviaNa haitu nompakadamba rara nu ELOHIM nasimbayu mpo pesomba navangi nisomba ka Ia. 5:3 Komiu todea nu ELOHIM. Jadi ledo ntoto masipato komiu mosipogau ante tona ledo bereimiu mboto, atau mokainggu nabuga, atau mario mata bo ledo ria kabasa-basana. Nee sampe maria sabana raraika ntona komiu nokainggu ivehaitu. 5:4 Ledo muni masipato komiu mosovadaka tesa-tesa nasuloka bara tesa-tesa ledo ria gunana bara kuvava-kuvava anu ledo masipato. Aginapa sumbamiu rapakemiu manguli tarima kasi ka ELOHIM. 5:5 Toramo pakabelo-belo! Tona nosipogau nte tona ledo bereina mboto bo tona nokainggu nabuga ledo ntoto manggava bagia riara *Poparenta nu ELOHIM bo i Kristus. Ivesia muni ante tona nario matana bo ledo ria kabasa-basana, sabana anu niporiona haitu najadi anu nisombana bo haitu nasimbayu kadaana nte topompakande tupu-tupu ntanina. 5:6 Jadi, nee komiu rabagiu ntona ante tesa-tesara anu ledo ria gunana, anu nanguli pokainggu ivehaitu ledo nasala. Toramo! Pokainggu ivehaitumo nompopeumba rau rara nu ELOHIM ka tona ledo natundu nte Ia. 5:7 Sabana haitu, nee mosimporoa ante tona nokainggu ivehaitu. 5:8 Komiu mboto natuvu ri kalandana bara ipia, tapi sii-sii komiu natuvu ri karemena sabana komiu nosangu rara ante i Pue. Jadi komiu kana matuvu ante pokainggu masipato ka tona anu natuvu ri karemena. 5:9 Apa inggu ntona anu natuvu ri karemena nabelo bo nanoa bo ia namala raparasaya. 5:10 Pasimbukumo ala rasanimiu pokainggu nipokono nu ELOHIM. 5:11 Nee rapasialamiu pokainggu ntona anu da natuvu ri kalandana, apa pokainggura haitu ledo ntoto naria gunana. Tapi komiu kana batena mokainggu mabelo ala katuvumiu majadi reme ka ira bo rasanira pokainggura nadaa. 5:12 Apa pokainggu nipoviara nggalino haitu mpuu-mpuu nepakaeya, nau aga ratesa-tesa, naeya pura mata. 5:13 Pura-pura anu nalanda, ane ravanta nu reme, malanto rakita. 5:14 Bo pura-pura anu rapakalanto ivesia, mabali majadi mareme. *5:14 Bo pura-pura anu rapakalanto ivesia, mabali majadi mareme ATAU: Apa rememo anu nompakalanto pura-pura.* Haitumo batuana tesa niuli ivei: "Pembangumo komiu anu namonjo. Pembangumo lako ri tatanga ntomate, Bo reme i Kristus mombavanta komiu." 5:15 Sabana haitu, pekiri pakabelo katuvumiu; nee matuvu mpo tona nadoyo, tapi komiu kana matuvu mpo tona nanoto. 5:16 Pakemo loga naria nte komiu movia anu nabelo, sabana tempo sii-sii pokainggu manusia nadaa mpuu. 5:17 Jadi nee madoyo, tapi pasimbukumo mangisani bo movia anu nipodota i Pue rapoviamiu. 5:18 Nee malangu, apa haitu aga mompopeumba dota rara nadaa anu mompakagero katuvumiu. Tapi komiu kana rakuasai Nosa Gasa nu ELOHIM. 5:19 Posipakaroso raramiu, pakemo tesa-tesa lako ri *Mazmur, bo dade-dade nipake nantoiya ELOHIM bo dade-dade nidekei nu Nosa Gasa ka komiu. Komiu kana madamba modade mombatoiya i Pue ante mpuu-mpuu raramiu. 5:20 Komiu kana masaro motarima kasi nte Tuamata ELOHIM ka pura-pura anu najadi. Ulimo tarima kasi ka Ia sabana komiu nosangu rara nte Tuputa Yesus Kristus. 5:21 Pekoumo nte roamiu ntanina sampomparasaya sabana komiu nombabila i Kristus. 5:22 Mombine, pekoumo nte bereimiu langgai, nasimbayu nte pekoumiu nte i Pue 5:23 sabana langgai nombabalenggai bereina mombine nasimbayu mpo i Kristus nombabalenggai todea topomparasaya. I Kristus mboto nompakasalama todea topomparasaya anu nirapaka sipa nu karoNa. 5:24 Jadi kita todea topomparasaya nekou nte i Kristus, ivesia muni mombine kana mekou nte bereina riara mpengaya-ngaya. 5:25 Langgai, potovemo bereimiu mombine nasimbayu mpo i Kristus nompotove todea topomparasaya bo nombadekei karoNa rapatesi ala mompakasalama kita todea topomparasaya. 5:26 PatujuNa ala kita majadi todea nu ELOHIM. NipegasaNa kita nadosa sabana kita nomparasaya tesaNa bo kita nidiu nte uve tandana kita topangoseaka Ia. 5:27 I Kristus novia ivesia ala kita todeaNa majadi masipato mantingayo Ia, nasimbayu mpo boti mombine anu nagaya mpuu ri panggita nu bereina, nagasa bo nabelo ntoto, anu ledo nakura nuapa-nuapa, bo ledo ria nuapa-nuapa rasalai. 5:28 I Kristus nompotove todeaNa, ivesia muni langgai kana mompotove bereina nasimbayu mpo pompotovena karona mboto. Isema-sema nompotove bereina, batuana ia nompotove karona mboto. 5:29 Ledo ria tona navuu matana ka karona mboto. Ia nompiara bo nombajagai karona pakabelo-belo nasimbayu mpo i Kristus muni nompiara bo nombajagai todeaNa. 5:30 Haitu nipovia i Kristus sabana kita todea topomparasaya nireke sipa nu karoNa mboto. 5:31 Ri Buku Gasa nitulisi ivei: "Langgai kana mompalaisi tina tuamana bo matuvu mosanggani ante bereina, bo ira randua kana majadi saito." 5:32 Tesa hitu nakumba batuana, tapi anu nipatujuku ante tesa hitu iamo posinggapara i Kristus ante todeaNa. 5:33 Tapi tesa hitu nosinggambela muni ante komiu topoberei. Pura-pura langgai kana mompotove bereina nasimbayu mpo pompotovena karona mboto, bo pura-pura mombine kana mompasimbuku mombabila bereina langgai.

Efesus 6

6:1 Ngana-ngana, komiu kana matundu nte tina tuamamiu sabana haitumo pokainggu masipato ka topomparasaya i Pue. 6:2-3 Bilamo tina tuamamiu ala komiu matuvu mabelo bo mandoe umurumiu ri dunia. Lako ri *Sapulu Parenta nu ELOHIM, haitumo parenta pamulana anu nitambai ante pojanji nabelo. 6:4 Komiu anu najadi tuama-tuama nu ngana, nee rapoviamiu anu mompakadua rara anamiu. Tapi piaramo ira. Patuduki bo popatora ira ante pepatuduki lako nte i Pue. 6:5 Sampesuvu-sampesuvu anu najadi batua, turusimo parenta nu tuamiu anu naria ri dunia hitu. Bilamo ira bo pekoumo nte ira ante mpuu-mpuu raramiu, nasimbayu mpo komiu nekou nte i Kristus mboto. 6:6 Nee aga mokarajaa mabelo tempo komiu rakita nu tuamiu ala komiu ratoiya nu manusia. Tapi pokarajaamo ante mpuu-mpuu raramiu najadi batua i Kristus anu nangoseaka dota nu ELOHIM. 6:7 Pokarajaamo ante damba nu rara. Rekemo komiu nokarajaa ka i Pue, ledo aga ka manusia. 6:8 Pariaramo! Isema-sema novia nabelo, nau ia batua atau ledo batua, kana rakavana balasina nabelo lako nte i Pue. 6:9 Bo komiu anu najadi tua atau madika, komiu muni kana mokainggu mabelo nte batuamiu. Nee momparangga ira, sabana nisanimiu mboto Tupumiu bo Tupura aga saito. Iamo naria ri suruga bo Ia ledo nompelenje. 6:10 Kaupuna, komiu kana maroso ante kuasa nitarimamiu lako ri kuasa nTupu anu nabaraka, apa komiu nosangu rara ante Ia. 6:11 Pakemo pura-pura pareva posieva nidekei nu ELOHIM ka komiu, ala komiu mompakule mombatidamaka mpengaya-ngaya peeva noakala lako ri *Magau nu Seta. 6:12 Apa kita ledo nangeva manusia. Kita nangeva kuasa-kuasa bo pomarenta-pomarenta nadaa anu ledo nikita. Kita nangeva *malaekamalaeka nadaa anu nakuasa ri dunia hitu. Kita nangeva mpengaya-ngaya *seta bo anu daa ri laerava. 6:13 Sabana haitu, pakemo pura-pura pareva posieva nidekei nu ELOHIM ala rapakulemiu mombatidamaka peeva nu balimiu ri tempo posieva ntamo, sampe komiu da bate-batena meangga maroso maupu posieva haitu. 6:14 Jadi, komiu kana masadia mombatidamaka peeva balimiu! Komiu kana matutu mangoseaka pepatuduki nakana. Haitumo sulepemiu. Komiu kana mokainggu manoa. Haitumo *baju asemiu anu nombalenduti karomiu. 6:15 Komiu kana masadia manggeni Kareba Belo anu nompoposinggabelo manusia ante ELOHIM. Haitumo sapatumiu anu nompakaroso peanggamiu . 6:16 Komiu kana maroo momparasaya ELOHIM riara mpengaya-ngaya. Haitumo kaliavomiu ratipalemiu ala rapakulemiu mantenggu bo mompepaya mpengaya-ngaya mata pana apu *6:16 Ane toRoma nggaulu nosieva, dopame mopana, mata pana nipou nte anu narega bo mompakapapu. Kaliavora nibanggasi ntani ruru ala ledo mapapu ane mambela mata pana apu.* lako nte Magau Seta. Ane maroo pomparasayamiu, rapakulemiu mombadagi pesori. 6:17 Komiu kana maroo manjarumaka ELOHIM mompakasalama komiu. Haitumo songgo bajamiu anu mombalenduti balenggamiu. Bo komiu kana mompake Tesa nu ELOHIM. Haitumo guma nidekei Nosa GasaNa ka komiu. 6:18 Komiu kana masaro mosambaya bo merapi tulungi nte ELOHIM. Nuapa-nuapa rapoviamiu, posambayamo, nangoseaka pekeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM. Komiu kana mainga bo nee maupu raramiu mosambaya. Nggani-nggani mosambaya, sambayani pura-pura todea nu ELOHIM. 6:19 Bo posambayaka muni yaku ala tempo yaku motesa, ELOHIM mombadekei ka yaku tesa-tesa masipato, bo nau bara nuapa majadi, yaku mabia mompatolele Kareba Belo anu ledo nisani ntona nggaulu. 6:20 Yaku niposumba i Yesus Kristus mompatolele Kareba Belo. Bo sii-sii yaku nitarunggu sabana nompatolele Kareba haitu. Jadi, posambayakamo yaku ala mabia yaku mompatolele Kareba Belo, sabana haitumo pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka yaku. 6:21 Dotaku ala rasanimiu berimba katuvuku ri sii. Jadi haitu sampe nituduku i Tikhikus tou nte komiu. Ia sampesuvuta nipotoveku anu natutu nantulungi pokarajaa nTupu. 6:22 Ia nituduku tou nte komiu bo manguli anu najadi nte kami ri sii, ala raramiu rapakavoe. 6:23 Kuperapi Tuamata ELOHIM bo i Pue Yesus Kristus mompakatinonto raramiu, bo mompakaroso pepotove bo pomparasayamiu pura-pura. 6:24 Kuperapi ELOHIM bate-batena nabelo nte pura-pura tona anu ledo naupu-upu nompotove Tuputa Yesus Kristus. *Amin. Tabe lako nte yaku Paulus

Filipi 1

1:1 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya anu nonturo ri ngata Filipi: Sura hitu lako nte yaku i Paulus, bo i Timotius, batua-batua i Yesus Kristus. Kami notulisi ka komiu pura-pura anu nosangu rara ante i Yesus Kristus, bo muni ka pakeni ntodea topomparasaya bo topotulungi pakeni ntopomparasaya. 1:2 Kami nerapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa Yesus Kristus mombadekei belo ka komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:3 Sampesuvu pura-pura, nggani-nggani yaku nantora komiu, niuliku tarima kasi ka Tupuku ELOHIM. 1:4 Bo nggani-nggani yaku nosambaya ka komiu pura-pura, yaku nosambaya ante damba raraku. 1:5 Yaku nosukuru sabana lako ri pamulana sampe sii-sii, komiu nasaro nantulungi yaku nompatolele Kareba Belo lako nte ELOHIM. 1:6 ELOHIM mbotomo nompamula novia anu nabelo riara ntaimiu. Bo niparasayaku poviaNa haitu rapakapolaNa sampe maupu, ri tempo kakava i Yesus Kristus mpanjili. 1:7 Masipato yaku mantora komiu pura-pura ivesia, apa komiu mpuu-mpuu nipotoveku bo komiu pura-pura nantulungi yaku novia pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka yaku. Komiu nasaro nantulungi yaku, tempo yaku nitarunggu sii-sii, bo muni tempo yaku nanjaliku Kareba Belo bara ipia bo nompakalanto ka tona Kareba Belo mpuu-mpuu nakana. 1:8 Nalentora mpuu raraku nte komiu, apa pompotoveku komiu nasimbayu mpo pepotove i Yesus Kristus mboto. Nisani nu ELOHIM tesaku hitu nakana. 1:9 Jadi, iveimo pomperapiku nte ELOHIM, ala pepotovemiu mantambai, bo mantambai rasanimiu anu nakana, bo mantambai kanoto mpekirimiu. 1:10 Ane ivesia komiu, rasanimiu mompelisi anu nabelopa rapoviamiu, bo katuvumiu majadi magasa bo ledo maria salamiu sampe i Kristus makava mpanjili. 1:11 Bo pokainggumiu mpuu-mpuu majadi mabelo bo manoa sabana pokarajaa i Yesus Kristus riara nggatuvumiu, sampe madea mpuu tona mombabila bo mompakaoge ELOHIM. 1:12 Sampesuvu-sampesuvu, kana rasanimiu, nau yaku nitarunggu ri sii, potarunggu yaku aga nompakantambai kadea ntona nangepe bo nomparasaya Kareba Belo. 1:13 Pura-pura tantara anu nombajagai banua nu Magau Mbaso bo pura-pura tona ntanina ri sii, nisanira yaku hii nitarunggu sabana yaku nokarajaa ka i Kristus. 1:14 Bo deanapa sampesuvu sampomparasaya ri sii nantambai karoso pomparasayara i Pue Yesus, sabana nikitara Tupu nantulungi yaku ri tarunggu sampe domo naeka ira, tapi nantambaimo kabiara nompatolele Tesa nu ELOHIM. 1:15 Naria bara sako-ndua tona nompatolele Kareba i Yesus Kristus sabana nasiriati nanggita yaku bo ira madota majadi padagi. Tapi naria muni tona ntanina nompatolele Kareba haitu ante patuju nabelo. 1:16 Ira haitumo nompatolele Kareba Belo sabana nipotovera yaku, apa nisanira yaku nianggataka nu ELOHIM ala kupopaisani ka tona Kareba Belo mpuu-mpuu nakana. 1:17 Tapi tona nasiriati pangane, ledo nagasa rarara nompatolele Kareba i Kristus sabana ira aga madota mompakaoge karora mboto. Nisarumakara poviara haitu mantambai kasusaku riara ntarunggu. 1:18 Tapi ledo makuya! Sabana nau bara berimba, nau nipovia ante patuju nabelo atau patuju nasala, asaa kareba i Kristus nipatolele. Haitumo nompakadamba raraku. 1:19 Bo yaku batena nadamba apa nisaniku, yaku rakabasaka sabana posambayamiu bo petulungi Nosa i Yesus Kristus. 1:20 Yaku mpuu-mpuu nanjarumaka yaku ledo rapakaeya nokarajaa nompatolele Kareba i Kristus. Nisarumakaku yaku bate-batena mabia mosabi, nemopa sii-sii, ala nau mamate atau matuvu yaku, rakita ntona kaoge i Kristus riara nggatuvuku. 1:21 Apa, ane yaku matuvu, patujuku mompakaoge i Kristus, bo ane yaku mamate, nelabi belona ka yaku! 1:22 Tapi ane yaku da matuvu ri dunia hitu, yaku da mamala mokarajaa anu noguna. Jadi domo nisaniku umbana kupelisi, matuvu atau mamate! 1:23 Yaku nitaja mpekiri rongaya. Yaku mpuu-mpuu madota mompalaisi dunia hitu hau monturo mosanggani-nggani ante i Kristus, sabana haitumo nabelopa. 1:24 Tapi nogunapa ka komiu ane yaku maboli ri dunia hitu ala mombatulungi komiu. 1:25 Nisaniku nogunapa ka komiu, jadi sabana haitu, nisaniku yaku da matuvu bo mosinggava vai nte komiu pura-pura ala komiu mantambai maroso bo madamba momparasaya i Yesus. 1:26 Jadi, ane yaku manjili tou nte komiu, komiu mpuu-mpuu madamba mantoiya Yesus Kristus sabana yaku. 1:27 Jadi, nau bara nuapa majadi nte yaku, komiu kana matuvu ante pokainggu masipato ka topangoseaka Kareba Belo i Kristus. Komiu kana matuvu ivesia ala nau kita mosinggava atau ledo, kuepe karebana komiu naroo nosangu rara bo nosangu pekiri bo singgani-nggani nompasimbuku nokarajaa ala madea tona momparasaya ELOHIM nangoseaka anu niuli riara Kareba Belo. 1:28 Bo nee rapokaeka tona mangeva komiu. Apa kabiamiu haitu nompakalanto ka ira iramo rahuku nu ELOHIM bara maipia, tapi komiu rapakasalamaNa, sabana ELOHIMmo nombatulungi komiu. 1:29 Apa ELOHIM nompaloga komiu nokarajaa nombatulungi i Kristus, haitumo, komiu ledo aga nipalogaNa momparasaya i Kristus, tapi nipalogaNa muni komiu mombarasai susa bo pari sabana komiu topomparasaya Ia. 1:30 Apa komiu muni raeva ntona tempo komiu mompasimbuku mompatolele Kareba Belo, nasimbayu mpo anu nikitamiu najadi nte yaku bara ipia bo hitupa niepemiu da najadi nte yaku sii-sii.

Filipi 2

2:1 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nisaniku narosomo pomparasayamiu sabana komiu nosangu rara ante i Kristus. Raramiu nipakavoe sabana komiu nipotoveNa. Komiu nasintuvu ante Nosa Gasa nu ELOHIM *2:1 Komiu nasintuvu ante Nosa Gasa nu ELOHIM ATAU: Komiu nasintuvu sabana pekeniaka Nosa Gasa.* bo komiu muni nosimpotove bo nosipoasi mata. 2:2 Sabana haitu, kuperapi komiu mpuu-mpuu mompakadamba raraku ivei: matuvu mosimpotove, mosangu rara, mosangu pekiri bo mosangu patuju. 2:3 Nuapa-nuapa rapoviamiu, nee aga mangelo kauntu mboto atau mantoiya karo mboto, tapi aginamo rapakaedemiu raramiu bo manguli roamiu naogepa pade komiu mboto. 2:4 Nee aga mompeili katuvumiu mboto, tapi peili muni katuvu roa ntanina. 2:5 Pekirimiu bo inggumiu kana masimbayu nte pekiri bo inggu i Yesus Kristus. 2:6 Nau Ia nasimbayu nte ELOHIM, ledo nirasaiNa Ia kana mantaamaka kakuasaNa bo nturoNa nalanga haitu. 2:7 Tapi lako ri dotaNa mboto nikabasakaNa pura-pura haitu bo najadi mpo batua. Ia najadi nasimbayu nte manusia bo nikita ntona Ia natuvu mpo manusia. 2:8 Bo tempo Ia natuvu mpo manusia, Ia nompakaede raraNa bo natundu nte ELOHIM sampe namate, nau sampe nipatesi nipaku ri *kayu salib mpo tona nadaa. 2:9 Haitumo sabana ELOHIM nanganggataka Ia ri ponturo naogepa ri suruga bo nombadekei kuasa ka Ia anu naogepa pade pura-pura kuasa ntanina. 2:10 Haitu nipovia nu ELOHIM ala pura-pura anu natuvu mombabila i Yesus. Nau isi suruga, nau isi dunia, nau ira ri *ponturo ntomate, pura-pura kana mantaputu mombasomba Ia, 2:11 bo pura-pura ira mompangaku i Yesus Kristusmo Tupura. Ivesiamo, ira mombabila bo mombatoiya Tuamata ELOHIM. * 2:12 Jadi sampesuvusampesuvu nipotoveku, komiu nasaro nangoseaka pepatudukiku tempo yaku da nosanggani-nggani ante komiu. Jadi kuperapi komiu batena mangoseaka pepatudukiku, nemopa sii-sii kita nosinggavao. ELOHIM nompakasalama komiu bo nidekeiNa katuvu nabelo ka komiu. Jadi pasimbuku njuumo matuvu manoa, maeka mokainggu nadaa, sampe kaupuna katuvumiu nabelo haitu ledo makura nuapa-nuapa. 2:13 Apa ELOHIM mbotomo nokarajaa riara ntaimiu nombadekei ka komiu dota rara bo pompakule mangoseaka dotaNa. 2:14 Nau bara nuapa rapoviamiu, nee mongau atau mosinggarau, 2:15 ala malanto ka pura-pura tona komiu ana-ana nu ELOHIM nabelo, anu ledo rasalai ntona. Komiu natuvu nanoa ri tatanga manusia natenggo bo nadaa nasimbayu mpo betue-betue nombavanta kalandana. 2:16 Apa komiu nompatolele ka ira Kareba Belo anu namala manggeni ira matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Ane komiu matuvu ivesia, madamba mpuu raraku tempo i Kristus makava mpanjili, sabana katuvumiu haitu tandana naria mpuu asele pokarajaaku, bo ledo aga nalenge bayangi yaku nokarajaa ntamo ri tatangamiu bara ipia. 2:17 Pangoseakamiu i Kristus nirapaka pesombamiu ka ELOHIM anu mompakadamba raraNa. Tempo bara ipia, ane tona nombadekei pesomba ka ELOHIM, kana nombatoli uve anggur ala mompakagana pesombana. Ane rapana yaku rapatesi sabana pokarajaaku nompatolele Kareba Belo, raaku rarapaka uve anggur nitoli haitu, apa yaku nasadia mamate ane rapodota nTupu. Jadi, nau yaku rapatesi, ledo nakuya! Yaku batena manguli tarima kasi nte ELOHIM bo yaku muni madamba mpasanggani-nggani nte komiu. 2:18 Ivesia muni komiu kana mosukuru bo madamba mpasanggani-nggani ante yaku. 2:19 Ane rapodota i Pue Yesus, yaku nonia masalisa mombatudu i Timotius tou nte komiu, ala tempo ia manjili tumai, raraku rapakavoe mangepe karebamiu. 2:20 Kutudu ia sabana ledo ria roaku ntanina ri sii nosangu pekiri nte yaku bo mpuu-mpuu nompekirika kabelomiu. 2:21 Pura-pura roaku ntanina aga nasesa nompekirika bagora mboto, ledo nompekirika dota i Yesus Kristus. 2:22 Nisanimiu mbotomo i Timotius namala raparasaya. Ia nokarajaa ntamo nosanggani-nggani ante yaku nompatolele Kareba Belo nasimbayu mpo ngana nantulungi tuamana. 2:23 Jadi ane kusani nuapa majadi nte parakaraku ri sii, kutudu ia masalisa tou nte komiu. 2:24 Bo ante petulungi nTupu, niparasayaku domo masae yaku mboto mamala tou nte komiu. 2:25 Ane sampesuvuta i Epafroditus, anu nitudumiu bara ipia tumai mombatulungi yaku, nipekiriku kana kutudu manjili tou nte komiu vai ia. Ia roaku sampokarajaa anu nosanggani-nggani ante yaku nompatolele Kareba Belo i Kristus nau nieva ntona. 2:26 Nalentoramo rarana nte komiu pura-pura, bo nasusa rarana sabana niepemiu ia nadua. 2:27 Nakana mpuu ia nadua, sakidepa namate. Tapi nabelomo ia sabana ELOHIM naasi mataNa nanggita ia. Ledo aga ia nipoasi mata nu ELOHIM, yaku muni, apa ane i Epafroditus mamate mpuu, mantambai kasusa raraku. 2:28 Haitu sampe yaku nasalisa nombatudu ia manjili tou nte komiu ala tempo komiu mosinggava ante ia, madamba raramiu bo domo masusa gaga pekiriku. 2:29 Jadi tarimamo ia ante madamba apa ia sampesuvuta sampomparasaya. Bo bilamo pura-pura tona nokarajaa mpo ia 2:30 apa sakidepa namate ia nompapola pokarajaa i Kristus. Ledo ntoto nipekirina katuvuna mboto sabana ia madota manjambei komiu mantulungi yaku ri sii.

Filipi 3

3:1 Sampesuvu-sampesuvu, kapolana, komiu kana madamba sabana komiu nosangu rara ante i Pue Yesus. Ledo nalenge yaku nombasili anu nitulisiku ka komiu bara ipia, sabana yaku madota mompainga komiu ala komiu ledo rabagiu ntona anu nanggeni pepatuduki nasala. 3:2 Komiu kana mainga nte tona manggeni pepatuduki nadaa, anu noinggu mpo asu nasoa. Ira madota mompasuu komiu *rasuna nangoseaka atura i Musa. Pangulira kita kana rasuna ala mpuu-mpuu manoa ri panggita nu ELOHIM. Nee raparasayamiu! 3:3 Kakanana, kitamo anu nanoa ri panggita nu ELOHIM, ledo ira, apa kita nombasomba ELOHIM ante pekeniaka Nosa GasaNa. Kita nadamba sabana kita nosangu rara nte i Yesus Kristus, bo ledo nisarumakata pompasimbukuta mboto atau tonuapa kita, ala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. 3:4 Ane rapana kita mamala majadi manoa ri panggita nu ELOHIM sabana pompasimbukuta mboto atau tonuapa kita, yakumo hii mamalapa mangoe. Ane maria tona nompekiri ia mamala mangoe ka pompasimbukuna mboto atau tonuapa ia, nelabipa yaku! 3:5 Yaku nisuna tempo da noumuru valu-mbongi. Yaku nipoanaka *ntoIsrael lako ri muli i Benyamin. Yaku *toIbrani mpuu, bo yaku *toFarisi anu mpuu-mpuu natutu nangoseaka pura-pura Atura nipapola Nabi Musa. 3:6 Nadidi mpuu raraku nangoseaka Atura agama Yahudi, sampe yaku nompandasa topomparasaya i Yesus. Pura-pura Atura haitu nioseakaku, ledo ria sangaya niliunakaku. 3:7 Bara ipia, pura-pura haitu nirekeku noguna. Tapi sii-siipa nirekeku ledo ria gunana, sabana yaku nanjarumaka i Yesus Kristusmo. 3:8 Ledo aga haitu, tapi pura-pura nirekeku ledo ria gunana ane rapoposisala ante anu nelabi kabelona, haitumo nosisani ante Tupuku i Yesus Kristus. Jadi nikabasakakumo pura-pura bo nirekeku mpo rumpu ala yaku mamala mosisani ante i Yesus Kristus 3:9 bo mpuu-mpuu mosangu rara ante Ia! ELOHIM nombareke yaku nanoa ri panggitaNa, ledo sabana pangoseakaku Atura-atura agama, tapi sabana pomparasayaku i Kristus. Yaku najadi nanoa ri panggita nu ELOHIM ledo lako ri pokaingguku, tapi lako nte ELOHIM mboto. Bo ELOHIM nompakanoa yaku lako ri pomparasayaku. 3:10 Naoge mpuu raraku mosisani ante i Kristus bo mombarasai kuasa anu nompakatuvu mpanjili Ia lako ri kamateNa. Bo yaku madota muni mombarasai susa bo pari nasimbayu mpo susa bo pari nirasaiNa, sampe bara yaku muni mamate masimbayu mpo Ia 3:11 ala yaku muni mamala rapakatuvu mpanjili lako ri kamateku. 3:12 Ledo niuliku nikavaku puramo haitu bo ledo muni niuliku naganamo pangoseakaku i Kristus. Tapi yaku nompasimbuku ala yaku mpuu-mpuu mosisani nte i Yesus Kristus bo majadi nasimbayu mpo Ia, apa haitumo patujuNa nompokio yaku mangoseaka Ia. 3:13 Sampesuvu-sampesuvu, nisaniku yaku dopa nasimbayu ntoto nte i Kristus. Tapi naria anu nipoviaku: yaku nombalingasi pura-pura anu najadi bara ipia bo nompasimbuku manggava anu naria ri ngayoku. 3:14 Yaku mpo topangova anu ledo neili nompeinta anu ri puri tapi nangova nompetoto anu raalana. Yaku nompasimbuku njuu mangoseaka i Kristus, ala kukava hadia padagi radekei nu ELOHIM ka yaku ri suruga, haitumo, nipokiokaNa kita matuvu mosangu rara nte i Yesus Kristus ri suruga sampe ri kasaesaena. 3:15 Jadi, kita toroso nomparasaya kana mosangu pekiri mompasimbuku mangoseaka i Kristus evamo niuliku pangane. Tapi ane maria pekirimiu da nosisala nte pekiriku, damo ELOHIM mboto mompakanoto raramiu. 3:16 Tapi anu nisanitamo kana batena raoseakata. 3:17 Sampesuvu pura-pura, pasialamo pokaingguku, bo pariarantai munimo pokainggu ntona ntanina anu natuvu nangoseaka jonjo kami. 3:18 Apa nadea ngganimo niuliku ka komiu bara ipia bo sii-sii kuuli vai ante tangi, nadeamo tona natuvu ante pokainggu nadaa. Niulira ira topomparasaya tapi pokainggura nadaa nompakalanto pesapuakara. Ledo niparasayara i Kristus namate ri kayu salib mombakabasaka kita lako ri kuasa nu dosa. 3:19 Tona ivehaitu ranavusaka ri *narakaa, sabana aga dotara mboto anu nadaa nisombara. Anu nipoeya, haitumo nioera sabana aga anu ri dunia hitu nipekirikara. 3:20 Tapi ledo ivesia pokaingguta, sabana kita todea nu suruga. Bo lako ri suruga muni makava Tuputa i Yesus Kristus, *Topepakasalama anu nipopeata ante lentora nu rarata. 3:21 Tempo Ia makava, rabalikiNa karota nalente bo mamate, ala majadi masimbayu nte karoNa mboto anu nelabi kaogena bo ledo mamate. Namala rapoviaNa ivesia sabana kuasaNa naogepa pade pura-pura kuasa ntanina bo Iamo nombakuasai pura-pura anu naria.

Filipi 4

4:1 Jadi, sampesuvu-sampesuvu nipotoveku bo nipolentoraku. Komiu mpuu-mpuu nompakadamba raraku, bo nasana mpuu raraku sabana pomparasayamiu asele pokarajaaku nompatolele Kareba Belo. Nantora anu niuliku pangane, nee molengga-lengga momparasaya bo mangoseaka i Pue Yesus. 4:2 Sampesuvuku i Euodia bo sampesuvuku i Sintike, yaku mpuu-mpuu merapi ala komiu mosangu rara anu masipato ka topomparasaya i Pue Yesus. 4:3 Bo kuperapi muni nte vega rapaku i Sunsugos, tulungimo mombine randua pangane ala ira mosangu rara mpanjili. Ira nokarajaa ntamo ante yaku nompatolele Kareba Belo nasimbayu mpo i Klemens bo roa-roaku ntanina sampokarajaa. Sangara nitulisi riara *Buku Katuvua, anu nompakatantu isema masipato matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 4:4 Sampesuvu pura-pura, kadambamo raramiu sabana komiu nosangu rara ante i Pue Yesus. Sangganipa kuuli ka komiu, kadambamo raramiu! 4:5 Kusarumaka pura-pura tona manggita kabelo raramiu. Toramo! Domo masae makava i Pue Yesus. 4:6 Nee makini raramiu riara nuapa-nuapa, tapi kenimo pura-pura riara posambayamiu. Perapimo anu niparaluumiu lako nte ELOHIM bo masaro manguli tarima kasi. 4:7 Bo ane radekeimiu kakini raramiu ka ELOHIM, radekeiNa katinonto ka komiu anu ledo rapakule nu manusia mompahana. Ia mompakatinonto raramiu bo pekirimiu sabana komiu nosangu rara ante i Yesus Kristus. 4:8 Kaupuna, sampesuvu-sampesuvu, tanondoakamo anu nakana, anu nanoa, bo anu masipato rapakaoge. Pekirikamo anu nagasa, anu nagaya, bo anu nabelo raepe ntona. Tanondoakamo anu mpuu-mpuu nabelo, bo anu masipato ratoiya. 4:9 Anu nipegurumiu bo nitarimamiu lako nte yaku, nau tesaku, nau jonjo nikitamiu riara nggatuvuku, haitumo kana rapoviamiu. Bo ane haitu rapoviamiu, ELOHIM momporoa komiu bo mompakatinonto raramiu. 4:10 Nadamba mpuu raraku nosangu rara nte i Pue Yesus sabana nau nasaemo kita nosinggavaoni, sii-sii nitulungimiu vaimo yaku. Ledo niuliku komiu ledo nantora yaku bara ipia. Nisaniku dopa ria logamiu mompakatu pedekeimiu ka yaku. 4:11 Niuliku ivesia ledo sabana yaku napepa, apa naosamo raraku nau damo berimba katuvuku. 4:12 Nisanikumo natuvu napepa bo nisaniku munimo natuvu nelabi. Nau bara nuapa najadi nte yaku, nisaniku nompakaosa raraku, nau tempo nabosu, nau tempo naara, nau yaku nelabi, nau yaku napepa. 4:13 Nipakuleku nantingayo nuapa-nuapa ante petulungi i Yesus Kristus anu nompakaroso yaku. 4:14 Naupa ivesia, nitulungimiu yaku riara kasusaku ri sii bo anu nipoviamiu haitu nabelo. 4:15 Sampesuvu-sampesuvu toFilipi, nisanimiu mbotomo tempo yaku paratama nompatolele Kareba Belo ka komiu bara ipia, bo nipalaisiku propinsi *Makedonia, ledo ria topomparasaya ntanina nompakatu doi petulungi ka yaku. Aga komiu nombatande yaku bo nantulungi yaku nompapola pokarajaaku haitu. 4:16 Ledo aga haitu, tempo yaku da ri Makedonia ri ngata Tesalonika bo naria paraluuku, ledo aga sanggani komiu nompakatu pedekei ka yaku. 4:17 Yaku ledo aga madota mantarima pedekeimiu. Tapi yaku madota ala belo ratambai ka komiu lako ri poviamiu nabelo haitu. 4:18 Jadi, ala rasanimiu, nitarimaku puramo pedekei nipakatumiu, bo nelabi-labi! Pura-pura pedekei nipakatumiu nitarimakumo lako nte i Epafroditus. Sii-sii nagana puramo anu niparaluuku. Pedekeimiu haitu nasimbayu mpo pesomba navangi, anu nitarima nu ELOHIM bo nipodamba raraNa. 4:19 ELOHIM nisombaku mompakagana ka komiu pura-pura anu niparaluumiu lako ri kakalumanaNa anu naoge mpuu, sabana anu nipovia i Yesus Kristus. 4:20 Jadi ratoiyata Tuamata ELOHIM sampe ri kasae-saena. *Amin! 4:21 Pakavote tabeku ka pura-pura topomparasaya i Yesus Kristus ri situ. Bo tarima tabe lako nte sampesuvuta sampomparasaya anu naria nosangganinggani ante yaku ri sii. 4:22 Tarima muni tabe lako nte pura-pura todea nu ELOHIM ri ngata hitu, nelabipa ira lako ri banua Magau Mbaso *Kaisar. 4:23 Kuperapi Tuputa Yesus Kristus bate-batena mabelo nte komiu. *Amin. Tabe lako nte kami, Paulus bo Timotius

Kolose 1

1:1-2 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya ri ngata Kolose, todea nu ELOHIM anu naroo nosangu rara nte i Kristus: Sura hitu lako nte yaku, i Paulus, anu nipelisi majadi suro i Yesus Kristus nangoseaka dota nu ELOHIM; bo lako nte i Timotius, sampesuvuta sampomparasaya. Nadea tabe kami. Kami merapi Tuamata ELOHIM mombadekei belo ka komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:3 Nggani-nggani kami nosambaya ka komiu, kami nasaro nanguli tarima kasi nte ELOHIM, Tuama nTuputa Yesus Kristus, 1:4 sabana niepe kamimo komiu nomparasaya i Yesus Kristus bo nompotove pura-pura todea nu ELOHIM. 1:5 Komiu nomparasaya bo nepotove sabana komiu bate-batena nanjarumaka ELOHIM bo nantongoraka anu nipakasadiaNa ka komiu ri suruga. Anu nisarumakamiu haitu niepemiumo tempo Kareba Belo nipatolele ka komiu bara ipia. Kareba Belo haitu mpuu-mpuu nakana 1:6 bo natolele ri umba-umba ri dunia sampe da kapantambai-mbaina kadea ntona nomparasaya i Yesus bo katuvura nipakabaru. Ivesia muni najadi ante komiu, nompamula lako ri tempo niepemiu Kareba Belo bo mpuu-mpuu nirasaimiu kabelo nu ELOHIM. 1:7 Kabelo nu ELOHIM niepemiu lako nte i Epafras, roa kami sampokarajaa nipotove kami. Ia batua i Kristus anu natutu nokarajaa nantulungi komiu. 1:8 Iamo nanguli ka kami, komiu nosimpotove sabana pekeniaka Nosa Gasa. 1:9 Jadi nompamula lako ri tempo niepe kami karebamiu, kami nasaro nosambaya ka komiu. Kami nerapi nte ELOHIM ala Nosa GasaNa mombadekei noto bo pangisani ka komiu ala rasanimiu pura-pura dota nu ELOHIM ka komiu. 1:10 Ane rasanimiu dota nu ELOHIM ka komiu, mamala komiu matuvu ante pokainggu masipato ka topomparasaya i Pue, bo pura-pura inggumiu mompakadamba raraNa. Komiu mompakule movia mpengaya-ngaya anu nabelo, bo posisanimiu ante ELOHIM mantambai munimo. 1:11 Kami nerapi ala ELOHIM mompakaroso raramiu ante pura-pura kuasaNa, nangoseaka barakaNa anu naoge mpuu, ala rapakulemiu mosabara nau bara nuapa majadi bo ledo molengga-lengga raramiu. 1:12 Kami nerapi ala raramiu batena madamba manguli tarima kasi ka Tuamata ELOHIM, apa Iamo nompakasipato komiu manggava bagia lako ri anu nipakasadiaNa ka pura-pura todeaNa riara PoparentaNa nareme.* 1:13 Iamo nombakabasaka kita lako ri kuasa nalanda *1:13 kuasa nalanda: haitumo kuasa Magau nu Seta.* bo nompajadi kita todeaNa ri *Poparenta nu AnaNa nipotoveNa. 1:14 AnaNa haitu nantolosi kita, sampe dosata niampungi. 1:15 ELOHIM ledo nikita. Tapi ane nisanita inggu bo kuasa nu AnaNa, nisanita muni inggu bo kuasa nu ELOHIM. Namala raulita AnaNa haitu Lumbua, haitumo kuasaNa nelabipa pade pura-pura anu nipajadi nu ELOHIM. 1:16 Apa Iamo nipopale nu ELOHIM nompajadi pura-pura anu naria ri suruga bo ri dunia, anu nikita, bo anu ledo nikita. Pura-pura *malaeka nu ELOHIM bo *seta-seta, pura-pura anu nakuasa bo anu nipakakuasa, nipajadi i Kristus ante kuasa nu ELOHIM, ala pura-pura haitu mombabila bo mompakaoge Ia. 1:17 Dopame naria dunia, naria mamimo i Kristus. Bo pura-pura anu naria, nikeniakaNa bo nipasiayuNa ante kuasaNa. 1:18 Kita anu nomparasaya i Kristus namala rarapaka karoNa, bo i Kristus balenggata. Balenggata nompakasiayu karota, ivesia muni Ia nompakasiayu todea topomparasaya Ia. Bo Iamo nombadekei katuvu nabaru ka kita. Iamo Lumbua; batuana, Iamo anu paratama natuvu mpanjili lako ri kamatena. Sabana haitu pura-pura, Iamo naogepa pade pura-pura anu naria. 1:19 Dota nu ELOHIM mboto sampe pura-pura ingguNa bo kuasaNa naria muni nte AnaNa, bo ledo ria nakura. 1:20 Bo dotaNa muni, AnaNa mompoposinggabelo pura-pura anu nipajadiNa nte Ia. Pura-pura anu nipajadi nu ELOHIM, nau ri dunia, nau ri suruga, pura-pura nosinggabelo mpanjili ante Ia sabana raa nu AnaNa anu natiti tempo Ia nipatesi ri *kayu salib. 1:21 Bara ipia komiu muni natuvu nantubengosi ELOHIM. Komiu nangeva ELOHIM sabana pekirimiu bo pokainggumiu nadaa. 1:22 Tapi, sii-sii ELOHIM nompoposinggabelo mpanjili komiu ante Ia sabana kamate i Kristus. I Kristus nombadekei karoNa rapatesi ala komiu majadi magasa, bo komiu ledo masala atau makura ri panggitaNa. *1:22 ala komiu majadi magasa, bo ledo masala atau makura ri panggitaNa. ATAU: ala komiu majadi magasa, bo ledo masala atau makura ane komiu rakeni mantingayo ELOHIM.* 1:23 Jadi komiu kana batena momparasaya bo nee molengga-lengga. Nee radekei tona mombabagiu komiu. Nee menonto manjarumaka anu nijanji nu ELOHIM ka komiu riara Kareba Belo. Kareba Belo haitu niepemiumo bo nipatolele sampe ri njumangu dunia. Bo yaku muni, i Paulus, nianggataka najadi topompatolele Kareba haitu. 1:24 Sampesuvu-sampesuvu, sii-sii nadamba raraku nombarasai susa bo pari nikavaku sabana yaku nokarajaa nantulungi komiu. Apa yaku nombadupai ri karoku susa bo pari nipakatantu i Kristus kana kurasai. *1:24 Suro-Suro 9:16* Bo susa bo pari nirasaiku nanggeni belo ka todea topomparasaya. Pura-pura kita topomparasaya nirapaka karo i Kristus. *1:24 Apa yaku nombadupai ri karoku susa bo pari nipakatantu i Kristus kana kurasai. Bo susa bo pari nirasaiku haitu nanggeni belo ka todea topomparasaya. Pura-pura kita topomparasaya namala rarapaka karo i Kristus. ATAU: Apa yaku nombadupai ri karoku susa bo pari nirasai i Kristus ala mombatulungi todeaNa. Todea anu nomparasaya Ia namala rarapaka karoNa. * 1:25 Yaku nianggataka nu ELOHIM mantulungi todea topomparasaya; niparasayakaNa yaku pokarajaa haitu ala kupasimbayu pura-pura karebaNa ka komiu tona ledo toYahudi. 1:26 Kareba haitu nompakalanto nia nu ELOHIM anu dopa nipopaisani ka manusia lako ri nggauluname, lako ri muli nu mulina, tapi sii-sii nipopaisaniNamo ka todeaNa, haitumo, tona nomparasaya Ia. 1:27 Apa dota nu ELOHIM ala rasani ntodeaNa kabelo bo kaoge niaNa ka pura-pura manusia. NiaNa haitumo: i Kristus natuvu riara ntaita, jadi nisanita kita mpuu-mpuu matuvu mabelo nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. 1:28 Jadi Kareba i Kristusmo nipatolele kami ka pura-pura tona. Nipake kami pura-pura noto anu naria riara ntai kami nompopatora ira anu ledo mabelo rapoviara bo nompatuduki ira movia anu nabelo . Patuju kami ala pura-pura ira mamala rakeni mantingayo ELOHIM bo pomparasayara ledo makura nuapa-nuapa ri panggitaNa sabana posangu rarara ante i Kristus. 1:29 Haitumo sampe yaku nokarajaa ntamo, yaku mpuu-mpuu nompasimbuku nokarajaa ante kuasa nidekei i Kristus, apa kuasaNa riara nggatuvuku mpuu-mpuu naroso.

Kolose 2

2:1 Jadi, kana rasanimiu yaku nompasimbuku mpuu nantulungi komiu bo tona ri ngata Laodikia, bo pura-pura tona anu dopa nosisani ante yaku. 2:2 Yaku nompasimbuku ala raramiu pura-pura rapakaroso bo komiu mosangu rara bo mosimpotove. Apa ane ivesia, pomparasayamiu mpuu-mpuu maroso bo komiu ledo molengga-lengga sabana nisanimiumo anu nakana. Jadi komiu mosisani belo nte i Kristus, Iamo poko nia nu ELOHIM, nia anu nitabuniaka lako ri nggauluname. 2:3 I Kristusmo topompopaisani pura-pura noto bo pangisani nu ELOHIM anu dopa nisani ntona. 2:4 Patuju ntesaku hitu ala komiu ledo rabagiu ntona ante tesa-tesara anu mompakaluu raramiu. 2:5 Sabana nau yaku nakavao lako nte komiu, riara ntaiku yaku naria ri situ nte komiu. Bo nadamba mpuu raraku nangepe komiu nosangu rara bo ledo nolengga-lengga nomparasaya i Kristus. 2:6 Sampesuvu-sampesuvu, nitarimamiumo i Yesus Kristus najadi Tupumiu. Jadi komiu kana batena matuvu mosangu rara ante Ia. 2:7 Katuvumiu nosangu rara nte Ia kana masimbayu mpo kayu nandate kalena, bo banua da kapombangu-banguna ri bavo pandasi naroso. Komiu kana mantambai karoso pomparasayamiu, evamo nipatuduki ka komiu. Bo komiu kana masaro mosukuru nte ELOHIM. 2:8 Komiu kana mainga, nee sampe komiu rabagiu ntona ante pepatuduki ledo nakana bo ledo ntoto noguna. Apa pepatuduki haitu aga nangoseaka pekiri nu manusia, bo nopuna lako ri *malaeka-malaeka nadaa anu nombakuasai dunia. *2:8 Apa pepatuduki haitu aga nangoseaka pekiri nu manusia, bo nopuna lako ri malaeka-malaeka nadaa anu nombakuasai dunia. Tafsiran ntanina: Apa pepatuduki haitu aga nopuna lako ri pekiri manusia bo nompatuduki komiu mangoseaka ada-ada bo atura-atura lako ri dunia hitu.* Pepatuduki haitu ledo nopuna lako nte i Kristus. 2:9 Apa nau i Kristus najadi manusia, pura-pura inggu bo kuasa nu ELOHIM naria riara karoNa bo ledo nakura nuapa-nuapa. 2:10 Bo komiu natuvu mpuu bo ledo nakura nuapa-nuapa sabana komiu nosangu rara ante i Kristus. I Kristus nalangapa nturoNa pade pura-pura anu nakuasa bo anu nomparenta ri suruga bo dunia. 2:11 Kita nosangu rara ante i Kristus jadi kita nireke *nisuna. Tapi posunata haitu ledo anu nipovia nu manusia ri karota tapi anu nipovia i Kristus riara ntaita. Batuana, kita nikabasaka lako ri kuasa nu dosa. 2:12 Tempo kita nidiu tandana kita topangoseaka i Kristus, nireke kita namate bo nitana nosanggani-nggani ante i Kristus. Bo nireke muni kita nipakatuvu mpanjili nosanggani-nggani ante i Kristus, sabana kita nomparasaya kuasa nu ELOHIM anu nompakatuvu mpanjili i Kristus lako ri kamateNa. 2:13 Bara ipia dopame komiu nomparasaya i Kristus , komiu nireke namate sabana komiu nadosa bo ledo nangoseaka atura-atura nu ELOHIM. Tapi sii-sii, ELOHIM nompakatuvu komiu nosanggani-nggani nte i Kristus, bo pura-pura dosamiu niampungiNamo. 2:14 Bara ipia kita masipato rahuku nu ELOHIM bo rapopogaa lako nte Ia sabana kita nombaliunaka parentaNa. Tapi tempo i Yesus nipaku ri *kayu salib, domo nireke nu ELOHIM pombaliunakata bo nikabasakaNa kita lako ri atura-atura niliunakata haitu. Sabana haitu, domo paraluu kita rahuku. 2:15 Bo tempo i Yesus nipatesi nipaku ri kayu salib, nidagiNa pura-pura *seta bo malaeka nadaa anu nakuasa. NilelakasiNamo kuasara nomparenta bo nipopakitaNa ka pura-pura isi dunia Iamo padagi bo ira nidagiNamo. 2:16 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nee rapariara tesa ntona madota mompasuu komiu mangoseaka ada nu agamara. Nipakasalara komiu sabana komiu nangande bara nanginu anu nipopali nangoseaka ada-adara, atau komiu ledo nangoseaka ada eo-eo mbaso agamara, eo mbaso kagero bula, bara *eo-eo penonto. Nee rapariara tesara haitu 2:17 sabana atura-atura bo ada-ada ivehaitu aga nojalili anu belo makava nggapurina. Tapi anu nakava bo anu nijalili haitu, iamo i Kristus. 2:18 Jadi, ane maria tona nompakasala komiu sabana ledo nioseakamiu pepatudukira, nee rapariaramiu tesara, mbelaka komiu masalandala bo ledo manggava belo nijanji nu ELOHIM ka komiu. Tona haitu aga madota mompasuu komiu metiede rara bo mombasomba malaeka-malaeka. Ira nangoeka pangisanira sabana naria anu nikitara riara pangipi. Nalanga bayangi rarara, bo pepatudukira aga nopuna lako ri pekirira mboto anu nangoseaka dunia hitu. 2:19 Tona haitu domo nanjarumaka i Kristus. Tano mai, i Kristusmo nirapaka Balengga ntopomparasaya, bo kita anu nomparasaya nirapaka karoNa. I Kristusmo nompiara karoNa bo nompopakasangu todeaNa nasimbayu mpo uva bo oyu nipasiumpu bo nompoposidumpa buku-buku majadi sangu karo. Jadi Iamo nanggeniaka karoNa, haitumo todeaNa, nantambai naroso, nangoseaka dota nu ELOHIM. 2:20 Namala raulita kita topomparasaya i Kristus namate nosanggani-nggani nte Ia, bo nikabasaka lako ri kuasa malaeka-malaeka nadaa anu nombakuasai dunia. Jadi nakuya komiu da nangoseaka atura-atura ri dunia hitu nasimbayu mpo tona dopa nosisani nte i Kristus? 2:21 Nakuya komiu da nangoseaka atura-atura evamo: Nee manggingisi hitu! Nee rapetami kandea haitu! Nee mantui anu nipopali! 2:22 Atura-atura ivehaitu ledo ria gunana ka kita sabana atura haitu aga notesa kandea bo anu nipake sampalai bo nalipo. Kakanana atura-atura haitu aga nopuna lako ri parenta-parenta bo pepatuduki manusia. 2:23 Atura-atura haitu nabelo mpuu ri panggita nu manusia, sabana topangoseaka atura-atura haitu nikita mpo tona natutu mpuu noagama; nipakaedera rarara bo nioseakara atura-atura anu nompandasa karora mboto. Tapi kakanana atura-atura haitu ledo ria gunana, sabana ledo nantulungi kita menonto novia anu nipodota rarata nadaa. *2:23 Tapi kakanana atura-atura haitu ledo ria gunana, sabana ledo nantulungi kita menonto novia anu nipodota rarata nadaa. ATAU: Tapi kakanana atura-atura haitu ledo ria gunana, sabana atura-atura haitu aga nanggeni kita nompakaosa dota rarata nadaa.*

Kolose 3

3:1 Namala raulita kita topomparasaya i Kristus nipakatuvu mpanjili nosanggani nte Ia, sabana ELOHIM nombadekei katuvu nabaru ka kita . Jadi, pasimbukumo manggava anu nipasadia nu ELOHIM ka kita ri suruga, apa hamai i Kristus nonturo ri panggana nu ELOHIM. 3:2 Pekirikamo katuvumiu nabaru nosanggani ante i Kristus ri suruga. Nee aga mompekirika katuvumiu ri dunia hitu. 3:3 Apa katuvumiu nadosa nireke namatemo. Bo katuvumiu nabaru dopa nikita ntoto, nasimbayu mpo kaoge i Kristus dopa muni nikita ntoto, apa ELOHIM dopa nompopakitana. 3:4 I Kristusmo nombadekei katuvu nabaru ka komiu. Tempo Ia meonga mpanjili ri dunia, kuasaNa bo kaogeNa rakita mpuu, bo kaoge katuvumiu nabaru rakita muni sabana komiu mosanggani-nggani nte Ia. 3:5 Sabana haitu, kabasakamo pokainggu-pokainggu anu nopuna lako ri dunia nadaa hitu. Nee mosipogau ante tona ledo bereimiu mboto, nee movia pokainggu anu ledo masipato, nee mangoseaka dota raramiu nabuga bo dota-dota ntanina anu nadaa. Bo nee muni maoge rara manggava melabipa pade tona ntanina, sabana anu nipooge rarata haitumo najadi anu nisombata, bo haitu nasimbayu nte metupu nte tupu ntanina. 3:6 Pokainggu ivehaitumo nompopeumba rau rara nu ELOHIM ka tona ledo natundu nte Ia. 3:7 Bara ipia komiu muni da nokainggu ivehaitu, tempo komiu da nikuasai dota raramiu nadaa. 3:8 Tapi sii-sii kabasakamo pura-pura pokainggu nadaa. Nee marau, nee monasu, nee mompakadaa roa, nee metunturaka, bo nee sampe maria tesa-tesa nasuloka mesuvu lako ri sumbamiu. 3:9 Nee mosidavai. Kita kana mombakabasaka pokainggu ivehaitu sabana kita nikabasakamo lako ri katuvu njaeta bo lako ri pokainggu nadaa nioseakata tempo haitu, 3:10 bo nitarimatamo katuvu nabaru. Kita nipajadi nu ELOHIM manusia nabaru bo Ia bate-batena nombabaliki ingguta majadi masimbayu nte ingguNa mboto. PatujuNa ala kita mpuu-mpuu mosisani belo ante Ia. 3:11 Kita najadi manusia nabaru, jadi domo ria posisalana *toYahudi bo tona ledo toYahudi. Tona *nisuna nangoseaka ada agama Yahudi bo tona ledo nisuna, nasimbayu ri panggita nu ELOHIM. ELOHIM ledo nompelenje bara tosangatana bara toribulu bara batua bara tona ledo nipobatua. I Kristusmo nopoko, bo Iamo nonturo riara ntaita pura-pura. 3:12 Sampesuvu-sampesuvu, kita nipotove nu ELOHIM bo nipelisiNa majadi todeaNa nagasa. Haitu sampe kita kana maasi matata manggita roa. Kita kana mabelo rara, maede rara, malusu rara, bo mosabara nte roa. 3:13 Nee raboli riara tesa nu roa. Ane maria kodi raramiu, posiampungimo. Ampungimo tona movia sala nte komiu ante mpuu-mpuu raramiu, nasimbayu mpo i Pue nombaampungi dosamiu. 3:14 Tapi nelabipa pade pura-pura pangane, kita kana mosimpotove. Sabana, ane kita todea topomparasaya nosimpotove, kita mpuu-mpuu nosangu rara. 3:15 I Kristus nompoposinggabelo kita. Jadi nee rapoviata anu mombagerosi posinggabelo haitu, sabana kita nipokio nu ELOHIM ala kita pura-pura matuvu mosinggabelo mpo sipa-sipa nu karo sangu. Bo nee menonto motarima kasi nte ELOHIM. 3:16 Kareba anu notesaki i Kristus kana rapariarata bo ratanondoakata sampe mamala mosipatuduki bo mosipopatora, nangoseaka noto anu naria riara ntaita. Podadekamo dade *Mazmur lako ri Buku Gasa, bo dade-dade pantoiya ELOHIM bo dade-dade nidekei nu Nosa Gasa. Kita kana modade ante mpuu-mpuu rarata, manguli tarima kasi ka ELOHIM. 3:17 Bo nuapa-nuapa rapoviata bara raulita, rapoviata bo raulita muni anu masipato ka topomparasaya i Pue Yesus. Bo raulita munimo tarima kasi ka Tuamata ELOHIM sabana anu nipovia i Yesus ka kita. 3:18 Sampesuvu-sampesuvu mombine, pekoumo nte bereimiu langgai. Haitumo masipato ka mombine anu nomparasaya i Pue Yesus. 3:19 Bo sampesuvu-sampesuvu langgai, potovemo bereimiu mombine, nee mokainggu makasara nte ia. 3:20 Ngana-ngana, oseakamo pura-pura parenta tina tuamamiu sabana pokainggu haitumo nompakadamba rara nu ELOHIM. 3:21 Bo sampesuvu-sampesuvu anu najadi tuama nu ngana, nee rapakaduamiu rara nu ana-anamiu ala nee maupu rarara. 3:22 Sampesuvusampesuvu anu najadi batua, oseakamo pura-pura parenta nu tuamiu ri dunia hitu. Nee aga mangoseaka parentara tempo nikitara komiu ala komiu ratoiyara. Tapi oseakamo parentara ante rara mpuu-mpuu sabana komiu nombabila i Pue Yesus. 3:23 Nuapa-nuapa raparentara ka komiu, poviamo ante mpuu-mpuu raramiu. Rekemo komiu ledo aga nokarajaa nantulungi manusia, tapi komiu nantulungi i Pue. 3:24 Nisanimiumo i Pue mboto mombadekei tambo ka komiu anu nijanjiNa ka pura-pura topomparasaya Ia. Kakanana i Kristusmo tua anu nitulungimiu, bo komiu batuaNa. 3:25 Tapi isema-sema movia anu nadaa rabalasi ante pehuku masipato ka daa nipoviana, sabana Tupu ledo nompelenje.

Kolose 4

4:1 Sampesuvu-sampesuvu anu najadi tua. Komiu kana mokainggu masipato bo manoa nte batua-batuamiu. Toramo, komiu muni naria Tupumiu ri suruga! 4:2 Nee masau raramiu mosambaya. Pekiri pakabelo anu raulimiu ka Tupu, bo masaro manguli tarima kasi nte Ia. 4:3 Posambayaka muni kami ala ELOHIM mombadekei loga nabelo ka kami mompatolele karebaNa anu notesaki niaNa anu nipakadupa i Kristus. NiaNa haitu da nitabuniaka bara ipia, tapi sii-sii nipatolelekumo kareba i Kristus haitu. Bo sii-sii yaku nitarunggu sabana pokarajaaku nompatolele kareba haitu. 4:4 Jadi posambayamo ala mamala kupopaisani kareba i Kristus sampe rapaha ntona, sabana bago haitu kana kupovia. 4:5 Komiu kana mokainggu manoto ante tona dopa nomparasaya i Kristus. Pakemo pura-pura loga naria mompopaisani i Kristus ka ira. 4:6 Ane komiu motesa nte ira, tesa-tesamiu kana malusu bo marasa raepe. Kana rasanimiu munimo cara masipato mesanaka pompekutanara. 4:7 Sampesuvusampesuvu, ane makava i Tikhikus nte komiu, ratesana ka komiu pura-pura anu najadi nte yaku ri sii. Ia sampesuvuta sampomparasaya nipotoveta. Ia muni natutu nokarajaa ka Tupu bo ia roaku sampokarajaa nantulungi todea topomparasaya. 4:8 Kutudu ia tou nte komiu ala rasanimiu kareba kami ri sii, bo ala rapakarosona raramiu. 4:9 Ia tou mosanggani ante i Onesimus, sampesuvuta anu nipotoveta bo ia namala raparasaya. Ia lako ri ngatamiu mboto. Ira randua manguli ka komiu nuapa pura najadi ri sii. 4:10 Tabe lako nte i Aristarkhus anu nosanggani ante yaku nitarunggu ri sii. Bo tabe lako nte i Markus sampesuvu i Barnabas. Toramo anu nitevaiku ka komiu bara ipia: ane ia tou nte komiu ri situ, tarimamo ia ante mabelo. 4:11 Tabe muni lako nte i Yesus anu nidae i Yustus. Lako ri pura-pura *toYahudi anu nomparasaya i Kristus, aga ira tatalu nokajaraa nte yaku sii-sii nangelo tona majadi todea ri *Poparenta nu ELOHIM. Ira mpuu-mpuu nantulungi yaku. 4:12 Bo tabe muni lako nte i Epafras, batua i Yesus Kristus lako ri ngatamiu mboto. Ia bate-batena nekakai nte ELOHIM ante mpuu-mpuu rarana ala ledo molengga-lengga pomparasayamiu, bo ala komiu majadi topomparasaya anu ledo makura nuapa-nuapa ri panggita nu ELOHIM, bo ala komiu maroo mangoseaka pura-pura dota nu ELOHIM. 4:13 Yaku mboto nanggita ia nokarajaa ante mpuu-mpuu rarana nantulungi komiu anu nonturo ri ngata Kolose bo tona nonturo ri ngata Laodikia bo ngata Hierapolis muni. 4:14 Tabe muni lako nte Dokutoro Lukas anu nipotoveta, bo lako nte i Demas. 4:15 Pakavote tabe kami ka topomparasaya ri ngata Laodikia, bo ka i Nimfa bo todea topomparasaya anu nasiromu nosambaya ri banuana. 4:16 Maupu sura hitu rabaca ka komiu pura-pura, kuperapi rapakatumiu vai hau ri ngata Laodikia ala mamala rabaca ntodea topomparasaya hamai muni. Ivesia muni komiu kana mombabaca suraku anu rapapolara lako ri ngata Laodikia ka komiu. 4:17 Bo ulika i Arkhipus ivei: "Pakaupumo pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka iko!" 4:18 Tabe lako nte yaku, i Paulus. Bagia hitu nitulisi ante paleku mboto. Toramo, yaku da nitarunggu. Kuperapi ELOHIM bate-batena mabelo nte komiu pura-pura. Tabe lako nte yaku, Paulus

1 Tesalonika 1

1:1 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya ri ngata Tesalonika, todea nTuamata ELOHIM bo Tuputa i Yesus Kristus: Sura hitu lako nte kami tatalu, i Paulus, i Silas *1:1 Naskah basa Yunani: Silvanus. Sanga i Silas riara basa Latin 'Silvanus'.* , bo i Timotius. Kami nerapi ELOHIM bate-batena mabelo nte komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:2-3 Kami ledo nenonto notarima kasi nte Tuamata ELOHIM sabana komiu pura-pura, bo kami nasaro nosambaya ka komiu. Ane kami nosambaya, kami batena nantora pokarajaamiu ka Tupu, anu nipoviamiu sabana pomparasayamiu. Nitora kami muni pompasimbukumiu nantulungi tona ntanina sabana pompotovemiu, bo nitora kami muni karoo raramiu nanjarumaka kakava nTuputa Yesus Kristus. 1:4 Sampesuvu-sampesuvu nipotove nu ELOHIM, nisani kami ELOHIM nompelisi komiu majadi todeaNa. 1:5 Apa tempo kami nompatolele Kareba Belo ka komiu, kami ledo aga notesa bayangi. Kami nompatolele kareba haitu ante kuasa bo petulungi Nosa Gasa nu ELOHIM, bo kami mboto nomparasaya riara ntai kami tesa haitu mpuu-mpuu nakana. Nipeintamiumo katuvu kami tempo kami nonturo nte komiu. Pura-pura nipovia kami ala manggeni belo ka komiu. 1:6 Bo tempo komiu nangepe Kareba Belo, nipasialamiu pokainggu kami bo pokainggu i Pue Yesus muni. Nau nipakasusa mpuu komiu, komiu nadamba nantarima Kareba Belo apa Nosa Gasa nu ELOHIM nompakadamba raramiu. 1:7 Jadi katuvumiu najadi jonjo nipasiala ntopomparasaya i Yesus pura-pura ri propinsi *Makedonia bo propinsi Akhaya. 1:8 Nompamula nte komiu, kareba i Yesus natolelemo sampe ri propinsi Makedonia bo Akhaya. Bo ledo aga haitu. Ri umba-umba ngata niepe ntonamo tesa pomparasayamiu ELOHIM. Jadi, ledo paraluu kami motesaki pomparasayamiu, sabana ri umba-umba nikalau kami, tesa haitu nisani ntonamo. 1:9 Ira mboto notesa ka kami berimba komiu toTesalonika nantarima kami tempo kami nakava nte komiu bara ipia. Bo nitesara muni berimba komiu nenonto netupu nte *viata-viata bo nompamula netupu nte ELOHIM anu natuvu bo nakana. 1:10 Nitesara muni berimba komiu nanjarumaka kakava i Yesus, *Ana nu ELOHIM lako ri suruga. Ia nipakatuvu nu ELOHIM mpanjili lako ri kamateNa. Bo Iamo nombakabasaka kita lako ri pehuku nu ELOHIM anu rapambela ka tona nadosa bara maipia.

1 Tesalonika 2

2:1 Sampesuvu-sampesuvu, nisanimiu mbotomo tempo kami nakava nte komiu bara ipia, kami ledo aga nalenge bayangi, tapi nariamo aselena. 2:2 Dopame kami nakava ri ngatamiu, kami mpuu-mpuu nipandasa bo nipakadaa ntona ri ngata Filipi. Nisanimiumo tesana. Nau nadea tona nangeva kami, tapi Tuputa nompakaroso rara kami ala kami ledo maeka mompatolele Kareba BeloNa ka komiu ri ngata Tesalonika. 2:3 Kami ledo nombaunaka komiu mangoseaka pepatuduki nasala. Ledo muni naria patuju nadaa riara ntai kami bo ledo muni kami nopatuju mombabagiu tona. 2:4 Kami ledo notesa aga mompakadamba rara manusia. Kami notesa mompakadamba rara nu ELOHIM, sabana Iamo nomparesa rara ntai kami, bo Iamo nombareke kami masipato mompatolele Kareba Belo. 2:5 Nisanimiu mbotomo, ledo sanggania kami nompatende komiu, bo ledo muni kami nombaakalani komiu ala mombatabuniaka patuju mompakauntu karo kami mboto. Nisani nu ELOHIMmo tesaku hitu nakana! 2:6 Kami ledo muni mbeki ratoiya ntona, bara komiu bara tona ntanina. Kakanana masipato kami merapi nte komiu, sabana kami mpuu-mpuu suro i Kristus. 2:7 Tapi ledo ivesia patuju kami. Tempo kami naria ri situ nte komiu bara ipia, pokainggu kami nalusu, nasimbayu nte mombine nombajagai ngana kodina. 2:8 Nambaso mpuu tove kami nte komiu, sampe kami nadamba nompatolele Kareba Belo ka komiu. Bo kami muni nasadia mantulungi komiu nau kami mamate, sabana kami mpuu-mpuu nompotove komiu! 2:9 Sampesuvu-sampesuvu, natantu da nitoramiu pompasimbuku kami bo kasusa kami bara ipia. Eo bongi kami nompasimbuku nokarajaa nompaelo mboto ala komiu ledo masesa mompekirika katuvu kami tempo nompatolele Kareba Belo nu ELOHIM ka komiu. 2:10 Nisanimiu mboto kagasa katuvu kami nte komiu topomparasaya i Kristus. Pokainggu kami nagasa bo nanoa, bo ledo ria nuapa-nuapa masipato rasalai. Nisanimiu bo nisani nu ELOHIM muni tesaku hitu nakana. 2:11-12 Nisanimiu mbotomo, kami nasaro nompatuduki komiu mpo totua langgai nompatuduki anana mboto. Kami nompakaroso raramiu bo nasaro nompopatora komiu matuvu mompakadamba rara nu ELOHIM. Apa Iamo nompokio komiu majadi todeaNa ri PoparentaNa bo mombarasai kaogeNa. 2:13 Naria sangayapa ntanina sampe kami nasaro notarima kasi nte ELOHIM. Sabana, tempo komiu nantarima Tesa nu ELOHIM nipatolele kami ka komiu, ledo nirekemiu aga tesa nu manusia. Tesa haitu nitarimamiu mpo tesa lako nte ELOHIM mboto. Bo tesa haitu mpuu-mpuu tesa nu ELOHIM anu nokarajaa riara nggatuvumiu topomparasaya i Kristus. 2:14 Sampesuvu-sampesuvu, nisani kami ELOHIM nokarajaa riara nggatuvumiu apa pepandasa nirasai ntodea nu ELOHIM anu nomparasaya i Yesus Kristus ri bagia *Yudea, nirasaimiu munimo. Komiu nipandasa roamiu sangata, nasimbayu mpo pepandasa roara simbo *toYahudi anu ledo nomparasaya i Yesus. 2:15 ToYahudi anu ledo nomparasaya haitumo nompatesi i Pue Yesus bo *nabi-nabi nu ELOHIM bo ira muni nompandasa kami. Ira nangeva pura-pura manusia bo ELOHIM ledo ntoto nadamba nte ira. 2:16 Niuliku ivesia sabana toYahudi haitu nasaro nombalava kami. Kami madota mompatolele Kareba Belo ka tona ledo toYahudi ala rasanira ira mamala rapakasalama. Tapi toYahudi pangane nombalava kami bo ivesiamo aga nantambai dosara sampe nadea gagamo. Bo sii-sii ira mambela pehuku nu ELOHIM. 2:17 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, nompamula lako ri tempo kita nogaa bara ipia, nalentora mpuu rara kami manggita komiu. Nau nogaa ri mata, riara ntai ledo nalipo, bo kami batena nalentora nte komiu. Jadi kami nompasimbuku ante mpuu-mpuu rara mosinggava vai nte komiu. 2:18 Kami nonia mami tou nte komiu bara ipia. Yaku mboto bara sako-ngganimo nompasimbuku mosinggava nte komiu, tapi Magau Seta nasaro nombalava kami sampe dopa najadi. 2:19 Naoge rara kami mosinggava nte komiu, apa ane Tuputa Yesus Kristus meonga mpanjili bo kita mosinggava ri ngayoNa, komiumo majadi asele pokarajaa kami anu nisarumaka kami. Tempo haitu madamba mpuu rara kami sabana komiu, bo masana rara kami sabana pomparasayamiu. 2:20 Mpuu-mpuu komiumo sampe kami rabila bo komiumo sampe nadamba mpuu rara kami.

1 Tesalonika 3

3:1 Kaupuna domo nipakule kami nantaamaka kalentora rara kami. Jadi nipekiri kami agina kami bo i Silas maboli ri ngata Atena 3:2 bo i Timotius sampesuvuta sampomparasaya nitudu kami tuou nte komiu. I Timotius roa kami nokarajaa ka ELOHIM. Ia nantulungi kami nompatolele Kareba Belo anu notesaki i Kristus. Ia nitudu kami tou mompakadidi raramiu bo mompakaroso pomparasayamiu 3:3 ala ledo maria saitoa komiu moura momparasaya sabana nipandasa. Kakanana nisanimiumo kita topomparasaya kana rapandasa, apa ivesia nipakatantu nu ELOHIM ka kita. 3:4 Tempo kami da nosanggani-nggani nte komiu bara ipia, niuli kami mamimo kana maria tona mompandasa kita sabana kita nomparasaya i Yesus. Bo nisanimiu ivesia mpuu najadi. 3:5 Jadi sia sampe nituduku i Timotius tou nte komiu, ala kusani berimba pomparasayamiu, sabana domo nipakuleku mantaamaka kalentora raraku nompekirika komiu. Nakini raraku nee-nee komiu bara mamala radagi nu Magau Seta ante pesori-pesorina sampe domo ria asele lako ri katiti nu ini kami nanggeni Kareba Belo ka komiu. 3:6 Tapi hitupa nanjilimo i Timotius lako ritu nte komiu, bo nitesana ka kami karebamiu anu nompakadamba rara kami, ivei: "ToTesalonika naroso pomparasayara, bo nosimpotove. Ira bate-batena nantora kita ante damba rara bo ira nalentora manggita kita nasimbayu mpo kita nalentora manggita ira." 3:7 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku. Nangepe kareba nikeni i Timotius haitu, navoemo rara kami. Nau nasusa rara kami bo nipandasa ntona, navoemo rara kami nangepe komiu batena naroso nomparasaya. 3:8 Apa mpuu-mpuu maosa rara kami ane komiu batena maroo mosangu rara nte i Pue. 3:9 Ane kami nosambaya ka Tuputa ELOHIM, nadamba mpuu rara kami nantora komiu! Kami nasaro notarima kasi nte ELOHIM sabana komiu, tapi eva ledo nagana rabalasi ka Ia kadamba rara nirasai kami. 3:10 Eo bongi kami nerapi nte ELOHIM ante mpuu-mpuu rara kami ala kami mamala mosinggava nte komiu bo mompatuduki anu dopa nipatuduki ka komiu ala mpuu-mpuu maroso pomparasayamiu. 3:11 Kami merapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa i Yesus mobuka dala ka kami ala mosinggava ante komiu! 3:12 Kami nerapi ala i Pue mantambai tovemiu sampe komiu mpuu-mpuu mosimpotove bo mompotove pura-pura tona, nasimbayu mpo kami mpuu-mpuu nompotove komiu. 3:13 Kami merapi ELOHIM mompakaroso raramiu ala komiu magasa bo ledo makura nuapa-nuapa ri ngayo nTuamata ELOHIM tempo Tuputa i Yesus makava ante pura-pura todeaNa anu nagasa. *3:13 todeaNa anu nagasa ATAU: malaeka-malaekaNa*

1 Tesalonika 4

4:1 Kaupuna, sampesuvu-sampesuvu: bara ipia kami nompatuduki ka komiu pokainggu masipato rapoviamiu ala madamba rara nu ELOHIM. Bo nisaniku nipoviamiumo anu nipatuduki kami. Tapi kami merapi nte mpuu-mpuu rara bo mompopatora komiu ante kuasa nidekei i Pue Yesus ka kami: pasimbukumo hanupa matuvu nte pokainggu mompakadamba ELOHIM! 4:2 Nisanimiu pepatuduki nidekei kami ka komiu ante kuasa lako nte i Pue Yesus. 4:3 Dota nu ELOHIM ala komiu majadi todeaNa nagasa, bo nee mosampaturu ante tona ledo bereimu mboto. 4:4 Pura-pura langgai ri tatangamiu kana matau mokainggu mabelo nte bereina *3:4 Pura-pura langgai ri tatangamiu kana matau mokainggu mabelo nte bereina ATAU: Pura-pura langgai ri tatangamiu kana matau matuvu mombatidamaka dotana mboto.* ri panggita nu ELOHIM bo manusia. 4:5 Nee aga matuvu nte bereimiu mangoseaka dota nu rara mabuga, anu biasa najadi nte tona ledo nosisani nte ELOHIM. 4:6 Nee movia dosa ka sampesuvumiu sampomparasaya bo nee rabagiu ia ante mangala bereina, sabana ELOHIM mombahuku pura-pura tona nokainggu ivehaitu. Haitu pura-pura nipatuduki bo nipopatora kami ka komiu bara ipia. 4:7 Kita nipokio nu ELOHIM ledo matuvu mabuga, tapi nipokioNa matuvu magasa ante pokainggu anu mompakadamba raraNa. 4:8 Jadi isema-sema nombasapuaka pepatuduki hitu, ledo manusia nisapuakana tapi ELOHIM anu nombadekei Nosa GasaNa ka komiu nisapuakana. 4:9 Sampesuvusampesuvu, ledo paraluu kutulisi ka komiu posimpotove sampesuvu sampomparasaya, sabana ELOHIM mbotomo nompatuduki komiu mosimpotove. 4:10 Bo komiu nosimpotovemo nte pura-pura sampesuvu sampomparasaya ri njumangu propinsi *Makedonia. Tapi kami mpuu-mpuu merapi nte komiu, tambaipa posimpotovemiu haitu! 4:11 Pasimbukumo matuvu mosinggabelo nte tona ntanina, pasiayumo bagomiu mboto! Nee mombagalo bago ntona ntanina. Karajaamo pompaelomiu mboto nangoseaka anu niparenta kami ka komiu bara ipia. 4:12 Ane komiu matuvu ivesia, komiu rabila ntona anu ledo nomparasaya i Kristus, bo komiu ledo motimbaloe nte tona ntanina. 4:13 Sampesuvu-sampesuvu, patuju kami ala rasanimiu mpuu anu majadi ante topomparasaya anu namatemo, ala ledo masusa raramiu mpo tona ntanina anu ledo nanjarumaka matuvu mpanjili nosanggani-nggani nte ELOHIM. 4:14 Niparasayata i Yesus namate bo natuvu mpanjili. Haitumo sabana niparasayata muni pura-pura tona nomparasaya i Yesus bo namatemo rapakatuvu nu ELOHIM mpanjili, bo ELOHIM mompoposanggani ira nte i Yesus. 4:15 Siimo pepatuduki lako nte i Pue Yesus mboto rapapola kami ka komiu ivei: tempo i Pue Yesus makava mpanjili, kita anu da natuvu ledo mokolu ka roa-roata anu namatemo. 4:16 Tempo ELOHIM mombadekei parenta, tadulako *malaeka mongare ante suara namangga bo *tabue nu ELOHIM rapopomoni, tempo haitu i Pue Yesus mboto manau lako ri suruga. Bo topomparasaya i Kristus anu namatemo rapakatuvu mokolu. 4:17 Naupu haitu, kita da natuvu tempo haitu, raoretaka mosanggani-nggani ante ira riara kulimu mosinggava nte i Pue Yesus ri laerava, pade matuvu mosanggani-nggani ante i Pue sampe ri kasae-saena. 4:18 Sabana haitu, sampesuvu-sampesuvu, posipakavoemo raramiu ante pepatuduki hitu.

1 Tesalonika 5

5:1 Sampesuvu-sampesuvu, ledo paraluu kami motulisi ka komiu tempo bo tanggala kakava i Pue Yesus. 5:2 Apa nisanimiu mboto kakava i Pue Yesus bara maipia masimbayu mpo kakava ntopangangga bongina tempo ledo nisani-sani ntona. 5:3 Tempo tona ledo nomparasaya ELOHIM aga manguli, "Katuvuta ri dunia nabelo pura, ledo ria nuapa-nuapa rapokaekata." Tapi ri tempo haitumo ledo rasani-sanira, sampesanika maropumo ira, masimbayu mpo dua nu mombine tempona moana. Ledo ntoto maria dala mombaleva pehuku. 5:4 Tapi komiu ledo natuvu ri kalandana mpo tona ledo nisanina nuapa-nuapa . Jadi komiu ledo rapakatikaja ane sampesanika i Yesus meonga mpo topangangga bongina. 5:5 Komiu pura-pura natuvu ri karemena, komiu nokainggu nabelo mpo tona nolipa eona. Kita ledo natuvu ri kalandana, kita ledo mpo tona nokainggu nadaa bongina. 5:6 Jadi kita kana mainga bo manoto rarata, nee mamonjo-monjo mpo tona da natuvu ri kalandana. 5:7 Apa tona anu aga namonjo bo nanginu sampe nalangu, namonjo bo nalangu bongina. 5:8 Tapi kita tona natuvu ri karemena. Jadi kita kana mompakanoto rarata. Kita kana bate-batena momparasaya ELOHIM bo mompotove tona ntanina ala kita maroso masimbayu mpo tantara *nobaju ase. Kita kana maroo manjarumaka ELOHIM mompakasalama kita, ala kita maroso mpo tantara nosonggo baja. 5:9 Kita nipelisi nu ELOHIM, ledo ala rahukuNa, tapi ala rapakasalamaNa sabana petolo nTuputa Yesus Kristus. 5:10 Ia namate nombatolosi kita ala tempo Ia makava mpanjili, nau kita da natuvu atau namatemo, kita matuvu mosanggani-nggani ante Ia. 5:11 Sabana haitu, sampesuvu-sampesuvu, posipakadidimo raramiu, bo posipakarosomo pomparasayamiu mpo anu nipoviamiumo. 5:12 Sampesuvu-sampesuvuku, kami merapi komiu mombabila pakeni-pakeni anu nokarajaa ntamo ri tatangamiu, haitumo ira anu nipelisi nu ELOHIM manggeniaka komiu bo mompatuduki komiu. 5:13 Bilamo ira bo potovemo ira ante mpuu-mpuu raramiu, sabana ira mpuu-mpuu nokarajaa nantulungi komiu. Bo komiu kana matuvu mosinggabelo ante roamiu pura-pura. 5:14 Kami merapi nte mpuu-mpuu rara, onteakamo tona namau nokarajaa. Pakarosomo rara ntona naeka. Tulungimo tona anu paraluu ratulungi. Posabaramo nte tona pura-pura. 5:15 Jagaimo ala ledo maria komiu mombabalasi pokainggu nadaa ante anu nadaa. Komiu kana masaro mompasimbuku movia anu nabelo ka roa-roamiu bo ka tona ntanina muni. 5:16 Komiu kana batena madamba. 5:17 Nee masau rara mosambaya. 5:18 Bo uli tarima kasi ka ELOHIM nau damo nuapa majadi, sabana haitumo dota nu ELOHIM ka komiu anu nosangu rara ante i Yesus Kristus. 5:19 Nee ralava pokarajaa Nosa Gasa nu ELOHIM. 5:20 Nee mompandaente tesa ntona anu nompapola tesa nidekei nu ELOHIM ka ia. 5:21 Pekirikamo pakabelo-belo tesa-tesa haitu, ala rasanimiu bara lako nte ELOHIM mpuu bara ledo bo oseakamo anu nabelo. 5:22 Petalilikamo pura-pura pokainggu nadaa. 5:23 Kuperapi nte ELOHIM, topombadekei katuvua nabelo ka kita, ala Ia mboto mompakagasa katuvumiu sampe komiu mpuu-mpuu matuvu mpo todeaNa nagasa. Kuperapi ELOHIM mombajagai karomiu, rara ntaimiu, bo pekirimiu sampe ledo ntoto maria nuapa-nuapa rasalai tempo Tuputa Yesus Kristus makava mpanjili. 5:24 ELOHIM nompokio komiu majadi todeaNa nagasa. Jadi, Ia mpuu-mpuu movia anu niperapita, sabana Ia namala raparasaya mompakadupa pojanjiNa. 5:25 Sampesuvu-sampesuvu, tulungi posambayaka kami. 5:26 Pakavote tabe bo tove kami ka pura-pura sampesuvuta sampomparasaya ri situ. 5:27 Ante kuasa nidekei i Pue Yesus ka yaku, kuperapi mpuu-mpuu ala sura hitu rabacamiu ka sampesuvuta pura-pura sampomparasaya ri situ. 5:28 Kuperapi Tuputa, Yesus Kristus bate-batena mabelo nte komiu pura-pura. Tabe lako nte yaku, Paulus

2 Tesalonika 1

1:1-2 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya ri ngata Tesalonika, todea nTuamata ELOHIM bo Tuputa i Yesus Kristus: Sura hitu lako nte kami tatalu, i Paulus, i Silas *1:1 Ri naskah basa Yunani: i Silvanus. Sanga Silvanus nasimbayu nte sanga Silas. I Silas hitu roa i Paulus nitesaki ri Suro-Suro.* , bo i Timotius. Kami nerapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa Yesus Kristus mombadekei belo bo katinonto ka komiu. 1:3 Sampesuvusampesuvu, kami kana masaro motarima kasi nte ELOHIM sabana komiu. Kami masipato motarima kasi sabana pomparasayamiu nte i Yesus nantambai karosona, bo nantambai posimpotovemiu. 1:4 Sia sampe ri ngata-ngata ntanina kami nantoiya pokainggumiu ri ngayo ntodea topomparasaya i Yesus. Ante damba rara, kami nanguli ka ira, "Nabelo mpuu toTesalonika! Ira ledo nenonto nomparasaya i Kristus nau nipandasa bo nipakasusa ntona." 1:5 Jadi, lako ri karoo nu pomparasayamiu haitu, nisanita ELOHIM mpuu-mpuu nanoa nombatangara manusia. Komiu nombatidamaka riara kasusa bo kapari anu nambela komiu sabana pangoseakamiu ELOHIM, bo ivesiamo ELOHIM nompopakita komiu mpuu-mpuu masipato majadi todea ri PoparentaNa. 1:6 ELOHIM nanoa, jadi rabalasiNa tona anu nompandasa komiu, 1:7 bo rakabasakaNa komiu lako ri kasusa nirasaimiu sii-sii, bo ivesia muni kami. RakabasakaNa pura kita tempo i Pue Yesus manau lako ri suruga mosanggani-nggani ante *malaeka-malaekaNa nakuasa, 1:8 bo ante apu navaya-vaya. Ia manau mombahuku tona ledo nadota nompeili ELOHIM bo ledo nadota nangoseaka Kareba Belo anu notesaki Tuputa Yesus. 1:9 Tona haitu rahuku nu ELOHIM sampe ri kasae-saena. Ira rapopogaa lako nte i Pue Yesus bo ledo rarasaira kaoge nu kuasaNa. 1:10 Pura-pura anu pangane majadi tempo i Pue Yesus makava mpanjili. Tempo haitu Ia rabila bo ratoiya ntodeaNa anu nagasa, pura-pura topomparasaya mokumaa bo madamba manggita Ia. Sampesuvu-sampesuvu, komiu muni mombabila bo mombatoiya Ia tempo haitu, sabana niparasayamiumo kareba nipatolele kami ka komiu. 1:11 Haitu sampe kami nasaro nosambaya ka komiu. Kami merapi ala ELOHIM mombatulungi komiu ala pokainggumiu majadi masipato ka tona nipokio nu ELOHIM majadi todeaNa. Kami merapi ELOHIM mombatulungi komiu ante kuasaNa ala pura-pura niamiu movia anu nabelo majadi mpuu, bo pura-pura pokarajaa nipoviamiu sabana pomparasayamiu rapapolamiu sampe maupu. 1:12 Patuju kami nerapi ivesia ala Tuputa Yesus rabila bo ratoiya sabana pokainggumiu nabelo. Bo ala komiu muni rabila bo ratoiya i Yesus. Haitu pura-pura majadi sabana kabelo rara nTuamata ELOHIM bo i Pue Yesus Kristus.

2 Tesalonika 2

2:1 Kapolana, sampesuvu-sampesuvu. Kami madota motesa sakide ka komiu anu majadi tempo Tuputa Yesus Kristus makava mpanjili bo kita rapasiromu mosanggani-nggani ante Ia. Kami mpuu-mpuu merapi, 2:2 nee masalisa gaga maingu atau masesa raramiu ane raepemiu tona manguli nakava mpanjilimo i Pue Yesus. Nee maingu, nau rauli ntona kareba haitu lako ri Nosa Gasa, bara raulira kami mboto bara anu nitulisi kami riara sura. 2:3 Nau bara berimba ntoto kareba haitu, nee sampe komiu rabagiu ntona, sabana dopame makava eo haitu, naria rongaya kana majadi ntani ruru. Pamulana, madea mpuu tona moura pomparasayara bo mombasapu ELOHIM. Bo karongayana, kana meumba Topesapuaka *2:3 Topesapuaka: Peinta *bali i Kristus ri 1 Yohanes 2:18.* anu ranavusaka riara *narakaa bara maipia. 2:4 Ia mangeva ELOHIM bo malanga rarana mangoe. Raulina iamo naogepa pade pura-pura anu nisomba nu manusia bo anu niuli nu manusia "tupu". Ledo aga haitu, kaupuna ia mesua monturo riara *Banua nu ELOHIM bo raulina iamo ELOHIM! 2:5 Sampesuvu-sampesuvu, natantu da nitoramiu yaku nompatuduki ka komiu pura-pura hitu tempo yaku da naria nosanggani-nggani ante komiu bara ipia. 2:6 Sii-sii dopa neonga Topesapuaka haitu sabana naria anu nombalava ia. Bo nisanimiumo anu nombalava peongana. Jadi ri tempo nipakatantu nu ELOHIM, meumbamo Topesapuaka haitu. 2:7 Sii-sii kuasa anu nompakadaa ia nompamulamo nokarajaa nggalino ri dunia. Tapi ia mboto dopa neumba sabana ia da nilava. Jadi, ralelakapa topelava haitu, 2:8 pade meumba Topesapuaka. Tapi tempo i Pue Yesus meonga ante kuasaNa nareme, kuasa nTopesapuaka malipo sanggani, bo i Pue Yesus mompatesi ia ante nosa lako ri sumbaNa. 2:9 Topesapuaka meumba ante kuasa mbaso lako ri *Magau nu Seta bo rapoviana mpengaya-ngaya kabaraka bo tanda-tanda nipokumaaka anu mombabagiu tona. 2:10 Rapakena mpengaya akala nadaa mombabagiu tona anu masipato mami mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM. Ira mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM sampe ri kasae-saena sabana ira ledo nadota mantarima bo mompotove pepatuduki nakana lako ri ELOHIM, anu nompakule mompakasalama ira. 2:11 Haitu sampe ELOHIM mompakatu ka ira sangaya kuasa anu mombabagiu ira sampe raparasayara anu ledo nakana. 2:12 Kaupuna pura-pura tona anu ledo nomparasaya pepatuduki nakana bo aga nadamba novia anu nadaa rahuku nu ELOHIM. 2:13 Jadi, sampesuvu-sampesuvu nipotove i Pue, masipato kami masaro manguli tarima kasi ka ELOHIM sabana komiu. Sabana, ELOHIM nompelisi komiu lako ri ulu jadi ala komiu rapakasalamaNa. *2:13 ELOHIM nompelisi komiu lako ri ulu jadi ala komiu rapakasalamaNa ATAU: ELOHIM nompelisi komiu majadi tona paratama rapakasalama.* Komiu nipakasalama ante kuasa Nosa Gasa anu nombabaliki komiu majadi todea gasa nu ELOHIM, bo komiu nipakasalama sabana pomparasayamiu pepatuduki nakana. 2:14 ELOHIM nompokio komiu majadi todeaNa lako ri Kareba Belo anu nipatolele kami ka komiu. PatujuNa ala komiu manggava bagia riara kuasa bo kaoge nTuputa Yesus Kristus. 2:15 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, sabana haitu pura-pura, pakaroso pomparasayamiu. Kangisi pakaroso pepatuduki nipatolele kami ka komiu, anu nitesa kami ante sumba, bo anu nitulisi kami riara sura. 2:16-17 ELOHIM nompotove kita, bo lako ri kabelo nu raraNa, Ia ledo naupu-upu nompakavoe rarata, bo nidekeiNa ka kita panjarumaka nabelo. Jadi kuperapi Tuputa Yesus Kristus bo Tuamata ELOHIM mompakavoe bo mompakaroso raramiu ala tesamiu bo pokainggumiu batena nabelo.

2 Tesalonika 3

3:1 Kapolana, sampesuvu-sampesuvu, posambayakamo kami. Perapi nte ELOHIM ala TesaNa masalisa matolele bo ratarima mabelo, mpo anu najadi nte komiu bara ipia. 3:2 Posambayaka muni ala kami rakabasaka lako ri tolia ntona natenggo bo nadaa rarana, apa ledo pura-pura tona nomparasaya Tesa nu ELOHIM. 3:3 Petulungi i Pue Yesus ledo maupu-upu! Ia bate-batena mompakaroso raramiu bo mombajagai komiu lako ri kuasa Magau Seta. 3:4 I Pue Yesusmo nanggeniaka komiu, jadi nisani kamimo anu nipatuduki kami ka komiu, nioseakamiu sii-sii bo bate-batena raoseakamiu. 3:5 Kuperapi i Pue Yesus manggeniaka komiu sampe komiu mpuu-mpuu mombarasai pepotove nu ELOHIM ka komiu, bo maroo raramiu riara kasusa nasimbayu mpo karoo rara i Kristus tempo Ia nipandasa. 3:6 Sampesuvu-sampesuvu, ante kuasa nidekei i Pue Yesus Kristus ka kami, kami nomparenta komiu, nee ntoto mosimpovega ante sampesuvu sampomparasaya namau bo ledo nangoseaka pepatuduki nipatuduki kami ka komiu. 3:7 Nisanimiu mbotomo pokainggu kami bara ipia tempo kami nonturo nte komiu, kami ledo namau nokarajaa. Pokainggu kami haitu kana rapasialamiu. 3:8 Kami ledo nangande kandea anu ledo nibayari kami. Tapi bara eona bara bongina, kami nokarajaa ntamo ala ledo mompakasesa komiu. 3:9 Kakanana masipato kami merapi tulungi nte komiu. Tapi kami ledo nerapi tulungi sabana kami madota majadi jonjo anu mamala rapasialamiu. 3:10 Tempo kami da naria nte komiu bara ipia, kami nomparenta komiu ivei: "Isema-sema ledo madota mokarajaa, ledo mamala mangande!" 3:11 Niuli kami ivesia sabana niepe kamimo naria bara sako-ndua komiu namau ri situ. Ira ledo nokarajaa nuapa-nuapa, aga nabago nombaurusi bago ntona ntanina. 3:12 Jadi ante kuasa nidekei i Pue Yesus Kristus ka kami, kami momparenta bo mompopainga ira matinonto mokarajaa bo mompaelo katuvura mboto! 3:13 Tapi komiu sampesuvusampesuvu, nee masau raramiu movia anu nabelo. 3:14 Ane rapana maria tona ledo madota mangoseaka tesa nitulisi kami riara sura hitu, tandaimo ira. Nee mosimpovega nte ira ala kaupuna maeya matara. 3:15 Tapi nee mavuu matamiu nte ira. Popaingamo ira, apa ira sampesuvumiu sampomparasaya. 3:16 Kuperapi i Pue Yesus bate-batena mompakatinonto raramiu riara mpengaya-ngaya, sabana Iamo puna katinonto. Kuperapi Ia momporoa komiu pura-pura. 3:17 Tabe lako nte yaku, Paulus. Tabe hitu nitulisiku mboto. Ivesiamo tanda mpale nitulisiku ri pura-pura suraku ala rasanimiu sura hitu mpuu-mpuu lako nte yaku. 3:18 Kuperapi Tuputa Yesus Kristus bate-batena mabelo nte komiu pura-pura. Tabe lako nte yaku, Paulus

1 Timotius 1

1:1-2 Timotius nipotoveku; iko mpuu-mpuu nirekeku anaku mboto sabana kita sampomparasaya: Sura hitu lako nte yaku Paulus, *suro i Yesus Kristus. Yaku najadi suroNa nangoseaka parenta nu ELOHIM anu nompakasalama kita, bo nangoseaka parenta i Yesus Kristus anu nisarumakata. Kuperapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa Yesus Kristus mompoasi iko bo mombadekei belo bo katinonto ka iko. 1:3 Kuperapi iko maboli ri ngata Efesus, mpo niuliku ka iko bara ipia tempo yaku nalai hau ri propinsi *Makedonia. Apa ri situ naria bara sako-ndua tona nompatolele pepatuduki nasala, bo iko kana mombatagi ira ala domo rapatolelera pepatuduki haitu. 1:4 Ulika ira, tumo mompekirika tutura-tutura anu ledo nakana bo sunju-sunju muli ntotua nggaulu anu ledo ria kaupu-upuna. Pura-pura haitu aga nanggeni tona mosinjanai, bo ledo nanggeni tona mangoseaka nia nu ELOHIM mompakasalama manusia sabana pomparasayara Ia. 1:5 Patuju parentaku hitu ala kita mosimpotove, ante tove neumba lako ri rara nagasa, pekiri rara ntai anu ledo nombasalai kita, bo pomparasayata i Kristus mpuu-mpuu nakana. 1:6 Naria bara sako-ndua tona domo nangoseaka pepatuduki haitu. Ira nasalandala lako ri pepatuduki nakana bo aga nosinjanaika anu ledo ria gunana. 1:7 Ira madota majadi guru Atura agama, tapi ira mboto ledo nisanira batua nu tesa-tesa nipakera. Nisarumakara ira napande nompakalanto batuana Atura agama, tano ledo nisanira patujuna. 1:8 Nisanita Atura-atura agama nipapola Nabi Musa nabelo asaa rapaketa mosinggambela nte patujuna. 1:9 Nisanita muni patuju nu Atura-atura haitu ledo mombatagi tona nanoa. Tapi patuju Atura-atura haitu mombatagi tona nombaliunaka atura, tona nadaa, topesapuaka, tona nadosa, tona ledo natundu nte ELOHIM, tona aga nompekiri kasana dunia bo ledo nompeili agama, tona nompatesi tina tuamana mboto, bo ka pura-pura topepatesi ntanina. 1:10 Atura haitu nipovia ka tona nosipogau nte tona ledo bereina mboto, tona nosipogau simbo langgai atau simbo mombine, topangae, topodava, sabi-sabi mpodava, bo ka isema-sema novia anu ledo nosinggambela nte pepatuduki nakana. 1:11 Pepatuduki nakana haitu naria riara Kareba Belo anu niparasaya ka yaku mompatolelena, haitumo Kareba Belo lako nte ELOHIM. ELOHIM naoge bo masipato ratoiya. 1:12 Yaku notarima kasi nte Tuputa Yesus Kristus sabana nipekiriNa yaku namala raparasaya mompatolele Kareba Belo, bo nidekeiNa kuasa ka yaku ala kupakule mombatui pokarajaa haitu. 1:13 Bara ipia yaku nanjalai i Yesus, yaku nompandasa bo nompakadaa topangoseaka Ia. Tapi naupa ivesia, nipoasiNa yaku, sabana tempo haitu dopa niparasayaku Ia, dopa nisaniku poviaku haitu nadaa. 1:14 Naoge mpuu pepotove nTuputa nte yaku! Lako ri kabelo raraNa nipopompakuleNa yaku momparasaya Ia bo mompotove singgamanusiaku sabana yaku nosangu rara nte i Yesus Kristus. 1:15 Naria tesa nanguli ivei: "I Yesus Kristus nakava ri dunia ala mompakasalama tona nadosa." Tesa haitu nakana bo masipato ratarimata bo raparasayata mpuu. Bo yakumo nelabipa nadosa pade pura-pura tona ntanina. 1:16 Tapi haitumo sabana ELOHIM nompoasi yaku. NipoasiNa yaku ala i Yesus Kristus mompopakita posabaraNa anu ledo naupu-upu riara nggatuvuku. Jadi yaku, tona nadosapa pade pura-pura tona ntanina, najadi jonjo ka tona ntanina ngena, ala ira muni momparasaya Ia bo manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. 1:17 ELOHIM masipato rabila bo ratoiyata sampe ri kasae-saena, apa Iamo Magau anu nomparenta sampe ri kasae-saena. Ia ledo mamate, ledo namala rakitata, aga Ia saito-itoNa ELOHIM nakana. *Amin! 1:18 Timotius, iko mpo anaku mboto! Oseakamo parenta-parenta kudekei ka iko, apa parenta hitu nosinggambela nte petevai nu ELOHIM anu nipasimbayu ntopanggeni agama ka iko bara ipia. Pariaramo petevai nu ELOHIM haitu ala maroso raramu mombatui pokarajaa nipakatantu ka iko. Pasimbukumo mombatui pokarajaa haitu masimbayu mpo tantara nabia neeva. 1:19 Pakaroso pomparasayamu, bo iko kana bate-batena movia anu nisanimu nabelo ala iko ledo rasalai nu pekirimu. Naria bara sako-ndua tona domo nompeili anu nisanira nabelo rapoviara, sampe nageromo pomparasayara, 1:20 evamo i Himeneus bo i Aleksander. Nidekeikumo ira randua riara kuasa *Magau nu Seta ala rahuku, ala domo rasalaira ELOHIM.

1 Timotius 2

2:1 Pamula-mulana kuuli ka pura-pura topangoseaka i Yesus, posambayaka pura-pura tona. Pekakai nte ELOHIM, perapi anu niparaluu ntona, bo motarima kasi nte Ia. 2:2 Posambayaka muni magau-magau bo pura-pura tona anu nidekeika kuasa momparenta, ala kita mamala matuvu masiayu bo matinonto, bo ala kita maloga metupu nte ELOHIM bo mokainggu mabelo, anu masipato rabila ntona. 2:3 Nabelo ane kita mosambaya ivesia, bo nipokono nu ELOHIM Topompakasalama kita. 2:4 Ia madota ala pura-pura tona rapakasalama bo mangisani pepatuduki nakana, 2:5 haitumo, ELOHIM aga saito, bo aga saito muni topetariolo anu nompoposinggabelo ELOHIM bo manusia. Topetariolo, Iamo i Yesus Kristus. 2:6 Ia manusia anu nombadekei karoNa mboto nipatesi mombatolosi pura-pura tona. Ia namate ri tempo nipakatantu nu ELOHIM ala malanto rakitata dota nu ELOHIM mompakasalama pura-pura manusia. 2:7 Bo haitumo sabana yaku nianggataka nu ELOHIM majadi suroNa. NituduNa yaku hau mompatolele Kareba Belo ka tona ledo toYahudi. NituduNa yaku mompatuduki pepatuduki nakana ka ira ala raparasayara i Yesus. Anu nitesaku hitu nakana mpuu, yaku ledo nodava! 2:8 Dotaku ala ri umba-umba topomparasaya nasiromu mombasomba ELOHIM, langgai mosambaya ante rara nagasa. Ledo masipato mosambaya ane narau rara atau nosinjanai. 2:9 Ivesia muni mombine. Ira kana mobaju masipato bo moada. Nee mompengaya-ngaya bulua. Nee mombavera karo ante ramba-ramba nasuli mpo bulava, mutiara bo baju nasuli-suli. 2:10 Aginapa mombine mombavera karora ante pokainggu nabelo anu masipato ka mombine anu natundu nte ELOHIM. 2:11 Mombine kana mangepe pepatuduki ante malino bo ante ede rara. 2:12 Ledo kupasipato mombine mompatuduki bara momparenta langgai. Mombine kana malino, 2:13 sabana tona paratama nipajadi nu ELOHIM iamo i Adam, bo naupu haitu pade nipajadiNa i Hawa. 2:14 Bo ledo i Adam nibagiu *Magau nu Seta, tapi i Hawa nibagiu sampe niliunakana parenta nu ELOHIM. Bo siamo sampe ia nandasa noana. *2:14 Peinta Kajadia 3:1-6* 2:15 Tapi naupa ivesia, ane mombine maroo momparasaya i Yesus, mompotove tona ntanina, bo matuvu nte pokainggu nabelo bo masipato, ia rapakasalama tempo moana *2:15 ia rapakasalama tempo moana ATAU: ia rapakasalama lako ri pompoanaka saito ngana, haitumo i Yesus Kristus ATAU: ia rapakasalama ante poana.* .

1 Timotius 3

3:1 Nakana mpuu tesa nanguli ivei: "Isema-sema madota majadi pakeni ntodea topomparasaya, nipokonona pokarajaa anu nabelo mpuu." 3:2 Tona masipato manggeniaka todea topomparasaya kana mabelo pokaingguna sampe ledo ria pokaingguna nuapa-nuapa rapakasala. Ia aga saito bereina bo nipakulena mombatidamaka dota rarana mboto. Nanoto pekirina bo naria adana. Ia nadamba nantarima torata riara banuana bo nipakulena nompatuduki tona ntanina. 3:3 Ia ledo tolangu, bo ledo toposibaga. Tapi ia kana nalusu rarana bo natuvu nosinggabelo. Ia ledo muni aga nadoko ka doi. 3:4 Ia kana matau mompasiayu tona ri banuana mboto ante mabelo bo mompatuduki anana mboto matundu nte ia bo mombabila ia. 3:5 Apa ane ledo rapakulena mompasiayu tona ri banuana mboto, berimbamo rapakulena mompasiayu todea topomparasaya ELOHIM? 3:6 Ledo mamala tona dako nomparasya i Kristus majadi pakeni ntopomparasaya, mbelaka malanga rarana bo rapambela pehuku nasimbayu mpo pehuku nipambela ka *Magau nu Seta bara ipiame. 3:7 Tona najadi pakeni kana rareke tona nabelo ri panggita ntodea ledo topomparasaya. Apa ane ledo ivesia, tantu ia rasalai ntona sampe Magau nu Seta mompakanavu ia. 3:8 Ivesia muni tona anu raanggataka majadi topotulungi pakeni ntodea topomparasaya. Ia kana nabelo pokaingguna bo nanoa rarana, ledo nadoko doi bo ledo muni nabiasa gaga nanginu anu nepakalangu. 3:9 Ia kana maroo momparasaya pepatuduki nakana anu nipopaisani nu ELOHIM ka kita, bo kana mangoseaka pepatuduki haitu ante mpuu-mpuu rarana. 3:10 Dopame ia raanggataka, ia kana raparesa ntani ruru. Bo ane nikita ledo ria pokaingguna nasala, pade mamala ia raanggataka majadi topotulungi pakeni ntopomparasaya. 3:11 Ivesia muni bereina *3:11 bereina ATAU: mombine anu nombatulungi pakeni ntodea topomparasaya.* kana mombine nabelo pokaingguna, ledo topetunturaka. Bo ia muni kana matau mantaamaka dota rarana mboto bo mokainggu nanoa sampe namala raparasaya riara mpengaya-ngaya. 3:12 Topotulungi pakeni ntopomparasaya kamba saito bereina. Kana rapakulena mompasiayu pakabelo anana bo tona ri banuana mboto. 3:13 Ane mabelo pokarajaana mombatulungi pokarajaa nTupu, tantu ia rabila ntona bo ia mantambai mabia mosabiki pomparasayana i Yesus Kristus. 3:14 Timotius, nisarumakaku masalisa yaku tou mosinggava nte iko. Tapi naupa ivesia, nitulisiku sura hitu ka iko 3:15 mbelaka masae pade makava yaku, musanimo pokainggu masipato ka pura-pura tona nireke nu ELOHIM ana-anaNa. Apa kitamo todea anu nombasomba ELOHIM anu Natuvu sampe ri kasae-saena. Kitamo nanggangisi bo nombajagai pepatuduki nakana lako nte ELOHIM ala ledo rabaliki ntona, nasimbayu mpo tinja bo pandasi nombatande pakaroso banua. 3:16 Nabelo mpuu pepatuduki nakana niparasayata, anu dopa nisani ntona nggaulu tapi sii-sii nipopaisani nu ELOHIM ka kita ivei: Ia najadi manusia bo Nosa Gasa nosabiki Ia mpuu-mpuu tona nipelisi nu ELOHIM. Ia nikita nu *malaeka nu ELOHIM bo karebaNa nipatolele ka tona dopa nosisani nte ELOHIM. Ia niparasaya ntona ri umba-umba ri dunia bo Ia nianggataka hau ri suruga.

1 Timotius 4

4:1 Nosa Gasa nu ELOHIM nanguli pakalanto ka kita anu majadi ri tempo hitu napara kaupu nu dunia. Maria tona moura momparasaya pepatuduki nakana. Ira aga mangoseaka anu daa anu nombabagiu tona, bo momparasaya pepatuduki lako ri *seta-seta. 4:2 Pepatuduki haitu rakeni ntona noagama ri sumba tapi kakanana aga topodava. Tona haitu nalanda rarara. Nantarimo pekirira, domo nisanira nompoposisala anu nabelo bo anu nadaa. 4:3 Nipatudukira tona nee moberei bo nee mangande kandea nipopali. Tano kandea haitu nipajadi nu ELOHIM rakande. Kita topomparasaya i Kristus, nisanita pepatuduki nakana, bo kandea haitu namala rakandeta ante manguli tarima kasi nte ELOHIM. 4:4 Apa pura-pura nipajadi nu ELOHIM nabelo. Ledo ria nuapa-nuapa nipopali ane rakandeta ante manguli tarima kasi nte ELOHIM. 4:5 Kandea haitu nagasa sabana Tesa nu ELOHIM nanguli nagasa bo sabana posambayata. 4:6 Ane mupatuduki pura-pura haitu pangane ka sampesuvuta sampomparasaya, iko majadi topokarajaa nabelo ka i Yesus Kristus. Bo iko mompakaroso raramu mboto ante Tesa nu ELOHIM anu niparasayata, bo ante pepatuduki nakana anu nioseakamu sampe sii-sii. 4:7 Tapi kavaonimo tesa-tesa ledo noguna bo ledo nosinggambela nte pepatuduki nakana lako nte ELOHIM. Iko kana bate-batena mompasimbuku matuvu natundu nte ELOHIM. 4:8 Ane kita mompakaroso karota aga sakide gunana. Tapi ane kita mompakaroso rarata matuvu ante pokainggu nompakadamba ELOHIM, nadea mpuu gunana riara mpengaya-ngaya. Apa rakavata katuvu mabelo anu nijanji nu ELOHIM, nompamula sii-sii sampe ri kasae-saena. 4:9 Tesa pangane mpuu-mpuu nakana bo masipato ratarimata bo raparasayata pura. 4:10 Haitu sampe kita nompasimbuku mokarajaa ntamo mompatuduki pepatuduki nakana, sabana kita nanjarumaka ELOHIM anu Natuvu sampe ri kasae-saena. Iamo nompakule nompakasalama pura-pura manusia, nelabipa tona nomparasaya Ia. 4:11 Pura-pura anu niuliku ka iko, mupatudukika ka todea, bo tudumo ira mangoseakana. 4:12 Nee mupalamba tona mompandaente iko sabana iko da namuda. Tapi iko kana majadi jonjo ka topomparasaya riara tesamu, pokainggumu, pepotovemu ka roa, pomparasayamu nte i Pue, bo kagasa katuvumu. 4:13 Papolamo mombaca Buku Gasa ka todea topomparasaya bo nee menonto mompakaroso pomparasayara bo mompatuduki ira sampe makava yaku. 4:14 Nee malinga mompake pompakule nidekei nu Nosa Gasa ka iko tempo tona nompasimbayu petevai lako nte ELOHIM ka iko bo pakeni ntopomparasaya nodika palera ri balenggamu. 4:15 Poviamo pura-pura pokarajaa haitu ante mpuu-mpuu rara ala rasani ntodea iko batena nantambai pangoseakamiu dota nu ELOHIM ka iko. 4:16 Jagaimo pokainggumu bo jagai muni pepatudukimu. Iko kana matutu movia pura-pura anu nipatudukiku ka iko. Apa ane mupovia ivesia, iko mboto rapakasalama bo topangepe pepatudukimu muni rapakasalama.

1 Timotius 5

5:1 Nee makasara mangonteaka langgai anu natuakapa pade iko, tapi popatoramo ia ante tesa nalusu nasimbayu mpo anu mupovia ka tuamamu mboto. Popatoramo langgai namuda nasimbayu mpo mupovia ka sampesuvumu mboto. 5:2 Popatoramo mombine natuakapa pade iko nasimbayu mpo tinamu mboto. Popatoramo mombine namuda nasimbayu mpo pompatudukimu ka tueimu mboto, bo pakabelo ala pokainggumu bo pekirimu masipato. 5:3 Bilamo bo tulungimo timbala-timbala anu mpuu-mpuu ledo ria tona nompeili ira. 5:4 Tapi ane maria anana bara tupuna, ira haitumo masipato rapatuduki mokolu mantulungi totuara mboto bo mombabalasi kabelo ntotuara. Haitumo pokainggu nabelo anu nompakadamba rara nu ELOHIM. 5:5 Timbala anu mpuu-mpuu natuvu saitona bo ledo mpuu naria isema-sema mompiarana, aga natuvu manjarumaka ELOHIM. Eo bongi ia nosambaya njuu nerapi tulungi nte Ia. 5:6 Tapi timbala anu natuvu aga nompesana-sana, ia mpo tomate, nau karona da natuvu. 5:7 Ulimo petevai-petevai hitu ka ira ala ira matuvu ante pokainggu anu ledo namala rasalai ntona. 5:8 Tapi ane maria tona ledo nantulungi sampesuvu-sampesuvuna, nemopa ira sambanua, tona haitu nompoara pepatuduki nakana. Nadaapa ia pade tona ledo nomparasaya. 5:9 Timbala anu masipato rasuaraka sangana riara buku timbala ratulungi ntopomparasaya, aga mombine umuruna nagana onopulu mpae, anu nipoberei aga sanggani. *3:9 anu nipoberei aga sanggani ATAU: anu naroo nte bereina.* 5:10 Bo nisani ntonamo pokaingguna nabelo. Jonjona: nipakambasona pakabelo anana, nadamba rarana nantarima torata riara banuana, nijampangina topomparasaya, nitulungina tona nasusa, bo ia nabiasamo novia mpengaya-ngaya anu nabelo. 5:11 Tapi nee rasuaraka sanga ntimbala da namuda riara buku haitu. Sabana, ane dota rarara mompene sampe mombadagi dota rarana mangoseaka Kristus, ia madota rapoberei vai. 5:12 Bo kaupuna ia mambela pehuku sabana ia nombaliunaka pojanjina aga mokarajaa ka i Kristus . *5:11-12 Tempo haitu, ane timbala ratulisi sangana riara buku ratande ntodea topomparasaya, ia kana mojanji domo moberei bo aga mokarajaa ka i Kristus nombatulungi todea topomparasaya. Jadi ane ia moberei vai, nireke niliunaka pojanjina.* 5:13 Ledo aga haitu, timbala namuda bara aga majadi tosanda bo aga manjayo-njayo mompene ri sou ntona. Ia ledo aga majadi tosanda ia muni manggeni tesa bo mombagalo urusa ntona ntanina bo motesa mpengaya-ngaya anu nadaa anu ledo masipato ratesa. 5:14 Haitu sampe niuliku timbala-timbala da namuda aginamo moberei vai bo moana bo mompakasiayu avura mboto ala nee radekei loga ka balita manjalai kita. 5:15 Niuliku ivesia sabana naria mamimo timbala nasalandala bo domo nangoseaka dota i Kristus, tapi aga nangoseaka dota Magau nu Seta. 5:16 Tapi ane mombine topomparasaya naria sampesuvuna natimbala, ia kana mombatulungi timbala haitu. Nee aga rapalambana todea sampomparasaya mantulungi timbala haitu. Ivesiamo, todea topomparasaya mompakule mantulungi timbala-timbala anu mpuu-mpuu ledo ria tona nompeili ira. 5:17 Pakeni ntodea topomparasaya anu nabelo pekeniakara, masipato rabila ronggani kadeana pade tona ntanina, nelabipa ira anu nompasimbuku mpuu nompatuduki bo nompatolele Tesa nu ELOHIM. 5:18 Masipato kita mombabila pakeni ntodea topomparasaya, sabana riara Buku Gasa niuli ivei: "Nee rapou sumba nu japi tempo ia noini pae." *5:18 Ulangan 25:4* Bo naria muni niuli ivei: "Topokarajaa masipato mantarima gajina." *5:18 Lukas 10:7 * 5:19 Ane maria pakeni ntodea topomparasaya nirai ntona, nee mutarima ane ledo maria randua bara tatalu sabi mompakakana perai haitu. 5:20 Tapi ane pakeni ntodea haitu mpuu-mpuu novia dosa, ia kana raonteaka ri ngayo ntodea ala topomparasaya ntanina maeka movia dosa. 5:21 Timotius, ri ngayo ELOHIM bo i Yesus Kristus bo *malaeka-malaekaNa anu nipelisiNa, kuuli ka iko: oseakamo parenta-parenta nitesaku pangane ante noa rara. Nee mompelenje bo nee manjairaka. 5:22 Nee masalisa gaga mombadika palemu ri karo ntona manganggataka ia majadi pakeni ntopomparasaya. Paresa ntani ruru ingguna, apa ane ia movia dosa ngena, ikomo rapakasala. Nee sampe karomu matekeni nte dosa ntona ntanina. Jagaimo pokainggumu mboto ala iko batena matuvu ante pokainggu nagasa. 5:23 Tumo aga uve nggoo muinu, tapi inu muni sakide uve *anggur ala mompakulisi tailikomu, apa iko nasaro nadua. 5:24 Naria tona nalantomo dosana nau dopa nitangara. Tapi dosa ntona ntanina damo riara potangara pade nalanto. Jadi nee masara gaga manganggataka tona majadi pakeni ntopomparasaya. 5:25 Ivesia muni pokainggu nabelo, biasa nalanto nikita ntona. Tapi nau ledo nikita, kana rakita ngena, apa pokainggu nabelo ledo namala ratabuniaka.

1 Timotius 6

6:1 Topomparasaya i Yesus anu najadi batua ntona kana mombabila bo matundu nte tuana ala ELOHIM ledo rasalai ntona bo pepatudukita nakana ledo rapakadaa ntona. 6:2 Ane tuana mboto topomparasaya i Yesus, nee radekei batua haitu mompandaente tuana, sabana ira nosampesuvu sampomparasaya. Tapi ia kana mantambai kabelo pokarajaana sabana tua nitulungina haitu muni topomparasaya i Pue anu nipotovera. Timotius, iko kana mompatuduki pura-pura pepatuduki hitu ka todea topomparasaya bo popatora ka ira ala raoseakara. 6:3 Naria sanu tona nanggeni pepatuduki anu nosisala ante pepatudukita. Ledo nipokonora tesa-tesa nakana lako nte Tuputa Yesus Kristus bo ledo nipokonora pepatuduki anu nanggeni kita matuvu mangoseaka dota nu ELOHIM. 6:4 Tona haitu nalanga rarana. Ia netitau tapi ledo nisanina nuapa-nuapa. Ia aga nagila nangelo saba bo nosinjanai ka batua nu tesa. Pepatudukira haitu aga nanggeni tona nasiriati, nosinggarau, nosiuli-uli, nosirai, 6:5 bo ledo naupu-upu nosipakadua rara. Nadaamo pekirira bo domo nisanira anu nakana. Nisarumakara makalumana ira ane moagama. 6:6 Nakana mami, ane noagama kita, naoge mpuu belo rakavata, asaa naosa rarata ante anu naria nte kita. 6:7 Apa tempo kita nipoanaka ledo ria nuapa-nuapa nikenita riara dunia hitu, bo ane kita mamate ledo ria nuapa-nuapa mamala rakenita lako ri dunia hitu. 6:8 Jadi ane maria kandeata bo pakeata, kana maosamo rarata. 6:9 Tapi tona madota majadi makalumana mambela pesori. Ia ratoliani mpengaya-ngaya dota rara nadaa bo nadoyo, bo dota-dota haitu mompakagero katuvuana, mompakanavu ia, bo mompakaropu ia 6:10 sabana pompotove doi puna mpengaya-ngaya kadaa. Sanu tona nompasimbuku nangelo doi sampe nasalandalamo bo domo nioseakara pepatuduki nakana, bo aga mpengaya-ngaya kasusa nikavara anu nompakabuku rarara. 6:11 Tapi iko batua nu ELOHIM. Nee mpuu mokainggu madaa ivehaitu! Pasimbukumo majadi tona nanoa ri panggita nu ELOHIM. Pasimbukumo matuvu mangoseaka dotaNa. Kana mupakaroso pomparasayamu, potovemo singgamanusiamu, tidamaka tempo nasusa, bo moinggu malusu. 6:12 Pasimbukumo mpuu-mpuu mangoseaka pepatuduki i Kristus. Kingisi pakarosomo katuvu nabelo sampe ri kasae-saena. Apa patuju nu ELOHIM nompokio iko majadi todeaNa ala mukava katuvu nabelo haitu tempo nipangakumu pomparasayamu i Kristus ri ngayo ntodea. 6:13 Jadi, ri ngayo nu ELOHIM, anu nompakatuvu pura-pura anu naria, bo ri ngayo i Yesus Kristus anu nabia nompangaku tesa nakana ri ngayo i Pontius Pilatus, kuuli ka iko ivei: 6:14 Oseaka puramo parenta hitu ante mpuu-mpuu raramu bo ante pokainggu anu ledo masipato rasalai ntona, sampe makava mpanjili Tuputa i Yesus Kristus. 6:15 Ia makava ri tempo nipakatantu nu ELOHIM. Aga ELOHIMmo nakuasa, bo nambaso mpuu kaogeNa. Ia Magau nakuasapa pade pura-pura magau ntanina, bo Tupu anu nakuasapa pade pura-pura tupu ntanina. 6:16 Aga Ia saito-itoNa ledo mamate. Ia natuvu riara reme anu ledo namala rakaparai. Ledo ria saitoa manusia nanggita Ia, apa ledo nipakule nu manusia manggita Ia. Iamo masipato rabila bo Iamo masipato momparenta sampe ri kasae-saena. *Amin! 6:17 Timotius, ulika tona nakalumana ri dunia hitu ala nee majadi malanga rarara bo nee aga manjarumaka mbara-mbara ri dunia anu sakidesakide malipo. Ira kana manjarumaka ELOHIM anu nompopelabi-labi ka kita mpengaya-ngaya anu niparaluuta rapodamba-dambata. 6:18 Popatoramo tona nakalumana, mokainggu mabelo ala pokainggura nabelo haitu majadi kakalumanara. Ira kana majoi rara bo masadia mombatulungi tona ntanina. 6:19 Ane ivesia pokainggura, namala raulita ira nompasiromu kakalumana ri suruga, anu mamala rasarumakara ri tempo makava, bo rakavara katuvu nabelo sampe ri kasae-saena. 6:20 Timotius, jagaimo pakabelo-belo pepatuduki nakana anu niparasaya nu ELOHIM ka iko ala ledo rabaliki ntona. Nee mompariara tesa ledo ria gunana bo ledo nanggeni kita mangoseaka dota nu ELOHIM, bo tesa-tesa anu nosisala nte pepatuduki nakana. Tesa-tesa haitu niuli ntona "pangisani", tano ledo nakana. 6:21 Naria tona nangoseaka tesa haitu sampe nasalandalamo, bo domo nangoseaka pepatuduki nakana. Kuperapi Tupu mombadekei belo ka komiu pura-pura. *Amin. Tabe lako ri nte yaku, Paulus

2 Timotius 1

1:1-2 Timotius, iko nipotoveku mpo anaku mboto: Sura hitu lako nte yaku, i Paulus. Nangoseaka dota nu ELOHIM, yaku nianggatakaNa majadi *suro i Yesus Kristus ala mompatolele kareba anu nantesa katuvu mabelo sampe ri kasae-saena anu nijanji nu ELOHIM. Kita nanggava katuvu nabelo haitu sabana kita nosangu rara nte i Yesus Kristus. Kuperapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa Yesus Kristus mompoasi iko bo mombadekei belo bo katinonto ka iko. 1:3 Yaku nosukuru nte ELOHIM anu nisombaku ante rara nagasa, nasimbayu mpo nipovia ntotuaku nggaulu. Yaku nasaro nanguli tarima kasi ka ELOHIM sabana iko, bo eo bongi yaku nantora iko riara posambayaku. 1:4 Nitoraku kasusa raramu tempo kita nogaa bara ipia, bo nalentora mpuu raraku manggita iko ala yaku mpuu-mpuu madamba. 1:5 Yaku nosukuru nte ELOHIM apa nitoraku iko nomparasaya i Yesus nte mpuu-mpuu raramu. Tupumu mombine i Lois, bo tinamu, i Eunike anu nokolu nomparasaya. Bo nisaniku pomparasayamu nasimbayu nte pomparasayara. 1:6 Sabana haitu, kupopatora ka iko, iko kana mpuu-mpuu mompake pompakule nidekei nu ELOHIM ka iko tempo yaku nosambaya nombadika paleku ri karomu bara ipia. 1:7 Apa Nosa Gasa nipopanau nu ELOHIM ka kita ledo nompakaeka kita, tapi nompakaroso rarata, bo nompopompakule kita mombatidamaka dota rarata mboto bo mompotove singgamanusiata. 1:8 Jadi, nee maeya matamu motesaki Tuputa i Yesus, bo nee maeya matamu manggita yaku nitarunggu sabana pokarajaaku nompatolele Kareba i Yesus. Tapi iko kana masadia mantingayo kasusa nasimbayu mpo yaku sabana iko nompatolele Kareba Belo. Bo ELOHIM mombadekei kuasa ka iko mantingayo kasusa haitu. 1:9 ELOHIM nompakasalama kita bo nompokio kita majadi todeaNa nagasa. Kita nipakasalama ledo sabana pompasimbukuta mboto, tapi sabana nia nu ELOHIM bo pepotoveNa. Ri lamba pamulana dopame dunia nipajadi, ELOHIM nonia mamimo mompopakita pepotoveNa ante anu rapovia i Yesus Kristus. 1:10 Bo sii-sii nakavamo i Yesus Kristus topompakasalama kita bo nikitata kambaso pepotove nu ELOHIM ka kita. Lako ri Kareba Belo nisanita i Kristus nombadagi kuasa kamate, bo nombadekei katuvua nabelo anu ledo maupu-upu. 1:11 Yaku nianggataka nu ELOHIM majadi suroNa ala mompatolele bo mompatuduki Kareba Belo haitu ka tona ledo toYahudi. 1:12 Bo yaku nombarasai pura-pura kasusa riara ntarunggu hitu sabana pokarajaaku nompatolele Kareba Belo. Tapi naupa ivesia, ledo naeya mataku, sabana niposisanikumo i Yesus anu nisarumakaku, bo nisanikumo Ia nompakule nombajagai yaku *1:12 Ia nompakule nombajagai yaku ATAU: Ia nompakule nombajagai Kareba Belo anu niparasayaNa ka yaku* sampe ri Eo Potangara ri kaupu nu dunia. 1:13 Timotius, toramo pura-pura pepatuduki niepemu lako nte yaku. Pepatuduki haitu nakana mpuu bo kana majadi jonjo mupasiala bo mupatuduki ka tona ntanina. Pakaroso pomparasayamu bo potovemo singgamanusiamu sabana posangu raramu nte i Yesus Kristus. 1:14 Pepatuduki haitumo kakalumana niparasaya nu ELOHIM ka kita. Jadi ante petulungi Nosa Gasa anu naria riara ntaita, jagaimo pepatuduki haitu. Nee radekei rabaliki ntona. 1:15 Nisanimu pura-pura topomparasaya lako ri propinsi *Asia nompalaisi yaku. Nau i Figelus bo i Hermogenes, nalai munimo. 1:16 Tapi kuperapi i Pue Yesus maasi mataNa nte gi Onesiforus sambanua, sabana nadea ngganimo ia nakava nompakadamba raraku. Nau yaku nitarunggu, ledo naeya matana nanggita yaku. 1:17 Tempo ia nakava ri ngata *Roma, nielo-elona yaku sampe nikavana. 1:18 Nisanimu nadea mpuu petulungina ka yaku ri ngata Efesus. Kuperapi i Pue Yesus mompoasi i Onesiforus ri Eo Potangara ri kaupu nu dunia.

2 Timotius 2

2:1 Jadi Timotius, anaku, pakaroso raramu ante petulungi nidekei nu ELOHIM lako ri kabelo raraNa ka kita anu nosangu rara nte i Yesus Kristus. 2:2 Niepemumo pepatudukiku bo nadea tona ntanina nangepe bo nosabikina muni. Jadi pepatuduki haitu kana mupatuduki ka tona anu namala raparasaya bo anu nompakule mompatuduki tona ntanina. 2:3 Iko tantara i Yesus Kristus nabelo. Jadi iko kana masadia mombarasai kasusa nosanggani-nggani nte yaku. 2:4 Apa tantara nabelo ledo notingguka bago ntanina tempo ia nombatui bagona niparasayaka ia. Apa ia madota mompakadamba rara nu tadulakona. 2:5 Topomore ledo mamala majadi padagi ane ia ledo matundu ri atura-atura nipakatantu. 2:6 Topotalua anu nokarajaa ntamo, iamo paratama masipato mantarima asele ntaluana haitu. 2:7 Tanondoakamo porapa pangane bo Tupu mompakanoto raramu ala mupaha pura-pura. 2:8 Ane murasai kasusa, toramo i Yesus Kristus, muli Magau *Daud. Ia namate bo natuvu mpanjili evamo anu nitesa riara Kareba Belo nipatoleleku. 2:9 Yaku hii nipandasa sabana nompatolele Kareba Belo haitu. Yaku nipou rante nasimbayu mpo tona nadaa. Tapi Tesa nu ELOHIM ledo namala rarante, kana matolele ri umba-umba. 2:10 Jadi yaku nombatidamaka mpengaya-ngaya kasusa ala mamala kutulungi tona nipelisi nu ELOHIM sampe ira muni mamala momparasaya i Yesus Kristus bo rapakasalama bo matuvu mabelo mosanggani-nggani nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. 2:11 Yaku nombatidamaka kasusa sabana nakana mpuu tesa nanguli ivei: "Ane kita namatemo nosanggani-nggani ante Ia, Kita muni matuvu mosanggani-nggani ante Ia. 2:12 Ane kita nombatidamaka riara kasusata, Kita momparenta mosanggani-nggani ante Ia bara maipia. Ane kita mombasapu Ia Ia muni mombasapu kita. 2:13 Nau kita ledo natutu nomparasaya Ia Ia bate-batena namala raparasaya, sabana anu niuliNa kana rapakadupaNa mpuu." 2:14 Popatoramo pura-pura tesaku hitu ka topomparasaya. Ri panggita nu ELOHIM anu nosabiki pura-pura, ulika ira nee mosinjanaika batua ntesa. Haitu ledo ntoto naria gunana bo aga mompakagero pomparasaya ntopangepe. 2:15 Tapi iko kana mompasimbuku mpuu-mpuu mokarajaa mabelo ala madamba rara nu ELOHIM bo rarekeNa iko masipato mokarajaa ka Ia. Pasimbukumo ala ledo maeya matamu manggita pokarajaamu tapi mupatuduki tesa nakana lako nte ELOHIM ante kakana-kanana. 2:16 Nee rapetalingai tesa-tesa anu ledo ria gunana bo ledo nombabila ELOHIM, sabana tesa-tesa ivehaitu ledo ntoto nanggeni tona mangoseaka dota nu ELOHIM. 2:17 Tesa ntona haitu nendai mpo dua bo nompakadaa katuvu ntona. I Himeneus bo i Filetus notesa ivehaitu. 2:18 Ira nasalandalamo lako ri pepatuduki nakana bo aga nompakagero pomparasaya ntona. Niulira naliumo pompakatuvu mpanjili tona namate. Pepatudukira haitu ledo ntoto nakana. 2:19 Tapi naupa ivesia, Tesa nu ELOHIM batena nakana bo namala raparasaya. Tesa nu ELOHIM naroso mpo pandasi nau ragoya ledo mogoya. Tesa nu ELOHIM haitu nitulisi ivei: "Nisani nTupu isema todeaNa." Bo naria tesa ntanina nanguli, "Isema-sema nanguli ia topangoseaka Tupu, kana menonto mokainggu nadaa." 2:20 Riara banua mbaso naria mpengaya-ngaya pareva. Naria nipovia lako ri bulava bo salaka, tapi naria muni anu nipovia lako ri kayu bo tana lei. Pareva bulava bo salaka nipake mantande torata, tapi pareva ntanina nipake eo-eo. 2:21 Jadi ane tona mombakabasaka pura-pura pokaingguna nadaa, ia majadi masimbayu mpo pareva bulava bo salaka rapake mombatande torata. Batuana, ia majadi topokarajaa anu nagasa bo noguna ka Tupuna, bo ia masadia movia mpengaya-ngaya pokarajaa nabelo. 2:22 Jadi, nee mpuu mangoseaka dota-dota nu rara nadaa anu nipodamba ngana-ngana muda. Tapi pasimbukumo matuvu manoa ri panggita nu ELOHIM. Pakaroso pomparasayamu, potovemo singgamanusiamu, bo pasimbukumo matuvu mosinggabelo nte ira. Poviamo pura-pura haitu mosanggani-nggani nte pura-pura tona anu nekakai nte i Pue ante rara nagasa. 2:23 Nee mupesua potesa ntodoyo anu ledo nisanira pepatuduki nakana. Nisanimu mboto tesa ivehaitu aga mompopeumba posinjanai. 2:24 Tapi batua i Pue Yesus ledo masipato mosinjanai nte tona. Ia kana malusu nte tona pura-pura. Ia kana mompakule mompatuduki ante nabelo, bo ia muni kana mosabara. 2:25 Ia kana malusu rarana mompatuduki tona nangeva ia, mbelaka da mamala ira rakeni nu ELOHIM majea lako ri pokainggura nasala bo mangisani pepatuduki nakana. 2:26 Ivesiamo ira majadi manoto mpanjili bo rakabasaka lako ri kuasa *Magau nu Seta anu nombabagiu ira bo nompasuu ira mangoseaka dotana.

2 Timotius 3

3:1 Timotius, kana musani, ri tempo maparamo kaupu nu dunia madea mpuu kasusa ri dunia hitu. 3:2 Tempo haitu madea tona aga mompotove karora mboto. Ira madoko doi, mamango, malanga rara, mantunturaka roa, bo ledo matundu nte totuara. Ledo rasanira motarima kasi, bo ledo rapeilira agama. 3:3 Ledo rasanira mepotove, ledo madota mosinggabelo, bo aga mompakadaa sanga ntona ntanina rapokonora. Ledo rapakulera mantaamaka dota nu rarara mboto. Ira mpuu-mpuu masoa bo mavuu matara manggita pura-pura anu nabelo. 3:4 Ira aga mombaakalani roa, ledo ria rekera, bo pangulira iramo tona nataupa. Ledo rapotovera ELOHIM, aga kasana karora mboto rapotovera. 3:5 Pangoseakara ada-ada agama mpo tona natundu nte ELOHIM, tapi riara ntaira nipoarara kuasa nu ELOHIM anu nompakule mombabaliki rarara nadaa . Timotius, nee mpuu mosimpovega nte tona nokainggu nadaa ivehaitu. 3:6 Sanu ira nanggeni pepatuduki ledo nakana hau ri banua ntona, bo niopara mombine-mombine nadoyo anu nadea dosara bo nikuasai mpengaya dota rara nadaa. 3:7 Mombine-mombine haitu nasaro nekipaguru tapi ledo nipakulera nombapaha mpuu pepatuduki nakana lako nte ELOHIM. 3:8 Tona nanggeni pepatuduki anu ledo nakana haitu pekirira nadaamo bo pomparasayara ledo nakana. Ira mpuu-mpuu nangeva pepatuduki nakana, nasimbayu mpo i Yanes bo i Yambres *3:8 i Yanes bo i Yambres: sanga nu pande mposibali mata anu nokarajaa ka Magau Firaun ri tana Mesir nggaulu. Peinta Pesuvu 7:10-12, 20-22; 8:6-7, 17-19.* nangeva Nabi *Musa nggaulu ante pangisanira. 3:9 Tapi ledo rapakulera mompapola pangevara pepatuduki nakana, sabana kadoyora haitu kana malanto rasani ntodea, nasimbayu nte anu najadi nte i Yanes bo Yambres nggaulu. 3:10 Tapi, Timotius, nisanimumo yaku ledo nasimbayu nte tona pangane. Nipariaramumo pepatudukiku, nipasialamumo pokaingguku bo patuju katuvuku. Nisanimumo pomparasayaku, posabaraku, pepotoveku bo pantidamakaku riara kasusa. 3:11 Nipeintamu mbotomo berimba yaku naroo tempo yaku nipandasa bo nipakasusa evamo najadi ri karoku ri ngata-ngata Antiokhia, Ikonium, bo Listra bara ipia. Yaku mpuu-mpuu nipandasa, tapi Tupu bate-batena nompakasalama yaku lako ri pura-pura kasusaku haitu. 3:12 Pura-pura tona anu madota matuvu mangoseaka dota nu ELOHIM bo matuvu mosangu rara ante i Yesus Kristus, tantu rapandasa. 3:13 Tona nadaa bo topebagiu aga mantambai kadaana. Ira mombabagiu tona ntanina bo ira muni rabagiu. 3:14 Tapi iko, Timotius, kana bate-batena manggangisi pepatuduki nakana anu nipegurumu bo mpuu-mpuu niparasayamu. Nisanimu tona nompaguru haitu, nipaguruna nakana ka iko. 3:15 Lako ri kakodimu nisanimu isi Buku Gasa, bo Buku Gasa haitumo nompakanoto raramu sampe iko namala nomparasaya i Yesus Kristus bo rapakasalama. 3:16 Pura-pura tesa riara Buku Gasa nopuna lako nte ELOHIM mboto bo noguna mompatuduki anu nakana, mangonteaka tona nasala, mombatulungi tona mompakabelo pokainggura nadaa, bo mompatuduki tona matuvu manoa ri panggita nu ELOHIM. 3:17 Jadi Buku Gasa mompakagana pura-pura todea nu ELOHIM sampe rapakulera movia pura-pura pokainggu nabelo.

2 Timotius 4

4:1 Timotius, petevai hitu niuliku nte mpuu-mpuu raraku. Makava tempona i Yesus Kristus makava mpanjili momparenta ri dunia hitu, bo ratangaraNa pura-pura manusia, tona da natuvu bo tona namatemo. Jadi, kuuli ka iko ri ngayo nu ELOHIM bo i Yesus Kristus anu nanggita pura-pura poviata: 4:2 Patolelemo Tesa nu ELOHIM. Iko kana mompasimbuku mompatolele Tesa haitu nau bara ratarima ntona bara ledo. Popaisani ka tona ane masala pokainggura, onteakamo tona novia dosa, bo pakadidimo rarara mokainggu mabelo. Nee masau raramu mompatuduki ira. 4:3 Apa makava tempona bara maipia domo madota ira mangepe pepatuduki nakana. Raelora guru-guru anu mompatuduki pepatuduki anu marasa raepe. Patujura ala mamala raepera pepatuduki anu nosinggambela ante dota nu rarara mboto nadaa. 4:4 Ira mombaramu talingara ala domo raepera pepatuduki nu ELOHIM anu nakana, bo ira aga mompataa talingara mangepe tesa-tesa ledo nakana anu nipovia nu manusia. 4:5 Haitumo sampe niuliku ka iko, Timotius, iko kana mombakuasai karomu mboto nau bara nuapa majadi. Tidamakamo tempo nasusa. Pasimbukumo mompatolele Kareba Belo, bo povia puramo pokarajaa niparasaya nu ELOHIM ka iko. 4:6 Yaku nanguli petevai pangane apa nisaniku naparamo janjiku. Bo tempo yaku rapatesi, kamateku rareke pesomba ka ELOHIM. 4:7 Nituntuniku belomo dala nipakatantu i Pue ka yaku; nipakaupukumo pokarajaa nidekeiNa ka yaku. Yaku ledo nolengga-lengga nomparasaya i Kristus sampe ri kaupuna. 4:8 Jadi hitupa nasadiamo hadia padagi ka yaku sabana katuvuku nompakadamba rara nu ELOHIM. I Pue Yesus Topotangara nanoa, bo ri Eo Potangara ngena radekeiNa hadia haitu ka yaku, bo ledo aga ka yaku tapi ka pura-pura tona nompotove Ia bo nompopea kakavaNa. 4:9 Pasimbukumo masalisa tumai nte yaku, 4:10 apa domo nadea tona nomporoa yaku. I Demas nompalaisi yaku sabana ia aga nompotove katuvuna ri dunia hitu. Nalai rou ri ngata Tesalonikamo ia. Bo i Kreskes rou ri propinsi Galatia, bo i Titus rou ri bagia Dalmatia. 4:11 Damo i Lukas naboli ri sii nte yaku. Ane tumai iko ngena, tuusaka muni i Markus, sabana ia mamala mombatulungi pokarajaaku ri sii. 4:12 Bo nituduku i Tikhikus hau ri ngata Efesus. 4:13 Ane tumai iko, keni baju ranindiku anu niboliku ri ngata Troas ri banua i Karpus. Bo keni tumai muni buku-bukuku, nelabipa buku-buku nipovia lako ri kulimba. 4:14 I Aleksander, pande nu tambaga, nadea anu nadaa nipoviana ka yaku. Damo Tupu mombabalasi ia mosinggambela nte pokaingguna haitu. 4:15 Iko mboto kana mainga nte ia sabana nievana mpuu pepatudukita. 4:16 Tempo parakaraku nitangara paratama, ledo ria saitoa nombatulungi yaku; nepalaika puramo roa. Kuperapi Tupu ledo mombareke salara haitu. 4:17 Tapi i Pue Yesus nantulungi yaku, bo Ia nompakaroso yaku sampe nipakuleku nompatolele pura-pura Kareba Belo ka pura-pura tona anu ledo toYahudi ri sii. Kaupuna yaku nikabasaka lako ri kuasa ntona madota mompatesi yaku. 4:18 Bo niparasayaku i Pue bate-batena mombakabasaka yaku lako ri pura-pura anu nadaa bo manggeni yaku ante masalama mesua ri PoparentaNa ri suruga. Ia masipato rabila bo ratoiya sampe ri kasaesaena! *Amin. 4:19 Pakavote tabeku ka i Priskila bo Akwila, bo ka gi Onesiforus sambanua. 4:20 I Erastus naboli ri ngata Korintus bo i Trofimus nipalaisiku ri ngata Miletus sabana ia nadua. 4:21 Pasimbukumo tumai dopame tempo ranindi. Nadea tabe lako nte i Ebulus, i Pudes, i Linus bo i Klaudia, bo lako nte pura-pura sampesuvuta sampomparasaya ri sii. 4:22 Kuperapi i Pue Yesus momporoa iko, Timotius. Kuperapi Ia bate-batena mabelo nte komiu pura-pura. Tabe lako nte yaku, Paulus

Titus 1

1:1 Sampesuvuku i Titus: Sura hitu lako nte yaku Paulus, batua nu ELOHIM bo suro i Yesus Kristus. Yaku nianggatakaNa bo nisuroNa mompakaroso pomparasaya ntona nipelisi nu ELOHIM. NituduNa muni yaku mompatuduki ira ala rasanira pepatuduki nakana, anu manggeni ira matuvu nangoseaka dota nu ELOHIM. 1:2 Haitu nipoviaku ala ira mamala manjarumaka matuvu nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. Dopame dunia hitu nipajadi nu ELOHIM, nijanjiNa todeaNa matuvu sampe ri kasae-saena. ELOHIM ledo nodava bo pojanjiNa namala raparasayata. 1:3 Sii-sii ri tempo nipakatantuNa mboto, nipopaisani nu ELOHIM mpuumo pojanjiNa haitu ka manusia riara karebaNa anu nipatoleleku. Kareba Belo haitu niparasayaNa ka yaku bo nipatoleleku nangoseaka parenta nu ELOHIM, Topompakasalama kita. 1:4 Titus, iko mpuu-mpuu mpo anaku mboto, apa kita sampomparasaya. Kuperapi Tuamata ELOHIM bo i Yesus Kristus, Topompakasalama kita, mombadekei belo bo katinonto ka iko. 1:5 Patujuku nantudu iko maboli ri levuto Kreta ala mupasiayu anu dopa nasiayu ri situ, bo manggataka pakeni ntodea topomparasaya ri pura-pura ngata, evamo anu niuliku ka iko bara ipia. 1:6 Tona masipato raanggataka majadi pakeni ntodea topomparasaya, haitumo tona ledo naria pokaingguna namala rasalai ntona, bo aga saito bereina mombine. *1:6 aga saito bereina mombine ATAU: ia kana naroo nte bereina mombine.* Ana-anana kana momparasaya i Kristus bo ledo niuli ntona ngana nesapuaka bara ngana ledo natumutoa. 1:7 Pakeni ntopomparasaya haitu topompasiayu todea nu ELOHIM. Jadi ia ledo novia pokainggu rasalai ntona. Ia ledo tona nalanga pekirina bara nasalisa narau, ledo topanginu, ledo toposibaga, bo ledo muni tona nadoko doi. 1:8 Tona raanggataka majadi pakeni ntopomparasaya kana majoi rarana mantarima torata riara banuana, bo nompokono anu nabelo. Ia kana nanoto, nanoa, bo nagasa katuvuna, bo kana rapakulena mombatidamaka dota nu rarana mboto. 1:9 Ia kana maroo manggangisi pepatuduki nakana anu nipatudukita ka ia, apa pepatuduki haitu namala raparasaya. Ivesiamo rapakulena mompangajari topomparasaya mangoseaka pepatuduki nakana haitu, bo rapakulena muni mompopaisani sala ntona anu nombasapuaka pepatuduki haitu. 1:10 Niuliku ivesia, sabana nadeamo tona nangeva pepatuduki nakana, nelabipa topanguli kita topomparasaya kana mangoseaka Atura-atura agama evamo ada *suna *1:10 topanguli kita topomparasaya kana mangoseaka Atura-atura agama evamo ada suna ATAU: tona noagama Yahudi bara ipia anu nomparasaya i Kristus.* . Ira nombabagiu tona ntanina ante tesara anu ledo ria batuana. 1:11 Tona ivehaitu kana ratagi, nee mpuu mudekei ira mompatuduki! Apa nadea pobanua ntona naingu nangepe pepatudukira anu ledo masipato. Patujura mompatuduki aga manggava doi ante akala ledo nabelo. 1:12 Naria saito nabi lako nte toKreta mboto nanguli ivei: "ToKreta bate-batena topodava. Ira nasimbayu kadaana nte binata nasoa; ira nadoko bo namau." 1:13 Tesa nu nabi haitu nakana mami. Haitumo sampe iko kana mombasalaraka topomparasaya ri Kreta, ala ledo raoseakara pepatuduki nasala tapi pepatuduki nakana raoseakara. 1:14 Ulika ira tumo raparasayara tuturatutura *ntoYahudi anu nikarara mboto, bo nee mangoseaka atura-atura nipovia manusia anu nombasapuaka pepatuduki nakana. 1:15 Ane tona nagasa rarana, pura-pura poviana nagasa. Tapi ane tona nadaa pekirina bo ledo nomparasaya ELOHIM, ledo ria poviana nuapa-nuapa nagasa, sabana pekiri bo rara ntaira nadaa mami. 1:16 Pangulira ira nosisani ante ELOHIM, tapi pokainggura ledo nosinggambela nte tesara. Pokainggura aga nompakarunggu rara nu ELOHIM, bo ira ledo nadota natundu nte ELOHIM. Ledo nipakulera nokainggu nabelo.

Titus 2

2:1 Iko, Titus, kana mompatuduki anu nosinggambela ante pepatuduki nakana ka tona. 2:2 Ulimo ka totua-totua langgai ira kana mombakuasai karora mboto. Ira kana manoto bo matuvu nte pokainggu masipato ratoiya. Ira kana matutu mangoseaka pepatuduki nakana, ira kana mpuu-mpuu mompotove tona ntanina, bo mombatidamaka riara kasusa. 2:3 Ivesia muni ante totua-totua mombine. Patudukimo ira matuvu nte pokainggu nagasa anu masipato rapovia ntona natundu nte ELOHIM. Ulika ira nee mombatunturaka tona ntanina, nee sampe majadi batua ntule. Ira kana mompatuduki tona ntanina matuvu mabelo. 2:4 Ivesiamo ira mamala mompatuduki ngana-ngana mombine mompotove bereira bo ana-anara, 2:5 majadi manoto, bo ledo mogau sala, matutu mompasiayu avura mboto, majadi tobelo rara, bo mekou nte bereira mboto. Ane mombine namuda mokainggu ivesia, ledo maria tona manjalai Tesa nu ELOHIM. 2:6-7 Ivesia muni mupatuduki ka ngana-ngana langgai. Ulika ira, ira kana mombakuasai karo mboto. Bo iko mboto kana mokainggu mabelo riara mpengaya-ngaya ala iko majadi jonjo namala rapasiala ntona. Ane iko mompatuduki, patudukimo ante manoa bo ante mpuu-mpuu raramu. 2:8 Pakemo tesa-tesa nakana bo masipato, anu ledo mamala rasalai ntona. Ane mupatuduki ivesia, tona nangeva kita maeya matara, apa pura-pura anu niulimu nabelo. Ledo maria nuapa-nuapa nadaa anu namala rasalaira ka kita. 2:9 Patudukimo batua-batua ira kana matundu nte madikara. Ira kana mokarajaa mompakadamba rara nu madikara bo ira ledo mamala mesanai. 2:10 Ledo muni mamala ira mompelea mbara-mbara nu madikara, tapi ira kana manoa rarara ala rasani nu madikara ira mpuu-mpuu namala raparasaya. Ane batua anu najadi topomparasaya matuvu ivesia, todea manggita pokainggura nabelo bo mantoiya pepatuduki nakana anu notesaki ELOHIM, Topompakasalama kita. 2:11 Iko kana mompatuduki tona matuvu nte pokainggu nabelo, sabana lako ri kabelo rara nu ELOHIM, nibukaNamo dala ala pura-pura manusia mamala rapakasalama. 2:12 Lako ri kabelo raraNa, kita nipatudukiNa mombakabasaka pokaingguta ledo nipokonoNa bo dota nu rarata nadaa. Bo kita nipatudukiNa majadi manoto, manoa, bo matuvu mangoseaka dotaNa ri dunia sii-sii. 2:13 Apa ane kita da nonturo ri dunia, kita nanjarumaka kakava i Yesus anu mpuu-mpuu mompakasana rarata. Tempo haitu, pura-pura tona manggita kaoge i Yesus Kristus, Iamo ELOHIM toNeliu KaogeNa bo Topompakasalama kita. *2:13 kaoge i Yesus Kristus, Iamo ELOHIM toNeliu KaogeNa bo Topompakasalama kita ATAU: kaoge nu ELOHIM toNeliu KaogeNa bo i Yesus Kristus Topompakasalama kita.* 2:14 I Kristus nombadekei karoNa nipatesi nanjambei kita ala mombasompo dosata. NikabasakaNa kita lako ri pura-pura pokaingguta nadaa, nipegasaNa kita bo nipataniNa kita majadi todeaNa mboto anu matutu nokainggu nabelo. 2:15 Jadi, Titus, patudukikamo pura-pura haitu ka topomparasaya i Kristus. Ulika ira mangoseaka pepatuduki haitu, bo ane ledo raoseakara, onteakamo ira. Nee maeya matamu, apa naria mami kuasamu mompatuduki ira. Nee rapalamba tona mompandaente iko.

Titus 3

3:1 Popatoramo topomparasaya i Yesus ri situ, ira masipato matundu bo mangoseaka parenta nu pomarenta bo totua-totua ngata. Ira kana masadia mantui pura-pura pokarajaa nabelo. 3:2 Ulika ira nee mositunturaka, bo nee mosinjanai. Ira kana moada bo malusu rara nte tona pura-pura. 3:3 Toramo, kita muni bara ipia da nalanda rarata nasimbayu mpo tona ledo nomparasaya i Yesus. Ledo nisanita dala nakana mosisani nte ELOHIM bo ledo nioseakata parentaNa. Katuvuta bara ipia nikuasai dota nu rarata nadaa bo kasana nu dunia anu ledo nabelo. Kita natuvu narau rara nanggita roa, nasiriati, bo nosipovuu mata nte tona ntanina. 3:4 Tapi nau kita nokainggu nadaa bara ipia, ELOHIM nompotove kita bo nipopakitaNa kabelo raraNa tempo nipakasalamaNa kita lako ri dosata. 3:5 Kita nipakasalamaNa, ledo sabana pokaingguta nanoa, tapi sabana kaasi mataNa nanggita kita. ELOHIM nompakasalama kita ante nompakagasa kita bo nombalelaka dosata. Haitu nipoviaNa ante kuasa Nosa Gasa anu nombadekei katuvu nabaru ka kita bo nombabaliki rarata majadi nabelo. 3:6 ELOHIM nantudu i Yesus Kristus, Topompakasalama kita, mompopanau Nosa Gasa ka kita ante kajoi nu raraNa. 3:7 PatujuNa, ala kita anu najadi nanoa ri panggitaNa lako ri kabelo raraNa, mamala manjarumaka matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 3:8 Tesa hitu mpuu-mpuu nakana. Jadi yaku madota ala iko mompakaoto pepatuduki haitu, ala topomparasaya ELOHIM mompasimbuku mokainggu nabelo. Pepatuduki pangane nabelo bo noguna ka manusia. 3:9 Tapi naria muni tona aga nosibali-balika anu ledo ria gunana, bo notesaki sunju muli nu muli ntotua nggaulu anu nikarara mboto. Ira aga nosinjanai bo nosinggarau ka atura-atura agama. Petalilikamo potesa-tesa ivehaitu, apa ledo ntoto naria gunana bo ledo nanggeni belo. 3:10 Ane maria tona nompoposibali todea topomparasaya, kana musalaraka ia sanggani, bara ronggani. Ane rongganimo ia nisalarakamu bo ledo nepangala, tumo mosimporoa nte ia. 3:11 Nisanimu tona ivehaitu nadaa pekirina bo nadosa. Dosana mboto nompakalanto ia masipato rahuku. 3:12 Ane makava i Artemas bara i Tikhikus anu kutudu tou nte iko ri situ ri Kreta ngena, pasimbukumo mosinggava nte yaku ri ngata Nikopolis, apa niaku monturo ri ngata Nikopolis sampe maupu tempo ranindi. 3:13 Pasimbukumo mantulungi i Zenas, guru agama, bo i Apolos, ala ira mamala mompapola polipara bo ledo makura nuapa-nuapa. 3:14 Sampesuvuta sampomparasaya kana masaro movia anu nabelo, ala mamala mombatulungi tona napepa. *3:14 ala mamala mombatulungi tona napepa. Tafsiran ntanina: ala manggava anu niparaluura eo-eo.* Nee sampe katuvura ledo maria gunana. 3:15 Nadea tabe lako nte pura-pura sampesuvuta anu naria nte yaku ri sii. Pakavote tabe kami ka sampesuvuta sampomparasaya ri situ anu nompotove kami. Kuperapi ELOHIM bate-batena mabelo nte komiu pura-pura. Tabe lako nte yaku, Paulus

Filemon 1

1:1 Filemon, sampesuvu nipotove kami bo roa kami sampokarajaa: Sura hitu lako nte yaku, i Paulus, anu nitarunggu sabana nompatolele kareba i Yesus Kristus, bo lako nte i Timotius sampesuvuta sampomparasaya. Sura hitu nitulisi ka iko, 1:2 bo ka todea topomparasaya anu nasiromu nosambaya ri banuamu, bo ka i Apfia sampesuvuta mombine sampomparasaya, bo i Arkhipus, anu nosanggani-nggani nte kami nompasimbuku nokarajaa ka Tupu. 1:3 Kuperapi Tuamata ELOHIM bo Tuputa Yesus Kristus mombadekei belo ka komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:4 Nggani-nggani yaku nosambaya ka iko, yaku nosukuru nte Tupuku ELOHIM 1:5 sabana niepeku karoso pomparasayamu i Pue Yesus bo niepeku muni kaoge pepotovemu ka pura-pura todeaNa. 1:6 Kita nosangu rara nte topomparasaya ntanina sabana pomparasayata i Yesus. Yaku nosambaya ala posangu raramu nte topomparasaya ntanina, manggeni iko mpuu-mpuu mombapaha mpengaya-ngaya belo naria nte kita anu nosangu rara nte i Kristus. 1:7 Sampesuvuku, nadamba mpuu yaku, bo raraku nipakaroso nangepe pepotovemu ka todea nu ELOHIM. Bo petulungimu mpuu-mpuu nompakasana rarara! 1:8 Jadi, nanggita pepotovemu ka topomparasaya, naria anu kuperapi nte iko. Kakanana, namala kuparenta iko movia anu masipato mupovia sabana kuasa nidekei i Kristus ka yaku. 1:9 Tapi nantora pepotovemu, aga kuperapi nte iko bo ledo kuparenta. Yaku hii natuamo *1:9 Yaku hii natuamo. Tafsiran ntanina: Yaku hii niposumba i Kristus.* bo nitarunggu sii-sii sabana nompatolele kareba i Yesus Kristus. 1:10 Yaku, i Paulus, merapi ala mutarima mabelo i Onesimus, anu nipotoveku mpo anaku mboto. Ia nirekeku mpuu-mpuu anaku, sabana tempo yaku riara ntarunggu ri sii, yakumo nompatuduki ia nomparasaya i Yesus, nasimbayu mpo totua langgai nompatuduki anana. 1:11 Bara ipia ia ledo noguna ka iko, tapi sii-sii ia mpuu-mpuu noguna, ledo aga ka iko tapi ka yaku muni. *1:11 Sanga i Onesimus batuana "noguna."* 1:12 Yaku mpuu-mpuu nompotove i Onesimus, bo sii-sii nituduku ia manjili tou nte iko. 1:13 Ane kuoseaka dotaku mboto, kutaamaka ia ri sii nte yaku ala ia manjambei karomu mantulungi yaku anu da nitarunggu ri sii sabana nompatolele Kareba Belo. 1:14 Tapi ledo kupokono mantaamaka ia ane ledo mupodota. Nipokonokupa iko movia anu nabelo haitu lako ri kavoe raramu mboto, bo ledo aga nipasuu. 1:15 Niuliku pogaamu nte i Onesimus sampariolo najadi ala ia maria nte iko sampe ri kasae-saena. 1:16 Jadi sii-sii ia domo aga batuamu, tapi nelabipa pade batua, haitumo, ia sampesuvuta sampomparasaya anu nipotoveta. Iyapa yaku nompotove ia, nemopa iko! Iko nompotove ia sabana ia batuamu, bo muni sabana ia sampesuvumu sampomparasaya. 1:17 Jadi, ane nirekemu yaku roamu sampomparasaya, kuperapi nte iko, tarima mpanjilimo i Onesimus nasimbayu mpo pantarimamu yaku. 1:18 Bo ane ia nompakarugi iko bara noinda nte iko, damo yaku mombatangguna. 1:19 Yaku i Paulus, notulisi tesa hitu ante paleku mboto. Yaku mombabayari indana pura-pura ka iko. Kakanana iko mboto noinda nte yaku sabana lako nte yaku sampe iko nanggava katuvua nabaru. 1:20 Sampesuvuku, kita nomparasaya i Kristus, jadi kuperapi ala iko movia anu noguna ka yaku, haitumo, tarima mpanjilimo i Onesimus ala madamba raraku sabana posampesuvuta sampomparasaya. 1:21 Yaku notulisi sura hitu ka iko sabana nisaniku iko movia anu niperapiku hitu. Bo ledo aga haitu, nisaniku iko movia melabipa pade anu niperapiku. 1:22 Naria vai sangupa kuperapi nte iko, tulungi pakasadia ka yaku ponturo ri banuamu, sabana nisarumakaku posambayamiu pura-pura raepe nu ELOHIM bo yaku rakabasaka lako ri tarunggu bo mamala mosinggava vai nte iko. 1:23 Tabe lako nte i Epafras, anu nosanggani-nggani ante yaku riara ntarunggu sabana nompatolele kareba i Yesus Kristus. 1:24 Tarima muni tabe lako nte roaku sampokarajaa, haitumo i Markus, i Aristarkhus, i Demas bo i Lukas. 1:25 Kuperapi komiu pura-pura mombarasai kabelo rara nTuputa Yesus Kristus. Tabe lako nte yaku, Paulus

Ibrani 1

1:1 Tempo nggaulu, nadea ngganimo ELOHIM nompasimbayu tesaNa ante mpengaya-ngaya cara ka *nabi-nabi anu nompapola tesaNa haitu ka totuata nggaulu. 1:2 Tapi ri tempo nggapuri hitu *AnaNa mbotomo nompasimbayu tesaNa ka kita. AnaNa haitu nipopale nu ELOHIM nompajadi dunia, bo ELOHIM nompakatantu AnaNa haitumo masipato majadi tupuna pura-pura anu naria. 1:3 AnaNa haitu nompopakita kuasa bo kaoge nu ELOHIM, bo Ia nasimbayu nte ELOHIM. Iamo nombakuasai bo nompiara mpengaya-ngaya ri dunia ante tesaNa nakuasa. Naupu Ia nombakabasaka manusia lako ri dosa, Ia nonturo ri ponturo magau ri suruga ri panggana nu ELOHIM toNeliu KaogeNa. 1:4 Jadi Ia nipakalanga ntotopa pade *malaeka-malaeka nu ELOHIM, bo nturo nidekei nu ELOHIM ka Ia naogepa pade nturo nu malaeka-malaeka. 1:5 Nalantomo kaoge i Yesus apa ledo ria sanggania ELOHIM notesa ka malaekaNa ivei: "Ikomo AnaKu, eo hitu Yaku najadi TuamaMu!" (1:5 Mazmur 2:7)*Bo ledo ria sanggania ELOHIM nanguli ka malaekaNa ivei: "Yaku majadi TuamaMu, bo Iko majadi AnaKu." (1:5 2 Samuel 7:14)*Tapi niuliNa ivehaitu ka AnaNa mboto. 1:6 Bo tempo ELOHIM nombatudu *Ana lumbuaNa makava ri dunia hitu, niuliNa muni ivei: "Pura-pura malaeka kana mombasomba AnaKu." ( 1:6 Mazmur 97:7) 1:7 ELOHIM nombatesa malaeka-malaekaNa ivei: "Yaku nompajadi malaeka-malaekaKu nasimbayu mpo poiri. Ira nasimbayu mpo apu narega." (1:7 Mazmur 104:4) 1:8 Tapi niuliNa ka AnaNa ivei: "Ikomo ELOHIM, bo poparentaMu maroo sampe ri kasae-saena, Iko moparenta todeaMu ante rara nanoa. 1:9 Iko nompotove pokainggu nanoa bo navuu mataMu nanggita pokainggu natenggo. Jadi haitu sampe Yaku, TupuMu ELOHIM nompelisi Iko, bo nibilaKu Iko bo nipakadambaKu raraMu nelabipa pade roa-roaMu." (1:8-9 Mazmur 45:7-8) 1:10 Bo ELOHIM nanguli muni ka AnaNa ivei: "Pue, Iko nompajadi dunia ri ulu jadina, Bo langi muni asele mpaleMu. 1:11 Langi bo tana kana malipo, bo magero mpo baju naranta, Tapi Iko bate-batena maria. 1:12 Langi bo tana ratikaMu nasimbayu mpo buya. Bo rasambei ante baruna nasimbayu mpo baju narantamo nisambei ante baruna. Tapi Iko ledo ntoto mabali, KatuvuMu ledo ria kaupu-upuna." (1:10-12 Mazmur 102:26-28) 1:13 Bo ledo ria sanggania ELOHIM nanguli ka malaekaNa mpo niuliNa ka AnaNa ivei: "Ponturomo ri sabingga ngganaKu sampe Kupopekou pura-pura baliMu nte Iko." (1:13 Mazmur 110:1) 1:14 Jadi, isema kakanana malaeka-malaeka nTupu? Ira pura-pura topotulungi ELOHIM anu nisuroNa mantulungi bo manggeniaka tona rapakasalamaNa.

Ibrani 2

2:1 I Yesus naogepa pade *malaeka. Sabana haitu, kita kana manggangisi pakabelo-belo pepatuduki niepeta ala kita ledo masalandala lako ri dala nakana. 2:2 Atura nTupu anu nipapola nu malaeka-malaeka ka totuata nggaulu, nakana bo kana raoseaka. Isema-sema nombaliunaka Atura haitu atau ledo nangoseaka Atura haitu, nikavana pehuku nangoseaka poviana. 2:3 Ane ivesia nte Atura nTupu , nemopa Kareba Belo anu nipatolele i Yesus! Kareba haitu nombatesaki carana kita mamala rapakasalama. Kareba haitu nelabipa kabelona pade Atura nipapola malaeka-malaekaNa nggaulu. Jadi ane ledo rapeilita kareba haitu, berimbamo kita makabasaka lako ri pehuku? Kareba haitu pamulana nipatolele i Pue Yesus mboto. Tona anu nangepe Ia nompakalanto ka kita, kareba haitu mpuu-mpuu nakana bo namala rasarumakata. 2:4 Bo ELOHIM mboto nompakalanto kareba nipatolelera mpuu-mpuu nakana. Apa nipoviaNa mpengaya-ngaya kabaraka bo tanda nipokumaaka, bo nipaleleNa pompakule lako ri Nosa GasaNa nangoseaka dotaNa mboto. 2:5 Ledo malaeka-malaeka nanggava kuasa lako nte ELOHIM moparenta ri dunia nabaru bara maipia, haitumo dunia nitesata ri sii. 2:6 Kuasa haitu nidekei nu ELOHIM ka manusia. Naria tesa ri Buku Gasa nompakalanto manusia rapakakuasa ivei: "O Pue ELOHIM, nuapa manusia sampe masipato ratoraMiu? Ira aga manusia, nuapa sabana nipariaraMiu? 2:7 Komiu nomparitambe manusia sampalai lako ri malaeka. Komiu nompakaoge manusia bo nombadekei nturo nibila ka ira. 2:8 Bo Komiu nombadekei kuasa ka manusia ala rakuasaira pura-pura anu naria." (2:6-8 Mazmur 8:5-7)*Jadi ane niuli ELOHIM nombadekei kuasa ka manusia momparenta pura-pura anu naria, batuana, ledo ria sangayaa ledo nidekeiNa rakuasai nu manusia. Sii-sii dopa nikitata manusia nombakuasai pura-pura anu naria. 2:9 Tapi nikitata i Yesus nakuasa! Ia niparitambe sampalai lako ri malaeka nasimbayu mpo manusia ala Ia rapatesi mombasambei pura-pura manusia. Haitu nipoviaNa sabana ELOHIM nompotove kita. Bo sii-sii ELOHIM nompakaoge Ia bo nidekeiNa ka Ia nturo nibila sabana Ia nombarasai susa bo pari sampe namate. 2:10 ELOHIMmo anu nompajadi mpengaya-ngaya bo mpengaya-ngaya haitu nipajadiNa nangoseaka dotaNa mboto. PatujuNa ala madea tona majadi ana-anaNa bo manggava bagia ri kaogeNa. Haitumo sampe masipato nipalambaNa i Yesus nombarasai kasusa bo kapari ala i Yesus majadi *Topepakasalama anu ledo nakura nuapa-nuapa, anu nobuka dala ala manusia namala rapakasalama. 2:11 I Yesus nompegasa katuvuta nadosa. Kita anu nipegasaNa bo Ia anu nompegasa kita nosangu Tuama. Haitu sampe i Yesus ledo naeya mataNa nanguli kita sampesuvuNa. 2:12 Ia nanguli ka ELOHIM ivei: "Pue, kana Kupatolele karebaMiu ka sampesuvusampesuvuKu. Tempo ira nasiromu metupu, Kutoiya Komiu." (2:12 Mazmur 22:23) 2:13 Bo i Yesus nanguli muni ivei: "Yaku manjarumaka ELOHIM." *Bo sangganipa niuliNa ivei: "Siimo Yaku nosanggani-nggani ante ana-ana nidekei nu ELOHIM ka Yaku." (2:13 Yesaya 8:17-18) 2:14 Kita anu niuli i Yesus ana-ana, aga manusia biasa anu mamate. Jadi haitu sampe i Yesus muni najadi manusia bo nombarasai pura-pura anu nirasaita. Ia najadi manusia ala Ia mamala mamate mompakaropu kuasa *Magau nu Seta anu nombakuasai kamatea. 2:15 Ante nompakaropu kuasa Magau nu Seta, nikabasakaNa tona anu natuvu mpo batua kasae nggatuvura ri dunia hitu sabana naeka ka kamate. 2:16 Natantumo ledo malaeka nitulungiNa, aga kita muli i Abraham. 2:17 Haitu sampe Ia kana najadi nasimbayu ntoto ante kita sampesuvu-sampesuvuNa. Ane Ia nasimbayu ntoto nte kita, Ia namala majadi Pakeni nTopanggeni Pesomba anu naasi mataNa nanggita todeaNa bo natutu nombatui pokarajaa nidekei nu ELOHIM ka Ia, sampe dosa manusia namala nisompo. 2:18 I Yesus mboto nombarasai kasusa bo kapari tempo nipesori, jadi Ia nompakule nombatulungi tona nipesori.

Ibrani 3

3:1 Jadi, sampesuvu-sampesuvuku anu nipelisi nu ELOHIM bo nipokioNa matuvu mabelo ri suruga. Pekirimo pakabelo-belo i Yesus hitu. Ia nisuro nu ELOHIM najadi Pakeni *nTopanggeni Pesomba ri agama nioseakata. 3:2 Ia natutu novia anu nipakatantu nu ELOHIM ka Ia nasimbayu mpo Nabi *Musa natutu nokarajaa nantulungi todea nu ELOHIM, anu nirapaka banua nu ELOHIM. 3:3 Topombangu banua nireke naogepa pade banua nibanguna. Ivesia muni i Yesus masipato manggava pebila naogepa pade Nabi Musa. 3:4 Pura-pura banua, naria topoviana. Tapi topovia mpengaya-ngaya Iamo ELOHIM. 3:5 Ane Nabi Musa, ia natutu nokarajaa ka ELOHIM nantulungi todeaNa, nasimbayu mpo potudua nombatulungi riara banua nu tuana. Pura-pura anu nipovia i Musa nogambara anu rapopaisani nu ELOHIM ri tempo makava. 3:6 Tapi i Kristus ledo aga potudua, Ia *Ana nu ELOHIM mami anu natutu nompasiayu pura-pura todea nTuamaNa. Bo kitamo nireke todea nu ELOHIM asaa kita naroo nomparasaya bo ledo nolenggalengga nanjarumaka i Yesus ante damba rara sampe ri kaupuna. 3:7 Jadi, epemo tesa lako ri Nosa Gasa nu ELOHIM nanguli ivei: "Ane raepemiu suara nu ELOHIM eo hitu, 3:8-9 nee rapakakaamiu bagamiu mpo totuamiu nggaulu nesapuaka ri karava bai. ELOHIM nanguli: 'Patapulu mpae kasaena nikitara kabaraka-kabaraka nipoviaKu. Tapi naupa ivesia, ira nasaro nompesori Yaku bo nombaopa rau raraKu. 3:10 Haitu sampe narau mpuu raraKu nanggita ira bo niuliKu, ira nasaromo nasalandala, bo ledo nipokonora nangoseaka parentaKu. 3:11 Nagigi mpuu raraKu sampe Yaku *nosumpa ivei: Ira ledo ntoto mamala mesua ri ngata Kudekeika ira bo ledo mamala ira menonto mosanggani-nggani ante Yaku.' " (3:7-11 Mazmur 95:7-11) 3:12 Jadi sampesuvu-sampesuvuku, komiu kana mainga ala nee maria komiu majadi madaa bo ledo momparasaya sampe motubengosi ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena! 3:13 Tapi eo-eo komiu kana mosipakaroso rara ala ledo maria komiu rabagiu nu dosa sampe bagamiu majadi makaa. Posipakaroso raramiu ane komiu da natuvu ri tempo niuli ri Buku Gasa "eo hitu", batuana, kamba da naria loga.* 3:14 Apa kita manggava bagia lako ri pura-pura anu naria nte i Kristus asaa anu niparasayata lako ri pamulana bate-batena raparasayata sampe ri kaupuna bo ledo molengga-lengga. 3:15 Hitumo patuju ntesa niuli ri bavona ivei: "Ane raepemiu suara nu ELOHIM eo hitu, nee rapakakaamiu bagamiu mpo totuamiu nggaulu anu nesapuaka." (3:15 Mazmur 95:7-8) 3:16 Jadi, isema nangepe suara nu ELOHIM bo nesapuaka? Tantu pura-pura ira anu nikeni Nabi *Musa nesuvu lako ri tana *Mesir. 3:17 Bo isema niporau rara nu ELOHIM patapulu mpae kasaena? Natantumo ira haitu muni anu novia dosa ri karava bai sampe namate hamai. 3:18 ELOHIM nojanji ivei: "Ira ledo ntoto mamala menonto mosanggani-nggani ante Yaku!" Isema nipatuju nu ELOHIM? Natantumo ira anu ledo natundu nte Ia. 3:19 Jadi, nalantomo ka kita ira ledo namala nenonto nosanggani-nggani nte ELOHIM sabana ira ledo nomparasaya.

Ibrani 4

4:1 Sampesuvu-sampesuvu, da naria pojanji nu ELOHIM nombadekei loga ka kita menonto mosanggani-nggani ante Ia. Haitu sampe kita kana mainga ala nee maria saitoa kita maboli. 4:2 Apa kita muni nangepe Kareba Belo nu ELOHIM nasimbayu mpo totuata nggaulu. Tapi kareba niepe ntotuata ledo ria gunana ka ira, sabana aga niepera bayangi, ledo niparasayara kareba haitu. 4:3 Kita anu nomparasaya mamala menonto mosangganinggani ante ELOHIM, tapi ira ledo. Apa nikitata tesa nu ELOHIM ri bavona: "Nagigi mpuu raraKu sampe Yaku *nosumpa ivei: Ledo ntoto Kudekei ira menonto mosanggani-nggani ante Yaku." (4:3 Mazmur 95:11)*Ira ledo mombarasai kabelo penonto nu ELOHIM naupa penonto haitu nasadiamo lako ri lamba pamulana tempo ELOHIM naupu nompajadi dunia bo pura-pura isina. 4:4 Nalantomo penonto haitu nasadia lako ri pamulana, sabana naria tesa ri Buku Gasa nanguli eo kapapituna ivei: "Ri eo kapapituna ELOHIM nenontomo lako ri pura-pura bagoNa." (4:4 Kajadia 2:2) 4:5 Ri tesa nu ELOHIM niepeta pangane, "Ledo ntoto Kudekei ira mesua ri ngata haitu bo menonto mosanggani-nggani ante Yaku." 4:6 Jadi tona pamulana anu nangepe kareba nabelo haitu ledo nirasaira kabelo penonto nu ELOHIM, sabana ira ledo nomparasaya. Tapi patuju nu ELOHIM, kana maria tona menonto mosanggani-nggani ante Ia. 4:7 Jadi haitu sampe ELOHIM nompakatantu loga ntanina anu niuliNa "eo hitu" ala manusia radekei loga menonto mosanggani-nggani ante Ia. Noatu-atu mpae naliu i *Musa, pade Magau *Daud notulisi tesa nu ELOHIM nitulisiku ri bavona ivei: "Ane raepemiu suara nu ELOHIM eo hitu, nee rapakakaamiu bagamiu." (4:7 Mazmur 95:7-8) 4:8 Tempo nokolu i *Yosua nanggeni *toIsrael nesua ri tana *Kanaan anu nijanji nu ELOHIM ka ira. Tapi haitu ledo nireke "nenonto nosanggani-nggani ante ELOHIM", sabana ri puri pade nitesa nu ELOHIM loga ntanina menonto mosanggani-nggani ante Ia. 4:9 Jadi da nariapa loga ka kita todea nu ELOHIM menonto mosanggani-nggani ante Ia nasimbayu mpo penontoNa ri eo kapapituna. 4:10 Nalantomo haitu, apa isema-sema menonto mosanggani-nggani ante ELOHIM menontomo lako ri pokarajaana nasimbayu mpo ELOHIM muni nenonto lako ri pura-pura pokarajaaNa bara ipia. 4:11 Sabana haitu, kita kana mompasimbuku ante rarata mpuu-mpuu ala kita mamala menonto mosanggani-nggani ante ELOHIM. Nee sampe maria tona ledo radekei mombarasai kabelo haitu sabana ledo nomparasaya, evamo najadi nte toIsrael nggaulu. 4:12 Tesa nu ELOHIM tesa natuvu bo nakuasa. Tesa haitu natadapa pade guma nomata ntimali apa Tesa haitu namala mantosu sampe ri pantaa nyawa bo rara ntai manusia, nasimbayu mpo guma nantosu sampe ri posidumpa nu buku bo unto nu buku. Tesa haitu namala nombabuka bo nomparesa pekiri bo patuju rara ntai manusia. 4:13 Nau aga sangaya anu nipajadi nu ELOHIM, ledo ria sangua ledo nikitaNa. Pura-pura nalanto nikitaNa. Bo kita kana mompangaku pura-pura pokaingguta ka Ia bara maipia. 4:14 Jadi nariamo Pakeni *nTopanggeni Pesomba anu naoge mpuu, Iamo i Yesus, *Ana nu ELOHIM. Ia noliu ri langi bo nesua ri suruga ri ngayo nu ELOHIM ala mantulungi kita. Jadi kita kana maroo momparasaya bo nee menonto mangaku i Yesusmo Tuputa. 4:15 Ia Pakeni nTopanggeni Pesomba anu nangisani kalenteta, sabana Ia mboto nombarasai mpengaya pesori nasimbayu mpo kita, tapi Ia ledo novia dosa. 4:16 Sabana haitu, nee maeka. Kita kana mabia mosinggava nte ELOHIM riara posambayata apa ELOHIM nabelo raraNa bo nipotoveNa kita. Ane kita mekitulungi nte Ia, kita rapoasiNa bo ratulungiNa ri tempo niparaluuta.

Ibrani 5

5:1 Pura-pura Pakeni *nTopanggeni Pesomba nipelisi lako nte todea bo nianggataka manjambei todea mantingayo ELOHIM. Pokarajaara haitu, manggeni pedekei-pedekei ka ELOHIM bo pesomba-pesomba anu majadi posompo dosa. 5:2 Pakeni-pakeni nTopanggeni Pesomba aga manusia muni bo nadea kalentera. Haitumo sabana nalusu rarara nantulungi tona nadoyo bo nasalandala. 5:3 Jadi ane nikenira pesomba ka ELOHIM mombasompo dosa ntodea, kana rakenira muni posompo ka dosara mboto. 5:4 Ledo ria saitoa tona nanganggataka karona mboto majadi Pakeni nTopanggeni Pesomba, tapi ia nipelisi bo nianggataka nu ELOHIM, nasimbayu mpo i *Harun nggaulu nipelisi bo nianggataka nu ELOHIM majadi Pakeni nTopanggeni Pesomba ka *toYahudi. 5:5 Ivesia muni i Kristus. Ledo nianggatakaNa mboto karoNa majadi Pakeni nTopanggeni Pesomba anu nibila. Tapi Ia nipelisi bo nianggataka nu ELOHIM. ELOHIM nanguli ivei: "Ikomo AnaKu, apa eo hitu Yaku najadi TuamaMu." *5:5 Tesa hitu tesa nombalanti atau nanganggataka.* (5:5 Mazmur 2:7) 5:6 Bo niuliNa muni ri bagia ntanina ivei: "Iko Topanggeni Pesomba sampe ri kasae-saena, nasimbayu mpo i *Melkisedek." (5:6 Mazmur 110:4) 5:7 Tempo i Yesus da naria ri dunia Ia nosambaya ante buku rara bo nekakai nerapi tulungi nte ELOHIM anu nompakule mompakasalama Ia lako ri kamateNa. Bo posambayaNa niepe nu ELOHIM sabana Ia batena nekou nte ELOHIM bo ledo nangoseaka dotaNa mboto. 5:8 Naupa i Yesus *Ana nu ELOHIM, Ia kana nombarasai kasusa bo kapari ala rasaniNa mpuu-mpuu batuana matundu nte ELOHIM. 5:9 Naganapa pura-pura haitu nirasaiNa, Ia najadi puna katuvua nabelo sampe ri kasae-saena ka pura-pura tona matundu nte Ia. 5:10 Bo Ia nianggataka nu ELOHIM najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba nasimbayu mpo i Melkisedek, Pakeni nTopanggeni Pesomba nggaulu. 5:11 Da nadeapa mbeki kuuli mombatesa i Yesus bo i Melkisedek ka komiu, tapi nakaja ratentei ka komiu sabana nakumba mpuu pompahamiu meguru pepatuduki nakana. 5:12 Kakanana temponamo komiu majadi guru mompatuduki tona ntanina, sabana nasaemo komiu nomparasaya i Yesus. Tapi komiu da noparaluu guru mompatuduki ka komiu pepatuduki pamulana lako ri Tesa nu ELOHIM, komiu dopa nasadia nantarima pepatuduki kapolana. Komiu nasimbayu mpo ngana kodi da netomi, anu dopa nasadia mangande kandea nakaa! 5:13 Isema-sema da netomi, batuana da nangana. Dopa nisanina mompoposisala anu nakana bo anu nasala. 5:14 Tapi kandea nakaa aga nikande ntona nambasomo, haitumo tona nipakabiasamo karona mompoposisala anu nabelo bo anu nadaa.

Ibrani 6

6:1 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nee kita aga mompekirika pepatuduki agama Kristen pamulana. Tapi aginamo kita meguru pepatuduki kapolana. Nee aga mombasili pepatuduki pamulana, evamo majea lako ri pokainggu nadaa anu ledo ria gunana, bo pepatuduki momparasaya ELOHIM. 6:2 Nee aga mombasili pepatuduki ada pediu, atau ada mombadika pale ri balengga ntona merapi belo ka ira. Nee aga mombasili pepatuduki matuvu mpanjili lako ri kamatea bara maipia atau pepatuduki pehuku sampe ri kasae-saena. Nee aga mombasili-sili pepatuduki pamulana haitu, kana ratambaipa! 6:3 Kamaimo, kita meguru pepatuduki kapolana. Bo ane i Pue mompaloga, haitumo rapoviata! 6:4 Sampesuvu-sampesuvu, toramo! Ledo ria dala manggeni tona majea mpanjili ane ratunggaira mombakabasaka pomparasayara. Apa bara ipia ira natuvu riara reme nu ELOHIM. Nitarimaramo belo lako ri suruga, bo nitarimara munimo Nosa Gasa nu ELOHIM. 6:5 Nirasairamo Tesa nu ELOHIM nabelo bo nirasairamo kuasa lako ri dunia baru nu ELOHIM. 6:6 Tapi ane rakabasakara pomparasayara naupa pura-pura haitu nirasaira, ledo ria dala manggeni ira majea mpanjili lako ri dosara. Apa ane ivesia rapoviara, nasimbayu mpo nipakura mpanjili i Pue Yesus ri *kayu salib, bo nanjalai Ia ri ngayo ntodea. 6:7 Tana nadea nggani nambela uda bo nombadekei asele noguna ka topokarajaana, tana haitu rapoporasi nu ELOHIM. 6:8 Tapi ane tana haitu aga mompakatuvu jono bo karui, ledo ntoto ria gunana. Tana haitu domo masae rapindasi nu ELOHIM. Bo kaupuna tana haitu rapalabu pakaupu. 6:9 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, naupa ivesia tesaku, niparasaya kamimo komiu ledo mpo tana rapindasi haitu. Niparasaya kami naria asele nabelopa nte komiu, haitumo pomparasayamiu bo pokainggumiu masipato ka tona nipakasalama. 6:10 ELOHIM ledo natenggo raraNa, Ia ledo malinga raraNa ante poviamiu bo pepotovemiu. Nipopakitamiu tovemiu ka Ia tempo komiu nombatulungi sampesuvumiu sampomparasaya, nompamula lako ri nggauluname sampe sii-sii. 6:11 Dota kami, ala komiu pura-pura mompasimbuku mokainggu ivehaitu sampe ri kaupuna ala komiu mpuu-mpuu manggava pura-pura anu nisarumakamiu lako nte ELOHIM. 6:12 Nee sampe komiu majadi masanda, tapi pasialamo jonjo ntona anu nomparasaya ELOHIM bo nosabara nompopea sampe nikavara anu nijanjiNa ka ira. 6:13 Tempo ELOHIM nombadekei pojanji ka i Abraham, Ia nompakaroso pojanjiNa haitu bo *nosumpa nte SangaNa mboto, sabana ledo ria tona ntanina nalangapa pade Ia. 6:14 NiuliNa, "Yaku nojanji, mpuu-mpuu Kudekei belo ka iko, bo Kupakadea mulimu." 6:15 I Abraham nosabara nompopea, jadi nitarimanamo anu nijanji nu ELOHIM ka ia. 6:16 Ane kita manusia nojanji, kita nosumpa nte sanga naogepa pade karota mboto, bo haitu nompakaroso tesata ala raparasaya ntona, bo domo maria posisanai. 6:17 Ivesia muni ante ELOHIM. Ia nadota nompopakita pojanjiNa ledo ntoto mabali. Ia nadota nompopakitana ka tona masipato mantarima anu nijanjiNa. Jadi Ia nosumpa ala mompakaroso pojanjiNa. 6:18 Pojanji bo posumpaNa haitu ledo mabali. ELOHIM ledo ntoto nodava. PatujuNa nojanji ivesia ala kita anu nekisaliku nte Ia maroso rarata sampe kita maroo manjarumaka anu nijanjiNa haitu. 6:19 Ane mantamo talonto sakaya, natantumo sakaya haitu ledo maave. Ivesia muni kita: ane maroso panjarumakata ledo masalandala kita. Ledo mabali panjarumakata sabana anu nisarumakata haitumo i Pue Yesus. Ia naria ri *Tombi Nelabi Kagasana *6:19 Peinta Ibrani 9:1-8.* ri suruga, bo 6:20 Ia nokolu nesua hamai mompakasadia dala ka kita. Ia nianggataka najadi Pakeni *nTopanggeni Pesomba sampe ri kasae-saena, nasimbayu mpo i *Melkisedek.

Ibrani 7

7:1 I *Melkisedek haitu magau ngata Salem bo *topanggeni pesomba ka ELOHIM anu Nelabi KaogeNa. Tempo i Abraham nanjili lako nombadagi magau-magau ri tana *Kanaan, i Melkisedek hau nosinggava nte i Abraham bo nerapi ELOHIM mombadekei belo ka ia. 7:2 Naupu haitu i Abraham nombabagi pura-pura mbara-mbara nialasina lako ri magaumagau, bo nidekeina *sabagia lako ri sapulu bagia ka i Melkisedek. Sanga i Melkisedek haitu, batuana "Magau Nanoa," bo ia muni Magau ngata Salem anu naria batuana "Magau Topanggeni Posinggabelo." 7:3 I Melkisedek ledo notina, ledo notuama, ledo nisani totuana. Katuvuna ledo ria pamulana bo ledo muni naria kaupuna. Ia nasimbayu mpo *Ana nu ELOHIM, bo ia bate-batena topanggeni pesomba sampe ri kasae-saena. 7:4 Jadi pekirimo kaoge i Melkisedek hitu! I Abraham, tuama ntotuata nggaulu, nombadekei ka ia *sabagia lako ri sapulu bagia pura-pura mbara-mbara tobelona nialasina lako ri magau-magau anu nidagina. 7:5 Nangoseaka Atura-atura agama Yahudi, tona lako ri valaa i *Lewi anu najadi topanggeni pesomba masipato radekeika sabagia lako ri sapulu bagia lako ri panggava ntodea *toIsrael. Nangoseaka Atura-atura agama, aga topanggeni pesomba masipato mangala haitu lako nte sampesuvura *toIsrael naupa ira pura-pura muli i Abraham. 7:6 Tapi i Melkisedek, naupa ia ledo lako ri valaa i Lewi, nidekeika sabagia lako ri sapulu bagia lako ri pura-pura mbara-mbara niago i Abraham lako ri magau-magau haitu, bo ia nerapi ELOHIM mombadekei belo ka i Abraham anu nidekeika pojanji nu ELOHIM. 7:7 Nisanita pura-pura tona niperapika belo naedepa pade tona anu nerapi belo ka ia. Jadi i Melkisedek naogepa pade i Abraham. 7:8 Ivesia muni i Melkisedek naogepa pade topanggeni pesomba lako ri valaa i Lewi. Ane topanggeni-topanggeni pesomba haitu anu nibagika sabagia lako ri sapulu bagia, ira manusia biasa anu namate. Tapi nangoseaka Buku Gasa, i Melkisedek anu nibagika i Abraham sabagia lako ri sapulu bagia, ledo namate tapi batena natuvu. 7:9 I Lewi totua nu pura-pura topanggeni pesomba anu masipato radekeika sabagia lako ri sapulu bagia lako ri todea *toYahudi. Tapi naupa i Lewi dopa nipoanaka tempo i Abraham nombadekei sabagia lako ri sapulu bagia ka i Melkisedek, namala rauli i Lewi mboto nombadekei sabagia lako ri sapulu bagia tempo haitu. 7:10 Sabana, ia nariamo riara karo ntotuana i Abraham tempo i Melkisedek nosinggava nte i Abraham. 7:11 Tempo ELOHIM nombadekei Atura-atura agama ka toIsrael, nianggatakaNa tona lako ri valaa i Lewi majadi topanggeni pesomba anu momparenta todea mangoseaka Atura haitu. Tapi pokarajaa ntopanggeni pesomba haitu ledo nompakule mompakanoa manusia ri panggita nu ELOHIM. Jadi haitumo sampe paraluu raanggataka tona ntanina majadi topanggeni pesomba. Topanggeni pesomba haitu nasimbayu mpo i Melkisedek, bo domo mpo i *Harun muli i Lewi anu najadi topanggeni pesomba ntoIsrael pamulana. 7:12 Jadi ane topanggeni pesomba lako ri valaa i Lewi rasambei, natantumo atura-atura nikeniakara kana rasambei muni. 7:13-14 Topanggeni pesomba nitesa pangane Iamo Tuputa Yesus. Nisanita Ia lako ri valaa i Yehuda, ledo lako ri valaa i Lewi. Bo ledo ria muli i Yehuda anu najadi topanggeni pesomba. Ledo ria sanggania i *Musa nanguli tona lako ri valaa i Yehuda majadi topanggeni pesomba. 7:15 Nalantomo topanggeni pesomba lako ri valaa i Lewi bo Atura-atura agama nisambeimo sabana sii-sii nariamo ntanina topanggeni pesomba anu nasimbayu mpo i Melkisedek. 7:16 Ia najadi topanggeni pesomba ledo nangoseaka atura-atura nggaulu anu nompakatantu muli isema masipato majadi topanggeni pesomba. Tapi Ia najadi topanggeni pesomba sabana Ia nakuasa bo katuvuNa ledo ria kaupu-upuna. 7:17 Apa riara Buku Gasa naria tesa nanguli ivei: "Iko topanggeni pesomba sampe ri kasae-saena nasimbayu mpo i Melkisedek." (7:17 Mazmur 110:4) 7:18 Jadi sii-sii Atura-atura agama nokolu nisambei nu ELOHIM sabana ledo ria kuasana bo ledo ria gunana. 7:19 Batuana, Atura-atura agama ledo ntoto nompakule manggeni tona majadi manoa ri panggita nu ELOHIM. Tapi sii-sii naria sangaya dala nabelopa nipopaisani ka kita. Ane raoseakata dala hitu kita mamala mosisani belo nte ELOHIM. 7:20 Nisanita i Yesus naogepa pade topanggeni pesomba lako ri valaa i Lewi sabana ELOHIM mboto *nosumpa tempo i Yesus najadi topanggeni pesomba. ELOHIM ledo nosumpa tempo muli i Lewi nianggataka najadi topanggeni pesomba. 7:21 Tapi tempo i Yesus nianggatakaNa, Ia nosumpa. NiuliNa ka i Yesus ivei: "Yaku nosumpa bo ledo ntoto mabali pekiriKu, Iko topanggeni pesomba sampe ri kasae-saena." (7:21 Mazmur 110:4) 7:22 Lako ri posumpa haitu, nalantomo pojanji nu ELOHIM nabaru nabelopa pade pojanji njae. Apa i Yesusmo namala nompakatantu pojanji haitu mpuu-mpuu madupa. 7:23 Bo naria sangayapa sabana i Yesus naogepa pade topanggeni pesomba lako ri valaa i Lewi. Tona lako ri valaa i Lewi anu najadi topanggeni pesomba kana madea, sabana ira kana mamate pura sampe ledo rapakulera mompapola pokarajaara. 7:24 Tapi i Yesus batena natuvu. Haitu sampe Ia batena nokarajaa mpo topanggeni pesomba. PokarajaaNa ledo nolinja nte tona ntanina. 7:25 Jadi haitumo sampe Ia nompakule nompakasalama sampe ri kasae-saena tona nikeniNa natundu nte ELOHIM. Apa i Yesus batena natuvu nombasaliku ira ri ngayo nu ELOHIM. 7:26 Jadi i Yesusmo Pakeni nTopanggeni Pesomba anu nompakule nombatulungi kita. Ia nagasa, ledo ntoto ria salaNa atau dosaNa. Ia nitaniaka lako ri tona nadosa, bo Ia nioretaka sampe ri ponturo nalangapa pade pura-pura anu naria ri langi, haitumo ri suruga. 7:27 Ia ledo nasimbayu ante Pakeni nTopanggeni Pesomba ntanina. Eo-eo nikenira ntani ruru pesomba posompo ka dosara mboto, pade namala nikenira pesomba posompo ka dosa ntodea. Tapi i Yesus nanggeni pesomba aga sanggani tempo nidekeiNa karoNa mboto rapatesi mantolo dosa manusia. Pesomba haitu ledo paraluu rasili sampe ri kasae-saena. 7:28 Nangoseaka Atura-atura agama Yahudi, tona nalente bo nadosa nianggataka najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba, apa ira aga manusia biasa. Tapi naliu Atura-atura haitu, ELOHIM nojanji ante sumpa, bo nangoseaka pojanji haitu, nianggatakaNa AnaNa mboto majadi Pakeni nTopanggeni Pesomba. Bo AnaNa haitu nipajadi Topetolo anu ledo nakura nuapa-nuapa sampe ri kasae-saena.

Ibrani 8

8:1 Patuju ntesaku pangane ivei: Naria mamimo Pakeni nTopanggeni Pesomba ivehaitu nte kita. Ia nonturo ri suruga ri panggana nu ELOHIM anu Neliu KaogeNa. 8:2 Ia nantui pokarajaa mpo Pakeni *nTopanggeni Pesomba ri Tombi Nelabi Kagasana, haitumo ri *Tenda nTupu mpuuna ri suruga, anu nipovia nu ELOHIM ledo povia nu manusia. 8:3 Pura-pura Pakeni nTopanggeni Pesomba nianggataka ala manggeni pedekei bo pesomba ka ELOHIM. Jadi i Yesus muni paraluu maria pesomba rakeniNa ka ELOHIM. 8:4 Ane rapana Ia ri dunia hitu, Ia ledo ntoto majadi topanggeni pesomba, sabana nariamo topanggeni pesomba anu nanggeni pesomba ka ELOHIM nangoseaka Atura-atura agama Yahudi. 8:5 Pokarajaa nipoviara kakanana aga gambara bo vayo lako ri anu naria ri suruga. Haitu sampe tempo Nabi *Musa nggaulu nasadia novia Tenda nTupu ri karava bai, ELOHIM nompopatora ka ia ivei: "Toramo! Pura-pura haitu kana mupovia mangoseaka jonjo nipopakitaKu ka iko ri bavo nu bulu." 8:6 Tapi i Yesus nanggava pokarajaa nanggeni pesomba anu nabelopa pade pokarajaa ntopanggeni pesomba ri dunia hitu anu nangoseaka Atura-atura agama nggaulu. Bo ivesia muni pojanji nabaru anu nipasiayuNa ri olo nu ELOHIM bo manusia nelabipa kabelona pade pojanji nokolu, sabana pojanji nabaru nipovia nangoseaka janji-janji tobelona. 8:7 Ane rapana pojanji pamulana haitu ledo nakura, natantu ledo paraluu rasambei ante pojanji ntanina anu nabelopa. 8:8 ELOHIM mboto nanggita kakura ntodea *toYahudi sampe niuliNa ivei: "Pariaramo! Kana makava tempona bara maipia Yaku movia pojanji nabaru ante *toIsrael bo valaa i Yehuda. 8:9 Pojanji haitu ledo masimbayu mpo pojanji nipoviaKu nokolu ante totuara nggaulu tempo Yaku nanggeni ira nesuvu lako ri tana *Mesir. Ira ledo naroo nangoseaka pojanji haitu. Jadi haitu sampe domo nipeiliKu ira. 8:10 Tapi iveimo pojanji Kupovia ante toIsrael ri tempo makava: Kuboli atura-aturaKu riara pekirira, bo Kutulisi atura-atura haitu riara ntaira. Yaku majadi ELOHIM nisombara bo ira majadi todeaKu. 8:11 Bo ira domo paraluu mompatuduki roa-roa bo sampesuvu-sampesuvura mosisani ante ELOHIM, sabana ira pura-pura, nau totua, nau ngana, mosisani ante Yaku. 8:12 Yaku mombaampungi salara, bo dosa-dosara domo Kutora." (8:8-12 Yeremia 31:31-34) 8:13 Ri tesaNa pangane, ELOHIM nombatesa pojanji nabaru, jadi nipakalantoNa pojanji nokolu natuamo bo domo rapake. Anu domo nipake bo natuamo natantu domo masae malipomo.

Ibrani 9

9:1 Riara pojanji nu ELOHIM nokolu haitu naria atura-atura anu nompakatantu cara metupu nte ELOHIM, bo naria muni tenda petupu nipovia nu manusia. 9:2 Sangu tenda nipataka, riarana naria rontombi. Ri tombi koluna naria kada mpoindo bo meja ante roti nipesomba ka ELOHIM. Tombi haitu niuli Tombi Nagasa. 9:3 Bo ri bengo kae povombo anu nipotombi, naria tombi niuli *Tombi Nelabi Kagasana. 9:4 Ri tombi haitu naria meja potunju *dupa nipovia lako ri bulava bo naria muni *Peti Pojanji anu nilapisi bulava. Riara Peti haitu naria kura bulava pomboli roti *manna bo toko polipa i *Harun anu nosepi bo natuvu bara ipia. *9:4 Toko i Harun nosepi bo natuvu, tandana iamo nipelisi nu ELOHIM majadi topanggeni pesomba. Peinta Bilangan 17:1-11.* Naria muni rompeka vatu noisi *Sapulu Parenta nu ELOHIM. 9:5 Bo ri bavo nu Peti Pojanji haitu naria randua anu nipovia nolenje mpo malaeka anu niuli *Kerub. Kerub haitu tandana karia nu ELOHIM hamai. Kapira nantaungo potutui nu Peti haitu anu niuli ponturo pantolo dosa. Tapi haitu pura-pura ledo paraluu ratentei pakalanto ri sii. 9:6 Iveimo cara pompakasiayu tombi riara Tenda nTupu: eo-eo *topanggeni pesomba nesua ri tombi koluna mantui bagora. 9:7 Tapi aga Pakeni nTopanggeni Pesomba saitona nidekei mesua ri tombi karontombina anu niuli Tombi Nelabi Kagasana, bo haitu aga sanggani sampae. Tempo ia mesua kana rakenina raa rapesombana mombasompo dosana mboto bo dosa ntodea anu ledo nitunggaira. 9:8 Lako ri atura haitu Nosa Gasa nu ELOHIM nompopaisani ka kita ivei: ane da naria Tenda pamulana haitu, batuana dopa nibuka dala mesua sampe ri ngayo nu ELOHIM ri Tombi Nelabi Kagasana. 9:9 Haitu muni naria batuana ka kita sii-sii, haitumo pedekei-pedekei bo pesomba-pesomba nipesomba ntona nangoseaka atura-atura pojanji nokolu, ledo nakuasa mompakagasa rara ntai ntopesomba ri panggita nu ELOHIM. 9:10 Atura-atura haitu aga nosinggambela ante kandea, panginu bo mpengaya ada pediu. Atura-atura haitu aga nosinggambela ante karota, ledo nosinggambela ante rara ntaita, bo atura-atura haitu aga nipake sampe makava tempona ELOHIM movia pojanji nabaru. 9:11-12 Tapi i Kristus nakava mpo Pakeni nTopanggeni Pesomba anu nanggeni kabelona nirasaita mamimo. Ia noliu riara Tenda nTupu anu nelabi kaogena bo nelabi kabelona pade Tenda nTupu ri dunia hitu, bo nesua ri Tombi Nelabi Kagasana ri suruga. Tenda nTupu ri suruga haitu ledo nipovia mpale manusia, batuana, ledo nopuna lako ri dunia hitu. Tempo i Kristus nesua ri Tenda haitu aga sanggani sampe ri kasae-saena. Ia ledo nanggeni raa ntovau lakina atau raa ana japi rapesombaNa, tapi raaNa mboto nikeniNa. Ivesiamo Ia nombakabasaka kita lako ri dosata sampe ri kasae-saena. 9:13 Nangoseaka pojanji nokolu, raa lako ri tovau bo japi lakina bo avu lako ri ana japi anu nipalabu rapesomba ka ELOHIM nikamburoroi ka tona naruto ala ira majadi magasa. Jadi iyapa raa bo avu haitu mamala mompakagasa karo ntona naruto, 9:14 nemopa raa i Kristus anu nelabipa kabisana! I Kristus nombadekei karoNa mboto ka ELOHIM najadi pesomba anu ledo ria kakurana. Haitu nipoviaNa ante petulungi Nosa Gasa, anu naria sampe ri kasae-saena. Raa i Kristus nompakagasa rara ntaita lako ri pokaingguta ledo ria gunana ala kita mamala metupu nte ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena. 9:15 Haitu sampe i Kristus najadi topetariolo anu nompasiayu pojanji nu ELOHIM nabaru ala tona nipelisi nu ELOHIM mamala mantarima belo nijanjiNa sampe ri kasae-saena. Apa i Kristus namate nombatolosi dosa nipovia tempo pojanji nokolu da nipake. 9:16 Ane maria sura pojanji pobagi kakalumana, natantumo kakalumana dopa namala rabagi ane topovia sura dopa namate. 9:17 Sabana isi sura haitu dopa mamala raoseaka ane da natuvu topovia sura. Ane namatemo topoviana, pade namalamo rapake. 9:18 Ivesia muni pojanji nu ELOHIM pamulana: ane dopa nipatiti raa binata nisambale, dopa namala rapake. 9:19 Pamulana, i *Musa nompopaisani ka todea *toYahudi pura-pura parenta anu naria riara Atura-atura nu ELOHIM. Naupu haitu nialana raa ana japi bo tovau lakina nisambale bo nigalona ante uve. Naupu haitu nialana sepi-sepi nu kavoko *hisop anu nipou ante lui bulu bimba nalei. Nitomena ri raa bo nivembasikana Buku Parenta-Parenta bo todea. 9:20 Niulikana ira, "Hitumo raa mompakaasa pojanji nipakatantu nu ELOHIM ka komiu." 9:21 Bo ivesia muni i Musa nombavembasi raa ri Tenda nTupu bo pura-pura gana rapake metupu nte ELOHIM ala majadi magasa. 9:22 Kakanana, nangoseaka Atura-atura agama Yahudi sakidepa pura-pura anu naria nipakagasa ante raa. Bo ane ledo ria katiti nu raa, dosa ledo namala raampungi. 9:23 Jadi Tenda nTupu bo pura-pura ganana anu nogambarai anu naria ri suruga, kana nipakagasa ivesia. Tapi anu naria ri suruga, paraluu rapakagasa ante pesomba anu nelabipa kabelona. 9:24 Sabana, i Kristus ledo nesua ri tenda petupu ri dunia anu nipovia mpale manusia, anu nogambarai Tenda nTupu mpuuna ri suruga. Tapi Ia nesua ri suruga bo hamai Ia batena mantingayo ELOHIM ala mantulungi kita. 9:25 Mpae-mpae Pakeni nTopanggeni Pesomba Yahudi nesua ri Tombi anu Nelabi Kagasana nanggeni raa lako ri sangu binata, ledo raana mboto. Tapi i Kristus aga sanggani nombadekei karoNa mboto najadi pesomba. 9:26 Apa ane rapana mpenggani-nggani Ia mesua, batuana mpenggani-nggani muni Ia kana mombarasai kasusa bo kapari nompamula lako ri lamba pamulana. Tapi kakanana, ri tempo sii-sii anu napara kaupu dunia Ia nakava aga sanggani nompakalali dosata ante nombadekei karoNa mboto nipatesi. 9:27 ELOHIM nompakatantu manusia mamate aga sanggani, bo maupu haitu ratangara. 9:28 Jadi ivesia muni i Kristus namate aga sanggani majadi pesomba pompakalali dosa ntodea. Naupu haitu Ia makava sangganipa, ledo mompakalali dosa, tapi mompakasalama tona nalentora nompopea kakavaNa.

Ibrani 10

10:1 Atura-atura agama Yahudi aga gambara. Riara Atura-atura haitu dopa nisanita mpuu kabelo rakavata lako nte i Kristus. Aga vayona nikitata, ledo lenjena mpuu. Mpae-mpae tona nakava nanggeni pesomba nasimbayu rapesomba ka ELOHIM, nangoseaka Atura-atura haitu. Tapi pesomba-pesomba haitu ledo ntoto nompakule manggeni tona majadi nanoa ri panggita nu ELOHIM. 10:2 Ane rapana dosa ntona anu nanggeni pesomba haitu, mpuu-mpuu rapakalali, natantumo domo rakenira pesomba ka ELOHIM, sabana rasanira dosara niampungimo bo domo rarasaira nadosa. 10:3 Tapi kakanana ledo ivesia. Pesomba nikeni ntona mpae-mpae aga nompopatora ka ira, ira nadosa. 10:4 Sabana, raa lako ri japi lakina bo tovau lakina ledo ntoto nompakalali dosa. 10:5-6 Haitu sampe tempo i Kristus nakava ri dunia hitu, Ia nanguli ka ELOHIM ivei: "O Pue ELOHIM, ledo nipodotaMiu pesomba bo pedekei, Ledo nipokonoMiu *pesomba nipalabu bo pedekei-pedekei nidekei raposompo dosa. tapi naria karoKu mboto nipakasadiaMiu. 10:7 Pade niuliKu, 'Siimo Yaku, O Pue ELOHIM, nasadiamo Yaku movia dotaMiu nasimbayu mpo anu nitulisi riara Buku Gasa anu nombatesaki Yaku.' " (10:5-7 Mazmur 40:7-9) 10:8 Ri bavona, i Kristus nanguli ELOHIM ledo nompokono pesomba bo pedekei, ledo muni nipokonoNa pesomba nipalabu bo pedekei-pedekei nidekei raposompo dosa. I Kristus notesa ivesia nau pesomba bo pedekei haitu nikeni ka ELOHIM nangoseaka Atura-atura agama Yahudi. 10:9 Naupu niuliNa ivesia, nitambaiNa vai tesaNa ivei: "Siimo Yaku, O Pue ELOHIM. Nasadiamo Yaku movia dotaMiu." Jadi, sabana haitu, nisanita pesomba-pesomba nangoseaka Atura agama Yahudi nilelaka nu ELOHIMmo bo nisambeiNa ante pesomba i Kristus. 10:10 Bo i Kristus nangoseaka dota nu ELOHIM, haitumo nidekeiNa karoNa mboto majadi pesomba posompo dosa. Pesomba haitu aga sanggani, ledo paraluu rasili, apa naganamo sampe ri kasae-saena. Ivesiamo dosata pura-pura nipakalali. 10:11 Eo-eo *topanggeni pesomba agama Yahudi neangga nantui pokarajaara. Nadea nggani nikenira pesomba-pesomba nasimbayu ka ELOHIM. Tapi pesomba haitu ledo ntoto nompakule mompakalali dosa. 10:12 Tapi aga sangu pesomba nikeni i Kristus, haitumo karoNa mboto nidekeiNa rapatesi majadi pesomba posompo dosa. Bo pesombaNa haitu nompakule mompakalali dosa sampe ri kasae-saena. Naupu nanggeni pesomba haitu, Ia nonturo ri panggana nu ELOHIM. 10:13 Bo sii-sii Ia nompopea sampe ELOHIM mompopekou pura-pura baliNa nte Ia. 10:14 Jadi lako ri pesombaNa sangu, i Kristus nompakalali dosata, bo nompakanoa kita ri panggita nu ELOHIM sampe kita domo makura nuapa-nuapa sampe ri kasaesaena. 10:15 Nosa Gasa nu ELOHIM muni nompopaisani pojanji nabaru ka kita. NipapolaNa tesa nu ELOHIM ivei: 10:16 "Iveimo pojanji Kupovia ante ira ri tempo makava: Kuboli atura-aturaKu riara pekirira, bo Kutulisi riara ntaira. 10:17 Dosa-dosa bo pokainggu nadaa domo Kutora." (10:16-17 Yeremia 31:33-34) 10:18 Jadi ane dosa-dosa bo pokainggu nadaa niampungimo, natantu domo paraluu pesomba posompo dosa. 10:19 Jadi sampesuvu-sampesuvu, hitupa kita domo paraluu makaja rarata manggaparai ELOHIM riara posambayata bo metupu nte Ia. Namala rauli kita namala mesua sampe ri *Tombi Nelabi Kagasana sabana raa lako ri kamate i Yesus. 10:20 I Yesus nombabuka dala nabaru ka kita, dala anu nanggeni katuvua nabelo. Ri Tenda nTupu bara ipia, dala hau riara Tombi Nelabi Kagasana nilava kae povombo. Tapi i Kristus nombabuka dala ka kita, domo ria nuapa-nuapa nombalava kita manggaparai ELOHIM riara posambayata bo metupu nte Ia, apa i Yesus nombadekei karoNa mboto rapatesi mombasompo dosata. *10:20 Tempo namate i Kristus, kae povombo ri Banua nu ELOHIM nabite, tandana kita namala mesua riara Tombi Nelabi Kagasana, haitumo kita mboto namala nanggaparai ELOHIM riara posambayata bo metupu nte Ia bo domo paraluu topanggeni pesomba.* 10:21 Bo Ia najadi Pakeni nTopanggeni Pesomba anu nanggeniaka todea nu ELOHIM. 10:22 Jadi kita kana metupu nte ELOHIM ante rarata naliangu bo pomparasayata ledo nolengga-lengga. Apa rara ntaita nipakagasamo ante raa i Kristus, jadi nisanita domo ria salata. Kita nidiu ante uve gasa, tandana kita nipakagasaNamo. *10:22 Ri ada nanganggataka topanggeni pesomba ntoYahudi, ira nivembasi raa ala mompatani ira ka ELOHIM (peinta Pesuvu 29:21) pade nandiu ala magasa. Dopame topanggeni pesomba mompalabu pesomba, kana ratoposi ntani ruru palera bo kadara. (Peinta Pesuvu 29:4; 30:17-21; 40:30-32.)* 10:23 Kita kana bate-batena manjarumaka i Yesus, kita nangaku Iamo Tuputa. Nee molengga-lengga apa nisanita ELOHIM namala raparasaya mompakadupa pojanjiNa. 10:24 Bo kita kana mompekirika berimba kita mamala mosipakaroso rara sampe kita pura-pura mosimpotove bo mokainggu nabelo. 10:25 Nee menonto masiromu metupu mosangganinggani, mpo kabiasa ntona sanu. Tapi kita kana mosipakaroso rara, nelabipa sii-sii sabana nisanita naparamo kakava i Yesus. 10:26 Ane ratunggaita bate-batena movia dosa naliu nitarimata pepatuduki nakana, ledo ria pesomba mompakalali dosa haitu. 10:27 Ane ivesia pokaingguta, damo aga maviora rarata mompopea pehuku bo apu narega mpuu anu mompalabu tona nangeva ELOHIM. 10:28 Isema-sema nombasapuaka Atura-atura agama nipapola Nabi Musa nggaulu, ane naria randua bara tatalu sabi nanguli ia nasala, ia nihuku mate bo ledo ria ampu. 10:29 Ane ivesia pehuku ka tona nombasapuaka Atura agama, nemopa ka tona anu nompojejea *Ana nu ELOHIM. Tona haitu nompandaente raa i Yesus, tano raa haitumo nompakaasa pojanji nu ELOHIM bo nompakalali dosana. Bo tona haitu muni nanjalai Nosa Gasa anu nompopaisani pepotove nu ELOHIM ka todeaNa. 10:30 Nisanitamo ELOHIM nanguli ivei: "Yakumo topombabalasi. Yaku mombahuku ira." Bo niuliNa muni, "Tupu mombatangara todeaNa." *10:30 Ulangan 32:35-36* 10:31 Natantumo maviora mpuu rara ntona anu mambela pehuku lako nte ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena! 10:32 Tapi sampesuvu-sampesuvu, toramo katuvumiu tempo bara ipia. Tempo komiu dako nantarima reme lako nte i Pue, nadea susa bo pari nirasaimiu. Tapi naupa ivesia, komiu batena nomparasaya. 10:33 Sanggani-sanggani komiu nisalai bo nipakadaa ntona ri ngayo ntodea. Naria muni komiu nantulungi roa anu nipovia ntona ivehaitu, sampe komiu muni nombarasai kasusara. 10:34 Komiu muni naasi mata nomporoa bo nantulungi tona nitarunggu. Bo tempo mbarambaramiu niago ntona komiu batena nadamba, sabana nisanimiu naria kakalumanamiu nelabipa kabelona ri suruga anu nainti sampe ri kasaesaena. 10:35 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, nee menonto momparasaya, sabana ane maroo komiu momparasaya, mambaso mpuu tambomiu bara maipia. 10:36 Komiu kana mosabara ala maupu komiu movia dota nu ELOHIM, komiu mantarima anu nijanjiNa. 10:37 Sabana riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Domo ntoto masae, Ia anu makava haitu, makava mpuumo. Ia ledo mombasoro-soro kakavaNa haitu. 10:38 Bo todeaKu anu nanoa ri panggitaKu, iramo matuvu mabelo sabana pomparasayara. Tapi ane moura ira, domo Kupodamba." (10:37-38 Habakuk 2:3-4) 10:39 Sampesuvusampesuvuku, kita hitu ledo topoura sampe rapambela pehuku, tapi kita nomparasaya ELOHIM bo nanggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena.

Ibrani 11

11:1 Ane kita nomparasaya, batuana nisanitamo anu nisarumakata mpuu-mpuu rakavata. Nau dopa nikitata, nariamo katantuna riara ntaita anu haitu mpuu-mpuu majadi. 11:2 Lako ri pomparasaya ntona nggaulu, ira nipodamba nu ELOHIM. 11:3 Lako ri pomparasayata, nisanita dunia nipajadi nu ELOHIM ante TesaNa. Jadi, anu nikita nipajadi lako ri anu ledo nikita. 11:4 Lako ri pomparasaya i Habel, pesomba nikenina ka ELOHIM nabelopa pade pesomba nikeni ntuakana i Kain. Lako ri pomparasayana haitu, i Habel nitarima nu ELOHIM mpo tona nanoa apa nalantomo pesombana nipodamba nu ELOHIM. Bo nau namatemo ia, da nariapa tesana bo jonjo pomparasayana. 11:5 Lako ri pomparasaya i Henokh, ia ledo namate tapi nioretaka nu ELOHIM lako ri dunia hitu. Ia nielo-elo tapi ledo ria nikava ntona sabana ia niore nu ELOHIM lako ri dunia hitu. Naria tesa ri Buku Gasa nompakalanto dopame i Henokh niore, katuvuna nipodamba nu ELOHIM. 11:6 Ledo ria saitoa namala rapodamba nu ELOHIM ane ledo ria pomparasayana. Apa isema-sema madota metupu nte ELOHIM, kana raparasayana naria ELOHIM. Bo kana raparasayana muni ELOHIM mombadekei belo ka tona nangelo Ia ante rara mpuu-mpuu. 11:7 Lako ri pomparasaya i *Nuh, ia natundu nte ELOHIM. ELOHIM nompopaisani ka i Nuh maria uve oge ngena mompakagero dunia. Jadi, nau dopa nikitana kajadia haitu, nioseakana parenta nu ELOHIM bo nipoviana kapala mbaso ala ira sambanua masalama. Lako ri pomparasayana haitu, pura-pura manusia ntanina ri dunia nireke nu ELOHIM masipato rahuku sabana ira ledo nomparasaya. Tapi i Nuh nireke nu ELOHIM nanoa sabana pomparasayana. 11:8 Lako ri pomparasaya i Abraham, nioseakana parenta nu ELOHIM. ELOHIM nompokio ia bo nituduNa hau ri ngata nakavao. ELOHIM nojanji ngata haitu majadi bagia i Abraham. Jadi, nau dopa nisanina ri umba ngata rakalauna haitu, nipalaikanamo ngatana mboto nangoseaka parenta nu ELOHIM. 11:9 Lako ri pomparasayana, ia nonturo mpo topesovo ri ngata nijanji nu ELOHIM ka ia. Hamai ia da nonturo ri tenda, bo ivesia muni mulina i *Ishak bo i Yakub. ELOHIM nojanji ngata haitu majadi bagiara, nasimbayu mpo nijanjiNa ka i Abraham. 11:10 I Abraham nosabara nonturo ri tenda mpo topesovo sabana ia da nantongoraka ponturo ri ngata anu maria sampe ri kasae-saena, ngata niponia bo nibangu nu ELOHIM. 11:11 Lako ri pomparasaya i Abraham bo i Sara, ira nanggava kuasa nomuli, naupa i Abraham natuamo bo i Sara nagampa. Haitu najadi sabana nisani i Abraham ELOHIM namala raparasaya mompakadupa pojanjiNa. 11:12 Tempo haitu karo i Abraham domo nompakule momuli sabana ia natua ntotomo. Tapi naupa ivesia, nadea mulina, ledo rapakuleta mobila kadeana. Kadeana nasimbayu mpo kadea nu betue ri langi bo bone ri talinti. 11:13 Ira pura-pura pangane batena nomparasaya sampe namate, nau ledo nitarimara mboto anu nijanji nu ELOHIM. Namala raulita nikitara nggavao kadupana. Nisanira kadupana da masaepa, tapi naupa ivesia nadamba rarara bo ledo nonggai rarara nantongoraka kadupana pojanji nu ELOHIM. Niulira dunia hitu ledo ponturora nakana, ira aga topesovo bo topanjayo ri dunia hitu. 11:14 Tona notesa ivesia nompakalanto ira da nangelo ponturo majadi bagiara mboto. 11:15 Ledo ngata nipalaisira bara ipia nipolentorara. Apa ane rapana ngata haitu nipolentorara, nariamo loga ka ira manjili ri ngatara haitu. 11:16 Tapi ira nalentoraka ngata anu nabelopa, haitumo ngata ri suruga. Jadi ELOHIM ledo naeya mataNa ane Ia niuli Tupura apa naria mami ngata nipakasadiaNa ka ira. 11:17-18 Lako ri pomparasaya i Abraham, ia nasadia nombadekei anana i *Ishak majadi pesomba ka ELOHIM tempo pomparasayana niuji nu ELOHIM. Bara ipia ELOHIM nojanji ka i Abraham ivei: "Lako ri Ishakmo iko manggava muli nijanjiKu ka iko." Tapi naupa ivesia, i Abraham nasadia mombasambale i Ishak, anana saito-itona *11:17-18 anana saito-itona: Nau naria ana i Abraham anu nipoanaka batua mombine, anana i Ishak nireke anana saito-itona sabana ia nipoanaka berei i Abraham nangoseaka pojanji nu ELOHIM.* , majadi pesomba ka ELOHIM. 11:19 Nipekirina ELOHIM nompakule mompakatuvu mpanjili tomate. Jadi namala rauli i Abraham nantarima anana mpanjili lako ri kamatena. 11:20 Lako ri pomparasaya i Ishak, niperapina ELOHIM mombadekei belo ka anana i *Yakub bo i *Esau, haitumo niperapina belo rakavara ri tempo makava. *11:20 Peinta Kajadia 27:27-29, 38-40.* 11:21 Bo lako ri pomparasaya i Yakub, tempo damo kamatena, niperapina ELOHIM mombadekei belo ka ana-ana i Yusuf. Bo ia netidanda ri tokona bo nombasomba ELOHIM. 11:22 Lako ri pomparasaya i Yusuf, tempo damo kamatena, ia nanguli ELOHIM manggeni *toIsrael mesuvu lako ri tana *Mesir bara maipia. Bo nitevaina anu rapoviara ka karobatana tempo ira malai lako ri Mesir. 11:23 Lako ri pomparasaya ntina tuama i *Musa, tempo i Musa nipoanaka, nitabuniakara talu-mbula kasaena sabana nikitara ia ngana nagaya. Nau Magau Mesir nomparenta pura-pura ngana langgai ntoIsrael kana rapatesi, ledo naeka ira nangeva parenta nu magau. 11:24 Lako ri pomparasaya i Musa, tempo ia nambasomo, ia ledo nadota rauli tupu nu Magau Mesir. 11:25 Nipokononapa mombarasai kasusa bo kapari mosanggani-nggani ante todea nu ELOHIM pade mombarasai kasana aga sampalai lako ri katuvu nadosa. 11:26 Niparasayana *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM makava bara maipia. Nipekirina nabelopa ia rasalai sabana pomparasayana pade manggava pura-pura kakalumana ri Mesir. Nipekirina ivesia sabana ia bate-batena nanjarumaka belo radekei nu ELOHIM ka ia bara maipia. 11:27 Lako ri pomparasaya i Musa, nipalaisina tana Mesir. Ia ledo naeka ka Magau Mesir nau narau mpuu rara Magau. I Musa batena naroo rarana, apa eva nikitana ELOHIM anu ledo nikita. 11:28 Lako ri pomparasayana, nituduna toIsrael movia ada *Paskah. Niparentana ira mombadika raa ri vambara ala *malaeka anu nanggeni kamatea ledo mompatesi *ana lumbuara mosanggani-nggani ante ana lumbua ntoMesir. 11:29 Lako ri pomparasaya ntoIsrael, ira nombavote *Tasi Lei nasimbayu mpo nolipa ri tana bai. Tapi tempo toMesir nompasimbuku mevote mombaraga toIsrael, ira aga nalodo rantasi. 11:30 Lako ri pomparasaya ntoIsrael, nilintikura ngata Yerikho pitu-eo kasaena sampe nadungga tembo ngata haitu. 11:31 Bo lako ri pomparasaya i Rahab, mombine bajinga, nitarimana nabelo mata-mata ntoIsrael riara banuana. Jadi ia ledo nipatesi nosinggani-nggani ante toYerikho anu ledo natundu nte ELOHIM, 11:32 Sampesuvu-sampesuvuku, da nadeapa jonjo ntanina mamala kutesa, tapi ledo nagana tempoku mantesa pakalanto hanupa pomparasaya i Gideon, i Barak, i Simson, i Yefta, i *Daud, i Samuel bo *nabi-nabi ntanina. 11:33 Lako ri pomparasayara, sanu ira nombadagi magau-magau. Nipoviara dota nu ELOHIM jadi nitarimara anu nijanji nu ELOHIM ka ira. Sanu ira nombaramu nganga nu *singa. 11:34 Sanu ira nompepaya apu narega mpuu, bo nadea ngganimo ira nikabasaka lako ri tona nasadia mombatimbe ira. Tempo ira nalente, nipakaroso mpanjili. Ira najadi naroso riara posieva sampe nipakulera nombadagi tantara-tantara ntosangatana. 11:35 Lako ri pomparasayara, mombinemombine nanggita mpanjili tona-tonara anu nipakatuvu mpanjili lako ri kamatena. Tapi naria muni tona ntanina nompalamba karora nipandasa sampe namate sabana pomparasayara. Ira ledo nadota rakabasaka lako ri kasusa haitu apa ira madota rapakatuvu mpanjili bo manggava katuvua nabelopa. 11:36 Naria muni tona nipongei-ngeika bo nicambu pakandasa, bo naria tona nibalanggu bo nisuaraka riara ntarunggu. 11:37 Naria muni tona nirempe vatu sampe namate bo naria tona nigaragaji pakapudu, bo naria tona nipatesi ante guma. Ira nolinja-linja nangelo katuvua, bo pakeara aga kulimba nu bimba bo tovau. Ira mpuu-mpuu napepa, ira nipakasusa bo nipandasa. 11:38 Ira nolipa-lipa ri karava bai bo ri buluna. Ira aga nonturo ri beka-beka ntana bo ri bolo-bolo vatu. Haitu pura-pura najadi nte ira sabana pomparasayara. Kakanana, dunia nadaa hitu ledo masipato raponturora! 11:39 Ira pura-pura nipodamba nu ELOHIM sabana pomparasayara. Nau ivesia, dopa nitarimara pura-pura anu nijanji nu ELOHIM, 11:40 sabana naria nia nabelopa nipakasadia nu ELOHIM ka kita pura-pura. PatujuNa ala ira mompopea sampe kita pura-pura mosangganinggani rapajadi magasa bo ledo makura nuapa-nuapa.

Ibrani 12

12:1 Jadi namala raulita, pura-pura ira pangane nombatiku kita bo nompakaroso rarata ante posabira. Sabana haitu, kita muni kana mombatedaka pura-pura anu nompopekai rarata bo dosa anu nekantaka nte kita. Kita kana maroo rarata mangoseaka dala nipakatantu nu ELOHIM ka kita, nasimbayu mpo topangova ri posilumba. 12:2 Kita kana mangova mompetoto i Yesus, sabana Iamo nanggeni kita nomparasaya bo Iamo nompopompakule kita bate-batena momparasaya sampe ri kaupuna. I Yesus nombatidamaka kasusa bo kapari tempo nipaku ri *kayu salib. Ri mata ntodea, namate ri kayu salib nepakaeya. Tapi ledo nipekirikaNa eyaNa, sabana nitoraNa kadamba nipakasadia ka Ia. Bo sii-sii Ia nonturo ri gadera magau ri panggana nu ELOHIM. 12:3 Pekirikamo kasusa nirasai i Yesus. Ia nieva ntona nadosa anu mpuu-mpuu navuu matara nte Ia. Pekirikamo Ia ala ledo masau raramiu bo ledo maupu raramiu momparasaya. 12:4 Sampesuvu-sampesuvu, dopa ria komiu nipatesi riara pompasimbukumiu nangeva dosa. 12:5 Nee rakalingasimiu tesa lako ri Buku Gasa anu nompangajari kita, nasimbayu mpo totua nompangajari ngana-ngana, ivei: "Anaku, nee rasapuaka pepatuduki nTupu. Nee maupu raramu ane raonteakaNa iko. 12:6 Sabana Tupu nompatuduki bo nomparajea pura-pura tona nipotoveNa. Ia noparajea pura-pura tona nipangakuNa ana-anaNa." (12:5-6 Ayub 5:17, Amsal 3:11-12) 12:7 Jadi sampesuvu-sampesuvu, komiu kana mombatidamaka riara kasusa bo kapari nirasaimiu. Tarimamo haitu mpo pepatuduki lako nte Tuamamiu ELOHIM, sabana komiu nirekeNa ana-anaNa mboto. Berimba? Naria ngana ledo niboba bo nipatuduki ntuamana? Natantumo ledo ria! 12:8 ELOHIM nompatuduki bo nomparajea pura-pura tona nirekeNa ana-anaNa. Jadi ane komiu ledo nipatudukiNa, batuana komiu ledo ana-anaNa mpuu, komiu aga ana-ana vone. 12:9 Kapolana, tuamata ri dunia nombaboba bo nompatuduki kita bo kita nombabila ira bo nekou nte ira. Ane ivesia, natantumo kana meliupa pekouta nte ELOHIM, Tuamata ri suruga ala kita matuvu mabelo. 12:10 Tuamata ri dunia hitu nombaboba bo nompatuduki kita sampalai, nangoseaka anu nirekera nabelo. Tapi ELOHIM nompatuduki kita ala manggeni belo ka kita. PatujuNa ala kita majadi magasa masimbayu mpo Ia. 12:11 Tantu tempo kita niboba bo nipatuduki, kita ledo nadamba tapi aga nasusa. Tapi ane rapariarata pepatuduki haitu, kaupuna kana maria aselena riara nggatuvuta, haitumo kita matuvu mangoseaka dota nu ELOHIM bo matinonto rarata. 12:12 Sabana haitu, sampesuvu-sampesuvu, pakaroso palemiu namaga bo pakaroso taputumiu noridi. 12:13 Osemo dala nalumbu ala kadamiu nakejo ledo matepakodu, tapi maroso mpanjili. 12:14 Komiu kana mompasimbuku matuvu mosinggabelo ante pura-pura tona. Bo pasimbuku muni matuvu magasa, sabana tona ledo nagasa katuvuna ledo ntoto mamala manggita i Pue. 12:15 Jagaimo! Nee sampe maria komiu moura momparasaya bo mompoara kabelo rara nu ELOHIM. Nee sampe maria tona majadi mpo tuda-tuda nelangu ri tatangamiu, anu nompakasusa todea ante racuna, sampe nadea tona nikeni riara dosa. 12:16 Nee sampe maria tona mosipogau nte tona ledo bereina mboto. Bo nee sampe maria tona moinggu mpo i *Esau, apa ia aga nompekirika kasana karona ri dunia hitu bo ledo nipekirikana dota nu ELOHIM. Kalumbuana *12:16 Kalumbuana haitu belo rakavana lako nte tuamana sabana ia *ana lumbua. Peinta Kamus.* nisulakana sanjuraya kandea. 12:17 Nisanimiu mbotomo, naupu sia, tempo ia nerapi kalumbuana haitu lako nte tuamana, ia nipoara ntuamana naupa niperapina nte tangi. Domo nikavana dala mombabaliki sala nipoviana. 12:18 Sampesuvu-sampesuvu, ledo nirasaimiu anu nirasai *ntoIsrael nggaulu tempo nitarimara Pojanji nu ELOHIM nokolu. Ira nakava nantingayo bulu anu namala ratui, haitumo *Bulu Sinai nikavaya nu apu. Nikitara landa mpirika bo kulimu, bo nirasaira poiri narimboso. 12:19 Niepera moni *tabue namangga mpuu bo niepera suara notesa. Nangepe suara haitu, naeka mpuumo ira sampe niperapira ante mpuu-mpuu ala suara haitu domo motesa ka ira. 12:20 Apa ledo nipakulera nangepe parenta nitesa nu suara haitu, ivei: "Ane maria komiu atau binatamiu makava mombatui bulu hitu, ia kana rarempe ante vatu sampe mamate." *12:20 Pesuvu 19:12-13* 12:21 Anu nikitara hamai mpuu-mpuu nompakaviora rarara sampe i *Musa nanguli, "Yaku mpuu-mpuu naeka bo nolete." 12:22 Tapi ledo ivesia komiu. Komiu nantarima pojanji nu ELOHIM nabaru, komiu nantingayo Bulu *Sion, ngata nu ELOHIM anu matuvu sampe ri kasae-saena, haitumo ngata Yerusalem ri suruga. Komiu nantingayo nenjobu-njobu *malaeka anu nasiromu madamba-damba. 12:23 Bo komiu nantingayo todea topomparasaya ELOHIM. Ira nireke ana-ana lumbua nu ELOHIM *12:23 ana-ana lumbua nu ELOHIM: Ana lumbua ntoYahudi nireke ana pokona. Ia nanggava nadeapa mbara-mbara bo nadeapa belo pade tueina. Pura-pura ana-ana nu ELOHIM nireke ana lumbuaNa sabana pura-pura nanggava belo masipato ka ana lumbua.* bo sanga-sangara nitulisi riara buku nu ELOHIM ri suruga. Komiu nantingayo ELOHIM, Topotangara pura-pura manusia. Bo komiu nantingayo nyawa-nyawa ntona nanoa anu namatemo, anu najadi nagasa. 12:24 Bo komiu muni nantingayo i Yesus, Topetariolo anu nompasiayu pojanji nabaru haitu. Bo komiu nantingayo raa nipatiti i Yesus anu nabelopa pade raa i Habel. *12:24 Raa i Habel nerapi ala dosa ntuakana rabalasi, (peinta Kajadia 4:8-10), tapi raa i Yesus nombaampungi dosata.* 12:25 Jadi sampesuvu-sampesuvu, pakabelo-belo, nee sampe komiu ledo madota mangepe tesa niuli nu ELOHIM ka komiu. Apa isema-sema ledo nadota mangepe pepatora nu ELOHIM anu nipapola Nabi Musa ri dunia bara ipia, ira ledo rakabasaka lako ri pehuku nu ELOHIM. Nemopa kita anu nangepe Ia notesa lako ri suruga! Ane kita ledo madota mangepe Ia, natantumo kita muni ledo rakabasaka lako ri pehukuNa. 12:26 Tempo nggaulu ri *Bulu Sinai suara nu ELOHIM namangga sampe nombagoya tana. Tapi sii-sii Ia nojanji ivei: "Sangganipa bara maipia kana Kugoya tana, bo ledo aga tana tapi langi muni." *12:26 Hagai 2:7* 12:27 TesaNa "sangganipa" haitu, batuana, pura-pura anu nipajadiNa kana ragoyaNa bo rapakalipoNa ala aga anu ledo nogoya maboli. 12:28 Jadi haitu sampe kita masipato manguli tarima kasi nte ELOHIM, sabana Ia nombadekei loga ka kita majadi todea riara PoparentaNa bo PoparentaNa haitu ledo ntoto mogoya. Bo kita kana metupu nte ELOHIM ante cara nipodambaNa. Kita kana mekou nte Ia bo maeka movia anu ledo nipokonoNa. 12:29 Apa ELOHIM anu nisombata, mombahuku tona nompoara kabeloNa, nasimbayu mpo apu mepalabu.

Ibrani 13

13:1 Komiu topomparasaya, jadi komiu kana bate-batena mosimpotove mpo tona nosampesuvu. 13:2 Nee makaja raramiu mantarima torata makava ri banuamiu naupa torata haitu ledo nisanimiu, sabana nariamo sanu tona nantarima bo nantande torata ledo nisanira, tano mai toratara haitu *malaeka nu ELOHIM. 13:3 Toramo bo tulungimo tona nitarunggu evamo komiu mboto nitarunggu nosanggani-nggani ante ira. Bo toramo bo tulungimo tona nipakasusa sabana pomparasayara, evamo kasusamiu mboto. 13:4 Ponjamboko kana rabilamiu pura-pura. Nee mompakagero ponjambokomiu ante mompogau tona ledo bereimiu mboto, sabana ELOHIM mombahuku tona nompogau tona ledo bereina mboto. 13:5 Nee mompotove doi gaga sampe komiu aga natuvu mangelo doi. Tapi kana maosa raramiu ante anu naria nte komiu. Apa ELOHIM mboto nanguli ivei: "Ledo ntoto Kupalaisi iko." *13:5 Ulangan 31:6,8; Yosua 1:5* 13:6 Haitu sampe kita mabia manguli ivei: "Tupumo Topotulungi yaku, jadi ledo maeka yaku. Ledo ria nuapa-nuapa mamala rapovia ntona ka yaku." (13:6 Mazmur 118:6) 13:7 Pekirikamo katuvu pakeni-pakeni anu nanggeni Tesa nu ELOHIM ka komiu bara ipia. Pariarantaimo jonjo katuvura bo kamatera, bo pasialamo pomparasayara. 13:8 Toramo! I Yesus Kristus ledo nabali-bali, lako ri nggauluname sampe sii-sii bo sampe ri kasae-saena. 13:9 Nee sampe komiu masalandala lako ri pepatuduki nakana ante mangoseaka mpengaya-ngaya pepatuduki anu nontani lako ri pomparasayata, evamo pepatuduki atura-atura pangande. Nadea tona bara ipia nangoseaka atura-atura pangande, tapi atura haitu ledo nanggeni belo ka topangoseakana. Aginapa kita mompakaroso rarata mompekirika kabelo rara nu ELOHIM, apa haitumo anu nanggeni belo ka kita. 13:10 Kita topomparasaya naria *lanta pesomba, haitumo *kayu salib i Kristus anu namate nombasompo dosata. *Topanggeni pesomba ri Banua Petupu ntoYahudi nitagi mangande bau lako ri binata nisambale raposompo dosa. Ivesia muni tona da nangoseaka atura-atura pesomba agama Yahudi, ledo mamala manggava belo lako ri kamate i Kristus. *13:10 Basa Yunani: Naria lanta pesombata anu ledo nasimbayu nte lanta pesomba riara Banua Petupu ntoYahudi. Bo topanggeni pesomba nokarajaa ri Banua Petupu ntoYahudi ledo namala mangande kandea nipesomba ri lanta pesombata haitu.* 13:11 Nangoseaka Atura-atura agama Yahudi, raa lako ri binata nisambale majadi pesomba posompo dosa, kana rakeni nu Pakeni nTopanggeni Pesomba riara *Tombi Nelabi Kagasana. Bo karobata nu binata haitu kana rapalabu ri savaliku ngata. 13:12 Ivesia muni najadi ante i Yesus. Ia nikeni ri savaliku bobaa ngata Yerusalem bo nipatesi. Ia namate ala raaNa majadi pesomba posompo dosa anu nompakalali dosa ntodeaNa. 13:13 Sabana haitu, kita kana mesuvu hau nte Ia ri savaliku ngata, nasadia rasalai nosanggani-nggani nte Ia. Batuana, kita kana mombakabasaka anu nioseakata nggaulu bo aga momparasaya i Yesus, nau bara isema manjalai kita. 13:14 Apa ri dunia hitu ledo ria ponturota naroo, tapi kita nanjarumaka ponturo nabelopa ri suruga ri tempo makava. 13:15 Jadi ante petulungi i Yesus, kita kana masaro manggeni pesombata ka ELOHIM. Kita kana mombatoiya Ia bo manguli tarima kasi ka Ia, apa haitumo nireke pesombata. 13:16 Bo nee rakalingasita mositulungi bo movia anu nabelo, sabana haitu muni nireke pesombata anu nompakadamba rara nu ELOHIM. 13:17 Oseakamo parenta-parenta nu pakeni-pakenimiu bo pekoumo nte ira, sabana iramo nombajagai pomparasayamiu. Makava tempona bara maipia ira kana manguli pakalanto ri ngayo nu ELOHIM berimbana komiu nikeniakara. Jadi pekoumo nte ira ala ira mamala mantui pokarajaa haitu ante damba nu rara. Ane komiu ledo mekou, aga masusa rarara bo haitu ledo manggeni belo ka komiu. 13:18 Sampesuvu-sampesuvu, posambayakamo kami. Nisani kami, rara ntai kami nagasa apa kami batena madota mokainggu nabelo riara mpengaya-ngaya. 13:19 Bo kuperapi ante mpuu-mpuu raraku ala komiu momposambayaka yaku, ala yaku masalisa rakeni nu ELOHIM manjili tou nte komiu. 13:20-21 ELOHIM nompakatuvu mpanjili Tuputa Yesus lako ri kamateNa. Jadi Ia najadi Topoevu nakuasa anu nompoevu kita bimba-bimbaNa. RaaNa nipatiti nompakaasa pojanji nu ELOHIM ante kita, bo pojanji haitu rapake sampe ri kasae-saena. Kuperapi ELOHIM, puna katuvua nabelo, mompakagana pura-pura anu nabelo niparaluumiu, ala rapakulemiu movia dotaNa. Kuperapi Ia manggeni komiu movia anu nipokonoNa ante petulungi i Yesus Kristus. Iamo masipato ratoiyata bo rabilata sampe ri kasae-saena. *Amin! 13:22 Sampesuvu-sampesuvu, kuperapi nte komiu posabaramo mangepe tesa nitulisiku hitu, sabana suraku hitu ledo nandoe ntoto. 13:23 Kana rasanimiu, sampesuvuta i Timotius nikabasakamo lako ri tarunggu. Ane masalisa ia tumai nte yaku, kukeni ia mosanggani-nggani nte yaku tou mosinggava nte komiu. 13:24 Pakavote tabe kami ka pura-pura pakenimiu bo ka pura-pura todea nu ELOHIM ri situ. Bo tarimamo tabe lako nte sampesuvuta sampomparasaya ri propinsi Italia. 13:25 Kuperapi Tupu mombadekei belo ka komiu pura-pura.

Yakobus 1

1:1 Sura hitu lako nte yaku, i Yakobus. Yaku batua nu ELOHIM bo batua i Pue Yesus Kristus. Nadea tabe ka komiu todea nu ELOHIM ri njumangu dunia. *1:1 nadea tabe ka komiu todea nu ELOHIM ri njumangu dunia. Ri naskah basa Yunani: nadea tabe ka sapulu randua *valaa ntoIsrael ri njumangu dunia.* 1:2 Sampesuvu-sampesuvu, ane komiu mambela mpengaya kasusa bo pesori, kana madamba raramiu. 1:3 Sabana, nisanimiu ane maroo pomparasayamiu tempo nipesori, komiu majadi maroso bo rapakulemiu mantingayo nuapa-nuapa. 1:4 Bo ane komiu bate-batena momparasaya sampe ri kaupuna, pomparasayamiu mpuu-mpuu majadi maroso bo ledo makura nuapa-nuapa. 1:5 Ane makura noto pompekirimiu, perapimo lako nte ELOHIM. Bo radekeiNa pompekiri nanoto niperapimiu, sabana najoi raraNa nombadekei noto ka pura-pura tona. Ledo ntoto natove raraNa. 1:6 Tapi ane komiu merapi nte ELOHIM, komiu kana mpuu-mpuu momparasaya bo nee monggai raramiu. Apa tona nonggai rarana nasimbayu mpo balumba ri tasi niburu mpoiri hau tumai. 1:7-8 Tona ivehaitu nopenga pekirina, ledo natantu nuapa rapoviana. Haitumo sampe ia ledo mamala manjarumaka manggava nuapa-nuapa lako nte Tupu. 1:9 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya, ane komiu mapepa, kana madamba raramiu, sabana nau napakasi katuvumiu, ELOHIM nompakaoge komiu. 1:10 Ane komiu makalumana, kana madamba muni raramiu, sabana ELOHIM nompakaede raramiu. Apa nisanimiu tona nakalumana nasimbayu mpo sese nggavoko, aga sampalai katuvura. 1:11 Tempo peindo nu eo napane, kavoko haitu nalele sampe naronto sesena, bo naronto puramo rambana. Ivesia muni ante tona nakalumana. Sanggani tempo riara popaelona, mamate muni ia. 1:12 Nabelo mpuu tona naroso rarana riara kasusa bo pesori! Ane maroso rarana sampe ri kaupu pesori haitu, ELOHIM mombadekei katuvu nabelo ka ia sampe ri kasae-saena. Katuvu nabelo haitu nijanji nu ELOHIM ka tona nompotove Ia. 1:13 Ane kita rapesori movia anu nadaa, nee raulita pesori haitu nakava lako nte ELOHIM. Haitu ledo nakana, apa ELOHIM ledo mamala rapesori movia anu nadaa, bo ledo muni Ia mompesori kita movia anu nadaa. 1:14 Pura-pura tona nipesori movia anu nadaa tempo ia nitaja bo nikeni dota pompekirina mboto anu nadaa. 1:15 Ane dota pompekirina nadaa haitu raoseakana, ia madosa. Ane ia batena movia dosa, ia mamate bo rapopogaa lako nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. 1:16 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, nee rabagiu! ELOHIM ledo nompesori kita movia anu nadaa. 1:17 Pura-pura pedekei nabelo, anu ledo ria galona nadaa, nakava lako nte ELOHIM ri suruga. Ia nompajadi pura-pura anu nareme ri langi. Vayo-vayo najadi lako ri reme haitu nasaro nabali, tapi Ia ledo nabali. Ia bate-batena nabelo. 1:18 Lako ri dotaNa mboto Ia nompajadi kita majadi ana-anaNa ala kita maogepa pade pura-pura anu ntanina nipajadiNa bo rapatani ka Ia mboto. Kita najadi ana-anaNa sabana kita nompariara tesaNa nakana. 1:19 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, pariaramo pakabelo-belo tesaku hitu. Kita kana masadia mangepe, tapi nee kaliu-liu motesa, bo nee masalisa marau. 1:20 Apa ane kita marau, ledo rapakuleta movia belo anu mompakadamba rara nu ELOHIM. 1:21 Jadi, kabasaka puramo kabiasamiu naruto bo nadaa. Pakaede raramiu bo pariaramo tesa nu ELOHIM anu nitudaNa riara ntaimiu. Apa tesa haitu nakuasa mompakasalama komiu. 1:22 Jadi oseakamo tesa nu ELOHIM, bo nee aga raepe bayangi. Apa ane aga raepe bayangi, komiu nombabagiu karomiu mboto. 1:23 Isema-sema nangepe tesa nu ELOHIM bo ledo nioseakana, ia nasimbayu mpo tona nanggita lenjena mboto ri pompevayo; 1:24 nalaipa ia, nalingamo rarana berimba lenjena mboto. 1:25 Atura nu ELOHIM nagana mpuu bo naria kuasana mombakabasaka manusia lako ri dosa. Isema-sema nompariara pakabelo-belo bo batena nangoseaka Atura nu ELOHIM, bo ledo aga neepe bayangi bo nalinga, iamo radekeika nu ELOHIM belo riara bara nuapa-nuapa rapoviana. 1:26 Isema-sema nanguli iamo tona naroso poagamana, bo ledo nijagaina tesana, ia nombabagiu karona mboto. Agamana ledo naria gunana. 1:27 Tapi poagama nakana, anu ledo rasalai nTuamata ELOHIM, haitumo nantulungi ngana-ngana pailu bo timbala-timbala nasusa, bo nombajagai karo mboto ala ledo mangoseaka pokainggu nadaa nipovia ntona anu ledo nosisani nte ELOHIM.

Yakobus 2

2:1 Sampesuvu-sampesuvuku, komiu nomparasaya i Yesus Kristus, Tuputa nakuasa, jadi nee aga mompelenje. 2:2 Rapana komiu masiromu mosambaya bo makava tona nakalumana nompake sinji bulava bo baju naramba. Bo makava muni saito tona napakasi nobaju ranta. 2:3 Rapana komiu aga mombabila tona naramba bajuna bo manguli ka ia, "Kamaimo, Tua. Monturo ri ponturo nabelo hitu." Tapi tona napakasi aga raulikamiu, "Peangga situmo iko, bara ponturomo ri jaula ri sii." 2:4 Batuana komiu nompoposisala singgamanusiamiu bo najadi topotangara anu nadaa pekirina. 2:5 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, epemo pakabelo-belo! Tona napakasi ri dunia hitu nipelisi nu ELOHIM. Nau ledo nadea kakalumanara ri dunia hitu, ira nipelisi nu ELOHIM majadi tona naoge pomparasayara. Iramo majadi todea riara *Poparenta nu ELOHIM nangoseaka anu nijanjiNa ka tona nompotove Ia. 2:6 Tapi nau ivesia, da nisalaimiupa ira bo tona nakalumana nibilamiu. Tano mai, tona nakalumana nantamanaka komiu bo nangumbunjai komiu hau ri ngayo ntopotangara! 2:7 Tona nakalumanamo nanjalai sanga anu nipakaogeta, haitumo sanga nTuputa! 2:8 Nabelo pokaingguta ane nioseakata atura nu Magauta anu nibacata riara Buku Gasa ivei: "Potovemo roamiu nasimbayu mpo pompotovemiu karomiu mboto." 2:9 Ane komiu aga nompelenje tona, komiu novia dosa, apa niliunakamiu atura nu ELOHIM. 2:10 Apa ane rapasimbukuta mangoseaka pura-pura atura nu ELOHIM, bo nau aga sangaya raliunakata, nasimbayu mpo niliunakata pura-pura atura haitu. 2:11 Rapana. ELOHIM nanguli, "Nee mobualo", bo niuliNa muni, "Nee mepatesi". Jadi nau komiu ledo nobualo, tapi ane mepatesi, komiu muni najadi topombaliunaka atura nu ELOHIM. 2:12 Jadi komiu kana mombajagai pakabelo-belo tesamiu bo pokainggumiu. Apa komiu nangoseaka atura nu ELOHIM anu nakuasa mombakabasaka manusia lako ri kuasa dosa. 2:13 Isema-sema ledo naasi matana nanggita roana, ELOHIM ledo maasi mataNa manggita ia. Ane tona naasi matana nanggita roana, ledo paraluu ia maeka apa ia ledo rahuku nu ELOHIM. 2:14 Sampesuvu-sampesuvuku, nuapa gunana kita nanguli kita nomparasaya Tupu, tano pokaingguta ledo nangoseaka dotaNa? Mamala pomparasaya ivehaitu mompakasalama kita? 2:15 Rapana maria roa sampomparasaya nandasa sabana ledo ria ponapana bo ledo nagana kandeana eo-eo. 2:16 Bo rapana kita aga manguli ka ia, "Pakabelo-belo ri dala! Kusarumaka komiu manggava ponapa nabelo bo kandea rakande sampe mabosu." Tapi ane kita ledo mompakagana ka ia anu niparaluuna riara nggatuvuna, tesata haitu ledo ntoto naria gunana! 2:17 Ivesia muni ante pomparasaya. Ane raulita kita nomparasaya Tupu, tano pokaingguta ledo nangoseaka dotaNa, pomparasaya ivehaitu ledo ria gunana! 2:18 Bara rauli ntona ivei: naria tona nanjarumaka pomparasayana. Bo naria muni tona nanjarumaka pokaingguna. Tapi kuuli ka komiu, ledo rapakulemiu mompopakita pomparasayamiu ka yaku ane ledo nabelo pokainggumiu. Tapi ante pokaingguku nabelo, rasanimiumo yaku mpuu-mpuu nomparasaya. 2:19 Komiu nomparasaya aga saito ELOHIM. Haitu nabelo, tapi *seta-seta muni nomparasaya ELOHIM aga saito bo ira nolete naviora! 2:20 Nadoyo mpuu komiu ane raulimiu naganamo momparasaya bayangi, ledo paraluu mokainggu nabelo! Ledo ria gunana pomparasaya ivehaitu. 2:21 Toramo Nabi Abraham, totuata nggaulu. Ia nireke nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana pokaingguna nabelo, haitumo tempo nidekeina anana i *Ishak ka ELOHIM ri bavo *lanta pesomba. 2:22 Lako rahaitu nisanita pomparasaya Nabi Abraham nasinggeni ante pokaingguna, bo pokaingguna haitu nompakalanto ia mpuu-mpuu nomparasaya. 2:23 Jadi haitu nompakadupa tesa nitulisi ri Buku Gasa ivei: "I Abraham nomparasaya ELOHIM, bo lako ri pomparasayana haitu ia nireke nanoa ri panggita nu ELOHIM." (2:23 Kajadia 15:6)*Haitumo sabana Nabi Abraham niuli vega nu ELOHIM. 2:24 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nalantomo ka kita, tona nireke nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana pomparasayana nasinggeni nte pokaingguna nabelo, ledo aga pomparasayana bayangi. 2:25 Ivesia muni tesa i Rahab, bajinga lako ri ngata Yerikho nggaulu. Ia nireke nanoa ri panggita nu ELOHIM sabana pokaingguna. I Rahab nantarima mata-mata *ntoYahudi riara banuana bo nitulungina ira nalai lako ri ngata haitu moliu ri dala ntanina. *2:25 Yosua 2:1-21* 2:26 Jadi, sampesuvu-sampesuvu, ane domo naria nosa ri karota, namatemo kita, bo domo naria gunana. Ivesia muni pomparasayata. Ane pomparasayata ledo nasinggeni ante pokainggu nabelo, pomparasayata haitu nasimbayu mpo tomate, domo naria gunana.

Yakobus 3

3:1 Sampesuvu-sampesuvuku, nee madea komiu madota majadi guru agama, apa nisanimiu mantamopa potangara nu ELOHIM ka guru pade ka tona ntanina. 3:2 Kita pura-pura nasaro novia mpengaya-ngaya pokainggu nasala. Tapi tona ledo sanggani nasala tesana, iamo tona nagasa, bo nipakulena nombakuasai pura-pura dota nu rarana. 3:3 Anu nakodi namala nombakuasai anu nambaso. Kita nombadika sama nakodi ri nganga jara mbaso ala raoseakana dotata bo kita namala nomparenta jara haitu. 3:4 Ivesia muni kapala rantasi. Nau nambaso mpuu kapala bo narimboso poiri, kapala haitu mamala ragoliaka nu *guli nantuntuni dota ntopompajala kapala haitu. 3:5 Ivesia muni ante dilata. Naupa dilata nakodi, namovo mpuu pekeniakana! Nau pangale naluo mpuu, namala rakande nu apu sakide. 3:6 Ivesia muni tesa nisovadaka nu dilata. Tesata nasimbayu kadaana ante apu. Dilata nompopesuvu mpengaya-ngaya anu nadaa, nelabipa pade sipa-sipa ntanina ri karota. Tesa-tesa nisovadaka nu dilata nasimbayu mpo apu lako ri *narakaa nompakadaa pura-pura katuvuta. 3:7 Pura-pura binata mamala rapakanondo, bara tonji, bara binata nenjoyo, bara bau riara nu uve. Bo naria mami tona natau nompakanondo ira. 3:8 Tapi ledo ria saitoa tona nompakule nombakuasai dila manusia! Dila manusia haitu nadaa mpuu, ledo namala nikuasai. Tesa-tesa nisovadaka nu dilata nasimbayu mpo racu nepakamate. 3:9 Ante tesata kita nombatoiya Tuamata ELOHIM, bo ante tesata muni kita nopindasi singgamanusiata anu nipajadi nu ELOHIM nangoseaka lenjeNa mboto! 3:10 Lako ri sumba nesuvu posukuru bo tesa-tesa pepindasi. Sampesuvu-sampesuvuku, ledo masipato dilata mombasovadaka singgani-nggani anu nabelo bo anu nadaa. 3:11 Ledo naria mata nu uve nompopesuvu uve namoli bo uve napai nosingganinggani! 3:12 Ivesia muni ante kayu. Ledo ria kayu *ara novua vua *zaitun, bo ledo muni naria *anggur novua vua ara. Mata nu uve napaga ledo muni nompopesuvu uve namoli. Jadi ane kita mombatoiya ELOHIM bo mombapindasi singgaroata, ledo masipato! 3:13 Ane maria nte komiu tona nabelo pekirina bo nanoto rarana, ia kana mompopakita notona ante pokaingguna nabelo. Noto pompekirina haitu kana rapopakitana ante pokainggu nabelo anu neumba lako ri kaede rarana, mpo masipato ka tona nanoto rarana. 3:14 Tapi ane komiu aga nasiriati, bo aga nompekirika karomiu mboto, nee rakalanga raramiu bo manguli nanoto pekirimiu. Apa inggumiu haitu nosisala ante pepatuduki nakana. 3:15 Noto pompekiri ivehaitu ledo nopuna lako nte ELOHIM, tapi aga nopuna lako ri dunia nadaa hitu, lako ri dota rarata nadaa, bo lako ri *seta-seta. 3:16 Ane naria tona nasiriati bo aga nompekirika karona mboto, natantu naria muni posinggarau bo mpengaya-ngaya pokainggu nadaa. 3:17 Tona naria noto pompekirina anu nopuna lako nte ELOHIM, iamo tona nagasa rarana, ledo ria pokaingguna nadaa. Ia natuvu nosinggabelo ante tona ntanina bo nalusu rarana. Ia ledo nasombo tapi nasadia nantarima tesa lako nte tona ntanina. Naasi mpuu matana nanggita roana napakasi, bo nadea poviana nabelo. Ia ledo nompelenje, bo nanoa rarana. 3:18 Ane tona natuvu nosinggabelo nte roa bo nompoposinggabelo tona ntanina, masae-sae madea tona mangoseaka dota nu ELOHIM.

Yakobus 4

4:1 Nakuya sampe komiu nosinjanai bo nosinggarau? Posinjanai bo posinggarau neumba lako ri dota raramiu anu nadaa. Dota rara nadaa haitu nosieva riara ntaimiu sampe nanggeni komiu novia nadaa. 4:2 Nau naoge raramiu manggava, ledo nikavamiu anu nipodotamiu, jadi komiu nepatesi. Komiu nasiriati ka mbara-mbara ntona ntanina, tapi ledo nikavamiu. Jadi komiu nosinggarau bo nosinjanai. Sampesuvu-sampesuvu, ledo nikavamiu anu nipodotamiu sabana ledo niperapimiu nte ELOHIM. 4:3 Tapi nau damo niperapimiu, ledo muni nikavamiu, sabana patujumiu nerapi nasala. Komiu aga nomperapi anu mompakasana karomiu mboto. 4:4 Komiu nasimbayu mpo topobualo apa komiu ledo natutu nangoseaka ELOHIM. Ledo nisanimiu? Ane rapoinota anu nipodota ntona nadaa ri dunia hitu, kita majadi bali nu ELOHIM. Isema-sema mompoino anu nipoino ntona nadaa ri dunia hitu, ia nompajadi karona mboto bali nu ELOHIM. 4:5 Nee rapekirimiu anu niuli ri Buku Gasa ledo nakana. Niuli ivei: ELOHIM nompajadi rara ntaita tapi rara ntaita haitu nadea mpuu nipoinona. *4:5 ELOHIM nompajadi rara ntaita tapi rara ntaita haitu nadea mpuu nipoinona. Tafsiran ntanina: ELOHIM nompajadi rara ntaita bo rara ntaita haitu nipoinoNa mpuu.* 4:6 Tapi ELOHIM nombatulungi kita lako ri kabelo nu raraNa. Bo petulungiNa haitu naogepa pade pura-pura anu nipoinota. Haitumo sampe naria tesa nitulisi riara Buku Gasa ivei: "ELOHIM nangeva tona nalanga rarana, tapi tona naede rarana nipoasiNa." *4:6 Amsal 3:34* 4:7 Sampesuvusampesuvu, komiu kana matundu nte ELOHIM. Evasimo *Magau nu Seta, bo malai ia lako nte komiu. 4:8 Pekitulungimo nte ELOHIM bo ELOHIM mpuu-mpuu mombatulungi komiu. Komiu topovia dosa, tumo movia dosa. Komiu toporompenga pekiri, pakasangumo pekirimiu mangoseaka ELOHIM. 4:9 Komiu kana mpuu-mpuu manjoso raramiu bo motumangi masusa rara mantoraka dosamiu. Ledo mabelo komiu mongiri bo madamba, kana masusa rara bo motumangi. 4:10 Komiu kana mompakaede raramiu ri ngayo nu ELOHIM bo Ia mompakaoge komiu. 4:11 Sampesuvu-sampesuvu, nee mosisalai. Isema-sema nanjalai bo nompakasala roana sampomparasaya, ia nanjalai bo nompakasala atura nu ELOHIM. Ane komiu mompakasala atura nu ELOHIM, natantumo komiu ledo topangoseaka atura, tapi topotangara atura haitu. 4:12 Kakanana aga ELOHIM nakuasa mombadekei atura ka manusia bo mompakasala manusia. Aga Ia nakuasa mompakasalama kita, bara mombahuku kita. Jadi ledo masipato kita mompakasala roata sampomparasaya! 4:13 Sampesuvusampesuvu anu nalanga rara, epemo tesaku hitu! Komiu nanguli, "Eo hitu bara maile kami manggalivo hau ri anu bo monturo sumai sampae kasaena modaga bo mompaelo doi." 4:14 Tapi ledo nisanimiu nuapa majadi riara nggatuvumiu maile! Katuvumiu ri dunia hitu nasimbayu mpo sumoa, sampalai kodi nikita, nalipomo. 4:15 Aginapa komiu manguli ivei: "Ane rapodota nTupu, kami matuvu bo movia anu hitu, bara anu haitu." 4:16 Tapi ledo ivesia tesamiu. Komiu aga nalanga raramiu bo nangoe ka poviamiu mboto. Pokainggu ivehaitu nadaa! 4:17 Ane nisanita anu nabelo paraluu rapoviata, tapi ledo nipoviata, kita nadosa.

Yakobus 5

5:1 Sampesuvu-sampesuvu anu nakalumana, epemo tesaku! Komiu kana mantete motumangi, apa komiu rapambela kasusa bo kapari! 5:2 Kakalumanamiu malipo. Ponapamiu rakande nu saipa. 5:3 Bulava bo salaka nipasiromumiu rakande ntagara. Bo kakalumanamiu natagara haitu majadi tandana komiu aga nompasiromu mbara-mbara nadea ri dunia tano naparamo kaupu nu dunia Siamo sabana sampe mandasa mpuu komiu, nasimbayu mpo anu nikande nu apu! 5:4 Topokarajaa ri taluamiu ledo nitambomiu. Peintamo kandasara! Topokarajaa haitu nekakai nerapi tulungi bo pekakaira niepe nTupu ELOHIM anu nakuasa. 5:5 Komiu nasimbayu mpo japi nipakaboya rasambale. Katuvumiu ri dunia nelabi kaganana bo doimiu aga nipakemiu nompebasa masana-sana ri dunia hitu. Tapi kaupuna komiu rahuku. 5:6 Haitu mpuu-mpuu majadi sabana komiu nombahuku bo nompatesi tona anu ledo nasala bo ledo nompakule mangeva komiu. 5:7 Sampesuvu-sampesuvuku, komiu kana mosabara sampe makava Tupu. Peintamo posabara ntopotuda, ira nompopea sampe naria vuana nisarumakara. Ira nosabara nompopea uda anu mompakatuvu tuda-tudara. 5:8 Komiu muni kana mosabara bo maroo rara, apa naparamo eo kakava nTupu. 5:9 Nee mongalu bo mosipakasala, ala komiu ledo rahuku nu ELOHIM. Toramo! Domo masae makavamo Ia mombatangara manusia. 5:10 Sampesuvu-sampesuvu, oseakamo jonjo *nabi-nabi nggaulu anu nompasimbayu tesa nu ELOHIM. Ira batena nosabara bo naroo rarara tempo nombarasai kasusa bo kapari. 5:11 Iramo niuli ntona nasana sabana karoo rarara tempo nirasaira susa bo pari. Nisanimiumo tesa posabara Nabi Ayub nggaulu. Ia naroo rarana riara kasusa bo kapari, bo kaupuna Tupu nompakabelo mpanjili katuvuna. Apa Tupu nabelo raraNa bo naasi mpuu mataNa nanggita kita! 5:12 Sampesuvu-sampesuvu, paraluu mpuu rapariaramiu hitu: nee mompakaroso tesa ante *sumpa. Nee mosumpa manggasangai langi bara tana bara nuapa-nuapa ntanina. Ane patujumiu manguli iyo, naganamo raulimiu "iyo". Ane patujumiu manguli ledo, naganamo raulimiu "ledo". Nee mosumpa ala komiu ledo rahuku nu ELOHIM. 5:13 Ane maria komiu nambela kasusa, ia kana mosambaya. Ane maria tona nadamba, ia kana modade mantoiya Tupu. 5:14 Ane maria tona nadua, ia kana mompokio topanggeni agama mosambaya ka ia. Ira kana mombagese tona nadua haitu ante lana bo mekakai nte Tupu. 5:15 Ane ira mosambaya bo mpuu-mpuu momparasaya, Tupu mompakabelo dua ntona haitu. Bo ane maria dosa nipoviana, Tupu mombaampungi ia. 5:16 Haitumo sabana komiu kana mangaku salamiu, bo mosiposambayaka, ala duamiu rapakabelo. Posambaya ntona nanoa nabisa mpuu. 5:17 Toramo Nabi *Elia nggaulu. Ia manusia biasa, nasimbayu mpo kita. Ia nosambaya ante mpuu-mpuu rarana ala ledo mauda. Bo mpuu-mpuu ledo nauda talu-mpae santanga kasaena. 5:18 Naupu sia, nosambaya vai ia pade nakava uda lako ri langi bo tuda-tuda ntona naria vaimo aselena. 5:19 Sampesuvu-sampesuvuku. Ane maria roamiu nasalandala lako ri pepatuduki nakana, bo maria roana manggeni ia manjili ri dala nakana, haitumo pokainggu nabelo. 5:20 Tona nompakeni roana nadosa haitu manjili lako ri dalana nasala, ia mompakasalama roana haitu lako ri pehuku nu ELOHIM sampe ri kasae-saena, bo dosana nadea raampungi. Tabe lako nte yaku, Yakobus

1 Petrus 1

1:1-2 Sampesuvu-sampesuvu anu nipelisi majadi todea nu ELOHIM bo nonturo mpo topesovo nasimpotare ri umba-umba ri propinsi Pontus, Galatia, Kapadokia, *Asia bo Bitinia: Sura hitu lako nte yaku i Petrus, *suro i Yesus Kristus. Kuperapi ELOHIM mpuu-mpuu mabelo nte komiu bo mompakatinonto raramiu. Komiu nipelisi nTuamata ELOHIM majadi todeaNa nangoseaka niaNa mboto lako ri lamba pamulana. Bo Nosa Gasa nompakajadi komiu todea nagasa, nipatani ka ELOHIM, ala komiu matundu nte i Yesus Kristus bo dosamiu raampungiNa sabana raaNa natiti ri *kayu salib. 1:3 Masipato kita mombatoiya ELOHIM, Tuama nTuputa Yesus Kristus! Nambaso mpuu asi mataNa ka kita, sampe nidekeiNa katuvu nabaru ka kita. Bo katuvu nabaru haitu nitarimata sabana i Yesus Kristus nipakatuvu mpanjili lako ri kamateNa. Haitumo sabana panjarumakata naroso. 1:4 Kita nanjarumaka manggava belo nipakasadia nu ELOHIM ka pura-pura todeaNa. Belo haitu ledo magero, ledo mapopo, ledo mabali, bo nijagaiNa ri suruga ka kita. 1:5 Sampesuvu-sampesuvu, komiu masipato mantarima belo haitu, sabana komiu nomparasaya i Yesus. Bo komiu batena nijagai nu ELOHIM ante kuasaNa ala komiu mamala mombarasai belo anu nasadiamo radekeiNa ka komiu ri kaupu nu dunia. 1:6 Komiu kana madamba-damba sabana belo nisarumakamiu haitu. Komiu kana madamba naupa sii-sii tempo komiu da natuvu ri dunia komiu nombarasai kasusa bo nambela mpengaya-ngaya pesori. 1:7 Patuju nu pesori-pesori haitu ala rasani kaliangu pomparasayamiu. Bulava nigonu ante apu ala rasani bara maria galona bara ledo. Pomparasayamiu noalipa pade bulava anu namala magero. Jadi pomparasayamiu kana rapesori muni ante mpengaya pesori. Bo ane pomparasayamiu mpuu-mpuu maliangu, komiu ratoiya bo rabila bo rapakaoge tempo i Yesus Kristus makava mpanjili ri dunia. 1:8 Nau ledo nikitamiu Ia bara ipia, komiu nompotove Ia. Bo nau ledo nikitamiu Ia sii-sii, tapi komiu batena nomparasaya Ia. Bo kadamba raramiu naoge mpuu sampe ledo rapakule mombasovadakana. 1:9 Nadamba mpuumo raramiu sabana nitarimamiumo asele pomparasayamiu, haitumo komiu nipakasalama lako ri pehuku sampe ri kasae-saena. 1:10-11 *Nabi-nabi nu ELOHIM nggaulu nangelo pakabelo-belo ala rasanira berimba ELOHIM mompakasalama manusia. Nibotora belo nidekei nu ELOHIM ka komiu, anu nirasaimiu sii-sii. Nosa Gasa i Kristus riara ntaira nompopaisani ka ira kasusa bo kapari anu mambela ka i Kristus, bo nipopaisaniNa muni kuasa bo kaoge rakava i Kristus maliu kasusa bo kapari haitu. Tapi dopa nisani nu nabi-nabi berimba kadupa nu tesa-tesa nibotora. Haitumo sampe niparesara pakabelo-belo ala rasanira tempona bo berimba kadupana pura-pura anu nibotora haitu. 1:12 Bo ELOHIM nompakalanto ka ira anu nibotora haitu ledo nosinggambela ante ira mboto tapi nosinggambela ante komiu anu natuvu sii-sii. Kajadia-kajadia nibotora haitu, nipatolele ntopanggeni Kareba Belo ka komiu sii-sii. Nikenira kareba haitu ante petulungi Nosa Gasa nu ELOHIM, anu nipopanau lako ri suruga. Kakanana *malaeka-malaeka nTupu mboto nadota mangisani batuana kajadia-kajadia pangane anu nipatolele ka komiu. 1:13 Sampesuvu-sampesuvu, naria mamimo panjarumakata naroso. Sabana haitu, komiu kana mompakanoto raramiu bo mainga, bo maroo manjarumaka belo radekei ka komiu tempo i Yesus Kristus makava mpanjili. 1:14 Komiu kana matuvu mpo ana-ana nu ELOHIM anu natundu nte Ia. Nee mangoseaka dota raramiu nadaa anu nombakuasai komiu tempo komiu da natuvu ri kalandana. 1:15 Tapi komiu kana magasa ri mpengaya-ngaya anu nipoviamiu, sabana ELOHIM muni nagasa bo Iamo nompokio komiu majadi todeaNa. 1:16 Apa naria tesa nu ELOHIM riara Buku Gasa nanguli, "Komiu kana mokainggu magasa, sabana Yaku nagasa." *1:16 Imamat 11:44-45; 19:2* 1:17 Sampesuvu-sampesuvu, komiu nanggasangai ELOHIM Tuamamiu tempo komiu nosambaya. Jadi komiu kana matuvu mekou nte Ia ane komiu da nonturo mpo topesovo ri dunia hitu. Apa Iamo mombatangara pura-pura tona nangoseaka pokainggura mboto bo Ia ledo nompelenje. 1:18 Pekoumo nte ELOHIM sabana nisanimiu mbotomo sompo nibayariNa mombakabasaka komiu lako ri katuvumiu nggaulu. Katuvumiu ledo ria gunana haitu, nipasialamiu lako nte ntotua nggaulu. Tapi ELOHIM nombakabasaka komiu lako ri katuvumiu nokolu haitu. Sompo ledo nibayariNa ante mbara-mbara anu ledo nainti evamo bulava atau salaka 1:19 tapi nibayariNa ante anu nelabi noali, haitumo raa i Kristus. I Kristus nireke mpo *ana bimba nadoli bo ledo nasala nisambale manjambei komiu. 1:20 Dopame dunia nipajadi, Ia nipakatantu nu ELOHIM mami majadi topantolo dosa manusia. Bo ri tempo sii-sii napara kaupu nu dunia Ia nakava ri dunia hitu mompakasalama komiu. 1:21 Iamo sampe komiu nomparasaya ELOHIM. ELOHIM nompakatuvu mpanjili Ia lako ri kamateNa bo nombadekei kuasa bo kaoge nipokumaaka ka Ia. Jadi haitumo sampe komiu nomparasaya bo nanjarumaka ELOHIM. 1:22 Sampesuvu-sampesuvu, katuvumiu nipakagasamiu sabana komiu nangoseaka pepatuduki nakana. Haitumo sampe komiu namala nompotove sampesuvumiu sampomparasaya ante rara naliangu. Sabana haitu, posipotovemo ante rara mpuu-mpuu. 1:23 Apa komiu nipajadi nu ELOHIM manusia nabaru, bo katuvumiu nabaru haitu ledo nopuna lako ri manusia anu mamate. Katuvumiu nabaru nopuna lako nte ELOHIM anu ledo mamate. Komiu nanggava katuvu nabaru haitu sabana komiu nomparasaya Tesa nu ELOHIM anu natuvu bo naroo sampe ri kasaesaena. 1:24 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Katuvu manusia pura-pura nasimbayu mpo kavoko, bo pura-pura kuasa bo kagayana mpo sese nggavoko. Kavoko haitu nalele bo sesena naronto. 1:25 Tapi Tesa nu ELOHIM bate-batena sampe ri kasae-saena." (1:24-25 Yesaya 40:6-8)*Tesa nu ELOHIM haitumo Kareba Belo anu nipatolele ka komiu.

1 Petrus 2

2:1 Sampesuvu-sampesuvu, nikavamiumo katuvu nabaru. Sabana haitu, tumo mokainggu nadaa. Nee modava. Nee aga mabelo ri sumba, nee masiriati bo nee mompakadaa tona ntanina. 2:2 Ngana kodi dako nesuvu naino rarana nantomi uve njusu ntinana. Ivesia muni komiu kana maino rara mangepe Tesa nu ELOHIM anu najadi kandea nagasa ka nyawamiu. Ivesiamo posisanimiu nte ELOHIM mantambai maroso, sampe ratarimamiu pura-pura belo nipakasadiaNa ka tona nipakasalamaNa. 2:3 Komiu kana maino ka Tesa nu ELOHIM, apa nirasaimiu mamimo kabelo rara i Pue. 2:4 Jadi pekoumo nte i Yesus! *2:4 Jadi pekoumo nte i Yesus! Basa Yunani: Manggaparai Ia!* Ia nirapaka vatu natuvu anu nipoara nu manusia sabana nisarumakara ledo ria gunana. Tapi ELOHIM nompelisi vatu haitu sabana haitu vatu tobelona ri panggitaNa. 2:5 Komiu muni nasimbayu mpo vatu-vatu natuvu, jadi dekei ELOHIM mompake komiu majadi banua petupu ka Ia. Bo riara banua petupu haitu komiu majadi mpo *topanggeni pesomba, anu natuvu nipatani ka ELOHIM. Bo komiu namala metupu nte Ia ante pekeniaka Nosa Gasa. Petupumiu haitu najadi pesomba anu rapokonoa rara nu ELOHIM sabana anu nipovia i Yesus Kristus. 2:6 Apa riara Buku Gasa naria tesa nu ELOHIM ivei: "Epemo! Yaku nompelisi sangu vatu noali mpuu bo vatu haitu nituuKu ri ngata *Sion majadi vatu pandasi nelabi karosona. Isema-sema manjarumaka vatu haitu, ledo ntoto manjoso rara." (2:6 Yesaya 28:16) 2:7 I Kristus, anu nirapaka vatu haitu, noali mpuu ka komiu topomparasaya. Tapi ane tona ledo nomparasaya, ia nasimbayu mpo anu nitulisi riara Buku Gasa ivei: "Vatu nipoara ntopovia banua, vatu haitumo anu nopokopa ka banua haitu." (2:7 Mazmur 118:22) 2:8 Bo naria tesa ntanina ri Buku Gasa ivei: "Vatu haitu nompakatepasunu tona. Vatu haitu nompakadungga ira." (2:8 Yesaya 8:14-15)*Ira natepasunu sabana ira ledo nadota nangoseaka Tesa nu ELOHIM, bo haitumo bagiara nipakatantu nu ELOHIM ka ira. 2:9 Tapi sampesuvusampesuvu, komiu ledo mpo ira haitu. Komiumo todea nipelisi nu ELOHIM. Komiumo nipelisi majadi mpo topanggeni pesomba anu mantulungi magau. Komiumo todeaNa nipatani ka Ia, komiumo najadi bagiaNa. Komiu nipelisi nu ELOHIM mompatolele panggaviaNa anu nipokumaaka ka tona ntanina. Iamo nompokio komiu mesuvu lako ri kalandana ala matuvu riara karemeNa anu nabelo mpuu. 2:10 Bara ipia komiu ledo todeaNa, tapi sii-sii komiu najadi todeaNamo. Bara ipia komiu ledo nipoasi mataNa, tapi sii-sii nirasaimiumo asi nu mataNa! 2:11 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, katuvuta ri dunia hitu nasimbayu mpo topesovo bo torata anu nonturo aga sampalai. Jadi yaku mpuu-mpuu nerapi nte komiu, nee raoseakamiu dota rara nadaa anu batena nangeva nyawamiu nangoseaka dota nu ELOHIM . 2:12 Komiu kana matuvu ante pokainggu nabelo mpuu ri tatanga ntona ledo nosisani nte ELOHIM. Ane mabelo pokainggumiu, nau rasalaira komiu bo raulira komiu novia anu nadaa, tapi kaupuna kana rapangakura nabelo pokainggumiu, bo ratoiyara ELOHIM tempo Ia makava. 2:13 Pekoumo nte pura-pura topoparenta nipakatantu nu manusia, sabana haitumo nipodota i Pue. Pekoumo nte magau mbaso apa ia nalangapa nturona. 2:14 Bo pekoumo nte gubernur-gubernur sabana iramo nipopale nu magau mbaso mombahuku tona nadaa bo mombatoiya tona nabelo pokaingguna. 2:15 ELOHIM nompokono komiu mokainggu nabelo ala tona nadoyo anu ledo nisanina nuapa-nuapa domo mabia manjalai komiu, apa malantomo pesalaira haitu ledo nakana. 2:16 Komiu kana matuvu mpo tona nikabasaka lako ri pehuku nu dosa. Tapi nee sampe haitu majadi loga ka komiu movia anu nadaa! Komiu kana matuvu mpo batua nu ELOHIM anu natundu nte Ia. 2:17 Bilamo pura-pura tona. Potovemo sampesuvumiu sampomparasaya. Pekoumo nte ELOHIM bo bilamo magau! 2:18 Komiu anu najadi potudua kana mekou nte tuamiu bo mpuu-mpuu mombabila ia, nau ia tona nanondo bo nalusu rara, nau ia tona nasoa. 2:19 Ane komiu rapandasa nau komiu ledo nasala, bo komiu mosabara riara kasusa haitu sabana nitoramiu dota nu ELOHIM, komiu ratoiya nu ELOHIM. 2:20 Ane komiu raboba sabana komiu nasala, bo ane komiu mosabara riara kasusa haitu, ledo masipato komiu ratoiya nu ELOHIM! Tapi ane komiu rapandasa sabana pokainggumiu nabelo, bo ane komiu mosabara riara kasusa haitu, komiu mpuu-mpuu ratoiya nu ELOHIM. 2:21 ELOHIM nompokio komiu mosabara riara kasusa, nau komiu ledo nasala. Apa i Kristus nombarasai kasusa ala manggeni belo ka komiu, bo nidekeiNa jonjo ka komiu ala komiu mompasiala pokaingguNa. 2:22 Ia ledo sanggania novia dosa, ledo sanggania Ia nodava. 2:23 Tempo Ia nisalai ntona, ledo nibalasiNa. Tempo Ia nipandasa, Ia ledo nesava. Tapi Ia aga nanjarumaka ELOHIM, Topotangara nanoa anu manjaliku Ia. 2:24 I Yesus mbotomo nanjimbuaka dosa-dosata tempo Ia nipaku ri *kayu salib, ala kita rakabasaka lako ri kuasa nu dosa bo matuvu mangoseaka dota nu ELOHIM. Bo kita nipakabelomo lako ri baka-baka i Kristus. 2:25 Tempo bara ipia, komiu mpo bimba-bimba nasalandalamo. Tapi sii-sii komiu nipopanjilimo nte Topoevu anu nombajagai katuvumiu.

1 Petrus 3

3:1 Ivesia muni komiu totua-totua mombine kana mekou nte bereimiu langgai. Apa ane bereimiu ledo nomparasaya tesa nu ELOHIM, pekoumiu haitu mamala mompakeni ia momparasaya. Ledo paraluu raulimiu nuapa-nuapa ka ia, 3:2 sabana ane rakitana komiu nekou nte ELOHIM bo nokainggu nagasa, ia muni madota momparasaya. 3:3 Nee sampe kagayamiu aga ri savalikuna, evamo nompegaya buluamiu bara nompake ramba-ramba bulava bara pakea nasuli-suli. 3:4 Tapi kagayamiu kana mopuna lako riara ntaimiu, haitumo lako ri inggumiu nalusu bo natinonto. Haitumo kagayana anu ledo ntoto malipo bo noali mpuu ri panggita nu ELOHIM. 3:5 Mombine-mombine nagasa anu nanjarumaka ELOHIM tempo nggaulu, nekou nte bereira langgai. Ivesiamo nipakagayara karora. 3:6 Jonjona, i Sara nanturusi anu niuli i Abraham ka ia bo nanggasangai i Abraham "i tua". Bo komiu masimbayu nte i Sara ane komiu batena mokainggu mabelo bo ledo maeka ka nuapa-nuapa. 3:7 Ivesia muni komiu totua-totua langgai. Komiu kana matuvu mosanggani-nggani ante bereimiu ante pokainggu nanoto. Toramo, mombine ledo nasimbayu karosona ante langgai. Bilamo ira sabana ira muni nidekeika nu ELOHIM katuvua nabelo sampe ri kasae-saena nasimbayu mpo komiu langgai. Bilamo ira ala ledo maria nuapa-nuapa mombalava posambayamiu. 3:8 Jadi sampesuvusampesuvu, kupapolamo tesaku. Komiu pura-pura kana mosangu pekiri bo mosangu rara. Posimpotovemo mpo tona nosampesuvu. Komiu kana mosipoasi mata bo nee malanga rara. 3:9 Ane maria tona movia anu nadaa nte komiu, nee rabalasi ira ante anu nadaa. Ane rasalai ntona komiu, nee rapesava. Agina komiu merapi ELOHIM mombadekei belo ka ira. Apa komiu nipokio nu ELOHIM manggeni belo ka tona ntanina, ala komiu manggava belo lako nte Ia. 3:10 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Isema-sema madota matuvu madamba bo mombarasai katuvua mabelo, ia kana mombajagai dilana ala nee motesa anu nadaa bo nee modava. 3:11 Ia kana mombakabasaka pokaingguna nadaa bo movia anu nabelo. Ia kana mangelo posinggabelo bo mompasimbuku matuvu mosinggabelo ante tona ntanina. 3:12 Apa Tupu batena nompariara tona nanoa anu nangoseaka dotaNa, bo Tupu nasaro nangepe posambayara. Tapi nievaNa tona nokainggu nadaa." (3:12 Mazmur 34:13-17) 3:13 Ane komiu masaro mokainggu nabelo, isema movia anu nadaa ka komiu? 3:14 Tapi nau komiu mombarasai kasusa sabana pokainggumiu nabelo, mauntu mpuumo komiu! Nee maeka ka tona, bo nee makini raramiu. 3:15 Tapi bilamo i Kristus riara ntaimiu bo pakaoge Ia sabana Ia Tupumiu nagasa. Bo ane rapekutana ntona komiu, nuapa sabana komiu nanjarumaka i Pue, komiu kana masadia mesana ka ira. Bo pesanamiu haitu kana rapovia ante ede rara bo ante tesa-tesa nalusu. 3:16 Bo komiu kana matuvu ante rara ntai nagasa, mbelaka maria tona manjalai pokainggu nabelo nipoviamiu sabana pangoseakamiu i Kristus, ira kana maeya mboto. 3:17 Aginapa kita mombarasai kasusa sabana pokaingguta nabelo, ane ivesia mami dota nu ELOHIM, pade mombarasai kasusa sabana pokaingguta nadaa. 3:18 Apa i Kristus muni nombarasai kasusa nau ledo novia anu nadaa. Ia aga sanggani namate nombasompo dosa manusia nagana sampe ri kasae-saena. Ia ledo nasala, tapi Ia namate nanjambei kita anu nasala, ala mompoposinggabelo kita ante ELOHIM. Ia nipatesi tapi nipakatuvu mpanjili ante kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM. 3:19 Pade Ia nikeniaka nu Nosa Gasa hau nompatolele Tesa lako nte ELOHIM *3:18c-19 Ia nipatesi tapi nipakatuvu mpanjili ante kuasa Nosa Gasa nu ELOHIM. 19 Pade Ia nikeniaka nu Nosa Gasa hau nompatolele Tesa lako nte ELOHIM ATAU: KaroNa nipatesi tapi nyawaNa nipakatuvu 19 bo nyawaNa hau nompatolele Tesa lako nte ELOHIM.* ka nyawa-nyawa ntomate anu nitarunggu ri *ponturo ntomate, 3:20 haitumo nyawa ntona anu ledo natundu nte ELOHIM *3:19b-20 hau nompatolele Tesa nu ELOHIM ka nyawa-nyawa ntomate anu nitarunggu ri *ponturo ntomate 20 haitumo nyawa ntona anu ledo natundu nte ELOHIM ATAU: hau nompatolele Tesa nu ELOHIM ka malaeka-malaeka nitarunggu, 20 haitumo malaeka anu ledo natundu nte ELOHIM.* tempo Nabi *Nuh nggaulu. Tempo Nabi Nuh da novia kapala, naoge mpuu posabara nu ELOHIM mompopea ira majea lako ri dosa-dosara. Tapi tempo uve nanggabuntu nompakalodo isi dunia, aga uvalu tona nesavi kapala haitu. Bo kapala haitu noliu ri uve oge sampe ira uvalu nipakasalama. 3:21 Uve oge haitu nirapaka ada pediu anu nompakasalama kita sii-sii. Ada pediu haitu ledo ada pompegasa tapa lako ri karota, tapi tandana kita topangoseaka i Yesus. Ada haitu nireke pojanjita nte ELOHIM ala kita mangoseaka Ia sabana niampungiNa dosata. *3:21b ada haitu nireke pojanjita nte ELOHIM ala kita mangoseaka Ia sabana niampungiNa dosata. ATAU: ada haitu nireke pomperapita nte ELOHIM ala raampungiNa dosata.* Bo niampungiNa mpuu dosata sabana i Yesus natuvu mpanjili lako ri kamateNa. 3:22 Bo i Yesus neore hau ri suruga bo sii-sii nonturo ri ponturo nibila ri panggana nu ELOHIM bo nomparenta nosanggani-nggani nte Ia. Bo pura-pura *malaeka bo topoparenta bo tonakuasa ri laerava natundu nte Ia.

1 Petrus 4

4:1 Kristus mboto nombarasai kasusa bo kapari tempo Ia natuvu ri dunia hitu. Jadi haitumo sabana komiu muni kana mompakaroo raramiu ala masadia mombarasai kasusa bo kapari nasimbayu mpo Ia. Apa isema-sema nombarasai kasusa bo kapari ri karona mboto domo nadota novia dosa. *4:1 domo nadota novia dosa. Tafsiran ntanina: domo ria posidaina nte dosa.* 4:2 Jadi da natuvu riara dunia hitu, komiu kana matuvu mangoseaka dota nu ELOHIM, nee mangoseaka dota rara manusia anu nadaa. 4:3 Apa naganamo logamiu bara ipia nangoseaka pokainggupokainggu ntona ledo nosisani nte ELOHIM. Bara ipia komiu aga natuvu nangoseaka dota raramiu nadaa ante pokainggu naruto, komiu nabiasa nalangu-langu, komiu nasiromu nangande mpebasa bo nanginu, bo komiu nompakande tupu-tupu ntanina, pokainggu anu nepakarunggu. 4:4 Tapi sii-sii nahera roa-roamiu sabana komiu domo nangoseaka ira nompebasa nokainggu nadaa ante ledo ria rekena, bo haitumo sabana nisalaira komiu. 4:5 Tapi makava tempona, ira kana mompangaku poviara nadaa haitu ri ngayo nu ELOHIM. Bo ELOHIM nasadiamo mombatangara pura-pura tona, nau tona da natuvu bo muni tona namatemo. 4:6 Haitumo sampe Kareba Belo nipatolele muni ka tona namatemo. Ira namatemo sabana pehuku nu ELOHIM, nasimbayu nte pura-pura manusia ntanina. Tapi Kareba Belo nipatolele ka ira ala nyawara mamala matuvu mabelo mangoseaka dota nu ELOHIM. 4:7 Naparamo kaupu nu dunia. Jadi komiu kana mainga bo mompakanoto raramiu ala komiu mamala mosambaya. 4:8 Tapi anu nelabi nopoko, komiu kana mpuu-mpuu mosimpotove. Apa ane kita mompotove roata, kita masadia muni mombaampungi tona ntanina. 4:9 Komiu kana majole mantarima torata riara banuamiu bo nemo mongau-ngau. 4:10 Kita simbo nidekeika pompakule ledo nasimbayu lako nte ELOHIM, bo kita kana mompake pakabelo pompakule nipatava ka kita mombatulungi tona ntanina. 4:11 Jonjona, isema-sema nidekeika pompakule mompasimbayu Tesa nu ELOHIM kana motesa mpo tona niposumba nu ELOHIM mboto. Isema-sema nidekeika pompakule mantulungi tona ntanina, kana mantulungi ante karoso nidekei nu ELOHIM ka ia. Pakemo pompakulepompakule haitu ala nau damo nuapa majadi, ELOHIM ratoiya bo rabila sabana anu nipovia i Yesus Kristus ri katuvumiu. ELOHIMmo nakuasa bo masipato ratoiya bo rabila sampe ri kasae-saena. *Amin! 4:12 Sampesuvusampesuvu nipotoveku, nee mahera komiu nombarasai susa bo pari nantamo mpuu, mpo kapane nu apu. Haitu najadi mompakaliangu pomparasayamiu. Nee mahera bo nee rapekirimiu kasusa nirasaimiu haitu ledo ria kasimbayuna. 4:13 Kakanana komiu kana madamba, sabana komiu nombarasai kasusa bo kapari nasimbayu mpo anu nirasai i Kristus mboto. Apa ane komiu nombarasi susa bo pari mpo nirasai i Kristus, mambaso mpuu kadamba nu raramiu tempo Ia makava mpanjili. Tempo haitu, kaoge i Kristus anu nipokumaaka rapopakita ka pura-pura manusia. 4:14 Ane komiu rasalai ntona sabana komiu nangoseaka i Kristus, kana masana mpuumo komiu. Apa ane komiu rasalai sabana pomparasayamiu, batuana Nosa Gasa nu ELOHIM anu nakuasa, naria mpuu riara nggatuvumiu. 4:15 Nee sampe maria komiu mombarasai kasusa sabana nepatesi bara nangangga bara novia anu nadaa atau nombagalo urusa ntona ntanina. 4:16 Tapi ane komiu mombarasai kasusa sabana komiu topomparasaya, nee maeya matamiu. Ulimo tarima kasi ka ELOHIM, apa komiu mpuu-mpuu topangoseaka i Kristus. 4:17 Nakavamo tempona ELOHIM mombatangara pura-pura manusia. Bo kita todeaNa mboto mokolu ratangaraNa. Ane kita todeaNa mokolu ratangaraNa natantu mantamo mpuumo pehukuNa ka tona ledo nadota nomparasaya Kareba Belo lako nte Ia! 4:18 Riara Buku Gasa nitulisi ivei: "Iyapa tona nanoa nakaja rapakasalama, Nemopa tona nadosa anu ledo natundu nte ELOHIM!" (4:18 Amsal 11:31)* 4:19 Jadi sampesuvu-sampesuvu, ane dota nu ELOHIM komiu kana mombarasai kasusa bo kapari, nee menonto movia nabelo. Sarumakamo ELOHIM manjaliku komiu. Apa Iamo nompajadi komiu, bo Ia namala raparasaya mompakadupa pojanjiNa ka komiu.

1 Petrus 5

5:1 Naria muni anu kuuli ka komiu pakeni ntodea topomparasaya! Yaku nabia notulisi ka komiu sabana yaku muni pakeni ntopomparasaya, bo yaku mboto nanggita kasusa bo kapari nirasai i Kristus bara ipia. Bo ane i Kristus makava mpanjili bo mompopakita kuasaNa bo kaogeNa ka pura-pura manusia, yaku muni manggava bagia ri kuasaNa bo kaogeNa haitu. Jadi yaku mpuu-mpuu nerapi nte komiu 5:2 ala komiu mompiara todea nu ELOHIM anu niparasayaka komiu, nasimbayu mpo topoevu nompiara bimba-bimbana. Piaramo ira ante damba rara, nangoseaka dota nu ELOHIM, nemo mpo tona nipasuu. Bo nee aga mangelo untu ka karomiu mboto, tapi tuimo pokarajaa haitu sabana komiu mpuu-mpuu madota mantulungi todea topomparasaya. 5:3 Bo nee damo dota-dota mompatundu topomparasaya anu niparasayaka komiu, tapi nabelopa komiu majadi jonjo anu masipato rapasialara. 5:4 Bo tempo i Kristus, Topoevu Nopoko, makava mpanjili ri dunia, radekeiNa ka komiu tambo, haitumo bagia ri kuasaNa bo kaogeNa anu ledo maupu-upu. *5:4 basa Yunani: radekeiNa ka komiu *songgo magau ( mahkota ) bo penggilana ledo mabali-bali* 5:5 Ivesia muni komiu da namuda. Komiu kana mekou nte totua. Bo komiu topomparasaya pura-pura kana mompakaede raramiu bo mositulungi. Apa nitulisi riara Buku Gasa: "ELOHIM nangeva tona nalanga rarana, tapi nipoasiNa tona naede rarana." (5:5 Amsal 3:34) 5:6 Jadi sampesuvu-sampesuvu, pakaedemo raramiu, bo pekoumo nte ELOHIM naroso ala rabilaNa komiu ri tempo nipakatantuNa. 5:7 Dekeimo pura-pura kakini raramiu ka Ia apa Ia bate-batena nompariara komiu. 5:8 Komiu kana mainga bo manoto rara, sabana balimiu, Magau nu Seta hau tumai nasimbayu mpo *singa nongao-ngao nompengavu tona rasakana. 5:9 Tapi nee raepe ia! Aginamo komiu batena momparasaya bo mangoseaka ELOHIM apa nisanimiu mbotomo topomparasaya ri umba-umba ri dunia nombarasai susa bo pari nasimbayu mpo komiu muni. 5:10 Komiu kana mombarasai susa, tapi ledo masae. Maliu haitu ELOHIM mboto mompakagana nuapa-nuapa nakura nte komiu. Ia mompakaroo raramiu sampe ledo maria tona ntanina mamala mompopolengga atau mompopoura pomparasayamiu. ELOHIM mpuu-mpuu mompakaroso komiu apa nabelo mpuu raraNa bo Iamo nompokio komiu manggava bagia ri kuasaNa bo kaogeNa sampe ri kasae-saena sabana komiu nosangu rara ante i Kristus. 5:11 Iamo nakuasa sampe ri kasae-saena. *Amin! 5:12 Yaku notulisi sura nambuku hitu ante petulungi i Silas *5:12 i Silas biasa muni niuli Silvanus* , sampesuvuta sampomparasaya. Nisaniku ia namala raparasaya. Patujuku notulisi sura hitu ala mompakaroso raramiu bo mompakalanto ka komiu ELOHIM mpuu-mpuu nompotove bo nombatulungi kita evamo nitesaku pangane. Jadi komiu kana batena manjarumaka pepotoveNa haitu. 5:13 Tabe lako nte sampesuvumiu sampomparasaya anu naria ri sii ri ngata *Babilon *5:13 ngata Babilon: nantuntuni panggava ntona anu nangisani Buku Gasa, ngata Babilon haitu ngata Roma.* . Ira muni nipelisi nu ELOHIM nasimbayu mpo komiu. Bo tabe muni lako nte anaku i Markus. 5:14 Posipakabotemo tabe ante tove, mpo tona nosampesuvu sampomparasaya. Kuperapi ELOHIM mombadekei katinonto ka komiu pura-pura anu nosangu rara ante i Kristus. Tabe lako nte yaku, Petrus

2 Petrus 1

1:1 Sampesuvu-sampesuvuku anu mpuu-mpuu nomparasaya i Yesus Kristus, nasimbayu mpo kami. Iamo ELOHIM bo *Topompakasalama kita, anu nompopompakule pura-pura kita nomparasaya sabana Ia nanoa bo ledo nompelenje. Sura hitu lako nte yaku, i Simon Petrus. Yaku batua bo suro i Yesus Kristus. 1:2 Kuperapi ELOHIM bate-batena mombadekei katinonto bo belo ka komiu, sabana komiu nosisani belo ante Ia bo ante Tuputa Yesus. 1:3 ELOHIM nompake barakaNa mboto mombadekei pura-pura niparaluuta ala rapakuleta matuvu mangoseaka dotaNa. Nitarimata pura-pura haitu sabana kita nosisani ante ELOHIM, anu nompokio kita mombarasai kaogeNa bo kabeloNa. *1:3 mombarasai kaogeNa bo kabeloNa. Tafsiran ntanina: lako ri kaogeNa bo kabeloNa.* 1:4 Ivesia muni ELOHIM nombadekei ka kita pedekei-pedekei nijanjiNa, anu nabelo mpuu bo nelabi noguna. Ane rapaketa pedekei-pedekei haitu, domo raoseakata dota rarata nadaa ri dunia hitu anu nompakagero katuvu manusia, bo rapakuleta mompasiala inggu nu ELOHIM mboto. 1:5 ELOHIM nabelo mpuu nte komiu, jadi haitumo sabana komiu kana mpuu-mpuu mompasimbuku ala pomparasayamiu mosinggeni nte pokainggu nabelo. Bo kana rasanimiu dota nu ELOHIM. 1:6 Komiu kana mombakuasai karomiu mboto bo mosabara nau bara nuapa majadi. Komiu kana batena matuvu mangoseaka dota nu ELOHIM, 1:7 bo mosimpotove nte sampesuvumiu sampomparasaya. Bo komiu kana mompotove pura-pura tona. 1:8 Ane komiu noinggu ivehaitu bo mantambaipa, posisanimiu ante Tuputa Yesus Kristus mpuu-mpuu maria gunana, bo maria asele mabelo riara nggatuvumiu. 1:9 Tapi tona ledo noinggu ivehaitu, pekirina nasimbayu mpo tona naburo matana, nalingamo rarana dosana nipegasa bara ipia. 1:10 Jadi sampesuvu-sampesuvu, pasimbuku mpuumo mokainggu mabelo ala malanto komiu mpuu-mpuu nipelisi nu ELOHIM bo nipokioNa majadi todeaNa. Ane inggu-inggu pangane ratambaika pomparasayamiu, natantu ledo ntoto moura pomparasayamiu, *1:10 ledo moura pomparasayamiu ATAU: ledo manavu riara dosa.* 1:11 bo ELOHIM mboto mantarima komiu ante mabelo riara Poparenta anu naroo sampe ri kasae-saena, haitumo Poparenta nTuputa Yesus Kristus, Topompakasalama kita. 1:12 Jadi sampesuvu-sampesuvu, nisanimiumo pura-pura anu nitesaku pangane, bo komiu naroo nangoseaka pepatuduki nakana anu nitarimamiu. Tapi naupa ivesia, yaku bate-batena mompopatora ka komiu pura-pura anu nitesaku haitu. 1:13 Nipekiriku ane yaku da natuvu *1:13 yaku da natuvu. Naskah basa Yunani: yaku da naria riara tenda hitu.* , masipato kupakaroso raramiu ante pepatoraku hitu. 1:14 Apa nisanikumo domo masae yaku mamate *1:14 yaku mamate. Naskah basa Yunani: yaku mombalelaka tendaku.* , nangoseaka anu niuli nTuputa Yesus Kristus ka yaku. 1:15 Jadi kupasimbuku ala nau mamatemo yaku, komiu bate-batena mantora pura-pura tesa haitu. 1:16 Kami nompatuduki ka komiu kuasa nTuputa Yesus Kristus bo kakavaNa mpanjili ri dunia hitu. Pepatuduki kami haitu ledo nangoseaka patesapatesa nipovia nu manusia. Tapi kami mboto nanggita kaogeNa anu nipokumaaka. 1:17 Apa kami mboto naria nosanggani-nggani nte Ia ri bavo nu bulu bara ipia tempo Ia nibila bo nipakareme nTuamata ELOHIM. Bo suara nu ELOHIM anu Neliu KaogeNa nanguli ivei: "Hitumo AnaKu nipotoveKu, Iamo nompakadamba raraKu." *1:17 Matius 17:5* 1:18 Kami mboto nangepe suara lako ri suruga tempona kami nosangganinggani ante i Yesus ri bavo nu bulu nagasa. *1:18 bulu nagasa: haitumo ri bulu tempo Nabi Musa bo Nabi Elia neonga nte i Yesus. Peinta Matius 17:1-5; Markus 9:2-7; Lukas 9:28-35.* 1:19 Naupu nikita kami anu najadi ri bulu haitu, nalanto mpuumo ka kami tesa nipasimbayu nu *nabi-nabi nu ELOHIM nggaulu mpuu-mpuu nakana. Nabelo mpuu ane rapariaramiu tesa nu nabi-nabi haitu, sabana tesara nasimbayu mpo poindo nombavanta kalandana. Pariaramo tesara haitu sampe i Yesus makava mpanjili ri dunia mombavanta komiu ante remeNa, nasimbayu mpo eo bo betue pompaeo nebonda nombavanta dunia. 1:20 Tesa nopoko kana ratoramiu haitumo: tesa-tesa niuli nu nabi-nabi riara Buku Gasa, ledo mamala rabatuasi aga nangoseaka panggava mboto. *1:20 ledo namala rabatuasi aga nangoseaka panggava mboto ATAU: ledo aga panggava nu nabi mboto.* 1:21 Apa nabi-nabi nombaboto tesa ledo nangoseaka dota nu manusia. Tapi Nosa Gasa nu ELOHIM nombakuasai tona ala rapasimbayura tesa lako nte ELOHIM mboto.

2 Petrus 2

2:1 Tempo nggaulu naria *nabi-nabi mpodava neumba ri tatanga ntodea nu ELOHIM. Bo ivesia muni sii-sii, guru-guru mpodava meumba ri tatangamiu. Rakenira pepatuduki nasala anu mompakagero pomparasaya ntona, bo rasapura i Kristus Tupura anu nombakabasaka ira lako ri kuasa nu dosara. Poviara mboto sampe ira rahuku masalisa. 2:2 Nadea tona mompasiala pokainggu nu guru-guru gahaitu anu nangoseaka dota nu rarara nadaa. Bo pepatuduki nakana rasalai ntona sabana pokainggura haitu. 2:3 Guru-guru mpodava haitu nadoko doi. Haitu sampe ira aga mangelo untu lako nte komiu ante tesa-tesa ledo nakana, anu nikarara mboto. Tapi pehuku ka ira nasaemo nipakatantu. Ira rahuku nu ELOHIM bo tempona ledo rasoro-soro. 2:4 Toramo! ELOHIM ledo nombakabasaka *malaeka-malaekaNa mboto lako ri pehuku tempo ira novia dosa, tapi ninavusakaNa ira riara *narakaa. Ira nisuaraka riara bolo nalanda bo nirante hamai mompopea tempona ira rahuku ri Eo Potangara bara maipia. 2:5 Ivesia muni tempo Nabi *Nuh. ELOHIM ledo nombakabasaka isi dunia nggaulu lako ri pehuku tempo nipakaropuNa ante uve oge sampe namate puramo tona ledo nangoseaka dotaNa. Aga i Nuh sambanua, haitumo aga ira uvalu nipakasalama sabana i Nuh nompatolele ka todea ira kana mokainggu mabelo bo mangoseaka dota nu ELOHIM. *2:5 Kajadia 6:1-7:24* 2:6 Ivesia muni ante ngata *Sodom bo Gomora. ELOHIM nombahuku tupu ngata nadaa haitu ante nompalabu ngatara. Haitu najadi pepatora ka tona ri puri anu ledo nangoseaka dota nu ELOHIM. *2:6 Kajadia 19:24* 2:7 Tapi i *Lot nipakasalamaNa lako ri pehuku haitu sabana ia tona nabelo. Nasusa mpuu rarana nanggita pokainggu nabuga bo naruto nipovia ntona nadaa haitu. *2:7 Kajadia 19:1-16* 2:8 Apa i Lot haitu tona nabelo. Ia nonturo ri tatangara bo eo-eo nikitana bo niepena poviara nadaa sampe nasusa mpuumo rarana. 2:9 Jadi lako ri tesa pangane, nisanita ELOHIM nompakule mompakasalama topangoseaka dotaNa tempo ira manggava pesori. Bo nipakuleNa muni mombatavani tona nadaa sampe ira rahuku ri Eo Potangara. 2:10 Tona rahukuNa ivesia, nelabipa tona natuvu nangoseaka dota rarara nadaa bo nabuga, bo tona nanjapuaka kuasa nu ELOHIM momparenta ira. Guru-guru mpodava haitu nabia mpuu bo nalanga rarara. Ledo naeka ira nanjalai malaeka-malaeka anu nipokumaaka. 2:11 Malaeka-malaeka nu ELOHIM narosopa bo nakuasapa pade guru-guru mpodava haitu. Tapi naupa ivesia, malaeka-malaeka haitu ledo nanjalai malaeka-malaeka nadaa ri ngayo nu ELOHIM ante tesa nadaa. 2:12 Tapi guru-guru mpodava haitu nanjalai nuapa-nuapa ledo nisanira. Ira nasimbayu nte binata nasoa, anu aga nipoanaka rasaka bo rapatesi. Ira ledo nompekiri, aga natuvu nangoseaka dota-dota anu naria nte ira. Jadi lako ri pokainggura nadaa haitu, guru-guru mpodava kana rapakaropu nasimbayu nte binata-binata nasoa. 2:13 Ira rabalasi ante kasusa sabana nipakasusara tona ntanina. Nau eona, nadamba guru-guru mpodava novia mpengaya-ngaya nompakaosa dotara nadaa. Ira nangande nosanggani nte komiu mpo tona nabelo, tano pokainggura mpuu-mpuu nepakaeya! Ira aga nadamba nompebasa nangoseaka dota rarara nadaa. 2:14 Ira bate-batena naino mompogau sambara mombine nikitara. Ledo nabasa-basa ira novia dosa! Ira nombaopa tona ledo naroso pomparasayana ala movia dosa. Bo najadi kabiasara nario mata ante ledo ria kabasa-basana. Ira mpuu-mpuu tona nasurukavu! 2:15 Nipalaisiramo dala nakana bo nasalandalamo ira. Nipasialara pokainggu i *Bileam ana i Beor nggaulu. Ia aga naino ka doi rakavana lako ri poviana nadaa. *2:15 Peinta Bilangan 22:2-35.* 2:16 *Keledai nipesavi i Bileam aga binata anu ledo notesa. Tapi ELOHIM nombadekei kuasa ka keledai haitu notesa ante suara manusia, bo keledai haitu nangonteaka i Bileam, nabi nadoyo. Jadipa domo nipapola i Bileam niana nadaa haitu. 2:17 Guru-guru mpodava haitu nasimbayu mpo mata nu uve naotimo. Ira nasimbayu mpo kulimu vuri aga niburu mpoiri narimboso. ELOHIM nompakasadia ponturo nalanda mpirika ka ira. 2:18 Apa ira nombasovadaka ante nalanga rara, tapi tesa-tesara ledo ria gunana. Ante tesara niopara tona dako nenonto novega nte roara nadaa pokaingguna. Tona haitu niopara ante nompadidisi dota rarara nadaa ala raoseakara mpanjili pokainggu nadaa anu dako nikabasakara. 2:19 Guru-guru haitu nojanji ivei: "Ane raoseakamiu pepatuduki kami, komiu makabasaka lako ri atura-atura! Komiu mamala movia nuapa-nuapa rapodotamiu." Tapi nau niulira makabasaka, ira mboto nikuasai pokainggu-pokainggu anu nompakarugi manusia. Apa tona nidagi dota rarana nadaa, batuana ia nipobatua nu dota rarana haitu. 2:20 Mandasa mpuumo ira! Apa bara ipia ira mpuu-mpuu nosisani nte Tuputa Yesus, Topompakasalama kita, sampe ira nikabasakamo lako ri pokainggu nadaa anu nompakagero manusia ri dunia hitu. Tapi naupu sia, ira nipemala bo nikuasai nu pokainggupokainggu nadaa haitu mpanjili. Kaupuna, nelabipa kandasa katuvura pade ri pamulana. 2:21 Aginapa ledo sanggania rasanira dala nakana, pade rasanira bo maupu sia aga rakabasakara parenta-parenta nu ELOHIM nipatolele ka ira. 2:22 Anu najadi nte ira nasimbayu nte porapa nanguli ivei: "Asu nekubu, nikandena mpanjili," bo "Bavu dako nandiu notampo mpanjili." *2:22 Amsal 26:11*

2 Petrus 3

3:1 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, hitumo suraku karanduana ka komiu. Riara suraku karanduana hitu muni yaku nompasimbuku mompopatora ka komiu pepatuduki nakana ala pekirimiu batena magasa. 3:2 Patujuku, ala ratoramiu tesa-tesa niboto nu *nabi-nabi nu ELOHIM nggaulu, bo ala ratoramiu muni parenta-parenta lako nte Tuputa Yesus, *Topepakasalama. ParentaNa nipasimbayu nu suro-suroNa anu nakava nte komiu. 3:3 Anu nopoko kana ratoramiu, ri tempo napara kaupu nu dunia kana meumba tona nikuasai dota rarara mboto anu nadaa. Ira mompongeika komiu 3:4 bo manguli, "I Yesus nojanji makava mpanjili ri dunia. Tapi ledo ria nakava. Tantu ledo majadi, sabana lako ri tempo kamate ntotuata nggaulu sampe sii-sii, dunia hitu ledo nabali-bali. Pura-pura bate-batena nasimbayu lako ri lamba pamulana tempo dunia nipajadi sampe sii-sii." 3:5 Tona notesa ivesia, nitunggaira nombakalingasi anu najadi bara ipia, haitumo, ELOHIM nompajadi langi nggaulu ante tesaNa, bo ante tesaNa muni tana nipajadiNa lako ri uve bo kabatana neumba lako ri tatanga nu uve. 3:6 Bo nikalingasira muni ELOHIM nompakaropu isi dunia nggaulu ante uve, haitumo ante uve oge anu nanggabuntu nompakalodo isi dunia. 3:7 Sii-sii ledo nikitata anu nabali tapi langi bo tana anu naria sii-sii nijagai ante kuasa tesa nu ELOHIM sampe rapakaropu ante apu bara maipia. Sii-sii dunia da nijagai sampe Eo Potangara bara maipia tempo pura-pura tona anu ledo nangoseaka dota nu ELOHIM rahuku. 3:8 Tapi, sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, nee rakalingasimiu tesa hitu: Ri panggita nTupu, sanjobu mpae nasimbayu mpo saeo, bo saeo nasimbayu mpo sanjobu mpae. 3:9 Nadea tona nanguli i Pue nokalera nompakadupa pojanjiNa makava mpanjili ri dunia. Tapi Ia ledo nokalera. Ia dopa nakava sabana Ia nosabara nte komiu, Ia madota ala ledo maria saitoa tona rahuku sampe ri kasae-saena. DotaNa, ala pura-pura tona manggava loga majea lako ri dosara. 3:10 Tapi i Pue Yesus mpuu-mpuu makava mpanjili! KakavaNa ledo rasani-sani ntona, nasimbayu mpo kakava ntopangangga. Ri eo haitu langi malipo sanggani ante moni mamangga mpuu mpo suu nu apu oge. Bo pura-pura anu naria ri langi maropu rakande nu apu, bo dunia ante pura-pura isina malipo sanggani *3:10 malipo sanggani ATAU: rapalabu sanggani ATAU: rakava nTupu masadia ratangara.* . 3:11 Jadi sampesuvu-sampesuvu, ane pura-pura anu naria kana maropu ivesia, berimbamo kita? Natantumo kita masipato mangoseaka dota nu ELOHIM bo matuvu ante pokainggu magasa. 3:12 Apa kita hii nantongoraka Eo Potangara nipakatantu nu ELOHIM. Jadi kita kana mompasimbuku matuvu magasa ala Eo haitu masalisa makava. Ri Eo haitu langi maropu rakande nu apu bo pura-pura anu naria ri langi magonu ante kapanena. 3:13 Tapi kita mompopea anu nijanji nu ELOHIM, haitumo langi nabaru bo tana nabaru, raponturo ntona nanoa. 3:14 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, komiu nompopea kajadia-kajadia haitu, jadi pasimbukumo ala pokainggumiu mabelo bo ledo maria anu rasalai atau mepakaeya ri panggita nu ELOHIM. Bo pasimbukumo matuvu mosinggabelo ante Ia. 3:15 Toramo, posabara nTupu nombadekei loga ka manusia rapakasalama. Ivesia muni nitulisi nu sampesuvuta i Paulus nipotoveta. Surana haitu nitulisina nangoseaka noto nidekei nu ELOHIM ka ia. 3:16 Ri pura-pura surana, pepatudukina nasimbayu nte anu nitulisiku ri bavona. Naria muni sanu tesana nakaja sakide rapaha. Tesana haitu nabiasa nitenggoaka ntona ledo natau bo tona ledo naroso pomparasayara. Ivesia muni nitenggoakara isi ntanina lako ri Buku Gasa. Tapi ira kana rahuku nu ELOHIM sabana pokainggura haitu. 3:17 Jadi sampesuvusampesuvu nipotoveku, nisanimiu mamimo kana maria tona mombatenggoaka tesa nu ELOHIM. Haitu sampe komiu kana mainga ala komiu ledo rakeni nu guru-guru mpodava mangoseaka pepatuduki nasala sampe domo maroso pomparasayamiu. 3:18 Tapi komiu kana mantambai mosisani belo ante Tuputa Yesus Kristus, Topepakasalama, bo mantambai mombarasai kabelo raraNa riara nggatuvumiu. Iamo masipato ratoiyata bo rabilata, sii-sii bo sampe ri kasae-saena. *Amin. *Tabe lako nte yaku, *Petrus

1 Yohanes 1

1:1 Tesa nu ELOHIM *1:1 Tesa nu ELOHIM , Iamo i Kristus.* anu nombadekei katuvua nabelo naria mamimo lako ri lamba pamulana, bo haitumo ratesa kami riara sura hitu. Ia niepe kami bo nikita kami mboto. Ia nisabiki kami bo Ia natuvu singgani nte kami. 1:2 Tempo Ia naria ri dunia, nikita kami Ia. Bo sii-sii kami nompasimbayu ka komiu anu nikita kami. Kami nosabiki Iamo anu nombadekei katuvua nabelo sampe ri kasaesaena. Ri lamba pamulana Ia naria nosanggani-nggani ante Tuamata ELOHIM bo Ia natuvu ri dunia hitu nte kami. 1:3 Anu nikita kami bo anu niepe kami, haitu munimo rapatolele kami ka komiu ala komiu mosangu rara nte kami. Bo kita pura mamala matuvu mosangu rara ante Tuamata ELOHIM bo AnaNa i Yesus Kristus. 1:4 Kami notulisi sura hitu ka komiu ala rarata mpuu-mpuu madamba. 1:5 Hitumo kareba niepe kami lako nte i Yesus bo rapatolele kami ka komiu: ELOHIM reme bo ledo ntoto naria kalandana nte Ia. 1:6 Ane raulita kita nosangu rara ante ELOHIM, tano mai kita aga natuvu ri kalandana, kita nodava, bo kita ledo natuvu nangoseaka dota nu ELOHIM. 1:7 Tapi ane kita natuvu riara reme nasimbayu mpo ELOHIM naria riara nu reme, kita natuvu nosangu rara nte roa, bo ELOHIM mombalelaka pura-pura dosata sabana raa nu AnaNa i Yesus anu namate ala dosata mamala raampungi. 1:8 Ane raulita ledo ria dosata, kita nombabagiu karota mboto. Haitu tandana ledo ntoto nioseakata dota nu ELOHIM. 1:9 Tapi ane kita mombanoa dosa-dosata ri ngayo nu ELOHIM, raampungiNa dosata bo rapakagasaNa rarata lako ri pura-pura anu nadaa. Apa ivesia nijanjiNa ka kita bo Ia namala rasarumaka mompakadupa pojanjiNa, bo movia anu nanoa. 1:10 Tapi ane raulita ledo sanggania kita novia dosa, haitu nasimbayu ante nompopodava ELOHIM. Kita aga nombasapuaka tesaNa, bo ledo ntoto nipariarata.

1 Yohanes 2

2:1 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku. Patujuku notulisi sura hitu ka komiu ala nee rapoviamiu dosa. Tapi ane maria tona movia dosa, naria saito topombasaliku, Iamo i Yesus Kristus anu nanoa. Iamo mombasaliku kita ri ngayo nTuamaNa, ELOHIM. 2:2 I Yesus namate nombatanggu dosa-dosata. Bo ledo aga dosata nitangguNa, tapi pura-pura dosa manusia. 2:3 Ane raoseakata parenta-parenta nu ELOHIM, haitumo tandana kita nosisani belo ante Ia. 2:4 Tona nanguli ia nosisani belo ante ELOHIM, tapi ledo nioseakana parenta-parenta nu ELOHIM, tona haitu topodava. Ledo ntoto nioseakana dota nu ELOHIM. 2:5 Tapi isema-sema nangoseaka parenta nu ELOHIM, tona haitumo mai mpuu-mpuu nompotove ELOHIM. Haitumo tandana kita mpuu-mpuu natuvu nosangu rara ante ELOHIM. 2:6 Isema-sema nanguli ia natuvu nosangu rara ante ELOHIM, kana rapasialana katuvu i Kristus. 2:7 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, ledo parenta nabaru kutulisi ka komiu, tapi parenta njae anu nisanimiu lako ri pantepuuna pomparasayamiu i Kristus. Parenta njae haitu kareba niepemiu nokolu, haitumo, kita kana mosimpotove. 2:8 Naupa ivesia, parenta haitu nireke parenta nabaru, bo kabaruna mpuu-mpuu nikita ri katuvu i Kristus bo ri katuvumiu. Apa i Kristus reme nakana lako nte ELOHIM bo reme haitu nevanta riara kalandana sampe kalandana nompamula nalipo. 2:9 Isema-sema nanguli ia natuvu riara reme tapi navuu matana nte sampesuvuna sampomparasaya, tona haitu bate-batena da riara kalandana sampe sii-sii. 2:10 Tona nompotove sampesuvuna, iamo natuvu riara reme sampe ledo naria nuapa-nuapa ante ia anu mamala mompakanavu ia riara dosa. *2:10 ledo naria nuapa-nuapa ante ia anu mompakanavu ia riara dosa Tafsiran ntanina: ledo naria pokaingguna mompakanavu roana riara dosa.* 2:11 Tapi tona navuu matana nte sampesuvuna sampomparasaya, ia batena naria riara kalandana. Ia nasimbayu mpo tona nolipa riara kalandana, bo ledo nisanina hau ri umba rakalauna sabana kalandana haitu nompakaburo matana sampe ia ledo namala nekita. 2:12 Yaku notulisi hitu ka komiu, ngana-ngana, sabana dosamiu niampungimo lako ri kamate i Yesus. 2:13 Yaku notulisi hitu ka komiu, totua-totua, sabana komiu nosisanimo ante i Yesus anu naria mamimo lako ri lamba pamulana. Yaku notulisi hitu ka komiu, kabilasa bo randaa anu nangoseaka i Yesus, sabana nidagimiumo *Magau nu Seta. 2:14 Yaku notulisi hitu ka komiu, ngana-ngana, sabana komiu nosisanimo ante Tuamata, ELOHIM. Yaku notulisi hitu ka komiu, totua-totua, sabana komiu nosisanimo ante i Yesus anu naria lako ri lamba pamulana. Yaku notulisi hitu ka komiu, kabilasa bo randaa sabana pomparasayamiu narosomo. Nipariaramiumo Tesa nu ELOHIM, bo nidagimiumo Magau nu Seta. 2:15 Jadi nee mompotove dunia hitu, bo nuapa-nuapa riarana. Isema-sema nompotove dunia hitu, ledo nipotovena ELOHIM. 2:16 Apa pura-pura riara dunia, evamo dota rarata nadaa, anu nikitata bo nipoino rarata, bo pura-pura anu nompakalanga rarata, haitu puramo ledo nopuna lako nte ELOHIM tapi aga nopuna lako ri dunia nadaa. 2:17 Dunia bo pura-pura anu naria riarana anu nipoino manusia magero, tapi isema-sema mangoseaka dota nu ELOHIM, matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 2:18 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, naparamo kaupu dunia. Niepemiumo bara ipia, *Bali i Kristus kana meonga. Bo sii-sii nadeamo tona neumba nobali ka i Kristus. Haitu tandana naparamo kaupu dunia. 2:19 *Bali-bali i Kristus nesuvu lako nte kita, tapi kakanana ira ledo nosangu pomparasaya ante kita. Ane ira mpuu-mpuu nosangu pomparasaya ante kita, natantu ira da mosanggani-nggani ante kita. Tapi nipalaikaramo kita, jadi nisanita ira ledo mpuu nosangu pomparasaya ante kita. 2:20 Tapi nitarimamiumo Nosa Gasa nu ELOHIM, anu nipopanau i Yesus Kristus. Haitu sampe komiu pura-pura nangisani pepatuduki nakana. 2:21 Yaku notulisi sura hitu ka komiu ledo sabana ledo nisanimiu pepatuduki nakana. Nisanimiumo pepatuduki nakana. Bo nisanimiu munimo ledo naria dava riara pepatuduki nakana. 2:22 Jadi, isema-sema nanguli i Yesus ledo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM, iamo mai topodava. Ia munimo bali i Kristus, apa nisapuna ELOHIM bo AnaNa. 2:23 Isema-sema nombasapu *Ana nu ELOHIM, nisapuna muni TuamaNa ELOHIM. Tapi isema-sema nomparasaya Ana nu ELOHIM, nitarimana muni ELOHIM. 2:24 Jadi pariaramo pakabelo-belo pepatuduki niepemiu lako ri pantepuuna pomparasayamiu i Kristus. Ane pepatuduki haitu mpuu-mpuu rapariara ntaimiu, komiu bate-batena matuvu mosangu rara nte Ana nu ELOHIM bo ELOHIM, TuamaNa. 2:25 Hitumo nijanjiNa ka kita: Kita matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 2:26 Tesa hitu nitulisiku ka komiu apa bali-bali i Kristus nompasimbuku mompatuduki anu nasala ka komiu. 2:27 Tapi kakanana domo paraluu tona ntanina mompatuduki komiu, sabana nitarimamiumo Nosa Gasa anu nipopanau i Kristus. Bo Nosa Gasa haitumo naroo riara ntaimiu bo nompatuduki ka komiu pura-pura anu paraluu rasanimiu. PepatudukiNa haitu nakana pura, ledo naria dava. Sabana haitu, komiu kana maroo matuvu mosangu rara nte i Kristus nangoseaka anu nipatuduki Nosa Gasa ka komiu. 2:28 Jadi sampesuvusampesuvu nipotoveku, kita kana maroo matuvu mosangu rara nte i Kristus ala ledo maeya matata mantingayo Ia, bo ledo maeka rarata tempo Ia makava mpanjili ri dunia. 2:29 Nisanimiumo i Kristus batena nangoseaka dota nu ELOHIM. Sabana haitu kana rasanimiu muni, isema-sema nangoseaka dota nu ELOHIM, iamo ana nu ELOHIM.

1 Yohanes 3

3:1 Namovo mpuu kaoge tove nu ELOHIM ka kita sampe kita niuliNa ana-anaNa! Bo kita mpuu-mpuu ana-anaNa mami. Tona ledo nomparasaya i Yesus ledo nisanira kita ana-ana nu ELOHIM, sabana ira mboto ledo nosisani ante ELOHIM. 3:2 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, kita sii-sii ana-ana nu ELOHIM mami, tapi dopa nipopaisani ka kita berimba katuvuta ri tempo makava. Anu nisanita, tempo i Kristus makava mpanjili, kita majadi masimbayu mpo Ia, apa rakitata mpuu lenjeNa. 3:3 Isema-sema manjarumaka majadi masimbayu mpo i Kristus, ia kana mombajagai pokaingguna ala katuvuna mpuu-mpuu magasa masimbayu mpo katuvu i Kristus. 3:4 Isema-sema novia dosa, ia muni nombaliunaka parenta nu ELOHIM, sabana pokaingguna nombaliunaka parenta nu ELOHIM, haitumo niuli dosa. 3:5 Nisanimiumo patuju i Yesus nakava ri dunia ala Ia mompakalali pura-pura dosa manusia. Bo nisanimiu muni Ia mboto ledo ntoto nadosa. 3:6 Jadi isema-sema natuvu nosangu rara nte Ia, domo novia dosa. Tapi isema-sema batena novia dosa, ledo niparasayana mpuu i Yesus bo ledo nosisani belo nte Ia. 3:7 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, nee rapaloga tona mombabagiu komiu. Toramo! Isema-sema batena novia dota nu ELOHIM, iamo tona nanoa ri panggita nu ELOHIM nasimbayu mpo i Kristus nanoa ri panggita nu ELOHIM. 3:8 Tapi isema-sema batena novia dosa, ia nangoseaka dota Magau nu Seta, sabana *Magau nu Seta nadosa mami lako ri lamba pamulana. Patuju kakava *Ana nu ELOHIM ri dunia ala mompakaropu povia Magau nu Seta. 3:9 Tona najadi ana-ana nu ELOHIM domo batena novia dosa, sabana ana-ana nu ELOHIM kana manjava inggu nTuamara. Domo mamala ira batena movia dosa sabana ira najadi ana-ana nu ELOHIMmo. 3:10 Hitumo posisalana ana-ana nu ELOHIM bo ana-ana Magau nu Seta: isema-sema ledo novia dota nu ELOHIM bo ledo nompotove sampesuvuna, ia ledo ana nu ELOHIM. 3:11 Iveimo kareba niepemiu lako ri pantepuuna pomparasayamiu i Kristus: kita kana mosimpotove. 3:12 Nee kita mompasiala inggu i Kain nangoseaka dota Magau nu Seta bo nompatesi tueina mboto. Nuapa sabana i Kain nompatesi tueina mboto? Sabana pokainggu i Kain nadaa bo ia nasiriati nanggita pokainggu ntueina nanoa. 3:13 Jadi sampesuvu-sampesuvuku, nee mokumaa ane tona ledo nomparasaya i Yesus navuu matara nanggita komiu. 3:14 Ane kita nompotove sampesuvuta, nisanita kita domo rapopogaa lako nte ELOHIM bo nikavatamo katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema ledo nompotove sampesuvuna sampomparasaya, ia kana rapopogaa lako nte ELOHIM. 3:15 Isema-sema navuu matana nanggita sampesuvuna, ia haitumo nasimbayu ante topepatesi. Nisanimiumo, topepatesi ledo manggava katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. 3:16 Nanggita pokainggu i Yesus, nisanitamo mosimpotove. Ia namate nanggeni belo ka kita. Jadi kita muni kana masadia mamate mantulungi sampesuvuta. 3:17 Isema-sema nagana katuvuna bo nikitana sampesuvuna napepa, tapi ledo nadota ia mantulungi sampesuvuna haitu, natantumo ledo ntoto nipotovena ELOHIM. 3:18 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, nee aga mompotove sampesuvuta sampomparasaya ri sumba. Kita kana mompotove mpuu bo kita kana mompopakita tove haitu ante pokainggu nabelo. 3:19 Jadi ane kita nompotove sampesuvuta ante rarata mpuu-mpuu, nisanita kita mpuu-mpuu ana-ana nu ELOHIM, bo rarata mamala matinonto tempo kita nosambaya ka ELOHIM. 3:20 Tapi nau rarata ledo matinonto mantora salata, kita mamala mompakatinonto rarata, sabana nisani nu ELOHIM puramo katuvuta bo pompoasiNa kita naogepa pade rara ntaita anu nompakasala kita. 3:21 Jadi sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, ane rara ntaita ledo nompakasala kita, ledo makaja rarata mosambaya ka ELOHIM. 3:22 Bo nuapa-nuapa raperapita nte Ia, natantu radekeiNa ka kita, sabana kita nanturusi parenta-parentaNa bo pokaingguta nompakadamba raraNa. 3:23 Hitumo niparentaNa ka kita: kita kana momparasaya AnaNa, i Yesus Kristus. Bo kita kana mosimpotove nangoseaka parenta i Kristus mboto ka kita. 3:24 Isema-sema nanturusi parenta nu ELOHIM, iamo natuvu nosangu rara ante ELOHIM bo ELOHIM muni nonturo riara ntaina. Bo nisanita ELOHIM nosangu rara ante kita sabana Nosa Gasa nidekeiNa naria riara ntaita.

1 Yohanes 4

4:1 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, nee kaliu-liu raparasayamiu pura-pura tona nanguli naria Nosa Gasa nu ELOHIM nte ira. Tapi peintaka ruru, ala rasanimiu bara Nosa Gasa mpuu naria nte ira, bara ledo. Niuliku ivesia apa nadeamo nabi mpodava ri umba-umba ri dunia sii-sii. 4:2 Hitumo tandana ala rasanita isema nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM: isema-sema nomparasaya i Yesusmo *Magau Topepakasalama nakava ri dunia najadi manusia, tona haitumo naria Nosa Gasa lako nte ELOHIM. 4:3 Tapi isema-sema ledo nomparasaya i Yesus nakava ri dunia najadi manusia, tona haitu ledo naria Nosa Gasa nu ELOHIM nte ia. Tona haitu nikuasai pekiri lako ri *Bali i Kristus. Niepemiumo Bali i Kristus makava, bo hitupa nariamo ia riara dunia. 4:4 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, komiumo ana-ana nu ELOHIM bo nidagimiumo nabi-nabi mpodava gahaitu, sabana Nosa Gasa nu ELOHIM anu riara ntaimiu nakuasapa pade *Magau nu Seta anu nombakuasai pekiri ntona ledo nangoseaka dota nu ELOHIM. 4:5 Nabi-nabi mpodava gahaitu ledo nangoseaka dota nu ELOHIM. Haitu sampe pepatudukira nangoseaka pekiri ntona ri dunia anu ledo nangoseaka dota nTupu, bo nadamba tona nompetalingai pepatudukira. 4:6 Tapi kita hitumo ana-ana nu ELOHIM, jadi isema-sema nosisani belo ante ELOHIM nompetalingai pepatudukita. Tapi isema-sema ledo nomparasaya i Yesus, ledo nipetalingaina pepatudukita. Jadi haitumo tandana ala rasanita isema nikeniaka Nosa Gasa lako nte ELOHIM anu nakana bo isema nikeniaka pekiri lako nte Magau nu Seta mpodava. 4:7 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, kita kana mosimpotove sabana tove nopuna lako nte ELOHIM. Isema-sema nepotove, iamo ana nu ELOHIM, bo nosisani belo ante ELOHIM. 4:8 Tapi isema-sema ledo nepotove, ia dopa nosisani belo ante ELOHIM, sabana ELOHIM puna nu tove. 4:9 ELOHIM nompopaisani toveNa ka kita ivei: nituduNa AnaNa saito-itoNa tumai ri dunia ala kita mamala matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 4:10 Povia nu ELOHIM haitu nompopaisani tove nakana ka kita. Iveimo tove nakana: ledo kita nokolu nompotove ELOHIM tapi ELOHIM nokolu nompotove kita. Ia nompotove kita sampe nituduNa AnaNa mboto tumai mamate mombasambei kita ala dosata namala raampungi. 4:11 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, naoge mpuu tove nu ELOHIM ka kita! Jadi kita muni kana mosimpotove. 4:12 Dopa naria saitoa manusia nanggita ELOHIM. Tapi ane kita mosimpotove, haitumo tandana ELOHIM naria riara ntaita, bo toveNa ka kita mpuu-mpuu naria aselena riara nggatuvuta. *4:12 toveNa ka kita mpuu-mpuu naria aselena riara nggatuvuta ATAU: kita mpuu-mpuu nompotove ELOHIM.* 4:13 ELOHIM nombadekei Nosa GasaNa ka kita. Sia sampe nisanita kita natuvu nosangu rara ante ELOHIM bo Ia natuvu riara ntaita. 4:14 Ledo aga haitu. Kami ana-anaguru i Yesus nikita kamimo Ia, *Ana nu ELOHIM, bo kami nosabiki Iamo nitudu nTuamaNa ELOHIM tumai ri dunia majadi Topompakasalama manusia. 4:15 Isema-sema nomparasaya i Yesusmo Ana nu ELOHIM, iamo natuvu nosangu rara ante ELOHIM, bo ELOHIM natuvu riara ntaina. 4:16 Jadi haitumo sampe nisanita bo nisarumakata ELOHIM nompotove kita. Toramo! ELOHIM puna nu tove, jadi isema-sema nepotove, ia bate-batena natuvu nosangu rara ante ELOHIM, bo ELOHIM bate-batena natuvu riara ntaina. 4:17 Ane kita nompotove sampesuvuta sampomparasaya, haitumo tandana kita mpuu-mpuu nompotove ELOHIM sampe ledo makaja rarata mantingayo Ia ri Eo Potangara ri kaupu dunia. Ledo makaja rarata mantingayo Ia sabana pokaingguta ri dunia hitu masimbayu mpo pokainggu i Kristus. 4:18 Ane mpuu-mpuu nirasaita tove nu ELOHIM nte kita, kita domo maeka nte ELOHIM. Apa tove nu ELOHIM ka kita nompakaroso rarata sampe kita domo maeka nte Ia. Ane kita naeka nompekirika Eo Potangara ri kaupu nu dunia, batuana dopa nisanita mpuu ELOHIM nompotove kita. 4:19 Kita nepotove sabana ELOHIM nokolu nompotove kita. 4:20 Isema-sema nanguli ia nompotove ELOHIM, tano mai navuu matana nanggita sampesuvuna sampomparasaya, ia mai topodava! Ane ia ledo nompotove sampesuvuna anu nikitana, natantumo ledo mamala ia mompotove ELOHIM anu ledo nikitana. 4:21 Apa iveimo parenta i Kristus ka kita: "Isema-sema nompotove ELOHIM, kana rapotovena muni sampesuvuna sampomparasaya."

1 Yohanes 5

5:1 Isema-sema nomparasaya i Yesusmo *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM, iamo nireke ana nu ELOHIM. Bo isema-sema nompotove Tuamata ELOHIM, natantu nipotovena muni roa-roana anu najadi ana-ana nu ELOHIM. 5:2 Hitumo tandana ala rasanita kita nompotove roa-roata anu najadi ana-ana nu ELOHIM: kita nompotove ELOHIM bo nangoseaka parentaparentaNa. 5:3 Apa ane nipotoveta ELOHIM, natantu raoseakata parentaparentaNa. Bo parenta-parentaNa ledo nakaja raoseaka, 5:4 sabana isema-sema najadi ana nu ELOHIM nompakule nombadagi kuasa nadaa ri dunia. Nidagitamo kuasa nadaa ri dunia hitu ante pomparasayata. 5:5 Isema nompakule nombadagi kuasa nadaa ri dunia hitu? Aga tona nomparasaya i Yesus *Ana nu ELOHIM. 5:6 I Yesus Kristus nakava ri dunia. Ia nidiu i Yohanes Topediu bo natitimo raaNa tempo Ia namate ri *kayu salib. Ia ledo aga nidiu tapi Ia namate muni bo raaNa natiti. *5:6 Nitulisi ri naskah basa Yunani: Yesus Kristus, Iamo nakava ante uve bo raa. Ia ledo nakava ante uve bayangi tapi Ia nakava ante uve bo raa.* Nosa Gasa mboto nompakalanto ka kita i Yesusmo *Ana nu ELOHIM. Bo anu niuli Nosa Gasa nakana mpuu. 5:7-8 Jadi, ivesiamo ELOHIM nompakalanto ka kita i Yesusmo AnaNa: Nosa Gasa nosabiki i Yesus Ana nu ELOHIM. Bo anu najadi tempo Ia nidiu bo tempo Ia namate, haitu muni nompakalanto Ia Ana nu ELOHIM. Talu-ngaya hitu nasimbayu posabira, haitumo, i Yesus Ana nu ELOHIM. *5:7-8 Sanu naskah njae: Jadi ri suruga naria talu-ngaya nosabiki i Yesusmo Ana nu ELOHIM. Talu-ngaya haitumo ELOHIM, Tesa nu ELOHIM, bo Nosa Gasa nu ELOHIM. Nasimbayu posabira tatalu haitu. Ri dunia naria muni talu-ngaya anu nompakatantu i Yesusmo Ana nu ELOHIM, haitumo posabi Nosa Gasa, pombadiu i Yesus, bo kamate i Yesus.* 5:9 Ane ri potangara, kita nomparasaya posabi manusia. Tapi posabi nu ELOHIM narosopa pade posabi manusia, bo Ia mboto nosabi nompakatantu i Yesusmo AnaNa. 5:10 Isema-sema nomparasaya Ana nu ELOHIM, nisanina nakana mpuu posabi nu ELOHIM. Tapi isema-sema ledo nomparasaya ELOHIM, batuana ia nompopodava ELOHIM sabana ledo niparasayana posabi nu ELOHIM nombatesa AnaNa. 5:11 Iveimo posabi nu ELOHIM: nidekeiNa ka kita katuvu nabelo sampe ri kasae-saena, bo AnaNa, i Yesus puna nu katuvu nabelo. 5:12 Jadi, isema-sema natuvu nosangu rara ante Ana nu ELOHIM, ia matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Tapi isema-sema ledo natuvu nosangu rara ante Ia ledo matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 5:13 Yaku notulisi sura hitu ka komiu topomparasaya Ana nu ELOHIM, ala rasanimiu mpuu komiu matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 5:14 Ledo nakaja rarata nosambaya ka ELOHIM, apa nisanita Ia mompetalingai perapita, asaa perapita nangoseaka dotaNa. 5:15 Bo nisanita ane Ia nompetalingai perapita, natantumo ratarimata anu niperapita lako nte Ia. 5:16 Sampesuvu-sampesuvuku, ane rakitamiu roamiu sampomparasaya novia dosa anu ledo mompopogaa ia lako nte ELOHIM sampe ri kasaesaena, komiu kana mosambaya ka roamiu haitu. Posambayamo ala ia majea bo ELOHIM mombadekei ka ia katuvu mabelo sampe ri kasae-saena. Tona niuliku hitu, tona novia dosa anu ledo nompopogaa ia lako nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. Naria muni dosa anu nompopogaa tona lako nte ELOHIM. Ledo paraluu raposambayakamiu tona novia dosa haitu. 5:17 Pura-pura pokainggu nasala niuli dosa. Tapi naria muni dosa anu ledo nompopogaa tona lako nte ELOHIM sampe ri kasae-saena. 5:18 Nisanita ane tona najadi ana-ana nu ELOHIM, ira domo batena novia dosa, sabana i Yesus Ana nu ELOHIM nombajagai ira bo Magau nu Seta ledo nompakule mombadagi ira. 5:19 Nisanita kita najadi ana-ana nu ELOHIM, bo nisanita tona ledo nomparasaya i Yesus nikuasai *Magau nu Seta. 5:20 Nisanita muni i Yesus, Ana nu ELOHIM, nakava ri dunia hitu mompakanoto rarata ala kita mamala mosisani belo ante ELOHIM anu nakana. Kita natuvu nosangu rara nte ELOHIM anu nakana sabana kita natuvu nosangu rara nte AnaNa, i Yesus. Iamo ELOHIM anu nakana bo Iamo nombadekei katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. 5:21 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku. Jagaimo, nee metupu nte tupu-tupu anu ledo nakana. Tabe lako nte yaku, Yohanes

2 Yohanes 1

1:1 Nina ntali ana, anu nipelisi nu ELOHIM: *1:1 Nina ntali ana nirapaka sangu kasiromu topomparasaya.* Sura hitu lako nte yaku, i Yohanes, pakeni ntodea topomparasaya. Yaku mpuu-mpuu nompotove komiu. Ledo aga yaku tapi pura-pura topangisani pepatuduki nakana lako nte ELOHIM, nompotove komiu muni. 1:2 Kami nompotove komiu sabana komiu nosanggani-nggani nte kami nomparasaya pepatuduki nakana, anu naria riara ntaita sampe ri kasae-saena. 1:3 Tuamata ELOHIM bo i Yesus Kristus, *Ana nu ELOHIM, mombadekei belo ka kita bo mompoasi kita bo mompakatinonto rarata. Haitu bagiata sabana kita nangisani pepatuduki nakana bo nosimpotove. 1:4 Nadamba mpuu raraku nangepe naria ana-anamiu natuvu nangoseaka pepatuduki nakana, anu niparenta nTuamata ELOHIM ka kita. 1:5 Jadi kuperapi mpuu-mpuu nte komiu, Ina, kita pura-pura kana mosimpotove. Anu nitulisiku hitu ledo parenta nabaru, tapi parenta nidekei ka kita lako ri pamulana kita nomparasaya i Yesus. 1:6 Iveimo anu niuli tove: kita kana matuvu mangoseaka parenta nu ELOHIM anu niepeta lako ri pamulana: Kita kana matuvu mosimpotove. 1:7 Nadeamo topebagiu neumba bo hau ri njumangu dunia. Ledo niparasayara i Yesus nakava ri dunia najadi manusia. Ira haitumo nombabagiu tona ntanina bo nangeva i Kristus. 1:8 Jadi komiu kana mainga! Nee sampe anu nipatuduki kami ka komiu ledo maria aselena. Pasimbukumo mangoseaka pepatuduki nakana ala rakavamiu pura-pura belo nipakasadia nu ELOHIM ka komiu. 1:9 Isema-sema nasalandala lako ri pepatuduki nakana bo ledo nioseakana pepatuduki i Kristus, ia ledo nosangu rara nte ELOHIM. Tapi isema-sema naroo nangoseaka pepatuduki i Kristus, ia nosangu rara nte Tuamata ELOHIM bo i Yesus, Ana nu ELOHIM. 1:10 Jadi, ane makava tona nte komiu mompatolele pepatuduki nosisala ante pepatuduki i Kristus, nee ratarimamiu tona haitu riara banuamiu. Nee rakadambanakamiu ira, 1:11 sabana isema-sema mombakadambanaka ira, nasimbayu mpo niporoana ira novia anu nadaa. 1:12 Da nadeapa anu kutesa ka komiu, tapi nipekiriku nabelopa domo kutulisi ri sura. Yaku nonia tou nte komiu, jadi nabelopa kita mosinggava bo motesa ri mata, ala rarata mpuu-mpuu madamba mpasanggani-nggani. 1:13 Nadea tabe lako nte ana-ana nu sampesuvumiu *1:13 ana-ana nu sampesuvumiu: nirapaka todea topomparasaya.* ri sii anu nipelisi nu ELOHIM. Tabe lako nte yaku, Yohanes

3 Yohanes 1

1:1 Gayus, vega nipotoveku: Sura hitu lako nte yaku, i Yohanes, pakeni ntopomparasaya. Yaku mpuu-mpuu nompotove iko. 1:2 Vegaku, kuperapi nte ELOHIM, ala katuvumu mabelo bo karomu maroso, nasimbayu mpo karoso pomparasayamu. 1:3 Nadamba mpuumo raraku, sabana bara sako-ndua topomparasaya nakava nte yaku nanguli iko naroo nomparasaya pepatuduki nakana. Niulira iko mpuu-mpuu natuvu nangoseaka pepatuduki nakana. 1:4 Ledo ria anu nompakadamba raraku nelabipa pade nangepe kareba nanguli ana-anaku natuvu nangoseaka pepatuduki nakana. 1:5 Vegaku, pokainggumu nosinggambela nte pomparasayamu tempo iko nantulungi sampesuvuta sampomparasaya anu nesai nte iko. Nau iko dopa nosisani ante ira, iko batena nombatulungi ira. 1:6 Riara podade kami ri sii, nitesara kabelo nu raramu nantulungi ira. Jadi kuperapi, ane mesai vai ira nte iko, tulungimo ira mompapola polipara, ala madamba rara nu ELOHIM. 1:7 Apa sampesuvuta haitu nanggeni kareba i Kristus bo ledo ria nuapa-nuapa nitarimara lako nte tona anu ledo nosisani nte ELOHIM. 1:8 Jadi, masipato kita topomparasaya mombatulungi ira, bo ane nitulungita ira, nasimbayu mpo niporoata muni ira nompatolele pepatuduki nakana lako nte ELOHIM. 1:9 Nariamo sura nitulisiku ka topomparasaya hamai, tapi i Diotrefes ledo nadota nangoseaka tesaku. Patujuna, ia mboto majadi pakeni ntopomparasaya. 1:10 Ane makava ri situ yaku, kana kupakalanto ka komiu pura-pura anu nipoviana, sabana poviana haitu ledo ntoto nabelo. Nadea mpuu tesa dava niulina nompakadaa sanga kami. Bo ledo aga haitu. Tempo roa-roata sampomparasaya nakava nanggeni Kareba Belo, ledo nadota ia nantarima ira ri banuana. Bo nitagina muni topomparasaya ntanina mantarima ira. Isema ledo nantuntuni tesana haitu, nipopalaina lako ri kasiromu ntodea topomparasaya, ledo nipalogana ira mantuntuni podade. 1:11 Vegaku, nee mupasiala pokainggu nadaa, tapi pasialamo pokainggu nabelo. Isema-sema novia anu nabelo, iramo ana-ana nu ELOHIM. Tapi isema-sema novia anu nadaa, ledo ntoto nosisani nte ELOHIM. 1:12 Pura-pura tona nantoiya i Demetrius. Lako ri pokaingguna nanoa, nisaniramo ia nangoseaka pepatuduki nakana. Kami muni nantoiya ia, bo nisanimu nuapa-nuapa niuli kami, namala raparasaya. 1:13 Da nadeapa tesa kutesa ka iko, tapi nipekiriku nabelopa domo kutulisi ri sura. 1:14 Nisarumakaku domo masae, yaku tou mosinggava nte iko bo mamala kita motesa ri mata. 1:15 Kuperapi ELOHIM mompakatinonto raramu. Nadea tabe lako nte roa-roata ri sii. Pakapola tabe kami ka roa-roata ri situ. Tabe lako nte yaku, Yohanes

Yudas 1

1:1 Sampesuvu-sampesuvu anu nipokio nTuamata ELOHIM majadi todeaNa: Komiu mpuu-mpuu nipotove nu ELOHIM, bo nijagaiNa sampe i Yesus Kristus makava mpanjili. Sura hitu lako nte yaku, i Yudas, batua i Yesus Kristus bo sampesuvu i Yakobus. 1:2 Kuperapi ala komiu ledo maupu-upu mombarasai tove nu ELOHIM, bo ala Ia mabelo nte komiu bo mompakatinonto raramiu. 1:3 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, naoge mpuu raraku motulisi sura ka komiu, mombatesa kabelona nirasaita pura-pura anu nipakasalama i Yesus. Tapi nirasaiku eva naria anu nompasuu yaku mombabaliki niaku haitu. Apa naria tona anu nanggeni pepatuduki nasala nte kita. Sia sampe niuliku aginamo kutulisi sura mompakaroso raramiu ala komiu mompasimbuku mpuu mangeva tona anu madota mombabaliki pepatuduki nakana. Pepatuduki nakana nipasimbayu nu ELOHIM ka pura-pura todeaNa. Bo pepatuduki haitu aga sanggani nidekei nu ELOHIM sampe ri kasae-saena bo ledo namala rabaliki. 1:4 Nariamo bara sako-ndua tona nesua nggalino-lino ri tatangata ntopomparasaya. Pangulira ira sampesuvuta sampomparasaya, tano mai ira ledo nangoseaka dota nu ELOHIM. Pangulira ledo makuya kita mangoseaka dota rarata nadaa apa ELOHIM nompotove kita bo raampungiNa salata haitu. Tapi pepatuduki haitu ledo ntoto nakana, ira aga nombatenggoaka pepatuduki anu nombatesa kabelo nu ELOHIM. Nisapura i Yesus Kristus saito-itoNa Magau bo Tuputa. Lako ri nggauluname pehuku rapambela ka ira nipakatantu mamimo bo nitulisi riara Buku Gasa. 1:5 Nau nisanimiumo pura-pura hitu, kana kupopatora ka komiu pehuku nu ELOHIM ka tona novia nadaa. Nggaulu, Tupu nombakabasaka todeaNa *toYahudi lako ri tana *Mesir. Tapi naupu sia, naria sanu ira ledo nomparasaya sampe nipatesiNamo ira ri karava bai. *1:5 Bilangan 14:26-35; 1 Korintus 10:5-11; Ibrani 3:16-4:2* 1:6 Tora muni *malaeka-malaeka nTupu nggaulu. Sanu ira ledo naosa rarara nte kuasa nipakatantu nu ELOHIM ka ira, sampe nipalaisira ponturora ri suruga. Ira nitarunggu nu ELOHIM ri ponturo nalanda mpirika bo nipou ante rante anu ledo namala rapudusi. Bo ira ledo rakabasaka sampe makava tempona ira rahuku ri Eo Potangara bara maipia. 1:7 Tora munimo tupu ngata *Sodom bo Gomora nggaulu bo ngata-ngata ri sinjorina. Ira nasimbayu nte malaeka-malaeka pangane, haitumo ira muni ledo nabasa-basa nosimpogau nte tona ledo bereira mboto bo nangoseaka pokainggu nabuga ntotomo. Ngatara nipakaropu ante apu rapopatora ka pura-pura tona, pokainggu nadaa rahuku ante apu sampe ri kasae-saena. *1:7 Kajadia 19:24-25* 1:8 Nau naria jonjo pehuku nu ELOHIM ka tona nadaa pangane, guru-guru mpodava gahaitu batena novia nadaa. Pangipi-pangipira niulira lako nte ELOHIM, tano mai ledo nakana. Pangipira haitu nanggeni ira novia dosa anu nompakaruto karora mboto. Ira nompandaente kuasa nu ELOHIM bo nanjalai malaeka anu nipokumaaka ri suruga. 1:9 Tano i Mikhael mboto, nau ia tadulako malaeka nu ELOHIM, ledo nabia nanjalai *Magau nu Seta. Tempo kamate i *Musa, i Mikhael bo Magau nu Seta nosinjanaika isema mangala karobata i Musa. Nirasai i Mikhael ledo masipato ia manjalai Magau nu Seta. Ia aga nanguli, "Damo Tupu mombahuku iko!" 1:10 Tapi guru-guru mpodava haitu nanjalai mpengaya-ngaya anu ledo nisanira. Ira nasimbayu mpo binata-binata anu ledo namala nompekiri. Anu nirasaira, haitumo nioseakara ante ledo ria rekena. Bo pokainggura haitumo sampe ira rahuku nu ELOHIM. 1:11 Mandasa mpuu ira! Nipasialara katuvu i Kain nggaulu anu nasiriati bo navuu matana nte tueina. *1:11 Kajadia 4:3-8; 1 Yohanes 3:12* Nipasialara ntoto sala i *Bileam anu nasadia movia nuapa-nuapa asaa manggava doi. *1:11 Bilangan 31:15-16 * Bo pangevara ELOHIM nasimbayu mpo peeva i Korah *1:11 Bilangan 16:1-35 * nggaulu sampe ira muni masipato rahuku nu ELOHIM. 1:12 Tempo komiu nasiromu nangande nosanggani-nggani mantora posangu raramiu nte i Kristus, guru-guru mpodava gahaitu aga nepakaeya. Ledo naeya matara nompebasa nangande bo aga nompekirika karora mboto. Ira ledo ntoto ria gunana, nasimbayu mpo kulimu vuri anu ledo najadi uda, aga niburusi mpoiri. Bo ira nasimbayu mpo kayu ledo novua ri tempo mpovuana, mpo kayu nitovo bo nipekalesi sampe namate mpuu. 1:13 Ira nasimbayu mpo balumba mbaso niburu mpoiri, bo pokainggura anu nepakaeya nasimbayu mpo rumpu bo bura natapa nitompesaka ri talinti. Ira nasalandala lako ri dala nakana nasimbayu mpo betue-betue mpolinja ri langi ledo nangoseaka dala nipakatantu ka ira. Jadi nipakasadia nTupumo ponturo nalanda mpirika ka ira sampe ri kasae-saena. 1:14 I Henokh, muli kapitu-ntapina lako nte i Adam, nombaboto pehuku nu ELOHIM ka guru-guru mpodava gahaitu ivei: "Epemo! Tupu makava bara maipia ante njobu-njobu *malaekaNa 1:15 mombatangara pura-pura manusia. Ia mombahuku pura-pura topesapuaka sabana pesapuakara. Ia mombahuku topesapuaka nadosa haitu sabana tesa nadaa nisovadakara nanjalai Ia." 1:16 Guru-guru mpodava gahaitu batena nongau bo nompakasala tona ntanina. Ira natuvu nangoseaka dota rarara nadaa. Ira nangoe nompakalanga karora mboto bo notesa namomi ala raoseaka ntona dotara. 1:17 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, toramo tesa niuli nu suro-suro nTuputa i Yesus Kristus bara ipia. 1:18 Niulira ivei: "Ane maparamo kaupu nu dunia, kana meumba topesapuaka anu mompongei-ngeika pomparasayata. Ira aga mangoseaka dota rarara nadaa bo ledo raoseakara dota nu ELOHIM." *1:18 2 Petrus 3:3* 1:19 Tona haitumo nompakagero kasintuvu ntopomparasaya. Ira nikuasai dota-dota rarara nadaa, bo Nosa Gasa nu ELOHIM ledo ntoto naria nte ira. 1:20 Sampesuvu-sampesuvu nipotoveku, posipakarosomo pomparasayamiu nangoseaka pepatuduki nakana, sabana pepatuduki niparasayata haitu nagasa mpuu. Bo posambayamo ante pekeniaka Nosa Gasa nu ELOHIM. 1:21 Komiu kana bate-batena matuvu mantora pepotove nu ELOHIM ka komiu. Bo tongorakamo kakava nTuputa i Yesus anu mombadekei katuvu nabelo sampe ri kasae-saena ka kita sabana kabelo raraNa. 1:22 Komiu kana mompoasi tona da nolengga-lengga pomparasayara. 1:23 Naria tona ntanina damo kasalandalana. Tulungimo ira ala ira rapakasalama lako ri pehuku, nasimbayu mpo porabutakamiu tona lako ri apu. Bo poasi munimo tona nikuasai dota rarara nadaa. Tulungi ira manjili ri dala nakana, tapi jagaimo, mbelaka komiu matekeni mangoseaka pokainggura nadaa. Potovemo tona nadosa tapi povuu matamo pokainggura. 1:24 Ratoiyatamo ELOHIM sabana Ia nakuasa nombajagai kita ala ledo rakabasakata pomparasayata. Ia nakuasa manggeni kita hau ri suruga mantingayo Ia riara kaogeNa, bo ledo maria salata, bo melabi kadamba rarata. 1:25 Aga Ia saito-itoNa ELOHIM. Iamo nompakasalama kita sabana anu nipovia nTuputa Yesus Kristus. Jadi ratoiyatamo Ia, apa Iamo ELOHIM anu nelabi kaogeNa, Magau nipokumaaka. Iamo nabaraka bo nakuasa lako ri lamba pamulana, sampe sii-sii, bo sampe ri kasae-saena! *Amin! Tabe lako nte yaku, Yudas

Pompakita Nipopokita 1

1:1 Isi buku hitu notesaki kajadia-kajadia anu majadi bara maipia, anu nipopaisani nu ELOHIM ka i Yesus Kristus. I Yesus nitudu nu ELOHIM mompopaisani kajadia haitu ka topangoseaka Ia ala rasanira anu domo masae majadimo. Jadi i Yesus nombatudu *malaekaNa hau mompopaisani anu majadi haitu ka batuaNa i Yohanes. 1:2 Bo yaku, i Yohanes, nompasimbayu pura-pura anu nikitaku, haitumo tesa lako nte ELOHIM bo anu nipopaisani i Yesus Kristus. 1:3 Masana mpuu tona anu mombabaca tesa-tesa niboto riara buku hitu ka todea, bo masana muni tona mangepe bo mompariara anu nitulisi riarana. Apa domo masae pura-pura kajadia nitesa ri sii mpuu-mpuu kana majadi. 1:4 Sampesuvu-sampesuvu sampomparasaya anu nonturo ri pitu ngata ri propinsi *Asia *1:4 propinsi Asia: Sii-sii niuli Torokii atau Turki. Peinta gambara ngata ri kuli buku hitu.* . Yaku i Yohanes, merapi komiu mantarima katinonto bo belo lako nte ELOHIM anu nariamo lako ri lamba pamulana, bo naria sii-sii, bo maria sampe ri kasae-saena. Bo kuperapi ratarimamiu belo bo katinonto lako nte papitu Nosa nu ELOHIM anu naria ri ngayo Gadera Kamagaua nu ELOHIM, *1:4 papitu Nosa nu ELOHIM: Peinta Yesaya 11:2; Zakharia 4:2,10; Pompakita 3:1; 4:4; 5:6. * 1:5 bo lako nte i Yesus Kristus. Iamo sabi anu namala raparasaya, Iamo tona paratama nipakatuvu mpanjili lako ri kamateNa. Iamo nomparenta pura-pura magau riara dunia. Ia nompotove kita bo nombakabasaka kita lako ri dosata ante raa kamateNa. 1:6 Kita nipajadiNa todea riara poparentaNa, kita nipajadiNa *topanggeni pesomba anu manggeni pesomba ka TuamaNa ELOHIM. Masipato i Yesus ratoiya bo rabila, bo masipato Ia momparenta sampe ri kasae-saena! *Amin! 1:7 Peintamo! Ia makava nibungu kulimu. *1:7 nibungu kulimu: Nabi Daniel nggaulu nombaboto anu nolenje mpo manusia makava nibungu kulimu. Peinta Daniel 7:13.* Ia rakita ntona pura-pura, nau ira anu nombatosu usuNa. *1:7 ira anu nombatosu usuNa: Nabi Zakharia nggaulu nombaboto toYahudi (haitumo muli i Daud bo tupu ngata Yerusalem) motumangi mpojea manggita tona nitosu usuna. I Yesus nitosu usuna tempo Ia namate ri kayu salib. Peinta Zakharia 12:10 bo Yohanes 19:34. * Bo pura-pura valaa manusia ri dunia motumangi mpojea manggita Ia. Haitu mpuu-mpuu majadi! *Amin! 1:8 Tupu ELOHIM nanguli, "Yakumo hii Pamulana bo Kaupuna. Yaku naria mamimo lako ri lamba pamulana, Yaku naria sii-sii bo Yaku batena maria sampe ri kasae-saena. Yakumo toNeliu KakuasaKu." 1:9 Yaku hii i Yohanes, sampesuvumiu sampomparasaya. Yaku nombarasai susa bo pari nasimbayu ante pura-pura topangoseaka i Yesus, bo yaku muni najadi todea riara PoparentaNa nasimbayu ante pura-pura topangoseaka i Yesus, bo yaku muni nosabara tempo nipandasa, nasimbayu ante pura-pura topangoseaka i Yesus. Yaku nitaniaka ri levuto Patmos, sabana nompatolele Tesa nu ELOHIM bo pepatuduki i Yesus. 1:10 Ri eo petupu yaku nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM, bo niepeku suara lako ri puriku namangga mpo moni *ntabue. 1:11 Suara haitu nanguli ivei: "Tulisimo anu mukita bo pakatu ka todea topomparasaya nonturo ri pitu ngata, haitumo ngata-ngata Efesus, Smirna, Pergamus, Tiatira, Sardis, Filadelfia bo Laodikia. *1:11 Peinta gambara ngata ri kuli nu buku hitu.* " 1:12 Nangepe haitu, neili yaku mompeintaka isema notesa ka yaku. Tempo yaku neili, nikitaku papitu kada mpoindo bulava. 1:13 Ri olo kada mpoindo haitu naria saito tona, lenjena mpo *Ana nu Manusia. Baju nipasuaNa nandoe nakava ri kadaNa, bo bambaraNa nibeve bulava. 1:14 BalenggaNa bo buluaNa naramputi mpo kapa bo salju. Bo mataNa narega mpo vaya nu apu. 1:15 KadaNa nenggila mpo tambaga nitunu ri apu. Bo suaraNa namangga mpo soo nu uve oge. 1:16 Ri pale ngganaNa naria pitu-angu betue, bo lako ri ngangaNa nesuvu samata guma nomata ntimali bo natada mpuu. Bo lenjeNa mpo vanta nu eo natongo. 1:17 Nikitakupa Ia, kaliu-liu nadungga ntuobomo yaku ri ngayoNa mpo tomate. Tapi Ia nombatuu pale ngganaNa ri karoku bo nanguli ka yaku, "Nee maeka. Yakumo hii Pamulana bo Kaupuna. 1:18 Yakumo hii anu Natuvu. Bara ipia Yaku namatemo. Tapi peintamo, sii-sii Yaku natuvu mpanjili sampe ri kasae-saena. Yakumo nakuasa nantipale gunji kamatea bo *ponturo ntomate. 1:19 Jadi, tulisimo pura-pura anu nikitamu, nau anu najadi sii-sii, nau anu majadi bara maipia. 1:20 Dopa nisanimu batuana pitu-angu betue nikitamu ri pale ngganaKu hitu bo pitu nggada poindo bulava. Jadi kupakalanto batuana ivei: pitu-angu betue haitu nirapaka papitu malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya anu nonturo ri pitu-ngata. Bo pitu nggada poindo bulava haitu nirapaka todea topomparasaya anu naria ri pitu-ngata haitu."

Pompakita Nipopokita 2

2:1 Bo *Ana nu Manusia nombatudu yaku motulisi ka *malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya ri ngata Efesus ivei: "Hitumo tesa lako nte Yaku anu nantipale pitu-angu betue ri pale ngganaKu bo nolipa ri olo pitu-nggada poindo bulava. 2:2 NisaniKu pura-pura pokainggumiu. Komiu natutu nokarajaa ka Yaku bo komiu nosabara tempo nipandasa sabana nomparasaya Yaku. NisaniKumo komiu ledo nasituju ante pokainggu ntona nadaa. Tona nompangaku karona suro-suroKu tano ledo nakana, niparesamiu pokainggura sampe nalantomo ira topodava. 2:3 Komiu mpuu-mpuu nosabara. Komiu nipandasa ntona sabana pomparasayamiu, bo ledo naupu raramiu nangoseaka Yaku. 2:4 Tapi naria sangaya inggumiu anu ledo nipodambaKu. Komiu domo nompotove Yaku mpo bara ipia tempo komiu dako nomparasaya. 2:5 Nakavao ntotomo kanavumiu! Haitu sampe Kuuli ka komiu, pakabelo-belo! Kajeamo komiu, bo poviamo mpo anu nipoviamiu ri pamulana. Ane ledo majea komiu, Kualasi kada mpoindo bulavamiu lako ri ponturona. 2:6 Tapi nau ivesia, naria sangaya inggumiu nipokonoKu, haitumo navuu matamiu nanggita pokainggu ntona anu nangoseaka pepatuduki i Nikolaus, anu nipovuu mataKu muni. 2:7 Isema-sema naria talingana epemo pakabelo-belo anu niuli Nosa Gasa nu ELOHIM ka todea topomparasaya ri umba-umba ngata. Isema-sema padagi kana Kudekei mangande vua lako ri Kayu Katuvua *2:7 Kayu Katuvua: Kayu Katuvua nikava ri Pampa Eden nggauluname. Isema-sema mangande vua kayu haitu ledo mamate tapi matuvu sampe ri kasae-saena. Peinta Kajadia 2:9; 3:22-24.* anu naria riara Pampa nu ELOHIM ri suruga." 2:8 Naupu haitu nitudu Ana nu Manusia vai yaku motulisi ka malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya ri ngata Smirna ivei: "Hitumo tesa lako nte Yaku anu niuli Pamulana bo Kaupuna, anu namatemo bo natuvu mpanjili. 2:9 NisaniKu kasusa bo kapari nirasaimiu. NisaniKu komiu mpuu-mpuu napepa, tapi kakanana komiu nakalumana riara pomparasayamiu. NisaniKu komiu nisalai ntona anu nompangaku karona *toYahudi tano ledo nakana. Ira aga todea nu *Magau nu Seta. 2:10 Tapi nee maeka komiu mantingayo kasusa bo kapari anu domo masae kana rarasaimiu. Pariaramo! Magau nu Seta mompopesua sanu komiu hau rantarunggu bo mompesori komiu ala moura pomparasayamiu. Komiu rapandasa sapulu eo kasaena. Tapi nee maupu raramiu momparasaya Yaku nau komiu rapatesi, sabana Kudekei ka komiu hadia padagi, haitumo komiu matuvu mabelo sampe ri kasae-saena. 2:11 Isema-sema naria talingana epemo pakabelo-belo anu niuli Nosa Gasa nu ELOHIM ka todea topomparasaya ri umba-umba ngata. Isema-sema padagi ledo ntoto mambela pehuku anu niuli kamatea karongganina *2:11 kamatea karongganina: Peinta Pompakita 20:6,14.* ." 2:12 Naupu haitu Ana nu Manusia nombatudu yaku motulisi ka malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya ri ngata Pergamus ivei: "Hitumo tesa lako nte Yaku anu naria guma nomata ntimali bo natada mpuu. 2:13 NisaniKumo ngata niponturomiu, haitumo ri ngata ponturo Magau nu Seta. Tapi naupa ivesia, naroso pomparasayamiu Yaku. Tempo sabiKu nosanga i Antipas nipatesi ri ngatamiu, komiu ledo nesapu nomparasaya Yaku. I Antipas haitu sabiKu bo ia bate-batena nomparasaya Yaku sampe ia nipatesi ntona ri ngatamiu, haitumo ri ngata nikuasai Magau nu Seta. 2:14 Tapi da nariapa bara sako-ngaya inggumiu anu ledo nipodambaKu. Naria tona nte komiu nangoseaka pepatuduki i *Bileam nggaulu. I Bileam nompatuduki Magau Balak mompakanavu *toIsrael riara dosa *2:14 Peinta Bilangan 22:1-6; 25:1-3*. Nipatudukina ia mompakeni ira mangande kandea nipopali sabana nipakande ka tupu-tupu ntanina, bo nompatuduki ira ledo makuya mosipogau nte tona ledo bereina mboto. 2:15 Bo naria muni nte komiu anu nangoseaka pepatuduki i Nikolaus. 2:16 Jadi Kuuli ka komiu, kajeamo lako ri dosamiu! Ane ledo majea komiu, Yaku masalisa makava nte komiu bo mangeva ira ante guma anu naria ri ngangaKu. 2:17 Isema-sema naria talingana epemo pakabelo-belo anu niuli Nosa Gasa nu ELOHIM ka todea topomparasaya ri umba-umba ngata. Isema-sema padagi, Kudekei ka ia roti *Manna anu nitabuniaka *2:17 Roti Manna anu nitabuniaka: Roti nipopanau nTupu ka toIsrael ri karava bai bara ipia niuli roti manna. Peinta Pesuvu 16:13-16. Nabi Musa nitudu nTupu mombadika sanu manna ri kura bo raboli riara *Peti Pojanji. Peinta Pesuvu 16:31-35. Nantuntuni tesa ntoYahudi nggaulu, kura nte manna haitu nitabuniaka Nabi Yeremia ri bolo vatu ri Bulu Nebo tempo Banua nu ELOHIM nigerosi 586 mpae dopame nipoanaka i Kristus. Niulira manna nitabuniaka haitu batena ratabuniaka sampe makava Magau Topepakasalama anu nijanji nTupu. Bo tempo haitu, rapakandeNa todeaNa ante roti manna.* . Bo Kudekei muni vatu nabula simbo sangu ka ira. Ri vatu nabula haitu nitulisi sanga nabaru anu ledo ntoto nisani ntona ntanina, aga tona mantarima vatu nabula haitu mangisanina." 2:18 Bo nitudu Ana nu Manusia vai yaku motulisi ka malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya ri ngata Tiatira ivei: "Hitumo tesa lako nte Yaku, *Ana nu ELOHIM anu nomata narega mpo apu bo nokada nenggila mpo tambaga. 2:19 NisaniKumo pura-pura pokainggumiu. NisaniKu tovemiu bo pomparasayamiu nte Yaku. NisaniKu bagomiu nantulungi Yaku bo komiu nosabara tempo nipandasa. Bo nisaniKu bagomiu nantulungi Yaku sii-sii nabelopa pade anu nipoviamiu tempo komiu dako nomparasaya Yaku. 2:20 Tapi da nariapa sangaya pokainggumiu anu ledo ntoto nipodambaKu. Haitumo mombine anu nosanga i Izebel *2:20 Izebel: 1 Raja-Raja 16:31; 21:25.* anu nompangaku karona *nabi. Komiu nompaloga ia nompatuduki bo nombabagiu topangoseaka Yaku. Ia nompatuduki ira mosipogau ante tona ledo bereira mboto bo mangande kandea nipopali sabana nipakande ka tupu-tupu ntanina. 2:21 NidekeiKumo loga ka ia majea lako ri pokaingguna nadaa haitu, tapi ia ledo ntoto nadota majea. 2:22 Jadi epemo! Yaku mompakadua ia sampe ia aga maturu ri paturuna. Bo tona nangoseaka pokaingguna nobualo *2:22 nobualo: riara Buku Gasa nobualo nirapaka tona anu nangoseaka tupu-tupu ntanina, bo ledo natutu nangoseaka ELOHIM.* , Kupambela susa bo pari nadaa, ane ledo menonto ira nangoseaka pokaingguna. 2:23 Bo ana-anana Kupatesi sampe malanto ka pura-pura topomparasaya, Yakumo anu nomparesa pekiri bo rara ntai manusia, bo Yakumo anu mombabalasi komiu saito-saito nangoseaka pokainggumiu. 2:24 Tapi naria muni komiu toTiatira ledo nangoseaka pepatuduki nadaa haitu bo ledo nadota neguru anu niuli ntona 'pangisani *Magau nu Seta anu nalonto.' Kuuli ka komiu ivei: Ledo Kutambai parenta-parenta ntanina ka komiu. 2:25 Kingisi pakarosomo pepatuduki anu naria nte komiu sampe Yaku makava mpanjili. 2:26-27 Isema-sema padagi bo mangoseaka dotaKu sampe ri kaupuna, Kudekeika kuasa nasimbayu mpo nitarimaKu lako nte TuamaKu. Kudekei kuasa ka ira momparenta manusia ri umba-umba ri dunia. Ira momparenta ante ase poboba. Bo rapakaropura balira nasimbayu mpo tona norupusaka kura tana. *2:26-27 ase poboba bo kura tana: Peinta Mazmur 2:8-9.* 2:28 Bo Kudekei ka ira betue Pompaeo. *2:28 betue Pompaeo: Peinta Pompakita 22:16.* 2:29 Isema-sema naria talingana epemo pakabelo-belo anu niuli Nosa Gasa nu ELOHIM ka todea topomparasaya ri umba-umba ngata."

Pompakita Nipopokita 3

3:1 *Ana nu Manusia netudu vai ala kutulisi ka malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya ri ngata Sardis ivei: "Hitumo tesa lako nte Yaku anu nombakuasai papitu Nosa nu ELOHIM *3:1 papitu Nosa nu ELOHIM: peinta Pompakita 1:4.* bo anu nantipale pitu-angu betue. NisaniKumo pura-pura pokainggumiu. Komiu nireke ntona topomparasaya naroso, tano pomparasayamiu haitu namatemo. 3:2 Pembangumo! Pakarosomo pomparasayamiu anu damo sakide. Dopame mamate pomparasayamiu anu damo sakide, pakaroso mamimo. Apa nikitaKu lako ri pura-pura pokainggumiu, nau sangaya dopa ria nagana ri panggita nu ELOHIM. 3:3 Jadi toramo pepatuduki niepemiu bo nitarimamiu bara ipia. Oseakamo pepatuduki haitu bo kajeamo lako ri dosamiu. Ane ledo mainga komiu, sampesanika Yaku makavamo mombahuku komiu. Yaku makava mpo topangangga, ledo rasanimiu maipia Yaku makava. 3:4 Tapi da nariapa nte komiu ri ngata Sardis bara sako-ndua tona nombajagai pakeara sampe ledo natapa. Iramo anu mamala molipa mosanggani-nggani ante Yaku mopakea mputi, sabana iramo anu masipato molipa ante Yaku. 3:5 Isema-sema padagi kana radekeika baju mputi. Bo sangara ledo Kupakalipo lako ri *Buku Katuvua, tapi Kusaliku ri ngayo nTuamaKu bo *malaekamalaekaNa. 3:6 Isema-sema naria talingana epemo pakabelo-belo anu niuli Nosa Gasa nu ELOHIM ka todea topomparasaya ri umba-umba ngata." 3:7 Ana nu Manusia netudu vai ala kutulisi ka malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya ri ngata Filadelfia ivei: "Hitumo tesa lako nte Yaku anu nagasa bo nanoa. Yakumo nantipale gunji nu vamba Poparenta Magau *Daud. *3:7 gunji Poparenta Magau Daud: gunji nirapaka kuasa, haitumo kuasa ri Poparenta Magau Daud. Peinta Yesaya 22:22. ELOHIM nojanji ka Magau Daud mulina batena majadi magau sampe ri kasae-saena. I Yesus muli Magau Daud. Peinta Matius 1:1, Lukas 2:4.* Ane Yaku mombaungge vamba, ledo ria saitoa tona mamala mombatutuina, bo ane Yaku mombatutui vamba ledo muni maria saitoa tona mamala mombaunggena. 3:8 NisaniKumo pura-pura pokainggumiu. NisaniKu munimo ledo naroso ntoto pomparasayamiu, tapi komiu natutu nangoseaka tesaKu bo ledo nisapumiu Yaku. Epemo! Yaku nobuka ka komiu sangu vamba, bo ledo ria saitoa tona mamala mombatutuina. 3:9 Naria tona najadi todea *Magau nu Seta anu nanguli iramo *toYahudi, tano mai ledo, aga davara. Tapi epemo! Ira kana Kupopantaputu ri ngayomiu. Bo raulira Yaku mpuu-mpuu nompotove komiu. 3:10 Komiu nangoseaka parentaKu anu nanguli pakaroo rara bo mosabara tempo nipandasa. Sabana haitu, Kusaliku komiu lako ri kasusa makava ri njumangu dunia mompesori tona nonturo ri dunia. 3:11 Domo masae Yaku makava! Jadi kingisi pakarosomo pepatuduki nipatuduki ka komiu ala komiu manggava hadia padagi lako nte ELOHIM. Nee sampe maria tona mangago hadia haitu lako nte komiu. 3:12 Isema-sema padagi, ia masimbayu mpo tinja naroso ri banua nTuamaku ELOHIM. Ia matetida ri suruga sampe ri kasae-saena. Bo ri karona Kutulisi sanga nTuamaku ELOHIM, bo sanga nu ngata nTuamaku ELOHIM, haitumo Yerusalem nabaru anu manau lako nte Tuamaku ELOHIM ri suruga. *3:12 ngata Yerusalem nabaru: Pompakita 21:9-22:5.* Bo sangaKu mboto nabaru kana Kutulisi ri karona. 3:13 Isema-sema naria talingana, epemo pakabelo-belo anu niuli Nosa Gasa nu ELOHIM ka todea topomparasaya ri umba-umba ngata." 3:14 Ana nu Manusia netudu vai ala kutulisi ka malaeka anu nanggeniaka todea topomparasaya ri ngata Laodikia ivei: "Hitumo tesa lako nte Yaku anu nipoposanga '*Amin', haitumo sabi natutu notesa anu nakana. Yakumo Tupu *3:14 Yakumo Tupu: Tafsiran ntanina: Yakumo puna ATAU: Yaku nipopale nu ELOHIM mompajadi pura-pura anu naria.* nu pura-pura anu nipajadi nu ELOHIM. 3:15 NisaniKumo pura-pura pokainggumiu. Komiu ledo baliKu bo ledo muni topangoseaka Yaku. Aginamo komiu nompoara atau nompoiyo. 3:16 Tapi komiu aga netanggode, ledo nompoara, ledo nompoiyo. *3:15-16 basa Yunani: NisaniKumo pura-pura pokainggumiu. Komiu ledo naranindi bo ledo muni napane. Aginapa komiu maranindi atau mapane. 16 Tapi komiu aga nalongo, ledo naranindi, ledo napane.* Sabana haitu Kuteveulusaka komiu lako ri ngangaKu. 3:17 Komiu nanguli, 'Kami hii nakalumanamo, nagana puramo katuvu kami, domo kami paraluu nuapa-nuapa.' Tapi kakanana ledo nisanimiu katuvumiu mboto! Komiu nelabi napakasi. Katuvumiu aga nipoasi mata ntona. Komiu napakasi mpuu, naburo matamiu, bo novuloamo komiu. 3:18 Haitu sampe Kutevai ka komiu ivei: Alimo bulava nipakagasa riara apu lako nte Yaku ala komiu mpuu-mpuu makalumana ri panggitaKu. Bo ali munimo pakea mputi lako nte Yaku, ala komiu mamala mopakea bo ledo maeya matamiu rakita ntona komiu novuloa. Bo ali munimo pakuli ragese ri matamiu ala komiu mamala mekita mpanjili. 3:19 Isema-sema nipotoveKu, Kuonteaka bo Kujeani ala mompatuduki ira. Haitu sampe Kuuli ka komiu, pakadidi raramiu bo kajeamo lako ri dosamiu. 3:20 Peintamo! Hitumo Yaku neangga nombatanede-nede ri vamba. Ane maria tona mangepe suaraKu bo mombabuka vamba, Yaku mesua nte ia bo mangande mosanggani-nggani ante ia. *3:20 mangande mosanggani-nggani nte ia: mosimpovega rapa nte ia. Peinta 1 Yohanes 1:3.* 3:21 Isema-sema padagi, ia Kupaloga monturo moparenta mosanggani nte Yaku ri Gadera KamagauaKu, nasimbayu mpo Yaku muni najadi padagi bo sii-sii nonturo bo noparenta nosanggani-nggani nte TuamaKu ri GaderaNa. 3:22 Isema-sema naria talingana, epemo pakabelo-belo anu nitesa Nosa Gasa nu ELOHIM ka todea topomparasaya ri umba-umba ngata."

Pompakita Nipopokita 4

4:1 Naupu haitu naria vai anu nipopakita ka yaku. Nikitaku sangu vamba natebuka ri suruga. Bo niepeku suara pamulana anu notesa ka yaku pangane, kamanggana mpo moni *ntabue. Nangulimo suara haitu ka yaku, "Pompene tumai! Kupopakita ka iko anu majadi maliu anu nikitamu pangane." 4:2 Sampesanika yaku nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIMmo bo nikeniNa yaku hau ri suruga. Nakava hamai, nikitaku sangu Gadera Kamagaua, bo naria saito Toponturo ri Gadera haitu. 4:3 Toponturo haitu lenjeNa damo nenggila mpengaya-ngaya surana mpo mata sinji anu nosanga *vatu yaspis, bo *vatu sardis. Naria muni tirauve nagavu mpo *vatu zamrud nombalili Gadera haitu. 4:4 Bo naria muni ropulu bo ampa gadera ntanina nantiku Gadera pangane. Gadera ntanina haitu niponturo ntotua ropulu bo ampa. Ira nopakea mputi bo nosonggo bulava. 4:5 Lako ri Gadera Kamagaua pangane nesuvu kila damo mparea nevanta, bo gente nu guru damo nosinjaleva poguna. Ri ngayo Gadera haitu naria muni pitu-angu sulo narega. Pitu-angu sulo haitu batuana papitu Nosa nu ELOHIM. *4:5 papitu Nosa nu ELOHIM: Peinta Pompakita 1:4.* 4:6 Bo ri ngayo Gadera haitu naria muni sangaya nikitaku eva tasi nevayo mpo kaca. Ri sia naria ampa Anu Natuvu, nombatiku Gadera haitu. Nadea mpuu matara, ri njumangu karora naria mata, ri ngayora bo ri bengora. 4:7 Anu Natuvu pamulana lenjena mpo *singa, bo karanduana lenjena mpo japi lakina. Katataluna lenjena mpo manusia, bo kaampana lenjena mpo love mbaso tempo nevoro. 4:8 Anu Natuvu haitu simbo aono kapina, bo ri njumangu karora naria mata, nau ri tambe kapira muni. Eo bongi ira ledo nenonto nodade, "Nagasa, nagasa, nagasa Tupu ELOHIM Neliu KakuasaNa. Ia naria mamimo lako ri lamba pamulana, bo sii-sii Ia naria. Bo Ia batena maria sampe ri kasae-saena." 4:9 Anu Natuvu haitu nombatoiya bo nombabila bo nosukuru nte Toponturo ri Gadera Kamagaua anu natuvu sampe ri kasae-saena. Tempo ira netoiya ivesia, 4:10 ropulu bo ampa totua haitu nantaputu sampe ri tana ri ngayo nToponturo haitu. Ira nombasomba Ia anu natuvu sampe ri kasae-saena, bo nialara songgo bulava lako ri balenggara mboto bo nituura ri ngayo Gadera Kamagaua nu ELOHIM, tanda pobilara Ia. Bo niulira ivei: 4:11 "O, ELOHIM, Tupu kami, aga Komiu masipato ratoiya bo rabila kami. Aga Komiumo nakuasa, Komiumo nompajadi pura-pura anu naria. Bo lako ri dotaMiu mboto sampe pura-pura haitu nipajadi bo naria."

Pompakita Nipopokita 5

5:1 Naupu haitu nikitaku santau sura nibaluu ri pale nggana nToponturo ri Gadera Kamagaua haitu. Sura haitu nitulisi ntimali bo nipulu pitu-mpopulu ala ledo mamala rabuka ntona. 5:2 Bo nikitaku naria saito *malaeka naroso mpuu nakava nekutana ante suara namangga, "Isema masipato mombabuka populu sura bo mombavole sura hitu?" 5:3 Tapi ledo ntoto ria saitoa masipato mombabuka sura haitu bo mombabaca isina, nau ri suruga, nau ri dunia, nau ri tambe ntana. 5:4 Nanggita haitu, notumangi yaku nonjodu-njodu bo nasusa mpuu raraku sabana ledo ntoto naria saitoa tona masipato mombabuka bo mombabaca isi nu sura haitu. 5:5 Nanggita yaku notumangi, naria saito totua lako nte ira ropulu bo ampa haitu nanguli ka yaku, "Nee motumangi! Peintamo! Nariamo padagi. Sangana *Singa lako ri valaa i Yehuda, Muli Magau *Daud *5:5 Singa lako ri valaa i Yehuda: Peinta Kajadia 49:9-10. muli Magau Daud (basa Yunani: Kale i Daud); batuana Magau Topepakasalama anu neumba lako ri muli Magau Daud. Peinta 2 Samuel 7:12-13; Yesaya 11:10; Pompakita 22:16.* . Iamo masipato mombabuka sura pitu-mpopulu haitu." 5:6 Naupu haitu nikitaku sangu *Ana Bimba *5:6 Ana Bimba: Yesaya 53:7; Yohanes 1:29; Pompakita 11:10; 22:16* neangga ri sinjori Gadera Kamagaua bo nipatiku nu ampa Anu Natuvu bo totua-totua gahaitu. Ri karoNa nikitaku bela baka, belana tempo Ia nipatesi nggaulu. Ri balenggaNa naria papitu tanduNa bo mataNa muni pitu-angu. Pitu-angu mataNa haitu, batuana papitu Nosa nu ELOHIM anu nituduNa hau ri njumangu dunia. 5:7 Bo nekaparaimo Ana Bimba haitu mangala sura nibaluu lako ri pale nggana nToponturo ri Gadera Kamagaua. 5:8 Tempo Ana Bimba nangala sura haitu, nantaputumo ampa Anu Natuvu, bo ropulu bo ampa totua ri ngayoNa mombasomba Ia. Ri palera saito-saito naria kacapi bo tubu bulava niisi *dupa anu navangi mpuu. Dupa haitu nirapaka posambaya ntodea nu ELOHIM. 5:9 Totua-totua gahaitu nodade sanggayu dade nabaru ka Ana Bimba ivei: "Komiumo masipato mangala sura haitu bo mombabuka populuna. Sabana, Komiu nipatesi bo ante raa nggamateMiu haitu nitoloMiu manusia lako ri njumangu dunia majadi todea nu ELOHIM, haitumo tona lako ri pura-pura ngata, bo lako ri pura-pura valaa bo tona lako ri mpengaya-ngaya basa ri dunia. 5:10 Ira nipajadiMiu magau bo *topanggeni pesomba anu nanggeni pesomba ka Tuputa ELOHIM. Bo ira moparenta mpo magau ri dunia hitu." 5:11 Naupu haitu nipeintaku, bo niepeku suara malaeka nadea, nonjobu-njobu bo nojuta-juta kadeana. Ira nombatiku Gadera Kamagaua nosanggani-nggani ante ampa Anu Natuvu bo ropulu bo ampa totua. 5:12 Bo nodademo ira ante suara namangga ivei: "Ana Bimba anu nipatesi nggaulu, masipato ratesata kuasaNa bo kakalumanaNa, notoNa bo kabarakaNa. Iamo masipato rabila bo ratoiya bo rapakaoge." 5:13 Pade niepeku munimo suara nu pura-pura anu natuvu ri suruga, ri tana, ri tambe ntana, rantasi, bo pura-pura anu natuvu nodade ivei: "Toponturo ri Gadera Kamagaua bo Ana Bimba haitu masipato ratoiya bo rabila bo rapakaoge, bo kuasaRa masipato ratesata sampe ri kasae-saena." 5:14 Bo nepasiosemo ampa Anu Natuvu haitu, "*Amin, nakana mpuu!" Bo nantaputumo totua-totua gahaitu sampe ri tana mombasomba ELOHIM.

Pompakita Nipopokita 6

6:1 Naupu haitu nikitaku *Ana Bimba nombabuka populu paratama. Pade niepeku saito lako ri ampa Anu Natuvu haitu notesa ante suara namangga mpo moni guru kede. Niulina, "Kamaimo!" 6:2 Nipeintaku, naria sangu jara bula. Topesavina nanggangisi pana bo nidekei ka ia songgo, mpo songgo nipoposonggoka tona padagi riara mposieva. Bo haumo ia mpo tadulako mombadagi balina. 6:3 Naupu haitu, Ana Bimba nombabuka populu karanduana bo niepeku Anu Natuvu karanduana nanguli, "Kamaimo!" 6:4 Bo nesuvu munimo sangu jara nalei buluna. Topesavi jara haitu nidekeika kuasa mompoposinggarau manusia ri dunia ala ira mosipatesi. Bo ia nidekeika guma nambaso samata. 6:5 Naupu haitu Ana Bimba nombabuka populu katataluna. Bo niepeku Anu Natuvu katataluna nanguli, "Kamaimo!" Nipeintaku, naria munimo sangu jara navuri buluna, bo topesavi jara haitu nanggangisi daci potimba tandana mapepa kandea . 6:6 Naupu haitu niepeku suara lako ri olo ampa Anu Natuvu pangane nanguli, "Ali nu *gando salite nasimbayu nte gaji saeo, bo ali labu nu ose talu-lite nasimbayu muni nte gaji saeo. Aga nee rapakagero talua *zaitun bo talua *anggur!" 6:7 Naupu haitu Ana Bimba nombabuka populu kaampana. Bo niepeku suara lako ri Anu Natuvu kaampana nanguli, "Kamaimo!" 6:8 Naliu haitu nikitaku sangu jara navaa buluna! Topesavi jara haitu nosanga "Kamatea." Bo anu netuntuni ri purina nosanga "*Ponturo Ntomate." Ira randua haitu nidekeika kuasa mombabagi ampa pura-pura manusia ri dunia bo mompatesi sabagia. Naria sanu namate tempo posieva, naria sanu namate tempo nu ara, naria sanu namate tempo dua timboro, bo naria muni sanu namate nikande binata-binata nasingi ri dunia. 6:9 Naupu haitu Ana Bimba nombabuka populu kaalimana. Bo nikitaku ri tambe *Lanta Pesomba naria nyawa-nyawa ntona namate anu nipatesi sabana nompatolele Tesa nu ELOHIM bo ledo nenonto notesaki pomparasayara i Yesus. 6:10 Ira nongare sanggani ante suara namangga mpuu, "O Pue, Komiu nelabi nakuasa! Komiu nagasa bo nanoa! Sakuyapa kasaena pade ratangaraMiu bo rabalasiMiu tona nadaa ri dunia nompatesi kami?" 6:11 Naupu haitu, ira saito-saito nidekeika santonga baju mputi. Bo nangulimo ELOHIM ka ira, "Posabaramo sampalaipa sampe magana kadeana roamiu sampokarajaa, haitumo sampesuvumiu sampomparasaya anu rapatesi nasimbayu mpo komiu." 6:12 Naupu sia, nikitaku Ana Bimba nombabuka populu kaaonona. NibukaNapa, nalingu mbasomo bo mata nu eo najadi navuri mpo karu vuri. Bo bula najadi nalei njumangu mpo raa. 6:13 Bo betue-betue nanavu sampe ri tana nasimbayu mpo vua kayu naleso naronto lako ri pantakana tempo niburu mpoiri narimboso. 6:14 Bo langi nekonjo nasimbayu mpo ompa nibaluu. Bo pura-pura bulu bo pura-pura levuto rara ntasi nolinja lako ri ponturora. 6:15 Tempo haitu hau puramo tona ri dunia netabuni riara bolo-bolo vatu bo ri kele-kele vatu ri buluna, haitumo magau-magau ri dunia, topoparenta-topoparenta, tadulakotadulako, tona nakalumana, tona naroso, pura-pura tona najadi batua bo tona biasa. 6:16 Nongaremo ira ka bulu-bulu bo vatu-vatu, "Ivumo kami! Tabuniakamo kami ala domo rakita mata nToponturo ri Gadera Kamagaua haitu. Ivumo kami ala kami ledo rapambela rau rara nu Ana Bimba!" 6:17 Apa nakavamo eo nipoviora rara manusia, tempo ELOHIM bo Ana Bimba mompopakita rau raraRa. Nau saitoa ledo maria mompakule mombatidamaka rapambela rau rara haitu!

Pompakita Nipopokita 7

7:1 Naupu haitu, nikitaku ampa *malaeka neangga ri pata-njulapa dunia. Ira nombataamaka poiri rimboso lako ri pata-njulapa dunia ala poiri haitu ledo meburu ri tasi bo ri kabatana bo ri kayu-kayu. 7:2 Bo nikitaku munimo saito malaeka ntanina nesuvu lako ri mpandakena. Nikenina mere lako nte ELOHIM anu Natuvu. Bo nongaremo ia ante suara namangga ka ampa malaeka pangane, anu nidekei nu ELOHIM ka kuasa mompakagero kabatana bo tasi. 7:3 Niulina, "Nepa ruru rapakageromiu tasi bo kabatana bo kayu-kayu dopame kami mombamere kire ntopangoseaka ELOHIM ala ira ledo rapambela kasusa-kasusa haitu." 7:4 Bo niepeku kadea ntona nimere kirera, saatu patapulu bo pata-njobu. Ira lako ri muli sapulu randua ana i *Yakub anu niuli *toIsrael. 7:5 Lako ri mulira sapulu randua *valaa i Israel niala simbo sapulu ronjobu kadeana. Lako ri muli i Yehuda sapulu ronjobu nimere. Ivesia muni lako ri muli i Ruben sapulu ronjobu, lako ri muli i Gad sapulu ronjobu, 7:6 muli i Asyer sapulu ronjobu, muli i Naftali sapulu ronjobu, muli i Manasye sapulu ronjobu, 7:7 muli i Simeon sapulu ronjobu, muli i Lewi sapulu ronjobu, muli i Isakhar sapulu ronjobu, 7:8 muli i Zebulon sapulu ronjobu, muli i Yusuf sapulu ronjobu, bo lako ri muli i Benyamin sapulu ronjobu muni. 7:9 Naupu haitu, naria vai anu nipopakita ka yaku. Nikitaku nadea mpuu manusia, ledo rapakule ntona mombabila kadeana! Ira topomparasaya lako ri njumangu dunia, lako ri pura-pura ngata, lako ri pura-pura valaa, bo tona lako ri pura-pura basa ri dunia. Ira neangga ri ngayo Gadera Kamagaua nu ELOHIM bo ri ngayo *Ana Bimba. Ira nopakea mputi pura bo novenggo-venggo tava, tandana nadamba rarara. 7:10 Bo nongaremo ira ante suara namangga, "Kamaimo kita mombatoiya bo mombabila ELOHIM anu nonturo ri Gadera Kamagaua! Kamaimo kita mombatoiya bo mombabila *Ana Bimba, sabana Iramo nompakasalama kita!" 7:11 Pura-pura malaeka muni neangga nombatiku Gadera Kamagaua, bo totua-totua, bo ampa Anu Natuvu. Pura-pura ira nantaputu sampe ri tana ri ngayo Gadera Kamagaua nombasomba ELOHIM. 7:12 Niulira, "*Amin! Ratoiyata Tuputa ELOHIM! Rapakaogeta Ia! Ratesata kanotoNa, raulita tarima kasi ka Ia. Rabilata Ia bo ratesata kuasaNa bo kabarakaNa sampe ri kasae-saena. Amin!" 7:13 Naupu sia, naria saito totua lako nte ira ropulu bo ampa haitu nompekutana nte yaku ivei: "Isema tona nopakea mputi gahaitu? Lako ri umba ira?" 7:14 Nesanamo yaku, "Tua, ledo nisaniku, komiu nangisanina." Bo nangulimo ia ka yaku, "Ira gahaitumo tona nipakasalama tempo pepandasa anu nelabi mpuu kadaana. Nitoposira pakeara sampe naramputi ante raa nu Ana Bimba, haitumo, dosara niampungi. *7:14 nitoposira pakeara sampe naramputi ante raa Ana Bimba: Batuana, ELOHIM nompakalali dosara sabana i Yesus nipatesi bo raaNa natiti. Peinta 1 Yohanes 1:7.* 7:15 Haitu sampe ira neangga ri ngayo Gadera Kamagaua nu ELOHIM. Eo bongi ira ledo nenonto netupu bo nombasomba ELOHIM riara Banua nu ELOHIM. Bo ELOHIM anu nonturo ri Gadera KamagauaNa haitu nosanggani-nggani ante ira ala mombalendu ira. 7:16 Ira gahaitu domo mombarasai ara ntai bara bai ntambolo. Bo ira domo muni rapapusi mata nu eo bara mombarasai eo mpane. 7:17 Sabana, Ana Bimba anu naria ri sinjori Gadera Kamagaua nu ELOHIM haitu nompoevu ira. Ia nombanini ira hau ri mata uve anu nombadekei katuvua nabelo. Bo ELOHIM mboto nompaisi pura-pura uve mata lako ri matara mombaondopi ira ."

Pompakita Nipopokita 8

8:1 Tempo *Ana Bimba nombabuka populu kapapituna, nalino njii riara suruga nitasere santanga jaa kasaena. 8:2 Bo nikitaku papitu *malaeka neangga ri ngayo nu ELOHIM. Ira nidekeika pitu-angu *tabue. 8:3 Naupu haitu naria saito malaeka ntanina nakava neangga ri ngayo *Lanta Pesomba. Malaeka haitu nanggeni santonga tubu bulava rapotunju *dupa. Nadea dupa nidekei ka ia ratunjuna majadi pesomba ka ELOHIM nosanggani-nggani ante posambaya ntodea nu ELOHIM pura-pura. Bo nitunjuna dupa haitu ri Lanta Pesomba anu nipovia lako ri bulava. Lanta haitu naria ri ngayo Gadera Kamagaua nu ELOHIM. 8:4 Tempo malaeka nombatunju dupa haitu, ununa nosumoa ri ngayo nu ELOHIM nosangganinggani ante posambaya ntodea nu ELOHIM. 8:5 Naupu haitu nialana tubu potunju dupa haitu bo niisina ante ruti nu apu lako ri bavo Lanta Pesomba. Bo nitedakana hau riara dunia. Nitedakanapa ruti nu apu haitu, nepogumo guru kede bo kila damo mpavende bo najadimo lingu. 8:6 Naupu haitu papitu malaeka nidekeika pitu-angu *tabue pangane, nompakasadia mompopomoni tabuena saito-saito. 8:7 Bo malaeka pamulana nompopomoni tabuena. Kaliu-liu nauda esi bo apu nogalo raa sampe ri tana bo naromba mpuu. Bo sabagia lako ri tatalu bagia tana naupu sanggani nikande nu apu, sampe napapu sabagia lako ri tatalu bagia kayu-kayu bo pura-pura kavoko naramata. 8:8 Naupu haitu malaeka karanduana nompopomoni tabuena. Kaliu-liu naria anu mpo bulu mbaso napapu nitedaka rantasi. Bo sabagia lako ri tatalu bagia tasi nabali najadi raa. 8:9 Bo namate sangganimo sabagia lako ri tatalu bagia anu natuvu riara ntasi. Bo naropu munimo sabagia lako ri tatalu bagia kapala nolipa rantasi. 8:10 Naupu haitu malaeka katataluna nompopomoni tabuena. Kaliu-liu nanavumo sangu betue mbaso lako ri langi, narega mpo sulo. Betue haitu nanavu nambela sabagia lako ri tatalu bagia binangga bo mata nu uve ri dunia. 8:11 Sanga betue haitu "Napai". Jadi sampetuu betue haitu, sabagia lako ri tatalu bagia binangga bo mata nu uve haitu najadi napai. Bo nadea manusia namate sabana nanginu uve napai haitu. 8:12 Naupu haitu malaeka kaampana nompopomoni tabuena. Kaliu-liu naria anu nambela mata nu eo, bula bo betue-betue, sampe nalipomo sabagia lako ri tatalu bagia remera. Jadi, pata-jaa ri eona, mata nu eo ledo nareme, bo ivesia muni bula bo betue-betue tempo nabongi. 8:13 Naupu haitu nitingoaku bo nikitaku sambaa tonji love nevoro ri laerava. Niepeku love haitu notesa ante suara namangga. Niulina, "Mandasamo! Mandasamo! Mandasamo tona nadaa nonturo ri dunia tempo malaeka tatalupa mompopomoni tabuera ngena."

Pompakita Nipopokita 9

9:1 Naupu haitu *malaeka kaalimana nompopomoni *tabuena. Nomonipa tabue haitu, nikitaku sangu betue lako ri langi nanavu ri tana. Betue haitu nidekeika gunji vamba nu *lovu anu ledo rapakule mantuvu kandalana. 9:2 Naupu betue haitu nombabuka vamba lovu, nesuvumo unu nu apu oge lako riara lovu ndala haitu, nasimbayu mpo unu ntalua luo nitunju ntona. Bo mata nu eo bo laerava najadi nalanda sabana unu oge nesuvu lako riara lovu ndala haitu. 9:3 Bo lako riara unu haitu nesuvumo nggaboronggaboro hau notagu ri tana. Nggaboro-nggaboro haitu nipopompakule mompandasa manusia, nasimbayu mpo *supitole anu naria ri dunia. 9:4 Nggaboro gahaitu nitagi mompakamate kavoko bara kayu bara tuda-tuda ntanina riara dunia. Aga manusia ledo naria mere nu ELOHIM ri kirena nipaloga rapandasa nggaboro gahaitu. 9:5 Nggaboro gahaitu ledo muni nipaloga mompatesi manusia ri dunia. Ira aga nipaloga mompandasa ira pakadaa lima-mbula kasaena. Dua nirasai manusia anu nipandasa nggaboro haitu, nasimbayu mpo dua nirasai ntona nisii nu supitole. *9:5 nisii nu supitole: pesii nu supitole nitesa hitu nadua ntoto, mpo pekiki lipa bonto.* 9:6 Lima-mbula kasaena, manusia nipandasa nggaboro gahaitu nandasa mpuu nirasaira sampe nompasimbuku mamate, tapi ledo namate. Ira mpuu-mpuu madota mamate, tapi ledo namate. 9:7 Karo nggaboro gahaitu nasimbayu mpo jara nipesavi ntona mosieva. Ri balenggara naria sangaya nolenje mpo songgo bulava. Bo lenjera nasimbayu nte lenje nu manusia. 9:8 Bulua nggaboro gahaitu nasimbayu mpo bulua mombine. Bo ngisira mpo ngisi *singa. 9:9 Bambarara nitutui nu ruke-ruke mpo *baju ase. Bo moni kapira mpo moni doka nadea mpuu niumbu jara nangova hau ri posieva. 9:10 Lelo nggaboro gahaitu nasimbayu mpo lelo nu *supitole, bo bisa nu lelona haitu nasimbayu mpo bisa pesii nu supitole. Ri lelora haitu naria bisa mompakandasa manusia lima-mbula kasaena. 9:11 Naria saito magau najadi pakenira, iamo malaeka anu nakuasa mombabuka vamba lovu anu ledo rapakule mantuvu kandalana haitu. Sangana riara basa *Ibrani, i Abadon, bo riara basa Yunani i Apolion. Batuana, Toperopu. 9:12 Pepandasa pamulana naliumo, tapi epemo! Da nariapa rongaya pepandasa ntanina makava. 9:13 Naupu haitu malaeka kaaonona nompopomoni tabuena. Bo niepeku naria suara notesa lako ri pata-njoki *Lanta Pesomba nipovia lako ri bulava anu naria ri ngayo nu ELOHIM. 9:14 Suara haitu nanguli ka malaeka kaaonona ivei: "Volemo ampa malaeka anu nisoo ri Binangga Efrat *9:14 Binangga Efrat: sanga binangga mbaso napara ngata *Babilon bo Asyur. Tupu ngata haitu bali ntoYahudi nggaulu. Peinta Kajadia 15:18; Pompakita 16:12.* haitu." 9:15 Jadi nivolenamo malaeka ampa haitu. Malaeka ampa haitu nipakasadia mamimo lako ri nggauluname bo ira nompopea gantana ri mpae bo bula bo ri eo bo jaa nipakatantumo mompatesi sabagia lako ri tatalu bagia manusia ri dunia. 9:16 Tantara-tantara nojara nantuntuni ira haitu roatu juta kadeana. Nisaniku kadeana sabana naria tona nanguli ka yaku. 9:17 Riara panggitaku nikitaku jara-jara bo topesavina. Topesavi jara haitu nobaju ase. Bajura haitu nalei mpo vaya nu apu, bo nagavu mpo uve ntasi, bo nakuni mpo *vatu colonggata. Balengga nu jara gahaitu mpo balengga nu *singa, bo lako ri sumbara nesuvu apu, unu nu apu, bo vatu colonggata narega. 9:18 Sabagia lako ri tatalu bagia manusia ri dunia nipatesi ante talu-ngaya pepandasa, haitumo ante apu, unu nu apu, bo vatu colonggata narega nesuvu lako ri sumbara. 9:19 Bo ri lelo nu jara gahaitu naria sangaya nolenje mpo balengga nu ule neteo. Ante lelora, nipandasara manusia. Jadi jara gahaitu nompandasa bo nompatesi manusia ante sumbara bo ante lelora. 9:20-21 Manusia ntanina anu ledo namate riara pepandasa-pepandasa haitu, ledo ntoto najea lako ri pokainggura nadaa. Haitumo, ira ledo nadota nenonto nepatesi, bo ledo nadota nenonto nombadoti tona. Ira ledo nadota nenonto nosipogau ante tona ledo bereira mboto, bo ira ledo ntoto nadota nenonto nangangga. Ira ledo muni nenonto nombasomba *seta-seta bo anu nipoviara mboto, evamo *pinoito-pinoito nipoviara lako ri bulava, salaka, tambaga, vatu, bo kayu. Pinoito haitu ledo naria matana mekita bo ledo muni naria talingana meepe bo ledo nokada sampe mamala molipa.

Pompakita Nipopokita 10

10:1 Naupu haitu nikitaku *malaeka ntanina anu naroso mpuu nanau lako ri suruga. Ia nibungu kulimu bo balenggana nilili ntirauve. Lenjena mpo kareme nu eo bo kadana mpo tinja, nenjela mpo vaya nu apu. 10:2 Kada ngganana nombajeje tasi bo kada njidina nombajeje kabatana. Ri palena naria sangu buku kodi natebukamo. 10:3 Bo nongaremo ia ante suara namangga, mpo kamangga suara nu singa. Nongarepa malaeka haitu, nepogumo pitu-angu guru ante moni namangga, notesa mpo manusia. 10:4 Naupu pitu-angu guru haitu notesa, yaku madota motulisi anu niuli nu guru haitu. Tapi naria suara lako ri suruga nombatagi yaku ivei: "Tabuniakamo tesa niuli nu guru pitu-angu haitu! Nee mutulisi tesara!" 10:5 Naupu haitu malaeka nikitaku pangane anu nombajeje tasi bo kabatana, nanganggataka pale ngganana hau ri langi. 10:6 Bo nojanjimo ia ante sanga nu ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena, anu nompajadi langi, tana bo tasi bo pura-pura isina. Nanguli malaeka haitu, "Tempona domo rakonto-konto. 10:7 Ane malaeka kapapituna mompopomoni *tabuena, tempo haitumo ELOHIM mompakadupa niaNa nasaemo nitabuniakaNa. Kadupana haitu niuliNa ka batuaNa nggaulu, haitumo *nabi-nabi anu nompasimbayu tesaNa." 10:8 Naliu haitu suara niepeku lako ri suruga pangane nanguli vaimo ka yaku, "Koi ala buku kodi anu natebukamo anu nikangisi nu malaeka anu nombajeje tasi bo kabatana." 10:9 Jadi hau yaku nanggaparai malaeka haitu bo niuliku ka ia, "Dekei ka yakumo buku kodi tutu." Nangulimo ia ka yaku, "Alamo bo kande pakaupu buku hitu. Riara ntaimu buku hitu murasai mapai, tapi riara ngangamu murasai namomi mpo manisa." *10:9 Yehezkiel 2:8-3:4* 10:10 Bo nialakumo buku kodi lako ri pale malaeka haitu, bo nikandeku sampe naupu. Ri ngangaku nirasaiku namomi mpo manisa. Tapi niomekupa, napaimo nirasaiku ri tailikoku. 10:11 Naupu haitu yaku nitudu vaimo, "Iko kana mompasimbayu tesa lako nte ELOHIM anu notesaki anu majadi nte magau-magau *10:11 tesa nu ELOHIM anu notesaki anu majadi nte magau-magau ATAU: tesa nu ELOHIM ka magau-magau .* bo todea lako ri mpengaya-ngaya ngata bo valaa, bo topotesa mpengaya-ngaya basa."

Pompakita Nipopokita 11

11:1 Naupu haitu nidekei ka yaku sanggoto kayu nolenje mpo kayu poreke. Bo yaku niparenta nu ELOHIM ivei: "Koimo reke BanuaKu ri ngata Yerusalem bo *Lanta Pesomba. Bo bila muni sakuya kadea ntona netupu riara BanuaKu haitu. 11:2 Tapi nee mureke kaluona doyata ri savaliku BanuaKu, sabana doyata haitu nidekei ka tona ledo nomparasaya i Yesus. Talu-mpae santanga kasaena ira mombakuasai ngataKu Yerusalem. *11:2 Talu-mpae santanga nasimbayu nte patapulu rombula bo nasimbayu nte sanjobu roatu onopulu (1.260) eo. Tempo haitu tempo pepandasa nadaa. Peinta Daniel 7:25; 12:7; Pompakita 11:2-3; 12:6; 13:5.* 11:3 Tempona haitu Kusuro randua tona mompasimbayu tesaKu. Ira mompake baju nipovia lako ri karu mpo tona nasusa rarana, bo ira mompasimbayu tesaKu talu-mpae santanga *11:3 talu-mpae santanga: sanjobu roatu onopulu (1.260) eo.* kasaena." 11:4 Randua suro haitu nirapaka ronggayu kayu zaitun bo roangu kada mpoindo *11:4 kayu zaitun, kada mpoindo: Tona randua haitu tona nipelisi nu ELOHIM mombatulungi Ia. Tona haitu niboto Nabi Zakharia nggaulu. Peinta Zakharia 4:1-3, 11-14.* anu neangga ri ngayo nu ELOHIM, Tupu nu njumangu dunia. 11:5 Ane maria tona madota mompakadaa ira, maria apu mesuvu lako ri ngangara bo mompakaropu bali-balira gahaitu. Ivesiamo isema-sema madota mompakadaa ira rapatesi ante apu haitu. 11:6 Ira randua haitu makuasa mantaamaka uda ala ledo mauda sakuya kasaena ira mompasimbayu tesa lako nte ELOHIM. Ira muni makuasa ri mata-mata nu uve ala mombabali uve-uve haitu majadi raa. Bo ira makuasa mompandasa manusia ri dunia ante mpengaya-ngaya pepandasa maipia rapodotara ala manusia majea lako ri dosara . 11:7 Ane maupumo ira randua mompasimbayu tesa nu ELOHIM, makavamo binata nadaa mangeva ira. Binata nadaa haitu anu mesuvu lako riara *lovu anu ledo rapakule mantuvu kandalana. Ia mombadagi randua tona pangane bo mompatesi ira. 11:8 Bo karobatara randua haitu matepalamba nggoo ri dala jama ri ngata mbaso, haitumo ri ngata anu nipompatesi i Yesus ri kayu salib. Ngata mbaso haitu nirapaka *Sodom bo *Mesir nggaulu sabana nadaa mpuu tupu ngata haitu . 11:9 Talu-mbongi santanga kasaena karobatara randua ledo radekei ratana ri dayo, aga rakita ntona lako ri njumangu dunia, lako ri pura-pura ngata, bo lako ri pura-pura basa ri dunia. 11:10 Manggita haitu, tona nadaa nonturo ri dunia madamba mpuu. Ira mosusa madamba-damba bo mosidekeika hadia, sabana namatemo tona randua haitu anu mpuu-mpuu nompandasa toponturo ri dunia. 11:11 Tapi nikitaku naliu talu-mbongi santanga, naria mpanjili nosara lako nte ELOHIM. Natuvu mpanjilimo ira bo kaliu-liu neangga ri sia. Nanggita ira natuvu mpanjilimo, naviora puramo tona nadea gahaitu. 11:12 Naupu haitu nariamo suara namangga lako ri suruga nanguli ka ira randua, "Kamaimo! Peore tumaimo!" Bo neore mpuumo ira hau ri suruga nibungu kulimu bo pura-pura balira nanggita peorera haitu. 11:13 Eva nisuka, ri tempo haitu muni najadimo lingu mbaso. Bo nageromo sabagia lako ri sapulu bagia ngata mbaso haitu, bo pitu-njobu tona namate sabana lingu mbaso haitu. Nanggita haitu naviora mpuumo rara ntona da natuvu ri sia, bo niulira, "Nambaso mpuu kuasa nu ELOHIM anu naria ri suruga!" 11:14 Jadi naliumo pepandasa karanduana. Epemo! Domo masae pepandasa katataluna muni kana majadi. 11:15 Naupu haitu *malaeka kapapituna nompopomoni *tabuena. Bo kaliu-liu nariamo suara-suara ri suruga nongare ante namangga mpuu ivei: "Sii-sii pura-pura poparenta ri dunia hitu najadi poparenta nTuputa bo poparenta nu *Magau Topepakasalama anu nijanji nu ELOHIM. Ia momparenta sampe ri kasae-saena!" 11:16 Bo ropulu bo ampa totua anu nonturo ri gaderara ri ngayo nu ELOHIM nantaputu sanggani sampe ri tana mombasomba ELOHIM. 11:17 Niulira, "O, Pue ELOHIM, neliu mpuu KakuasaMiu! Bo Komiu naria mamimo lako ri lamba pamulana bo bate-batena naria sii-sii! Kami notarima kasi nte Komiu apa nipopakitaMiumo kuasaMiu naoge. Nompamulamo Komiu nomparenta! 11:18 Tona ledo nosisani nte Komiu narau bo nangeva Komiu. Tapi nakavamo gantana Komiu mompopakita rau nu raraMiu ka ira. Nakavamo gantana Komiu mombatangara tona namate. Bo nakava munimo gantana Komiu mombadekei tambo ka batua-batuaMiu, haitumo, *nabi-nabi anu nompasimbayu tesaMiu, bo ka pura-pura todeaMiu, ira anu nombabila Komiu, nau tona biasa, nau tona naoge katuvuna. Nakavamo gantana Komiu mombahuku tona anu nompakaropu manusia ri dunia hitu." 11:19 Naupu haitu natebukamo vamba Banua nu ELOHIM ri suruga bo riara banua haitu nikitaku *Peti Pojanji *11:19 Peti Pojanji: Peti haitu pomboli vatu nitulisi *Sapulu Parenta bara ipia. Peinta Ulangan 10:1-5.* nu ELOHIM. Tempo haitu kila damo mparea bo guru kede damo mpapedi. Najadimo lingu mbaso ante uda esi naromba mpuu. *

Pompakita Nipopokita 12

12:1 Naliu haitu, neumbamo tanda ri langi anu mpuu-mpuu nipokumaaka. Naria saito mombine nopakea mata nu eo. Ia neangga ri bavo nu bula, bo ri balenggana naria songgo nipovia lako ri sapulu randua betue. 12:2 Mombine haitu natiana, damo kapoanana bo ia nongare-ngare sabana dua poanana. 12:3 Bo neumba munimo tanda ntanina ri langi anu mpuu-mpuu nipokumaaka. Naria sangaya ule mbaso nalei, sangana ule naga. *12:3-13:4 ule naga: binata nolenje mpo timposu atau ule tapi nambaso mpuu. Riara buku hitu ule naga nirapaka Magau nu Seta. Peinta Pompakita 20:2-3.* Ule naga haitu nobalengga papitu bo notandu sapulu. Pura-pura balenggana naria *songgo magau. 12:4 Lelo nu ule naga haitu nangumbunjai sabagia lako ri tatalu bagia betue ri langi, bo nitedakana ri tana. Ia neangga ri ngayo nu mombine ranja mpoana haitu. Patujuna mangome ana nu mombine haitu mesuvu. 12:5 Bo mombine haitu noanaka saito ngana langgai. Ngana haitumo momparenta njumangu dunia ante ase poboba. *12:5 momparenta ante ase poboba: Batuana, momparenta ante kuasa bo ledo maasi mataNa nte topangeva Ia. Peinta Mazmur 2:8-9; Pompakita 2:26-27.* Dopa nakapo ngana haitu niome nu ule naga, sampesani ngana haitu niagosimo lako nte tinana bo nikeni hau nte ELOHIM bo Gadera KamagauaNa ri suruga. 12:6 Naupu haitu nalaimo mombine hau ri karava bai. Ri sia ia nonturo ri ponturo nipakasadia nu ELOHIM mamimo ka ia. Ri ponturo haitu ia nipiara talu-mpae santanga kasaena. *12:6 sanjobu roatu bo onopulu (1.260) eo kasaena. Peinta catatan kaki anu nompakalanto 11:2.* 12:7 Naria posieva riara suruga. Tadulako malaeka nTupu nosanga i Mikhael ante malaeka-malaekana nomporoa ia nangeva ule naga haitu. Bo ule naga haitu nitulungi malaeka-malaekana muni nangeva gi Mikhael. 12:8 Tapi ule naga ante malaekana nidagimo bo domo nipaloga nonturo ri suruga. 12:9 Jadi ule naga haitu nipopalai lako ri suruga bo nitedaka hau ri dunia nosanggani-nggani ante malaeka-malaeka anu nantulungi ia. Ia haitumo Ule Ntua anu nosanga Topangadu atau *Magau nu Seta, anu nombabagiu manusia ri njumangu dunia. 12:10 Naupu haitu niepeku suara riara suruga namangga mpuu nanguli, "Sii-sii nakavamo gantana ELOHIM mompakasalama todeaNa. Sii-sii nipopakitaNamo kuasaNa, nompamulamo Ia nomparenta mpo Magau. Sii-sii nakavamo *Magau Topepakasalama anu nipelisi nu ELOHIM mompopakita kuasaNa, sabana Magau nu Seta nipopalaimo lako ri suruga, Magau nu Seta haitumo anu nompangadu todea sampomparasaya eo bongi ri ngayo nTuputa ELOHIM. 12:11 Tapi todea sampomparasaya haitu nombadagi Magau nu Seta ante kuasa lako ri raa nu *Ana Bimba anu namate nombasompo dosara. Bo nidagira ia ante pepatuduki i Yesus nipatolelera. Bo ledo nipotovera katuvura, ledo ntoto nenonto nomparasaya nau sampe rapatesi. 12:12 Sabana haitu, kana madamba mpuu komiu toponturo ri suruga. Tapi mandasamo komiu toponturo ri tana bo ri tasi sabana nanaumo Magau nu Seta tou nte komiu. Bo nagigi mpuumo rarana sabana nisanina logana mebagiu damo sampalai." 12:13 Nisani nu ule nagapa ia nitedaka ri dunia, niraganamo mombine anu dako noanaka ngana langgai pangane. 12:14 Tapi mombine haitu nidekeika randua kapi nambaso mpo kapi ntonji love ala ia mamala mevoro hau ri ponturo nipakasadia ka ia ri karava bai. Hamai ia rapiara talu-mpae santanga kasaena, bo ia ralenduti ala ledo mamala rakuyasi nu ule naga haitu. 12:15 Ule naga haitu nombasuparaka uve oge mpo binangga lako ri ngangana hau nombaraga mombine haitu ala mombaavesaka ia. 12:16 Tapi tana nantulungi mombine haitu. Kaliu-liu nebeka tana bo uve oge anu nisuparaka nu ule naga naupu pura nisondena. 12:17 Nagigi mpuumo rara nu ule naga haitu nanggita mombine, sampe ia hau mombaeva muli-muli nu mombine haitu ntanina, haitumo tona natutu nangoseaka parentaparenta nu ELOHIM bo bate-batena nanggangisi pepatuduki i Yesus. 12:18 Naupu haitu neanggamo ule naga haitu ri bivi ntasi. *12:18 neanggamo ule naga ri bivi ntasi: sanu naskah njae nanguli: yaku neangga ri bivi ntasi .*

Pompakita Nipopokita 13

13:1 Naliu haitu nikitaku sangu binata nadaa nesuvu lako rantasi. Binata haitu notandu sapulu bo nobalengga papitu. Pura-pura tanduna naria songgo mpo *songgo magau, bo ri pura-pura balenggana nitulisi tesa-tesa nompandaente ELOHIM. 13:2 Binata nikitaku haitu nolenje mpo taveve mbaso niuli *tutul, bo kadana mpo kada nu *beruang, bo sumbana mpo sumba nu *singa. Bo ule naga nombadekei karosona mboto bo gadera kamagauana bo kuasana naoge ka binata haitu. *13:2 tutul, beruang, singa: Peinta Daniel 7:2-7.* 13:3 Sangu lako ri pitu-angu balengga binata haitu naria bela baka oga anu rapomatena. Tapi bela haitu natoromo. Jadi pura-pura manusia ri dunia nokumaa mpuu nanggita binata nadaa haitu, bo nosimpagomo ira nangoseaka ia. 13:4 Nisombara ule naga sabana ia nombadekei kuasa ka binata nadaa haitu, bo nisombara muni binata nadaa. Niulira, "Ledo ntoto naria kasimbayuna binata hitu! Ledo ria saitoa mabia mangeva ia!" 13:5 Binata nadaa haitu nidekeika kuasa notesa, bo ia nangoe bo nompandaente ELOHIM. Nidekei muni ia noparenta bo novia dotana mboto talu-mpae santanga kasaena. *13:5 talu-mpae santanga: haitumo, 42 bula kasaena. Peinta catatan kaki anu nompakalanto 11:2.* 13:6 Jadi ia nompakalanga karona mboto, bo nompakasimbayu karona nte ELOHIM. Ia nanjalai ELOHIM, bo nipandaentena muni Gadera Kamagaua nu ELOHIM ri suruga bo pura-pura anu nonturo hamai. 13:7 Ia nipaloga muni mangeva todea nu ELOHIM bo mombadagi ira. Bo nidekei muni kuasa ka ia momparenta manusia ri njumangu dunia, haitumo tona ri pura-pura ngata, bo valaa, bo tona lako ri pura-pura basa ri dunia. 13:8 Pura-pura manusia nonturo ri dunia mombasomba binata haitu, haitumo pura-pura tona anu ledo nitulisi sangara riara *Buku Katuvua dopame dunia nipajadi. Buku haitu naria nte *Ana Bimba anu nipatesi. 13:9 Jadi, isema-sema naria talingana epemo pakabelo-belo tesa hitu: 13:10 Isema-sema nipakatantu ratavani, kana ratavanimo. Isema-sema nipakatantu rapatesi ante guma, kana rapatesi ante gumamo. *Anu nopoko ri sii, todea nu ELOHIM kana maroo tempo nipandasa bo nee moura momparasaya. 13:11 Naliu haitu nikitaku sangaya binata nadaa ntanina neumba lako ri tana. Binata haitu notandu randua mpo tandu nu ana bimba, tapi suarana mpo suara ule naga. 13:12 Binata nadaa karanduana *13:12 binata nadaa karanduana: niuli muni nabi mpodava. Peinta Pompakita 16:13; 19:20.* haitu mpo nabi niposuro nu binata nadaa pamulana. Jadi pura-pura kuasa nu binata pamulana haitu nipajala nu binata karanduana. Pura-pura manusia ri dunia nipasuuna mombasomba binata pamulana anu naria bela baka oga anu natoromo. 13:13 Binata karanduana haitu novia tanda-tanda nipokumaaka. Ri ngayo ntona pura-pura nipopanauna apu lako ri langi nanavu ri tana. 13:14 Nipoviana tanda-tanda haitu ante kuasa nidekei nu binata pamulana ka ia ala mombabagiu tona nonturo ri dunia. Nituduna ira movia bo mompopeangga sangu *pinoito nambaso nolenje mpo binata pamulana, anu nitimbe pakaoga tapi ledo namate. 13:15 Binata karanduana nidekeika kuasa mompopoinosa pinoito haitu sampe pinoito haitu namala motesa. Bo pinoito haitu momparenta isema-sema ledo madota mombasomba ia kana rapatesi. 13:16 Pura-pura tona nipasuu nu binata karanduana haitu ramere ri pale nggana atau ri kirera, nau tona biasa, nau tomaoge, nau tona nakalumana nau tona napakasi, nau tona najadi batua nau madika-madika. 13:17 Ledo ria saitoa tona namala mangali atau mompobalu nuapa-nuapa ane ledo naria tanda haitu ri palena atau ri kirena, haitumo sanga nu binata pamulana atau lamoro anu norapaka sangana haitu. 13:18 Kita paraluu noto ala rasanita batuana tesa pangane. Tona natau rasanina mombareke lamoro-lamoro lako ri sanga binata haitu, apa lamoro haitu nirapaka sanga manusia saito. Lamorona haitu onoatu onopulu bo aono.

Pompakita Nipopokita 14

14:1 Naliu haitu naria vai anu nipopakita ka yaku. Nikitaku Ana Bimba neangga ri bavo Bulu *Sion nosanggani-nggani ante saatu patapulu bo pata-njobu tona. Bo sanga nu *Ana Bimba bo sanga nTuamaNa ELOHIM nitulisi ri kirera. 14:2 Bo niepeku moni namangga lako ri suruga mpo soo nu uve oge bo mpo pogu guru kede. Moni haitu mpo moni nu kacapi nidui. 14:3 Tona saatu patapulu pata-njobu haitu nodade dade nabaru ri ngayo nu ELOHIM bo ri ngayo ampa Anu Natuvu bo totua-totua anu nombatiku Gadera Kamagaua nu ELOHIM. Dadera haitu ledo namala nipeguru ntona ntanina aga ira saatu patapulu bo pata-njobu anu nitolo nu Ana Bimba lako ri dunia. 14:4 Ira haitumo nasimbayu mpo tona ledo sanggani nosampaturu ante mombine, nagasa mpuu pokainggura. *14:4 Batuana: 1) Ira nasimbayu mpo kabilasa, dopa nosampaturu nte mombine, ATAU: 2) langgai anu ledo sanggani nobualo, ATAU: 3) tona netupu aga nte ELOHIM, ledo sanggani netupu nte tupu ntanina.* Ira nangoseaka Ana Bimba ri umba-umba nikalauNa. Iramo nitoloki lako nte pura-pura manusia ri dunia bo nipatani ka ELOHIM bo ka Ana Bimba, nasimbayu mpo tona nombadekei asele ntalua pamulana ka ELOHIM. 14:5 Ira ledo sanggani nodava, bo nau aga sakide ledo ntoto naria salara. 14:6 Bo nikitaku saito *malaeka ntanina nevoro ri laerava. Ia nanggeni Kareba Belo anu ledo nabali sampe ri kasae-saena ka pura-pura manusia ri dunia, haitumo ka tona ri pura-pura ngata, ri pura-pura valaa, bo lako ri pura-pura basa ri dunia. 14:7 Notesamo ia ante suara namangga, "Bilamo ELOHIM, bo tesamo kaogeNa! Apa nakavamo tempona ELOHIM mombatangara manusia! Petupumo nte ELOHIM anu nompajadi langi, tana bo tasi bo pura-pura mata nu uve!" 14:8 Naupu haitu naria malaeka karanduana nantuntuni malaeka paratama. Nangulimo ia, "Nageromo! Nageromo ngata mbaso *Babel! Sabana, tupu ngata haitu nompakalangu tona lako ri umba-umba ngata ante uve *anggurra, haitumo nikenira ira mompasiala pokainggura nadaa bo nabuga!" 14:9 Naupu haitu naria malaeka katataluna nantuntuni malaeka karanduana pangane. Nongaremo ia ante suara namangga mpuu ivei: "Isema-sema nombasomba binata nadaa ante *pinoitona bo nantarima mere nu binata haitu ri kirena bara ri palena, 14:10 tona haitu rapokarau nu ELOHIM bo ledo ntoto rakurangiNa pehuku ka ira! Pehuku haitu nirapaka tona nipainu panginu napai mpuu, bo ledo niposigalo ante uve! Ira pura-pura rapandasa riara apu bo *vatu-vatu colonggata narega ri panggita malaeka-malaeka nagasa bo Ana Bimba. 14:11 Unu nu apu mompandasa ira bo ledo maupu-upu mounu sampe ri kasae-saena. Eo bongi ledo ria kaupu-upuna pepandasa ka ira sabana nisombara binata nadaa haitu ante pinoitona bo nitarimara tanda sanga nu binata haitu ri karora. 14:12 Anu nopoko ri sii, todea nu ELOHIM kana maroo momparasaya bo mosabara tempo mombarasai susa, haitumo ira anu nangoseaka parenta-parenta nu ELOHIM bo ledo nenonto nomparasaya i Yesus." 14:13 Naupu haitu niepeku suara lako ri suruga nanguli, "Tulisimo tesa hitu: nompamula sii-sii nabelo mpuumo tona natutu nomparasaya i Pue sampe namate." Bo nesanamo Nosa Gasa nu ELOHIM, "Nakana mpuu tutu. Domo rarasaira kasusa bo kapari, bo maria tambo radekei ka ira nangoseaka panggaviara." 14:14 Naupu sia, naria vai anu nipopakita ka yaku. Naria kulimu nabula bo ri bavo nggulimu haitu naria saito tona nonturo, lenjena mpo *Ana nu Manusia. Ri balenggaNa naria songgo bulava bo ri palena naria samata are ntada. 14:15 Naupu haitu naria malaeka ntanina nesuvu lako ri Banua nu ELOHIM ri suruga. Bo nongaremo ia ante suara namangga ka tona nonturo ri bavo kulimu haitu, ivei: "Pakemo aremu tutu, bo posombemo, sabana temponamo mosombe! Manusia ri dunia nasadiamo rahuku!" 14:16 Jadi tona nonturo ri bavo nggulimu haitu nompake arena bo nisombenamo isi dunia. 14:17 Naupu haitu nikitaku saito malaeka ntanina nesuvu lako ri Banua nu ELOHIM ri suruga. Ia muni nantipale samata are ntada. 14:18 Bo nakava saitopa malaeka ntanina lako ri *Lanta Pesomba. Iamo nakuasa nombaurusi apu ri Lanta Pesomba haitu. Nongaremo ia ante suara namangga ka malaeka anu nantipale are ntada, ivei: "Pakemo aremu tutu bo tentesimo vua anggur ri dunia, natasamo vuana." 14:19 Jadi nipake nu malaeka haitu mpuumo arena nombatentesi vua anggur haitu lako ri valaana, bo nitendeakana hau riara pompea vua anggur. Poviana haitu nirapaka tempo ELOHIM mompopesuvu rau raraNa ka tona nadaa pokaingguna. 14:20 Jadi vua anggur haitu nipea ri pompea vua anggur ri savaliku ngata. Bo noilimo raa lako ri pompea haitu mpo binangga kaogena, kakavao poili raa haitu talu-atu kilo *14:20 talu-atu kilo: basa Yunani: sanjobu onoatu stadia.* kakavaona bo kandalana nitasere sametere santanga *14:20 sametere santanga: basa Yunani: kandalana sampe ri sama nu jara. * .

Pompakita Nipopokita 15

15:1 Naupu haitu, nikitaku ri suruga naria sangayapa tanda nambaso anu nipokumaaka. Naria papitu *malaeka ante pitu-ngaya pepandasa kaupuna. Ante pepandasa haitu maupumo rau rara nu ELOHIM mompokarau manusia ri dunia. 15:2 Bo naria sangaya nikitaku eva tasi nevayo mpo kaca bo nogalo apu. Bo ri bivi ntasi haitu nikitaku tona dea neangga. Tona gahaitumo nombadagi binata nadaa sabana ira ledo ntoto nombasomba ia, bo ledo nombasomba *pinoito binata haitu, bo ledo nombatarima mere nu binata haitu, haitumo lamoro nirapaka sangana. Pura-pura ira neangga ri bivi ntasi haitu nantipale kacapi nidekei nu ELOHIM ka ira. 15:3 Bo nipodadekaramo dade Nabi Musa *15:3 dade Nabi Musa: peinta Pesuvu 15:1-18.* , batua nu ELOHIM nggaulu. Bo nipodadekara muni dade mombabila *Ana Bimba ivei: "O Pue ELOHIM, neliu mpuu KakuasaMiu! PoviaMiu naoge bo mpuu-mpuu nipokumaaka. Komiumo Magau nu pura-pura manusia ri dunia! Pura-pura pokaingguMiu nakana bo nanoa. 15:4 Pue, pura-pura manusia mekou nte Komiu. Pura-pura tona mombabila bo mombatoiya kaogeMiu, sabana aga Komiu mpuu-mpuu nagasa. Pue, pura-pura tona ri dunia makava mombasomba Komiu, sabana nisanira pura-pura pobotusiMiu nanoa." 15:5 Naupu haitu nikitaku tona nangungge Banua nu ELOHIM ri suruga, ante Tenda nTupu riarana. *15:5 Nikitaku tona nangungge Banua nu ELOHIM ri suruga ante Tenda nTupu riarana . Tafsiran ntanina: Nikitaku tona nangungge *Tombi Nelabi Kagasana riara Banua nu ELOHIM. ATAU: Nikitaku tona nangungge Banua nu ELOHIM, haitumo Tenda nTupu.* 15:6 Bo lako riara Banua nu ELOHIM haitu nesuvumo papitu malaeka nanggeni pitu-ngaya pepandasa kaupuna. Pakeara nipovia lako ri kae naramputi nenggila, bo bambarara nibeve bulava. 15:7 Neongapa malaeka haitu, saito lako nte ampa Anu Natuvu nombadekei ka ira pitu-ntonga tubu bulava naponu ante rau rara nu ELOHIM, ELOHIM anu natuvu sampe ri kasae-saena. 15:8 Bo Banua nu ELOHIM ri suruga kaliu-liu naponu ante unu nu apu anu nesuvu lako ri kaoge bo kuasa nu ELOHIM. Ledo ria saitoa namala mesua riara Banua haitu ane dopa naupu papitu pepandasa anu nikeni nu malaeka papitu haitu.

Pompakita Nipopokita 16

16:1 Naupu haitu niepeku suara namangga lako riara Banua nu ELOHIM ri suruga nanguli ka papitu *malaeka, "Koimo, busaka isi tubu-tubu naponu ante rau rara nu ELOHIM tutu ri dunia." 16:2 Nangepe haitu, haumo malaeka pamulana nombabusaka isi tubuna ri dunia. Bo sampesanika neumbamo bisu-bisu nadaa anu nadua mpuu ri karo ntona pura-pura anu naria mere binata nadaa haitu bo ri pura-pura tona anu nombasomba *pinoitona. 16:3 Naupu sia malaeka karanduana nombabusaka isi tubuna riara ntasi. Bo tasi haitu najadi mpo raa mate sampe pura-pura anu natuvu riara ntasi, namate. 16:4 Naupu haitu malaeka katataluna nombabusaka isi tubuna ri pura-pura binangga bo mata-mata nu uve. Bo pura-pura uve haitu nabali najadi raa. 16:5 Naliu haitu niepeku suara malaeka anu nombakuasai uve nanguli, "O, Pue ELOHIM, Komiu naria mamimo lako ri pamulana bo sii-sii bate-batena naria. Komiu toGasa, Nanoa mpuu pobotusiMiu, 16:6 Apa tona gahaitu nompatesi bo nompakatiti raa nu *nabi-nabiMiu bo raa ntodeaMiu. Tapi sii-sii Komiu nombabalasi ira ante nompopainu raa ka ira. Masipato mamimo pehuku hitu ka ira!" 16:7 Naupu sia, niepeku suara lako ri *Lanta Pesomba nanguli, "O Pue ELOHIM, ivesia mamimo! Nakana bo nanoa mpuu pehuku nipambelaMiu! Neliu mpuu KakuasaMiu." 16:8 Naliu haitu, malaeka kaampana nombabusaka isi tubuna ri mata nu eo. Bo mata nu eo haitu nidekeika kuasa mompalabu manusia ante kapanena mpo apu. 16:9 Manusia gahaitu nipakaboa pane nu mata eo. Bo ira nombasalai ELOHIM sabana Iamo nomparenta pepandasa haitu rapambela ka ira. Tapi ira ledo ntoto nadota majea lako ri poviara nadaa, ira ledo nadota mombabila bo mombatoiya kaoge nu ELOHIM. 16:10 Naupu haitu malaeka kaalimana nombabusaka isi tubuna ri ponturo binata nadaa. Sampesanika pura-pura ngata niparenta nu binata haitu najadi nalanda mpuu. Bo pura-pura todeana nanggiki dila sabana kandasara. 16:11 Ira nombasalai ELOHIM anu naria ri suruga sabana nadua mpuu nirasaira bo nadaa mpuu bisu-bisu ri karora. Tapi ira ledo najea lako ri pokainggura nadaa. 16:12 Naupu haitu, malaeka kaaonona nombabusaka isi tubuna ri binangga mbaso nosanga Binangga Efrat. Bo kaliu-liu naotimo uve ri binangga haitu ala masadia dala raose nu magau-magau anu makava lako ri bagia pandakena. 16:13 Bo nikitaku tatalu *seta nolenje mpo tumpa. Ira sanggayu-sanggayu nesuvu lako ri nganga nu ule naga, lako ri nganga binata nadaa bo lako ri nganga nabi mpodava. 16:14 Ira tatalu haitu nosa nu seta-seta anu novia tanda-tanda nipokumaaka. Ira hau mosinggavaka pura-pura magau ri njumangu dunia bo mompokio ira masiromu meeva ri eo mpepakaviora, haitumo tempo ELOHIM toNeliu KakuasaNa, mombadagi pura-pura baliNa ri dunia. 16:15 Bo nangulimo i Yesus, "Pariaramo! Yaku makava ri tempo ledo nisani-sanimiu nasimbayu mpo topangangga. Mabelo mpuu tona batena mainga bo mombajagai pakeana ala tempo Yaku makava ledo maeya matana mpo tona novuloa nelaya ri ngayo ntodea." 16:16 Jadi seta-seta haitu nompasiromu magau-magau ante tantara-tantarara lako ri umba-umba ri dunia, ri ponturo niuli riara basa *Ibrani, "Harmagedon." 16:17 Naupu haitu malaeka kapapituna nombabusaka isi tubuna hau ri laerava. Bo niepeku suara namangga lako ri Gadera Kamagaua nu ELOHIM ri BanuaNa nanguli, "Naupumo!" 16:18 Bo noreamo kila bo guru kede damo nosinjaleva poguna, bo najadimo lingu mbaso. Lako ri pamulaname manusia nipajadi nu ELOHIM ri dunia sampe tempo hitu, dopa ntoto naria karimbosona lingu ivehaitu. Naroo mpuu lingu mbaso haitu. 16:19 Bo ngata mbaso nosanga ngata *Babel nabingga tatalu bagia. Bo nagero sanggani pura-pura ngata mbaso ri njumangu dunia. Bo ELOHIM nombabalasi kadaa ntoponturo ri ngata mbaso Babel haitu. Ia nompopainu pakaupu uve *anggur nu rauNa ka ira. Batuana, Ia mpuu-mpuu nompokarau ira bo ledo ntoto naria kaondo-ondoNa. 16:20 Tempo lingu haitu, pura-pura levuto riara ntasi nalipo sanggani bo bulu-buluna domo naria. 16:21 Bo naria vatu-vatu esi nambaso mpuu nanavu lako ri langi nombarunju manusia. Kantamo nu vatu esi haitu nitasere nte limapulu kilo kantamona sangu. Nanggita haitu manusia nanjalai ELOHIM sabana nadaa mpuu pepandasa uda esi haitu.

Pompakita Nipopokita 17

17:1 Naupu haitu, saito lako ri papitu *malaeka anu nantipale tubu-tubu pangane nakava nte yaku bo nanguli ka yaku, "Kaimo, kupopakita ka iko pehuku rapambela ka bajinga nakuasa, haitumo ngata mbaso nibangu napara binangga nadea. 17:2 Magau-magau ri dunia nakava nosipogau nte mombine haitu. Bo mombine haitu nompopainu tona nonturo ri dunia ante uve *anggur napai anu nepakalangu. Batuana, ia nompadidi ira nompasiala pokaingguna nadaa bo nabuga. *17:2 Ri Buku Gasa pokainggu nabuga bo nobualo biasa nirapaka tona anu netupu nte tupu-tupu ntanina bo ledo nte ELOHIM.* " 17:3 Naupu haitu yaku nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM bo nikeni nu malaeka haitu hau ri karava bai. Hamai nikitaku saito mombine nesavi binata nalei buluna. Ri njumangu karo nu binata haitu nitulisi tesa-tesa anu nompandaente ELOHIM. Binata haitu muni nobalengga papitu bo notandu sapulu. 17:4 Mombine pangane nompake baju nalei nogalo nakamumu anu niparika ante ramba-ramba bulava, mutiara bo vatu-vatu sinji nagaya bo nasuli alina. Ri palena naria sangu boda bulava niisi panginu nadaa bo naruto anu nirapaka pokaingguna nabuga. 17:5 Ri kirena nitulisi sanga ledo nisani ntona batuana, ivei: NGATA BABEL ANU NAKALUMANA TINA NU PURA-PURA BAJINGA PONTURO NTOPOVIA MPENGAYA-NGAYA POKAINGGU NARUTO 17:6 Bo nikitaku mombine haitu nalangu sabana nanginu raa ntodea nu ELOHIM. Batuana, nadidi rarana nompatesi tona nomparasaya i Yesus bo nompatolele karebaNa. Nokumaa mpuu raraku nanggita mombine haitu. 17:7 Bo nangulimo malaeka haitu ka yaku, "Nakuya iko nokumaa nanggita mombine haitu? Kupakalanto ka iko anu nirapaka mombine haitu bo binata nipesavina anu nobalengga papitu bo notandu sapulu. 17:8 Da nokolu, binata nikitamu haitu da naria natuvu, tapi sii-sii domo naria. Tapi ia meumba mpanjili bara maipia lako riara lovu anu ledo rapakule mantuvu kandalana. Maliu haitu ia rahuku sampe ri kasae-saena. Bo tona natuvu ri dunia anu ledo nitulisi sangara riara *Buku Katuvua dopame dunia nipajadi nu ELOHIM, ira mpuu-mpuu mokumaa manggita binata haitu. Sabana, da nokolu binata haitu natuvu, sii-sii domo naria, tapi meumba mpanjili bara maipia. 17:9 Ri sii kita paraluu pekiri manoto. Pitu-angu balengga nu binata nadaa anu nipesavi nu mombine haitu nirapaka papitu bulu nipombabangu ngata. Bo papitu balengga haitu muni nirapaka papitu magau. 17:10 Alima lako ri magau-magau haitu domo nomparenta. Saito da nomparenta bo magau kapapituna dopa nompamula nomparenta. Tapi ane ia makava, aga sampalai ia radekei momparenta. 17:11 Binata anu natuvu nokolu bo sii-sii domo naria, ia haitumo magau kauvaluna. Tapi ia muni saito lako ri magau papitu pangane. Kaupuna ia kana rahuku sampe ri kasae-saena. 17:12 Sapulu-anguna tandu nikitamu haitu nirapaka sapulu magau anu dopa nompamula nomparenta. Ira radekeika kuasa moparenta mosanggani-nggani ante binata haitu sajaa kasaena. 17:13 Ira mosangu pekiri mombatulungi binata nadaa haitu. Ira natundu nte binata haitu bo pura-pura karoso bo kuasa poparentara nipakera movia dota nu binata nadaa haitu. 17:14 Bo ira mosieva ante *Ana Bimba. Tapi Ana Bimba mombadagi ira sabana Iamo Tupu nu pura-pura tupu bo Magau nu pura-pura magau. Bo nosanggani-nggani ante Ana Bimba haitu maria muni topangoseaka-topangoseaka Ia anu nipokioNa bo nipelisiNa, anu natutu nangoseaka Ia." 17:15 Naupu haitu nanguli vai malaeka ka yaku, "Binangga nadea nikitamu pangane napara mombine bajinga, nirapaka tona ri njumangu dunia, todea-todea lako ri umba-umba ngata, bo topobasa mpengaya-ngaya basa ri dunia. 17:16 Makava tempona binata nadaa bo sapulu magau nikitamu pangane mavuu matara nanggita mombine bajinga. Ira mombaago pura-pura nuapa naria nte ia bo ravuloasira. Bo rakandesira isi karo mombine haitu bo rapalabura karobatana riara apu sampe maupu. 17:17 Haitu pura-pura kana majadi sabana ELOHIMmo nompakasangu pekiri nu magau sapulu movia nia nu ELOHIM mboto. Ia nompakasangu rarara mombadekei kuasara ka binata nadaa haitu ala binata haitu momparenta sampe madupa pura-pura anu nitesa nu ELOHIM. 17:18 Bo mombine nikitamu haitu nirapaka ngata mbaso *17:18 ngata mbaso: tupu nu ngata haitu najadi nakalumana lako ri posialira nte magau-magau ri dunia.* anu nomparenta magau-magau ri dunia."

Pompakita Nipopokita 18

18:1 Naupu *malaeka pangane notesa, nikitaku saito malaeka ntanina nanau lako ri suruga. Naoge mpuu kuasana, bo lako ri karemena njumangu dunia nareme. 18:2 Nongaremo ia ante suara namangga, "Nageromo! Nageromo ngata mbaso *Babel! Nompamula sii-sii ngata haitu majadi ponturo nu *seta-seta, bo ponturo mpengaya-ngaya anu nadaa, bo ponturo mpengaya tonji naruto anu nipovuu mata nu manusia. 18:3 Nageromo ngata Babel sabana tupu ngata Babel nompakeni tona lako ri njumangu dunia nanginu panginu napai anu nepakalangu. Batuana, nipakenira tona mompasiala pokainggura nadaa bo nabuga. Pura-pura magau ri dunia nompasiala pokaingguna nabuga. Bo topopagoli-topopagoli ri dunia najadi nakalumana puramo sabana nompobalu mpengaya-ngaya mbara-mbara nasuli ka tupu ngata Babel anu ledo ria kabasa-basana." 18:4 Naupu haitu, niepeku suara ntanina lako ri suruga nanguli, "Umba komiu, topangoseaka Yaku. Pesuvumo komiu lako riara ngata hitu! Nee ratuntunimiu dosa-dosa ntupu ngata hitu ala pehuku rapambela ka ira ledo mambela komiu! 18:5 Sabana, nadea mpuumo dosara haitu, notumuvu sampe ri langi. Bo sii-sii kadaara nipeinta nu ELOHIMmo. 18:6 Jadi povia munimo ka tupu ngata hitu nasimbayu mpo nipoviara ka tona ntanina. Balasimo ira ronggani kadeana lako ri pura-pura pokainggura nadaa. Isimo bodara ante panginu ronggani kapaina pade panginu nipakasadiara ka tona ntanina. 18:7 Pakasadia ka ira pepandasa bo kasusa masipato nte pokainggura nompakalanga rara bo mompebasa-basa kasana karora mboto. Sabana, ira bate-batena notesa riara ntaira ivei: 'Yaku hii natuvu mpo madika. Yaku ledo timbala, bo yaku ledo ntoto mombarasai kasusa bo kapari.' 18:8 Sabana haitu, riara saeo ira rarumpa pepandasa-pepandasa evamo kamatea, kasusa rara, bo kamate ara. Ngatara haitu mapapu sanggani rakande nu apu, sabana nakuasa mpuu Tupu ELOHIM anu nombahuku tupu ngata haitu." 18:9 Magau-magau ri dunia, anu nompesana-sana ante tupu ngata Babel bo nangoseaka pokaingguna nabuga, tempo rakitara unu nu apu ri ngata napapu haitu, motumangi mpojea ira sabana kagero ngata haitu. 18:10 Ira aga meangga meantoaka nggavao manggita unu nu apu haitu, apa naeka ira rapendai kasusa anu nombarumpa ngata mbaso haitu. Ira manguli, "Oranga! Oranga! Nandasa mpuumo tupu ngata mbaso moitu, ngata Babel anu naroso mpuu! Aga riara sajaa nipambela pehuku nu ELOHIM komiu!" 18:11 Bo topopagoli-topopagoli ri dunia motumangi bo mabuku rarara mantoraka ngata Babel sabana domo maria tona mangali balu-balura. 18:12 Domo maria topangali bulava, salaka, vatu-vatu sinji nasuli bo mutiara nipobalura. Domo muni maria topangali pakea nipovia lako ri kae nalusu, kae sutra, kae nalei bo nakamumu nasuli. Domo maria topangali mpengaya-ngaya pareva nipovia lako ri kayu navangi bo pareva-pareva nipovia lako ri ngisi gaja bara pareva-pareva nipovia lako ri kayu nasuli alina. Bo domo maria topangali pareva-pareva nipovia lako ri tambaga, ase, bo lako ri vatu *pualam. 18:13 Domo maria topangali kayu momi, rampa-rampa ntanina, bo lana vangi, *mur bo *dupa. Domo maria topangali uve *anggur, lana *zaitun, labu *gando bo ose. Ivesia muni japi, bimba, jara, kareta bo tona rapobatua, domo raali ntupu ngata Babel. 18:14-15 Topopagoli-topopagoli gahaitu manguli, "Pura-pura anu nipoino raramiu domo ntoto naria. Nalipo puramo kakalumanamiu bo anu nompakasana katuvumiu, domo rakavamiu mpanjili." *Topopagolitopopagoli najadi nakalumana sabana nompobalu mbara-mbara nasuli ka tupu ngata Babel, aga meangga meantoaka nggavao manggita ngata haitu sabana maviora rarara mambela kasusa anu nombarumpa ngata haitu. Ira motumangi mpojea ante rara masusa. 18:16 Ira mongare-ngare, "Oranga! Oranga! Nandasa mpuumo tupu ngata mbaso moitu! Tupu ngata Babel nabiasa nompake pakea nipovia lako ri kae nalusu, bo lako ri kae nakamumu bo nalei anu niparika ramba-ramba bulava, vatu-vatu sinji anu nasuli bo mutiara. 18:17 Tapi aga riara sajaa kakalumana nadea mpuu haitu naropu sanggani." Bo pura-pura topompajala kapala, ante topokarajaa riarana, bo pura-pura topesavi kapala ante pura-pura tona anu nopaelo katuvura ri tasi, meangga mepentoaka nggavao manggita ngata haitu. 18:18 Tempo rakitara unu nu apu molumura lako ri ngata mbaso nipalabu haitu, ira mongare-ngare, "Ledo ria ngata ntanina ri dunia nasimbayu mpo ngata mbaso moitu!" 18:19 Ira mombakamburaka sovu ntana ri balenggara sabana kasusa rarara. Ira mantete motumangi bo manguli, "Oranga! Oranga! Nandasa mpuumo tupu ngata mbaso moitu! Lako ri kakalumana ntupu ngata Babel haitu, pura-pura tona naria kapalana rarantasi najadi nakalumanamo. Tapi peintamo! Aga riara sajaa naropu sangganimo pura-pura kakalumanara haitu!" 18:20 Bo nanguli malaeka, "Umbamo komiu toponturo ri suruga! Pakadambamo raramiu! Pakadambamo raramiu todea nu ELOHIM mosanggani-nggani ante suro-suroNa bo *nabi-nabiNa! Sabana, tupu ngata mbaso Babel nihuku nu ELOHIMmo! NibalasiNamo pokainggura nadaa nte komiu." 18:21 Naupu haitu nikitaku saito malaeka naroso mpuu nombaanggataka sangu vatu mbaso bo nitedakana hau rantasi. Bo niulina, "Ngata Babel ngata mbaso haitu rapakaropu sanggani, domo maria, nasimbayu mpo vatu hitu nitedaka rantasi domo rakava mpanjili. 18:22 Domo raepe moni musi lako nte topomore kacapi, bara moni ntopodade ri ngata haitu. Domo raepe musi ntoposuli bara topotavusi *tabue. Domo maria topande movia bara nuapa-nuapa ri ngata haitu, bo moni nu pogili domo raepe riarana. 18:23 Domo maria reme poindo rakita riarana, bo domo raepe suara boti langgai bo boti mombine madamba-damba. Topopagoli-topopagoli lako ri ngata haitu najadi tomaoge ri dunia. Bo ante pangisani nadaa, tupu ngata haitu nombabagiu pura-pura manusia ri dunia." 18:24 Tupu ngata Babel kana rahuku sabana ri ngata haitumo raa nu nabi-nabi bo todea nu ELOHIM nipakatitira. Bo raa lako ri kamate ntona ntanina pura-pura anu nipatesi riara dunia hitu kana rapasau ka tupu ngata Babel haitu.

Pompakita Nipopokita 19

19:1 Naupu haitu yaku i Yohanes, nangepe moni mpo suara ntona dea novoo nongare-ngare ri suruga. Niulira, "*Haleluya! Ratoiyamo ELOHIM! Sabana Iamo nompakasalama kita. Iamo ELOHIM anu naoge bo nakuasa! 19:2 Ratoiyamo Ia sabana pombabotusiNa nakana bo nanoa. NihukuNamo bajinga haitu, anu nompakadaa dunia apa nipakenina tona ntanina nosipogau ante ia. Nipesava nu ELOHIMmo mombine haitu sabana pompatesina topangoseaka ELOHIM." 19:3 Bo nongare munimo tona dea haitu, "Haleluya! Ratoiyamo ELOHIM, sabana unu nu apu nompalabu ngata haitu molumura sampe ri kasae-saena, ledo ria kaupu-upuna!" 19:4 Bo ropulu bo ampa totua bo ampa Anu Natuvu haitu nantaputu nombasomba ELOHIM anu nonturo ri Gadera KamagauaNa. Niulira, "*Amin! Ratoiyamo ELOHIM!" 19:5 Naupu haitu naria suara lako ri Gadera Kamagaua haitu nanguli, "Umba komiu pura-pura topangoseaka ELOHIM! Toiyamo Tuputa ELOHIM! Toiyamo Ia, komiu anu natundu nte Ia, nau tona biasa nau tona naoge katuvuna!" 19:6 Naupu haitu niepeku mpo suara ntona dea novoo mpo soo nu uve oge bo mpo moni guru kede. Nongaremo ira, "Toiyamo ELOHIM! Sabana, Tuputa ELOHIM nomparenta pura-pura anu naria! Neliu mpuu KakuasaNa! 19:7 Kamaimo kita modade ante damba rara. Kamaimo kita mantoiya kaogeNa. Sabana, nakavamo eo ponika *Ana Bimba. Boti mombine nasadiamo ranika. 19:8 Ia nidekeika pakea mputi nalusu nenggila rapakena." *(Pakea nalusu nidekei ka mombine haitu nirapaka pokainggu-pokainggu nanoa anu nipovia ntodea nu ELOHIM.) 19:9 Naupu sia, nangulimo *malaeka haitu ka yaku, "Tulisimo hitu: Nabelo mpuumo tona nigaga hau ri posusa ponika Ana Bimba." Bo niulina munimo, "Tesa-tesa hitu lako nte ELOHIM bo nakana mpuu!" 19:10 Nangepe tesa haitupa, nantaputumo yaku sampe ri tana ri ngayo malaeka haitu mombasomba ia. Tapi nangulimo ia ka yaku, "Nemo! Nee rasomba yaku. Sombamo ELOHIM! Sabana yaku hii aga batua nu ELOHIM nasimbayu mpo iko bo nasimbayu mpo sampesuvumu sampomparasaya anu naroo nanggangisi pepatuduki nakana nipopaisani i Yesus. Apa pepatuduki nakana nipopaisani i Yesus, haitumo poko nu tesa ntona anu nompasimbayu tesa lako nte ELOHIM." *19:10 Apa pepatuduki nakana nipopaisani i Yesus, haitumo poko nu tesa ntona anu nompasimbayu tesa lako nte ELOHIM. Tafsiran ntanina: Sabana, pepatuduki nakana nipopaisani i Yesus, haitumo anu nombadekei kuasa ka tona mompasimbayu tesa lako nte ELOHIM.* 19:11 Naupu haitu nikitaku suruga natebuka. Riara suruga nikitaku sangu jara bula. Topesavi jara haitu nosanga "Tona Natutu bo Nanoa." Ia Topotangara bo Topeeva nanoa. 19:12 MataNa narega mpo vaya nu apu bo ri balenggaNa nadea songgo magau. Ri karoNa naria sanga nitulisi, tapi aga Ia mboto nangisani sanga haitu. 19:13 Baju ndoe nipasuaNa nilome ri raa. Bo Ia nidae "Tesa nu ELOHIM." 19:14 Tantaratantara nu suruga anu nombatuntuni Ia nesavi jara bula pura. Pakeara nipovia lako ri kae mputi nalusu bo nagasa. 19:15 Bo lako ri ngangaNa nesuvu samata guma natada. Ante guma haitu Ia mombadagi tona pura-pura riara dunia anu nangeva Ia, bo Ia momparenta ira ante ase poboba. Ia mombajeje-jeje pakaoya vua *anggur ri pompea anggur nu ELOHIM anu Neliu KakuasaNa. Batuana, Ia mompopakita rau rara nu ELOHIM ka tona nadaa. 19:16 Ri bajuNa bo ri timpuNa nitulisi sangaNa ivei: MAGAU NU PURA-PURA MAGAU, TUPU NU PURA-PURA TUPU. 19:17 Naupu haitu, nikitaku saito malaeka neangga ri mata nu eo. Nongaremo ia ante suara namangga nompokio pura-pura tonji nevoro ri laerava, "Kamaimo komiu pura-pura, mangande ri posusa mbaso nipakasadia nu ELOHIM! 19:18 Kamaimo mangande isi ntomate, haitumo magau-magau bo tadulako-tadulako, bo isi tantara-tantara nabia. Kamaimo komiu mangande isi ntopesavi jara bo isi jarara, bo isi manusia pura-pura, haitumo batua, madika, tona naoge katuvuna, bo tona biasa." 19:19 Naupu haitu nikitaku binata nadaa pangane bo magau-magau ri dunia ante tantarana nasiromu ala mosieva ante Topesavi jara bula bo tantaraNa. 19:20 Tapi binata nadaa nisaka sanggani ante nabi mpodava bo ira randua nitedaka nggatuvu riara ntasi apu anu navaya ante *vatu-vatu colonggata navaya. Nabi mpodava haitumo *19:20 nabi mpodava: binata nadaa karanduana anu nantulungi binata nadaa paratama. Peinta Pompakita 13:13-14.* novia tanda-tanda nipokumaaka ante kuasa nidekei nu binata nadaa ka ia. Ante tanda-tanda nipokumaaka, ia nombabagiu tona nimere ante tanda nu binata nadaa bo tona nombasomba *pinoitona. 19:21 Jadi naupu sia, Topesavi jara bula nompatesi pura-pura tantara nu binata nadaa, nitimbeNa ira ante guma nesuvu lako ri ngangaNa. Bo nakava mpuumo tonji-tonji nangande isi karobata ntomate haitu sampe nabasa.

Pompakita Nipopokita 20

20:1 Naupu haitu, nikitaku saito *malaeka nanau lako ri suruga. Ri palena naria gunji vamba nu *lovu anu ledo rapakule mantuvu kandalana. Bo nitipalena muni sangu rante nambaso. 20:2 Nisakana ule naga haitu anu niuli Ule Ntua, atau Topangadu atau *Magau nu Seta. Bo ule haitu sanjobu mpaemo kasaena nirantena. 20:3 Nitedakana ule haitu riara lovu anu ledo rapakule mantuvu kandalana haitu. Naupu haitu nigunjina bo nimerena vamba lovu haitu ala ule naga ledo mamala mesuvu mombabagiu manusia sampe magana tempona sanjobu mpae kasaena. Maliu haitu ia kana rakabasaka mpanjili sampalai. 20:4 Naupu haitu nikitaku bara sako-angu gadera kamagaua. Bo tona nonturo ri gadera haitu nidekeika kuasa mombatangara. Bo nikitaku muni nyawa-nyawa ntona namate nitampa balenggara sabana ira batena nompatolele pepatuduki nakana anu nipopaisani i Yesus, bo batena nompatolele Tesa nu ELOHIM. Ira ledo muni nombasomba binata nadaa bo pinoitona, bo ira ledo muni nantarima mere binata haitu ri kirera bara ri palera. Ira gahaitu natuvu mpanjili bo nomparenta mpo magau nosanggani-nggani ante i Kristus sanjobu mpae kasaena. 20:5 Haitumo niuli pembangu ntomate pamulana. Tomate ntanina dopa matuvu mpanjili ane dopa maupu sanjobu mpae haitu. 20:6 Nabelo mpuu tona rapakatuvu mpanjili tempo pembangu ntomate pamulana, apa iramo todea nu ELOHIM. Ira ledo mambela pehuku niuli kamatea karongganina. Tapi ira majadi *topanggeni pesomba ka ELOHIM bo ka i Kristus. Bo ira momparenta mpo magau mosanggani-nggani ante i Kristus sanjobu mpae kasaena. 20:7 Ane maupumo sanjobu mpae, Magau nu Seta rakabasaka lako riara ntarungguna ri lovu ndala haitu , 20:8 bo ia hau mombabagiu tona ri njumangu dunia, haitumo ngata-ngata bo todea-todea niuli Gog bo Magog *20:8 Gog bo Magog: nirapaka ngata-ngata bo todea-todea anu nangeva ELOHIM. Ri Yehezkiel 38-39, i Gog magau ri ngata Magog anu nangeva todea nu ELOHIM.* . Magau nu Seta haitu mompasiromu tona gahaitu mangeva ELOHIM bo topomparasaya. Kadea ntona rapasiromu mpo bone ri bivi ntalinti, ledo rapakule mombabilana. 20:9 Ira mompesayoki dunia bo makava lako ri umba-umba dunia mombatiku ngata nipotove nu ELOHIM, haitumo ponturo ntodea nu ELOHIM. Tapi apu manau lako ri langi mompalabu ira pura-pura sampe maupu. 20:10 Maupu haitu Magau nu Seta anu nombabagiu ira ratedaka riara ntasi apu navaya ante *vatu-vatu colonggata narega. Haitumo ponturo nipotedaka binata nadaa bo nabi mpodava nokolu. Hamai, eo bongi ira rapandasa sampe ri kasae-saena. 20:11 Naupu haitu nikitaku sangu Gadera Kamagaua nabula bo nambaso. Bo nikitaku muni Toponturo ri Gadera haitu. Nariapa Ia ri sia, nalipo singganimo dunia, bo domo naria nikita. 20:12-13 Bo nikitaku tona namate neangga ri ngayo Gadera haitu, haitumo, tomaoge bo tona biasa, tona namate nalodo rantasi, tona ntanina anu namate janjina, pura-pura tona lako ri ponturo ntomate. Ira pura-pura neangga ri ngayo Gadera Kamagaua nu ELOHIM haitu. Bo buku-buku nitimpamo bo niparesa. Riara buku-buku haitu nitulisi pura-pura pokainggu ntona namate. Jadi pehuku ka ira nipakatantu nangoseaka pokainggu-pokainggura nitulisi riara buku-buku. Bo naria buku ntanina nitimpa muni anu niuli *Buku Katuvua. 20:14-15 Isema-sema ledo nitulisi sangana riara Buku Katuvua haitu, nitedaka riara ntasi apu. Haitumo niuli kamatea karongganina, pehuku riara ntasi apu. Naupu haitu domo ria kamatea bo domo ria *ponturo ntomate, apa kamatea bo ponturo ntomate nitedaka riara ntasi apu.

Pompakita Nipopokita 21

21:1 Naupu haitu nikitaku dunia nabaru. Langi pamulana bo tana pamulana naliumo, bo domo ria tasi. 21:2 Bo nikitaku muni ngata nu ELOHIM, ngata Yerusalem nabaru nanau lako nte ELOHIM ri suruga. Nagaya mpuu ngata haitu mpo boti mombine nopakea nagaya nasadia raala boti langgai. 21:3 Bo niepeku suara namangga lako ri Gadera Kamagaua nu ELOHIM haitu nanguli, "Pariaramo! Sii-sii ponturo nu ELOHIM nosanggani-nggani ante manusia. Ia monturo ri tatangara bo ira majadi todeaNa. Bo Ia mboto mosanggani-nggani ante ira bo majadi ELOHIM rasombara. 21:4 Ia mbotomo mombapaisi pura-pura uve mata lako ri matara. Domo maria tona mamate, domo maria tona masusa rarara bara motumangi, bo domo maria tona madua. Sabana, dunia nokolu domo naria." 21:5 Naupu haitu nangulimo Toponturo ri Gadera Kamagaua, "Pariaramo! Sii-sii Yaku nompakabaru pura-pura anu naria." Bo niuliNa munimo ka yaku, "Tulisimo anu Kutesa, sabana tesa hitu mpuu-mpuu nakana bo namala raparasaya." 21:6 Bo niuliNa ka yaku, "Naupu puramo! Yakumo hii Pamulana bo Kaupuna. Yaku nompamula bo Yaku muni nompakaupu. Isema-sema nabai tambolona Kudekeika uve lako ri mata nu uve anu nombadekei katuvua nabelo sampe ri kasae-saena. Uve haitu Kudekei bayangi, ledo paraluu rabayari. 21:7 Isema-sema padagi, rakavana pura-pura anu niuliKu pangane. Bo Yakumo majadi ELOHIMra bo ira majadi anaKu. 21:8 Aga tona naeka mangoseaka Yaku, atau ledo niparasayana Yaku, bo tona nadaa pokaingguna, topepatesi, tona nokainggu nabuga, topedoti, tona nombasomba tupu-tupu ntanina, bo pura-pura topodava, ira pura-pura kana rahuku riara ntasi apu anu navaya ante *vatu-vatu colonggata. Haitumo niuli kamatea karongganina." 21:9 Naupu haitu nakavamo saito *malaeka lako nte ira papitu anu nantipale tubu-tubu niisi ante pitu-ngaya pepandasa kaupuna. Nangulimo ia ka yaku, "Kamaimo, kupopakita ka iko boti mombine anu rapoberei nu *Ana Bimba." 21:10 Bo yaku nikuasai Nosa Gasa nu ELOHIM bo nikeni nu malaeka hau ri bavo bulu anu nambaso bo nalanga. Lako ri bavo bulu haitu nituduakana ka yaku ngata nu ELOHIM anu nosanga ngata Yerusalem nanau lako nte ELOHIM ri suruga. 21:11 Ngata haitu nareme mpuu ante kareme nu ELOHIM mboto. Karemena damo nenggila mpo mata sinji nasuli alina, mpo vatu *yaspis anu nevayo mpo kaca. 21:12 Ngata haitu ntiku-ntiku nitembo nakumba bo nalanga. Tembo haitu sapulu randua bobaana bo sapulu randua malaeka. Pura-pura bobaa simbo naria malaeka nombajagaina. Ri bobaa haitu naria nitulisi sanga-sanga nu ana i *Israel nggaulu anu najadi sapulu randua valaa *ntoYahudi. 21:13 Tembo kumba haitu pata-njulapa bo sanjulapa-sanjulapa tatalu bobaana: tatalu ri mpandakena, tatalu ri mpanauna, tatalu ri tasina, bo tatalu ri puluna. 21:14 Tembo ngata haitu nipopeangga ri bavo sapulu rolonta vatu pandasi bo ri vatu pandasi haitu naria nitulisi sanga sapulu randua suro nu Ana Bimba. 21:15 Malaeka anu notesa ante yaku haitu nantipale sambesa toko poreke nipovia lako ri bulava raporeke kambaso ngata haitu ante tembo bo bobaana. 21:16 Ngata haitu pata-njulapa. Kandatena nasimbayu nte kaluona. Malaeka haitu nombareke ngata haitu ante toko porekena. Kandatena ronjobu pata-atu kilo. *21:16 Basa Yunani: 12.000 stadia.* Kaluona bo kalangana nasimbayu ante kandatena. 21:17 Nirekena munimo tembo ngata haitu. Kalangana *21:17 kalangana ATAU: kakumbana .* onopulu metere. *21:17 Basa Yunani: 144 hasta. * Poreke nipake malaeka nasimbayu mpo poreke nipake manusia. 21:18 Tembo ngata haitu nipovia lako ri vatu-vatu *yaspis, anu nenggila nalei bo nagavu. Ngata haitu nipovia lako ri bulava anu ledo ria galona, sampe damo nenggila mpo kaca nevayo. 21:19 Vatu-vatu pandasi ngata haitu nivera ante sapulu rongaya vatu nasuli alina, salonta sangaya muni vatuna. Lonta pamulana nivera ante vatu yaspis navoe bo nevayo mpo kaca. Lonta karanduana nivera ante vatu nilam anu nagavu mpo uve ntasi nandala. Lonta katataluna nivera ante vatu mirah naputi bo nevayo. Lonta kaampana nivera ante vatu zamrud nosura mpo pae. 21:20 Lonta kaalimana nivera ante vatu unam anu nisai nabula bo nalei. Lonta kaonona nivera ante vatu sardis anu nalei tua. Lonta kapapituna nivera ante vatu ratna cempaka anu narangguni mpo bulava. Lonta kauvaluna nivera ante vatu beril anu nosura nakuni-kuni. Lonta kasasiona nivera ante vatu krisolit anu nakuni mpuu. Lonta kasapuluna nivera ante vatu krisopras anu nosura mpo palapa loka. Lonta kasapulu sanguna nivera ante vatu lazuardi anu nagavu mpo langi. Bo lonta kasapulu randuana nivera ante vatu kecubung anu nakamumu bo nevayo. 21:21 Bo sapulu randua bobaa haitu nipovia lako ri sapulu randua *mutiara, sangu bobaa sangu *mutiarana. Bo dala riara ngata haitu nipovia lako ri bulava anu ledo ria galona, damo nenggila mpo kaca nevayo. 21:22 Ledo ria banua petupu nikitaku riara ngata haitu sabana ELOHIM toNeliu KakuasaNa, bo Ana Bimba mboto najadi Banua Petupu ri ngata haitu. 21:23 Bo ngata haitu ledo paraluu reme nu eo bara reme nu bula, sabana reme lako nte ELOHIM nompakaremena, bo Ana Bimba najadi poindona. 21:24 Pura-pura manusia ri dunia matuvu riara karemena. Bo magau-magau ri dunia manggeni kakalumanara hau riara ngata haitu. 21:25 Bobaa-bobaa ngata haitu bate-batena natebuka, ledo ntoto nateupi-upi sabana ri ngata haitu ledo ria bongina. 21:26 Pura-pura manusia makava mombasomba bo manggeni kakalumanara mesua riara ngata haitu. 21:27 Tapi anu naruto bo tona novia nadaa bo topodava ledo ntoto mamala mesua riara ngata haitu. Tona mamala mesua hamai aga tona nitulisi sangana riara *Buku Katuvua nu Ana Bimba.

Pompakita Nipopokita 22

22:1 Bo *malaeka haitu nompopakita ka yaku, Yohanes, sangu binangga, uvena damo nenggila mpo kaca nevayo. Bo uvena nombadekei katuvua nabelo. Binangga haitu nemata lako ri Gadera Kamagaua nu ELOHIM bo *Ana Bimba, 22:2 bo noili ri tatanga dala ngata haitu. Ri tinggi binangga ntimali-mali naria kayu-kayu niuli "Kayu Katuvua *22:2 Kayu Katuvua: Kayu hitu nikava ri Pampa Eden nggaulu. Peinta Kajadia 2:9; 3:22-24.* ". Kayu haitu novua sapulu ronggani sampae, sambula sanggani novua. Bo tava kayu haitu nipopakuli mompakabelo tona ri njumangu dunia. *22:2 tava kayu nipopakuli: Peinta Yehezkiel 47:12. * 22:3 Riara ngata haitu domo naria nuapa-nuapa nipindasi nu ELOHIM. Gadera Kamagaua nu ELOHIM bo Ana Bimba naria riara ngata haitu. Bo pura-pura topangoseaka Ia metupu ri ngayoNa. 22:4 Bo ira manggita lenjeNa mpuu. Bo sangaNa ratulisi ri kirera pura-pura. 22:5 Domo maria bongina. Tupu ngata haitu domo paraluu poindo bara reme nu eo mombavanta ira, sabana reme lako nte ELOHIM mbotomo mombavanta ira. Bo ira momparenta mpo magau sampe ri kasae-saena. 22:6 Naupu haitu, nangulimo malaeka pangane ka yaku, "Pura-pura tesa pangane mpuu-mpuu nakana bo namala raparasaya. ELOHIM nombadekei Nosa GasaNa ka pura-pura *nabiNa, haitumo, todeaNa anu nompasimbayu tesa lako nte Ia. Iamo nombatudu malaekaNa tumai mombatuduaka ka topangoseaka Ia anu domo masae majadi." 22:7 Bo nangulimo i Yesus, "Pariaramo! Domo masae makavamo Yaku. Nabelo mpuumo tona nompariara anu niboto ri buku hitu!" 22:8 Yaku i Yohanes nanggita bo nangepe pura-pura kajadia pangane. Naupu yaku nangepe bo nanggita haitu pura-pura, nantaputumo yaku sampe ri tana mombasomba malaeka anu nombatuduaka pura-pura kajadia haitu ka yaku. 22:9 Tapi malaeka haitu nombatagi yaku, "Nemo! Nee rasomba yaku! Sombamo ELOHIM! Apa yaku hii aga batua nu ELOHIM nasimbayu mpo iko bo roa-roamu nabi bo tona natutu nangoseaka tesa-tesa nitulisi riara buku hitu." 22:10 Bo niulina munimo ka yaku, "Nemo mutabuniaka tesa niboto riara buku hitu, apa domo masae majadi mpuumo. 22:11 Isema-sema nadaa pokaingguna, palambamo ia batena movia nadaa. Isema-sema naruto pokaingguna, palambamo ia batena movia anu naruto. Isema-sema nanoa, palambamo ia masaro movia anu nanoa. Isema-sema nagasa rarana, palambamo ia batena movia anu nagasa." 22:12 Bo nanguli munimo i Yesus, "Pariaramo! Domo masae makavamo Yaku manggeni tambo bo Kubalasi pura-pura tona nangoseaka pokainggura. 22:13 Yakumo hii Pamulana bo Kaupuna. Yakumo Pompamulana bo Panggaupuna. Yakumo nompamula bo Yakumo nompakaupu." 22:14 Nabelo mpuumo tona notoposi pakeana sampe nagasa, apa iramo rapaloga mangande vua lako ri Kayu Katuvua. Iramo rapaloga mesua riara ngata haitu mangose bobaa. 22:15 Tapi tona nadaa, topedoti, tona nogau sala ante tona ledo bereina mboto, topepatesi, tona netupu nte tupu ntanina, topodava bo pura-pura tona nompokono dava, ponturora pura-pura aga ri savaliku ngata haitu. 22:16 "Yaku i Yesus, nombatudu malaekaKu hau mompopaisani petevaiKu hitu ka komiu todea topangoseaka Yaku. Yakumo hii muli bo valaa Magau *Daud. Yakumo hii betue pompaeo anu nareme." 22:17 Nosa Gasa bo boti mombine anu nasadia rapoberei nu Ana Bimba haitu nanguli, "Kamaimo!" Bo pura-pura tona nangepe tesa hitu kana manguli, "Kamaimo!" Isema-sema nabai tambolona, kamaimo! Isema-sema madota, kamaimo manginu uve anu nombadekei katuvua. Uve haitu nidekei bayangi, ledo paraluu raali. 22:18 Yaku i Yohanes, nompopainga ka pura-pura topangepe tesa pombaboto nitulisi riara buku hitu ivei: Isema-sema mantambai isi tesa ri buku hitu, ELOHIM mantambai ka ia pepandasa-pepandasa nitesaki riara buku hitu. 22:19 Bo isema-sema mompakalipo isi tesa pombaboto ri buku hitu, ELOHIM mangala bagiana, haitumo, ia ledo radekei mangande vua lako ri Kayu Katuvua bo ledo radekei mesua riara ngata nu ELOHIM mpo niuli riara buku hitu. 22:20 Bo i Yesus anu nompasimbayu pura-pura tesa hitu nanguli, "Nakana! Domo masae makavamo Yaku!" *Amin! Maranata! *22:20 Maranata: batuana, kakavamo!* Kakavamo, Pue Yesus! 22:21 Kuperapi i Pue Yesus mombadekei belo ka pura-pura todea nu ELOHIM. Amin.